PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS-EU. Zittingsdocument. over de sociale en milieugevolgen van klimaatverandering in de ACS-landen
|
|
- Tobias Bosmans
- 2 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS-EU Zittingsdocument ACP-UE/AP/ /B/ VERSLAG over de sociale en milieugevolgen van klimaatverandering in de ACS-landen Commissie sociale zaken en milieu Co-rapporteurs: Netty Baldeh (Gambia) en Josep Borrell Fontelles DEEL B: TOELICHTING PR\ doc PEAP/ /B
2 TOELICHTING Inleiding De opwarming van de aarde is één van de grootste bedreigingen voor het welzijn van de mens, de ecosystemen en de economische en maatschappelijke ontwikkeling. De internationale gemeenschap heeft nog maar weinig tijd om de onomkeerbare gevolgen ervan te voorkomen. Terwijl klimaatverandering een mondiaal verschijnsel is, worden arme mensen en arme landen er het zwaarst door getroffen. Achtergrond Sinds 1750 is de concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer door menselijke activiteiten gestegen, met als resultaat dat de huidige CO 2 -niveaus (384 ppm) honderd deeltjes per miljoen hoger zijn dan vóór de industrialisatie (280 ppm). Als geen maatregelen worden genomen, zal deze stijging van de CO 2 -concentratie ertoe leiden dat de temperatuur op aarde tegen ,7-2,4 C hoger zal zijn dan vóór de industrialisatie, en tussen 4 en 6 C op langere termijn, wat op zijn beurt leidt tot een stijging van de zeespiegel, het smelten van de ijskap en gletsjers, extreme weersverschijnselen en extreme verschillen in regenval. Om de temperatuurstijging te beperken tot minder dan 2 C en zo de ergste onomkeerbare gevolgen van klimaatverandering te voorkomen, moet het niveau van de mondiale broeikasgasconcentraties op minder dan 450 ppm worden gestabiliseerd een scenario dat zeker niet goedkoop is, maar wel betaalbaar. Gezien hun historische verantwoordelijkheid dienen geïndustrialiseerde landen het voortouw te nemen in het verminderen van de CO 2 -emissies, gevolgd door de opkomende economieën en de ontwikkelingslanden, waar de broeikasgasemissies pas vrij recent hoge waarden hebben bereikt. Net zo belangrijk is het investeren in het adapteren en integreren van risicovermindering en versterking van de veerkracht in ontwikkelingsprojecten. De financiering hiervan zou op de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de geïndustrialiseerde landen moeten zijn (volgens het beginsel dat de vervuiler betaalt). Wanneer adaptatie niet meer mogelijk is, zouden de geïndustrialiseerde landen moeten overwegen compensatie te betalen. Gevolgen van klimaatverandering in de ACS-landen Gevolgen voor het milieu Kustgebieden. Doordat de zeespiegel in versneld tempo stijgt, zullen veel ACS-landen steeds vaker door overstromingen worden getroffen. Meer dan 25% van de bevolking van Afrika woont binnen honderd kilometer van de kust. Een groeiend aantal van hen zal met de overstroming van kustgebieden worden geconfronteerd (één miljoen in 1990, zeventig miljoen in 2080). Naast overstromingen behoren ook kusterosie, binnendringing van PEAP/ /B 2/7 PR\ doc
3 zeewater in binnenlandse zoetwatervoorraden en zelfs het onderlopen van enkele laaggelegen eilanden tot de waarschijnlijke gevolgen van de stijging van de zeespiegel. Watervoorraden. Door de klimaatverandering zullen verschuivingen optreden in de regenpatronen, waardoor sommige gebieden te kampen zullen hebben met overmatige regenval en andere juist met langere droogteperioden. Halverwege de eeuw zal op veel kleine eilanden het watertekort zo groot zijn dat in perioden met weinig regen niet aan de vraag kan worden voldaan. Bij een temperatuurstijging van 1 C zullen in Afrika tussen 75 en 250 miljoen mensen worden geconfronteerd met een grotere waterschaarste (bij 2 C ligt dit aantal tussen 350 en 600 miljoen en bij 3 C tot 1,8 miljard). Landbouw en visserij. Voor de meeste inwoners van de ACS-landen zijn dit de belangrijkste bestaansbronnen. In de nu al aride en semi-aride gebieden van het Afrikaanse continent zal de klimaatverandering de woestijnvorming nog versnellen en de bodemdegradatie nog verergeren, waardoor de landbouwproductie nog verder achteruitgaat en honger en ondervoeding toenemen. Biodiversiteit en ecosystemen. Toenemende woestijnvorming in veel gebieden in Afrika, vooral de Sahel en Zuid-Afrika, zal zeer grote gevolgen hebben voor mensen die rechtstreeks afhankelijk zijn van producten uit de getroffen ecosystemen. Sociale gevolgen Gezondheid. De verwachte toename van via vectoren en water overgedragen ziekten zal in combinatie met de huidige slechte en beperkt toegankelijke gezondheidszorg het groeien ontwikkelingspotentieel ernstig ondermijnen. Migratie en verhuizing. Milieugevolgen zullen in combinatie met bevolkingsgroei en voedselonzekerheid massale migratiestromen en gedwongen verhuizing op gang brengen, zowel binnen het land als grensoverschrijdend. Daarbij zal het de komende twintig jaar om tientallen miljoenen en de komende vijftig jaar om honderden miljoenen mensen gaan. Voor iedere centimeter dat de zeespiegel stijgt, zal het aantal ontheemden met een miljoen toenemen, waarbij de meeste milieumigranten naar stedelijke centra in hun eigen land