Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 1

Transcriptie

1 I. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 1

2 NETWERK PALLIATIEVE ZORG BRUSSEL HALLE VILVOORDE VZW J. Vander Vekenstraat Wemmel Tel.: 02/ Website: Contactpunt Brussel: Saincteletteplein Brussel Tel. : 0472/ brussel@forumpalliatievezorg.be Contactpersoon inhoudelijk verslag: Inge De Hertogh 02/ Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 2

3 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD... 5 I. ORGANISATIESTRUCTUUR EN INTERNE WERKING Organigram Partners met een samenwerkingsovereenkomst Wijzigingen Overzicht van de samenwerkingsovereenkomsten op 31/12/ Bestuursorganen Algemene Vergadering Raad van Bestuur Dagelijks Bestuur Forum-Omega De medewerkers Wijzigingen in het personeelsbestand Samenstelling van het personeelsbestand op 31/12/ VTO Interne overlegmomenten Brussel...26 II. NETWERKOPDRACHTEN Informeren Voordrachten Folders en brochures Tijdschrift/Nieuwsbrief Website Andere Publicaties Persartikels Voorafgaande Zorgplanning: Campagne Waar een wil is, is een weg Eerste EPC (Education in Palliative Care) congres Infomomenten Deelname aan beurzen Documentatiecentrum : 20 jaar Netwerk Palliatieve Zorg BHV Samenwerking en consult Samenwerking Overleggroepen van het netwerk palliatieve zorg Deelname aan regionale overleggroepen Deelname aan regio-overschrijdende overleggroepen Deelname aan interne overleggroepen van partners Consult Vraag naar psychologische consult en begeleiding Deskundigheidsbevordering Opleidingsaanbod van het netwerk palliatieve zorg Basiscursus Palliatieve zorg voor zorgverleners Basiscursus vrijwilligers in de palliatieve zorg Permanente Vorming Vrijwilligersdag Basiscursus voor scholen Opleiding referenten palliatieve zorg in woonzorgcentra, regio Vlaams-Brabant Opleidingsaanbod in samenwerking Opleidingen voor verpleegkundigen en andere gezondheidswerkers Palliatieve Zorg bij diverse cliëntgroepen...81 Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 3

4 3.2.3 Opleiding palliatieve zorg voor masters en medici Opleidingen op maat Studiedagen, symposia, congressen Lunchdebatten EPC-congres teach as far as you reach : 20 jaar Netwerk Palliatieve Zorg BHV Symposia Waardig Levenseinde Andere Wetenschappelijk onderzoek Informatieverstrekking aan studenten Stages Stages huisartsen Omega, Forum Vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk van het netwerk palliatieve zorg Het profiel van de vrijwilligers Recrutering Selectie Basisopleiding Opvolging van de vrijwilligers Navorming Inspraak en overleg Vrijwilligerswerk in samenwerking Thuiszorgequipe Omega Andere organisaties...94 III. Actieplan Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 4

5 Voorwoord Het Forum Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde blikt positief op 2016 terug met een consolidatie van haar werking en de ontwikkeling van nieuwe initiatieven die ervoor zorgen dat we onze opdrachten nog beter konden invullen. Onze opleidingen zijn onverminderd doorgegaan en krijgen een steeds breder bereik: de basiscursussen voor zorgverleners-, en voor vrijwilligers, de permanente vorming voor zorgverleners en voor vrijwilligers, de opleiding referenten palliatieve zorg in woonzorgcentra in samenwerking met het netwerk palliatieve zorg Panal (arr. Leuven), het postgraduaat en de Ba-na-Ba in samenwerking met de Brusselse hogescholen Odisee en Erasmus, de vierde editie van de PALM-opleiding voor medici en masters, de vormingen op maat, de vormings-en infosessies voorafgaande zorgplanning, de lunchdebatten waarin we actuele thema s aankaarten zoals de zin en onzin van wilsverklaringen, de infomomenten in woonzorgcentra, etc. Onze folders en nieuwsbrieven (met een oplage van 3000 exemplaren) hielpen mee aan de uitbouw van ons netwerk. We stelden onze samenwerkingen op scherp onder andere door de organisatie van het eerste grote congres Education in Palliative Care (4/02/16) in samenwerking met de Brusselse Hogescholen waarin innovatieve manieren en leervormen in de palliatieve zorg werden aangekaart. We bouwden ook heel wat nieuwe samenwerkingen uit, zeker ook in onze hoofdstad. Door de aanwezigheid op zorgknooppunten, studiedagen en netwerkevents, door stages in verschillende zorginstellingen, werden de contacten met de Brusselse zorgsector afgelopen jaar verdiept. Naar aanloop van de eerstelijnconferentie die plaatsvindt in februari 2017 vertegenwoordigden we ons werkveld en dachten we mee na over een efficiënte reorganisatie. Een adviesraad dacht mee na over onze Brusselse werking en legde verder onze prioriteiten vast. Zo werkten we o.a. rond voorafgaande zorgplanning, cultuursensitieve palliatieve zorg en de uitbouw van de vrijwilligerswerking in de thuiszorg, prioriteiten waar we ons ook volgend jaar vol enthousiasme aan zullen verderzetten. Niet alleen in Brussel kreeg de voorafgaande zorgplanning onze aandacht, ook in de regio Halle-Vilvoorde was dit het geval: met oog voor het toegankelijker en bespreekbaarder maken voor zowel gebruikers/patiënten/bewoners, huisartsen als zorgverleners uit de woonzorgcentra. De uitdagingen voor de toekomst blijven uiteraard sterk aanwezig dus het is noodzakelijk ook al vooruit te kijken. In 2017 blijft de verdere uitbouw van ons netwerk belangrijk met extra aandacht voor huisartsen, doelgroepen (zoals mantelzorgers en vrijwilligers) en settings (we denken bv. aan woonzorgcentra en thuiszorg) waar de uitdagingen eens zo groot zijn. Vormingen voor die doelgroepen en rond thema s die eigen zijn aan de verschillende settings en onze diverse samenleving zullen daarin opnieuw een belangrijke focus blijven. De werking van het Forum Palliatieve Zorg is mogelijk dankzij werkings- en personeelsubsidies van de Vlaamse Overheid, de provincie Vlaams- Brabant, Kom op tegen Kanker vzw en dankzij de inzet van het bestuur, de leden, de vrijwilligers en de personeelsleden. Wim Distelmans, voorzitter Daevy Amerlynck, Inge De Hertogh, Hannie Van den Bilcke, Yanna Van Wesemael, teamleden Forum Palliatieve Zorg Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 5

6 I. Organisatiestructuur en interne werking 1. Organigram Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 6

7 2. Partners met een samenwerkingsovereenkomst 2.1. Wijzigingen Nieuwe partners met een samenwerkingsovereenkomst Home Heydeken Ganshoren ondertekend door Carine Raemdonck Home Jourdan Koekelberg ondertekend door Patricia Beeckmans WZC Warlandis Jette ondertekend door Martine Lemmens Vuerenveld Wezembeek-Oppem ondertekend door Eric Van Leeuw Cario thuisverpleging Opwijk ondertekend door Marc Glorieux WZC Ascot Strombeek-Bever ondertekend door Martine Muyldermans Partners waarmee de samenwerkingsovereenkomst werd beëindigd Maria Assumpta Meise ondertekend door Brems Eric New Sweethome Oudergem ondertekend door Demeyere Anita Partners waarmee de samenwerkingsovereenkomst werd gewijzigd Geen 2.2. Overzicht van de samenwerkingsovereenkomsten op 31/12/2016 Organisatie Naam Voornaam Gemeente Adviesraad huisartsen Yoshimi Sumio Brussel Arcus Thuisverpleging Matton Paul Brussel Artsenkring Halle en Omgeving Van Parys Luc Lembeek Az Jan Portaels Deraes Yves Vilvoorde AZ Sint Maria Ziekenhuis Verhaeverbeke Ilse Halle Begeleid Wonen Brussel Van Wesemael Chris Brussel Bellevue Biebuyck Anne Brussel BHAK Bastaerts Patrick Brussel Blindenzorg Licht & Liefde Roeygens Chris Appelterre Brabants Apothekers Forum De Neyer Hilde Leuven Brussels Overleg Thuiszorg Moortgat Dorrit Brussel Brusselse Huisartsenkring Deleenheer Anne-Marie Brussel Brusselse Welzijns- en gezondheidsraad Hertekamp Jan Brussel Bzorgt Desmet Willy Brussel Cario thuisverpleging Glorieux Marc Opwijk CM Sint-Michielsbond Buntincx Katelijne Brussel CRA arts Tobback Sophie Ternat Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 7

8 Dagcentrum Topaz De Maegd Margriet Wemmel De Ark Meirlaen Hans Brussel De Bres Plasquy Eddy Vilvoorde De Klink Ribbens Franca Diegem De Lork Dekempeneer Lieve Brussel De Overbron Geens Veerle Brussel De Poel Stevens Mia Schepdaal De Valier Van Cutsem Anne Liedekerke De Welvaertkapoen Verhoeven Ingrid Brussel Eigen Thuis Meylaers Hilde Grimbergen Erasmushogeschool Brussel - Dep. Langenaekens Ann Brussel Gezondheidszorg Expertiscentrum Waardig Levenseinde Distelmans Wim Wemmel W.E.M.M.E.L. Expertisecentrum dementie, BROES Dumoulin Robbie Brussel Familiehulp Koninckx Marc Mechelen Familiezorg Tant Danny Asse HAK Overijse Willems Herman Overijse HARNO De Munck Luc Vilvoorde (Houtem) HELA Wynant Dirk Asse Hof ten Doenberghe Vanderlinden Katrien Hoeilaart Hof Ter Waarbeek De Byser Dirk Asse Home Heydeken Raemdonck Carine Ganshoren Home Jourdan Beeckmans Patricia Koekelberg Home Roger Camps Wynants Nicole Brussel Home Scheut Peeters Guido Brussel Home-Info Heurckmans Isabelle Brussel Hopperank Deroover Jan Asse Huis voor Gezondheid Dermine Annick Brussel Huisarts Dusauchoit Tine Brussel huisarts, equippe arts Omega Simons Patrick Halle huisarts, HARNO Verhaeghe Mieke Grimbergen huisarts, LEIF-arts Janssens Sven Asse Huize Sint-Monika Vandekerckhov Jan Brussel e Klim De Klink Van Duijn Ineke Diegem Klim vzw Smedts Ingrid Dilbeek Kliniek Sint-Jan Olbrechts Jos Brussel Leerstoel Waardig Levenseinde Distelmans Wim Wemmel LEIF Distelmans Wim Wemmel Levedale vzw Detandt Veerle Wolvertem Liberale Mutualiteit Brabant Franssens Rebecca Brussel Liever Thuis Lambrechts Sophie Brussel Magnolia De Man Fanny Brussel Nationaal MS Centrum Van Nunen An Melsbroek Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 8

9 NV Maiderop - La Familiale Van Nuys Mehdi Drogenbos Oase Marescaux Bernadette Brussel OCMW Kapelle-op-den-Bos Cuypers Sibylle Kapelle-opden-Bos OCMW machelen Vanbinst Linda Machelen OCMW Vilvoorde Willems Judith Vilvoorde Odisee Sas Mia Brussel Omega Schweitser Frank Meise OnstehuisBrabant Patteet Ilse Kampenhout Pajottenlandscentrum Anthoons Joris Lennik Palmyra Van Nuys Mehdi Drogenbos psycholoog, penningmeester Forum Geeraert Robert Leuven Palliatieve Zorg Residentie Anaïs Van Elsuwé Filip Brussel Residentie Anemoon Van de Lutgarde Strombeek- Populiere Bever Residentie Aux Deux Parcs Kint Sylvie Brussel Residentie Dilhome Dekoster Stéphane Dilbeek Residentie Edelweiss Luppens Peter Brussel Residentie Eizer Schroeven Dirk Overijse Residentie Jasmina Van Helder Rita Alsemberg Residentie Oase Peeters Stefan Meise Residentie Romana Meijlaers Antoine Brussel Residentie Ter Kameren Vanderheyden Sin Brussel Residentie Tombeek Heide Vrancken Wim Overijse Residentie Van Horick Gillisjans Lobcke Wolvertem Residentie Woluwedal De Groeve Vadim Diegem Rusthuis Bloemendal Detramasure Annemie Brussel Rusthuis Strijland Coppens Walter Gooik Rustoord Van Lierde Mertens Rita Affligem Rustoord Zennehart Vincx Leen Alsemberg RVT De Zwaluw Mersch Anouchka Vollezele RVT Nazareth Wellemans Bruno Brussel RVT Scheutbos De Litte Marie-Claire Brussel RVT Ter Biest Van Den Troost Leen Grimbergen SEL Zorgnetwerk Zenneland Luyckfasseel Johan Beersel Seniorie Bizet De Vuyst Lieven Brussel Seniorie De Maretak Breda Frieda Halle Seniorie Parc Astrid Van den Hende Nicole Brussel Solidariteit voor het Gezin De Mol Jeroen Brussel Thuiszorg Brabant Michiels Koen Liedekerke Thuiszorgcentrum FSMB Hamels Joke Liedekerke Thuiszorgcentrum Socialistische Mutualiteit Sauvage Marianne Brussel Brabant UVC Brugmann Olbrechts David Brussel UZ Brussel Bauwens Sabien Meise Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 9

10 Voorzitter Mental Health & Wellbeing VUB Bilsen Johan Antwerpen Research Group Vrijwilligers Palliatieve Thuiszorg BHV Van De Hendrik Dilbeek Genachte WZC Vuerenveld Van Leeuw Eric Wezembeek- Oppem Vulpia Vlaanderen Brems Erik Dilbeek Wit-Gele Kruis Vlaams-Brabant De Velder Bernadette Wolvertem WZC Akapella Peleman Yves Kapelle-opden-Bos WZC Ambroos Van Tendeloo Paul Hofstade WZC Ascot Muyldermans Martine Strombeek- Bever WZC Atrium Bierkens M.Louise Kraainem WZC Avondvrede Musch Peter Linkebeek WZC De Ceder Beckwé Hilde Beersel WZC De Groene Linde Wets Els Sint- Genesius- Rode WZC De Oase Robijns Ineke Opwijk WZC De Stichel Van den Dorpel Monica Vilvoorde WZC De Verlosser Arits Johan St-Ulriks- Kapelle WZC De Wand Pauwels Carl Brussel WZC Den Bogaet Deryckere Bernard Grimbergen WZC Eyckenborch Bostyn Nadine Gooik WZC Floordam Meers Patrick Melsbroek WZC Heilig Hart Vandeneede Kris Grimbergen WZC Henri Vanderstokken Gribbe Sylvia Pepingen WZC Herfstvreugde Van Riet Jenny Londerzeel WZC Hestia Lefevre Ludo Wemmel WZC Het Witte Huis Spotbeen Greet Itterbeek WZC Heydeveld Van Stichel Karen Opwijk WZC Hingeheem De Geyter Jake Asse WZC Iris Neuteleers Marc Strombeek- Bever WZC Keymolen De Jaegere Evelyne Lennik WZC Koning Albert 1 Heyndricx Murielle Dilbeek WZC Lucie Lambert Claes Piet Buizingen WZC Mariëndal Vandenbussche Ellen Overijse WZC Mater Dei Hautekiet Mark Heikruis WZC Molenstee Dierick Marc Kampenhout WZC Onze-Lieve-Vrouw Rooryck Filip Roosdaal WZC Onze-Lieve-Vrouw Van Dam Jean-Paul Wezembeek- Oppem WZC Pagode Goethals François Brussel WZC Paloke Beeckman Sophie Brussel Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 10

11 WZC Parkhof Hoste Pascale Machelen WZC Quietas Schollaert Leen Dilbeek WZC Releghem Vansaet Gert Zemst WZC Rietdijk Pavoné Dina Vilvoorde WZC Simonis De Wulf Philippe Brussel WZC Sint-Antonius De Vriese Herman Sint-Pieters- Leeuw WZC Sint Jozef Verjans Erik Brussel WZC Sint Vincentius vzw campus Eureka Larmuseau David Brussel WZC Sint-Augustinus De Cuyper Elke Halle WZC Sint-Carolus Van Wouter Ternat Audenaarde WZC Sint-Felix Van Wouter Herne Audenaerde WZC Spanjeberg Degheselle Johan Zellik WZC St. Antonius Penninckx Rudi Zaventem WZC Ter Burg Deblaere Nico Nossegem WZC Ter Linde Tiels Sonja Asse WZC Ter Linde 1 Plasschaert Pascal Vilvoorde WZC Ter Stelten Asselman Luc Merchtem WZC Trappeniers Derijk Luc Zaventem WZC Walfergem Deryckere Stephanie Asse WZC Warlandis Lemmens Martine Jette WZC Wiart 126 De Wulf Mathieu Brussel WZC Zilverlinde Deneyer Saskia Sint-Pieters- Leeuw WZC Zonnesteen Demeyer Geert Zemst WZC Zonnig Huis Harnie Marie Rose Halle zelfstandig thuisverpleegkundige Ryckaert Emmanuel Dilbeek ZHORG Van Houtte Henri Zaventem Ziekenhuis Aalst - campus Asse Palliatieve Deroo Ludo Asse eenheid Ziekenhuis Inkendaal Bauwens Patty Vlezenbeek Zonnelied Evenepoel Katleen Roosdaal Zonnestraal vzw De Ridder Lieve Lennik Zorg-Saam vzw Langerock Manu Liedekerke Totaal: 169 samenwerkingsakkoorden Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 11

12 3. Bestuursorganen 3.1. Algemene Vergadering Wijzigingen Nieuwe leden: Beeckmans Patricia Home Jourdan Koekelberg Clysters Chris Maria Assumpta Dilbeek De Coster Melanie WZC Quietas Dilbeek De Visscher Jeroen Residentie Van Horick Wolvertem De Wandeler Ulrike Levedale vzw Wolvertem Delannoo Marijke WZC De Wand Laken Deraedt Liesbet Zonnig Huis Halle Dommisse An WZC De Stichel Vilvoorde Gillis Veerle WZC Ter Stelten Merchtem Glorieux Marc Cario thuisverpleging - Opwijk Hesp Peter WZC Rietdijk Vilvoorde Hooft Charlotte vzw Woluwedal Diegem Lemmens Martine WZC Warlandis Jette Muyldermans Martine WZC Ascot Strombeek-Bever Raamdonck Carine Home Heydeken - Ganshoren Rozenberg Magali Seniorie De Maretak Halle Teugels Herwig Brusselse Welzijns en gezondheidsraad Brussel Van Bockstal Tina WZC De Ceder Beersel Van Leeuw Eric Vuerenveld Wezembeek-Oppem Vandenbosch Tineke Begeleid Wonen Brussel Vanhecke Christa WZC Sint-Rafaël Liedekerke Uitgetreden leden: Asselman Luc WZC Ter Stelten Merchtem Breda Frieda Seniorie De Maretak - Halle Brems Eric Maria Assumpta Meise Brems Erik Home Select Dilbeek Cornelis Anne WZC De Ceder Beersel Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 12

