De civitate Dei Over de stad van God

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De civitate Dei Over de stad van God"

Transcriptie

1 Augustinus in het Nederlands 8 Ingrid van Neer-Bruggink mei 2014 Bibliotheek Augustijns Instituut Eindhoven De civitate Dei Over de stad van God De Nederlandse vertalingen 17 de eeuw Van de stadt Godts : begrepen in 22 boecken ende verdeylt in vijf stucken / Den H. Outvader Aur. Augustinus ; uyt den Latyne verduytscht door Johannes Fenacolius... ende by hem verciert met de rijcke aenteeckekeninghen Ludovicus Vives, als oock syns eyghen selfs.- Tot Delff : by Adriaen Gerritsz., 1621 (Bibliografisch Overzicht Augustinus (BOA) 17) Van de stadt Godts /.. ; Fenacolius, titelpagina (BOA 17) Augustinus, De civitate Dei. Basel: Frobenius, Houtsnede

2 Er volgt in 1646 een tweede druk bij Joost Hartgens in Amsterdam. Hierin zijn de opdracht 'Aan de Staten-Generaal en prins Maurits' en het 'Woord tot de christelijke lezer' niet meer afgedrukt. In 1660 volgt een derde druk bij Abraham de Wees in Amsterdam alsook bij Gerrit vander Tollen in Campen. In komt een nieuwe naar de tegenwoordige spelling verbeterde druk bij Koopman in Lemmer waarin ook de voorrede bij wijze van historische inleiding op de Val van Rome niet meer is afgedrukt, De tekst uit de Retractationes (Nabeschouwingen) is gehandhaafd. Een fotomechanische druk van 1876 volgt in 1979 bij Van den Tol in Dordrecht = Vuurtoren,Urk. 20 ste eeuw In 1947 verschijnen twee bloemlezingen in een nieuwe vertaling: Over den staat : gedachten van Augustinus /verzameld, vertaald en ingeleid door Alexander Sizoo (BOA 128) en Augustinus, de Staat Gods / bewerkt door J. Wytzes (BOA129). De stad van God /vertaald en ingeleid door Gerard Wijdeveld (BOA 172) verschijnt in 1983 bij Ambo (5de druk 2007) en is de eerste nieuwe volledige vertaling na die van Fenacolius. Karakteristiek van de inhoud De val van Rome in 410 dreunde nog lang na bij de inwoners van het Romeinse Rijk. Christenen kregen de schuld omdat door hen de oude Romeinse goden niet werden vereerd. In De civitate Dei- Stad van God ontkracht Augustinus het oude heidense geloof en plaatst de val van Rome in de opkomst en neergang van steden in het algemeen. Daarna spreekt hij uitvoerig over het leven in de wereld vanuit het christelijk geloof. Augustinus gebruikt hiervoor het beeld van de wereldse (tijdelijke) stad van de mensen en de hemelse (eeuwige) stad van God. Het werk bestaande uit 22 boeken is direct een invloedrijk werk. De Rynck beschrijft het als 'een verdediging van het christendom, uitgroeiend tot een grootse 'theologie van de geschiedenis', bepalend voor de christelijke geschiedschrijving in de middeleeuwen.' 1 Opdracht aan de Staten-Generaal en prins Maurits In 1621 heeft Fenacolius 2 de vertaling van De civitate Dei voltooid nadat hij in 1614 De bello Gallico en De bello civili van Caesar en Tacitus' Annales in 1616 vertaald heeft. In Nederland is er tijdens de Gouden Eeuw een enorme belangstelling voor de klassieke oudheid. De voorspoed en de culturele smaak van de 17 de eeuw zijn nog altijd zichtbaar in indrukwekkende stadspaleizen, beroemd geworden Hollandse schilderijen, muziek en poëzie. Maar begin 17 de eeuw voert de jonge Republiek der verenigde Nederlanden, uitgeroepen in 1588, een onafhankelijkheidsoorlog tegen koning Filips II. Het is een tijd van grote contrasten in de Vrye Republijcke van de vereenichde Nederlanden, contrasten die de lezer ook tegenkomt in het werk van Augustinus. De hierna volgende alinea's zijn een parafrase van Fenacolius' Opdracht aan de Staten Generaal en prins Maurits. De vertaler draagt zijn vertaling Van de stadt Godts in 1621 op aan de Doorluchtige ende Grootmogende Heeren, mijn Heren de Staten Generael der Vereenigchde 1 De Oudheid in het Nederlands : repertorium en bibliografische gids voor vertalingen vangriekse en Latijnse auteurs en geschriften / Patrick de Rynck en Andries Welkenhuyse. Ambo online: p Voor Fenacolius (Johannes Vennekool, ) zie en Biographisch Woordenboek van Protestantsche Godgeleerden in Nederland / J.P. de Bie en J. Loosjes (red.) III, p