zullen verhuizen ( Zuid-Zuid-migratie ). Een kleiner deel zal naar de geïndustrialiseerde landen migreren en zo bijdragen aan de 'braindrain' van geschoolde migranten. De last van deze migratie valt zodoende in overweldigende mate op de ACS-landen. Toch zal ook Europa te maken krijgen met een toegenomen migratiedruk, die men vergeefs met dwangmaatregelen zal proberen te beheersen. Conflict. Slinkende voorraden en toenemende spanningen door de komst van ontheemde bevolkingsgroepen zullen conflicten veroorzaken. Armoede en millenniumontwikkelingsdoelstellingen. De grote afhankelijkheid van de ACS-landen van toerisme (eilanden) en landbouw (Afrika) maakt hun bevolking extreem kwetsbaar. Klimaatverandering leidt mogelijk tot een vermindering van de economische groei en vertraging misschien zelfs achteruitgang in het bereiken van de millenniumdoelstellingen. Klimaatverandering is daarom niet alleen een probleem voor de PR\ doc 3/7 PEAP/ /B
4 economische groei, maar ook een obstakel voor de ontwikkeling en een verschijnsel dat raakt aan mondiale veiligheid en zelfs het voortbestaan van de mensheid. Maatregelen tegen klimaatverandering Mondiaal partnerschap voor het bestrijden van klimaatverandering De enige oplossing is dat alle partijen en belanghebbenden van de internationale gemeenschap hun krachten bundelen om zo de opwarming van de aarde een halt toe te roepen. Aangezien de opkomende economieën een steeds groter aandeel hebben in de uitstoot van broeikasgasemissies, is voor hen, net zoals voor de geïndustrialiseerde landen, een sleutelrol weggelegd. Adaptatie en mitigatie even belangrijk In het kader van de routekaart van Bali is enige beperkte vooruitgang geboekt in het gelijkstellen van adaptatie en mitigatie. Toch is de koppeling tussen adaptatie- en mitigatieonderhandelingen nog steeds onvoldoende. Mitigatie Verbeteren van de systemen en mechanismen voor de handel in emissierechten Tot dusver zijn de belangrijkste mitigatiemechanismen het Protocol van Kyoto dat de geïndustrialiseerde landen die partij zijn bij het Protocol verbindt tot het verlagen van hun broeikasgasemissies en het marktgestuurde mechanisme voor schone ontwikkeling (CDM) waarin het Protocol voorziet, dat die landen de mogelijkheid biedt om in projecten voor emissiereductie in ontwikkelingslanden te investeren. Helaas lopen er maar heel weinig van deze projecten in ACS-landen. Bovendien moeten maatregelen worden genomen om er zeker van te zijn dat die projecten in overeenstemming zijn met het additionaliteitsbeginsel en tot duurzame ontwikkeling leiden. Mitigatie in geïndustrialiseerde landen: eco-innovatie in de energie- en transportsector Investeringen in eco-innovatie verbeteren niet alleen de milieuprestatie, maar vergroten ook de economische productiviteit en het concurrentievermogen. Daarnaast moeten echter methoden worden ontwikkeld om op middellange tot lange termijn de consumptiepatronen in de geïndustrialiseerde landen te veranderen. Mitigatie in ACS-landen: concentreren op energie, bosbouw en landbouw De EU en andere donoren zouden de ACS-landen moeten helpen om te streven naar een koolstofarme en klimaatbestendige toekomst en om tegelijkertijd hun toegang tot duurzame energie te vergroten, in het bijzonder energie afkomstig van de zon en energie die is opgewekt door de kracht van water en wind, die in de meeste ACS-landen alle drie in overvloed aanwezig zijn. Landgebruik, in het bijzonder voor land- en bosbouw, leidt tot meer dan 47% van de CO 2 - PEAP/ /B 4/7 PR\ doc
5 emissies in de ACS-landen. De mitigatie-inspanningen zouden daarom op deze twee sectoren moeten worden gericht. Beleidsinitiatieven voor het tegengaan van ontbossing en verbeteringen in de agrobosbouw, het beheer van natuurlijke hulpbronnen en landbouwgrond en de controle op het gebruik van meststoffen, kunnen eveneens bijdragen tot vermindering van broeikasgassen. Mede door de landbouwsubsidies in de geïndustrialiseerde landen zijn initiatieven voor gemechaniseerde en duurzame landbouw in de ACS-landen mislukt. Adaptatie Integreren van adaptatie in planning en besluitvorming inzake ontwikkelingssamenwerking Het is nodig om de ontwikkelingssamenwerking een andere vorm te geven zodat ontwikkelingsprojecten bestand zijn voor de gevolgen van klimaatverandering en een koolstofarme ontwikkeling ondersteunen. Hoewel veel minst ontwikkelde landen (MOL s) al nationale actieplannen hebben opgesteld voor het aanpakken van lokale adaptatiebehoeften (NAPA s), stuit de uitvoering van die plannen op tal van obstakels, zoals ontoereikende financiering, bureaucratie en oneerlijke regels en praktijken. Het is nodig dat in de ACS-landen zowel op lokaal als regionaal niveau strategieën en beleidsplannen beter worden gecoördineerd. Verhoging en beter beheer van de financiële middelen voor adaptatie Helaas gebeurt het financieren van adaptatieprojecten via het Wereldmilieufonds dat in het kader van het Klimaatverdrag is ingesteld, op basis van vrijwilligheid en beschikt het fonds maar over zeer beperkte middelen. Het toekomstige Adaptatiefonds in het kader van het Protocol van Kyoto biedt in potentie meer mogelijkheden, omdat het ruimer bij kas zal zijn het wordt