Prestatieafspraken. 26 april Aanvullingen

Transcriptie

1 Prestatieafspraken 26 april 2012 Aanvullingen juni 2012

2 Inhoud 1. Inleiding Aanleiding Proces opstellen prestatieafspraken Context en historie Het HAO profiel Wortelstelsel, voedingsbodem en klimaat: doelstelling en historie Onderzoek, lectoraten, expertisecentra Ontwikkeling Doorontwikkeling onderwijsportfolio Ontwikkeling expertisebasis Sectorplan HAO 2011, sectoranalyse en inspectierapport Profilering Stoas Stoas van 1983 tot heden Huidige situatie instellingsprofiel onderwijs onderzoek en valorisatie Algemene gegevens profiel Het onderwijs: opleidingen en ontwikkeling Onderwijsprestaties Stoas Kwaliteit en excellentie Onderzoek en lectoraten: praktijkgericht onderzoek Profieldimensie onderzoek Valorisatie Stoas profieldimensie valorisatie Strategie en Ambities: profilering, strategische afwegingen Omgeving Sterkte-zwakte analyse Ambities HAO Beschrijving voorgenomen ambities Missie en ambities Ontwikkeling van de missie ecologically inspired education and research Ambities algemeen Ambities onderwijs

3 5.2.1 Ambities uitval eerstejaars Ambities studiesucces: switch Studiesucces bachelorrendement Kwaliteit/ excellentie Ambitie docentenkwaliteit Ambitie Onderwijsintensiteit Ambities indirecte kosten Ambities Onderzoek Ambities valorisatie Stappenplan Bijlage: Stoas Hogeschool Profiel en Ambities 2015 (Bron: sectorplan HAO)

4 1. Inleiding 1.1 Aanleiding In december 2011 sloten de Staatssecretaris van OC&W, mede namens de Minister van EL&I en de HBO-raad als belangenbehartiger van de Nederlandse Hogescholen een hoofdlijnenakkoord. Doel van het akkoord is, om een basis te leggen voor toekomstbestendig hoger onderwijs dat studenten uitdaagt tot presteren, docenten stimuleert om hoge kwaliteit te leveren en onderzoekers vraagt om optimaal in te zetten op kennisvalorisatie op basis van praktijkgericht onderzoek. Op basis van de Strategische Agenda Hoger Onderwijs (juli 2011), het rapport van de Commissie Veerman (april 2010) en het rapport Kwaliteit als Opdracht van de HBO-raad wordt in het hoofdlijnenakkoord de ambitie uitgewerkt om Kwaliteit en rendement van het hoger onderwijs te verbeteren Differentiatie qua niveau en inhoud te realiseren (profilering) Zwaartepuntvorming te zoeken Valorisatie van kennis te optimaliseren Op basis van het hoofdlijnenakkoord maken alle hogescholen prestatieafspraken met de Staatssecretaris. In deze afspraken leggen de hogescholen vast welke prestaties ze gaan leveren op de profieldimensies onderwijs (met name onderwijskwaliteit en studiesucces), onderzoek en valorisatie. De prestatieafspraken worden voorgelegd aan de Reviewcommissie. Deze commissie beoordeelt of de afspraken voldoende ambitieus zijn en tevens realistisch en uitvoerbaar. Aan de hogescholen wordt tevens gevraagd aan te geven hoe de geformuleerde afspraken aansluiten bij gewenste stelselontwikkelingen. De Staatssecretaris beoordeelt de prestatieafspraken van elke individuele hogeschool op basis van een advies van de Reviewcommissie. 1.2 Proces opstellen prestatieafspraken In het sectorplan HAO is uitgewerkt welke gemeenschappelijke doelen het HAO zich stelt. Het bieden van kwalitatief hoogstaand onderwijs aan jongeren uit binnen- en buitenland en aan werkenden, het uitvoeren en (laten) benutten van relevant praktijkgericht onderzoek en het realiseren van innovatieve projecten in samenwerking met bedrijfsleven wordt beschreven als de gemeenschappelijke missie. Deze kernactiviteiten worden verbonden met het topsectorenbeleid, met de uitdagingen van de Human Capital Agenda en met de vraagstukken die spelen in het werkveld. Het sectorplan verwoordt de ambitie van de samenwerkende instellingen om optimale afstemming te zoeken bij het realiseren van profilering, zwaartepuntvorming en differentiatie. Om die reden speelt het sectorplan een belangrijke rol bij het vaststellen van prestatieafspraken rond deze thema s. De samenwerkende instellingen geven in een gemeenschappelijk statement weer welke prestaties zij m.b.t. zwaartepuntvorming en differentiatie gaan realiseren en willen langs die lijn inzetten op verwerving van de selectieve middelen. Het HAO heeft overleg gevoerd over de te formuleren prestatieafspraken m.b.t. onderwijs, onderzoek en valorisatie, aan de hand van de aangereikte verplichte en facultatieve indicatoren. Een werkgroep van projectleiders van de HAO s heeft, met medeneming van instellingsanalyses zoals deze op de website van de Reviewcommissie te vinden waren, voorstellen gedaan voor het formuleren van gemeenschappelijke ambities betreffende de verplichte indicatoren voor onderwijs. De bestuurders van alle instellingen hebben de voorstellen van de werkgroep overgenomen. Ten aanzien van de facultatieve indicatoren is afgesproken dat daarvoor geen gemeenschappelijke ambities worden geformuleerd maar dat iedere afzonderlijke instelling in het eigen document beschrijft waar haar uitdagingen liggen. De prestatieafspraken van Stoas zijn opgesteld op basis van bestaand beleid: Stoas Ambities en Aeres strategisch plan Diversiteit is onze kracht, samenwerking onze kans. Bij het opstellen zijn betrokken: het college van bestuur van de Aeres Groep, de directie van de hogeschool, lectoren, studenten en aoc s. De laatste versie is besproken in het directieoverleg van de faculteit, en vastgesteld door het college van bestuur van de Aeres Groep, het bevoegd gezag. 4