3 Nederlanden, Vaders des Vaderlants, ende ware Beschermers der 'Stad Gods' ende voornamelijck Aen den Doorluchtigen, Hoochgeboren Furst Maurits, by der gratien Gods Prince van Orangien Fenacolius spreekt in zijn aanhef tot de leden van de Staten-Generaal en prins Maurits en handig houdt hij hun aandacht vast door te vervolgen in het meervoud: Als er zulke voortreffelijke mannen bestaan die zodanige dingen doen die het waard zijn beschreven te worden of zodanige dingen schrijven die het waard zijn gelezen te worden dan is dat boven al den H. Outvader Augustinus. Van alles wat Augustinus geschreven heeft, steekt de Stad Gods er bovenuit. Het gaat hier namelijk niet om ijdele en beuzelachtige wetenschappen zoals met hoeveel schepen de Grieken destijds tegen de Trojanen zijn uitgevaren- maar om de allervermaertste Steden, waer van d'eene is de stadt des Werelts, ende de andere de stadt Gods. Augustinus legt uit hoe deze steden tot bloei zijn gekomen en wat hen nog zal overkomen. Bovendien worden deze twee steden met elkaar vergeleken. Daarvoor doet Augustinus een beroep op alle kennis uit alle tijden om het even of het historische, theologische of filosofische bronnen zijn. Het welck hij verhandelt met een bovenmaten wonderlijcke cloeckheyt, met een allerhoochste scherpsinnichheyt, met een allergeoeffenste geleertheyt en met een allersuyversten stijl en wijse van schrijven Want in desen man is geweest een allergeoeffenste kennisse der H. Schriftveren ende een allerscherpsinnichste oordeel ende verstant, selfs tot mirakel toe. Welck alles om na behoren te verhalen, ick geerne my selven bekenne, al te gering te wesen. In louter superlatieven prijst Fenacolius de kennis, stijl en het oordeelsvermogen van Augustinus en cijfert zichzelf weg als een nederige vertaler. Bij zichzelf overleggend aan wie hij dit so heerlijkcken en de voortreffelijcken werck soude moghen dediceren ende toeeygenen wendt Fenacolius zich tot de beschermers van de nieuwe staat, de Staten-Generaal en prins Maurtis. Hij verwijst naar de evangelist Lucas die zijn verhaal opdraagt aan de voortreffelijke Theofilus en refereert aan Augustinus die de Stad Gods opdraagt aan de Grootmachtighen Prince Marcellinum, een getrouw voorstander van de Kerk Gods in Afrika. De materie van de Stad Gods behelst immers de ware Kerk van Christus waarvan de Prins van Oranje en de Staten-Generaal de beschermers zijn. Hij vergelijkt hen met Augustinus die in zijn tijd het christelijk geloof krachtig verdedigd heeft. Uit godsdienstige motieven draagt hij dit stichtelijke werk op aan de regering waarbij hij Augustinus inbrengt in het protestante gedachtegoed. Woord tot de christelijke lezer Zo bescheiden als Fenacolius in de opdracht is, waar alle aandacht uitgaat naar Augustinus en de regering, zo duidelijk aanwezig is hij in zijn woord Tot den Christelijcken Leser. Wellicht heeft hij zich laten inspireren door de Retractationes-Nabeschouwingen van Augustinus waarin de bisschop opmerkt dat het schrijven van het tweede deel van dit werk enige jaren is blijven liggen omdat er andere belangrijke opdrachten tussendoor kwamen. Aangezien Fenacolius eerst ander werk heeft vertaald, kan hij eenzelfde soort opmerking maken waarbij hij tevens zijn eigen vertaalwerk kan etaleren. Hij opent zijn voorrede met het noemen van vele auteurs uit de klassieke oudheid die nu in vertaling beschikbaar zijn. Hij signaleert dan ook een grote belezenheid bij velen maar eveneens dat deze cultuur tot uitwassen leidt, tot sotternye zoals bepaalde schilderijen, gedichten en toneelstukken laten zien. Zo schildert Fenacolius het gewenste contrast tussen de wereldse en de goddelijke stad. Hij kan geen betere remedie bedenken dan dit godvruchtige boek van Augustinus te vertalen. Weliswaar liet deze vertaling op zich wachten omdat hij eerst de historiën van Caesar,

4 Tacitus en, op aandringen van de uitgever, Suetonius moest vertalen, maar deze Romeinse geschiedschrijvers geven belangrijke historische informatie over ons Vaderlant. Bovendien leidt deze informatie tot een beter begrip van de boeken van de Stad Gods van Augustinus. Fenacolius verwerkt deze extra kennis in een stevige historische inleiding op De stadt Gods. Het beste werk bewaarde hij dus tot het laatst. Fenacolius, van 1608 tot aan zijn dood in 1645 predikant te Maassluis, schrijft dat het overzetten van de Stad Gods hem evenzeer verquickt ende vermaeckt heeft als de profaniteyten van het vuyle leven eeniger Keyseren ende Grooten my een walginge aengebracht hadden. Hij eindigt zijn woord tot de lezer met een bede: So laet toch dese boecken van de 'Stadt Gods' by de andere gevoecht werden, ende laet die by velen ghelesen werden. Hij hoopt dat het lezen ervan, als het met christelijke aandacht geschiedt, de lezer zal vormen. Daertoe de Heere zijn genade wil verlenen. Amen. Johannes van de Vennekool / Fenacolius ( ), portret door Jan Verveken, Consistoriekamer van de Grote Kerk in Maassluis 3 Fenacolius ontvangt voor deze vertaling 18 pond van de Haagsche Magistraat. De Gedeputeerde Staten van Groningen kenden hem 12 Caroligulden toe. 4 Zoals opgemerkt, houdt de vertaling van Fenacolius lang stand, van 1621 tot Pas in 1983 verschijnt een nieuwe integrale vertaling van de hand van Gerard Wijdeveld, De stad van God die nog steeds leverbaar is. 3 Overname met toestemming uit: Jacques Moerman, 't Woudt : de rijke geschiedenis van het kleinste dorp van Nederland. Schipluiden : Historische Vereniging Oud-Schipluiden, 2013, 2de druk. 4 Biographisch Woordenboek van Protestantsche Godgeleerden in Nederland / J.P. de Bie en J. Loosjes (red.) III, p

5 Receptiegeschiedenis Terwijl er geen moderne tekstkritische uitgave is, is het werk in vele talen vertaald. De tekst in het CCSL (47-48) van 1955 is een herdruk met kleine correcties van van Dombart en Kalb, oorspronkelijk gepubliceerd in De tekst in het CSEL dateert van door Hoffmann (CSEL 40, 1-2). Het grote tweedelig commentaar dat Juan Vives schreef bij De civitate Dei in opdracht van Desiderius Erasmus toont aan hoe belangrijk dit werk is. Zijn commentaar is twee maal gedrukt: in de Frobeneditie van 1522 en in 1529 in de editie van Erasmus, beide te Basel uitgegeven. Twee vooraanstaande humanisten, Machiavelli en Thomas More waren goed bekend met dit werk. Luther, Calvijn, Thomas Hobbes delen Augustinus' sombere visie op de menselijke natuur. Ook in de 17 de eeuw wanneer het rationalisme domineert, blijft men verwijzen naar De Civitate Dei. De beroemde uitspraak van Descartes 'Cogito, ergo sum - Ik denk, dus ik besta') is zelfs geïnterpreteerd als gebaseerd op Civ. 11,26 'si enim fallor, sum - Als ik me vergis, besta ik'. De jurist en rechtsgleerde Hugo de Groot, wiens De iure ac bello iure belli ac pacis - Over het recht van oorlog en vrede uit 1625 de basis vormde voor het moderne volkenrecht, citeert het werk. In de 20 ste eeuw ziet men Augustinus als een van de sleutelfiguren van het politiek realisme. Hij wordt de oervader van de 'just war theory' genoemd. 5 Jan Ludovicus Vives (1492/3 1540) portret. Bron: es.wikipedia.org Vives was na Erasmus de belangrijkste vertegenwoordiger van het humanisme in de Nederlanden. Het commentaar dat hij schreef bij De civitate Dei in 1522 wordt voor het laatst genoemd in 1945 in The city of God / Saint Augustine ; [John Healey's transl., with a selection from Vives' commentaries ; ed. by R.V.G. Tasker ; introd. by Ernest Barker]. Commentaren zijn altijd meer tijdgebonden dan het originele werk, maar een commentaar waarnaar 400 jaar nog verwezen wordt, heeft zijn waarde bewezen. Het eerste gedrukte commentaar op De civitate Dei is van Thomas Valois (c. 1350) en Nicolaus Trivet (ca ): Aurelii Augustini Hipponensis episcopi in libros De civitate Dei argumentum operis totius ex libros Retractionum ; Sacre pagine... Thome Valois et Nicolai Triveth in libros beati Augustini De civitate Dei commentaria feliciter inchoant. Freiburg im Breisgau : [Kilianus Piscator], Bron voor deze alinea: The Oxford Guide to the Historical Reception of Augustine. Oxford, Lemma: De Civitate