gefinancierd door een heffing van twee procent op projecten inzake het mechanisme voor schone ontwikkeling (CDM) en uitsluitend concrete adaptatieprojecten in ontwikkelingslanden zal financieren. Internationale financiële instellingen zoals de Wereldbank, alsook EU-lidstaten, spelen eveneens een belangrijke rol, omdat ze verscheidene fondsen voor het bestrijden van de klimaatverandering hebben opgericht. Huidige financieringsmechanismen en toegezegde middelen voor adaptatiemaatregelen in ontwikkelingslanden zijn aantoonbaar onvoldoende, onvoorspelbaar en vaak niet beschikbaar. Schattingen over de financiële middelen die nodig zijn voor de adaptatie van ontwikkelingslanden lopen uiteen van tien tot honderd miljard US-dollar per jaar, terwijl op dit moment maar tussen honderdvijftig en driehonderd miljoen US-dollar per jaar wordt verstrekt. De financiering van adaptatiemaatregelen zou niet mogen gebeuren door een vorm van medefinanciering waarmee de schulden van ontwikkelingslanden verder worden verhoogd. Ook moeten toezeggingen voor de financiering van zulke projecten wettelijk verbindend worden en als zodanig in toekomstige internationale overeenkomsten worden geregeld. De PR\ doc 5/7 PEAP/ /B
6 benodigde middelen moeten worden mechanismen. verkregen via heffingen of marktgestuurde Bovendien moeten nieuwe prikkels en partnerschappen worden ontwikkeld voor het aantrekken van extra middelen uit de particuliere sector voor het financieren van adaptatiemaatregelen en voor het financieren van microkredieten voor private adaptatie. Wat het beheer van de financiële middelen betreft, moeten donoren hun activiteiten beter coördineren en moet met de ontwikkelingslanden worden samengewerkt op het terrein van klimaatbeleid, adaptatiemechanismen en de financiering van adaptatie, conform de Beginselen van Parijs en de Agenda voor actie 2008 van Accra. Verbetering van toegang tot informatie, capaciteitsopbouw en bestuur in de ACS-landen Het invoeren van klimaatgegevens van hoge kwaliteit in besluitvormingsprocessen, het verspreiden van kennis en informatie over klimaatverandering binnen de ACS-landen, en het vergroten van het aanpassingsvermogen van instellingen, lokale gemeenschappen en individuele personen in de ACS-landen, zijn stuk voor stuk cruciaal voor adaptatie. Investeren in rampenrisicovermindering en weerstand Middelen voor rampenrisicovermindering moeten gaan naar het ontwikkelen van lokale observatietechnologieën en monitoringinstrumenten voor het maken van meteorologische waarnemingen, het gebruik van satellietgegevens, het bewaren en analyseren van historische klimaatgegevens, het ontwikkelen van betere systemen voor vroegtijdige waarschuwing en risicobeheer, en het bouwen van klimaatbestendige publieke infrastructuur en van infrastructuur ter bescherming tegen extreme weersverschijnselen. In de meeste ACS-landen is speciaal hiervoor een wetgeving inzake nationale rampenbestrijding en nationale opsporings- en reddingscommissies vastgesteld. Bevorderen en overdragen van geschikte technologie voor adaptatie in sleutelsectoren van de ACS-landen Er moet worden geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling van de noodzakelijke adaptatietechnologie in sleutelsectoren als de land- en bosbouw, visserij en gezondheidszorg en in de snelle en uitgebreide overdracht van die technologie. Mogelijkheden zijn onder meer: onderzoek, ontwikkeling en introductie van gewasvariëteiten die beter bestand zijn tegen droogte en hitte; technieken om bodemdegradatie en woestijnvorming tegen te gaan; efficiëntere irrigatiesystemen; integraal en verstandig waterbeheer; wegnemen van handelsbelemmeringen voor gerelateerde technologie en zo nodig het vrijgeven van intellectuele-eigendomsrechten (bijv. dwanglicenties). Verbeteren van het beheer van milieumigratie PEAP/ /B 6/7 PR\ doc
7 Voor de veiligheid van mensen is het absoluut noodzakelijk dat milieumigratie naar behoren wordt gepland en beheerd. Daarbij moet naar het volgende worden gekeken: eventuele beschermingslacunes voor klimaatvluchtelingen in de bestaande wetgeving; met betrekking tot de eilandstaten, met name de kleine insulaire ontwikkelingslanden die het gevaar lopen om permanent onder te lopen: asielregelingen of -overeenkomsten op regionaal of international niveau; instrumenten ter bescherming van de identiteit, cultuur en tradities van milieuvluchtelingen. Wanneer niet snel ambitieuze en bindende emissiereducties worden afgesproken en uitgevoerd, zullen veel kwetsbare gemeenschappen hun aanpassingscapaciteit overschrijden, met mogelijk rampzalige gevolgen voor armoede, menselijk welzijn en ecosystemen. De internationale gemeenschap kan niet riskeren om met betrekking tot het klimaat een punt te bereiken waarop veranderingen onomkeerbaar zijn geworden. Hoe sneller we ingrijpen, hoe beter... en hoe voordeliger. PR\ doc 7/7 PEAP/ /B
PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS-EU. Commissie sociale zaken en milieu ONTWERPVERSLAG
PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS-EU Commissie sociale zaken en milieu 15.01.2009 ONTWERPVERSLAG over de sociale en milieugevolgen van klimaatverandering in de ACSlanden Co-rapporteurs: de heer Netty