5 2. Context en historie 2.1 Het HAO profiel Het hoger agrarisch onderwijs (HAO) is de afgelopen jaren sterk ontwikkeld. Vanuit die sterke basis staat het HAO diep geworteld en is herkenbaar, herkenbaar in haar domein en kwaliteit. De drie hogescholen CAH Dronten, HAS Den Bosch en Hogeschool Van Hall Larenstein, het domein Agriculture van Hogeschool Inholland en Stoas Hogeschool tezamen vormen het HAO. De HAO-instellingen hebben vorig jaar tegelijk met de ontwikkeling van de topsectorenagenda gezamenlijk het sectorplan HAO opgesteld. In dit sectorplan zijn op hoofdlijnen drie speerpunten benoemd: 1. Zorgdragen voor een kwantitatief voldoende instroom in het HAO: verdubbeling van de instroom, met specifieke aandacht voor o.m. tuinbouw en food (2016); 2. Permanente herijking opleidingsportfolio aansluitend bij studentvoorkeuren én ontwikkelingen in de beroepspraktijk 3. Stevige versterking kennispositie door focus op gezamenlijke ontwikkeling van 9 expertisethema s. Door middel van de afspraken in het sectorplan hebben de HAO-instellingen hun doelmatigheid georganiseerd. De doelmatigheid in het opleidingsaanbod wordt gerealiseerd door op instellingsniveau een scherpe match te maken tussen studentbehoefte en bedrijfsleven behoefte daar waar het gaat om inhoud, kwaliteit en kwantiteit binnen de opleidingen. Uitvoeringsdoelmatigheid daar waar het gaat om het opleidingsprogramma wordt daarmee op instellingsniveau gerealiseerd. De ontwikkeldoelmatigheid hebben de instellingen gezamenlijk georganiseerd, deels door middel van de onderlinge afstemming en deels gezamenlijke ontwikkeling / herijking van het opleidingsportfolio, maar veel sterker door de gezamenlijke ontwikkeling van de kennispositie. De 9 expertisethema s zorgen enerzijds voor een duidelijke ontwikkelfocus, maar anderzijds ook voor een ontwikkelmassa, doordat de kennisontwikkeling op die thema s door de instellingen gezamenlijk wordt gerealiseerd, de keuze voor bijv. lectoraatsposities daarbinnen worden afgestemd en zgn. centres of expertise door de instellingen gezamenlijk worden opgezet in lijn met die expertisethema s. Die keuzes in effectiviteit en efficiëntie sluiten aan bij een sterk kwaliteitsbesef binnen de instellingen, dat besef heeft diepe wortels. Om daar een goed zicht op te hebben is een blik op de historie van groot belang. Om in het groene domein te blijven: een goed wortelstelsel en een goede voedingsbodem geeft een krachtige plant. Net zo goed overigens als een goed klimaat en een goed licht de ontwikkeling van een plant als het ware naar boven trekt. Om die reden eerst een schets van die historie om daarna stil te staan bij de verdergaande opbouw van het karakteristieke profiel van de hogescholen Wortelstelsel, voedingsbodem en klimaat: doelstelling en historie De founding fathers van het HAO zijn de diverse Land- en tuinbouworganisaties, deels nog steeds actief bestuurlijk betrokken, maar in alle gevallen actief in het netwerk van de hogescholen. Daarmee is vanaf de oprichting een duidelijke verbinding gemaakt tussen het HAO en de beroepspraktijk. Met een helder doel: zorgdragen dat ondernemers en medewerkers in de Agrofoodsector kwaliteit in huis hebben en zich kunnen door ontwikkelen. De hogescholen hebben deze doelstelling langs vier lijnen ingevuld: 1. Sterke inhoudelijke ontwikkeling van het onderwijsportfolio, aansluitend bij de ontwikkelingen in het werkveld; 2. Onderwijsconcepten gericht op het ontwikkelen van talenten, ondernemendheid en langs die lijn voorbereiden van studenten op hun plaats in economie en maatschappij 3. Een permanente verankering in het bedrijfsleven; daarmee studenten real-life casuïstiek biedend in hun opleiding, docenten te laten voeden door de beroepspraktijk, ondernemers te ondersteunen in hun developmentactiviteiten én studenten, docenten en ondernemers wederzijds te laten inspireren door frisse ideeën, goede vakkennis en beroepservaring. 4. Een stevige verbinding in het groene domein naar collega instellingen: AOC s, WU en DLO-instituten Een schets van de historie langs die lijnen. 5

6 1 Ontwikkeling onderwijsportfolio Het beeld van elkaar opvolgende ontwikkelingen is terug te zien in de ontwikkeling van het HAO de afgelopen zes, zeven decennia. Deels opeenvolgende ontwikkelingen, deels parallelle en in elkaar vervlechtend. Afhankelijk van setting in de regio s of landelijk waar de instellingen actief zijn, hebben de verschillende instellingen deze ontwikkelingen doorvertaald in het opleidingsaanbod. 1. De eerste begint in direct na de oorlog en gaat over productie en verwerking, landbouw en levensmiddeltechnologie, aangevuld met tuinbouw. Deze ontwikkeling groeit, door in te spelen op (bio)technologieontwikkelingen en schaalvergroting, naar zijn top eind jaren tachtig en daalt daarna door de verschillende crises die de twee opvolgende decennia kenmerkten. In deze periode ontwikkelt zich ook de lerarenopleiding voor het agrarisch onderwijs 1 2. De tweede ontwikkelingsgolf toont de introductie van de omgevingsgerichte opleidingen en opleidingscomponenten. Begin jaren negentig Bedrijfskunde en Milieutechnologie, eind jaren negentig compleet gemaakt met Plattelandsvernieuwing. Ook de studies voor (Gezelschaps)Dierhouderij en Tuin- en Landschapsinrichting passen hierbinnen en brengen het leisure element naar binnen: groen is niet alleen om te voeden, maar ook te ontspannen. De laatste jaren heeft deze golf ontwikkelingen op het gebied van ondernemerschap en duurzaamheid gebracht. 3. Een bijzondere vorm van dat omgevingsgerichte aspect is gelegen in internationale business en samenwerking. Het ontwikkelingssamenwerking gerichte deel is binnen de opleidingen Tropische landbouw al decennia goed ontwikkeld en deels doorontwikkeld naar meer economisch getinte (business)ontwikkeling. Inmiddels hebben alle instellingen de internationale componenten in hun opleidingen verstevigd en voor een deel doorvertaald naar nieuwe opleidingen. 4. Een derde ontwikkelingsfase is gelegen in het onderkennen de functie van voedsel. De consument als gebruiker/genieter van voedsel komt nadrukkelijker in beeld. Niet langer alleen dat we produceren, maar voor wie en waarom we produceren komt in beeld. Twee aspecten daarvan zijn van belang: design als wezenlijk element in het beroepenveld van foodsector en landschapsontwikkeling. Studies die volledig herkend worden als horend bij het HAO en die als gevolg van de inbreng van compleet nieuwe disciplines een stimulerende invloed hebben op de andere opleidingen en de aantrekkelijkheid van de instellingen. 5. Een tweede aspect in die ontwikkelingsfase, die van de humane gezondheid, voor ons vooral gecombineerd met voeding en natuur/leefomgeving, verloopt veel vlakker. Deze nieuwe stap blijkt groter en van meer fundamentele aard dan de vorige; deels omdat het gedrag van consumenten in beeld komt, deels omdat gezondheid in onze maatschappij nog vooral vanuit een curatief gezichtspunt wordt beschouwd in plaats van het preventieve dat voedsel en natuur in zich heeft. Uitwerking van deze vernieuwing zien we in specialisaties binnen opleidingen, in projecten binnen de opleidingen en via de landelijke Groene Kennis Coöperatie in de vorm van ontwikkelingsprojecten. 6. Een vierde ontwikkelingsfase is het toegepast onderzoek, dat heel snel in de groeifase is gekomen, deels vormgegeven via nieuwe opleidingen zoals Toegepaste Biologie, met inmiddels specialisaties in het Marine domein en door ontwikkelend in het Geodomein, aansluitend bij de opleidingen op het gebied van landschapsontwikkeling. Maar voor een belangrijk(er) deel via lectoraten/kenniskringen en daaraan gekoppelde projecten en activiteiten doordringend in een verdieping van alle opleidingen binnen de Hogescholen. 7. Een aparte plaats in het groene kennissysteem heeft de lerarenopleiding voor het groene onderwijs. De tweedegraads lerarenopleiding is sinds 1981 ondergebracht bij Stoas, en is daarmee een van de opleidingen in het HAO. Daarnaast zijn de algemeen geldende bepalingen voor lerarenopleidingen van toepassing, naast de stelselverantwoordelijkheden in het HBO in het algemeen. De ontwikkelingen daarbinnen betreffen educatie, leren en communicatie voor en in groen onderwijs. Deze opeenvolgende fundamentele vernieuwingen hebben het HAO een hecht samenhangend portfolio opgeleverd, dat herkend wordt als een sterke identiteit en erkend wordt als maatschappelijk relevant en actueel. Samengevat: 1 Tot de zeventiger jaren bestaan er bij de HASsen in Den Bosch, Dronten, Dordrecht en Deventer en de Landbouw Hogeschool allerlei varianten van pedagogisch didactische scholing (de L-aktes: landbouwaktes). De agrarische sector neemt in de zeventiger jaren het initiatief voor een gezamenlijke agrarische lerarenopleiding, gebundeld in één organisatie. De 2e graads opleidingen voor alle aktes worden verzorgd vanuit Dronten en Den Bosch. De Landbouw Hogeschool blijft verantwoordelijk voor de eerstegraads lerarenopleiding voor het agrarisch onderwijs. 6

