De chemie van de fotografie in de 19 e eeuw

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "De chemie van de fotografie in de 19 e eeuw"

Adriana Goossens
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 De chemie van de fotografie in de 19 e eeuw De klassieken (-500 tot 1000) De fysici/chemici (1500 tot 1900) De pioniers (1800 tot 1850) De fotografen (1850 tot 1900) dr.ir. Jetse C. Reijenga (TU/e) Sophocles ( v.c.) schreef over de noodzaak lichtgevoelig materiaal in donkere kamers te bewaren (als metafoor..?) Giovanni Battista della Porta ( ) Vitruvius (90-20 v.c.) noteerde dat rood lood ( Pb ) in zonlicht snel zwart wordt. Camera Obscura De eerste referentie over de lichtgevoeligheid van een zilverzout (AgCl??) dateert van Plinius (23-79), dat zwart werd door het licht van de zon of de maan. Johannes Keppler ( ) Lens in camera obscura 1614 AgNO 3 poeder + licht 1

.?) Giovanni Battista della Porta (1533-1615) Vitruvius (90-20 v.c.) noteerde dat rood lood ( Pb 3 0 4 ) in zonlicht snel zwart wordt.

2 Athanasius Kircher ( ) Isaac Newton ( ) 1646 laterna magica 1664 kleuren in zonlicht Robert Boyle ( ) Johann Heinrich Schulze ( ) 1664 AgCl + lucht 1725 Ag zouten + licht Carl Wilhelm Scheele ( ) Thomas Wedgwood ( ) 1777 onbelichte Ag-zouten zijn oplosbaar in NH fotogrammen AgNO 3 op leer (berust op schaduwwerking van voorwerpen in direct zonlicht) 2

Carl Wilhelm Scheele (1742-1786) Thomas Wedgwood (1771-1805) 1777 onbelichte Ag-zouten zijn oplosbaar

3 William Hyde Wollaston ( ) John Herschel ( ) Camera Lucida (1807) 1819 thio als fixeer 1837 term foto-grafie bijna 200 jaar zwart-wit fotografie de pioniers Niépce retina en gaiacum-hars Papier verzadigen met een zilverzout oplossing Drogen Belichten in de Camera Obscura Bij daglicht werd hele foto zwart Zilver exit voor Nicéphore! reconstructie s-werelds 1e foto, negatief Niépce fotograveer technieken asfalt (Judea bitumen) oplossen in kerosine met lavendelolie aangebrengen op glasplaten, kalksteen, koper of tinplaat oplosmiddel verdampen en belichten onbelicht asfalt wegwassen onderlaag etsen met aqua fortis (salpeterzuur) door verhitting asfalt verwijderen hars van de gaiacum ( n conifeer): geel -> groen oplosbaarheid in alcohol verdwijnt door belichting experimenten in direct zonlicht succesvol experimenten in camera obscura (met lens.) mislukt 3

reconstructie s-werelds 1e foto, negatief Niépce 1822-1826 fotograveer technieken asfalt (Judea bitumen) oplossen in kerosine met lavendelolie aangebrengen op glasplaten, kalksteen, koper of tinplaat

4 Niépce 1827, twee doorbraken: grijstinten en een positief beeld poedervormig Judea bitumen oplossen in lavendelolie aangebrengen op gepolijste zilveren plaat verhitten op kookplaat geeft kersenrode vernislaag belichten in camera obscura (uren) onbelicht bitumen met verdunde lavendelolie wegwassen onder normale kijkhoek: negatief beeld bij een extreem dunne laag en onderbelichting en onder een heel kleine kijkhoek is een positief beeld zichtbaar in een Jodiumdoos: op onbeschermd zilveroppervlak ontstaat zilverjodide, dat bij belichting zwart wordt belichte bitumen met ethanol wegwassen -> positief beeld 1827 s-werelds eerste gefixeerde foto 1827 idem (het origineel in 2003, voor retoucheren) 1832 Physautotype (Niépce + Daguerre) Destilleer lavendel olie tot een teerachtig residue resteert Droog dit verder in door verhitting Los kleine hoeveelheid op in alcohol Giet uit over een gepolijste, zilvergecoate plaat, verdamp Belicht 6-8 uur in camera obscura Ontwikkel boven kerosinedampen tot positief beeld (onbelichte delen worden transparant) 1835 calotype William Henry Fox Talbot ( ) Verzadigen van papier met een NaCl of KBr oplossing, drogen Dompelen in een AgNO 3 oplossing, drogen Belichten (minuten) Ontwikkelen in galzuur, fixeren in thio negatief -> positief door contactafdruk papier/papier/glas Afhankelijk kijkhoek: 1835 eerste calotype negatief zuidraam in Lacock Abdij 4

heel kleine kijkhoek is een positief beeld zichtbaar in een Jodiumdoos: op onbeschermd zilveroppervlak ontstaat zilverjodide, dat bij belichting zwart wordt belichte bitumen met ethanol wegwassen ->