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam
Gevolgen van klimaatverandering voor Nederland
Gastcollege door Sander Brinkman Haagse Hogeschool Climate & Environment 4 september 2008 Introductie Studie Bodem, Water en Atmosfeer, Wageningen Universiteit Beroepsvoorbereidendblok UNFCCC CoP 6, Den
Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014
Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject
NL In verscheidenheid verenigd NL B8-1043/8. Amendement. Giovanni La Via, Peter Liese namens de PPE-Fractie
4.10.2016 B8-1043/8 8, Jo Leinen, Julie Girling, Gerben-Jan Gerbrandy, Visum 14 bis (nieuw) gezien de encycliek "Laudato si'", 4.10.2016 B8-1043/9 9, Jo Leinen, Julie Girling, Gerben-Jan Gerbrandy, Paragraaf
klimaatverandering Planet
klimaatverandering Planet 66 67 klimaatver andering De verandering van het klimaat wordt tegenwoordig gezien als de grootste milieudreiging in de wereld. Klimaatmodellen voorspellen op de lange termijn
MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM
MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM De maatschappelijke discussie over klimaatverandering wordt onvoldoende scherp gevoerd. Er wordt nauwelijks nagedacht over de ernst van de problematiek
Factsheet klimaatverandering
Factsheet klimaatverandering 1. Klimaatverandering - wereldwijd De aarde is sinds het eind van de negentiende eeuw opgewarmd met gemiddeld 0,9 graden (PBL, KNMI). Oorzaken van klimaatverandering - Het
Tijdens de zitting van 18 mei 2009 heeft de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen de conclusies in bijlage dezes aangenomen.
RAAD VA DE EUROPESE U IE Brussel, 18 mei 2009 (26.05) (OR. en) 9909/09 DEVGE 147 E ER 187 E V 371 COAFR 172 OTA van: het secretariaat-generaal d.d.: 18 mei 2009 nr. vorig doc.: 9100/09 Betreft: Conclusies
Klimaat en ontwikkeling
Klimaat en ontwikkeling Een eerlijk en juridisch bindend klimaatakkoord is van groot belang voor ontwikkelingslanden, omdat deze landen dagelijks de gevolgen ondervinden van klimaatverandering die hoofdzakelijk
Klimaat en ontwikkeling
Klimaat en ontwikkeling Een eerlijk en juridisch bindend klimaatakkoord is van groot belang voor ontwikkelingslanden, omdat deze landen dagelijks de gevolgen ondervinden van klimaatverandering die hoofdzakelijk
ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving
ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving Voorzichtig herstel bedreigde soorten Verdere achteruitgang functioneren van ecosystemen en biodiversiteit Meer aandacht voor natuur als basisvoorwaarde
Draagvlak bij burgers voor duurzaamheid. Corjan Brink, Theo Aalbers, Kees Vringer
Draagvlak bij burgers voor duurzaamheid Corjan Brink, Theo Aalbers, Kees Vringer Samenvatting Burgers verwachten dat de overheid het voortouw neemt bij het aanpakken van duurzaamheidsproblemen. In deze
et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces
H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de
Vragen voor burgers die deelnemen aan WWViews
Vragen voor burgers die deelnemen aan WWViews WWViews C/o The Danish Board of Technology Antonigade 4 DK-1106 Copenhagen K Denemarken Tel +45 3332 0503 Fax +45 3391 0509 wwviews@wwviews.org www.wwviews.org
Bedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
over het standpunt van Europa en Latijns- Amerika omtrent het klimaat en klimaatverandering in het kader van de klimaattop 2015 in Parijs (COP21)
EURO-LATIJNS-AMERIKAANSE PARLEMENTAIRE VERGADERING URGENTIERESOLUTIE: over het standpunt van Europa en Latijns- Amerika omtrent het klimaat en klimaatverandering in het kader van de klimaattop 2015 in
Klimaatverandering in internationaal perspectief
Klimaatverandering in internationaal perspectief Gaan onze buurlanden uit van dezelfde verandering? Janette Bessembinder Stelling 1 Als de warme golfstroom tot stilstand komt, wordt het in Nederland minstens
RAAD VA DE EUROPESE U IE. Brussel, 19 januari 2009 (20.01) (OR. en) 5365/09 DEVGE 9 RELEX 36 ACP 14 AGRI 16 ALIM 1 PROBA 2 FAO 1
RAAD VA DE EUROPESE U IE Brussel, 19 januari 2009 (20.01) (OR. en) 5365/09 DEVGE 9 RELEX 36 ACP 14 AGRI 16 ALIM 1 PROBA 2 FAO 1 OTA I/A-PU T van: de Groep ontwikkelingssamenwerking aan: het COREPER/de
Klimaat verandert toerisme
5 10 15 20 25 30 35 40 Tekst 4 Klimaat verandert toerisme (1) Het klimaat verandert, zoveel is inmiddels wel zeker. De temperatuur loopt op, neerslagpatronen veranderen, de kans op hittegolven neemt toe,
6981/17 ASS/sl 1 DG C 1
Raad van de Europese Unie Brussel, 6 maart 2017 (OR. en) 6981/17 RESULTAAT BESPREKINGEN van: d.d.: 6 maart 2017 aan: het secretariaat-generaal van de Raad de delegaties nr. vorig doc.: 6626/17 Betreft:
Zittingsdocument 12.9.2011 B7-0493/2011 ONTWERPRESOLUTIE. naar aanleiding van de verklaringen van de Raad en de Commissie
EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Zittingsdocument 12.9.2011 B7-0493/2011 ONTWERPRESOLUTIE naar aanleiding van de verklaringen van de Raad en de Commissie ingediend overeenkomstig artikel 110, lid 2, van het
PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS- EU
PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS- EU Commissie politieke zaken 5.3.2009 AP/100.506/AM1-24 AMENDEMENTEN 1-24 Ontwerpverslag (AP/100.460) Co-rapporteurs: Ruth Magau (Zuid-Afrika) en Filip Kaczmarek