13 De Groeve Vadim WZC Woluwedal - Diegem Demeyere Anita New Sweethome Oudergem Goethals Francois WZC Pagode - Brussel Harnie Marie-Rose Zonnig Huis - Halle Hertecant Jan Brusselse Welzijns en gezondheidsraad - Brussel Gillisjans Lobke Residentie Van Horick - Wolvertem Pavone Dina WZC Rietdijk Vilvoorde Schollaert Leen WZC Quietas - Dilbeek Soetaert Jo Begeleid Wonen Brussel Van den Dorpel Monika WZC De Stichel - Vilvoorde Vermoesen Dirk Sint-Rafaël Liedekerke Ledenlijst op 31/12/2016 Aantal leden: 199 Ledenlijst: Naam Voornaam Gemeente Organisatie Anthoons Joris Lennik gezinszorg Arits Johan St-Ulriks-Kapelle WZC De Verlosser Bastaerts Patrick Brussel BHAK Bauwens Sabien Meise UZ Brussel Bauwens Patty Vlezenbeek Ziekenhuis Inkendaal Beeckman Sophie Sint Jans Molenbeek WZC Paloke Beeckmans Patricia Koekelberg Home Jourdan Beelen Greet Kampenhout Onstehuisbrabant Biebuyck Anne Vorst Bellevue Bierkens M.Louise Kraainem WZC Atrium Bilsen Johan Antwerpen Voorzitter Mental Health & Wellbeing VUB Research Group Bostyn Nadine Gooik WZC Eyckenborch Buntincx Katelijne Brussel CM Sint-Michielsbond Ceuleers Mia Zaventem WZC Ter Burg Claes Piet Buizingen WZC Lucie Lambert Clysters Chris Dilbeek Maria Assumpta (Vulpia Vlaanderen) Coppens Walter Gooik Rusthuis Strijland Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 13

14 Croonenberghs Anne Halle Regionaal Ziekenhuis Sint-Maria Cuypers Sibylle Kapelle-op-den-Bos OCMW Kapelle-opden-Bos De Byser Dirk Asse Hof Ter Waarbeek De Coster Melanie Dilbeek WZC Quietas De Cuyper Elke Halle WZC Sint-Augustinus De Gelder Friede Schaarbeek Brusselse Huisartsenkring De Geyter Jake Asse WZC Hingeheem De Gheselle Johan Zellik WZC Spanjeberg De Jaegere Evelyne Lennik WZC Keymolen De Litte Marie-Claire Brussel RVT Scheutbos De Maegd Margriet Wemmel Dagcentrum Topaz De Maere Hans Asse Hopperank De Meyer Geert Zemst Zonnesteen wzc De Mol Jeroen Koekelberg Solidariteit voor het Gezin De Munck Luc Vilvoorde (Houtem) HARNO De Neyer Hilde Leuven Brabants Apothekers Forum De Ridder Lieve Zonnestraal vzw De Ridder Martine Brussel Familiehulp De Smet Willy Brussel Bzorgt De Velder Bernadette Wolvertem Wit-Gele Kruis Vlaams- Brabant De Visscher Jeroen Wolvertem Residentie Van Horick De Vriese Herman Sint-Pieters-Leeuw WZC Sint Antonius De Vuyst Lieven Anderlecht Seniorie Bizet De Wandeler Ulrike Wolvertem Levedale De Wulf Mathieu Brussel Wiart 126 De Wulf Philippe Koekelberg Simonis Deblaere Nico Zaventem WZC Ter Burg Degreef An Diegem Klim vzw Dekempeneer Lieve Brussel De Lork Dekoster Stéphane Dilbeek Residentie Dilhome Delannoo Marijke Laken WZC De Wand Deleenheer Anne-Marie Brussel Brusselse Huisartsenkring Deman Fanny Jette Magnolia Deneyer Saskia Sint-Pieters-Leeuw WZC Zilverlinde Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 14

15 Deraedt Liesbet Halle WZC Zonnig Huis Deraes Yves Palliatieve eenheid Vilvoorde Derijk Luc Zaventem WZC Trappeniers Dermine Annick Brussel Huis voor Gezondheid Deroo Ludo Ziekenhuis Aalst - campus Asse Palliatieve eenheid Deroover Jan Asse Hopperank Deryckere Stephanie Asse WZC Walfergem Deryckere Bernard Grimbergen WZC Den Bogaet Destrooper Paul Leuven LEIF Detandt Veerle Wolvertem Levedale vzw Detramasure Annemie Sint-Agatha-Berchem Rusthuis Bloemendal Dierick Marc Kampenhout WZC Molenstee Distelmans Wim Wemmel Leerstoel Waardig Levenseinde Dommisse An Vilvoorde WZC De Stichel Dumoulin Robbie Sint-Joost-ten-Node Expertisecentrum Dementie Dusauchoit Tine Jette Evenepoel Katleen Roosdaal Zonnelied Fabri Ria Eenheid Palliatieve Zorg Asse Franssens Rebecca Schaarbeek Liberale Mutualiteit Brabant Geens Veerle Brussel De Overbron Geeraert Robert Leuven Gillis Veerle Merchtem WZC Ter Stelten Glorieux Marc Opwijk Cario Gribbe Sylvia Pepingen WZC Henri Vanderstokken Hamels Joke Liedekerke Thuiszorgcentrum FSMB Hautekiet Mark Heikruis WZC Mater Dei Hesp Peter Vilvoorde WZC Rietdijk Heurckmans Isabelle Brussel Home-Info Heyndricx Murielle Dilbeek WZC Koning Albert 1 Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 15

16 Hooft Charlotte Diegem Residentie Woluwedal Hoste Pascale Machelen WZC Parkhof Jacobs Ann Anderlecht Residentie Edelweiss Janssens Sven Asse huisarts Janssens Silvia Lennik Zonnestraal Juliens Nadia Zemst WZC Releghem Kint Sylvie Jette Residentie Aux Deux Parcs Koninckx Marc Mechelen Familiehulp Lambrechts Sophie Brussel Liever Thuis Langenaekens Ann Anderlecht Erasmushogeschool Brussel - Departement Gezondheidszorg Langerock Manu Liedekerke Zorg-Saam vzw Larmuseau David Evere WZC Sint Vincentius vzw campus Eureka Lefevre Ludo Wemmel WZC Hestia Lemmens Martine Jette Warlandis Leroux Bernadette Maria Ziekenhuis Halle Lösken Sabine Brussel Thuiszorg Brabant Luppens Peter Anderlecht Residentie Edelweiss Luyckfasseel Johan Beersel SEL Zorgnetwerk Zenneland Marescaux Bernadette Brussel Oase Matton Paul Brussel Arcus Meers Patrick Melsbroek WZC Floordam Meijlaers Antoine Laken Residentie Romana Meirlaen Hans Brussel De Ark Mersch Anouchka Vollezele RVT De Zwaluw Mertens Rita Affligem Rustoord Van Lierde Meylaers Hilde Grimbergen Eigen Thuis Michiels Koen Liedekerke Thuiszorg Brabant Moortgat Dorrit Brussel Brussels Overleg Thuiszorg Moyson Ellen Koekelberg Solidariteit voor het Gezin Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 16

17 Musch Peter Linkebeek WZC Avondvrede Muyldermans Martine Strombeek-Bever WZC Ascot Neuteleers Marc Strombeek-Bever WZC Iris Olbrechts Jos Brussel Kliniek Sint-Jan Olbrechts David Laken UVC Brugmann Patteet Ilse Kampenhout Onstehuisbrabant Pauwels Carl Neder-Over-Heembeek WZC Pagode Peetermans Sara Roosdaal Zonnelied Peeters Stefan Wolvertem Residentie Oase Peeters Guido Anderlecht Home Scheut Peleman Yves Kapelle-op-den-Bos WZC Akapella Penninckx Rudi Zaventem WZC St. Antonius Plasquy Eddy Vilvoorde De Bres Plasschaert Pascal Vilvoorde WZC Ter Linde 1 Pottie Wim Opwijk WZC Heydeveld Raemdonck Carine Ganshoren Home Heydeken Ribbens Franca Diegem De Klink Robijns Ineke Opwijk WZC De Oase Roeygens Chris Appelterre Blindenzorg Licht & Liefde Rooryck Filip Roosdaal WZC Onze-Lieve- Vrouw Rozenberg Magali Halle Seniorie De Maretak Ryckaert Emmanuel Dilbeek zelfstandig thuisverpleegkundige Sas Mia Brussel Odisee Sauvage Marianne Brussel Thuiszorgcentrum Socialistische Mutualiteit Brabant Schroeven Dirk Overijse Residentie Eizer Schweitser Frank Meise Omega Simons Patrick Halle Omega Smedts Ingrid Dilbeek Klim vzw Spotbeen Greet Itterbeek WZC Het Witte Huis Standaert Rita Nossegem WZC Ter Burg Stas Katty Grimbergen Eigen Thuis Stevens Mia Schepdaal De Poel Tant Danny Asse Familiezorg Teugels Herwig Brussel Brusselse Welzijns- en gezondheidsraad Tiels Sonja Asse Ter Linde Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 17

18 Tobback Sophie Affligem huisarts Van Audenaerde Wouter Herne WZC Sint-Felix Van Beersel Martine Heffen AZ Jan Portaels Van Bockstal Tina Beersel WZC De Ceder Van Buggenhout Stijn Halle SEL Zorgnetwerk Zenneland Van Camp Joris Asse Ter Linde Van Cutsem Anne Liedekerke De Valier Van Dam Jean-Paul Wezembeek-Oppem WZC Onze-Lieve- Vrouw Van Genachte Van Populiere De de Hendrik Dilbeek Vrijwilligers Palliatieve Thuiszorg BHV Lutgarde Strombeek-Bever Residentie Anemoon Van den Hende Nicole Anderlecht Seniorie Parc Astrid Van Den Troost Leen Grimbergen RVT Ter Biest Van Duijn Ineke Klim De Klink Van Elsuwé Filip Brussel Residentie Anaïs Van Helder Rita Alsemberg Residentie Jasmina Van Hemelrijck Sonia Wolvertem Residentie Van Horick Van Houtte Henri Zaventem ZHORG Van Leeuw Eric Wezembeek-Oppem Vuerenveld Van Nunen An Melsbroek Nationaal MS Centrum Van Nuys Mehdi Drogenbos NV Maiderop - La Familiale - Palmyra Van Parys Luc Lembeek Artsenkring Halle en Omgeving Van Ransbeeck Dirk Wemmel Arcus Thuisverpleging Van Riet Jenny Londerzeel WZC Herfstvreugde Van Stichel Karen Opwijk WZC Heydeveld Van Tendeloo Paul Hofstade WZC Ambroos Van Vaerenbergh Filip Asse Onze-Lieve- Vrouwziekenhuis Aalst - Campus Asse Van Wesemael Chris Begeleid Wonen Brussel Vanbinst Linda OCMW machelen Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 18

19 Vandekerckhove Jan Brussel Huize Sint-Monika Vandenbosch Tineke Begeleid wonen Brussel Vandenbussche Ellen Overijse WZC Mariëndal Vandeneede Kris Grimbergen WZC Heilig Hart Vanderheyden Sin Brussel Residentie Ter Kameren Vanderlinden Katrien Hoeilaart Hof ten Doenberghe Vanderstraeten Relinda Brussel Home-Info Vanhecke Christa Liedekerke Sint-Rafaël Vanmechelen Olivia Brussel Woonzorg Brussel Vansaet Gert Zemst WZC Releghem Verbeke Gwen AZ Jan Portaels Vereecke Lies Itterbeek RVT Breugheldal Verhaeghe Mieke Grimbergen HARNO Verhaeren Ann Vilvoorde WZC Ter Linde 1 Verhaeverbeke Ilse Halle AZ Sint-Maria Ziekenhuis Halle Verhoeven Ingrid Brussel De Welvaartkapoen Verjans Erik Evere WZC Sint Jozef Vincx Leen Alsemberg Rustoord Zennehart Vos Margot Schepdaal De Poel Vrancken Wim Overijse Residentie Tombeek Heide Wellemans Bruno Ukkel RVT Nazareth Wets Els Sint-Genesius-Rode WZC De Groene Linde Willems Judith Vilvoorde OCMW Vilvoorde Willems Herman Overijse HAK Overijse Wynant Dirk Asse HELA Wynants Nicole Evere Home Roger Camps Yoshimi Sumio Koekelberg Adviesraad huisartsen Aantal bijeenkomsten: 3 11 maart 2016 jaarverslag en financiën 2015, actieplannen juni 2016 lunchdebat: Wanneer wordt psychiatrische zorg palliatieve zorg? 18 november 2016 lunchdebat: Voorafgaande zorgplanning: zin en onzin van wilsverklaringen. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 19

20 3.2. Raad van Bestuur Wijzigingen Einde mandaat: - Van de Genachte Hendrik, Vrijwilliger Forum Palliatieve Zorg - Lambrechts Sophie, Liberale thuiszorg BHV Samenstelling Raad van Bestuur op 31/12/2016 FUNCTIE NAAM + VOORNAAM ORGANISATIE Voorzitter Distelmans Wim Forum Palliatieve Zorg, Omega, LEIF, TOPAZ Ondervoorzitter Bauwens Sabien PST UZ-Brussel, psychologe Secretaris Van Beersel Martine AZ Jan Portaels, ziekenhuis Vilvoorde, kwaliteitszorg Penningmeester Geeraert Robert Vorming en opleiding Forum, vrijwilliger LEIF Bestuurder Tobback Sophie Huisarts, CRA Sint Rafaël WZC Liedekerke Bestuurder Bastaerts Patrick Huisarts NederOverHeembeek, Brussel Bestuurder Bilsen Johan Voorzitter Mental Health & Wellbeing VUB Research Group Bestuurder Buntinckx Katelijne Christelijke Mutualiteit, St. Michielsbond - Brussel Bestuurder Dermine Annick Huis voor Gezondheid, Brussel, directeur Bestuurder De Ridder Martine Familiehulp Brussel-Halle-Vilvoorde, regioverantwoordelijke Bestuurder Destrooper Paul Banaba-opleiding, vormingsverantwoordelijke LEIF Bestuurder Janssens Sven Huisarts Asse Bestuurder Moyson Ellen Socialistische thuiszorg Brussel Bestuurder Roeygens Marie-Christina Blindenzorg Licht & Liefde Aantal bijeenkomsten: 3 11 Maart 2016 jaarrekening 2015, budget 2016 activiteitenverslag 2015, toelichting jaaractieplan 2016 feedback eerste EPC congres 4 februari 2016 personeel 20 jaar Netwerk Palliatieve Zorg BHV 16 september 2016 Voorstel 2 de EPC congres Stand van zaken project en brochures Voorafgaande Zorgplanning Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 20

21 2 december 2016 Begroting 2017 Strategische/operationele doelstellingen 2017 Februari 2017: maand van de palliatieve zorg in Brussel Aanwerving psycholoog voor tijdelijke vervanging 3.3. Dagelijks Bestuur Forum-Omega Wijzigingen Geen wijzigingen Samenstelling Dagelijks Bestuur op 31/12/2016 NAAM FUNCTIE SETTING Wim Distelmans Voorzitter Cf. Raad van Bestuur Robert Geeraert Ondervoorzitter Vorming en opleiding Forum, vrijwilliger LEIF Martine Van Beersel Secretaris AZ Jan Portaels, ziekenhuis Vilvoorde Sophie Tobback Bestuurder Huisarts, CRA Sint Rafaël Sabien Bauwens Bestuurder PST UZ Brussel Johan Bilsen Bestuurder Hoofd Mental Health and Wellbeing Research Group, VUB Paul Destrooper Bestuurder Bestuurder BANABA, vormingsverantwoordelijke LEIF François Pauwels Bestuurder Huisarts Vilvoorde, equipearts Omega, Leifarts Matty Post Bestuurder Vrijwilliger TOPAZ, dagcentrum Frank Schweitser Bestuurder Hoofdverpleegkundige thuisequipe palliatieve zorg Omega Patrick Simons Bestuurder Huisarts Halle, equipearts Omega, Leifarts Erik Struys Bestuurder Journalist, P.R. Unie Vrijzinnig Humanisme Christina Vanderhaeghe Bestuurder Coördinator Forum Palliatieve Zorg, Rouwzorg Bea Verbeeck Bestuurder Psychiater, ULteam, Omega, Aantal bijeenkomsten: 5 Dagelijkse werking Omega-Forum wordt gestuurd en opgevolgd Personeel Financiën Omega-Forum Palliatieve Zorg in Brussel Website en public relations Herdrukken handboeken en brochures Vrijwilligerswerking Infoavonden hulpverleners en bevolking Studiedagen Omega - Forum Vormingen in samenwerking met partners W.E.M.M.E.L.: flyers en PALM opleiding, lunchdebatten en nieuwsbrief Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 21

