DE KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN DE GEMEENTE EINDHOVEN IN 2013

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN DE GEMEENTE EINDHOVEN IN 2013 Onderzoeksnummer : Documentnummer : Datum vaststelling : 21 mei 2014 ED /4

2

3 Inhoud Voorwoord Inleiding Vve in de gemeente Eindhoven Conclusies...37 Pagina 3 van 41

4

5 Voorwoord In de periode heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden. Voor de periode hebben het Rijk en de 37 grote steden (G37) afspraken gemaakt om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk kinderen met een taalachterstand gebruik kunnen maken van hoogwaardige onderwijsvoorzieningen. In deze afspraken staan kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen voor de voor- en vroegschoolse educatie. Daarbij is afgesproken dat de Inspectie van het Onderwijs in 2013 en 2015 een monitor uitvoert om de kwaliteit van vve op gemeentelijk niveau, op voorscholen en op vroegscholen (groep 1 en 2 van basisscholen) in beeld te brengen. Dit rapport beschrijft de kwaliteit van vve in de gemeente Eindhoven in De hoofdinspecteur primair onderwijs, dr. A. Jonk Pagina 5 van 41

6 Pagina 6 van 41

7

8 Pagina 8 van 41

9

10 langs commissie- en raadsvergaderingen leidde uiteindelijk op 8 mei 2012 tot de vaststelling van het kaderstellend raadsvoorstel Doorontwikkeling voor- en vroegschoolse educatie. Het voorstel zou een politieke doorbraak betekenen, indien alle bij Spil betrokken partners (onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzaalwerk, jeugdgezondheidszorg) het vóór 1 juli 2012 samen eens konden worden over de organisatorische uitwerking van vve. De gemeente slaagde in die opzet. Aansluitend werd in oktober 2012 het collegedossier Financiële uitwerking doorontwikkeling vve vastgesteld. Een financiële vertaling van de gemeenschappelijke ambities met inbegrip van de in april 2012 met het Rijk gemaakte Bestuursafspraken. Op 1 januari 2013 was de harmonisatie een feit: alle peuterspeelzalen en de daarin werkzame pedagogisch medewerkers waren ondergebracht bij de kinderopvang. Scholen hadden vanaf dat moment nog maar met één, voor de totale opvang, verantwoordelijke partner te maken. Na een maand of vier stagneerde het vve-proces echter onverhoopt, als gevolg van een door kinderopvang Korein aangekondigde reorganisatie. Afnemende deelnamepercentages leidden, net als elders in het land, bij de grootste kinderopvangorganisatie van Eindhoven en omstreken tot noodzakelijke inkrimping van het personeelsbestand. Voormalige peuterspeelzaalleidsters bleven zoveel, als maar mogelijk was buiten schot, maar desondanks leidden wisselingen in de personele bezetting van de voorscholen tot de nodige onrust onder ouders (en medewerkers). De impact van de hiervoor genoemde contextfactoren en beleidsmaatregelen was in de periode voor alle actoren, die betrokken waren op het lokale Spil- en vve beleid, groot. Het heeft er mede toe geleid, dat voorgenomen ambities om vve te versterken in Eindhoven sinds de eerste bestandsopname van de inspectie vertraging heeft opgelopen bij zowel de kinderopvangorganisaties, de scholen, als de jeugdgezondheidszorg. Sinds 2013 en -in het bijzonder het nieuwe schooljaar is in alle voorzieningen een bewuste inhaalslag gaande om de kwaliteit van vve te versterken. Een herstelplan is binnen de kinderopvang opgesteld om de bestaande expertise van het peuterwerk en vve te borgen en de kwaliteit te verbeteren. Tegelijkertijd zijn de vroegscholen gestart met een analyse van vve en een vve-verbeterplan. De gemeente heeft daarbij elk Spilcentrum extra gefaciliteerd met coördinatie-uren voor verdere kwaliteitsverbetering op de werkvloer van de voor- en vroegschoolse educatie. De streefdoelen uit het Bestuursakkoord voor 2015 blijven daarbij richtinggevend onder aanmoediging van de gemeente Eindhoven en de stuur- en werkgroepen van LEA. Aansluitend op de hiervoor geschetste ontwikkelingen nam de gemeente initiatief om het toezicht door de GGD scherper te laten toezien op de kwaliteit van de kinderopvang. Niet alleen de landelijk geldende eisen, maar ook aanvullende gemeentelijke eisen. In 2013 werden alle voor certificering in aanmerking komende kinderopvanginstellingen uitgebreid geïnspecteerd. Per 1 januari 2014 zijn de vve certificeringseisen verder aangescherpt in lijn met de Bestuursafspraken. De GGD zal de voorzieningen hierop opnieuw inspecteren. Ook pakte de gemeente het non bereik aan door een regeling te treffen voor ouders met schulden (regeling betalingsachterstand). Ze breidde tevens het aantal toeleidende speelinlopen uit en verlaagt met ingang van 1 januari 2014 de instroomleeftijd van 2.5 jaar naar 2 jaar en 3 maanden. Dit alles in nauw overleg met de Spilpartners en het LEA-beraad. Ook is vastgesteld dat de jeugdgezondheidszorg ZuidZorg doelgroep peuters indiceert en doorverwijst naar een voor vve gecertificeerde kinderopvangvoorziening. ZuidZorg is tevens verantwoordelijk voor de toeleiding. Om meer zicht te krijgen op het feitelijk bereik van doelgroep peuters, heeft de gemeente bovendien een evaluatie onderzoek uitgezet, dat met ingang van 2014 plaats vindt. De gemeente investeerde (en investeert) ook in de verdere verbetering van de lokale vve-monitor. Een pilot vve-monitor Eindhoven is hiervoor uitgezet. Ervaringen leiden ertoe, dat met kleine aanpassingen deze wijze van monitoring in 2014 stadsbreed wordt ingevoerd. Parallel aan de doorontwikkeling van vve (Spilniveau) vindt momenteel een verandering in de externe zorgstructuur plaats. De vorming van generalistisch opererende wijkteams ( WIJ Eindhoven ) is van invloed op de bestaande Spil zorgstructuur. De rol van de min of meer schoolgebonden jeugd- en gezinswerker wordt geleidelijk overgenomen door de WIJ generalist, die niet de school, maar het gezin als vertrekpunt hanteert. Over deze ontwikkeling bestaat bij scholen de nodige zorg (evenals als over de toekomstige rol en positie van het CJG); voor de gemeente was dit aanleiding om een aantal afstemmingsbijeenkomsten te beleggen (juni en oktober 2013). Pagina 10 van 41