Achtergrondinformatie toelichtingen bij ppt1
Achtergrondinformatie toelichtingen bij ppt1 Dia 1 Klimaatverandering Onomstotelijk wetenschappelijk bewijs Deze presentatie geeft een inleiding op het thema klimaatverandering en een (kort) overzicht
Investeren in klimaatactie, investeren in LIFE
istock Investeren in klimaatactie, investeren in LIFE Overzicht van het nieuwe LIFE-subprogramma Klimaatactie 2014-2020 Klimaat Wat is het nieuwe LIFE-subprogramma Klimaatactie? De Europese staatshoofden
Factsheet klimaatverandering
Factsheet klimaatverandering 1. Klimaatverandering - wereldwijd De aarde is sinds het eind van de negentiende eeuw opgewarmd met gemiddeld 0,9 graden (PBL, KNMI). Oorzaken van klimaatverandering - Het
KLIMAATVERANDERING. 20e eeuw
KLIMAATVERANDERING 20e eeuw Vraag De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met 0.2-0.5 C 0.6-0.9 C Antwoord De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met
Klimaatveranderingen 2014: Beperking van de klimaatverandering
5 de Evaluatierapport van het IPCC Bijdrage van Werkgroep III: Klimaatveranderingen 2014: Beperking van de klimaatverandering Belangrijkste punten van de "Samenvatting voor beleidsmakers" De bijdrage van
KNMI 06 klimaatscenario s
KNMI 06 klimaatscenario s Stof tot nadenken? Opzet presentatie Klimaatverandering en het (versterkte) broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering De nieuwe KNMI-klimaatscenario s Mogelijke effecten 1
Commissie economische ontwikkeling, financiën en handel ONTWERPVERSLAG
PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS-EU Commissie economische ontwikkeling, financiën en handel ACP-UE/101.868/B 19.3.2015 ONTWERPVERSLAG over de financiering van de investeringen en de handel, met
Geachte commissarissen, leden van het Europees Parlement, collega s,
Speech door staatssecretaris Dijksma van Milieu op de Klimaatsessie over burgerluchtvaart en zeescheepvaart tijdens de gezamenlijke Informele Transport- en Milieuraad op 15 april 2016. Geachte commissarissen,
Klimaatverandering 2014: Gevolgen, aanpassing en kwetsbaarheid
5 de Evaluatierapport van het IPCC Bijdrage van Werkgroep II: Klimaatverandering 2014: Gevolgen, aanpassing en kwetsbaarheid Belangrijkste punten van de "Samenvatting voor beleidsmakers" De bijdrage van
Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010
Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010 Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie: Conferentie over Biodiversiteit in een veranderende wereld 8-9 september 2010 Internationaal Conventiecentrum
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2008 2009 31 250 Beleidsbrief Ontwikkelingssamenwerking Nr. 38 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR ONTWIKKELINGSSAMENWER- KING Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Samenvatting van de partnerschapsovereenkomst voor Nederland, 2014-2020
EUROPESE COMMISSIE Samenvatting van de partnerschapsovereenkomst voor Nederland, 2014-2020 Algemene informatie De partnerschapsovereenkomst (PO) van Nederland is het overkoepelende strategische document
Klimaatveranderingstand. wetenschap. Prof Wilco Hazeleger
Klimaatveranderingstand van de wetenschap Prof Wilco Hazeleger Achtergrond Wetenschap kan nooit absolute zekerheden bieden Het klimaatsysteem is complex Beperkingen in kennis en waarnemingen Beleid wil
KNMI 06 klimaatscenario s
KNMI 06 klimaatscenario s Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Klimaatscenario s Mogelijke
> Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel
> Ketenaanpak en -verantwoordelijkheid > Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel > Doel: boeren ondersteunen bij de impact van klimaatverandering en ontbossing tegen te gaan. Ons klimaat verandert
12950/17 van/asd/dp 1 DG B 2B
Raad van de Europese Unie Brussel, 9 oktober 2017 (OR. en) 12950/17 AGRI 530 FAO 41 RESULTAAT BESPREKINGEN van: d.d.: 9 oktober 2017 aan: het secretariaat-generaal van de Raad de delegaties nr. vorig doc.:
Factsheet. Klimaatverandering: Beleid en maatregelen
Factsheet Klimaatverandering: Beleid en maatregelen Sinds het begin van het Industriële Tijdperk (circa 1860) is de gemiddelde temperatuur op aarde met 0,8 C gestegen. Wetenschappers kennen het grootste
DOD-den richting 2030
Toelichting bij de Duurzame OntwikkelingsDoelen en een zoektocht naar eigen verantwoordelijkheden. Herwig Nulens herwig.nulens@limburg.be Coördinator Educatie Duurzame Ontwikkeling PNC Inleiding en situering
Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering
Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238
Leerlingenbundel: Waterschaarste het spel
Leerlingenbundel: Waterschaarste het spel Millenniumdoelstelling 7: Een duurzaam leefmilieu 1 Inhoud Voorwoord... 3 Waterproblemen in Namibië... 4 Acties ter plaatse... 7 Waterschaarste... 8 Voeg de afbeelding
Bijlage 1: klimaatdoelstellingen & ambities
Bijlage 1: klimaatdoelstellingen & ambities Mondiale ambities In 1992 is in Rio de Janeiro in het VN-Klimaatverdrag de doelstelling vastgelegd om de concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer te