5 Calotype uit Pencil of Nature William Henry Fox Talbot 1843 Nicolaas Henneman ( ) in 1842 in Lacock Abbey 1837 Daguerrotype Louis Jacques Mande Daguerre ( ) Calotype, Engeland 1840 Koperen plaat met gepolijste zilverlaag Opdampen van iodium (broom) Belichten (minuten) Ontwikkelen in kwikdamp (50-80 C) Fixeren met thiosulfaat en spoelen Eventueel dompelen in AuCl 4 oplossing Drogen, inkleuren (!), inlijsten achter glas Eerste foto door Daguerre, stilleven 1837 Daguerre 1839 eerste foto van een mens 5

van iodium (broom) Belichten (minuten) Ontwikkelen in kwikdamp (50-80 C) Fixeren met thiosulfaat en spoelen Eventueel dompelen in

6 Daguerre resolutie <1-10 µm Camera door Giroux (1839) H=70 mm S.F.B. Morse ( ) 1839 Robert Cornelius ( ), eerste zelfportret Daguerrotype 1847 albuminetype 1851 natte collodiumplaat Abel Niépce ( ) Oplossen van 2% KI of NH4Cl in vers kippeëiwit, filtreren Aanbrengen op glasplaat (of papier), laten drogen Dompelen in AgNO 3 oplossing, laten drogen Belichten Ontwikkelen in galzuur (of pyrogallol), fixeren in thio Frederick Scott Archer ( ) los nitrocellulose (nc) met KI op in ethanol/diethylether: glasplaat verdampen oplosmiddel maar laat de nc niet hard worden dompelen in AgNO 3 bad (vorming AgI) nat belichten ontwikkelen in zure ferrosulfaat oplossing fixeren in oplossing van KCN of thiosulfaat Archer s eerste afdruk collodium positief collodium glasplaat onderbelichten (rest idem) voor donkere achtergrond plaatsen snel en goedkoop alternatief voor daguerretype alternatief: contactafdruk glas op papier 1856 Gustave le Gray Albumine afdruk van collodiumplaat Collodium positief door George Ruff

kippeëiwit, filtreren Aanbrengen op glasplaat (of papier), laten drogen Dompelen in AgNO 3 oplossing, laten drogen Belichten Ontwikkelen in galzuur (of pyrogallol), fixeren in thio Frederick Scott

7 1871 droge gelatine de fotografen Richard Leach Maddox ( ) Emulsie van zilverbromide in gelatine op een glasplaat Lange houdbaarheid In 1878 eerste commerciele productie Donkere kamer (1854) van Roger Fenton ( ) in de Krimoorlog wat is het axioma van fotoboeken, lezingen en tentoonstellingen...?? 1854 Colonel Doherty, officers & men of the 13th Light Dragoons Eugène Durieu ( ) Albuminedruk Sarah Bernhardt ( ) door Paul Nadar in

in de Krimoorlog wat is het axioma van fotoboeken, lezingen en tentoonstellingen.

8 Margaretha Geertruida Zelle (Mata Hari, ) Koningin Victoria in 1844 door Henry Collen, calotype Private Thomas Richardson of the 4 th Maryland Infantry (daguerrotype) Abraham Lincoln in Antietam, in Maryland, 1862, Alexander Gardner 13 oktober 1860, James Wallace Black, Boston Slagveld bij Fredericksburg, 1863, Andrew Russell, albuminedruk nat collodium 8

Abraham Lincoln in Antietam, in Maryland, 1862, Alexander Gardner 13 oktober 1860, James

9 1843, Robert Cornelius eerste windtunnel foto, 1890, Etienne-Jules Marey, silver gelatin Daguerrotype 23 juli 1868, aankomst 2 e transatlantische kabel, Duxbury, Mass. ca 1888 door Pierre Petit George Eastman ( ) door Paul Nadar in

1868, aankomst 2 e transatlantische kabel, Duxbury, Mass.

10 Conclusies Het was een avontuurlijke ontdekkingstocht Door een bonte stoet van experimentatoren (chemici??) Rol van toeval en tegenslagen Alle genres werden ruim voor 1900 al toegepast unieke rol van Zilver na >200 jaar nog niet uitgespeeld Veiligheid en duurzaamheid speelden nauwelijks een rol zie mijn eerste gaatjesfoto 10

?) Rol van toeval en tegenslagen Alle genres werden ruim voor 1900 al toegepast unieke

Vergelijkbare documenten

Fotografie. Fotografie als reportage. Deel 1: Fotografie van 1850-1900

Fotografie. Fotografie als reportage. Deel 1: Fotografie van 1850-1900 Fotografie Deel 4: Fotografie als reclame/ nieuwe media Deel 3: Fotografie als hobby Deel 2: Fotografie als kunst Deel 1: Fotografie als reportage Deel 1: Fotografie van 1850-1900 Fotografie als reportage