22 4. De medewerkers 4.1. Wijzigingen in het personeelsbestand Nieuwe medewerkers: - Nicole De Donder, verpleegkundige Omega, augustus 2016 Einde samenwerking: - Myriam D heygere, verpleegkundige Omega, juli 2016 Wijziging in tewerkstellingsduur: - Lindsay Cool verpleegkundige Omega van 30,4u/week naar 38/u week 4.2. Samenstelling van het personeelsbestand op 31/12/2016 NAAM FUNCTIE TEWERKSTELLING Daevy Amerlynck Coördinator vorming en projecten 38 u/ week (Forum) Inge De Hertogh Coördinator administratie en logistiek 30,4 u/week (Forum) Christina Vanderhaeghe Coördinator 38 u/ week (Forum) Yanna Van Wesemael Psycholoog 38 u/ week (Forum) Hannie Van den Bilcke Coördinator Brussel en vrijwilligers 38 u/week (Forum) Patrick Simons Equipearts 7,6 u/week (MBE) François Pauwels Equipearts 7,6 u/week (MBE) Bie Lambrechts Verpleegkundige 22,8 u/week (MBE) Anne Ghysels Verpleegkundige 30,4 u/week (MBE) Claire Peeters Verpleegkundige 38 u/week (MBE) Nicole De Donder Verpleegkundige 38 u/week (MBE) Jo Verbiest Verpleegkundige 26,6 u/week (MBE) Wenda Pelicaen Verpleegkundige 26,6 u/week (MBE) David Dujardin Verpleegkundige 38u/week (MBE) Patricia Dereymaeker Verpleegkundige 38u/week (MBE) Vlemincx Veerle Verpleegkundige 38u/week (MBE) Cool Lindsay Verpleegkundige 38u/week (MBE) Carmen Lauwers Verpleegkundige 30,4u/week (MBE) Peggy Van Geit Administratief medewerker 26,6 u/week (MBE) Tilly Janssens Administratief medewerker 38 u/week (MBE) Frank Schweitser Hoofdverpleegkundige 38 u/week (MBE) 4.3. VTO Inge De Hertogh Datum Onderwerp/Spreker Organisator 04/02/16 (7u) Kwetsbaarheid in Educatie met o.a Christa Anbeek, Wim Distelmans Odisee, Erasmus Hogeschool Brussel, Forum Palliatieve Zorg 5/04/16 tot 9/04/16 (20u) Studiereis en symposia Peloponessos Leerstoel Waardig Levenseinde VUB 27/09/16 (6u) LEIF Opleiding: Module 1 LEIF vzw 6/10/16 tot 8/10/16 (16u) Studiereis en symposia Andalusië Leerstoel Waardig Levenseinde VUB 11/10/16 (6u) LEIF Opleiding: Module 2 LEIF vzw 08/11/16 (6u) LEIF Opleiding: Module 3 LEIF vzw Totaal : 61 uur Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 22

23 Christina Vanderhaeghe Christina Vanderhaeghe was in 2016 afwezig wegens ziekte Yanna Van Wesemael Datum Onderwerp/spreker Organisator 5/04/16 9/04/16 (20u) Studiereis en symposia Peloponessos Leerstoel Waardig Levenseinde VUB 27/5 (7u) Studiedag diversiteit in de zorg VUB 9/6 (3u) Cultuursensitieve zorg Br.E.L. 14/6 (3u) Palliatieve zorg bij kinderen Odisee 6-8/10 (16u) Studiereis en symposia Andalusië Leerstoel Waardig Levenseinde VUB 28/10 (2u) Verdediging doctoraat Yolanda Penders VUB Old age and dementia 12/12 (7u) CHI Event De tango tussen angst en hoop Cédric Hèle Instituut 14/12 (7u) Conflicten aan het levenseinde MEDIV Totaal : 65u Daevy Amerlynck Datum Onderwerp/spreker Organisator 04/02/16 (7u) Congres EPC : Kwetsbaarheid in Educatie met o.a Christa Anbeek, Wim Distelmans Odisee, Erasmus Hogeschool Brussel, Forum Palliatieve Zorg 20/02/2016 (6u) Palm Dag 3 Leerstoel Waardig Levenseinde VUB 08/03/2016 (3u) Netwerkmoment dementie en VZP / Federatie en ECD Federatie PZ / ECD 12/03/2016 (6u) Palm Dag 4 Leerstoel Waardig Levenseinde VUB 15/03/2016 (6u) Dag van de zorg 2016 Dag van de zorg / Vl. overheid 21/05/2016 (6u) PALM dag 5 Leerstoel Waardig Levenseinde VUB 14/06/2016 (4u) Sessie bijzondere cliëntengroepen : kinderen Odisee 9/06/2016 (3u) Cultuursens. Pall. zorg in Brussel BREL 23/06/2016 (4u) Sessie Bijz. clientengroepen : MS Odisee 28/06/2016 (2u) Sessie cultuursens. Ouederenzorg EHB / VGC 27/09/2016 (6u) Leif nurses dag 1 LEIF 11/10/2016 (6u) Leif nurses dag 2 LEIF 25/10/2016 (3u) Vorming / film DUET Vzw Stimul 8/11/2016 (3u) Leif nurses dag 3 LEIF 25/11/2016 (2u) Netwerkplatform pall. zorg SEL Zennelan,d Totaal: 67 u Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 23

24 Hannie Van den Bilcke Datum Onderwerp/spreker Organisator 05/01/16 (7,5) Stage Familiehulp Familiehulp 08/01/16 (7,5) Stage TOPAZ TOPAZ 12/01 15/01 26/01 (22,5) Stage Omega Omega 19/02 (7,5) Stage palliatieve eenheid Papyrus Brugmann ziekenhuis 20/02 (7,5) PALM opleiding Leerstoel Waardig Levenseinde VUB 24/02 (2u) Info - en adviesmeeting BOT 12/03 (7,5) PALM opleiding Leerstoel Waardig Levenseinde VUB 17/03 (3u) Gezondheidsmeeting vermaatschappelijking van de zorg Huis voor Gezondheid 5/04/16 9/04/16 (20u) Studiereis en symposia Peloponessos Leerstoel Waardig Levenseinde VUB 13/05 (3u) Le toucher en soin palliatifs Palliabru 19/05 (6u) Inleiding CSZ Kom op tegen Kanker 21/05 (7,5) PALM opleiding Leerstoel Waardig Levenseinde VUB 26/05 (3u) Palliatieve zorg in WZC Odisee 27/05 (7u) Diversiteit in de zorg VUB 14/06 (7u) Ouder worden - diversiteit Home-Info 28/09 (2u) Info- en adviesmeeting BOT 6/10/16 tot 8/10/16 (16u) Studiereis en symposia Andalusië Leerstoel Waardig Levenseinde VUB 28/10 (2u) Diversité culturelle OCMW WZC Anne Mouzon 17/11 (3,5) Postgraduaat CSZ Odisee 23/11 (2u) Info- en adviesmeeting BOT 29/11 (7u) Moslims en handicap Groep Intro 09/12 (7,5) Interculturalisering van de zorg FOD Volksgezondheid Totaal stage: 45u Totaal vorming: 123u30 Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 24

25 4.4. Interne overlegmomenten Werkoverleg Forum Doelstelling: Functioneel werkoverleg Omega-Forum Palliatieve Zorg Frequentie: Wekelijks op maandag, 14u-15u Behandelde onderwerpen: Symposia, lunchdebatten voorbereiden en opvolgen Vormingen plannen, lesgevers aanspreken, evalueren Vrijwilligerswerking Nieuwsbrieven, vernieuwing brochures, nieuwe folders Brussel Netwerking en vertegenwoordigingen Infoavonden voorbereiden en opvolgen Algemene werking in Brussel Website en sociale media Praktische afspraken Overleg thuiszorgequipe Omega Doelstelling: De vzw Omega werkt als thuiszorgequipe binnen het werkingsgebied van het Forum Palliatieve Zorg BHV. Er is een nauwe samenwerking tussen beide organisaties. Wekelijks volgt de hoofdverpleegkundige van Omega het overlegmoment van het Forum Palliatieve Zorg. Wekelijks volgt de psycholoog van het Forum de teamvergaderingen van de thuiszorgequipe Omega. Daarnaast is er overleg tussen de hoofdverpleegkundige en de teamleden van het Forum omtrent de interne studiedagen van Omega. De verpleegkundigen van Omega die in woonzorgcentra komen of in instellingen voor mensen met een beperking, kunnen een beroep doen op de coördinator voor overleg in de voorziening, voor teamondersteuning, voor implementatie levenseindezorg en voor palliatief overleg in de voorziening. Er kan door de verpleegkundigen van Omega een beroep worden gedaan op de psycholoog van het Forum voor interventies in moeilijke thuissituaties palliatieve zorg en voor het inzetten van vrijwilligers in thuissituaties palliatieve zorg. De psycholoog staat ook ter beschikking voor individuele feedback aan verpleegkundigen omtrent vragen bij hun tussenkomsten in de thuissituaties. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 25

26 De medewerkers van het Forum en Omega werken verder mee aan de herdenkingsmomenten voor familieleden van overleden patiënten die door Omega werden begeleid. De psycholoog en enkele vrijwilligers verzorgen ook de omkadering van deze herdenkingsmomenten. Het dagelijks bestuur van beide organisaties komt om de 2 maanden samen. Leden: Wenda Pelicaen, verpleegkundige Bie Lambrechts, verpleegkundige Anne Ghyssels, verpleegkundige Claire Peeters, verpleegkundige Jo Verbiest, verpleegkundige Nicole Dedonder, verpleegkundige Patricia Dereymaeker, verpleegkundige Carmen Lauwers, verpleegkundige David Dujardin, verpleegkundige Veerle Vlemincx, verpleegkundige Lindsay Cool, verpleegkundige Patrick Simons, huisarts en LEIFarts François Pauwels, huisarts en LEIFarts Frank Schweitser, hoofdverpleegkundige Yanna Van Wesemael, psycholoog Forum Palliatieve Zorg Hannie Van den Bilcke, vrijwilligersverantwoordelijke Forum Palliatieve Zorg Bijeenkomsten: Wekelijks teamoverleg waarbij de psycholoog van het Forum reflectie en ondersteuning biedt voor niet medische aspecten binnen de palliatieve thuiszorg en de vrijwilligersverantwoordelijke bij het inschakelen van vrijwilligers in de thuiszorg. 5. Brussel In 2016 zetten we extra in op de uitbouw van een volwaardige werking met betrekking tot palliatieve zorg in Brussel. We waren alert voor de specifieke problematiek waarmee een grootstedelijke context te maken heeft en stemden onze werking daarop af. Hannie Van den Bilcke werd eind 2015 aangetrokken als coördinator voor de Brusselse werking van het Forum Palliatieve Zorg. Ze werkte zich in via stages (Brugmann ziekenhuis, TOPAZ, Omega) en volgde verschillende cursussen (Odisee, EHB, Groep Intro, eigen vormingsaanbod, ). Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 26

27 Ze deed aan netwerking bij o.a. de lokale dienstencentra, Centra Geestelijke Gezondheidszorg, BHAV, WZC s, etc. door promotieactiviteiten of het geven van vormingen en via netwerkevents zoals de ZKP s. Publicaties in o.a. het tijdschrift van de BWR of van Palliabru vallen daar ook onder. We vertegenwoordigden ook het werkveld tijdens overlegmomenten in en met de VGC in functie van de eerstelijnsconferentie die plaatsvindt in het voorjaar van De folder voor het Forum Brussel, Omega Brussel en Br.e.l. (Brussels Expertise Levenseinde) werd verder verspreid. Een lijst van netwerkmomenten vindt u hieronder waarna we dieper ingaan op enkele ervan. 20/jan 29/jan 02/feb 03/feb 23/mrt 19/apr 27/apr 03/mei 10/mei 11/mei 17/mei 31/mei 29/juni 06/juli 23/aug 16/nov 02/jun 07/sep 13/sep 15/sep & 30/sep 13/okt 17/okt Netwerking Lhiving Opening LDC De Welvaartkapoen Werkbezoek WZC Huize Sint-Monika Werkbezoek dagopvang Oase Werkbezoek OCMW WZC Anne Mouzon Werkbezoek Steunpunt Cultuursensitieve Zorg (CGG) Werkbezoek LDC De Harmonie Werkbezoek Zorgplus project Palliabru Prospinoza Werkbezoek BWR Werkbezoek LDC Het Anker Werkgroep Brussel model Gezondheid ifv eerstelijnsconferentie Opening CGG Brussel Botanique Conferentie eerstelijn provinciale toetsing ZKP Dezeyp Werkbezoek Dokters van de Wereld Adviesraad IN/FINITY Werkbezoek CGG Brussel Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 27

28 18/okt 20/okt 25/okt 15/nov 25/nov 01/dec 12/dec 06/dec 13/dec 15/dec 16/dec 19/dec ZKP GC De Maalbeek diensten psychiatrische problematiek Werkbezoek BOD Overleg Hoofdverpleegkundige nieuwe WZC Warlandis Boekvoorstelling de Foyer achter elke taal schuilt een cultuur Werkbezoek Muntpunt ZKP werking van de mutualiteiten SEL Wemmel Bespreking samenwerking Steunpunt Cultuursensitieve Zorg Voorstelling project HumanArtistic ZKP Zorgweigering LDC Cosmos Werkbezoek UZ Brussel HIV referentiecentrum Bespreking samenwerking Universitaire Associatie VUB-EhB Gespreksmoment cultuursensitieve palliatieve zorg ism. Huis voor Gezondheid en Kom op tegen Kanker Op 9 juni vond de gespreksavond plaats in de grote zaal van het huisvandemens Brussel. Aan de hand van enkele casussen stonden we stil bij het omgaan met patiënten in hun diversiteit en het belang van voorafgaande zorgplanning in dat proces. Op het programma: Verwelkoming Willy De Smet, Bzorgt Introductie in de palliatieve zorg, Hannie Van den Bilcke Getuigenis uit de praktijk door Marc Bouteiller en Carine Geldof van WZC Anne Sylvie Mouzon Cultuursensitieve houding, Stefaan Plysier, Steunpunt Cultuursensitieve zorg Casusbespreking met Naziha Maher (Kom Op Tegen Kanker), Anne Gheysels en David Dujardin (Omega), Vincent Janssens en Elisabeth Wallays (huisartsen Jette); moderatie Stefaan. Aantal deelnemers: 45 Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 28

29 Adviesraad Op 09/11/16 vond een nieuwe adviesraad plaats, waarop vertegenwoordigers van verschillende Brusselse settings aanwezig waren. Zo worden we inhoudelijk gesteund door Huis voor Gezondheid, Brussels Overleg Thuiszorg, Home-Info, Bzorgt, Universitaire Associatie Brussel, BrOes - Expertisecentrum Dementie, Rust- en Verzorgingstehuis Huize Sint-Monika, Lokaal Dienstencentrum de Welvaartkapoen, huisartspraktijk de Horizon, palliatieve eenheid van Brugmann Ziekenhuis, Familiehulp en Solidariteit voor het Gezin. Dit overlegorgaan geeft ons de kans de vinger aan de pols te houden en zicht te krijgen op de prioriteiten waaraan we de komende periode willen werken. We werken met hen verder en geven blijvend extra aandacht aan voorafgaande zorgplanning en cultuursensitieve palliatieve zorg. Leden adviesraad: Hannie Van den Bilcke (Forum PZ / Br.e.l-coördinator) Daevy Amerlynck (Forum PZ) Yanna Van Wesemael (Forum PZ) Wim Distelmans (Voorzitter Forum PZ / w.e.m.m.e.l.) Frank Schweitser (Omega/TOPAZ) Margrit Demaegd (TOPAZ) Paul De Strooper (LEIF) Dorrit Moortgat & Silke Partous (BOT) Ruddy Verbinnen (UAB/ VUB) Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 29

30 Jan Vandekerckhove (Huize St. Monika) Relinda Vanderstraeten & Isabelle Heurckmans (Home-Info) Katleen Devlieger (Solidariteit voor het Gezin) Annick Dermine (Huis voor Gezondheid) Tine Dusauchoit (huisarts-en LEIFarts groepspraktijk Horizon) Ingrid Verhoeven (LDC De Welvaartkapoen). Geertje Miedema (Brugmann Ziekenhuis Willy De Smet (Bzorgt) Sam Van Ormelingen (Familiehulp) Robbie Dumoulin (BrOes) Voor Brussel wordt de samenwerking met de thuisequipe Omega nog verder uitgebouwd wat betreft de verdere ontwikkeling van de grootstedelijke palliatieve zorg. Met collega s en vrijwilligers die begeleidingen in Brussel opnemen, zal worden blijvend afgestemd om een verdere uitbouw mogelijk te maken. De samenwerking met TOPAZ Brussel wordt verder uitgediept aan de hand van promotiemateriaal, het zoeken van extra projectmiddelen, ondersteuning van de ateliers, e.d. De vraag naar opleiding en informatie blijft terugkomen. Bij het opstellen van het vormingsprogramma blijven we extra aandacht besteden aan thema s die eigen zijn aan de Brusselse context. Dit bouwen we het volgende werkingsjaar nog verder uit. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 30

31 II. Netwerkopdrachten 1. Informeren 1.1. Voordrachten Wim Distelmans LEZINGEN, EXTERNE VORMINGEN, DEELNAME AAN DEBATTEN VRT Van Gils en gasten: interview samen met Annemie Struyf Q-music: interview over de euthanasiecijfers van de federale commissie euthanasie VRT De Ochtend: interview ivm toneelstuk Euthanasie met Barbara en Stephanie Leifnurses opleiding VRT nieuws: interview ivm euthanasie Tine Nys Voordracht Een Waardig Levenseinde Senioren KU Leuven, Leuven Gastles HoGent, over euthanasie en palliatieve zorg PALM Intervisie LEIFartsen Waregem Spreker op Symposium VVSG over voorafgaande zorgplanning Lezing over Waardig Levenseinde met Sandy Tura, Luc Alloo en Veerle Dewit, Rotary Schoten PALM Intervisie LEIFartsen Oostende Intervisie LEIFartsen Antwerpen Voordracht Waardig Levenseinde, Rotary Keerbergen Voordracht Waardig Levenseinde, Bijloke Gent Intervisie LEIFartsen Lummen Voordracht Waardig Levenseinde, Huisartsen noord-limburg Introductie TOPAZ op benefiet TOPAZ, Wemmel Intervisie LEIFartsen Aalst Voordracht over evolutie palliatieve zorg nav 15 palliatieve eenheid Halle Les palliatieve zorg prespecialisatie artsen VUB, Wemmel Radio 1: aantal euthanasies bij minderjarigen Voordracht Waardig levenseinde, Liberaal Archief, Gent Les in Banaba palliatieve zorg, Odissee Voordracht Waardig levenseinde, Hemiksem PALM Opleiding zorg rond levenseinde, SOMT, Amersfoort Intro op benefiet LEIF, Sterrenchefs Persconferentie de correcte voorafgaande wilsverklaringen met Chris Lomme, Luk De Koninck en Marieke Vervoort Les Beslissingen bij het levenseinde, leerstoel Gezondheidsrecht, UA VRT nieuws: voorafgaande wilsverklaringen Radio 1, wereld Vandaag: voorafgaande wilsverklaringen Interview Radio 1 Nieuws ivm veroordeling wzc Diest Interview Radio 1Vandaag ivm veroordeling wzc Diest Les Palliatieve zorg. Banaba Interview in BRUZZ n.a.v. Ontvangst ereteken van de Vlaamse Gemeenschap in de ambtswoning van de minister-president van Vlaanderen Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 31