Analyse van de sociale kwetsbaarheid van de gemeente via een kaart
Thema(s): Landgebruik: Kosten: Beschrijving van de maatregel: Niet elke inwoner van de gemeente heeft evenveel last van klimaateffecten. Een aantal sociale bevolkingsgroepen ondervindt meer last of worden
Datum 13 november 2013 Betreft Motie Sjoerdsma (33625, nr. 8) inzet private sector bij klimaatfinanciering
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 13 november 2013 Betreft Motie Sjoerdsma
Klimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Mondiaal en in Nederland J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd/in Europa
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2008 2009 31 793 Internationale klimaatafspraken Nr. 1 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSHUISVESTING, RUIMTE- LIJKE ORDENING EN MILIEUBEHEER Aan de Voorzitter
Les bij klimaatverandering:
Les bij klimaatverandering: Lesdoelen: De leerlingen zijn aan het einde van de les meer te weet gekomen over het gevolg van de opwarming van de aarde. De leerlingen kunnen zich verplaatsen in kinderen
The Day After tomorrow... Waarom wachten
The Day After tomorrow... Waarom wachten als we vandaag kunnen reageren? The Day After Tomorrow, de film van Roland Emmerich (Godzilla en Independence Day), verschijnt op 26 mei 2004 op het witte doek.
Voor de delegaties gaan in bijlage dezes de conclusies die de Raad (Milieu) op 11 juni 2010 over bovengenoemd onderwerp heeft aangenomen.
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 14 juni 2010 (16.06) (OR. en) 11061/10 ENV 426 AGRI 232 PROCIV 85 INFORMATIEVE NOTA van: het secretariaat-generaal aan: de delegaties Betreft: Waterschaarste, droogte
PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS-EU
PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS-EU Commissie werkgelegenheid en sociale zaken 2 oktober 2003 WERKDOCUMENT over aan armoede gerelateerde ziekten en reproductieve gezondheid in ACSlanden, in het
KLIMAATVERANDERING EN ZESDE STAATSHERVORMING. Prof. Dr. Luc LAVRYSEN. Rechter in het Grondwettelijk Hof Hoogleraar Universiteit Gent
KLIMAATVERANDERING EN ZESDE STAATSHERVORMING Prof. Dr. Luc LAVRYSEN Rechter in het Grondwettelijk Hof Hoogleraar Universiteit Gent 1 KLIMAATVERANDERING Toename van concentratie van broeikasgassen in de
Klimaat in de 21 e eeuw
Klimaat in de 21 e eeuw Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd en voor Nederland Mogelijke
Bodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer
Bodem & Klimaat Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer Jaartemperaturen en warmterecords in De Bilt sinds het begin van de metingen in 1706 Klimaatverandering KNMI scenarios Zomerse dagen Co de Naam
De toekomst van energie
De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig
Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen
Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Wie ben ik? Mijn naam is Graham Degens Ik heb >30 jaar in de olie industrie gewerkt, om olie en gas optimaal
Groene Suriname Strategie
Groene Suriname Strategie Economische ontwikkeling die de natuurlijke rijkdommen benut, met behoud van Suriname s status als het groenste land ter wereld Er is een vreemde paradox in de internationale
Klimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Welke extremen kunnen we in de toekomst verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Klimaatscenario
Samenvatting OESO milieuverkenning tot 2050
PBL Notitie Samenvatting OESO milieuverkenning tot 2050 PBL, in samenwerking met 15 maart 2012 Contact: ton.manders@pbl.nl PBL- publicatienummer: 500113003 Inleiding De Organisatie voor Economische Samenwerking
WAAR WIJ VOOR STAAN. Socialisten & Democraten in het Europees Parlement. Fractie van de Progressieve Alliantie van
WAAR WIJ VOOR STAAN. Fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten & Democraten in het Europees Parlement Strijden voor sociale rechtvaardigheid, het stimuleren van werkgelegenheid en groei, hervorming
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA Den Haag
> Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA Den Haag Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag Datum
Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland
Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering
Zittingsdocument 17.12.2013 B7-0000/2013 ONTWERPRESOLUTIE. naar aanleiding van vraag voor mondeling antwoord B7-0000/2013
EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Zittingsdocument 17.12.2013 B7-0000/2013 ONTWERPRESOLUTIE naar aanleiding van vraag voor mondeling antwoord B7-0000/2013 ingediend overeenkomstig artikel 115, lid 5, van het
China, globalisering en milieuproblematiek. Lessen 21ste eeuw 23 maart, 2009
China, globalisering en milieuproblematiek Lessen 21ste eeuw 23 maart, 2009 Economisch Socio-cultureel Politiek Milieu Globalisering Globaal milieubeleid in een notendop Sinds 1972 op internationale agenda
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 30 495 Toekomstig internationaal klimaatbeleid Nr. 12 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU Aan de Voorzitter van de Tweede
Q&A Migratie. Wat doen Nederland en de EU om te voorkomen dat mensen op de vlucht slaan?