7 Figuur 1 HAO in Onderwijsconcept De HAO-instellingen kenmerken zich alle door een op de persoonlijke ontwikkeling gericht onderwijsconcept. De relatieve kleinschaligheid van de instellingen en de opleidingen, maakt dat er een sterke docent-student interactie plaatsvindt. Daardoor is er veel ruimte voor persoonlijke ontwikkeling van de student, waarbij ondernemendheid en internationalisering kenmerkende eigenschappen zijn. De gehanteerde onderwijsstructuren geven veel ruimte voor flexibiliteit, duidelijk ingekaderd in een helder beroepsperspectief, maar aansluiting biedend aan gewenste specialisaties van studenten en in vooropleiding of werkervaring al opgedane kennis. Onze wortels zuigen ook nog steeds sterk water en mineralen uit de beroepspraktijk op. De praktijkgerichtheid van onze opleidingen onderhouden we sterk: goede praktijkfaciliteiten, sterke interactie met het bedrijfsleven, stages en afstudeeropdrachten. Dat alles maakt dat onze studenten echte praktijkervaring hebben als ze afstuderen en docenten hun praktijkkennis op peil houden en met een sterke motivatie kunnen doorgeven aan de studenten. 3 Bedrijfsleven Vanaf de oprichting van de HAO instellingen is een duidelijke verbinding gemaakt met de beroepspraktijk. Met een helder doel: zorgdragen dat ondernemers en medewerkers in de agrofood/tuinbouwsector en groene omgeving kwaliteit in huis hebben en zich kunnen door ontwikkelen. Om die reden is vanaf het begin een duidelijke interactie met de beroepspraktijk vormgegeven. Enerzijds om te zorgen dat het onderwijs gestoeld wordt op wezenlijke praktijkervaring; anderzijds om te zorgen dat actieve ondernemers en ondernemingen zich blijven ontwikkelen door ondersteuning in product- en procesinnovatie en cursussen en trainingen. Binnen het HBO heeft het HAO één van de hoogste percentages niet-bekostigde activiteiten. Het bedrijfsleven voor de lerarenopleiding is in eerste instantie het VMBO en MBO groen, in tweede lijn de bedrijven in de groene sector. Vanuit dat perspectief wordt bijdragen aan de HCA s. Topteams en daarbinnen de teams Agrofood en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen specifiek geven het groene onderwijs een impuls. Een impuls die uitgewerkt wordt in de bekende tripartite aanpak tussen overheid ondernemers onderwijs op nationaal en regionaal niveau. De Human Capital Agenda s van deze topteams sluiten aan bij het genoemde sectorplan en leggen ook een duidelijke verantwoordelijkheid bij het bedrijfsleven. Inhoudelijk wordt op drie punten versterking aangebracht: imago van de sectoren naar jongeren; betere afstemming programma s life-long-learning tussen onderwijs en bedrijfsleven; versterken interactie beroepspraktijk en onderwijs. In het verlengde van de topteams worden ook de regionale agenda s bepaald, agenda s waarin de HAOinstellingen actief zullen participeren. 7

8 4 Groene kolom De afgelopen decennia hebben de HAO-instellingen geopereerd in een krachtig groen werkveld. Goede verbindingen met MBO-instellingen zorgden voor een sterke regionale verankering en kennisdoorstroming van HBO- naar MBO-instellingen. Goede verbindingen met WU zorgden op hun beurt voor een goede kennisontwikkeling ook op de HBO-instellingen, de verbindingen met de DLO-instituten zorgden voor activiteiten in het praktijk- en toepassingsgericht onderzoek. Daarmee is de schakelfunctie van het HAO duidelijk gedefinieerd: in het onderwijs schakelen tussen universitair en MBO niveau en in de beroepspraktijk schakelen tussen wetenschappelijk onderzoek en implementatie/uitvoering door het daadwerkelijk toepassen van onderzoek en realiseren van innovaties. Goede verbindingen tussen praktijkonderwijs, VMBO en MBO zorgden voor de lerarenopleiding voor kennisontwikkeling, instroom uit en uitstroom in van docenten in het onderwijsveld. De afgelopen jaren hebben de instellingen hun kolom-relatie geborgd in de zgn. Groene Kenniscoöperatie. Een samenwerkingsverband van en voor de instelling voor groen onderwijs en onderzoek, gericht op het versterken van de onderlinge samenhang, uitwisseling van kennis en gezamenlijke participatie in onderzoeksprogramma s en centra. De HAO-instellingen hebben daarbij een duidelijke schakelrol in die kolom: schakelen tussen WUkennisontwikkeling en de kennistoepassing binnen de hogescholen en het netwerk van (MK)bedrijven rondom de hogescholen én schakelen naar de MBO-instellingen daar waar het gaat om kennisdoorstroming Onderzoek, lectoraten, expertisecentra In 2002 deden de eerste lectoren hun intrede in het hoger onderwijs. Het HAO heeft deze kans, om toegepast onderzoek uit te voeren en te verbinden met het onderwijs en de verwante beroepspraktijk, aangegrepen. Lectoraten voeden en verbinden. Voeden door uitkomsten van wetenschappelijk toegepast onderzoek te ontsluiten voor docenten en studenten. Verbinden door binnen hun kenniskring en daarbuiten dat onderzoek daadwerkelijk toe te passen, toe te passen in development vraagstukken van het bedrijfsleven, maar ook in curriculumvernieuwing van het reguliere onderwijs. De afgelopen 7 a 8 jaren hebben de lectoraten zich ontwikkeld 2. De komende jaren staat het HAO hierin voor een professionaliseringsslag van het onderzoek en de organisatie rond de valorisatie. Onderdeel van die professionalisering is het inrichten van zogenaamde expertisecentra. In die centra willen we het toepassen van onderzoek in de beroepspraktijk (valorisatie) en het onderwijscurriculum als het ware tot kunst verheffen. Voor een belangrijk deel in samenwerking met partners binnen het Hoger onderwijs, waaronder Wageningen Universiteit. In 2011 (sectorplan HAO) hebben we de expertisethema s benoemd waarop we deze expertisecentra zullen ontwikkelen: (1) Voedsel, Voeding en gezondheid; (2) Biobased, nieuwe duurzame technologieën; (3) Duurzaam ondernemen in Agrofood; (4) Tuinbouw/Greenport; (5) Dierenwelzijn, diergezondheidszorg, dierhouderij; (6) Regionale Transitie, stad- en streekontwikkeling; (7) Leren en innoveren; (8) Natuur, landschap, water; (9) Groene kennis voor (wereld) burgers. Met de keuze voor deze thema s wil het HAO enerzijds een duidelijke focus in haar ontwikkeling aanbrengen en haar ontwikkeldoelmatigheid organiseren, anderzijds haar duidelijk breed-groene profiel zoals ook geschetst in paragraaf 1.1 duidelijk vasthouden en door ontwikkelen. Productie én verwerking, omgevingsgericht nationaal en internationaal, steeds meer aandacht voor de functie(s) van voedsel en via (het toepassen van) onderzoek kennis én kunde toevoegen aan bedrijfsleven en onderwijsinstellingen. 2 Lectoraten: CAH Dronten: Agrologistiek & Voedselzekerheid, Duurzame varkens- en pluimveehouderij (organic animal husbandry), Values of Life, Ondernemerschap & Samenleving, Duurzame energie en groene grondstoffen, Precisie Landbouw, Duurzame melkveehouderij; HAS Den Bosch: Netwerk en ketenkunde, Technologie en Ingrediënten, Innovatief ondernemen in de paardensector, Diergezondheid/welzijn, Nieuwe Teelttechnieken, Duurzame wereldvoedselvoorziening, Voeding en Gezondheid, Agro Food Marketing, Biobased Productontwikkeling, Greenport, Duurzame Veehouderijketens. Hogeschool Van Hall Larenstein: Voeding en Gezondheid, Melkveehouderij, Welzijn van dieren, Watertechnologie (drinkwater, afvalwater), Integraal Waterbeheer en klimaatbestendige gebiedsontwikkeling, Duurzame visserij en acquacultuur, Marine Ecosystems management, Marine Policy, Plattelandsvernieuwing, Groene leefomgeving van steden, Geïntegreerd Natuur- en Landschapsbeheer, Biobased economy, Metropolitane landbouw. Hogeschool Inholland, domein Agriculture: Integrale Voedsel- en productieketens, Duurzame verbindingen in de Greenport. Stoas Hogeschool: Kenniscreatie en ecologisch denken, De ecologie van het leren, Ecologie van culturele diversiteit. 8