11 2.2 Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Eindhoven Voorafgaand aan de digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de vvepeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de vve-basisscholen). De onderwijsinspectie heeft met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2012 met het percentage gewichtenleerlingen van 4 en 5 jaar dat overzicht, indien nodig, nader ingevuld: zie tabel 1.1. Hierbij is er van uitgegaan dat scholen die 20 procent of meer gewichtenkleuters hebben gezien kunnen worden als een vroegschool. Tabel 2.2: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Eindhoven. Alle onderstaande locaties hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met * zijn ook bezocht. Locaties met een # zijn niet-vve gecertificeerd (31 december 2013). Voorschool: Vroegschool: Spilcentrum peuterspeelzaal Basisschool Korein Jozef Israëls BoschAkker Boschakker SKON De Blauwe Libel* Louis Buelens* Mirabelweg Dikkie Dik Barrier De Opbouw SKON De Blauwe Fazant Drents Dorp Drents Dorp Korein Mendelsohnln 3* Karel de Grote* Genderdal Mendelsohnln 217 Korein Samarialn* Cornelis Jetses* Vlokhoven (Pachtakker) Korein Tafelbergpl Driesprong Tafelbergplein Kids Soc.Erica De Schakel* Lievendaal Lievendaal* Kdv Billies* De Tweelingen* Eckart De Tempel Dikkie Dik Jagershoef* Korenaar (Elegaststr)* Jagershoef Korein Wenckenbachln t Palet Boschdijk Korein Gen Boreelpad Rapenland Generalenbuurt Korein St Petrus Canln Beppino Sarto Burghplan Korein Barrierweg* Atalanta* Mensfort KOV t Parelbosch Pasqualiniestr en De Waghemaekerstr. Korein Bennekelstraat Kameleon Bennekel Korein Hemelrijken* Fellenoord* Fellenoord Tarieq Ibnoe Ziyad EBS Online Sbao Reis van Brandaan Het Avontuur KOV Korein Sliffertsestraat Korein Floraln west Dikkie Dik Driestam Korein Seringenstraat Little Jungle Papa Leeuw Korein Marseilleln Korein Keverberg KC De Droomwereld Korein Kwartelstr Korein Schouwbroekseweg Little Jungle Pappa Aap pov Acht Korein Zeelsterstr Pagina 11 van 41

12

13

14 HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID a1 Definitie doelgroepkind 1a2 Bereik 1a3 Toeleiding 1a4 Ouders 1a5 Integraal vve-programma 1a6 Externe zorg 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen 1a8 Doorgaande lijn 1a9 Resultaten 1b Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau 1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau DE VVE-CONDITIES 2a GGD-rapport 2b Gemeentelijk subsidiekader De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht, dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover zie In het hiernavolgende volgt een toelichting op de beoordeelde indicatoren. Daarbij wordt eerste stil gestaan bij de verbeterpunten al dan niet met een afspraak, daarna de als voldoende beoordeelde indicatoren en tot slot de indicatoren die kunnen dienen als voorbeeld voor anderen. Toelichting 1 Verbeterpunten met een afspraak De inspectie heeft, net als in het voorgaande onderzoek in 2011, géén verbeterpunten vastgesteld die vragen om een afspraak. 2 Verbeterpunten In de gemeente Eindhoven zijn na de harmonisatie van de peuterspeelzalen in de kinderopvang en de reorganisatie van de kinderopvang voortvarend positieve ontwikkelingen in gang gezet. In de bestandsopname van vve in november 2011 werden de volgende indicatoren door de inspectie als verbeterpunt benoemd: bereik, toeleiding, ouders, de interne kwaliteitszorg op de locaties, het in kaart brengen van de resultaten en het systematisch evalueren en verbeteren van vve. Drie ervan gelden nu nog als verbeterpunt: bereik, ouders, naast systematische evaluatie en verbetering van vve. Afgelopen periode is er door de gemeente ook voor deze punten het initiatief genomen om ze te versterken. Nu is het echter vooral belangrijk deze verder te implementeren en te borgen (bereik en evaluatie en verbetering van vve) en op onderdelen (ouders) verder te verbeteren. De start hiervan in schooljaar is nog pril. 1a2 Bereik De periode 2011 en 2012 was een onrustige periode in de gemeente Eindhoven om vve en de voorscholen goed te positioneren. Dit heeft ook gevolgen gehad voor het inzicht en overzicht van de gemeente op het feitelijk bereik van de doelgroep peuters in die periode. Inmiddels is de gemeente er met ZuidZorg (de jeugdgezondheidszorg), de kinderopvangvoorzieningen en de schoolbesturen in geslaagd het lokale vve-beleid voortvarend door te ontwikkelen. In het vve-kwaliteitskader meldt de gemeente dat zij eind 2010 gemiddeld 47% van de doelgroep leerlingen tussen 2 jaar en 6 maanden en 4 jaar bereikte, waarvan 32% een vve-programma volgde. Uit de nulmeting van de inspectie in 2011 bleek, dat Eindhoven de gestelde 70% bereik van doelgroep peuters bij lange niet haalde. Ten minste een derde van de doelgroep maakte toen geen gebruik van de peuterspeelzaal. Pagina 14 van 41

15 Na vaststelling van het lokale vve-kader in 2012 heeft de gemeente de hoge ambitie om 100% bereik van álle Eindhovense peuters te realiseren. Alle peuters tussen 2 jaar en 6 maanden (vanaf 1 januari jaar en 3 maanden) en 4 jaar komen daarbij in aanmerking voor subsidiëring van twee dagdelen vve. De doelgroep kinderen komen daarbij -geïndiceerd door ZuidZorg- in aanmerking voor nog twee extra dagdelen. Aansluitend heeft de gemeente (financiële) maatregelen getroffen om 100% bereik na te streven. Op 1 oktober 2012 diende de gemeente echter vanuit de landelijke definitie doelgroepkinderen 254 kindplaatsen te creëren. Vanuit de, in 2012, bijgestelde lokale definitie voor doelgroep peuters zou de gemeente zelfs 763 kindplaatsen moeten creëren. De gemeente had er toen echter geen zicht op hoe het bereik feitelijk was. Het proces van het harmoniseren van het peuterwerk in de kinderopvang in 2012 werkte hierbij vertragend en belemmerend. Inmiddels is er stevig beleid gemaakt op het vergroten van het bereik en het inzichtelijk maken ervan. Vanaf 2013 is ZuidZorg belast met de indicering van doelgroep peuters. Met ingang van 2013 acht de gemeente Eindhoven zich in staat meer en beter zicht te krijgen op het feitelijk bereik. Zo heeft de gemeente de bestuursinformatiedienst (BiO) de opdracht gegeven het daadwerkelijke bereik van vve onder de doelgroep te onderzoeken. De gegevens worden grotendeels aangeleverd door ZuidZorg. ZuidZorg dient bovendien ook zélf verantwoording af te leggen over dezelfde zaken. Afgesproken is dat BiO en ZuidZorg gezamenlijk optrekken om dubbel werk te voorkomen. Als peildatum is 1 januari 2014 aangehouden. Het nieuwe beleid is sinds 1 januari 2013 volledig geëffectueerd. Centrale vragen voor de evaluatie zijn: in welke mate wordt de doelgroep bereikt; waar zitten nog lacunes in het bereik en welke resultaten zijn er bereikt onder het nieuwe beleid? Daarnaast start de gemeente in 2014 met een gerichte monitoring van de effecten van het vve-beleid, waaronder ook het feitelijk bereik. De voornemens om goed zicht te krijgen op het bereik, een verantwoording ervan te geven en op basis van deze rapportage geformuleerde verbeterpunten aan te reiken bieden voldoende vertrouwen, dat dit verbeterpunt in 2014 zich voldoende door ontwikkelt. 1a4 Ouders In het inspectierapport van 2011 heeft de inspectie de indicator die gaat over de actieve betrokkenheid van ouders, als een duidelijk verbeterpunt benoemd. Het is dan ook niet zonder reden, dat de ouderbetrokkenheid een actiedomein en verbetertraject is en blijft binnen Eindhoven met ambitieuze doelen. In de gemeente Eindhoven is -na de bestandsopname van vve door de inspectie- het informeren, toeleiden, ondersteunen en begeleiden van ouders primair belegd bij de Spilpartners: de kinderopvang en het onderwijs. In het verlengde zijn daarnaast medewerkers van de Lumensgroep betrokken, waaronder de jeugd- en gezinswerker, het (school)maatschappelijk werk en -nu de transitie jeugdzorg meer en meer plaats vindt- medewerkers van de wijkgericht opererende WIJ Eindhoven generalisten. Bovendien hebben de consultatiebureaus en de GGD vanuit hun basistaken de opdracht gekregen ouders bij te staan in hun opvoedende taak voor -in het bijzonder- de doelgroep kinderen van de voor- en vroegschool. In het gemeentelijk kwaliteitskader vve meldt de gemeente, dat de raad het vergroten van ouderbetrokkenheid- vooral in het creëren van een stimulerende omgeving voor hun kind- als een belangrijk instrument ziet bij het tegengaan van achterstanden bij risicoleerlingen. Het is daarom - in 2012 bij de doorontwikkeling van vve- een gemeentelijke eis om ouderbetrokkenheid verder uit te breiden. De gemeente refereert daarbij aan onderzoek dat aantoont dat, als ouders adequaat zijn geïnformeerd over de ontwikkeling van hun kind en thuis extra met hun kind bezig zijn, in aansluiting wat het kind op de voorschool doet, dit een positief effect heeft op de leerresultaten. Ouderbetrokkenheid kan onder meer worden vergroot door het inzetten van een meer gezinsgerichte vve-aanpak. Daarbij merkt de gemeente op, dat er wel verschil is tussen ouders. Ouders verschillen in gedrag, opvattingen, mentaliteit, overtuiging en ook wat betreft achtergrond en situationele kenmerken. Bij het denken over en vormgeven aan ouderbetrokkenheid spelen deze verschillen steeds een rol. In het vve-kader stelt de gemeente, dat tussen de kernpartners van de Spilcentra een passend ouderbeleid dient te worden verwoord en uitgevoerd, dat recht doet aan de behoeften en mogelijkheden van de ouders van de betreffende locatie. Pagina 15 van 41