Q&A Migratie Wat doen Nederland en de EU om te voorkomen dat mensen op de vlucht slaan? In de hoofdstad van Malta, Valletta, hebben de Europese Unie en een groot aantal Afrikaanse landen in november 2015
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 4 december 2013 Betreft Uitkomst Klimaatconferentie Warschau
> Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456
Commotie in klimaat en de evaluatie van een IPCC rapport. Leo Meyer
Commotie in klimaat en de evaluatie van een IPCC rapport Leo Meyer Klimaatverandering: van wetenschap naar Samenleving, NVBM, 19 November 2010, Wageningen 2 Evaluatie van een IPCC klimaatrapport een analyse
PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS-EU
PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS-EU Commissie sociale zaken en milieu 19 september 2003 APP 3590/1-16 AMENDEMENTEN 1-16 Ontwerpverslag (APP 3590) Joaquim Miranda en Gado Boureïma (Niger) over duurzaam
Opwarming van de aarde hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52494
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 03 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52494 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Klimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Wat kunnen we in de toekomst verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd/in
Nieuwe KNMIklimaatscenario s. Janette Bessembinder e.v.a.
Nieuwe KNMI klimaatscenario s Nieuwe KNMIklimaatscenario s 2006 2006 Janette Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Klimaatverandering Waargenomen veranderingen Wat zijn klimaatscenario s? Huidige en nieuwe
Klimaatverandering : effecten, risico s en adaptatiebeleid in Europa Dr Hans Bruyninckx EEA Executive Director
Klimaatverandering : effecten, risico s en adaptatiebeleid in Europa Dr Hans Bruyninckx EEA Executive Director Klimaatadaptatie in de Benelux Brussel, 25 November 2014 Missie: informatie voor beleidsmakers
Genoeg water voor iedereen
Genoeg water voor iedereen eerlijk verdeeld - betaalbaar - schoon - duurzaam Of je nu rijk bent of arm, als je een dag niet drinkt heb je dorst. Niemand kan zonder water. Met genoeg en schoon water hebben
KLIMAATVERANDERING EN INTERNATIONALE VEILIGHEID
S113/08 14 maart 2008 KLIMAATVERANDERING EN INTERNATIONALE VEILIGHEID Voor de Europese Raad bestemde tekst van de secretaris-generaal/hoge vertegenwoordiger en de Commissie I. IEIDING De risico's die de
Verduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief
Verduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief Conferentie Keuzes voor landbouw en veehouderij Huidige mondiale impact van veehouderij Biodiversiteit, aandeel 30% in mondiaal verlies
BIODIVERSITEIT. RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER. ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering
BIODIVERSITEIT RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering DUURZAME ONTWIKKELING INTEGRAAL WATERBEHEER BIODIVERSITEIT Wat? Belang?