32 Interview Radio 1 en 2 n.a.v. Ontvangst ereteken van de Vlaamse Gemeenschap in de ambtswoning van de minister-president van Vlaanderen Voordracht Waardig Levenseinde, Knokke Radio 1 Nieuws: interview over euthanasie op eerste minderjarige Radio 2 Nieuws: interview over euthanasie op eerste minderjarige VTM Nieuws: studiogast over euthanasie op eerste minderjarige VRT Nieuws: interview over euthanasie op eerste minderjarige Voordracht over pijnbestrijding en euthanasiepraktijk in de huisartspraktijk, Takeda, Berchem Voordracht over euthanasie in de huisartspraktijk, Eurogenerics, Antwerpen LEIFconsulenten: dag Voordracht Waardig Levenseinde, UPV, Lier Voordracht adviesraad artsen Forum Palliatieve Zorg: Palliatieve Sedatie Voordracht over euthanasie in de huisartspraktijk, Eurogenerics, Brugge LEIFartsen: dag Voordracht Waardig Levenseinde, Maaseik Voordracht Waardig Levenseinde, Willemfonds Kapellen LEIFconsulenten: dag : LEIFartsen intervisie, Oostende : LEIFartsen intervisie, Aalst Voordracht over pijnbestrijding en euthanasiepraktijk in de huisartspraktijk, Takeda, Dendermonde Voordracht: historiek van de Psycho Oncologie, KU Leuven PALM Voordracht over pijnbestrijding en euthanasiepraktijk in de huisartspraktijk, Takeda, Ouwegem Voordracht over euthanasie in de huisartspraktijk, Eurogenerics, Hasselt Laudatio Prijs LEIF West-Vlaanderen, Brugge Interview in Hautekiet radio 1 i.v.m. psychisch lijden en euthanasie Q-music: interview i.v.m. psychisch lijden en euthanasie Radio 1: interview i.v.m. psychisch lijden en euthanasie Voordracht Waardig Levenseinde, S-Plus, Zoutleeuw LEIFconsulenten dag Voordracht over pijnbestrijding en euthanasiepraktijk in de huisartspraktijk, Takeda, Middelkerke Voordracht Waardig Levenseinde, C-mine, Genk Debat op boekenbeurs n.a.v. boek De LEIFarts, Antwerpen Interview in De Ochtend met Ruth Joos n;a.v. kritiek op de federale commissie euthanasie Opleiding huisartsen Brussel: Palliatieve Sedatie Voordracht Waardig Levenseinde, Neos, Lokeren Opleiding Palliatieve Sedatie, Odissee Voordracht Waardig Levenseinde, Liberale vrouwen, Hamme LEIFconsulenten dag Voordracht Waardig Levenseinde, Geraardsbergen Voordracht over euthanasie in de huisartspraktijk, Eurogenerics, Gent PALM Commentaar op toneelstuk Euthanasie met Barbara en Stefanie, t Arsenaal, Mechelen Voordracht over pijnbestrijding en euthanasiepraktijk in de huisartspraktijk, Takeda, Mechelen Voordracht Waardig Levenseinde, Laarne Commentaar op toneelstuk Euthanasie met Barbara en Stefanie, cc Strombeek Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 32

33 Voordracht over pijnbestrijding en euthanasiepraktijk in de huisartspraktijk, Takeda, Diest Opleiding, terugkomdag Forum Palliatieve zorg, Pijncontrole, Wemmel Voordracht over pijnbestrijding en euthanasiepraktijk in de huisartspraktijk, Takeda, Antwerpen INTERVIEWS, ARTIKELS, OPINIESTUKKEN Knack: Rusthuis weigert arts toegang voor euthanasie: uitspraak kan een precedent zijn Zondagskrant: Rusthuis verhindert euthanasie patiënte: cruciale rechtszaak DS: Rusthuis weigert arts toegang voor euthanasie HLN: Expert Wim Distelmans: geen subsidies als rusthuis euthanasie weigert : DM: Proces over geweigerde euthanasie zet wetgeving op scherp DM: sterven moet zoveel mogelijk thuis en goed voorbereid kunnen Belga: meer dan 2000 aangiftes euthanasie Belga: nog geen euthanasie bij oordeelsbekwame minderjarigen geregistreerd DS: Aantal euthanasie-aangiftes overschrijdt grens van DM: Meer dan 2000 aanvragen voor euthanasie HLN: Meer dan 2000 aanvragen voor euthanasie GVA: Euthanasie-aangiftes ronden kaap van Metro: na 3 jaar bijna LEIFkaarten uitgereikt DS: Artsen moeten meer overleggen voor euthanasie Deredactie.be: lat in euthanasiewet ligt nu al redelijk hoog DM: Euthanasiewet onder de loep: evaluatie ja, verstrenging nee Het Nieuwsblad: Wat is ondraaglijk psychisch lijden? DM: Terug van weggeweest: het euthanasiedebat DM: Distelmans wil palliatieve sedaties registreren DS: Euthanasie bij psychisch lijden Het Nieuwsblad: Politiek neemt de regels euthanasie onder de loep DM: Zo n oordeel is altijd subjectief HLN: Gezinsdrama omdat euthanasie niet mocht HLN: ze mogen haar zo niet laten afzien DM: De gaten in de euthanasiewet Jan-ma Nieuwsbrief Forum PZ: klinische studies bij het levenseinde: hoe een ethisch evenwicht vinden? Trouw: Comaregel leidt tot onnodige drama s DS: Dementerenden kunnen zelf beslissen over levenseinde DM: Euthanasie is soms nattevingerwerk Artsenkrant: TOP 100 van de invloedrijkste personen in onze gezondheidszorg Le journal du médecin: Les gourous de la santé April Relevant: Euthanasie bij psychisch lijden zet discussie weer op scherp April-juni 16. Magazine: 35 jaar ankerpunt Vlaamse vrijzinnigheid DM: interview over macht: ik heb nog nooit spijt gehad na een euthanasie Libelle: Hoe neem je zo n aartsmoeilijke beslissing? April Relevant: euthanasie bij psychisch lijden zet discussie weer op scherp HBVL: Champagne, een ijsje of de favoriete muziek Flair: Euthanasie bij psychisch lijden: wel of niet toelaatbaar? DS: Euthanasieproces dat hele wetgeving kan veranderen gaat woensdag van start DS: Euthanasie bij minderjarigen: waar was het voor nodig? Voor het principe? DS: Nog geen enkele minderjarige diende aanvraag voor euthanasie in DS: traumatische ervaring voor een stervende vrouw Knack.be: Etienne Vermeersch krijgt derde LEIF-prijs: Was eerste die publiek debat over euthanasie aanging Artsenkrant: quote Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 33

34 Redactie.be: brochure maakt wegwijs in mogelijke wilsverklaringen DS: bestelbon voor levenseinde bestaat niet Artsenkrant: waar een wil is, is een weg DS: een dag in het leven van levensdokter Wim Distelmans Knack.be: de bestaande schemerzone rond palliatieve sedatie moet verdwijnen Redactie.be: rusthuis veroordeeld wegens weigeren van euthanasie DS: Directeur wilde van rusthuis geen sterfhuis maken Het Nieuwsblad. Rusthuis veroordeeld omdat het bewoonster euthanasie weigerde DM: Rust- of ziekenhuis mag geen euthanasie weigeren HLN: Rust- of ziekenhuis mag geen euthanasie weigeren Kerknet.be: grote vragen bij vonnis over rusthuis dat euthanasie weigerde DS: rek leven niet nodeloos DS: voorafgaande zorgplanning begint al voor de opname Medisfeer: Ideologisch euthanasiedebat ging liggen DS: u hebt nog 3 jaar zei de arts 4 jaar geleden DS: artsen worden voorzichtiger met voorspellingen DS: een levensgevaarlijke coctail DS: ouderdomskwalen steeds vaker reden voor euthanasie DM: bijna elke week euthanasie voor psychisch leed DS: blind, doof en kreupel, dat is geen leven meer DM: kiezen voor de dood, alsof er zoveel keuze is DM: het is absurd te stellen dat artsen nooit in staat zijn de ongeneeslijkheid van een psychiatrische ziekte te bepalen DS: Nederland zoekt echt het hellend vlak op DS: artsen krijgen geen vrij spel DS: opinie: Zindelijke vragen graag Knack.be: is geassisteerde zelfdoding bij psychiatrische patiënten onethisch PUBLICATIES Marleen Finoulst, Patrik Vankrunkelsven, Wim Distelmans. Kan men het levenseinde van een terminale patiënt voorspellen? Tijdschrift voor Geneeskunde, 72, 20, 2016 Wim Distelmans. Hoe een klein landje groot kan zijn. Huisartsnu Nov-Dec 2016 LOPENDE ONDERZOEKSPROJECTEN FWO research project Elderly prisoners: doubly punished? Promotor Prof dr Sonja Snacken Co-promoters Prof dr Wim Distelmans Prof dr Paul De Hert FWO PHD fellowship Ineke Casier The influence of legislation on relation of (extreme) institional dependency-forms of autonomy and participation in prison and health care institutions Promotor Prof dr Sonja Snacken Co-promoters Prof dr Wim Distelmans Prof dr Paul De Hert Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 34

35 BOEKEN Distelmans W. Een Waardig Levenseinde. Volledig herziene 10 de druk. Houtekiet, Voorwoord in boek Patrick Wyffels. De LEIFarts. Of de weg naar een waardig levenseinde. Houtekiet, 2016 SYMPOSIA: MEDE ORGANISATOR EN SPREKER 5-10/4-16. Studiereis en symposium Waardig Levenseinde, Peloponnessos 4-7/ Studiereis en symposium Waardig Levenseinde, Andalusië ONDERSCHEIDING Ereteken van de Vlaamse gemeenschap 2016 Daevy Amerlynck DATUM THEMA PLAATS ORGANISATIE/ DOELGROEP 26/02/16 Basisconcepten palliatieve zorg voor vrijwilligers 12/04/16 Basisconcepten palliatieve zorg voor zorgverleners 23/09/16 Basisconcepten palliatieve zorg voor vrijwilligers 29/09/16 Basisconcepten palliatieve zorg voor zorgverleners 29/09/16 Structuur PZ en sociale voorzieningen Expertisecentrum Waardig Levenseinde Expertisecentrum Waardig Levenseinde Expertisecentrum Waardig Levenseinde Expertisecentrum Waardig Levenseinde Expertisecentrum Waardig Levenseinde Vrijwilligers Zorgverleners Vrijwilligers Zorgverleners Zorgverleners 14/10/16 Info Palliatieve zorg/ Forum Odisee Studenten verpleegkunde 20/10/16 Basisconcepten Palliatieve zorg / Voorafgaande Zorgplanning LDC Miro Vorst BOD (lokale Dienstencentra) Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 35

36 YANNA VAN WESEMAEL DATUM THEMA PLAATS ORGANISATIE/ DOELGROEP 14/1 Emotionele impact palliatieve zorg en werken met families Expertisecentrum Waardig Levenseinde 04/2 Training Odisee slechtnieuwsgesprekken EPC congres 21/2 Infosessie palliatieve zorg WZC Huize Sint Monika 23/2 Piekuurtje palliatieve zorg SEL WZC Herfstvreugde Londerzeel 26/2 Oriëntatie vrijwilligers Expertisecentrum basiscursus vrijwilligers Waardig Levenseinde 01/3 Wetenschappelijk onderzoek Expertisecentrum LEIFnurses Waardig Levenseinde 11/3 Psychologische pijler palliatieve Expertisecentrum zorg Basiscursus vrijwilligers Waardig Levenseinde 13/4 Deontologie in palliatieve zorg Vrije Universiteit Brussel 19/4 Psychologische pijler in Expertisecentrum palliatieve zorg basiscursus Waardig Levenseinde zorgverleners 30/11 Psychologische pijler rouw Expertisecentrum 12/5 Basisconcepten en psychologische pijler palliatieve zorg Waardig Levenseinde Vrije Universiteit Brussel Leerlingen KTA Jette Gemengd publiek zorgverleners Bewoners en familie Gemengd publiek zorgverleners eerstelijn Vrijwilligers Gemengd publiek zorgverleners Vrijwilligers Studenten 2 de master psychologie Gemengd publiek zorgverleners uit WZC Studenten geneeskunde Studenten 2 de bachelor geneeskunde 14/6 Infoavond palliatieve zorg WZC Sint Antonius St P Leeuw Personeel, bewoners en familie van het WZC 22/9 Introductie palliatieve zorg postgraduaat Odisee Gemengd publiek zorgverleners - vnl verpleegkundigen 23/9 Oriëntatie vrijwilligers Expertisecentrum Vrijwilligers basiscursus vrijwilligers Waardig Levenseinde 30/9 Communicatie Platform palliatieve zorg van de SEL Coloma, St P Leeuw Gemengd publiek zorgverleners Zenneland 10/10 Basisconcepten en grondhoudingen in pall zorg Odisee Studenten 3 de jaar verpleegkunde 15/10 Slechtnieuwscommunicatie Expertisecentrum Voornamelijk artsen PALM opleiding Waardig Levenseinde 20/10 Psychologische pijler in palliatieve zorg basiscursus Expertisecentrum Waardig Levenseinde Gemengd publiek zorgverleners uit WZC zorgverleners 04/11 Filmbespreking Twilight of a Life GC De Zandloper Lekenpubliek 08/11 Voorafgaande zorgplanning LDC Zonnebloem Senioren Dendermonde 16/11 VZP Praat voor je gaat Grimbergen Senioren Infoavond Grimbergen 19/11 Wetenschappelijk onderzoek Expertisecentrum Artsen LEIFartsen opleiding Waardig Levenseinde 22/11 Basisconcepten palliatieve zorg Vrije Universiteit Brussel Keuzevak filosofie voor studenten uit humane 23/11 Infonamiddag palliatieve zorg en VZP 15/12 Infosessie basisconcepten palliatieve zorg WZC Oase Opwijk FOD Binnenlandse Zaken wetenschappen Bewoners WZC Medewerkers van FOD Binnenlandse Zaken Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 36

37 1.2. Folders en brochures Al onze folders en brochures zijn terug te vinden op onze website via de volgende link: Regelmatig worden onze folders en brochures aangepast, herdrukt en worden de nieuwe versies op onze website gezet. ONDERWERP FOLDER/BROCHURE EDITIE OPLAGE Folder Forum Palliatieve Zorg Brochure Voorzieningen palliatieve zorg in Vlaanderen en Brussel Folder Vrijwilligers Forum Palliatieve Zorg Folder Omega Rouwbrochure Vormingsbrochure (jaarlijkse editie) Folder Forum Palliatieve Zorg Brussel Folder Omega Palliatieve Zorg Brussel Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 37

38 1.3. Tijdschrift/Nieuwsbrief Een informatieblad rond een actueel thema in de palliatieve zorg. De nieuwsbrief wordt 3 maal per jaar uitgegeven (januari, april en oktober) met een oplage van 3000 exemplaren. Alle nieuwsbrieven (pdf-formaat) zijn tevens te downloaden via onze website en worden elektronisch verstuurd naar meer dan 2000 contacten. De inhoud van de nieuwsbrief wordt opgesteld en gecontroleerd door een redactieraad. Behandelde onderwerpen in 2016: Januari 2016: Klinische studies bij het levenseinde: hoe een ethisch evenwicht vinden? April 2016: De kracht van kwetsbaarheid Oktober 2016: Twintig jaar netwerken in het Forum Doelgroep: Eerste en tweede lijn medewerkers palliatieve zorg, huisartsen, woonzorgcentra, studenten, palliatief referenten, belangstellenden enz. Redactie: Redactie: medewerkers Forum V.U.: Wim Distelmans Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 38

39 Behandelde onderwerpen: JANUARI 2016 APRIL 2016 OKTOBER Website Adres: De website wordt onderhouden door de coördinator administratie en logistiek. Volgende onderdelen worden regelmatig aangepast: Actueel: Hier worden belangrijke nieuwigheden aangekondigd (laatste nieuwsbrief, komende activiteiten, vormingen, nieuwe publicaties, enz.). Deze worden dan ook toegevoegd aan de andere relevante pagina s van de website. Agenda: Up-to-date overzicht met de halfjaarlijkse planning van het Forum Palliatieve Zorg. Inschrijvingsmogelijkheden online Statistieken bezoekers: Unieke Aantal Maand Pagina s bezoekers bezoeken Jan ,688 Feb ,440 Mar ,285 Apr ,759 May ,202 Jun ,520 Jul ,042 Aug ,070 Sep ,180 3,440 Oct ,134 3,231 Nov ,212 3,256 Dec ,650 2,126 5,007 Total 7,885 12,504 34,940 Het Forum Palliatieve Zorg heeft ook een facebook pagina, waar niet alleen onze initiatieven worden aangekondigd, maar ook links worden gepost naar interessante artikels over palliatieve zorg. De facebookpagina is gekoppeld aan de website. Deze pagina is beschikbaar via volgende link: Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 39

40 1.5. Andere Publicaties We beschikken over volgende publicaties: Pijnmedicatie bij chronische en palliatieve aandoeningen Wim Distelmans Belangrijkste bevindingen rond consultatie en LEIF(artsen) uit het doctoraat van Yanna Van Wesemael LEIF en Forum Palliatieve Zorg Symptoombestrijding bij terminale aandoeningen WGO en Forum Palliatieve Zorg Handboek voor palliatieve zorg Wim Distelmans Een waardig levenseinde Wim Distelmans Vrijwilligers palliatieve zorg in woonzorgcentra, een draaiboek Forum Palliatieve Zorg en Panal Persartikels Cf. II, 1.1 Wim Distelmans Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 40