16 De Spilpartners dienen hun ouderbeleid in het educatieve, pedagogisch raamplan te verantwoorden. Dit is een door de gemeente verplicht gesteld subsidie-instrument, waarin de uitgangspunten zijn beschreven hoe de Spilcentra zich moeten verantwoorden over hun Spil- en daarbinnen hun vve- en ouderbeleid. In het raamplan zijn onder meer opvoedingsondersteuning en ouderbetrokkenheid als functies van het Spilcentrum opgenomen. Uitgangspunt is, dat ouders de partners binnen Spil zijn. Met de ouders wordt daarom aan de hand van verschillende domeinen gesproken over het gewenste aanbod van Spil. In de praktijk varieert deze inventarisatie van behoeften van ouders nog per Spilcentrum. Richtlijn is, dat de Spilcentra verplicht drie vormen van ouderbetrokkenheid: communiceren, participeren en beïnvloeden onderscheiden. Ook wordt in het Spilraamplan een aantal kwaliteitscriteria ten aanzien van ouderbeleid voorgeschreven, zoals: er is sprake van een gericht ouderbeleid binnen vve ; ouders worden vooraf adequaat geïnformeerd over het vve-aanbod ; er wordt gewerkt met een standaard intake ; ouders worden gestimuleerd ontwikkelingstimulerende activiteiten thuis aan te bieden ; ouders participeren in vve-activiteiten in de voor- en vroegschool ; ouders worden geïnformeerd over de ontwikkeling van hun kind en er wordt rekening gehouden met hun thuistaal. Het educatief pedagogisch Spilraamplan beschrijft vooral de weg naar een ouderbeleid, dat een Spilcentrum specifiek moet invullen. In het plan van aanpak wordt de uitwerking van een dergelijk beleid nog vooral op het niveau van de instelling neergelegd, met het risico op versnippering en niet-gewenste accenten. Een noodzakelijke onderbouwende analyse van de ouderpopulatie ontbreekt nog veelal op een Spillocatie. Ook op stedelijk niveau ontbreekt het nog een heldere analyse van de ouderpopulatie, die de gemeente wil bereiken en komen daaruit volgend resultaatgerichte doelen van dat noodzakelijke lokale ouderbeleid nog niet uit de verf. Gestelde percentages uit het bestuursakkoord blijven vooralsnog grotendeels fictief. De belemmerende randvoorwaarden vanwege onder meer de harmonisatie, staatsteun en het Middelburgarrest vertraagden de gemeentelijke ambities. Dat geldt ook voor de vertraging van de inzet van Spilcentra bij het opstellen en implementeren van de vereiste Spilplannen. Sinds schooljaar is er echter meer stabiliteit in de personeelssamensteling in de voor- en vroegscholen. De Spilmeerjarenplannen konden nu opgesteld worden en die zijn bij de gemeente ter verantwoording ingediend. Er was daarnaast tot voor kort maar beperkt zicht op het gevoerde vve- en ouderbeleid bij de LEAstuurgroep en bij de gemeente of de implementatie ervan op de Spillocaties, conform planning, plaats vindt, wat de kwaliteit ervan is en of deze beantwoordt aan de gestelde criteria. Inmiddels is de gemeente met de LEA-stuurgroep zover, dat ze met hulp van de lokale thematische werkgroep actieve ouderbetrokkenheid het ouderbeleid nieuw leven in blaast om het verder te richten in overeenstemming met de verwoorde ambities. Zaak is nu enerzijds op gemeentelijk niveau een analyse van de ouderpopulatie van de vve doelgroep ouders op te stellen en specifieke doelen op lokaal niveau resultaatgericht daarvan af te leiden. Anderzijds is het nodig gericht te gaan monitoren op de Spilcentra op de kwaliteit van de implementatie van de noodzakelijk geachte activiteiten voor ouders van doelgroep kinderen en de bereikte effecten in het vergroten van kansen in groep 3. 1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau Na de harmonisering van de peuterspeelzalen in 2012 en de reorganisatie van de kinderopvang in 2013 hebben alle partners in Eindhoven zich gericht op een inhaalslag en het verder versterken van vve in de stad. In 2013 kwam de focus van de gemeente opnieuw op de evaluatie en effectmeting van het eigen vve-beleid, op afspraken, op de uitvoering en op de resultaten te liggen. Het doorlichten van de ingediende Spilraamplannen, en de vve-verbeterplannen ( met analyse) door de gemeente is hier een eerste voorbeeld van. De gemeente heeft deze plannen echter nog niet geëvalueerd, op effecten beoordeeld en hierover gerapporteerd. Ook zijn nog geen verbeterpunten benoemd. Dat komt, volgens de gemeente, in 2014 aan bod. Zoals gezegd, is daarnaast de opdracht voor BiO om samen met ZuidZorg het bereik van de doelgroep peuters te evalueren een initiatief, dat de gemeente genomen heeft. Ook de pilot Monitoring in 2013 is een voorbeeld van aandacht voor evaluatie. In deze aanpak worden goede aanzetten gegeven hoe te evalueren in combinatie met een aantal aanbevelingen ter verbetering. In de eerste rapportage in november 2013 is over de bereikte effecten van vve op een tiental Spil/vve-voorzieningen geschreven. Pagina 16 van 41