De evangeliën en hun betrouwbaarheid

De evangeliën en hun betrouwbaarheid De evangeliën en hun betrouwbaarheid blok F - nivo 3 - avond 3 Tijd Wat gaan we doen 19.00 Mentorkwartiertje 19.15 Terugblik en intro 19.20 Discussie: het evangelie van Judas 19.30 Historisch betrouwbaar?

Nadere informatie

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij

Nadere informatie

Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid

Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane

Nadere informatie

WELKOM! Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën

WELKOM! Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus NT-les 1 ETS-jaar 1 Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën Doelen

Nadere informatie

WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus. NT-les 1 ETS-jaar 1

WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus. NT-les 1 ETS-jaar 1 WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus NT-les 1 ETS-jaar 1 Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën Doelen

Nadere informatie

Gods zorg voor de wereld

Gods zorg voor de wereld Aurelius Augustinus Gods zorg voor de wereld [Sermo de prouidentia] Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Joke Gehlen - Springorum, Vincent Hunink, Hans van Reisen en Annemarie Six - Wienen

Nadere informatie

Van aangezicht tot aangezicht

Van aangezicht tot aangezicht Aurelius Augustinus Van aangezicht tot aangezicht Preken over teksten uit het evangelie volgens Matteüs [Sermones de scripturis 51-94] Vertaald en van aantekeningen voorzien door Joost van Neer, Martijn

Nadere informatie

Jezus, het licht van de wereld

Jezus, het licht van de wereld Jezus, het licht van de wereld Het evangelie naar Johannes 8: 1-30 1 Overzicht 1. De overspelige vrouw 2. Jezus als het Licht der wereld 3. Twistgesprekken met de Farizeeën 2 De overspelige vrouw Bijbeltekst

Nadere informatie

Descartes schreef dat er geen ander land was "où l'on puisse jouir d'une liberté si entière" (waar men een zo volledige vrijheid kan genieten)

Descartes schreef dat er geen ander land was où l'on puisse jouir d'une liberté si entière (waar men een zo volledige vrijheid kan genieten) Verslag 25 mei 2018, Salon der Verdieping: Spinoza s politieke filosofie De bespreking van de politieke filosofie doe ik aan de hand van zijn belangrijkste politieke werk, te weten het Theologisch-politiek

Nadere informatie

18. Evangelist in eigen land 19. Onder Jezus zegen Een bereide plaats 20. Water 21. Een gebed om de Heilige Geest Doorwaai mijn hof 22.

18. Evangelist in eigen land 19. Onder Jezus zegen Een bereide plaats 20. Water 21. Een gebed om de Heilige Geest Doorwaai mijn hof 22. Inhoudsopgave Voorwoord 1. Een gebed bij het begin van het nieuwe jaar Ik ben met u 2. Gods hand 3. Zegen Vrede met God 4. In de kerk 5. Is Deze niet de Christus? Deze ontvangt zondaars 6. Echte vrienden

Nadere informatie

De weg komt naar u toe

De weg komt naar u toe bw augustinus-sermo vs3 04-01-2007 11:36 Pagina 3 Aurelius Augustinus De weg komt naar u toe Preken over teksten uit het Johannesevangelie [Sermones de scripturis 117-147A + 368] Vertaald, ingeleid en

Nadere informatie

De Jefferson Bijbel. Thomas Jefferson

De Jefferson Bijbel. Thomas Jefferson De Jefferson Bijbel Thomas Jefferson Vertaald en ingeleid door: Sadije Bunjaku & Thomas Heij Inhoud Inleiding 1. De geheime Bijbel van Thomas Jefferson 2. De filosofische president Het leven van Thomas

Nadere informatie

Tijd van ontdekkers en hervormers (1500 1600) / Renaissance

Tijd van ontdekkers en hervormers (1500 1600) / Renaissance Tijdvakken Tijd van ontdekkers en hervormers (1500 1600) / Renaissance K.A. * Het begin van de Europese overzeese expansie * Het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een

Nadere informatie

Dit product wordt u aangeboden door ComputerBijbel (http://www.computerbijbel.com) ComputerBijbel Alle rechten voorbehouden 1/6

Dit product wordt u aangeboden door ComputerBijbel (http://www.computerbijbel.com) ComputerBijbel Alle rechten voorbehouden 1/6 ComputerBijbel Alle rechten voorbehouden 1/6 EEN MAN NAAR GOD'S HART. Handelingen 13:22 INTRODUCTIE. 1. In zijn toespraak in Antiochië, gaat Paulus kort in op de geschiedenis van Israël, hij citeert een

Nadere informatie

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus 138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de

Nadere informatie

Ik ben blij dat ik nu voor u lijd Ik ben blij dat ik voor mijn geloof mag lijden Ik ben blij dat ik mag lijden voor de Kerk van Jezus Christus

Ik ben blij dat ik nu voor u lijd Ik ben blij dat ik voor mijn geloof mag lijden Ik ben blij dat ik mag lijden voor de Kerk van Jezus Christus AVONDMAALSVIERING KONINGSKERK 13-09 - 2009 door ds. L. Krüger Schriftlezing: Koloss. 1: 24-29 (NBV) Ik ben blij dat ik nu voor u lijd Ik ben blij dat ik voor mijn geloof mag lijden Ik ben blij dat ik mag