41 1.5.3 Voorafgaande Zorgplanning: Campagne Waar een wil is, is een weg In juni 2016 lanceerden we samen met W.E.M.M.E.L., het Expertisecentrum Waardig Levenseinde en LEIF vzw de campagne Waar een wil is, is een weg rond voorafgaande zorgplanning onder impuls van minister Maggie De Block, de FOD Volksgezondheid en de Koning Boudewijnstiching. Met een brochure voor zowel de bevolking als voor zorgverleners, inclusief de correcte wilsverklaringen, willen we meer duidelijkheid scheppen rond de wilsverklaringen en willen we bijdragen tot het waardig levenseinde van iedere burger. Het continue proces van nadenken over wat je wil of niet wil wanneer je ernstig ziek zou worden en je je wil niet meer zou kunnen uitdrukken, jezelf informeren, beslissingen nemen en voorbereiden, tijdig erover spreken met je zorgverleners en naasten en je beslissingen op papier zetten, noemt men voorafgaande zorgplanning. Het vastleggen van je wensen op papier gebeurt via wilsverklaringen. Er is een nood om bevolking en zorgverleners te informeren en te sensibiliseren over voorafgaande zorgplanning en over de wilsverklaringen. Er circuleren echter talloze varianten op deze wilsverklaringen via het internet, ziekenhuizen, zorginstellingen enzomeer. Dat geldt ook voor het begrip voorafgaande zorgplanning, dat ook weleens vroegtijdige zorgplanning wordt genoemd maar dat betekent eigenlijk té vroeg, zoals bv. Een vroegtijdige bevalling. De burger weet daarom vaak niet meer welke de correcte en dus rechtsgeldige documenten en termen zijn., aldus Wim Distelmans. Daarom namen we samen met het LevensEinde InformatieForum (LEIF), onder impuls van Minister Maggie De Block, de FOD Volksgezondheid en de Koning Boudewijnstichting, het initiatief om een zeer gebruiksvriendelijke brochure de correcte voorafgaande wilsverklaringen uit te geven. De brochure bevat de wilsverklaringen - dezelfde als in het LEIFblad - en ze zijn bovendien vergezeld van een leidraad om het invullen te vergemakkelijken. Zowel voor de bevolking als voor de zorgverlener is er zo n leidraad voorzien. De brochure de correcte voorafgaande wilsverklaringen maakt deel uit van de campagne Waar een wil is, is een weg. Wegwijs in voorafgaande zorgplanning. Er worden daarnaast ook vormingssessies voor professionelen en infosessies voor het brede publiek aangeboden. Deze worden gecoördineerd door het Forum Palliatieve Zorg (Daevy Amerlynck) ism LEIF. We bieden 2 verschillende soorten vormingsmomenten aan: Vormingsessie VZP voor zorgverleners: dit betreft een sessie bedoeld voor zorgverleners (in de thuiszorg, residentiële zorg, ziekenhuizen, ). Dit pakket wordt aangepast aan de beroepsgroep (huisartsen, verpleegkundigen, zorgkundigen, ) en kan aangevraagd worden in gans Vlaanderen en Brussel. Deze sessie kan worden uitgewerkt in samenwerking met de regionale LEIFpunten. Deze sessie omvat o.a. -toelichting bij de 5 correcte wilsverklaringen en tot welke mogelijkheden ze leiden -voor wie zijn ze bestemd, met wie worden ze ingevuld -welke zijn de troeven en hindernissen van deze wilsverklaringen -uitleg over vertegenwoordiger en vertrouwenspersoon Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 41

42 -hoe brengen we deze wilsverklaringen aan bij de zorgvragers: hoe communiceren met de zorgvrager en zijn naasten De vormingssessie is opgevat als een tweeluik, met een luik vorming (1u.) en een luik training (2 uur interactief en met roloefeningen a.d.h.v. casussen). Dit wordt begeleid door een procesbegeleider (van LEIF) en een acteur/actrice. Een sessie duurt 3 uur met als vaste prijs 350,- voor 3 uur. Er wordt uitgegaan van een voorkennis betreffende medische beslissingen bij het levenseinde. Voor elke deelnemer wordt er een brochure met de correcte wilsverklaringen en een handleiding voorzien. Infosessie VZP voor het brede publiek: een infosessie over voorafgaande zorgplanning, op maat van de organisatie of van een bepaalde doelgroep (bv. verenigingen, OCMW s, gemeentes, dienstencentra, mutualiteiten, woonzorgcentra, mantelzorgorganisaties, scholen, ). Aan de hand van voorbeelden en interactie worden de deelnemers ruim geïnformeerd over hun mogelijkheden om nu een zorgplanning te maken voor later indien ze hun wil niet meer kunnen uitdrukken. Deze informatie wordt ook aanschouwelijk door voorbeelden en een praktijkoefening. De vorming wordt afgestemd op de voorkennis van de deelnemers. De duur bepaalt de organisatie zelf, in overleg met LEIF (minimum 1,5 uur). De richtprijs is 100. Voor elke deelnemer wordt een brochure met de correcte wilsverklaringen en een handleiding voorzien. Hieronder vindt u een overzicht van de vormingen en infosessies rond Voorafgaande Zorgplanning die reeds plaatsvonden binnen de regio Brussel-Halle-Vilvoorde in Datum uur Thema Plaats Organisatie 12/05/16 3 u voorafgaande zorgplanning/ Steenokkerzeel Optimum C communicatie 25/10/16 2 u infoavond Voorafgaande Essenbeek KWB zorgplanning 16/11/16 2 u infoavond Voorafgaande Grimbergen KWB zorgplanning 18/11/16 2u infoavond Voorafgaande Merchtem KWB zorgplanning 9/12/16 2u infoavond Voorafgaande Vilvoorde KWB zorgplanning 21/10/16 2u infoavond Voorafgaande Sint-Lambrechts KWB zorgplanning Woluwe 21/11/16 2u Infonamiddag Voorafgaande Tervuren WZC Zoniën zorgplanning 23/11/16 2u Infonamiddag Voorafgaande zorgplanning Opwijk WZC Oase Opwijk Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 42

43 1.5.4 Eerste EPC (Education in Palliative Care) congres Het Forum Palliatieve Zorg, Odisee Hogeschool en Erasmus Hogeschool kennen een lange traditie van vorming en opleiding voor artsen, hulpverleners en vrijwilligers in de palliatieve zorg: de postuniversitaire opleiding voor medici (PALM), de Ba-na-Ba en postgraduaat palliatieve zorg voor verpleegkundigen, de basiscursussen voor zorgkundigen en vrijwilligers, de opleidingen palliatief referent, Maar zoals we in de loop der jaren ondervonden - opleiden en vormen is meer dan alleen maar formeel en schools leren en is ook nooit eindig De kernvraag van ons eerste EPC-congres, dat plaatsvond op 4 februari 2016 was dan ook: hoe een blijvend leerklimaat op het werkveld introduceren? Als hulpverleners in de supportieve en palliatieve zorg, respecteren we vergaand het privéleven van mensen, en de keuzes die ze over medische en andere beslissingen nemen, al dan niet in voorafgaande wilsbeschikkingen vastgelegd. Wat moet je daarvoor kennen als arts, als verpleegkundige, als zorgkundige, als psycholoog, als moreel consulent, als pastor? En wat leer je daarover thuis, op school, in het werkveld, in vormingen en opleidingen? In het congres lichtten we diverse educatiemodellen/ leervormen uit, die worden aangewend om de deelnemers -op een creatieve en interactieve manier- diverse aspecten van de palliatieve zorg naar zichzelf als hulpverlener en naar hun werkveld te vertalen. De figuur van de Griekse wijsgeer Socrates werd als leidraad genomen: hoe kunnen we de socratische methode ( als manier om tot ware kennis te komen en dit via de anderen ) hanteren in leren over palliatieve zorg? Dit komt terug in de centrale lezing van Prof. Dr. Christa Anbeek en in de reflecties hierop. Nadien werd de socratische methode ook geïllustreerd in de workshops via diverse leervormen die elk een aspect van palliatieve zorg trachten te doorgronden. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 43

44 Het centrale thema van dit congres was kwetsbaarheid in educatie. Hulpverleners moeten permanent omgaan met gekwetste en kwetsbare mensen, maar worden daarin zelf bevraagd naar hun eigen kwetsbaarheid. Kan men leren om te gaan met die kwetsbaarheid, en in hoeverre kan men zichzelf kwetsbaar opstellen naar patiënten en collega s toe? En kan de groep (collega s, maar ook medestudenten) daarin helpen om terug voldoende veerkracht te hebben? In de voormiddag was de keynote-spreker Prof. Dr. Christa Anbeek (UVH Utrecht), en volgde er een paneldebat met W. Distelmans - C. Anbeek - S. Tobback - I.Verhees - E. Verliefde onder leiding van G. Tegenbos. In de namiddag werden er 10 soorten workshops palliatieve zorg in diverse leervormen georganiseerd: leren via intervisie en casuïstiek, rollenspel, narratieve zorg, filosofische reflectie, train-the-trainer, spelelementen, filmanalyse, kunst, leestherapie, door professionele lesgevers en professionelen uit het werkveld. Er waren 180 aanwezigen, waarvan 163 betalende inschrijvingen aan 90. Het budget werd geregeld via samenwerkingsovereenkomst Banaba/Postgraduaat tussen Odisee, Forum en Erasmus (geen extra middelen vanuit Forum; het EPC congres is breakeven) Evaluatie congres (globaal oordeel 82 %) leerinhoud (89 %, goed tot zeer goed) duur (88 %, ideaal) documentatiemap / goodie bag (78 %, goed tot zeer goed) onthaal (89 %) zaal (90%) catering (90%) leervormen : intervisie (goed tot zeer goed), kunst van het zorgplannen (middelmatig), slechts nieuwsgesprek/rollenspel ( goed tot zeer goed), stil-leven/ narratieve zorg (goed tot zeer goed), waardevolle perspectieven /fil. Reflectie ( goed tot zeer goed), rouwzorg met kinderen ( goed tot zeer goed), voorafgaande zorgplanning ( middelmatig tot goed), stemmen uit het sluimerland/dementie middelmatig tot goed), communicatie dementie ( zeer goed), kijken naar kunst (goed tot zeer goed), kracht van literatuur ( zeer goed) Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 44

45 1.5.5 Infomomenten Doel: Infomomenten zijn een uitgelezen manier om palliatieve zorg kenbaar te maken bij een brede groep mensen. We trachten zo de bevolking maar ook professionelen te informeren over de mogelijkheden van palliatieve zorg, financiering, palliatieve thuiszorg, structuur palliatieve zorg (verschillende settings), plaats van de huisarts binnen palliatieve zorg, Deze infomomenten worden georganiseerd in samenwerking met één of meerdere woonzorgcentra in een regio, andere zorgorganisaties, huisartsen, en worden begeleid door één van de medewerkers van het Forum Palliatieve Zorg. Begin 2016 werd er elektronische en per post een infofolder verspreid over het organiseren van een infoavond palliatieve zorg. Deze infofolder werd verstuurd naar alle woonzorgcentra en thuisvervangende settings en de regio Brussel-Halle-Vilvoorde. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 45

46 Uitwerking: Data: Inleidingen palliatieve zorg door (naargelang sprekers beschikbaar en vraag van organisator): - Plaatselijke huisarts(en) - Regioverpleegkundige Omega - Eenheid palliatieve zorg van de regio - Eerstelijn gezondheidszorg vertegenwoordiger - Vrijwilliger Omega - Woonzorgcentrum van de regio Pauze met vraagstelling en debat Datum uur Thema Plaats Organisatie 16/02/16 2u Euthanasie en Levenseindebeslissingen 21/02/16 3u Keuzes (voor bewoners /families) Brussel Brussel De Blauwe Posthoorn St. Monika WZC 12/05/16 2u Levenseindebeslissingen Anderlecht CM Anderlecht 14/06/16 3u Voorafgaande zorgplanning en levenseindebeslissingen 06/10/16 2 u Palliatieve Zorg en voorstelling Omega St. Pieters leeuw Ganshoren WZC st Antonius LDC De Zeyp 20/10/16 2u Basisconcepten palliatieve zorg Brussel BOD (Dienstencentra Bxl) 21/11/16 2u Palliatieve Zorg Tervuren WZC Zonien 14/10/16 1u Palliatieve Zorg Wemmel Odisee 25/10/16 1u Palliatieve Zorg en voorstelling Omega 23/11/16 2u Voorafgaande Zorgplanning Wezenbeek- Oppem Opwijk WZC Vuerenveld WZC Oase Opwijk Deelname aan beurzen Het Forum Palliatieve Zorg wordt regelmatig uitgenodigd op beurzen in heel de regio en gaat zelf op zoek naar nieuwe beurzen waaraan kan deelgenomen worden. Op deze beurzen wordt telkens een informatiestand met informatiefolders, brochures, informatie rond vrijwilligerswerk, opgesteld. Deze stand wordt bemand door 2 medewerkers. We beschikken ook over 4 banners (Forum, Omega, W.E.M.M.E.L., Br.E.L) om de zichtbaarheid van onze stand te vergroten. DATA THEMA PLAATS EN ORGANISATOR 04/02/2016 Educatie in palliatieve zorg Congres EPC - Forum PZ / Odisee / EHB Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 46

47 1.5.7 Documentatiecentrum Het Forum Palliatieve Zorg beschikt over een bibliotheek die door iedereen kan worden geraadpleegd. Deze omvat vakliteratuur, romans, poëziebundels, kinderboeken, werkboeken, pedagogisch materiaal, wetenschappelijke tijdschriften, eindwerken, doctoraten en DVD s. Er wordt vooral een beroep op gedaan door medewerkers van het Expertisecentrum Waardig Levenseinde, vrijwilligers, leden van het Forum Palliatieve Zorg en studenten. In het geval van Omega wordt vooral het educatief materiaal zoals de rouwkoffer, het Doosje vol troost en de kinderboekjes ontleend. Dit ter ondersteuning van begeleidingen waarin kinderen betrokken zijn. In de loop van 2016 werd de bibliotheek verder uitgebreid met een 30-tal aanwinsten, waaronder romans, doctoraten, vakliteratuur, films en documentaires. Een dertigtal mensen ontleende één of meerdere werken in het documentatiecentrum in de loop van : 20 jaar Netwerk Palliatieve Zorg BHV Het Forum Palliatieve Zorg Brussel Halle Vilvoorde vierde in 2016 haar 20-jarig bestaan. In die hele periode steunden we op geëngageerde vrijwilligers en beroepskrachten om een zo professioneel mogelijk netwerk palliatieve zorg in onze regio uit te bouwen. Ter gelegenheid van onze verjaardag, nodigden we iedereen uit op 21 september om samen met het huidige team en de Raad van Bestuur het glas te heffen. In het prachtige decor van de zaal El Dorado te Humbeek, keken we samen naar de theatermonoloog Met de mantel der liefde, gebracht door Kurt Defrancq met muziek van celliste Renke van Impe. Na de terug- en vooruitblik van Wim Distelmans was er tijd genoeg voor alle actoren om met een hapje en drankje samen stil te staan bij onze dagelijkse praktijk en voor het leggen van nieuwe contacten om de volgende 20 jaar met volle moed weer aan te vangen. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 47

48 2. Samenwerking en consult 2.1. Samenwerking Overleggroepen van het netwerk palliatieve zorg Vergadering vrijwilligers Doelstelling: Uitwisselen van ervaringen, vorming, ontmoeting tussen vrijwilligers. De vergaderingen bestaan uit intervisie en een themavergadering. Verder worden ook praktische zaken geregeld (vb. herdenkingsmoment). Leden: Alle vrijwilligers, de coördinator vrijwilligers en de psycholoog van het Forum Palliatieve Zorg Bijeenkomsten: 11/01/16: intervisie en bespreking functioneringsgesprekken: 8 deelnemers 22/02/16: intervisie en filmvertoning Twilight of a life. 8 deelnemers 21/03/16: intervisie en in gesprek met Naziha Maher (Kom op tegen Kanker) over cultuursensitieve palliatieve zorg. 10 deelnemers 02/05/16: intervisie en workshop Visual Thinking Strategies (zintuigelijke gesprekstechniek) door Julie Rodyns. 11 deelnemers 13/06/16: intervisie en toelichting voorafgaande zorgplanning. 9 deelnemers 12/09/16: intervisie en toelichting Impala gegevens. 6 deelnemers 24/10/16: intervisie en in gesprek met Omega verpleegkundige over omgaan met families. 11 deelnemers 12/12/16: intervisie en reflectiemoment Levensmoeheid bij ouderen. 13 deelnemers Resultaten van de overleggroep: Bij elke vergadering bespreken de vrijwilligers hun lopende begeleidingen. Vanuit de groep worden er vragen gesteld met de bedoeling te reflecteren over de casussen. De thema s die verder aan bod komen, dienen om de kennis en vaardigheden van de vrijwilligers te verhogen Werkgroep PST en palliatieve eenheden Doelstelling: Samenbrengen van de Palliatieve Supportteams en eenheden om ervaringen uit te wisselen. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 48

49 Leden: Dit gaat om PST s die interesse hebben in een samenwerking of op de hoogte willen blijven van de activiteiten van het Forum en de werkgroep PST s. De Cirkel AZ Jan Portaels Gendarmeriestraat 65, 1800 Vilvoorde 02/ (PST, Martine Van Beersel en Kurt Van Steenwinkel) OLV Campus Asse 02/ (Annelies Steurs) Sint-Jan Brussel 02/ (Lut Soumillion en Paul Vanderveken) Halle Sint-Mariaziekenhuis 02/ / (Bernadette Leroux en Anne Croonenberghs) Brugmann ziekenhuizen 02/ (Palliatieve Eenheid Papyrus en PST, Dr Mark De Ridder, Dr Geertje Miedema, Dr Mia Voordeckers) MS Centrum 02/ (Dr. An Van Nunen en Corinne Cuveliers) Inkendael 02/ (Patty Bauwens) UZ Jette 02/ (Sabien Bauwens en Catherine Baillon) Bijeenkomsten: Geen bijeenkomsten in In 2017 wordt er een transmurale werkgroep PST opgestart (voor ziekenhuizen, woonzorgcentra, thuisvervangende voorzieningen) in functie van een betere samenwerking en uitwisseling m.b.t. palliatieve support en beleid. Docentenbijeenkomst Doelstelling: Voorstelling docenten en overzicht inhoud modules Terugblik vormingen Vooruitblik vormingen en suggesties voor het komende vormingsjaar. Praktische afspraken met docenten Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 49