17

18 speelinlopen georganiseerd worden. Deze speelinlopen zijn gratis en bedoeld voor ouders met peuters van anderhalf tot tweeëneenhalf jaar ter optimalisering van de toeleiding naar vve. Ze worden georganiseerd op die Spilcentra waar de populatie uit 20% of meer doelgroepkinderen bestaat. Bovendien heeft de gemeente Eindhoven zich ingespannen om beleid vast te stellen om vve voor álle peuters toegankelijk te maken en ouders te stimuleren om hun kinderen een vve gecertificeerde voorschoolse voorziening te laten bezoeken. Nadere subsidieregels om de bijdrage van de voor- en vroegschoolse educatie voor elke Eindhovense ouder toegankelijk te maken zijn hiervoor door het college van burgemeesters en wethouders bekend gemaakt. Om de toeleiding optimaal te laten werken en 100% bereik te realiseren komt nu geleidelijk in Eindhoven steeds beter in beeld hoe het gesteld is met het non bereik. Vooral de analyse van de jeugdgezondheidszorg over het bereik in 2013 biedt daarbij belangrijke informatie om elk geval van non bereik doel gericht aan te (gaan) pakken. 1a5 Integraal vve-programma Binnen de gemeente Eindhoven zijn afspraken gemaakt over het te hanteren integrale vveprogramma, waarin aandacht wordt besteed aan de ontwikkelingsgebieden taal, rekenen, sociaalemotioneel en motoriek. Daarbij is de keuze van de Spilcentra vrijgelaten. Spilcentra maken momenteel gebruik van Piramide, Puk en Ko/Ko Totaal, Basisontwikkeling met Startblokken; incidenteel Kaleisdoscoop, Peuter- en Kleuterplein. Ook Schatkist en LoGO 3000, naast de woordenlijst van 1001SLO blijken in de Spilraamplannen van voor te komen. Na de bestandsopname hebben de vve-partners vooral meer werk gemaakt van het invoeren van een genormeerd kindvolgsysteem op zowel de voor- als vroegscholen. Menige voorschool is sinds dit schooljaar bezig met de invoering van het observatie- en registratiesysteem KIJK in navolging van de vroegschool, waar zij mee samenwerken. Op alle vroegscholen worden daarnaast al jarenlang de kleutertoetsen voor taal- en rekenontwikkeling van het Cito gebruikt. Op gemeentelijk niveau is het wenselijk verdere aandacht te blijven besteden aan de doorgaande lijn in deze vve-programma s tussen de voor- en vroegscholen. Dit temeer, omdat personeel op verschillende locaties gewisseld is en nog niet helemaal thuis is in het verkozen vve-programma. Tevens is het van belang, dat met elkaar vastgesteld wordt welke aanvullende programma s gebruikt worden op die locaties waar veel of minder veel doelgroep vve-kinderen verblijven. Te denken valt dan aan bijvoorbeeld aanvullende woordenschatprogramma s. 1a6 Externe zorg In Eindhoven streven de schoolbesturen en kinderopvangvoorzieningen er mét de gemeente naar om de zorg primair te beleggen bij de intern begeleider van de basisschool (analyse en advies) en de teamcoach/teamleider van de kinderopvang (signaleren). In de Spilcentra is veel ervaring opgebouwd om de externe zorg af te stemmen op de interne zorg van onder meer de voor- en vroegscholen. Het is een arbeidsintensieve aanpak, waarbij in Eindhoven meer dan gemiddelde aandacht is voor een effectieve ketenaanpak. Daarbij staat steeds voor ogen het kind en zijn gezin direct hulp te bieden. Dit komt mede voort uit het feit, dat de gemeente al in 2006 haar Spilcentra liet doorlichten op een effectieve ketenaanpak in het oplossen en voorkomen van problemen met 0-12 jarigen in Spilcentra door de inspectie Samenwerkend Toezicht Jeugd (voorheen Integraal Toezicht Jeugdzaken). Op basis van de bevindingen uit dit onderzoek is de externe zorg verder ingericht en verbeterd. De zorgstructuur is vastgelegd in het pedagogisch en educatief Spilraamplan van de voor- en vroegscholen. Om het uitgangspunt van Spil: risico situaties worden gezamenlijk aangepakt te realiseren, is samenwerking tussen de partners en disciplines binnen Spil noodzakelijk. Er wordt gewerkt op basis van de zorgpiramide met vijf zorgniveaus, die te vinden is in het beleidskader van Spil. Binnen elk Spilcentrum is er een breed Spilzorgteam, dat volgens de uitgangspunten van Samenwerkend Toezicht Jeugd werkt. Zo werkt het brede Spilzorgteam met gebundelde informatie in een gezinskaart. Het probleem, evenals de oplossingsrichting worden door de gezamenlijke Spilpartners vastgesteld. Er wordt een casuscoördinator benoemd en bekeken wordt wat het Spilcentrum zelf aan oplossingen kan aandragen om het probleem met het kind en in het verlengde het gezin aan te pakken. Vervolgens wordt een gezamenlijk actieplan opgesteld met medewerking of medeweten van de ouders en terugkoppeling aan de ouders. Daarnaast wordt een signaal afgegeven aan het lokale signaleringssysteem Zorg voor Jeugd en wordt eventueel doorverwezen naar het Centrum voor Jeugd en Gezin en of samenwerking gezocht met wijkteams. Pagina 18 van 41