Nadere informatie

Athanasius. tegen de heidenen / over de menswording van het woord

Athanasius. tegen de heidenen / over de menswording van het woord De overwinning van het christendom ~ Athanasius tegen de heidenen / over de menswording van het woord Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Eginhard Meijering d a m o n BW_ATHANASIUS_v_ALEXANDRIE_02-01-2013.indd

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken

Nadere informatie

Onze analyse van Openbaring zal gebaseerd zijn op de volgende structuur:

Onze analyse van Openbaring zal gebaseerd zijn op de volgende structuur: Les 1 voor 5 januari 2019 Het boek Openbaring is een verzameling van de visioenen die Johannes had tijdens zijn gevangenschap op het eiland Patmos, dichtbij Turkije in de Egeïsche Zee. We moeten de structuur

Nadere informatie

De goede geur van Christus

De goede geur van Christus Aurelius Augustinus De goede geur van Christus Preken over heiligen [Sermones de sanctis 273-299C] Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Arie Akkermans, Elisabeth van Ketwich Verschuur

Nadere informatie

Doel van Bijbelstudie

Doel van Bijbelstudie Bijbelstudie Hebreeën 4:12 Want het woord Gods is levend en krachtig en scherper dan enig tweesnijdend zwaard en het dringt door, zó diep, dat het vaneen scheidt ziel en geest, gewrichten en merg, en het

Nadere informatie

De Waarheid ten onder houden

De Waarheid ten onder houden De Waarheid ten onder houden Romeinen 1:18-20 R. Brinkman, www.yarah.nl De waarheid ten onder houden Romeinen 1:18-20 (NBG) 18 Want toorn van God openbaart zich van de hemel over alle goddeloosheid en

Nadere informatie

Oud maar niet out. Denken en doen met de Oudheid vandaag. 95180_Oud maar niet out_vw.indd 1 13/03/12 10:24

Oud maar niet out. Denken en doen met de Oudheid vandaag. 95180_Oud maar niet out_vw.indd 1 13/03/12 10:24 Oud maar niet out Denken en doen met de Oudheid vandaag 95180_Oud maar niet out_vw.indd 1 13/03/12 10:24 95180_Oud maar niet out_vw.indd 2 13/03/12 10:24 Oud maar niet out Denken en doen met de oudheid

Nadere informatie

Het belang van het profetisch woord. De Bijbel open 16-09-15

Het belang van het profetisch woord. De Bijbel open 16-09-15 De Bijbel open 16-09-15 2 Petr.3: 3 Dit vooral moet u weten, dat er in de laatste dagen spotters met spotternij zullen komen, die naar hun eigen begeerten wandelen, 4 en zeggen: Waar blijft de belofte

Nadere informatie

Gemeente. Zijspoortje. De Bijbelse Encyclopedie leert ons dat het woord kerk afgeleid is van het Griekse woord [kuriakè], dat des Heren betekent.

Gemeente. Zijspoortje. De Bijbelse Encyclopedie leert ons dat het woord kerk afgeleid is van het Griekse woord [kuriakè], dat des Heren betekent. Gemeente Wanneer je aan iemand vraagt Weet jij wat een kerk is?, zal het antwoord niet zo lang op zich laten wachten. Dat is een gebouw waar gelovige mensen samenkomen! Het kan ook voorkomen, dat men aan

Nadere informatie

De kern van het christelijk geloof

De kern van het christelijk geloof De kern van het christelijk geloof 16 september 2006 28 oktober 2006 25 november 2006 6 januari 2007 24 februari 2007 24 maart 2007 21 april 2007 De Vader De Zoon De Heilige Geest Vrede met God Geloof

Nadere informatie

Aurelius Augustinus. Wie was Augustinus

Aurelius Augustinus. Wie was Augustinus Wie was Augustinus Aurelius Augustinus Op 1 juli a.s. wordt de Augustinusparochie opgericht. Eind november is tijdens een parochieavond voor de vier samenwerkende parochies verteld over de Heilige Augustinus.

Nadere informatie

De rijkdom van het evangelie

De rijkdom van het evangelie 22 sep 07 20 okt 07 17 nov 07 15 dec 07 12 jan 08 23 feb 08 22 mrt 08 De rijkdom van het evangelie De gerechtigheid van God God maakt levend Gods Geest en het echte leven Het herstel van Israël Leven als

Nadere informatie

Vwo+ en Gymnasium WINKLER PRINS

Vwo+ en Gymnasium WINKLER PRINS Met kop en schouder Vwo+ en Gymnasium OP WINKLER PRINS Grieks en Latijn geven je diploma een gouden randje! Is vwo+ of het gymnasium wat voor jou? Om deze vraag te kunnen beantwoorden, moet je jezelf de

Nadere informatie

Werkboek klas 2 Hoofdstuk 3

Werkboek klas 2 Hoofdstuk 3 Werkboek klas 2 Hoofdstuk 3 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Marco Harmsen 13 oktober 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/67292 Dit lesmateriaal is gemaakt

Nadere informatie

het boek Openbaring enkele sleutels Amos 3 : 7 Voorzeker, de Here HERE doet geen ding, of Hij openbaart zijn raad aan zijn knechten, de profeten.

het boek Openbaring enkele sleutels Amos 3 : 7 Voorzeker, de Here HERE doet geen ding, of Hij openbaart zijn raad aan zijn knechten, de profeten. God Openbaring van Jezus Christus Amos 3 : 7 Voorzeker, de Here HERE doet geen ding, of Hij openbaart zijn raad aan zijn knechten, de profeten. Zijn slaven God Openbaring van Jezus Christus Zijn engel

Nadere informatie

TALEN EN CULTUREN VAN GRIEKENLAND EN ROME

TALEN EN CULTUREN VAN GRIEKENLAND EN ROME TALEN EN CULTUREN VAN GRIEKENLAND EN ROME GRIEKS LATIJN KCV AAN HET STEDELIJK GYMNASIUM JOHAN VAN OLDENBARNEVELT TE AMERSFOORT (Plaatje 1 & 2) De klassieke talen en kcv aan het gymnasium Aan het Gymnasium

Nadere informatie

Deux-Aesbijbel (1562)

Deux-Aesbijbel (1562) Deux-Aesbijbel (1562) 1 Een aantal Nederlandse protestanten, die sterk beïnvloed waren door de Franse reformator Johannes Calvijn (1509 1564), troffen in de Liesveldtbijbel (1526-1542) en in de Biestkensbijbel

Nadere informatie

Bijbel voor Kinderen presenteert DE WIJZE KONING SALOMO

Bijbel voor Kinderen presenteert DE WIJZE KONING SALOMO Bijbel voor Kinderen presenteert DE WIJZE KONING SALOMO Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Ruth Klassen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door: Bible