9 2.1.3 Ontwikkeling De ontwikkeling in zowel het onderwijs als het toepassen van onderzoek maakt waar we nu staan: een dynamisch en breed onderwijsportfolio in een duidelijke agrokern; een persoonlijk, ondernemend en praktijkgericht onderwijsconcept; een sterke interactie met het bedrijfsleven; een breed en stevig portfolio aan kennisontwikkeling en toegepast onderzoek. In onze profilering willen we daarin dynamisch blijven. Het onderwijsportfolio is wat ons betreft dynamisch, aansluitend bij ontwikkelingen in de beroepspraktijk én aansluitend bij motivatie van studenten. Via lectoraten en expertisecentra willen we onze kennis- en expertisebasis versterken. Beide meer concreet uitgewerkt in onderstaande paragrafen Doorontwikkeling onderwijsportfolio Vanuit het bestaande profiel zullen de instellingen inhoudelijk door ontwikkelen, rondom een duidelijke kern van agrofood/tuinbouw, groene omgeving en water. Die doorontwikkeling vindt echter wel plaats in een veel sterkere context: namelijk een zich vergroenende economie. Daarmee zitten activiteiten op het gebied van groen/agrofood nadrukkelijker in het hart van de economie. Vanuit dat perspectief zullen de volgende aspecten de komende jaren het profiel van de Hogescholen aanvullen 3 : - Een revival van de eerste ontwikkelingsfase productie en verwerking: o aandacht voor productie van hoger-toegevoegde waarde producten in food en non-food uit agrogrondstoffen (biobased); o o reststroomvalorisatie en resource-efficiency; hernieuwde aandacht voor technologische ontwikkeling in de Agrofoodsector: productie- en verwerkingstechnologie, precisielandbouw door o.m. de ontwikkelingen op het gebied van High Tech, Logistiek en ICT; o versterking betekenis van chemie, biotechnologie, (toegepaste) biologie voor de harde kant van de curricula; - Een doorontwikkeling van de omgevingsgerichtheid van de opleidingen in het HAO: o o o het consumentgericht denken wordt geïntegreerd in de opleidingsprofielen; ondernemerschap wordt verder versterkt, onder meer door innovatief denken en handelen te integreren; internationalisering wordt standaard. 3 De overige geschetste ontwikkelingsfases in paragraaf blijven eveneens dynamisch 9

10 Ontwikkeling tot stand gekomen door: aandacht voor productie van hoger-toegevoegde waarde producten in food en non-food uit agro-grondstoffen (biobased); reststroomvalorisatie en resource-efficiency; hernieuwde aandacht voor technologische ontwikkeling in de Agrofoodsector: productie- en verwerkingstechnologie, precisielandbouw door o.m. de ontwikkelingen op het gebied van High Tech, Logistiek en ICT; versterking betekenis van chemie, biotechnologie, (toegepaste) biologie voor de harde kant van de curricula het consumentgericht denken wordt geïntegreerd in de opleidingsprofielen; ondernemerschap wordt verder versterkt, onder meer door innovatief denken en handelen te integreren; internationalisering wordt standaard. Figuur 2 HAO in Ontwikkeling expertisebasis Gezamenlijke kennisontwikkeling willen we krachtig vormgeven in zogenaamde centres of expertise. De centra worden getrokken door één van de instellingen, met een heldere participatie van alle instellingen. Dit in lijn met de uitwerking van het CoE Biobased 4 : daarin hebben alle instellingen binnen dat thema Biobased ieder een helder ontwikkelingsprofiel gekozen en dekken de instellingen gezamenlijk het gehele thema. Binnen de centres of expertise kiezen we voor een aanpak waarin gezamenlijke innovatie(projecten) tussen bedrijfsleven en onderwijs centraal staat. Daarmee gericht op ontwikkeling van het bedrijfsleven, participatie van studenten en docenten in die ontwikkelingen (versterking beroepsgerichtheid opleidingen: studenten en docenten) én input gevend op actuele thema s in de beroepspraktijk als basis voor permanente herijking van het onderwijscurriculum. Op die wijze borgen we een permanente aansluiting van de CoE s op de behoeftes vanuit onderwijs én bedrijfsleven. 4 Binnen het CoE Biobased (CBBE) hebben de instellingen hun afspraken ook geformaliseerd in een samenwerkingsovereenkomst en sturingsstructuur; voor de te ontwikkelen CoE;s zullen we soortgelijke afspraken formaliseren. 10

11 De centres zullen daarnaast een duidelijke samenwerking laten zien met andere (hoger) onderwijsinstellingen. Met verwante Centres voor Innovatief Vakmanschap wordt innovatie en implementatie aan elkaar verbonden. Met HO-instellingen buiten het agrofood/groene domein worden cross-sectorale verbindingen ontwikkeld vanuit de keuzes die wij maken in expertiseontwikkeling en gericht op het organiseren van cross-sectorale kennisinput nodig voor de ontwikkeling van die domeinen (bijv. high tech, logistiek, gezondheid, chemie, water) 5. Met relevante MBO-instellingen worden opleidingsprofielen afgestemd om een kwalitatief goede doorstroom te bevorderen. In 2011 zijn we gestart met het Centre for Biobased Economy, in 2012 het Centre for Greenports. De komende drie jaren (nl. de jaren waarvoor de prestatieafspraken gelden) willen we in ieder geval nog 4 centres of expertise toevoegen, mede aansluitend bij agenda s van topsectoren en daaruit voortkomende regionale profileringen: Food; Dier; Duurzaam Produceren en Ondernemen; Duurzaam leren en ontwikkelen CoE Dier (varkens, pluimvee, melkvee) (Van Hall Larenstein, CAH Dronten, HAS Den Bosch, Inholland) - Voeding - Diergezondheid - Welzijn CoE Greenports (HAS Den Bosch, Inholland, CAH Dronten, Van Hall Larenstein) - Duurzame productie - Technologische innovatie - Logistiek - Veredeling CoE Food (HAS Den Bosch, CAH Dronten, Inholland, Van Hall Larenstein) - Productontwikkeling (o.a. gericht op meer toegevoegde waarde) - Procestechnologie (productie en verwerking) - Voeding, gezondheid en welbevinden - Voedselveiligheid en zekerheid - Samenwerkende waardeketen - Logistiek Centre for Biobased Economy (Inholland, CAH Dronten, HAS Den Bosch, Van Hall Larenstein) 1 - Groene grondstoffen voor grootschalige energieen chemieproductie - Ontwikkeling (hoog toegevoegde waarde) nonfood eindproducten - Kringloopsluiting / energieproductie binnen de primaire productie - Cascadering / reststromen benutting in de (agro)foodsector CoE Duurzaam Produceren en Ondernemen (CAH Dronten, HAS Den Bosch, Inholland, Van Hall Larenstein) - Duurzame productie (resource efficiency, meer met minder) - High tech Farming / Precisie Landbouw - Ondernemerschap CoE Duurzaam leren en ontwikkelen van professionals en organisaties in hun omgeving. (STOAS, CAH Dronten, HAS Den Bosch, Inholland, Van Hall Larenstein) - Kennisinnnovatie-, transfer en circulatie - Leren en ontwikkelen van professionals - Leren in programma s en organisatieontwikkeling Figuur 3 Centres of Expertise in Zo werken de HAO-instellingen met andere HO-instellingen samen in CoE s, bijv. Water in Leeuwarden met participatie van Van Hall Larenstein, Green Chemistry (AVANS) in West Brabant met participatie van HAS Den Bosch, Techniek m.b.t. Greenports in West Nederland en Logistiek tussen Fontys en HAS Den Bosch in Venlo 6 Onderstreept de trekkende hogeschool 11