NNV-bestuursstandpunt over de samenhang tussen klimaatverandering en energiegebruik
NNV-bestuursstandpunt over de samenhang tussen klimaatverandering en energiegebruik Het klimaat is een complex systeem waarin fysische, chemische en biologische processen op elkaar inwerken. Die complexiteit
KLIMAATBELEID. Joke Schauvliege Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw. 20 maart 2015, Drongen. Joke Schauvliege
KLIMAATBELEID Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw 20 maart 2015, Drongen Klimaatverandering, wat? IPCC KYOTO PLEDGE klimaatverandering = wereldprobleem klimaatverandering is een wereldprobleem,
Meer met minder. Waterschaarste en grotere vraag naar voedsel. Laan van Staalduinen, Algemeen directeur LEI. 6 juni 2012
Meer met minder Waterschaarste en grotere vraag naar voedsel Laan van Staalduinen, Algemeen directeur LEI 6 juni 2012 Inhoud presentatie Mondiale trends die van invloed zijn op toekomstige watervraag Nationale
Sustainable Tourism Duurzaam Toerisme. dr. Anja de Groene lector duurzaamheid en water Hogeschool Zeeland
Sustainable Tourism Duurzaam Toerisme dr. Anja de Groene lector duurzaamheid en water Hogeschool Zeeland Programma 15.15 uur: Inleiding duurzaam toerisme door Dr. Anja de Groene 15.35 uur: Cradle to Cradle
1. Inleiding. 2. Regionale gevolgen
Brussel, 18 december 2008 S412/08 Klimaatverandering en veiligheid: Aanbevelingen van de hoge vertegenwoordiger en vervolg op het verslag van de hoge vertegenwoordiger en de Commissie inzake klimaatverandering
Examen HAVO. Nederlands Nederlands. tijdvak 1 maandag 17 mei 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen HAVO 2010 tijdvak 1 maandag 17 mei 13.30-16.30 uur tevens oud programma Nederlands Nederlands Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 18 vragen en een samenvattingsopdracht. Voor
Verzeker gelijke toegang tot kwaliteitsvol onderwijs en bevorder levenslang leren voor iedereen
BIJLAGE 4 TARGETS MET UITSLUITEND EEN EXTERNE DIMENSIE Beëindig armoede overal en in al haar vormen 1.a Zorgen voor een aanzienlijke mobilisatie van middelen afkomstig uit verschillende bronnen, ook via
Bos en klimaatverandering
Bos en klimaatverandering 19/08/2009 De mondiale trend van klimaatverandering brengt vele klimaateffecten met zich mee. Temperatuurstijging, de verandering van regenvalpatronen, hiervan kunnen we in Suriname
Manifest voor de Rechten van het kind
Manifest voor de Rechten van het kind Kinderen vormen de helft van de bevolking in ontwikkelde landen. Ongeveer 100 miljoen kinderen leven in de Europese Unie Het leven van kinderen in de hele wereld wordt
Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit. Prof. dr. Maarten Hajer
Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit Prof. dr. Maarten Hajer Waarom deze studie? 2 Convention on Biological Diversity (CBD) Rio de Janeiro 1992 193 landen, 3 doelen 18-29 oktober 2010: COP10
Water is onmisbaar! actieve mkb/kmo s. Dankzij EU-beleid meer banen en groei in de watersector. JOUW MENING TELT EN JOUW ACTIES OOK
Dankzij EU-beleid meer banen en groei in de watersector. 9 000 actieve mkb/kmo s bijna 500 000 banen JOUW MENING TELT Met het waterbeleid en de maatregelen van de EU krijgt iedereen inspraak door middel
Les Koolstofkringloop en broeikaseffect
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm
Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU?
Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Als gevolg van de wereldwijde economische en financiële crisis heeft de EU met een laag investeringsniveau te kampen. Alleen met gezamenlijke gecoördineerde
Op 24 mei 2005 heeft de Raad (RAZEB), in zijn samenstelling van ministers van Ontwikkelingssamenwerking, de conclusies in bijlage I aangenomen.
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 24 mei 2005 (25.05) (OR. en) 9278/05 DEVGEN 92 RELEX 257 SAN 74 ONU 61 ACP 73 NOTA van: het secretariaat-generaal dd: 24 mei 2005 nr. vorig doc.: 9085/05 DEVGEN 88 RELEX
3 november 2014. Inleiding
3 november 2014 Inleiding In 2006 publiceerde het KNMI vier mogelijke scenario s voor toekomstige veranderingen in het klimaat. Het Verbond van Verzekeraars heeft vervolgens doorgerekend wat de verwachte
Sustainable development goals
Sustainable development goals The road to dignity by 2030 Ending Poverty, Transforming all Lives and Protecting the Planet = De weg naar waardigheid, Armoede beëindigen, alle levens veranderen en de aarde
PROTOS onderschrijft volop de Millenniumdoelstellingen!
PROTOS onderschrijft volop de Millenniumdoelstellingen! De doelstellingen van PROTOS zijn de armsten onder ons te voorzien van rechtvaardig, duurzaam en participatief drinkwater, water voor landbouw, en
Naam : Klas : Datum :
Duurzame ontwikkeling Over duurzame ontwikkeling circuleren inmiddels honderden definities. Vaak wordt de internationaal aanvaarde definitie uit het rapport "Our Common Future" (Brundtland-rapport, 1987)
EUROPEES PARLEMENT. Commissie internationale handel PE v01-00
EUROPEES PARLEMENT 2004 ««««««««««««Commissie internationale handel 2009 20.9.2005 PE 362.727v01-00 AMENDEMENTEN 1-17 Ontwerpadvies Johan Van Hecke Een ontwikkelingsstrategie voor Afrika (2005/2142(INI))
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 30 oktober 2003 (03.11) (OR. it) 11051/4/03 REV 4 CORDROGUE 66
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 30 oktober 2003 (03.11) (OR. it) 11051/4/03 REV 4 CORDROGUE 66 NOTA van: aan: Betreft: het Italiaanse voorzitterschap de horizontale Groep drugs Ontwerp-resolutie van
Bescherming en herstel van de biodiversiteit en ecosysteemdiensten: focus op de beschermde gebieden, groene infrastructuur en geen netto verlies.
N Bescherming en herstel van de biodiversiteit en ecosysteemdiensten: focus op de beschermde gebieden, groene infrastructuur en geen netto verlies. Catherine Debruyne, Waalse Overheidsdienst «Stakeholders
CaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid?
CaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid? Door Rik Lo & Lisa Gerrits 15-03-13 Inhoud: Inleiding Deelvraag 1 Deelvraag 2 Deelvraag 3 Deelvraag 4 Hoofdvraag & Conclusie