19 Dit alles zou kunnen leiden tot een goed voorbeeld voor anderen, maar met de transitie van de jeugdzorg staat deze opgebouwde expertise onder druk. Spilcentra maken zich hier zorgen om. De deelname van een kind- en gezinswerker of een schoolmaatschappelijk werker, die momenteel structureel aan een Spilcentrum zijn verbonden en ook aan het brede Spilzorgteam deelnemen, worden vervangen door de WIJ Eindhoven generalisten, die wijkgericht opereren. Voor de gemeente is het daarom belangrijk om deze transitie kritisch te volgen en vooral de effecten in beeld te brengen op de preventieve en curatieve aanpak bij gesignaleerde risico s bij -in het bijzonder vve-doelgroepkinderen- en hun gezinnen: Worden de risicokinderen en -gezinnen tijdig en met effect geholpen? 1a7 Interne kwaliteitszorg voor- en vroegscholen Effecten van vve zijn mede afhankelijk van de kwaliteit van de vve die geleverd wordt door de voor- en vroegscholen. Het gaat dan om pedagogische en didactische vaardigheden van de medewerkers, de wijze waarop het vve-programma gebruikt wordt, de zorg en begeleiding die aangeboden wordt, de inrichting van de ruimtes enzovoorts. Van voor- en vroegscholen wordt verwacht, dat ze deze kwaliteit regelmatig evalueren, verbeteren en borgen. Na de nulmeting van de inspectie in 2011 heeft de gemeente in samenspraak met de schoolbesturen en besturen van kinderopvangorganisaties- haar eisen wat betreft het pedagogisch Spilraamplan verbreed naar een educatief, pedagogisch Spilraamplan. Dit plan is (inclusief het jaarplan, het vve-verbeterplan en het verplichte jaarverslag) hét centrale kwaliteitszorginstrument, waarmee elk Spilcentrum zich jaarlijks verantwoordt. Voorwaardelijk om dit plan adequaat in te kunnen vullen, is een interne analyse op de kwaliteit van vve. Subsidievoorwaarden, ook geactualiseerde, zijn aan deze planvorming gekoppeld. Om aan de planverplichting tegemoet te komen heeft de gemeente coördinatie-uren beschikbaar gesteld bij de directie van elk Spilcentrum om de integrale eindverantwoordelijkheid voor het Spilbeleid op zich te nemen. Ook is elk Spilcentrum gefaciliteerd met 7 uur vve-coördinatie en 4 uur plan-coördinatie. De toekenning van deze uren was extra nodig na de harmonisatie. Door de gedwongen wisseling van medewerkers bleek de vve-voortgang niet overal vanzelfsprekend. De gemeente heeft daarbij normen, waaraan de vve-voorzieningen in de Spilcentra moeten voldoen, vastgesteld. Voorbeelden hiervan zijn: er is een vve-coördinator; de voor- en vroegschool evalueren de kwaliteit en de opbrengsten van vve regelmatig; borgen de kwaliteit van vve en er wordt opbrengstgericht gewerkt. Daarnaast heeft de gemeente recent besloten alle Spilpartners te laten deelnemen aan de nieuwe vve-monitor. In september 2014 komt de eerste rapportage over de effecten van het lokale vve-beleid. Overwogen kan worden of de gemeente daarnaast geen gebruik gaat maken van audits, om de opgebouwde kwaliteit van vve structureel te borgen. Geconcludeerd kan worden, dat de gemeente Eindhoven álles in het werk stelt om de interne kwaliteitszorg op de vve-locaties tot een succes te maken. Er is echter nog aandacht nodig voor de daadwerkelijke implementatie en borging van alle beleidsvoornemens, die de vve-voorzieningen in hun plannen hebben vastgelegd. Daar heeft de gemeente, maar ook in een aantal gevallen schoolbesturen en besturen van kinderopvangorganisaties, momenteel feitelijk nog te weinig zicht op. Vooral in 2012 is de uitvoering van vve op menige locaties onder druk komen staan. Beschreven contextfactoren speelden hierbij een rol. Medio 2013 zijn de meeste Spilcentra echter voortvarend aan de slag gegaan hun plannen uit te voeren. Vanuit de kinderopvangvoorzieningen is sprake van een inhaalslag en correctie op basis van een herstelplan, dat uit elf blokken bestaat. Vanuit de basisscholen is men begonnen om het onderwijs aan het jonge kind verdergaand te verbeteren of te borgen. Op menige vve locatie oriënteert men zich bovendien hoe de doorgaande lijn verder te optimaliseren. Dat geldt bijvoorbeeld voor de inzet van de toegekende coördinatie uren, voor het aanbod, voor de afstemming van de zorg en begeleiding, voor het ouderbeleid, maar ook voor het gemeenschappelijk handelen als vve-team. Besturen van de kinderopvang en schoolbesturen hebben -nu er weer duidelijkheid is over vve- geleidelijk in 2013 hun verantwoordelijkheid hernomen om vve door te ontwikkelen en de gestelde doelen uit het Bestuursakkoord waar te maken. Pagina 19 van 41

20 1a8 Doorgaande lijn Een soepele doorgaande lijn van de voorschool naar de vroegschool is belangrijk voor succesvol vve. Met de knip in vve-middelen in 2006 (vve-geld voor voorscholen gaat naar de gemeente; vve-geld voor vroegscholen komt terecht in de lump sum van het primair onderwijs) is het extra belangrijk dat de gemeente hier gericht beleid op ontwikkelt, dit vaststelt en de uitvoering ervan borgt. In Eindhoven zijn er goede initiatieven genomen hier beleid op te ontwikkelen en vast te stellen. De structurele inbedding van het vve-beleid in de Spilcentra is hiervan het beste voorbeeld. Ook de Spilplanverplichting om het vve beleid met de kernpartners van Spil jaarlijks te verantwoorden is hiertoe een goede opmaat. Daarnaast zijn er in de gemeente goede afspraken gemaakt over de samenwerking tussen de vve-partners. De gemeente faciliteert hierbij de coördinatie van vve. Ook zijn er afspraken over de overdracht van kindgegevens en is een warme overdracht verplicht. Komend jaar is het voornemen om het overdrachtsformulier tussen de voor- en vroegschool verder aan te scherpen en te standaardiseren. Nu kan dit per voor- en vroegschool nog verschillen. Een belangrijk aandachtspunt voor de komende periode is vooral de verdere implementatie en borging van de gemaakte afspraken op de Spillocaties. Ook is het van belang, dat de gemeente aandacht besteedt aan geschikte werkafspraken tussen voorscholen - waarvan de peuters naar meerdere vroegscholen uitstromen- en betrokken vroegscholen. Schoolbesturen, besturen van kinderopvangvoorzieningen en gemeente zien er op toe dat de gemaakte afspraken en beoogde voornemens uitgroeien tot een goed praktijkvoorbeeld in a9 Resultaten In 2013 heeft de gemeente met de Spilpartners stevig geïnvesteerd om tot een nieuwe vve monitor te komen, een monitor waarin de resultaten meetbaar zijn uitgewerkt. De bestaande monitor van Fontys Vides is hiermee komen te vervallen. In de periode augustus-november 2013 vond een pilot Monitoring plaats onder leiding van OCGH advies in opdracht van de gemeente. Een lokale LEA-werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van de schoolbesturen Salto en SKPO, de voorschoolse instellingen Korein, Billies, Dikkie Dik en Little Jungle en de gemeente Eindhoven heeft de pilot mee ontwikkeld. De pilot had een drieledig doel: introductie van de vve-monitor; het inhoudelijk en het procesmatig inrichten van de monitor en starten met dataverzameling vve voor Eindhoven. In november 2013 volgde een stedelijke rapportage. Per prestatie indicator zijn de resultaten weergegeven. Deze prestatie indicatoren hebben betrekking op bereikbaarheid en toegankelijkheid (12 indicatoren); kwaliteit: condities (5 indicatoren); kwaliteit: doorgaande lijn (14 indicatoren) en opbrengsten (2 indicatoren). Dit laatste onderdeel opbrengsten kent twee (concept)doelen waarop alle vve locaties zich vanaf 2014 definitief dienen te verantwoorden: Gemiddeld gezien liggen de beoogde opbrengsten van Eindhoven boven het landelijk gemiddelde (niveau van opbrengsten) en De groei in vaardigheidscore van de doelgroep leerlingen is de landelijk gemiddelde toename in vaardigheidscore tussen twee momenten +1 (M1-E1) (ontwikkeling van opbrengsten). Een eerste toets in de pilot laat overigens zien dat deze conceptdoelen in de pilot nog niet gehaald zijn. Tevens zijn voorstellen voor inhoudelijke en procesmatige aanpassingen voor de definitieve monitor aangegeven. Over dit laatste vindt begin 2014 besluitvorming plaats in de LEA-stuurgroep, waarna de gemeente Eindhoven tot definitieve invoering overgaat. Daarbij is het de bedoeling stadsbreed de vve monitor in te voeren en in september 2014 een eerste rapportage te doen. Ten aanzien van de nieuwe monitor valt op, dat vanuit de vroegscholen landelijk genormeerde Citotoetsen gebruikt worden van groep 1 om de resultaten weer te geven. Voor de gemeente is het een overweging ook de resultaten van de Citotoetsen taal en rekenen van groep 2 hierbij te betrekken. Tevens is het belangrijk na te gaan hoe de resultaten van de voorschool op het gebied van de (taal) ontwikkeling van de peuters objectief in de monitoring betrokken kunnen worden. Tot slot is in de pilot het voornemen aangegeven, dat uiteindelijk alle schoolbesturen uniform aantonen, dat de kinderen die deelnamen aan vve bij aanvang van groep 3 over de gewenste taal-, lees- en rekenvoorwaarden beschikken. Het is daarom belangrijk dat de gemeente ook hierover de komende periode resultaatgerichte afspraken te maken met de schoolbesturen. Pagina 20 van 41