12 Met deze zes centres kiezen we voor centra die de gehele agrofood en tuinbouwketen raken: Dier en Greenports: twee centres die zich richten op de primaire sector; Food en Biobased: binnen die centra wordt de verwerkende industrie food- en non-foodproductie vanuit de verschillende agrostromen (vlees, zuivel, tuinbouw, akkerbouw, etc) met aandacht voor hun product- en keteneigenheid ontwikkeld; Duurzaam produceren en ondernemen: een centre dat zich richt op de bredere duurzame en technologische ontwikkeling van agroproductie Duurzaam leren en ontwikkelen: een centrum dat zich richt op leren en ontwikkelen van professionals en organisaties in hun omgeving. In alle thema s komen prominent een aantal aspecten terug: technologie en technologische innovatie; duurzaamheid o.m. via (her)gebruik reststromen, resource efficiency en verbetering logistiek; hogere toegevoegde waarde via productontwikkeling in food en agro-nonfood. De centra worden ingebed binnen de hogescholen, daarmee is een natuurlijke verankering van primaire (agro) en secundaire (food) sector en toeleverende industrie en dienstverlening geborgd, maar is ook wisselwerking op de genoemde doorsnijdende thema s georganiseerd. We kiezen voor 4 toe te voegen centra, omdat de ervaring leert dat het ontwikkelen inclusief de eerste fase van implementatie van een centrum ongeveer een jaar in beslag neemt. De afstemming tussen de instellingen, maar ook het realiseren van verbindingen met bedrijven, vraagt veel tijd en aandacht. Daarmee houden we wel nadrukkelijk vast aan de 9 te ontwikkelen thema s. Wetend dat de thema s Natuur, landschap en water en Regionale Transitie, stad- en streekontwikkeling de afgelopen jaren al de nodige aandacht in hun ontwikkeling hebben gehad, ligt daar een goede basis om op door te bouwen en te zijner tijd door te ontwikkelen naar centres of expertise. Het thema Groene kennis voor wereldburgers zal volop aandacht krijgen in de ontwikkellijn van het onderwijs zoals geschetst in dit document. Internationalisering zal de standaard worden. 2.2 Sectorplan HAO 2011, sectoranalyse en inspectierapport 2012 Eén van de beleidsdoelstellingen van groene kennis & innovatie is een goed functionerend systeem van groene onderwijsinstellingen. Door middel van de afspraken in het sectorplan hebben de HAO-instellingen hun doelmatigheid georganiseerd. De doelmatigheid in het opleidingsaanbod wordt gerealiseerd door op instellingsniveau een scherpe match te maken tussen studentbehoefte en bedrijfslevenbehoefte daar waar het gaat om inhoud, kwaliteit en kwantiteit binnen de opleidingen (zie verder Profiel HAO t.b.v. prestatieagenda). De Sectoranalyse van de IvhO toont aan dat de HAO-instellingen in vergelijking met niet-groen HBO relatief veel praktijkgericht onderzoek doen en dat bovendien het aan aandeel lectoraten stijgend is. Meer en meer vindt inbedding van dit onderzoek in onderwijs plaats. Het vormen van de diverse kennis- en expertisecentra bevordert het systematisch werken aan uitwisseling van kennis tussen praktijkgericht onderzoek en onderwijs. Dat moet ook wel, want hier heeft het HAO nog wel een slag te slaan. Lectoraten voeden en verbinden. Voeden door uitkomsten van onderzoek te ontsluiten voor docenten en studenten. Verbinden door binnen hun kenniskring en daarbuiten dat onderzoek daadwerkelijk toe te passen, toe te passen in development vraagstukken van het bedrijfsleven, maar ook in curriculumvernieuwing van het reguliere onderwijs (zie verder Profiel HAO t.b.v. prestatieagenda). Een andere interessante conclusie van de inspectie is dat het aandeel contractactiviteiten in het HAO drie keer hoger is dan in het overige HBO en dat dat veelbelovend is. Een thema dat tevens nadrukkelijk in de Sectoranalyse naar voren komt is de sterke positie op het gebied van internationalisering. Drie HAO instellingen zitten in de landelijke top 10 internationalisering: studiepuntmobiliteit. Ook op de factoren studentmobiliteit inkomend en uitgaand scoort het HAO hoger dan het overige HO. 12

13 2.3 Profilering Stoas Stoas van 1983 tot heden De agrarische sector neemt in de zeventiger jaren van de vorige eeuw zelf het initiatief voor een gezamenlijke agrarische lerarenopleiding. Tot dat moment bestaan er allerlei varianten van pedagogisch-didactische scholing ( de L-aktes) bij enkele HAS-en en de Landbouw Hogeschool (nu WUR). Dit waren de L- (I t/m IX) en N- aktes, de S-en-T -aktes (landbouwaktes voor mensen met een onderwijsakte + hoofdakte). De S-en-T-akte verdwijnen, en in 1981 worden de L-aktes ondergebracht op twee locaties: Dronten en Den Bosch bij de Stoas Agrarisch Pedagogische Hogeschool. Ook de na- en bijscholing: leven lang leren (éducation permanente zoals het toen nog genoemd werd) waren gekoppeld aan de lerarenopleiding. In 2004 vindt, na bijna vijfentwintig jaar, de formele ontvlechting plaats. Stoas Hogeschool wordt onafhankelijk van Stoas Holding BV, de oorspronkelijke bestuurlijke basis. Van 2004 tot 2006 is de hogeschool geheel zelfstandig. Per 1 januari 2006 fuseert Stoas Hogeschool met de Aeres Groep. Alle onderwijsinstellingen binnen de Aeres Groep (PRO,LWOO,VMBO,MBO HBO en contractactiviteiten) behouden hun eigen identiteit, naam en aanpak van het onderwijs. Concreet betekent dit onder meer dat Stoas Hogeschool haar bijzonder neutrale identiteit behoudt. De landelijke functie van de lerarenopleiding betekent ook dat Stoas Hogeschool een eigenstandige onderwijskoers vaart die aansluit bij het gehele onderwijsveld. Vanaf 2002 is ook de onderzoekseenheid, het lectoraat, aan de Stoas Hogeschool operationeel. Tot 2010 was de missie: het opleiden voor een beroep. De organisatie kwam voort uit een periode van overleving en winstmaximalisatie. Zij was gericht op het borgen van de kwaliteit van de enige opleiding die de hogeschool in huis had, de tweedegraadslerarenopleiding, zorgen voor kwantitatief goede rendementen en het voorbestaan van de opleiding. De afgelopen jaren ontwikkelde zich meer en meer het besef dat de hogeschool meer wil betekenen dan functioneel opleiden voor een beroep. Van een periode van maakbaarheid en winstmaximalisatie ontwikkelt de hogeschool zich sinds 2010 tot een organisatie die gericht is op betekenismaximalisatie. Er vindt een transformatie plaats van maakbaarheid naar natuurlijke ontwikkeling. Van werken aan leren voor een doel (opleiden voor een beroep) naar een organisatie die wil leren ontwikkelen met perspectief. Het gaat daarin over de onderlinge relaties tussen mens en zijn omgeving, vanuit een ecologisch perspectief. Dat ligt in de aard van de hogeschool die vanuit de inhoud een groen karakter heeft, dat is onze natuur. Om deze ontwikkeling verder handen en voeten te geven is besloten ook het onderzoek, uitgevoerd door de lectoren en kenniskring, hierin te positioneren. Het onderzoeksprogramma wordt in de komende jaren ingericht rond vraagstukken die hiermee samenhangen en uiteindelijk ook bijdragen aan de missie een duurzamere wereld te helpen creëren. Vanuit de expertise als lerarenopleider ontwikkelt en profileert Stoas zich de laatste jaren tot een kenniscentrum voor leren en ontwikkelen van professionals en organisaties in hun omgeving, toegepast op en in het groene kennissysteem. De NVAO-geaccrediteerde en bekostigde master Leren en innoveren voor het beroepsonderwijs en bedrijfsleven (MEd for Professional Learning and Development) die de hogeschool sinds 2009 huisvest is daarin een gerealiseerde stap. De opleidingen, het onderzoek en de overige activiteiten van hogeschool passen in het domein, maar ook daarbuiten. Het thema onderwijs an sich is immers niet begrensd door een domein als groen of anderszins. De onderzoekseenheid van Stoas speelt een essentiële rol bij het verbinden van de praktijk met onderzoek. 13