50 Bijeenkomsten: 15/01/2016: voorstelling docenten per module/overzicht inhoud modules terugblik vormingen / vorming op maat vooruitblik 2016 : suggesties overzicht praktische afspraken Leden: Daevy Amerlynck (FPZ) Yanna Van Wesemael (FPZ) Inge De Hertogh (FPZ) Paul Destrooper(LEIF) Tine Berbé (Huis van de Mens Brussel) Bie Lambrechts (MBE Omega) Jo Verbiest (MBE Omega) Jan Blockhuys (Woordzorg bvba) Soraya rensen (Woordzorg bvba) Thomas Creten (BEAPP consulting) Robert Geeraert (LEIF) Martine Van Beersel (AZ J. Portaels) Wim Distelmans (UZ Brussel/ FPZ/ LEIF) Frank Schweitser (MBE Omega / TOPAZ) Carmino Van Meerhaeghe (AZ Damiaan Oostende/Odisee) Luc De Waegeneer (Palliatief Netwerk Aalst-Ninove) Gerke Verthriest (rouwtherapeute) Erik Verliefde (Odisee) Resultaten: Ideeën voor de nieuwe vormingsbrochure Inhoudelijk afstemmen van cursusonderdelen van de basiscursussen Netwerkvorming binnen de groep lesgevers Adviesraad woonzorgcentra Doelstelling: De adviesraad woonzorgcentra (voorheen de stuurgroep ) is samengesteld uit beleidsverantwoordelijken vanuit de sector, aangevuld met verantwoordelijken bewonerszorg, zorgcoördinatoren, referenten palliatieve zorg, verpleegkundigen, MBE Omega. Ze vergadert in functie van de verantwoordelijken palliatieve zorg in WZC, van de CRA en van de directies. Leden: Daevy Amerlynck, FPZ Yanna Van Wesemael, FPZ Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 50

51 Bie Lambrechts, verpleegkundige thuisequipe Omega Patricia Dereymaecker, verpleegkundige thuisequipe Omega Mieke Ceuppens, directie WZC Releghem te Zemst Nadia Juliens, WZC Releghem te Zemst Antoon Verreeth, CRA WZC Releghem te Zemst Hilde Roekens, WZC Mater Dei te Heikruis Olivia Van Mechelen, Brussels woonzorg voor ouderen Sophie Tobback, huisarts en CRA Sint Rafaël te Liedekerke Anne Croonenbergs, psychologe, geriatrie, Sint Maria-Ziekenhuis te Halle Chris Ledewijn, palliatief referent WZC Emmaus te Hofstade Robert Geeraert, consulent LEIF Elke Decuyper, directie WZC Augustinus te Halle Wendy Thielemans, palliatief referent WZC Vanderstokken te Buizingen Marielle Tielemans, sociale dienst WZC Vanderstokken te Buizingen Wouter Baekeland, palliatief referent WZC Lucie Lambert te Halle Aantal bijeenkomsten: 2 29/02/2016: Planning beleidsdagen (noord-zuid) in voorjaar en najaar 2016 Brochure palliatieve zorg in WZC: herbepaling inhoud (draaiboek) doelgroepen, verspreiding / link met project voorafgaande zorgplanning van Forum/LEIF Feedback Congres Education in Palliative Care van 4/02: welke aspecten/ leervormen interessant voor WZC s + suggesties nieuw thema Opleiding palliatief referenten : stand van zaken Vormingsaanbod Forum : wat is er voor WZC s toegankelijk/ interessant? Waar moeten we meer op inzetten (communicatie met bewoners/ familie, met personen met dementie, pijn - en symptoomcontrole, ) Resultaten campagne (gratis) infovonden Palliatieve Zorg Aanbod intervisie/ vorming over rouwzorg vanuit Forum. Verwachtingen vanuit WZC s 23/09/2016: Toelichting bevraging vanuit Kom op tegen Kanker (Mevr. Katleen Schiepers) betreffende sensibilisering over kanker binnen WZC s Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 51

52 Stand van zaken opmaak draaiboek palliatief zorgbeleid in WZC vanuit Forum en adviesraad Rapport IMPALA 2015 (bevraging palliatieve zorg bij netwerken, MBE, ZH en WZC vanuit departement welzijn) Overzicht opleidingen voor WZC s planning beleidsdagen najaar 2016 Adhoc werkgroep draaiboek palliatief zorgbeleid in WZC Doelstelling: Op de adviesraad WZC van 29/02 werd beslist een draaiboek palliatief zorgbeleid in WZC te ontwikkelen (bruikbaar voor alle zorgverleners in een WZC). Er werden in 2016 twee adhoc werkgroepen georganiseerd hierover met terugkoppeling op de tweede adviesraad van 23/09. Leden: Daevy Amerlynck, FPZ Yanna Van Wesemael, FPZ Hannie Vanden Bilcke, FPZ/ Br.E.L. Nadia Juliens, WZC Releghem te Zemst Sophie Tobback, huisarts en CRA Sint Rafaël te Liedekerke Chris Ledewijn, palliatief referent WZC Emmaus te Hofstade Wouter Baekeland, palliatief referent WZC Lucie Lambert te Halle Robert Geeraert, LEIF consulent Bijeenkomsten: 2 09/05/16: Situering, bepalen hoofditems (visie, wetgeving & financiering,voordelen, actoren, personeelsbeleid, (h)erkenning palliatief, communicatie, vzp, familie, levenseindebeslissingen, zorg in de terminale fase, rouwzorg, cultuursensitieve zorg) + afspraken met werkgroep mbt taakverdeling en timing 27/06/16: Bespreking inhoudstafeldraaiboek, taakverdeling Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 52

53 Werkgroep woonzorgcentra Doelstelling: Via deze werkgroep worden er ontmoetingsmomenten georganiseerd voor verantwoordelijken en palliatief referenten binnen woonzorgcentra. Op deze manier kunnen ze ervaringen uitwisselen, deskundigheid bevorderen en concrete casussen bespreken. Bepaalde thema s die aan bod komen in de stuurgroep, kunnen uitgebreid worden behandeld tijdens bijeenkomsten van de werkgroep. Dit kan ook via het bijwonen van vaste vormings- en sensibiliseringsmomenten van het Forum. In 2016 zijn er dusdanig geen aparte werkgroepbijeenkomsten geweest, maar werden permanente vormingen als werkgroepen beschouwd. In 2017 staan er 2 bijeenkomsten ingepland. Bijeenkomsten: Sessie 1: De subcutane spuitaandrijver door Bie Lambrechts (20 deelnemers) Sessie 2: Palliatieve Sedatie door Wim Distelmans (51 deelnemers) Sessie 3: De subcutane spuitaandrijver door Bie Lambrechts (35 deelnemers) Sessie 4: Existentiële en spirituele zorg door Katleen Van Steenkiste (13 deelnemers) Sessie 5: Aanleren intervisie in palliatieve zorg door Paul Destrooper (9 deelnemers) Sessie 6: De subcutane spuitaandrijver door Bie Lambrechts (42 deelnemers) Sessie 7: Polyfarmacie in een palliatieve context door Soraya Rensen (10 deelnemers) Data en tijdstip: Sessie 1: 10/03/16 van 13u30 tot 16u30 Sessie 2: 21/04/16 van 13u30 tot 16u30 Sessie 3: 07/06/16 van 13u30 tot 16u30 Sessie 4: 04/10/16 van 09u tot 13u Sessie 5: 24/11/16 van 13u30 tot 16u30 Sessie 6: 29/11/16 van 13u30 tot 16u30 Sessie 7: 10/11/16 en 1/12/16 van 9u tot 13u Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 53

54 Leden: 95 woonzorgcentra ANAÏS ARCUS + RVT AVONDVREDE + RVT BLOEMENDAL (OCMW) + RVT Clivia DE CEDER (OCMW) + RVT DE MARETAK + RVT DE OVERBRON vzw DE TWEE PARKEN + RVT De Wand DE ZWALUW + RVT DILHOME + RVT EDELWEISS + RVT HERFSTVREUGDE - OCMW + RVT HEYDEVELD + RVT HOF TEN DOENBERGHE - OCMW + RVT Home BIZET+ RVT Home SCHEUT + RVT Home SELECT Huize SINT-MONIKA + RVT JASMINA MARIA-ASSUMPTA + RVT NAZARETH + RVT OFELIA + RVT Pagode Palmyra + RVT PARC ASTRID + RVT Ps.Ger. Centr. TER KAMEREN + RVT Residentie BELLEVUE+RVT RESIDENTIE BLARET Residentie EIZER Residentie Hertog Jan Residentie LUCIE LAMBERT + RVT RESIDENTIE OASE + RVT Residentie SCHEUTBOS + RVT Residentie SIMONIS + RVT Residentie VAN HORICK OCMW+RVT Rusthuis ATRIUM + RVT Rusthuis LEONARDO DA VINCI Rusthuis ROMANA + RVT Rusthuis STRIJLAND Rusthuis TER BIEST-OCMW + RVT Rustoord SINT-JOZEF + RVT Seniorie DEN BOGAET + RVT SINT ANTONIUS + RVT SINT- FELIX + RVT Ukkel St. Agatha - Berchem Linkebeek St.-Agatha - Berchem Evere Beersel Halle Neder-Over-Heembeek Jette Laken Vollezele-Galmaarden Dilbeek Anderlecht Londerzeel Opwijk Hoeilaart Anderlecht Anderlecht Meise Brussel Alsemberg (Beersel) Dilbeek Ukkel Overijse Neder-over-Heembeek Drogenbos Anderlecht Watermaal - Bosvoorde Vorst Sint-Genesius-Rode Overijse Kortenberg Buizingen Meise Molenbeek Koekelberg Wolvertem Kraainem Tervuren Laken Gooik Grimbergen Evere Humbeek St.-Pieters-Leeuw Herne Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 54

55 Tombeek-Heide + RVT WALFERGEM Wiart126 + RVT Woluwedal + RVT Woonzorgcentrum ZONIEN -OCMW+RVT WZC ANEMOON + RVT WZC ASCOT WZC DE VERLOSSER + RVT WZC H. HART Grimbergen + RVT WZC HINGEHEEM-OCMW + RVT WZC PARKHOF - OCMW + RVT WZC PRINCE LEOPOLD WZC RELEGHEM-OCMW + RVT WZC TER BURG + RVT WZC AKAPELLA + RVT WZC Ambroos + RVT WZC BREUGHELDAL-OCMW + RVT WZC DE GROENE LINDE + RVT - OCMW WZC DE OASE - OCMW + RVT WZC DE STICHEL + RVT WZC Eureka WZC EYCKENBORCH + RVT WZC Floordam + RVT WZC HESTIA + RVT WZC Het Witte Huis + RVT WZC Hof ter Waarbeek + RVT WZC IRIS WZC Keymolen WZC KONING ALBERT I + RVT WZC MARIENDAL - OCMW + RVT WZC MATER DEI + RVT WZC ONZE LIEVE VROUW + RVT WZC Onze -Lieve- Vrouw+ RVT WZC QUIETAS + RVT WZC RIETDIJK + RVT WZC SINT-ANTONIUS + RVT WZC Sint-Augustinus + RVT WZC SINT-CAROLUS + RVT WZC SPANJEBERG + RVT WZC TER LINDE I -OCMW + RVT WZC TER LINDE II - OCMW + RVT WZC TER STELTEN - OCMW + RVT WZC TRAPPENIERS - OCMW + RVT WZC VANDER STOKKEN + RVT YASMINA + RVT ZENNEHART + RVT ZILVERLINDE - OCMW + RVT Zonnesteen ZONNIG HUIS - OCMW + RVT Overijse Asse Jette Diegem-Machelen Tervuren Strombeek-Bever Strombeek-Bever St.-Ulriks-Kapelle Grimbergen Asse Machelen Overijse Zemst Zaventem Kapelle-op-den-Bos Hofstade (Zemst) Dilbeek St.-Genesius-Rode Opwijk Vilvoorde Evere Gooik Melsbroek Wemmel Itterbeek Asse Strombeek-Bever Sint-Kwintens-Lennik Dilbeek Overijse Heikruis-Pepingen Wezembeek-Oppem Pamel-Roosdaal Dilbeek Vilvoorde Zaventem Halle St.-Katharina-Lombeek Zellik Vilvoorde Vilvoorde Merchtem Zaventem Pepingen Overijse Alsemberg St.-Pieters-Leeuw Zemst Halle Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 55

56 Werkgroep Palliatieve Zorg in Thuisvervangende Voorzieningen Doelstelling: Thuisvervangende voorzieningen (van mentaal, motorisch en meervoudige gehandicapte personen) doen steeds meer beroep op het Forum Palliatieve Zorg voor palliatieve ondersteuning. Wij willen graag samen met de voorzieningen voor personen met een beperking de vragen onderzoeken en nagaan op welke wijze we het best ondersteuning kunnen bieden. Bijeenkomsten: 2 02/05/2016: Voorafgaande zorgplanning in TVV, door Yanna Van Wesemael 15/09/2016: Rouwzorg in TVV, door Gerke Verthriest Leden van de werkgroep: Alle thuisvervangende voorzieningen voor personen met een beperking, binnen regio Brussel-Halle-Vilvoorde. Leden van de stuurgroep: Jo Soetaert / Marina De Bondt Begeleid Wonen Brussel Hilde Meylaerts Eigen Thuis Lieve De Ridder/ Els Van Hoorebeeck/ Elke Deconinck Zonnestraal vzw Nele Haling De Kerselaar Greet Bonner/ Sonja Tiels MPC Sint-Franciscus Ingrid Smedts/ Machteld Debrandt/ Mary Konings Klim vzw Vanessa Pappaert/ Mia Stevens/ Margot Vos Vzw De Poel Sara Peetermans Vzw Zonnelied Els Smets Eigen Thuis Hans De Maere/ Jan Deroover-Hopperank Ulrikre De Wandeler / Veerle Detandt- Levedale Bie Lambrechts Omega vzw Yanna Van Wesemael Forum Palliatieve Zorg Daevy Amerlynck Forum Palliatieve Zorg Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 56

57 Resultaten: Personeel en opvoeders zijn niet medisch geschoold: de ondersteuning van Omega wordt zeer positief geëvalueerd. Het personeel voelt zich veiliger bij een palliatieve situatie van één van hun bewoners als Omega gebeld kan worden. Het ethisch denken rond het levenseinde van bewoners, in samenwerking met familie, is indringend. Het personeel kent de bewoner vrij lang, waardoor het afscheid voor sommigen intens wordt beleefd. Intervisie wordt door alle leden als zinvol ervaren: case-situaties helpen om hun kennis rond het levenseinde te verfijnen. Deze intervisie wordt altijd gekoppeld aan een vormingsmoment (voorafgaande zorgplanning/rouwzorg) toegepast op hun doelpubliek. Adviescommissie voorzitters huisartsenkringen B-H-V Doelstelling: Deze bijeenkomst is een evaluatievorm van palliatieve zorg in de praktijk. De werkgroep is een aanspreekpunt voor problemen met, tekortkomingen in, suggesties voor, de samenwerking met de huisartsen in de regio en de thuiszorgequipe Omega. Dankzij deze commissie kunnen huisartsen actief deelnemen in het beleid. Bijeenkomsten: Geen bijeenkomst in 2016, wel twee gepland maar geannuleerd wegens te weinig inschrijvingen. Samen met Dr. Annick Dermine, directeur Huis voor Gezondheid en in samenwerking met de Brusselse Huisartsenkring (contact Dr. Lieve Vandeputte) staat het Forum Palliatieve Zorg in voor bijscholing van de huisartsen Brussel inzake palliatieve zorg. Hier vond één vormingsmoment plaats op 17 november 2016 over voorafgaande zorgplanning en palliatieve sedatie met 25 huisartsen. Resultaten: Bewerkstelligen van voorafgaande zorgplanning als communicatief proces tussen arts en patiënt. Betere afstamming: patiënt, arts, eerste lijn thuiszorg, thuisequipe Omega, Forum Palliatieve Zorg. Leden: Omega/Forum: leden Raad van Bestuur Forum/Omega, Wim Distelmans, Johan Bilsen, François Pauwels, Patrick Simons, Frank Schweitser, Yanna Van Wesemael. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 57

58 Voorzitters huisartsenkringen: Dr. Christiaan Genbrugge, Dr. Guy Belsack, Dr. Frank Mertens, Dr. Johan Brusseleers, Dr. Anne-Marie Deleenheer, Dr. Luc De Munck, Dr. Walter Van Den Heuvel, Dr. Johan Gaublomme, Dr. Herman Docx, Dr. Herman Willems, Dr. Paul van Belle. (Halle Vilvoorde) Deelname aan regionale overleggroepen SEL - Zorgnetwerk Zenneland Doelstellingen: Medewerking aan SEL-initiatieven die met palliatieve zorg/levenseindebeslissingen te maken hebben. Netwerking met eerste lijn gezondheidswerkers, thuiszorgdiensten. Informatie over ontwikkelingen, opleiding en vormingen palliatievezorg/ levenseindebeslissingen. Bijeenkomsten Deel-SELwerkingen (vertegenwoordiging door Forum/Omega): Overlegplatform Dementie: 16/2, 7/6 Piekuurtjes: 23/2 (Londerzeel, over palliatieve zorg), 31/5 (Grimbergen), 17/10 (Wemmel, kick-off), 12/12 (Wemmel) Bestuursplatform: 2/6 (Londerzeel) Algemene vergadering: 16/3 (Coloma St P Leeuw) Netwerkplatform palliatieve zorg: 30/9, 25/11 (Coloma, St P Leeuw) Resultaten: De SEL bijeenkomsten zijn gelegenheden om het zorgaanbod en de zorgverleners uit de regio te leren en om onszelf als netwerk bekend te maken. Twee maal ging een piekuurtje over levenseinde en twee maal werd samengewerkt aan een netwerkplatform palliatieve zorg over communicatie aan het levenseinde en over casussen in palliatieve zorg. SEL werkgroep palliatieve zorg Doelstellingen: Het doel van de werkgroep palliatieve zorg van de SEL is om noden rond dit thema te detecteren bij de eerstelijnswerkers en hierrond vormingen aan te bieden, in samenwerking met het Forum Palliatieve Zorg Bijeenkomsten: 15/4, 1/7, 7/10, 18/11, 16/12 Leden: Luc Van Parijs (voorzitter), Stijn Van Buggenhout, Liesbeth Devreker, Johan Luyckfasseel, Alix Lenfant, Kaat Pierreux, Wendy Tielemans, Marleen Van Belle, Yanna Van Wesemael/Daevy Amerlynck Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 58