21 2a De gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt De gemeente Eindhoven heeft de GGD Brabant Zuidoost de opdracht gegeven jaarlijks de basiskwaliteit volgens de Wet op de Kinderopvang, de kwaliteitseisen peuterspeelzalen (artikel 1.50 en 2.6) en de basiskwaliteit voorschoolse educatie (artikel 1.50b en 2.8; het achtste domein) te toetsen. Dit is vastgelegd in een subsidiecontract. De GGD verantwoordt zich jaarlijks in een lokale rapportage. Er is een recent rapport van 2013 beschikbaar. In 2013 zijn 71 locaties zijn bezocht, waarbij de criteria getoetst zijn, die door de gemeente Eindhoven zijn opgesteld. Tijdens de eerste inspectie in 2013 voldeden er 11 locaties direct aan alle criteria ten aanzien van de kwaliteit van vve; de overige locaties hadden dus een of meer overtredingen binnen de gestelde eisen. De meest geconstateerde overtredingen waren: scholing voorschoolse educatie (34 locaties) en voldoen aan de Wet Kinderopvang (47 locaties). In de nota Vve-inspecties 2013, een korte analyse, GGD Brabant zuidoost was de algemene indruk van de inspecties de volgende: Bij de start van de inspecties van de voorschoolse educatie in februari 2013 was duidelijk zichtbaar dat de criteria voor de houders nog onvoldoende helder of erkend waren en dat het aanbieden van de voorschoolse educatie net was gestart. Er was begonnen met het implementeren van de voorschoolse programma s en het uitwerken van activiteiten. Dit stond nog in de kinderschoenen en men was vaak er vaak nog niet van op de hoogte aan welke criteria dit jaar voldaan moest worden. Daarnaast was zichtbaar, dat beroepskrachten moesten wennen aan de andere manier van werken, van verzorgen naar voorschools werken. In de loop van het jaar werd steeds duidelijker, dat het begrip voorschoolse educatie onderdeel is van de kinderopvang Eindhoven. Dit was zichtbaar door: ontwikkelingsgerichte activiteiten; inrichting van speelhoeken; inhoudelijke kennis van de beroepskrachten; het aanstellen van een vve-coördinator op Spilniveau; het werken met een kindvolgsysteem, zoals KIJK en het meer vorm geven aan de doorgaande ontwikkelingslijn met een Spilpartner. Naar aanleiding van de inspecties door de GGD in 2013 is er een aantal aanbevelingen geformuleerd gericht op de voorschoolse educatie en het toezicht. Belangrijk zijn de volgende: het formuleren van meetbare criteria ; het tijdig kenbaar maken van de criteria bij de houders ervan en het bekend zijn van de kwaliteitsdoelen voor het vve aanbod in Eindhoven bij de houders ervan. Ook zijn er enkele aanbevelingen, die de inhoudelijke groei van de kwaliteit van de voorschoolse educatie bevorderen: het inzetten op de eigen verantwoordelijkheid van houders van voorschoolse educatie in het intensief coachen van hun beroepskrachten ; tijdig spreken over de knelpunten en gewenste verbeteringen met de beroepskrachten. In dit tussentijdse monitor- onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van vve is in een steekproef vastgesteld, dat van de voor- en vroegscholen in Eindhoven ook recente GGD-rapporten beschikbaar zijn, waarin ook het 8 e domein (voorschoolse educatie) is beoordeeld. Sinds 2008 voert de Inspectie van het Onderwijs ook het tweede lijnstoezicht uit op de kwaliteit van de Kinderopvang. Doel is om de prestaties van het eerste lijnstoezicht door de gemeente te bevorderen. En daarmee de kwaliteit van de kinderopvang op hoog niveau te brengen en/of te borgen. Tot slot: het beeld van de inspectie is nu dat de hiervoor beschreven als voldoende beoordeeldeindicatoren zich de komende jaren -met de ambities die nu getoond worden door gemeente Eindhoven, besturen en vve voorzieningen- met een goede implementatie kunnen door ontwikkelen tot praktijkvoorbeelden voor andere gemeenten. 4 Voorbeeld voor anderen In Eindhoven is sprake van goede praktijken in het vve beleid. De integrale inbedding van vve en ouderbeleid in het Spilbeleid is daarbij een uitstekend fundament om het beleid voor 0-13 jarigen vorm te geven. Het biedt een goede opmaat Integrale Kindcentra te realiseren. Ook nu is er al sprake van enkele indicatoren die kunnen dienen als goede voorbeelden voor anderen. Pagina 21 van 41