14 3. Huidige situatie instellingsprofiel onderwijs onderzoek en valorisatie 3.1 Algemene gegevens profiel Stoas staat bekend als de groene lerarenopleiding. Dat is conform de activiteiten van de hogeschool tot In dat jaar heeft de hogeschool de ambitie uitgesproken zich verder te ontwikkelen tot een hogeschool met een breder opleidingenportfolio, met onderzoek en zakelijke dienstverlening vanuit de core business van de hogeschool: leren en onderwijs. Stoas is een kleine faculteit met ruim 750 studenten, associate-, bachelor- en (een) masteropleiding(en), commerciële dienstverlening voor scholen in het groene onderwijs, en onderzoek. De jaarlijkse omzet bedraagt rond de acht miljoen euro, het aantal personeelsleden bedraagt 110, verdeeld over 85 fte. De hogeschool bestaat in 2011 dertig jaar, en is altijd gevestigd geweest op twee locaties, te weten Dronten en Den Bosch. Met ingang van het studiejaar is er sprake van herlocatie in Wageningen. Uniek is de bij Stoas ondergebrachte opleiding educatie en kennismanagement groene sector, de opleiding die tevens een tweedegraadsbevoegdheid geeft voor het onderwijs. Met het uitvoeren van deze opleiding heeft de hogeschool ook een positie in de breedte van het leraren opleiden, en uit dien hoofde een verbindingen met de PTH s(pedagogisch technische hogescholen) en met de hogescholen waar andere 2 e graads lerarenopleidingen aangeboden worden. Stoas wil bijdragen aan een duurzamere wereld door het bevorderen van duurzaam leren en ontwikkelen van professionals en organisaties in de groene sector en de periferie ervan, met ecologische intelligentie als uitgangspunt. Met deze missie wil de hogeschool een transitie in het onderwijs teweeg brengen van het industriële denken naar creatief en holistisch en open systeemdenken. Denken over een duurzamere wereld in combinatie met economische principes leidt tot de gedachte dat de lineaire economie naar een circulaire economie 7 zou omslaan. Denken over een duurzamere wereld in combinatie met sociale wetenschappen en natuur, leidt tot een omslag in het denken van een leren voor duurzaamheid naar de ecologie van duurzaam leren in en na educatie en onderwijs. Leren van de natuur is daarin essentieel, evenals het verbinden van verschillende open systemen met elkaar: sociale systemen, leersystemen, onderwijssystemen. Fundamentele feiten over het leven die in het leren van de natuur worden gevormd zijn door het Centre for Ecoliteracy 8 beschreven. Studentenpopulatie Voltijd Deeltijd Grafiek 1. Totaal aantal voltijd- en deeltijdstudenten

15 3.2 Het onderwijs: opleidingen en ontwikkeling Stoas verzorgt de volgende drie opleidingen: 1. Sinds 1983: de bacheloropleiding Educatie en Kennismanagement groene sector (720 studenten), voltijd en deeltijd, de kopopleiding (mogelijkheid voor afgestudeerde studenten van verwante HAO opleidingen om in één jaar een onderwijsbevoegdheid te halen. 2. Sinds 2008: de associate degree- opleidingen Onderwijsondersteuner en Bloemsierkunst (20 studenten); 3. Sinds 2009 de masteropleiding Leren en Innoveren (35 studenten). De masteropleiding Leren en innoveren (MEd, master of education for professional learning en development) is officieel geregistreerd in CROHO per 1 mei 2009, na de accreditatie door de NVAO op 22 januari 2009 en de doelmatigheidstoets, uitgevoerd door de minister van LNV. De hogeschool heeft de curricula ontwikkeld op basis van onderzoek in het veld. In alle onderwijsprogramma s is leren in een authentieke, complexe groene context leidend. De opleidingsdoelen zijn geformuleerd als situaties zoals die in het beroep voorkomen, aansluitend bij de beschrijving van het European Qualification Framework. De opleidingen zijn competentiegericht, met nadrukkelijke aandacht voor kennis, houding, vaardigheden en het geïntegreerd kunnen toepassen daarvan. De student leert in de reële beroepscontext, leert en werkt in verschillende communities, kiest zijn eigen weg en ondersteunende leermiddelen in een steeds veranderende professionele omgeving. Naast de opdracht om startbekwame professionals op de verschillende niveaus af te leveren die soepel de arbeidsmarkt op kunnen, heeft de hogeschool eveneens het ontwikkelen van individueel talent, algemene vorming en zelfreflectie als voorbereiding op een leven lang leren hoog in het vaandel staan. Overzicht opleidingsaanbod Uitkomsten van evaluaties van het in 2005 ingezette curriculum, en landelijke eisen als de kennisbasis, hebben geleid tot een verdere kwaliteitsslag van het onderwijs in de bacheloropleiding. Docenten werken in projecten om de onderdelen van het curriculum verder uit te werken of te verstevigen. Het betreft de propedeuse, de intensivering van de aanwezigheid van studenten op de hogeschoollocatie, de kennisbasis, de diagnostiek rond taal en rekenen, het afstudeertraject, het model van leren op de werkplek en assessments. Het is de gewoonte bij de hogeschool om docenten zelf deze curriculaire ontwikkelingen in handen te geven, en niet te kiezen voor een kleine groep die dit uitwerkt en implementeert. De werkwijze van de hogeschool sluit daarmee aan bij de actuele roep om docenten zo veel mogelijk professionele ruimte te geven Onderwijsprestaties Stoas In de periode 2003 tot en met 2005 was het percentage uitval < 20%. Van 2006 tot en met 2009 was dat tussen 23 en 29 %. Ten opzichte van de mediaan presteerde de hogeschool goed. In 2010 was de uitval van eerste inschrijving voltijdstudenten extreem hoog. De verklaring daarvoor kent verschillende redenen. Allereerst heeft de hogeschool veel studenten die deze opleiding niet als eerste opleiding kiezen. In totaal startten in

16 studenten. Daarvan waren er 79 voor wie dit een eerste opleiding was. Van die 79 viel 43 % uit. Een omstandigheid die meespeelt is de verhuizing van Dronten en Den Bosch naar Wageningen. % uitval na 1e jaar Hbo-mediaan ,5 26, ,3 25, ,7 26, ,0 27,7 Tabel 1: uitval naar eerste jaar Het switch percentage is nul. Dit is verklaarbaar uit het feit dat er slechts een (1) opleiding is. Switchen is dan ook niet mogelijk. % switch HBO-mediaan , , , ,1 Tabel 2: switch na eerste jaar bachelorrendement HBO-mediaan cohort , cohort , cohort , cohort , Tabel 3: % bachelorrendement na C+1 Het oordeel van de studenten over de opleiding studentenoordeel HBO-mediaan ,7 Tabel 4: studentenoordeel in 5 puntsschaal. Bron NSE Kwaliteit en excellentie Docentenkwaliteit In het kwaliteitszorgsysteem zijn verschillende aspecten opgenomen waarmee de kwaliteit van het onderwijs wordt gemeten. Dit zijn interne module evaluaties en docent beoordelingen (studentenoordelen), de interne gesprekcyclus met docenten en ondersteuners. Daarnaast kenmerkt de hogeschool zich door een personeels- en organisatiebeleid gericht op maximale ontplooiing van de medewerker: veel mogelijkheden voor professionele ontwikkeling, waardering eigen initiatief, horizontale mobiliteit. In november 2011 is een werktevredenheidsonderzoek uitgevoerd. Daaruit blijkt dat de medewerkers graag bij de hogeschool werken. Een belangrijk aandachtspunt is de werkdruk, die hoog ervaren wordt. Onderwijsintensiteit In het eerste voltijd bachelorjaar is voldoende contacttijd van belang. Op de hogeschool is in het studiejaar de contacttijd in het eerste jaar verhoogd. Stoas biedt studenten anno uur contacttijd in het eerste jaar van de voltijdbachelor. 3.3 Onderzoek en lectoraten: praktijkgericht onderzoek Binnen de kenniskring doen docenten onderzoek naar de praktijk van leren en ontwikkelen, in onderwijs en organisatie. Kern is de koppeling van onderzoek aan de persoonlijke ontwikkeling van mensen. Het moet hun verdieping brengen en een evidence informed praktijk en policy opleveren, die ondersteunend is voor de 16