Nadere informatie

leesplan voor het dagelijks lezen van de Bijbel

leesplan voor het dagelijks lezen van de Bijbel leesplan voor het dagelijks lezen van de Bijbel Uw woord is een lamp voor mijn voet en een licht op mijn pad (Psalm 119:105) Een uitgave van Met Open Bijbel Adres Postbus 520, 3800 AM Amersfoort Internet:

Nadere informatie

Vragen rond ons levenseinde 1. 1. eerbied voor het leven, hoe? 2. ethische vragen bij naderend sterven 3. begrafenis of crematie

Vragen rond ons levenseinde 1. 1. eerbied voor het leven, hoe? 2. ethische vragen bij naderend sterven 3. begrafenis of crematie 1, hoe? 2. ethische vragen bij naderend sterven 3. begrafenis of crematie Inleidend: - Sterven is heel dichtbij, dagelijks - Opzet leerdienstserie Sietsma / Van Hemmen Theologisch: de discussie op het

Nadere informatie

AANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?

AANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS? AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op

Nadere informatie

De daden van de vergoddelijkte Augustus, met welke hij de wereld aan het oppergezag van het Romeinse volk onderwierp.

De daden van de vergoddelijkte Augustus, met welke hij de wereld aan het oppergezag van het Romeinse volk onderwierp. Het leven van Jezus 2.0 Preek over Handelingen 1:1-5 [dia 1] Pas kregen we van mijn schoonmoeder een foto. Een foto van vroeger, van het gezin van de opa van mijn schoonmoeders moeder. Er staat geen jaartal

Nadere informatie

Latijn en Grieks in de 21ste eeuw

Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn en/of Grieks? Als leerling in het laatste jaar van de basisschool sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het

Nadere informatie

Augustinus. Utrecht verhaalt: ( ) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt. Doornburgh/ Dames en heren (bewoners)/

Augustinus. Utrecht verhaalt: ( ) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt. Doornburgh/ Dames en heren (bewoners)/ Utrecht verhaalt: Augustinus (354 430) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt Augustinus (354 430) Zr.Mirjam, Priorij Emmaus te Maarssen 2015 Utrecht verhaalt is een concept van ar-gitect Bij gebruik

Nadere informatie

Romeinen 3:1-31 1 Wat is dan het voorrecht van de Jood, of wat is het nut van de besnijdenis? 2 Velerlei in elk opzicht. In de eerste plaats [toch]

Romeinen 3:1-31 1 Wat is dan het voorrecht van de Jood, of wat is het nut van de besnijdenis? 2 Velerlei in elk opzicht. In de eerste plaats [toch] Romeinen 3:1-31 1 Wat is dan het voorrecht van de Jood, of wat is het nut van de besnijdenis? 2 Velerlei in elk opzicht. In de eerste plaats [toch] dit, dat hun de woorden Gods zijn toevertrouwd. 3 Wat

Nadere informatie

In antwoord op uw vragen

In antwoord op uw vragen Aurelius Augustinus In antwoord op uw vragen Augustinus brieven aan Januarius [Ad inquisitiones Ianuarii libri duo (= Epistulae 54-55)] Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Ben Bongers,

Nadere informatie

Is Jezus God? De namen van God de Vader en God de Zoon

Is Jezus God? De namen van God de Vader en God de Zoon Is Jezus God? De namen van God de Vader en God de Zoon 1 Johannes 5: 20 (Statenvertaling) Doch wij weten, dat de Zoon van God gekomen is, en heeft ons het verstand gegeven, dat wij den Waarachtige kennen;

Nadere informatie

DE WIJZE KONING SALOMO

DE WIJZE KONING SALOMO Bijbel voor Kinderen presenteert DE WIJZE KONING SALOMO Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Ruth Klassen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door: Bible

Nadere informatie

Bijbelstudies voor de Bruggroepen 2012-2013 Romeinen studie 2

Bijbelstudies voor de Bruggroepen 2012-2013 Romeinen studie 2 Bijbelstudies voor de Bruggroepen 2012-2013 Romeinen studie 2 Bijbelstudies voor de Bruggroepen van de protestantse gemeente De Brug in Amersfoort, seizoen 2012-2013 Schrijvers: Iwan Dekker, Leantine Dekker,

Nadere informatie

Hartelijk welkom in de kerk! Thema 3 Genade, fundament om op te leven

Hartelijk welkom in de kerk! Thema 3 Genade, fundament om op te leven Hartelijk welkom in de kerk! Thema 3 Genade, fundament om op te leven Mededelingen Wilt u aub uw mobiele telefoons uitzetten i.v.m. storing van de beeldopnames? Lied van de week Opwekking 412 Kom tot Mij

Nadere informatie

Jezus, de gnosis en het dogma

Jezus, de gnosis en het dogma Jezus, de gnosis en het dogma Riemer Roukema Jezus, de gnosis en het dogma Uitgeverij Meinema, Zoetermeer www.uitgeverijmeinema.nl Ontwerp omslag: Studio Anton Sinke, Nieuwerkerk a/d IJssel Illustratie

Nadere informatie

Tijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.2 Wie heeft de macht? Deel 2. Wie hadden in de Republiek, in Frankrijk en in Engeland de politieke macht?

Tijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.2 Wie heeft de macht? Deel 2. Wie hadden in de Republiek, in Frankrijk en in Engeland de politieke macht? Onderzoeksvraag: Wie hadden in de Republiek, in Frankrijk en in Engeland de politieke macht? Kenmerkende aspect: Het streven van vorsten naar absolute macht. De bijzondere plaats in staatskundig opzicht

Nadere informatie

MINISERIE BRIEF AAN DE ROMEINEN

MINISERIE BRIEF AAN DE ROMEINEN MINISERIE BRIEF AAN DE ROMEINEN 13-6-2018 1 Overzicht of diepte 10 juni: deel 1: Romeinen 1-5:12 17 juni: deel 2: Romeinen 6-8 24 juni: deel 3: Romeinen 9-16 13-6-2018 2 Vandaag Hoofdstuk 1 t/m 5: 11 1.