22 1a.1 Definitie doelgroepkind (art 167 WPO, lid 1a,1) De wijze waarop in Eindhoven de definitie voor doelgroepkind verder is aangescherpt, kan dienen als een goed praktijkvoorbeeld voor anderen. In het vve kwaliteitskader geeft de gemeente Eindhoven haar visie weer op een doorontwikkeling van vve. In dit kader heeft Eindhoven de definitie voor vve-doelgroepkind opgerekt. De LEA-partners en de gemeente hebben met elkaar vastgesteld, dat er een onderscheid wordt gemaakt in de definitie doelgroep kinderen tussen de voorschoolse- en vroegschoolse educatie. De partners gebruiken sinds april 2012 de volgende definitie voor de doelgroep kinderen van de voorschoolse fase: Kinderen bij wie een taalachterstand is geconstateerd, aannemelijk veroorzaakt door een blootstellingsachterstand. In het kwaliteitskader licht de gemeente deze definitie als volgt toe: Blootstellingsachterstand in de Nederlandse taal kan voorkomen bij kinderen die in een andere taal dan het Nederlands opgroeien, de achtergrond van ouders (niet Nederlands sprekend thuis), een onvoldoende stimulerende (thuis-)omgeving en/of pedagogische onmacht van ouders. Anderstalige kinderen bij wie de taalontwikkeling goed verloopt, zullen normaal gesproken weinig problemen ervaren met het aanleren van het Nederlands als tweede taal. Twee- of meertaligheid is dus niet per definitie een indicatie voor vve; alleen in combinatie met een taalarme thuisomgeving, waardoor een blootstellingsachterstand ontstaat, is een indicatie voor vve. Bij blootstellingsachterstand kan een vergroting van het taalaanbod, bijvoorbeeld middels vve, nuttig zijn. De partners geven tevens aan, dat kinderen met een spraak-of taalontwikkelingsstoornis of ernstige opvoedingsproblemen in eerste instantie niet tot de doelgroep vve behoren. Bij een taalontwikkelingsstoornis beoordeelt en verwijst Jeugdgezondheidszorg naar een medische of paramedische therapie of behandeling. Ernstige opvoedingsproblemen kunnen veroorzaakt worden door een ontwikkelingsstoornis of gezinscontext. Ook voor de vroegschoolse periode is de definitie doelgroepkind herijkt: Kinderen met een gewicht volgens de gewichtenregeling EN met een geconstateerde taalachterstand. Het onderwijs sluit in deze doelgroepdefinitie aan op de huidige gewichtenregeling, waarbij het opleidingsniveau van beide ouders het criterium is voor het vaststellen van het gewicht. In de gemeente Eindhoven baseren de partners zich echter op onderzoek, waarin naar voren komt, dat de gewichtenregeling voor het basisonderwijs een té beperkte definitie omschrijft van de doelgroep vve. Achterstand vindt men een relatief begrip, waarbij geen eenduidige/absolute maat aanwezig is. Onderzoek bij kinderen uit risicowijken geeft aan, dat de groep kinderen met meer risicofactoren slechts deels overlapt met de groep, die voldoet aan de gewichtenregeling. In een later stadium is de doelgroep omschreven als kinderen bij wie een taalachterstand is gedefinieerd. De jeugdgezondheidszorg ZuidZorg heeft een belangrijke rol gekregen bij de vroegsignalering en het bereik van ouders en kinderen. In de praktijk kan jeugdgezondheidszorg, altijd op een later tijdstip alsnog een indicatie afgeven. Zij leert ook van omissies uit het verleden door dossierstudies van -ten onrechte- niet geïndiceerde kinderen in de huidige groepen 2. Bij de overdracht van de voorschool naar de vroegschool wordt doorgegeven of het kind een indicatie heeft. De gemeente onderkent, dat deze herdefiniëring van vve-doelgroepkind consequenties zal hebben op de aantallen kinderen die ze wil bereiken en op het financieel kader. Er wordt uitgegaan van uiteindelijk een bereik van 100% van alle kinderen tussen 2 jaar en 6 maanden en vier jaar. (Vanaf 1 januari 2014 bijgesteld naar 2 jaar en 3 maanden). Daarbij schat de gemeente in dat er altijd sprake zal zijn van enig non-bereik. 1b Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau De inrichting en organisatie van het gemeentelijk Spil- en vve beleid kan eveneens dienen als een praktijkvoorbeeld voor anderen. De beleidsontwikkeling en coördinatie, zoals dat in het kwaliteitskader vve is opgenomen, berust bij de stuurgroep Spil/LEA die de gemeente (wethouder en beleidsmedewerker) voorzit en waar de voorzitters van de schoolbesturen Salto en SKPO, de bestuursvoorzitter van Korein, de voorzitter van de lokale werkgroep kinderopvang (PSKE), de bestuursvoorzitter van de Lumensgroep en de manager ZuidZorg van de jeugdgezondheidszorg als lid in vertegenwoordigd zijn. Hun bevoegdheden zijn richtinggevend en besluitvormend binnen de gemeentelijke kaders. De stuurgroep is overall eindverantwoordelijk Pagina 22 van 41

23 voor de implementatie op stadsniveau van LEA, Spil en bijgevolg ook het lokale vve-beleid en ouderbeleid. Onder deze stuurgroep zijn projectgroepen per onderwijsbestuur actief en per onderwijslocatie is er een werkgroep actief. De gemeente Eindhoven is als regievoerder de opdrachtgever en voorzitter. Daarbij is de stuurgroep leidend; de gemeente is daarbij kaderstellend van toeleiding tot uitstroom vve/voorschool; subsidieert de voorschoolse vve; is co-financierder aansluiting voorschoolse en vroegschoolse vve; is centraal aanspreekpunt voor de inspectie; legt afspraken tussen uitvoerders en gemeente vast in een voorschoolse/vve overeenkomst voor de duur van de implementatie; is verantwoordelijk voor de communicatie en stadsbrede implementatie van de voorschool/vve en is verantwoordelijk voor de huisvesting. De uitvoerende organisaties (basisscholen, kinderopvang en ZuidZorg zijn verantwoordelijk voor de implementatie en leverancier van middelen en menskracht. Voor de komende periode is de LEA stuurgroep er met de gemeente van doordrongen, dat het accent in het lokale vve-beleid moet liggen op de implementatie en borging van vve op de Spillocaties. Dit in combinatie met een resultaatgerichte monitoring, waaruit duidelijk wordt dat alle Eindhovense doelgroep kinderen hun achterstand in groep 3 hebben ingelopen. 2b Er is een gemeentelijk subsidiekader De gemeente Eindhoven heeft de afgelopen jaren haar subsidiekader verder uitgebreid voor de aanbieders van voorschools educatie in de kinderopvang en peuterspeelzaalwerk Om in aanmerking te komen voor de subsidie verplichten de aanbieders om te voldoen aan de wet Kinderopvang, de kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de WPO wat betreft de bestrijding van onderwijsachterstanden. Ook heeft de gemeente haar subsidiekader uitgebreid voor de jeugdgezondheidszorg ZuidZorg en voor de vroegschoolse educatie met de betrokken schoolbesturen. Het subsidiekader valt uiteen in een aantal losse onderdelen en is gerelateerd aan het kwaliteitskader Voor- en vroegschoolse educatie Eindhoven, In deze subsidiekaders zijn aanvullende voorwaarden opgenomen om bijvoorbeeld segregatie in de vve-groepen tegen te gaan, subsidie ouderbijdrage op maat van de hulpvraag van ouders op te stellen, de instroom leeftijd van de peuters te verlagen, afspraken in het kader van het Spilraamplan en vve certificeringseisen voor voorschoolse instellingen in Eindhoven per 1 januari 2014 vast te stellen. Pagina 23 van 41