17 ontwikkeling van hun praktijk, en die van leren en ontwikkelen in het algemeen. (professionalisering professionele ontwikkeling; onderwijsontwikkeling). De ontwikkeling van onderzoekminded docenten vormt de basis vormen voor de kennisontwikkeling binnen de Hogeschool, ter ondersteuning van de ontwikkeling tot een kenniscentrum voor, leren en ontwikkelen/ educatie. Deze basis vormt tevens het uitgangspunt voor verdere ontwikkeling tot zelfstandig onderzoek en verdieping van het domein op een ander niveau, te weten in promotietrajecten. Daar blijft de praktijk de focus, maar minder specifiek de eigen praktijk. Naast onderzoek, uitgevoerd in projecten, maakt de koppeling van onderzoek met persoon-en praktijk-ontwikkeling dat het onderzoek binnen het lectoraat, c.q. de faculteit niet primair gericht is op evidence -productie en wetenschappelijke publicaties. In eerste instantie is het gericht op het versterken van een evidencedinformed -praktijk en beleid op basis van een duurzame competentieontwikkeling met betrekking tot onderzoek bij de medewerkers. (verbinding onderzoek met praktijk; professionele ontwikkeling) Anno 2012 heeft Stoas drie lectoren met een dienstverband/ projectaanstelling van respectievelijk 1, 0,5 en 0,4 fte. Het aandeel lectoren (per fte OP; 2010) komt hiermee op 0,034. Dit is hoog in vergelijking met het landelijk gemiddelde aandeel van 0,0149 (bron DUO, 2010). In de kenniskring nemen 15 onderzoekers deel, een dag in de week. Dit zijn docenten die: zich willen bekwamen in het doen van onderzoek (professionalisering), docenten die onderzoek doen in projecten (HPBO, KIGO, ELI box 4, Groene Impuls, Kwaliteitsimpuls), docenten die aan het promoveren zijn (2 met NWO promotiebeurs, 1 met SKO promotiebeurs, 2 via projectmiddelen) 3.4 Profieldimensie onderzoek Stoas heeft 3 lectoraten. Met deze lectoraten zit Stoas 0,034 hoog t.o.v landelijk gemiddelde. (= 0,0149, bron DUO 2010). 3.5 Valorisatie Naast de opleidingen is de hogeschool ook actief in de beroepspraktijk, voor zover dat aansluit bij de core business. Tevens wordt gebruik gemaakt van de mogelijkheid deel te nemen in projecten of programma s dan wel zelf initiator daarvan te zijn. Deelname in fte van het docentencorps in deze niet -initiële activiteiten is gemaximeerd tot dertig procent van de formatieomvang van docenten. Hiervoor is gekozen om het evenwicht te bewaren tussen de kerntaak van de faculteit en activiteiten die ondernomen worden op basis van de derde geldstroom. Docenten voeren deze activiteiten uit als onderdeel van de voortdurende professionele ontwikkeling en het verbinding houden met het werkveld. Valorisatie vindt ook plaats door het praktijkgerichte onderzoek van de lectoren en kenniskring. In de faculteit is ondernemendheid van medewerkers en studenten een belangrijk, maar nog niet altijd expliciet issue. In het kader van accreditatie voor een bijzonder kenmerk participeert de faculteit in de aanvraag tot erkenning van dit kenmerk, met de collega faculteit CAH Dronten. 3.6 Stoas profieldimensie valorisatie Verhouding tussen onderwijs en project- en commerciële activiteiten is 85:15. Besloten is dat tot maximaal 30% van de omzet gegaan mag worden voor deze valorisatie. De core business is daarmee blijvend zo gepositioneerd dat enerzijds de projecten zowel de kennisontwikkeling als de voortdurende ontwikkeling van de opleidingen ondersteunt. Commerciële activiteiten zorgen daarnaast voor valorisatie, maar ook voor aanvullende middelen om bijvoorbeeld de cofinanciering van de projecten te financieren. De activiteiten worden uitgevoerd door docenten. 4. Strategie en Ambities: profilering, strategische afwegingen 4.1 Omgeving De faculteit heeft verschillende omgevingen. Het scholenveld (AOC s), de HAO partners, de 2 e graads lerarenopleidingen, het onderzoeksdomein sociale wetenschappen, partners in de regio (Food Valley), internationale partners (agrarische lerarenopleidingen), maatschappelijke organsiaties, overheden, bedrijven. 17

18 4.2 Sterkte-zwakte analyse Interne analyse SWOT STRENGHT STERKTE Innovatief vermogen, ondernemend Opleidingenportfolio voor onderwijsopleidingen van AD tot Master in groene kenniskolom Dynamisch team, evenwichtige leeftijdsopbouw Acceptabel ziekteverzuimpercentage Onderwijs geaccrediteerd Maatwerk en grote diversiteit van activiteiten Onderwijsconcept gebaseerd op werkplekleren Schaalniveau zodanig dat slagvaardig optreden goed mogelijk is. WEAKNESS ZWAKTE Twee samengevoegde culturen Hoog ambitieniveau Omvang Kleine organisatie, maar alles wat een grote HBO organisatie moet doen, moet toch ook gebeuren. Opmerkingen NVAO inhoudelijke kwaliteit Opmerkingen VKO kwaliteitszorgzysteem onderzoek Grote formatie 2 e geldstroom, gaat aflopen. Grote diversiteit en maatwerk Externe analyse SWOT OPPORTUNITIES KANSEN Bestendigen samenvoeging, opbouwen nieuwe organisatie Lerarentekort & Rinnooy Kan Nieuwe omgeving in Wageningen Maatschappelijke her- en opwaardering lerarenberoep Professionele ontwikkeleing van docenten in AOC s Nieuwe opleidingen Validatie Onderzoek Kenniscentrum SWOT oktober 2011 THREATHTS BEDREIGINGEN/ RISICO S - Jaarlijkse onzekerheid instroom studenten Continuïteit 2 e geldstroom Groeiende bureaucratische last Nieuwe bekostiging, ( langstudeerders maatregelen etc -) Stoas stelt jaarlijks een SWOT op, analyseert de eigen positie en ontwikkeling. Deze wordt afgezet tegen het strategisch plan en ontwikkelingen in de omgeving. Tijdig inspelen op veranderingen in de omgeving is een must. 4.3 Ambities HAO Het HAO heeft gezamenlijk de ambities geformuleerd, gebaseerd op de verplichte prestatieindicatoren. Elke hogeschool heeft in 2015 onderstaande ambities gerealiseerd. In het hoofdlijnenakkoord zijn afspraken gemaakt over een aantal verplichte indicatoren waarvoor de HOinstellingen ambities dienen te formuleren. Dit in het kader van hun prestatieafspraak met het ministerie van EL&I dan wel OCW. De Inspectie van het Onderwijs (IvhO ) heeft begin 2011 een Sectoranalyse Groen Hoger Onderwijs uitgevoerd. Tevens maakt de IvhO jaarlijks een analyse in het kader van haar onderwijsverslag. In deze analyse wordt de vergelijking met overig HO meegenomen, waarbij zowel de Sectoranalyse als het Onderwijsverslag als bron zijn gebruikt. De verplichte indicatoren hebben betrekking op onderwijs. De HAO instellingen hebben ook in dit kader gezamenlijk opgetrokken en gezamenlijke ambities geformuleerd, waarbij tegelijkertijd ruimte bestaat voor de individuele instellingen. Er is gekozen om zoveel mogelijk aan te sluiten bij reeds bestaande bronnen en meetinstrumenten. Verder is er voor gekozen om, op het niveau van het collectief van de HAO instellingen, geen zogenaamde facultatieve indicatoren mee te nemen in de prestatieafspraken. Voor een deel komen deze indicatoren, soms indirect, terug in het onderdeel zwaartepuntvorming en differentiatie. In de prestatieafspraken van de individuele instellingen komt een groot aantal thema s uiteraard wel terug. Op collectief niveau volstaan we met het benoemen van een aantal opvallende conclusies uit de onderzoeken van de inspectie. 18