Nadere informatie

JOOST VAN DEN VONDEL. Jakub Jun Kristýna Němčanská Ema Kubovičová

JOOST VAN DEN VONDEL. Jakub Jun Kristýna Němčanská Ema Kubovičová JOOST VAN DEN VONDEL Jakub Jun Kristýna Němčanská Ema Kubovičová 1. Geboren in Duitsland op 17 november 1587 Overleden te Amsterdam op 5 februari 1679 Vanaf 1596 leefde hij in Amsterdam 2. Streven naar

Nadere informatie

Bijbelteksten Feest van Genade

Bijbelteksten Feest van Genade Week 1 Zoals een hinde smacht naar stromend water, zo smacht mijn ziel naar U, o God. (Psalm 42:2) Mozes sloeg steeds buiten het kamp, op ruime afstand ervan, een tent op die hij de ontmoetingstent noemde.

Nadere informatie

Wondertekenen in het Johannesevangelie

Wondertekenen in het Johannesevangelie Hugo Bouter Wondertekenen in het Johannesevangelie De acht tekenen van Jezus in het Johannesevangelie Johannes 2:1 21:14 Tekenen bevestigden de prediking van het evangelie Volgens Handelingen 2:22 is het

Nadere informatie

Van de President van Grace Communion International

Van de President van Grace Communion International 1 Heilige Geest: persoon of kracht? Geliefde broeders en zusters in Christus, Sommige mensen beweren dat de Heilige Geest een onpersoonlijke kracht is. Maar op deze manier naar Hem kijken doet enorm tekort

Nadere informatie

1) De ongelovige is blind gemaakt door Satan (2 Korintiërs 4:4).

1) De ongelovige is blind gemaakt door Satan (2 Korintiërs 4:4). BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 4 Les 4 - Redding: Waarom is het voor ieder mens nodig om gered te worden? In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 1) De ongelovige

Nadere informatie

Voorwoord 7. Inleiding 9. Renaissance, humanisme, verlichting 13 Renaissance en humanisme 15 Verlichting 20

Voorwoord 7. Inleiding 9. Renaissance, humanisme, verlichting 13 Renaissance en humanisme 15 Verlichting 20 Inhoud Voorwoord 7 Inleiding 9 Renaissance, humanisme, verlichting 13 Renaissance en humanisme 15 Verlichting 20 David Hume 35 Hume en Kant 37 Het postume werk 45 Korte levensloop 49 James Boswell 59 Laatste

Nadere informatie

JOHN F. MACARTHUR. Alles in Helll. Uitgeverij Novapres. GTY.org

JOHN F. MACARTHUR. Alles in Helll. Uitgeverij Novapres. GTY.org JOHN F. MACARTHUR Alles in Helll Uitgeverij Novapres WOORD VAN DANK Een bijzonder woord van dank voor mijn goede vrienden Phil Johnson, Dennis McBride en Lance Quinn. De Heer weet hoezeer zij mij hebben

Nadere informatie

4. Welk geloof wordt bedoeld? Het gaat om het zaligmakende geloof. Dus niet om een historiëel, tijd- of wondergeloof.

4. Welk geloof wordt bedoeld? Het gaat om het zaligmakende geloof. Dus niet om een historiëel, tijd- of wondergeloof. NGB artikel 1: DE ENIGE GOD Wij geloven allen met het hart en belijden met de mond, dat er een Enig en eenvoudig geestelijk Wezen is, dat wij God noemen: eeuwig, ondoorgrondelijk, onzienlijk, onveranderlijk,

Nadere informatie

Alpha Cursus IGGDS DE HOEKSTEN Woensdag 22 april 2015 Restaurant Algorfa Bijeenkomst 12 Waarom en hoe zou ik het anderen vertellen?

Alpha Cursus IGGDS DE HOEKSTEN Woensdag 22 april 2015 Restaurant Algorfa Bijeenkomst 12 Waarom en hoe zou ik het anderen vertellen? Alpha Cursus IGGDS DE HOEKSTEN Woensdag 22 april 2015 Restaurant Algorfa Bijeenkomst 12 Waarom en hoe zou ik het anderen vertellen? Inleiding Paul van der Laan 1. IJsbreker: GOED NIEUWS VERSPREIDT ZICH

Nadere informatie

Doop van kinderen Orde I

Doop van kinderen Orde I Indien mogelijk verzamelen allen zich rond de doopvont De doopvont is of wordt nu gevuld met water onderwijzing Niemand leeft voor zichzelf en niemand sterft voor zichzelf; wij leven en sterven voor God

Nadere informatie

De Heer Jezus Christus - Zijn Persoon

De Heer Jezus Christus - Zijn Persoon De Heer Jezus Christus - Zijn Persoon 1.1 Wie is Christus? Deze vraag (Matth. 16:15) is de belangrijkste die je ooit onder ogen zult krijgen. Het Evangelie naar Johannes werd geschreven opdat u gelooft

Nadere informatie

EEN KENNISMAKING MET DE BIJBEL -

EEN KENNISMAKING MET DE BIJBEL - EEN KENNISMAKING MET DE BIJBEL - De Bijbel is voor veel mensen het belangrijkste boek in hun leven. Daarom wordt de Bijbel al eeuwenlang in veel talen vertaald en door veel mensen gelezen. Misschien vraag

Nadere informatie

Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn

Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Filips II In 1566, meer dan vierhonderd jaar geleden, zijn veel mensen boos. Er is onrust in de Nederlanden. Er zijn spanningen over het geloof, veel mensen

Nadere informatie

Stofomschrijving Deze opdracht hoort bij 2.1-3.1 en 3.2 van De Republiek in tijd van Vorsten (Geschiedenis Werkplaats).

Stofomschrijving Deze opdracht hoort bij 2.1-3.1 en 3.2 van De Republiek in tijd van Vorsten (Geschiedenis Werkplaats). Het verhaal van 1588 Bodystorming Inleiding Het jaar 1588 is een belangrijk jaar in de geschiedenis van de Republiek. De gebeurtenissen die eraan vooraf gaan worden als feiten voorgelezen en tussen de

Nadere informatie

In het voetspoor van...