24 Pagina 24 van 41

25 3 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 2.2 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van vve. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het vve-waarderingskader. Elke voor- en vroegschool heeft een eigen zelfrapportage teruggekregen. Niet alle locaties zijn nu al vve-locatie. In de gemeente Eindhoven kunnen alle locaties in aanmerking komen om vve aan te bieden. De locaties moeten daarvoor gecertificeerd zijn. Het is echter niet duidelijk welke locaties nog niet vve gecertificeerd zijn. Mogelijk dat het invullen van de vragenlijst in 2013 door niet-gecertificeerd voorscholen voor een afwijking zorgt. Paragraaf 3.1 bevat een overzicht van de resultaten van de vragenlijst. In paragraaf 3.2 worden de resultaten van de locatiebezoeken door de inspectie besproken. Een overzicht van de eigen waarderingen van alle vve-locaties is naar de gemeente gestuurd. 3.1 Resultaten vragenlijst De antwoorden van de locaties op de vragen in de vragenlijst zijn conform de werkinstructie van de Inspectie van het Onderwijs vertaald naar waarderingen van een indicator. Het gaat hierbij nadrukkelijk niet om oordelen die door de inspectie zijn gegeven. De meeste vragenlijsten zijn ingevuld in de periode september-oktober In de periode tussen de vragenlijsten en de tot standkoming van deze rapportage zijn de ontwikkelingen doorgegaan, waardoor sommige waarderingen mogelijk niet meer actueel zijn. In de onderstaande tabel staan deze waarderingen weergegeven in percentages van het totaal aantal (potentiële) vve-locaties in de gemeente. Het percentage waarderingen per indicator is niet altijd 100 %, omdat op sommige locaties geen waardering is gegeven, bijvoorbeeld omdat het antwoord op vragen ontbrak. De toelichting gaat vooral over de verschuiving van oordelen ten opzichte van de bestandsopname en de verbeterpunten die uit de antwoorden van de medewerkers in de vragenlijsten af te leiden zijn. Tabel 3.1a De waardering van de indicatoren: Condities CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport* 93 A2 Groepsgrootte* 3 97 A3 "Dubbele bezetting" A4.1 Voldoende vve-tijd per week* 1 92 A5.2 Opgeleide leidsters* 100 A5.3 Nederlands spreken* 97 3 A5.4 Vve-geschoolde leidsters ** A5.5 Jaarlijks opleidingsplan* De indicatoren met een * zijn alleen van toepassing op de voorscholen. De indicator met een** daarvan is de waardering niet te bepalen op basis van de vragenlijst Toelichting tabel Condities In 2011 voldeden de onderzochte voor en vroegscholen scholen op alle onderdelen van het kwaliteitsaspect condities met uitzondering van een toereikende scholing van beroepskrachten en het beschikbaar hebben van een opleidingsplan op de voorscholen. In 2013 zijn er volgens de voor- en vroegscholen binnen de condities nog enkele verbeterpunten. Dit is een lichte verschuiving ten opzichte van de situatie in Deels heeft dit te maken met aangescherpte eisen (bij indicator A5.3) en deels heeft dit te maken met nieuwe voorscholen. A0.1 Op de meeste locaties is een GGD-rapport beschikbaar, dat niet meer dan twee jaar oud is. Enkele voorscholen hebben aangegeven, dat bij het invullen van de vragenlijst hen niet bekend was of er een actueel rapport beschikbaar was. In 2011 ontbrak een GGD rapport op twee derde van de locaties. De gemeente is in 2013 overgegaan tot een verbeterslag van het lokale toezicht. Met succes zoals nu blijkt. A2 In 2011 was de groepsgrootte van maximaal 16 kinderen in de vve-gecertificeerde voorschool voor 100% goed geregeld. Nu voor 97%. Mogelijk dat het invullen van de vragenlijst in 2013 door niet-gecertificeerde voorscholen voor een kleine afwijking zorgt. Pagina 25 van 41

26 A3 In 2011 was zowel op de voor-als vroegscholen de dubbele bezetting grotendeels op orde (minstens op 90% van de locaties). Toen was op 1 van de 10 vroegscholen de groepsgrootte te groot. Vrijwel alle vroegscholen geven nu aan, dat de dubbele bezetting is losgelaten en dat de kleutergroepen groter zijn dan vanuit vve wenselijk is. Dit hangt samen met de groei van deze groepen in de loop van het schooljaar, maar ook beredeneerd bestuursbeleid speelt hierin een rol. Volgens het convenant agenda Focus op vve moeten er ook minimaal 10 uur per week twee leraren ( of één leraar met één onderwijsassistent) in de vroegschool zijn. Als de school met kleine groepen werkt, kan de school kiezen voor één leraar (maximaal zestien kleuters). Enkele voorscholen geven aan, dat de dubbele bezetting nog niet klopt. Volgens de OKE wet zijn er (ten minste) twee gekwalificeerde pedagogisch medewerkers gedurende 10 uur per week bij de voorschoolgroep met meer dan acht peuters. A4.1 Op de meeste voorscholen volgen doelgroep peuters minimaal vier dagdelen of 10 uur vve, zoals in de OKE-wet aangegeven. In 2011 was dat op 100% van de locaties. A5.2 Alle locaties zijn van mening, dat de leidsters voldoende zijn opgeleid. Dat betekent minimaal MBO-3 gekwalificeerd. In 2010 was dat ook het geval. A5.3 De locaties geven aan, dat het Nederlands spreken voor de pedagogisch medewerkers nog een verbeterpunt is. In 2011 speelde dat nog niet, omdat de landelijke normen toen nog niet zo scherp waren. In het bestuursakkoord Effectief benutten van vve en extra leertijd van jonge kinderen (G33; ) is de gemeente Eindhoven met het rijk overeengekomen, dat de pedagogische begeleidsters van de voorscholen in 2015 minimaal 3F/B2 niveau moeten beheersen voor mondelinge- en leesvaardigheden en 2F/B1 voor schrijfvaardigheden. Daar wordt in de gemeente nu druk aan gewerkt samen met het ROC. Alle pedagogisch medewerkers hebben al een instaptoets gemaakt. De kinderopvangvoorzieningen zijn druk doende de scholing te organiseren. A5.5 De vve-medewerkers van de voorscholen zijn van mening, dat op drie kwart van de locaties een opleidingsplan beschikbaar is, gericht op het vergroten van de vve vaardigheden om onderwijsachterstanden te bestrijden. Op 15% van de locaties ontbreekt echter een dergelijk plan. In 2011 was er op ruim de helft van de voorscholen een opleidingsplan beschikbaar. De kinderopvangvoorziening Korein is in 2013 begonnen met een her- en bijscholing (herstelplan) van de pedagogisch begeleidsters, die vanwege de harmonisatie van de peuterspeelzalen en/of de reorganisatie van de kinderopvang naar andere vve-locaties verplaatst zijn. Dit leidde tot veel wisselingen van personeel. Korein heeft een opleidingsplan opgesteld om de basiscompetenties van de pedagogisch medewerkers te verbeteren en een doorgaande lijn in vve op de locaties weer op termijn te borgen. Op elke locatie wordt afhankelijk van de beginsituatie met de voorscholen hier op maat aan gewerkt. Verbeterpunt Het belangrijkste verbeterpunt vinden de vve-locaties de noodzaak van de scholing van de pedagogisch begeleidsters om de Nederlandse taal te gebruiken. Tabel 3.1b. De waardering van de indicatoren: Ouders OUDERS B1 Gericht ouderbeleid B2 Vooraf info aan ouders over vve B3 Intake B4 Thuis vve-activiteiten B5 Vve-participatie van ouders op voor- en vroegschool B6 Info aan ouders over ontwikkeling kind B7 rekening houden met thuistaal Toelichting tabel Ouders In 2010 zijn er binnen het aspect Ouders verbeterpunten vastgesteld voor de voorscholen en in meerdere mate voor de vroegscholen. In 2013 is er volgens de voor- en vroegscholen nog steeds sprake van de noodzaak meerdere onderdelen van het ouderbeleid te verbeteren. Enkel voorvroegscholen zijn van mening dat ze kunnen dienen als goed praktijk voorbeeld voor anderen. B1 Ruim drie kwart van de vve-locaties is niet tevreden over hun ouderbeleidsplan. De medewerkers geven aan, dat het vooral ontbreekt aan een goede analyse van de kenmerken van Pagina 26 van 41