19 In hoofdstuk 5 zijn de ambities van Stoas op basis van de gezamenlijk geformuleerde ambities beschreven. 5. Beschrijving voorgenomen ambities In de bijlage is een korte samenvatting van de ambities van de faculteit opgenomen. Uitbreiding opleidingen, structurele inbedding onderzoek, uitwerking kennismanager, kwaliteit, professionalisering etc. In de volgende paragrafen is de ontwikkeling van de missie nader toegelicht, en zijn de verplichte indicatoren uitgewerkt in beoogd resultaat en acties. 5.1 Missie en ambities Ontwikkeling van de missie ecologically inspired education and research Met deze missie wil de faculteit een transitie in het onderwijs teweeg brengen van het industriële denken naar creatief en holistisch en open systeemdenken. Denken over een duurzamere wereld in combinatie met economische principes leidt tot de gedachte dat de lineaire economie naar een circulaire economie 1 zou omslaan. Denken over een duurzamere wereld in combinatie met sociale wetenschappen en natuur, leidt tot een omslag in het denken van een leren voor duurzaamheid naar de ecologie van duurzaam leren in en na educatie en onderwijs. Leren over sociale systemen, over hoe mensen leren en zich ontwikkelen in deze sociale systemen, ontwikkelen van creativiteit als basis voor human innovation, kennis over leren en organisatieontwikkeling, het verbinden van verschillende open systemen met elkaar: sociale systemen, leersystemen, onderwijssystemen is. Leren van de natuur is daarin essentieel. Fundamentele feiten over het leven die in het leren van de natuur worden gevormd zijn door het Centre for Ecoliteracy 1 beschreven. Ecologische intelligentie is een manier van denken en handelen die de essentie vormt van het leren en ontwikkelen van en in het groene onderwijs. Van de natuur leren we door te kijken en te zien: verbanden, systemen, patronen, ontwikkelingen, groei. Het uitgangspunt is dat ieder mens van nature ecologisch intelligent is, maar dat die intelligentie veelal niet bewust ontwikkeld is of wordt. Ecologische intelligentie ontwikkelen is ons inziens de basis voor duurzaam leren en ontwikkelen van mensen en organisaties, en daarmee ook de basis voor de ontwikkeling van de bekwaamheid anderen hierin te faciliteren. De faculteit werkt de missie s uit in het curriculum, onderzoek, de dagelijkse onderwijspraktijk, en richt zich op studenten en medewerkers, toekomstige docenten, kennismanagers. De toekomstige afgestudeerde van Stoas is een flexibele, ontwikkelende opleider of kenniswerker, die verbonden is met het afnemend werkveld (onderwijs, maatschappelijke organisaties, overheid, bedrijfsleven, onderzoek), die 'out of the box' kan denken en werken, die zich profileert met persoonlijk en creatief ondernemerschap vanuit een ecologisch intelligent denkkader. Ook wil de faculteit zich verbinden met het veld van de Natuur en Milieu Educatie, met de PABO s teneinde het gedachtengoed en ondersteunden instrumentarium verder te brengen. Last but not least is er het domein van het onderzoek rond leren van professionals en organisaties. Wat is de invloed van professional identity op deze ontwikkeling, hoe wordt er geleerd in samenwerkingen zoals projecten, wat is de rol van diversiteit hierin, hoe ontwikkelen we ecologisch minded denken en handelen, hoe cruciaal is creativiteit? Binnen de missie valt ook het onderzoek naar en de ontwikkeling van transculturalisme en diversiteit. Om deze toekomstige ondernemende docent of kenniswerker op te leiden zoekt Stoas naar de optimale manier om het leren van individuen te laten evolueren tot leren ontwikkelen. Het ontwikkelen van individueel talent, algemene vorming en zelfreflectie als voorbereiding op een leven lang leren staan daarbij hoog in het vaandel. De toekomstige docent of kenniswerker kiest zijn eigen weg en ondersteunende leermiddelen in een steeds veranderende professionele omgeving Ambities algemeen De ambities van de hogeschool, sinds januari 2012 een faculteit, ook opgenomen in het HAO sectorplan, zijn gericht op Daarin zijn kwalitatieve ambities geformuleerd voor onderwijs, onderzoek, valorisatie. 19

20 5.2 Ambities onderwijs Ambities uitval eerstejaars Het onderwijsverslag van de inspectie beschrijft de rendementen in het groene hoger onderwijs in vergelijking met het overige hoger onderwijs. Voor de HAO instellingen geldt een verblijfsduur in het hoger beroepsonderwijs van 4,1 jaar. Dat is gunstig in vergelijking met andere opleidingen. De verwachte slaagkans is voor het groene hbo 66 procent, ook dat is positief in vergelijking met andere opleidingen. Voorts staat als bevinding in de Sectoranalyse dat het percentage ongediplomeerde uitstromers in groen hbo met 35,9% kleiner is dan overig hbo gemiddeld, 38,2%. Het percentage gediplomeerde uitstromers is met 64,1% hoger dan het overig hbo gemiddelde van 61,8%. Opvallend is dat wel dat de uitvalpercentages in het eerste studiejaar in het groene hbo juist iets boven het gemiddelde van het overige hbo ligt. Al met al geldt kan echter geconcludeerd worden dat gemiddeld genomen het studierendement van HAO instellingen goed is. Desondanks is het HAO ambitieus en is geformuleerd dat de uitval elk jaar met minimaal 1 procentpunt verder naar beneden moet. Dit betekent een reductie van uitval van minimaal 4 procentpunten in Ambitie: De uitval gaat elk jaar met minimaal 1 procentpunt naar beneden. Dit betekent een reductie van uitval van minimaal 3 procentpunten in Voor Stoas betekent dit dat het percentage uitval na het eerste jaar, uitgaande van cohort 2014, op 39 % ligt. Aangezien de 43 % een extreme score is, niet alleen ten opzichte van het landelijk gemiddelde, maar ook ten opzichte van de percentages in de eerdere jaren, is de mogelijkheid niet uit te sluiten dat het uitvalpercentage meer in richting de percentages van de eerdere jaren gaat Ambities studiesucces: switch Het aandeel studenten dat switcht naar een andere opleiding bij dezelfde instelling is zeer laag en lager dan bij overige HO instellingen. De HAO instellingen hebben daarom als ambitie geformuleerd dat het aantal studenten dat binnen de instelling switcht van opleiding in 2015 zo laag mogelijk is, doch maximaal gelijk aan het landelijk gemiddelde percentage switch. Ambitie: Het aantal studenten dat binnen de instelling switcht van opleiding is in 2015 is < 5%. Hierbij wordt verondersteld dat de meting plaatsvindt voor het cohort van Voor Stoas betekent dit geen acties Studiesucces bachelorrendement De laatste indicator behorend bij studiesucces is het bachelorrendement. Op deze indicator zien we bij het merendeel van de HAO instellingen een neerwaartse trend die sterker is dan de landelijke neerwaartse trend. Gezien de landelijke ontwikkelingen, waarbij enerzijds kwaliteitseisen worden opgeschroefd en anderzijds verschillende bezuinigingsmaatregelingen zijn aangekondigd, is het ambitieniveau dusdanig geformuleerd dat de neerwaartse trend in bachelorrendement wordt omgebogen in een stijgende lijn. Ambitie: De HAO-instellingen hebben als ambitie geformuleerd dat het bachelorrendement in 2015, uitgaande van een meting over cohort , voor elke hogeschool minimaal gelijk is aan het gemiddelde bachelorrendement over de jaren 2004, 2005 en 2006 (bron DUO). In 2015 is voor elke hogeschool het bachelorrendement gelijk aan het berekende gemiddelde voor die hogeschool in de periode van Door in te zetten op het berekende gemiddelde van als streefwaarde is de ambitie dusdanig dat de neerwaartse trend wordt omgebogen in een stijgende lijn. Voor Stoas betekent dit dat het bachelorrendement in met 6,4 procentpunt moet stijgen naar 72 % in Een ambitieuze ambitie, maar gezien het feit dat in 2003 het percentage nog 84,5 was, en in ,9, behoort het niet tot de onmogelijkheden Kwaliteit/ excellentie In het beoordelingskader staan drie mogelijkheden genoemd als indicator voor de kwaliteit van een opleiding. De HAO instellingen geven hierbij de voorkeur aan de indicator studentenoordeel over de opleiding in het algemeen. Als HAO 20