In het voetspoor van... In het voetspoor van... Bijbelse figuren en hun levensgeheim voor jongeren van 2 en 3 jaar drs. M. van Campen Zevende druk Zoetermeer Inhoud. Timotheüs - op school bij God 7 2. Adam - een gevallen mens

Nadere informatie

Het begrip natuur in techniek, filosofie en religie. Deel I: Van voormodern naar modern denken

Het begrip natuur in techniek, filosofie en religie. Deel I: Van voormodern naar modern denken Het begrip natuur in techniek, filosofie en religie Deel I: Van voormodern naar modern denken 1. Inleiding 2. Franciscus 3. Descartes 4. Pascal 5. Conclusies Inleiding Lynn White in Science (1967): Christendom

Nadere informatie

5,6. Werkstuk door een scholier 1133 woorden 12 oktober keer beoordeeld. Levensbeschouwing. Inhoudsopgave:

5,6. Werkstuk door een scholier 1133 woorden 12 oktober keer beoordeeld. Levensbeschouwing. Inhoudsopgave: Werkstuk door een scholier 1133 woorden 12 oktober 2004 5,6 36 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Inhoudsopgave: Voorwoord Het Christendom Het ontstaan van het Christendom Christelijke stromingen Video

Nadere informatie

SOLA SCRIPTURA VERKONDIGING 5 FEBRUARI Zusters en broeders, gemeente van onze Heere Jezus Christus

SOLA SCRIPTURA VERKONDIGING 5 FEBRUARI Zusters en broeders, gemeente van onze Heere Jezus Christus SOLA SCRIPTURA VERKONDIGING 5 FEBRUARI 2017 Zusters en broeders, gemeente van onze Heere Jezus Christus Aan het eind van zijn leven schreef Maarten Luther: 1 "Alles wat ik gedaan heb, is het Woord van

Nadere informatie

Is Jezus de Enige Weg? Is het christendom de enig ware religie?

Is Jezus de Enige Weg? Is het christendom de enig ware religie? Is Jezus de Enige Weg? Is het christendom de enig ware religie? Johannes 14:6 Jezus zeide tot hem: Ik ben de weg en de waarheid en het leven; niemand komt tot de Vader dan door Mij. Genesis 20:1-12 1 Abraham

Nadere informatie

BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 1. Les 1 - De oorsprong van de Bijbel. In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling

BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 1. Les 1 - De oorsprong van de Bijbel. In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 1 Les 1 - De oorsprong van de Bijbel In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Deze bijbelstudies zijn vooral bedoeld voor jongeren van 11

Nadere informatie

Geloven en redeneren. Religie en filosofie

Geloven en redeneren. Religie en filosofie Geloven en redeneren Religie en filosofie Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Het begin

Nadere informatie

Voor christenen is de Bijbel met name een geloofsboek. Dat betekent

Voor christenen is de Bijbel met name een geloofsboek. Dat betekent De Bijbel Een geloofsboek EWe kunnen vele wegen gaan met de Bijbel. De één ervaart het vooral als een mooi kunstobject. Vele kunstenaars hebben er inspiratie in gevonden om een kunstwerk te maken. We kennen

Nadere informatie

Help Mij, Jezus R. Brinkman, Stg. BTO Yarah/EBG Noordhoorn 2015

Help Mij, Jezus R. Brinkman, Stg. BTO Yarah/EBG Noordhoorn 2015 Help Mij, Jezus R. Brinkman, Stg. BTO Yarah/EBG Noordhoorn 2015 Eén van de weinige liedjes met een prachtige, diepe, geestelijke betekenis die ooit in de Top40 heeft gestaan in Nederland is van de componist

Nadere informatie

Doop van een kind vanaf zes jaar Orde I

Doop van een kind vanaf zes jaar Orde I Indien mogelijk verzamelen allen zich rond de doopvont De doopvont is of wordt nu gevuld met water onderwijzing Niemand leeft voor zichzelf en niemand sterft voor zichzelf; wij leven en sterven voor God

Nadere informatie

LITERAIRE GENRE VAN OPENBARING

LITERAIRE GENRE VAN OPENBARING LITERAIRE GENRE VAN OPENBARING HET BELANG VAN HET LITERAIRE GENRE Een zeer belangrijke voorwaarde voor het überhaupt kúnnen begrijpen en uitleggen van Openbaring, is het bepalen van het literaire genre

Nadere informatie

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 10 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN DL 2 D O M I N E E O N L I N E. O R G Vierhonderd jaar geleden vergaderde de synode in Dordrecht. Je weet inmiddels wat een synode is: een

Nadere informatie

Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom. Naam:

Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom. Naam: Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom Naam: Het Christendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden

Nadere informatie

het boek Daniël seizoen 2010-2011 in de school van God in het vuur oorlog en vrede

het boek Daniël seizoen 2010-2011 in de school van God in het vuur oorlog en vrede De Bijbel Open het boek Daniël seizoen 2010-2011 25 sep 23 okt 27 nov 18 dec 29 jan 26 feb 26 mrt 23 apr Dan. 1 Dan. 2 Dan. 3 Dan. 4-5 Dan. 6 Dan. 7-8 Dan. 9 Dan. 10-12 in de school van God God kent de

Nadere informatie

Liturgie. PGA wijkgemeente. Arnhem Zuid

Liturgie. PGA wijkgemeente. Arnhem Zuid Liturgie PGA wijkgemeente Arnhem Zuid Vierplaats De Kandelaar mei 2015 APOSTOLISCHE GELOOFSBELIJDENIS Ik geloof in God, de Vader, de Almachtige, Schepper des hemels en der aarde. En in Jezus Christus,

Nadere informatie

waarmee de dichter naar zijn eigen activiteit verwijst.

waarmee de dichter naar zijn eigen activiteit verwijst. Tekst 1 Regel 321 Τὸν 1p 1 Noteer de naam van de persoon naar wie Τὸν verwijst. Regel 326 χόλον τόνδ In het vervolg van de tekst voert Paris een andere reden aan voor het feit dat hij niet deelneemt aan

Nadere informatie

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd 53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn

Nadere informatie

Rijksuniversiteit Groningen Nameting kennis en argumentatie

Rijksuniversiteit Groningen Nameting kennis en argumentatie Rijksuniversiteit Groningen Nameting kennis en argumentatie Instructie onderdeel kennis: Hieronder staan 22 vragen over tijdvak 6 en 7. Probeer de vragen zo goed mogelijk te beantwoorden. Omcirkel met

Nadere informatie

Kroontje van de H. Aartsengel Michaël

Kroontje van de H. Aartsengel Michaël Kroontje van de H. Aartsengel Michaël en begin met de eerste grote kraal (1), zeggend: Eerste Groet (1) Door de voorspraak van de H. Michaël en van het Koor der Serafijnen, Heer God, ontsteek in onze harten

Nadere informatie

Het kerkgebouw Huis van God

Het kerkgebouw Huis van God Het kerkgebouw Huis van God Tekenwaarde TTemidden van vele andere gebouwen die worden gebruikt voor bewoning en bedrijvigheid is een kerk de ruimte voor de ontmoeting met God. Kerken staan meestal op een