59 SEL Brussel - vzw BOT (Brussels Overleg Thuiszorg) Doelstelling: Het doel van deze vereniging is het streven naar het optimaliseren van de kwaliteit van eerste lijn gezondheidszorg, in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, ten behoeve van de zorg-/hulpvrager en de zorg-/hulpverlener. Met zorg-/hulpvrager wordt iedere persoon bedoeld, wonende in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die gebruik maakt van het eerste lijn gezondheidszorgaanbod. Met zorg-/hulpverlener wordt iedere persoon bedoeld, die beroepsmatig of op vrijwillige basis zorg of hulp verleent. Men wil proberen de zieke persoon zo lang mogelijk in het vertrouwde thuismilieu te laten verblijven, wat ook de wens is van heel wat diensten en voorzieningen die zich hier dagdagelijks voor inzetten. Deze verenigingen en diensten zijn verenigd in het Brussels Overleg Thuiszorg. Bijeenkomsten vertegenwoordiging Forum 13/09/16 ZKP Dezeyp SAM-TES 18/10/16 ZKP GC De Maalbeek diensten psychiatrische problematiek 01/12/16 ZKP werking van de mutualiteiten 15/12/16 ZKP Zorgweigering LDC Cosmos Werkgroep pyschologen regio Brussel Doelstelling: Deze werkgroep, bestaande uit psychologen van de Brusselse PST s, palliatieve eenheden, thuiszorgequipes en van het Brussels netwerk, bestaat al enkele jaren maar werd nieuw leven ingeblazen eind Het doel van de werkgroep is om vier maal per jaar samen te komen en ervaringen en goede praktijken uit te wisselen aan de hand van casussen/intervisie. De werkgroep beoogt ook een actualisering van de kennis van de psychologen. Bijeenkomsten: 29/1, 15/4, 16/9 Behandelde onderwerpen: Casusbespreking/ intervisie Leden: Agnès Bressolette Europe St Michel Bénédicte Mispelaere IRIS CHU St-Pierre Cathy Van Heer HIS Etterbeek Ixelles Christine Baud huin HIS Joseph Bracops Daphné Grulois CHIREC Cavell + Parc Léopold Emmanuelle Frère Chu Brugmann/Papyrus Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 59

60 Isabelle Driessens Clinique Saint-Jean Magali Cooreman Continuing Care Maud Spoel HIS Jospeh Bracops Nadine Lange Saint-Luc Julie Zurstrassen Saint-Luc Nathalie Chapeaux St-Anne, St Rémi Nicole Delvaux Bordet-Erasme Olivier Bury Europe St-Elisabeth Sophie Boussereau HIS Molière Longchamps/LOTUS Sophie Lasserre Europe St-Elisabeth Yanna Van Wesemael Forum Palliatieve Zorg/Omega Yasmine Delzenne Bordet, Centre de Soins Palliatifs Guillaume Gascard - Palliabru Sophie Duesberg - Palliabru Resultaten: Hieruit vloeiden concrete handvaten om het werk als psycholoog te faciliteren. Werkgroep Congres EPC 04/02/16 Doelstelling Inhoudelijke en praktische voorbereiding van het congres Education in Palliative Care op 4/02/16 (samenwerking Odisee, EHB, Forum) Leden: Candice De Windt (Odisee), Kathy Pletinckx (Odisee), Elise Van Houcke/Ann Jacques (Odisee), Hilde Van Acker/Heleen Vandromme (Odisee, Tina Van Mieghem (Odisee), Paul Destrooper (LEIF), Sophie Brasseur/ DennisDemedts (EHB), Daevy Amerlynck, Inge De Hertogh (FPZ) Bijeenkomsten: 5 Op 21/01/16, 22/08/16, 6/11/16, 27/11/16 en 15/12/16 Op 22/08/16 aangevuld met externe leden: Tanja Nuelant, Ellen Van Houdenhove en Adelheid Rigo van Odisee / HIG en Dr. Sophie Tobback om de eerste aanzet van het inhoudelijk programma af te ronden. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 60

61 Stuurgroep Banaba Palliatieve Zorg Doelstelling: De stuurgroep heeft een beleidsvoorbereidende functie. Zij behandelt dossiers met betrekking tot het onderwijscurriculum, die vervolgens in de beleidsorganen van de deelnemende instellingen worden behandeld. De stuurgroep speelt ook een belangrijke coördinerende rol in de uitvoering van de vastgelegde beleidsprioriteiten (zie jaarlijks hernieuwde samenwerkingsovereenkomst). De operationele onderwijscoördinatie wordt verder toevertrouwd aan het onderwijsteam. De stuurgroep vergadert minstens vijf keer per jaar. De agenda wordt in onderling overleg bepaald door het opleidingshoofd. De vergaderdata worden bij de aanvang van het academiejaar vastgelegd en meegedeeld aan de leden van de stuurgroep. De oproeping bevat de agenda en wordt minstens een week voor de vergadering verzonden. Het voorzitterschap wordt opgenomen via een beurtrol. In academiejaar wordt het voorzitterschap opgenomen door Odisee met als voorzitter Candice De Windt. Leden : Candice De Windt (ODISEE) Kathy Pletinckx (ODISEE) Heleen Vandromme (ODISEE) Ann Jaques (ODISEE) Merjem Ouelhadj (Erasmushogeschool Brussel) Dennis Demedts (Erasmushogeschool Brussel) Gerlinde De Clerq (Erasmushogeschool Brussel) Daevy Amerlynck (Forum PZ) Paul Destrooper (Forum PZ / LEIF ) Ruddy Verbinnen (UAB) Bijeenkomsten: Er waren 12 bijeenkomsten gepland, sommige in kader van de voorbereiding van de nieuwe samenwerkingsovereenkomst, sommige in kader van het EPC Congres. Op 26/05/16 had een curriculumwerklunch plaats in Odisee, met alle lesgevers van het postgraduaat palliatieve zorg (12), waarbij het nieuwe programma, lesinhouden en evaluatie van het postgraduaat werden vastgelegd. 21/01/16 (o.m. laatste check Congres) 19/02/16 (o.m. evaluatie Congres) 17/03/16 26/05/16 (curriculumwerklunch met docenten) 08/06/16 30/06/16 Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 61

62 18/08/16 25/08/16 (o.m. samenwerkingsovereenkomst) 29/09/16 (o.m. samenwerkingsovereenkomst) 06/10/16 27/10/16 15/12/ Deelname aan regio-overschrijdende overleggroepen Werkgroep rouw Doelstelling: De palliatieve rouwcultuur in de dagelijkse zorg voor patiënten, bewoners woonzorgcentra, familie en hulpverleners implementeren. Leden: Sabien Bauwens (UZ Brussel) Annelien Tack (UZ Brussel) Manu Keirse (KU Leuven) Wim Distelmans (UZ Brussel, VUB, FPZ) Gerke Verthriest (rouwtherapeute) Yanna Van Wesemael (Forum PZ) Daevy Amerlynck (Forum PZ) Bijeenkomst: 25/04/16 Resultaten: Ontwikkelen visie rouw bij het levenseinde, waarbij patiënt, bewoner, thuisresident centraal staan. (cf. folder / vormingen/ intervisie) Verspreiding en update rouwbrochure / flyer Intervisie voor hulpverleners / naasten / bewoners van WZC Vorming aan huisartsen, CRA, palliatieve eenheden, PST, ZH Voorbereiding symposium 19/04/17 Kinderen in rouw Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 62

63 Deelname aan interne overleggroepen van partners Overleggroep PALM (permanente vorming Palliatieve Zorg voor Medici en Masters) Het Forum Palliatieve Zorg werkte in 2016 nauw samen met de Leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB voor het inrichten van de PALM opleiding, een permanente vorming in Palliatieve zorg voor Medici en Masters. Deze 4de editie van de opleiding ging van start met 60 inschrijvingen. Tijdens de overlegmomenten werden de inhoud van de opleiding en de keuze van de docenten bepaald, alsook praktische afspraken gemaakt. Vanuit het Forum werden er ook docenten aangeleverd. Bijeenkomst: 20/06/16: nabespreking opleiding, opmaak programma volgende editie /10/16: voorbereiding start PALM cyclus Leden: Daevy Amerlynck Inge De Hertogh Paul Destrooper Wim Distelmans Frank Schweitser Linde Vande Casteele Hannie Van den Bilcke Yanna Van Wesemael Resultaten: PALM opleiding editie (5 lesdagen) Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L Opzet: Informatie, advies, opleiding en vorming voor alle partners betrokken bij levenseindezorg. Patiëntenbegeleiding bij het uitklaren levenseindevragen bij mensen met psychisch lijden. Patiënten in dagcentrum TOPAZ supportief en palliatief ondersteunen Vrijwilligerswerking voor het centrum coördineren. Samenwerking tussen de partners wat betreft visieontwikkeling levenseindezorg. Leden: Wim Distelmans Frank Schweitser Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 63

64 Linde Vande Casteele Yanna Van Wesemael Paul Destrooper Magriet De Maegd Kris Van De Gaer Inge De Hertogh Daevy Amerlynck Hannie Van den Bilcke Bijeenkomsten: 8 08/01/16: Project Voorafgaande Zorgplanning (samenbundelen wilsverklaringen, bijhorende brochures, ontwerp logo, vormingsaanbod) 05/02/16: Feedback logo, ontwerp brochures voorafgaande zorgplanning, inhoud symposia Peloponnesos 22/02/16: inhoud nieuwsbrief w.e.m.m.e.l, bespreking inhoud bijhorende brochures voorafgaande zorgplanning 21/04/16: Voorbereiding persconferentie Voorafgaande Zorgplanning, finaliseren brochures voorafgaande zorgplanning, ontwerp affiche VZP 05/09/16: Evaluatie VZP campagne, tijdschrift w.e.m.m.e.l eerste stappen 12/10/16: Bespreking dummy versie tijdschrift w.e.m.m.e.l (Peiler ) 18/10/16: bepalen rubrieken Peiler en taakverdeling 07/11/16: inhoudbespreking eerste nummer Peiler + verspreiding Resultaten: Electronische nieuwsbrief Project Voorafgaande Zorgplanning Symposia Peloponessos (april 2016) W.E.M.M.E.L community Symposia Andalusië (oktober 2016) Peiler tijdschrift Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 64

65 LEIF (LevensEindeInformatieForum) Het Forum neemt deel aan LEIFvzw. LEIF, LevensEindeInformatieForum, is een open initiatief van mensen en verenigingen die streven naar een waardig levenseinde voor iedereen, waarbij respect voor de wil van de patiënt voorop staat. Het Forum Palliatieve Zorg is aanwezig op: de Algemene Vergadering de Raad van Bestuur Het Forum werkt mee aan de publicaties van LEIF, deze worden ook door het Forum mee verspreid en gebruikt voor de vormingsopdrachten. (Brochures Voorafgaande Zorgplanning en wilsverklaringen LEI(F)draad). Medewerkers van het Forum geven les in de LEIF-opleidingen en omgekeerd worden medewerkers van LEIF vaak ingeschakeld voor info en vorming levenseindezorg, levenseindebeslissingen, wilsverklaringen, euthanasie, enz. Het Forum verwijst naar de LEIFlijn als een publiekslijn met alle informatie aangaande het levenseinde. Van deze lijn wordt zowel door het grote publiek als door zorgverleners gebruik gemaakt. Samen met LEIF worden vormingsprogramma s opgezet zoals deze vermeld zijn in de vormingen van het Forum. De deskundigheid van de medewerkers wordt door beide verenigingen aangewend zowel bij sensibilisatie voor de bevolking als in de opleidingen voor zorgverstrekkers. Het doel van deze nauwe samenwerking is om de deskundigheid samen te brengen en een faciliterende dienst te kunnen zijn voor bevolking en zorgverleners. Sommige leden van de raad van bestuur van LEIF zijn eveneens actief binnen het Forum en ondersteunen de werking. Deze zijn aanspreekbaar met hun deskundigheid voor het Forum. Raad van Bestuur: Wim Distelmans, voorzitter Paul Destrooper, penningmeester, verantwoordelijke vorming Kris Van de Gaer, staflid Linde Vande Casteele, staflid Sabien Bauwens Johan Bilsen Sven Claessens Tony De Bondt Etienne De Groot Joke Denekens Robert Geeraert Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 65

66 Reinier Hueting Raymond Mathys Colette Raymakers Rik Torfs Christine Van Broeckhoven Patrik Vankrunkelsven Jef Vermassen Resultaten: cf Consult Vraag naar psychologische consult en begeleiding Consultaties tijdens de begeleiding door Omega Indien patiënten of familieleden beroep willen doen op pyschologische ondersteuning tijdens het palliatief proces en onder begeleiding van Omega, kunnen zij telefonisch of face à face beroep doen op de psycholoog van het Forum Palliatieve Zorg. Tweedelijnsondersteuning, bij wijze van advies en overleg met verpleegkundigen, artsen, CLB, is ook steeds mogelijk. In 2016 deed de psycholoog Yanna Van Wesemael 15 telefoonconsulten, 35 huisbezoeken en twee consulten in het Expertisecentrum voor 13 patiënten en/of mantelzorgers. De inhoud van de gesprekken ging vaak over angst, zorglast, coping, familiale problemen, levenseindebeslissingen, zingeving, enz. Er werden in 2016 ook 15 rouwconsulten gedaan voor vijf nabestaanden. De gesprekken met de psycholoog vonden plaats ofwel bij de patiënt thuis, ofwel in het Expertisecentrum Waardig Levenseinde of in Br.e.l. De gesprekken waren er steeds op vraag van de patiënt en/of de mantelzorger. Daarnaast deed de psycholoog ook één intervisie in een WZC n.a.v. een overlijden van een bewoner en deed ze ook een vorming/groepsondersteuning van medewerkers van een Federale Overheidsdienst n.a.v. een zieke collega. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 66

67 3. Deskundigheidsbevordering Meerdaagse opleidingen Basiscursus palliatieve zorg: deze cursus richt zich tot zorgverleners (zorgkundigen, logistiek assistenten, kine s, animatoren, verpleegkundigen,..) uit woonzorgcentra, thuiszorg, enz. Deze cursus geeft aandacht aan verschillende aspecten van palliatieve zorg, o.a. fysieke aspecten, psycho-emotionele impact, communicatie met de zorgvrager en familie, levensbeschouwelijke aspecten, rouw en verlieservaringen, zorg voor de zorgenden, voorafgaande zorgplanning en levenseindebeslissingen. Basiscursus palliatieve zorg voor vrijwilligers: deze opleiding is bestemd voor vrijwilligers binnen verschillende settings zoals een dagcentrum, woonzorgcentrum, palliatieve eenheid, thuiszorg, Tijdens deze basiscursus die 2x per jaar word georganiseerd- proberen we de vrijwilligers klaar te stomen om in eender welke setting aan de slag te gaan. Deze cursus geeft aandacht aan verschillende aspecten van palliatieve zorg, o.a. fysieke aspecten, psycho-emotionele impact, communicatie met de zorgvrager en familie, levensbeschouwelijke aspecten, rouw en verlieservaringen, cultuursensitieve zorg en levenseindebeslissingen Postgraduaat en Ba-na-Ba Palliatieve Zorg: samen met de Erasmushogeschool en Odisee organiseren we jaarlijks de unieke BANABA Palliatieve zorg, alsook de introductiecursus Palliatieve Zorg (1 ste drie studiepunten Ba-Na-Ba) en het Postgraduaat Palliatieve Zorg (1 ste jaar Ba-NaBa). Opleiding palliatief referent: Het Forum Palliatieve Zorg en Panal vzw (Netwerk Palliatieve Zorg Arr. Leuven) organiseren gedurende 9 maanden een opleiding voor palliatief referenten regio Vlaams-Brabant. We richten ons tot referenten palliatieve zorg, CRA, die aan het werk zijn in woonzorgcentra binnen regio Vlaams-Brabant en Brussel en die reeds een basiscursus palliatieve zorg of een postgraduaat palliatieve zorg hebben gevolgd. In acht volledige lesdagen maken we de referent palliatieve zorg wegwijs in de relevante wetgeving en in de (verdere) uitbouw van de visie en structuur van palliatieve zorg in de organisatie. Er wordt ook dieper ingegaan op coachingsvaardigheden, het organiseren van een vorming voor het team, aspecten van rouwzorg en voorafgaande zorgplanning, het omgaan met familie van zorgvragers, enz. Van cursisten verwachten we een actieve inbreng aan de hand van onder meer casestudies. Permanente Vorming Tijdens deze specifieke themadagen nemen we de gelegenheid om bijzondere onderwerpen aan te brengen en een uitwisselingsmoment te creëren voor alle aanwezigen. Deze sessies zijn bestemd voor wie werkzaam is in de palliatieve zorg of daar een opleiding over heeft gevolgd. Vrijwilligersdag: tijdens dit ontmoetingsmoment diepen we een aantal specifieke thema s uit en dit onder begeleiding van een aantal deskundigen met een hart voor Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 67

68 vrijwilligers. We bieden de mogelijkheid voor vrijwilligers en vrijwilligersverantwoordelijken om onderling ervaringen uit te wisselen en kennis op te doen. Vorming op maat: wanneer een organisatie op zoek is naar een specifieke langdurige vorming of een vormingssessie op maat, dan kunnen zij bij ons terecht om vorming te organiseren binnen de eigen organisatie. Het volledige concept is te bepalen door de organisatie, in samenspraak met ons. Hierbij geven we graag een overzicht van wat we qua vormingen in het werkjaar 2016 hebben gerealiseerd: 3.1. Opleidingsaanbod van het netwerk palliatieve zorg Basiscursus Palliatieve zorg voor zorgverleners Doelstelling en/of behandelde thema s: Een basismodule palliatieve zorg, met bijzondere aandacht voor: 1. De kennismaking met de basisprincipes van palliatieve zorg en de regelgeving. 2. Het inzicht verwerven in de structuur van palliatieve zorg en de verschillende settings. 3. Voorafgaande zorgplanning 4. Beslissingen aan het levenseinde en ethische reflectie 5. De fysieke aspecten van palliatieve zorg en comfortzorg binnen een WZC 6. De psychologische pijler van palliatieve zorg. 7. Het communiceren met de zorgvrager en de familie 8. Zorg voor de zorgenden. 9. Handvatten voor het omgaan met rouw en verlies. 10. Existentiële en spirituele zorg bij ernstig zieken 11. Bezoek en voorstelling van alle organisaties binnen W.E.M.M.E.L, Expertisecentrum Waardig Levenseinde Lesgevers: Voorjaar 2016: Daevy Amerlynck (1/2) Jan Blockhuys (7) Bie Lambrechts (5) Luc De Waegeneer (7) Robert geeraert (9) Yanna Van Wesemael (6) Paul Destrooper (4) Tine Berbé (10) Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 68