Nadere informatie

Hij heelt de gebrokenen van hart AANVAARD WIE JE BENT

Hij heelt de gebrokenen van hart AANVAARD WIE JE BENT Hij heelt de gebrokenen van hart AANVAARD WIE JE BENT De wortel van zelfhaat De eerste zonde; verlangen als God te zijn; de ontkenning van wie je bent Eerste gevolg van de zonde: Schaamte voor je lichaam

Nadere informatie

Week les 2. Keizer en Kerst

Week les 2. Keizer en Kerst Week les 2. Keizer en Kerst Je ouders kennen het begin van het kerstevangelie misschien nog wel uit het hoofd: En het geschiedde.... Dit lijkt heel veel op het woord geschiedenis eschiedenis. Er is ook

Nadere informatie

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen Zondag 52 Zondag 52 gaat over de zesde bede. Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid, in der eeuwigheid. Amen. Lees de tekst

Nadere informatie

De Bijbel open 2013 47 (30-11)

De Bijbel open 2013 47 (30-11) 1 De Bijbel open 2013 47 (30-11) Zie, hij bidt. Dat lezen we in Hand. 9 over Paulus. Zie hij bidt., het wordt verteld na zijn bekering op de weg naar Damascus. En het wordt gezegd alsof het iets heel bijzonders

Nadere informatie

De brief aan de Hebreeën. C. Noorlander

De brief aan de Hebreeën. C. Noorlander De brief aan de Hebreeën C. Noorlander Hebreeën: Oproep aan (Joodse) christenen: Volhard, val niet af. Toont de glorie van Christus vanuit het OT: Hoger dan engelen, Mozes, Abraham en hogepriesters Vergelijkt:

Nadere informatie

Vragen over het Koninkrijk van God

Vragen over het Koninkrijk van God Hugo Bouter Vragen over het Koninkrijk van God Matteüs 13 e.a.p. Inleidende vragen Al een aantal jaren probeer ik de aspecten van het Koninkrijk van God te begrijpen en ik ben me ervan bewust dat er verschillende

Nadere informatie

Gunning jr.: een actuele 19eeeuwer

Gunning jr.: een actuele 19eeeuwer Gunning jr.: een actuele 19eeeuwer Negentiende-eeuws heeft soms de bijbetekenis van ouderwets en achterhaald. Toch verscheen Verzameld Werk van J.H. Gunning jr., die leefde van 1829-1905, bijna geheel

Nadere informatie

Islam voor iedereen. Is de bijbel een openbaring van God. auteur: Shabir Ally. revisie: Abdul-Jabbar van de Ven. revisie: Yassien Abo Abdillah

Islam voor iedereen. Is de bijbel een openbaring van God. auteur: Shabir Ally. revisie: Abdul-Jabbar van de Ven. revisie: Yassien Abo Abdillah Is de bijbel een openbaring van God ] لونلدية - dutch [ nederlands - auteur: Shabir Ally revisie: Abdul-Jabbar van de Ven revisie: Yassien Abo Abdillah Kantoor voor da'wa Rabwah (Riyad) 2013-1434 Islam

Nadere informatie

als wij b.v. boodschappen doen of winkelen. Met Christus opgewekt Kolossenzen 3:1 t/m 12

als wij b.v. boodschappen doen of winkelen. Met Christus opgewekt Kolossenzen 3:1 t/m 12 - 1 - Met Christus opgewekt Kolossenzen 3:1 t/m 12 1 Indien gij dan met Christus opgewekt zijt, zoekt de dingen, die boven zijn, waar Christus is, gezeten aan de rechterhand Gods. Het mede opgewekt zijn

Nadere informatie

Les 1: het kruis, bekering en geloof

Les 1: het kruis, bekering en geloof Les 1: het kruis, bekering en geloof Deel 1: Terugkijken 1. Omzien naar elkaar Iedereen vat kort samen hoe de afgelopen week is geweest. 2. Aanbidding Dank en prijs God met gebed en zang. 3. Visie Ontwikkel

Nadere informatie

Bij Mattheus 5 : 13-16 - Zout en licht Laat ons het zout der aarde zijn, het licht der wereld, klaar en rein,

Bij Mattheus 5 : 13-16 - Zout en licht Laat ons het zout der aarde zijn, het licht der wereld, klaar en rein, 9 februari 2014 Bij Mattheus 5 : 13-16 - Zout en licht Laat ons het zout der aarde zijn, het licht der wereld, klaar en rein, Misschien heeft u bij het zingen van dit lied ook altijd wel een wat dubbel

Nadere informatie

Het belang van het profetisch woord. De Bijbel open 14-10-15

Het belang van het profetisch woord. De Bijbel open 14-10-15 De Bijbel open 14-10-15 Mijn hoop is op U Heer, G mijn kracht is in U Heer, mijn hart is van U Heer, van U. Ik prijs U met heel mijn hart, ik prijs U met al mijn kracht. Met heel mijn hart, met al mijn

Nadere informatie

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling

Nadere informatie

Help, ik moet een werkstuk maken!

Help, ik moet een werkstuk maken! Help, ik moet een werkstuk maken! Je gaat de komende tijd bezig met het maken van een werkstuk. Maar hoe zit een werkstuk nou eigenlijk in elkaar? Hoe moet je beginnen? En hoe kies je nou een onderwerp?

Nadere informatie

TIJDLIJN VAN DE MIDDELEEUWEN TIJDLIJN

TIJDLIJN VAN DE MIDDELEEUWEN TIJDLIJN e-book Deze serie bestaat uit... 978-94-6175-209-3 (HB) 978-94-6175-153-9 (HB) 978-94-6175-963-4 (e-book) 978-94-6175-967-2 (e-book) 978-94-6175-210-9 (HB) 978-94-6175-155-3 (HB) 978-94-6175-154-6 (HB)

Nadere informatie

DE REFORMATIE DEEL 1. Vijf inleidende vragen: Naar Nathan Busenitz (Grace Ministries Seminary)

DE REFORMATIE DEEL 1. Vijf inleidende vragen: Naar Nathan Busenitz (Grace Ministries Seminary) DE REFORMATIE DEEL 1 Vijf inleidende vragen: Naar Nathan Busenitz (Grace Ministries Seminary) Vijf inleidende vragen: 1. Wanneer is de Reformatie begonnen? Vijf inleidende vragen: 1. Wanneer is de Reformatie

Nadere informatie