69 Martine Van Beersel (8) Najaar 2016: Daevy Amerlynck (1) Jo Verbiest (2) Jan Blockhuys (4) Bie Lambrechts (5) Thomas Creten (7) Gerke Verthriest (9) Yanna Van Wesemael (6) Paul Destrooper (3) Tine Berbé (10) Martine Van Beersel (8) Doelgroep: Hulpverleners in de zorgsector, uit woonzorgcentra, thuisdiensten, familiehulp, Data en tijdstippen: Telkens van 9u00 12u30 en van 13u00 16u00: voorjaar 2016: 12/04/16, 19/04/16, 26/04/16, 03/05/16, 10/05/16 najaar 2016: 29/09/16, 06/10/16, 13/10/16, 20/10/16, 27/10/16 Duur opleiding: Totaal van 32,5u: 5 dagen x 6,5u Aantal deelnemers: voorjaar 2016: 21 deelnemers najaar 2016: 14 deelnemers Locaties: Voorjaar 2016: GC De Zandloper, Kaasmarkt 75, 1780 Wemmel Najaar 2016: Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L, J. Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel Basiscursus vrijwilligers in de palliatieve zorg Opzet: Een leermodule voor vrijwilligers in Palliatieve Zorg. Met een bijzondere aandacht voor de ondersteuning die zij geven aan patiënt en familie tijdens het palliatief ziekteproces en voor de samenwerking met andere zorgverleners. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 69

70 Doelstelling en/of behandelde thema s: Een basismodule voor vrijwilligers in de palliatieve zorg, met bijzondere aandacht voor: 1. Het kennismaken met de basisprincipes van palliatieve zorg. 2. Oriëntatie in vrijwilligerswerk + deontologie en beroepsgeheim 3. De fysieke aspecten en comfortzorg. 4. De psychologische impact van palliatieve zorg. 5. Het communiceren met de zorgvrager en met de familie. 6. Existentiële en spirituele zorg bij ernstig zieke mensen. 7. Cultuursensitieve palliatieve zorg 8. Handvaten voor het omgaan met rouw en verlies. 9. Beslissingen aan het levenseinde + ethische reflecties 10. Bezoek en voorstelling van alle organisaties binnen W.E.M.M.E.L, Expertisecentrum Waardig Levenseinde Lesgevers: Voorjaar 2016: Daevy Amerlynck (1) Jo Verbiest (3) Jan Blockhuys (5) Luc De Waegeneer (5) Gerke Verthriest (8) Yanna Van Wesemael (2/4) Paul Destrooper (9) Tine Berbé (6) Najaar 2016: Daevy Amerlynck (1) Jo Verbiest (3) Thomas Creten (5) Thomas Creten (7) Gerke Verthriest (8) Yanna Van Wesemael (2/4) Paul Destrooper (9) Tine Berbé (6) Stefaan Plysier (7) Doelgroep: Vrijwilligers in de thuiszorg, vrijwilligers werkzaam in woonzorgcentra, palliatieve eenheden, dagcentra, Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 70

71 Data en tijdstippen: Voorjaar 2016: 8 vrijdag voormiddagen van 9u tot 12u30: 26/02/16, 04/03/16, 11/03/16, 18/03/16, 25/03/16, 15/04/16, 22/04/16, 29/04/16 Najaar 2016: 8 vrijdag voormiddagen van 9u tot 12u30: 23/09/16, 30/09/16, 07/10/16, 14/10/16, 21/10/16, 28/10/16, 18/11/16, 25/11/16 Duur opleiding: 8 dagen x 3,5u = 28u Aantal deelnemers: Voorjaar 2016: 15 deelnemers Najaar 2016: 17 deelnemers Locatie: Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L, J. Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel Permanente Vorming Op deze dagen worden bijzondere onderwerpen aangebracht en is er tijd voor uitwisseling. Doelgroep: Personen die al een opleiding hebben gevolgd in de palliatieve zorg of enige kennis hebben over palliatieve zorg. Thema s: Sessie 1: De subcutane spuitaandrijver door Bie Lambrechts Sessie 2: Palliatieve Sedatie door Wim Distelmans Sessie 3: De subcutane spuitaandrijver door Bie Lambrechts Sessie 4: Existentiële en spirituele zorg door Katleen Van Steenkiste Sessie 5: Aanleren intervisie in palliatieve zorg door Paul Destrooper Sessie 6: De subcutane spuitaandrijver door Bie Lambrechts Sessie 7: Polyfarmacie in een palliatieve context door Soraya Rensen Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 71

72 Data en tijdstip: Sessie 1: 10/03/16 van 13u30 tot 16u30 Sessie 2: 21/04/16 van 13u30 tot 16u30 Sessie 3: 07/06/16 van 13u30 tot 16u30 Sessie 4: 04/10/16 van 09u tot 13u Sessie 5: 24/11/16 van 13u30 tot 16u30 Sessie 6: 29/11/16 van 13u30 tot 16u30 Sessie 7: 10/11/16 en 1/12/16 van 9u tot 13u Aantal deelnemers: Sessie 1: 20 deelnemers Sessie 2: 51 deelnemers Sessie 3: 35 deelnemers Sessie 4: 13 deelnemers Sessie 5: 9 deelnemers Sessie 6: 42 deelnemers Sessie 7: 10 deelnemers Locatie: Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L, J. Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel Vrijwilligersdag Opzet: Ontmoetingsmomenten waar we specifieke thema s uitdiepen en dit onder begeleiding van een aantal deskundigen met een hart voor vrijwilligers. We bieden de mogelijkheid voor vrijwilligers om onderling ervaringen uit te wisselen en kennis op te doen. Doelgroep: Vrijwilligers die werkzaam zijn in palliatieve zorg of in contact komen met palliatieve situaties, en vrijwilligersverantwoordelijken. Thema: In contact gaan met patiënten die moeilijk verbaal kunnen communiceren (Patty Bauwens, psychologe Ziekenhuis Inkendael) Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 72

73 Data en tijdstip: Op 25/01/2016 van 13u30 16u30 Duur opleiding: 3 uur Aantal deelnemers: 18 deelnemers Locatie: Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L, J. Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel Basiscursus voor scholen Doelgroep: Leerlingen van secundair onderwijs (TSO, BSO gezondheidszorg) van SO Brussel en Halle- Vilvoorde en leerlingen van tweedekansonderwijs B-H-V. Doelstelling: De kennismaking met de basisprincipes van palliatieve zorg Comfortzorg en de laatste zorg voor de stervende Multidisciplinair werken Professionele grondhoudingen van de zorgverlener De psychologische impact van palliatieve zorg Het communiceren met de zorgvrager en met familie Duur opleiding: 3 halve dagen van 13u tot 16u. (9 uur in totaal) Data en locatie: 29/10/15, 19/11/15,14/01/16 Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L, J. Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 73

74 Aantal deelnemers: 16 deelnemers KTA Jette (7 BSO Zorgkundige, 6 TSO Gezondheids-en welzijnswetenschappen) Lesgevers: Daevy Amerlynck Robert Geeraert Anne Ghysels Martine Van Beersel Yanna Van Wesemael Opleiding referenten palliatieve zorg in woonzorgcentra, regio Vlaams-Brabant Opzet: Het Forum Palliatieve Zorg en Panal vzw organiseren in academiejaar een opleiding voor palliatief referenten regio Vlaams-Brabant en Leuven. Via deze 8-daagse opleiding maken we de referent palliatieve zorg wegwijs in de relevante wetgeving, in de (verdere) uitbouw van de visie en structuur van palliatieve zorg in de organisatie. De opleiding startte in oktober 2016 en eindigt in juni De docenten gingen samen met hen op zoek naar hoe palliatieve zorg een (verdere) inbedding kan krijgen in hun organisatie. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 74

75 Doelgroep: Referenten palliatieve zorg die aan het werk zijn in woonzorgcentra binnen regio Vlaams- Brabant en Leuven, en die reeds een basiscursus palliatieve zorg of een postgraduaat palliatieve zorg hebben gevolgd. Programma: dinsdag 15/11/2016 DAG 1: 9u - 9u30: Kennismaking en inleiding, Daevy Amerlynck en Nele Geysen 9u30-12u15: Functieprofiel van de referentiepersoon palliatieve zorg, Sophie Tobback (huisarts en CRA) 13u 16u: Palliatieve Zorg in Vlaanderen en wetgeving (patiëntenrechten, euthanasiewetgeving), Herman Nys, KULeuven dinsdag 20/12/2016 DAG 2: 9u 12u15: Pijnmedicatie bij ouderen, Prof.dr Wim Distelmans 13u 16u: Symptoomcontrole, Dr. Jo Lisaerde dinsdag 17/01/2017 DAG 3: 9 12u15: Omgaan met rouw en verlies in woonzorgcentra, Gerke Verthriest, rouwtherapeut 13u 16u: Werken vanuit de waarderende benadering: Inzicht in de eigen zorgcultuur en de cultuur van de organisatie, Rudi Timmermans, Hogeschool Odisee dinsdag 14/02/2017 DAG 4: 9u 16u: Werken vanuit de waarderende benadering: het ontwikkelen van eigen competenties en vaardigheden, Goedele Slots, Odisee dinsdag 14/03/2017 DAG 5: 9u 16u: Hoe vorming organiseren en wat heb ik daarvoor nodig? Natasja Jennekens, UCCL dinsdag 18/04/2017 DAG 6: Advance care planning. Spirituele zorg. 9 12u15: Advance care planning, Paul Destrooper, LEIF 13 16u: Spirituele zorg en existentiële pijn: principes, Kathleen Vansteenkiste, Huis van de Mens Gent Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 75

76 dinsdag 23/05/2017 DAG 7: 9 16u: Wat is ethiek en wat is mijn ethiek? Moniek Drees, Panal dinsdag 13/06/2017 DAG 8: 9 12u15: Omgaan met familie in de terminale zorg, Karen De Meerleer, Panal Duur opleiding: 13-15u: Zorg voor de zorgenden, Karen De Meerleer, Panal 15 16u: Evaluatie en receptie 8 dagen aan 6u (= 48u), telkens van 9u tot 12u15 en van 13u tot 16u Aantal deelnemers: 19 deelnemers Locatie: Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L, J. Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel Opleiding Voorafgaande Zorgplanning voor WZC Doelgroep: Verpleegkundigen, CRA s, zorgkundigen, sociaal assistenten, Inhoud: Tijdens deze opleidingsnamiddag werd ingegaan op het ontwikkelen van een beleid over voorafgaande zorgplanning binnen het woonzorgcentrum. Aan de hand van casussen gingen we dieper in op een aantal vragen zoals: Wat is de wettelijke context over voorafgaande zorgplanning? Op welke manier kan hierover gecommuniceerd worden naar bewoners en hun familie? Docenten: Paul Destrooper, LEIF consulent Inge Verhees, actrice Duur opleiding: Van 13u30 tot 16u30 Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 76

77 Datum en locatie: 24/05/16 Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L, J. Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel Aantal deelnemers: 34 deelnemers 3.2. Opleidingsaanbod in samenwerking Opleidingen voor verpleegkundigen en andere gezondheidswerkers Deze opleidingen zijn op basis van een academiejaar, maar zijn hier ingebracht op basis van kalenderjaar. Het is een getrapte opleiding met drie onderdelen. Deze opleiding kan leiden tot een BANABA Verpleegkundige in de Palliatieve Zorg. Men start eerst met een introductie, daarna kan men een postgraduaat volgen. Als laatste is er nog de optie voor verpleegkundigen om een extra specialisatie te volgen, nl. de BANABA Palliatieve Zorg (opleiding in samenwerking met: Brusselse hogescholen Odisee en Erasmus). Deze laatste is uitdovend (wordt niet meer opgestart in ) Introductie Palliatieve Zorg 1. De kennismaking met de basisprincipes van palliatieve zorg 2. Fysieke aspecten bij pijn: observatie en anamnese 3. Verpleegkundige diagnostiek en interventies 4. Medische aspecten van palliatieve zorg: urgenties / palliatieve sedatie 5. De psychologische impact van palliatieve zorg 6. Het communiceren met de zorgvrager 7. Werken met families 8. Existentiële en spirituele pijn en zorg 9. Zorg voor de zorgenden 10. Handvatten voor het omgaan met rouw en verlies 11. Cultuursensitieve zorg in een palliatieve context 12. De voorafgaande zorgplanning: de kunst van het zorgplannen 13. Beslissingen aan het levenseinde Attestering: Het volgen van de cursus geeft recht op een attest Introductiecursus Palliatieve Zorg en biedt de mogelijkheid zich verder te bekwamen, nl. in Postgraduaat Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 77

78 Lesgevers: Yanna Van wesemael (1) Paul Destrooper (13) Bie Lambrechts (2) Carmino Van Meerhaeghe (3) Jan Blockhuys (5 / 12) Erik Verliefde (4) Kathleen Van Steenkiste (8) Gerke Verthriest (10) Martine Van Beersel (9) Luc De Waegeneer (6) Wim Distelmans (4) Naziha Maher 12) Doelgroep: De opleiding richt zich tot verpleegkundigen en andere gezondheidswerkers (psychologen, ergotherapeuten, moreel consulenten, kinesisten met minimum 1 jaar werkervaring). Data en tijdstippen: 8 donderdagen van 9u tot 17u: 22/09/16, 29/09/16,6/10/16,13/10/16, 20/10/16, 27/10/16,10/11/16, 17/11/16 en terugkomdag 12/01/17. Aantal deelnemers: 12 Locatie: Odisee Hogeschool Brussel Campus t serclaes, Warmoesberg 26, 1000 Brussel Campus Terranova, Blekerijstraat 23-29, 1000 Brussel Postgraduaat Verpleegkundige in de Palliatieve Zorg Doelstelling: Deze ervaringsgerichte opleiding wil de kennis verdiepen in palliatieve zorg en de beroepshouding verder ontwikkelen m.b.t. alle aspecten van het palliatief zorgconcept. Inhoud: Dit omvat 3 opleidingsonderdelen: Verpleegkundige Wetenschappen Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 78

79 Biomedische Wetenschappen Sociale - en Menswetenschappen Modules: Interdisciplinaire benadering van het verpleegkundige werk Medische aspecten van palliatieve zorg en oncologie. Pijn- en symptoomcontrole: diagnostiek en interventies/casuïstie en workshops. Aromazorg Patiëntencommunicatie en begeleiding. Methodologie van toegepast onderzoek Gebruik van wetenschappelijke kennis in praktijk en EBM Spirituele zorg. Ethiek en zorgethiek. Domeinspecifieke workshops. Werkveldervaring (56 stage-uren). Lesgevers: Robert Geeraert (1) Ruddy Verbinnen (6) (7) Julien Libbrecht (9) Lieven Decavele (2) Veerle Waterschoot (4) Wim Distelmans (2) Jean Luc Demeere (2) Carmino Van Meerhaeghe (3) Maarten Moens (2) Erik Verliefde (5) Katrien Cornette (8) Gerke Verthriest (8) Attestering: Het succesvol afronden van de verdiepingscursus wordt bekrachtigd met het getuigschrift Postgraduaat Verpleegkundige in de Palliatieve Zorg. Doelgroep: De opleiding richt zich tot verpleegkundigen die een coördinerende, sturende en voorbeeldfunctie hebben. Zij focussen op de uitvoering en management van zorg. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 79

80 Duur opleiding: Voorjaar 2016: 15 donderdagen van 9u tot 16u: 07/01, 21/01, 28/01,04/02, 18/02,25/02,03/03,10/03,17/03,24/03,14/04,12/05,19/05,26/05, 02/06 Najaar 2016: 15 donderdagen van 9u tot 16u: 24/11, 1/12, 8/12, 15/12, 22/12 (loopt door in 2017: 19/01,26/01, 02/02, 16/02, 23/02, 20/04, 27/04, 04/05,11/05, 18/05 en evaluatiedag 15/06) Locatie Odisee Hogeschool Brussel Campus t serclaes, Warmoesberg 26, 1000 Brussel Campus Terranova, Blekerijstraat 23-29, 1000 Brussel Aantal deelnemers: Voorjaar: 15 Najaar: BANABA Verpleegkundige in de Palliatieve Zorg Behandelde thema s: bekwaming in palliatieve zorgeducatie bekwaming in het invoeren van palliatieve zorg in diverse settings competentieverwerving m.b.t. het palliatieve zorgproces bij specifieke zorgvragers omgaan met ethische dilemma s literatuurstudie en wetenschappelijk onderzoek zorg verzekeren voor de zorgenden Attestering: Bij het succesvol afronden van deze module wordt een diploma Bachelor Verpleegkundige in de Palliatieve Hulpverlening behaald. Doelgroep: De opleiding richt zich tot verpleegkundigen die als verpleegkundige experten een adviserende en educatieve rol hebben. Duur opleiding: 19 lesdagen en 2 examendagen. Werkveldervaring (200 stage-uren en 150 verwerkingsuren). Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 80

81 Aantal deelnemers: Academiejaar : 7 verpleegkundigen Locatie: Odisee Hogeschool Brussel campus Terranova, Blekerijstraat 23-29, 1000 Brussel Erasmus Hogeschool Brussel Laarbeeklaan 121, 1090 Jette Palliatieve Zorg bij diverse cliëntgroepen (In samenwerking met Odisee en Erasmushogeschool) Opzet: Palliatieve zorg in de diverse beroepsdomeinen van de verpleegkunde vraagt om een transfer van de palliatieve zorgvisie naar deze specifieke cliëntengroepen. Naast de eigen kenmerken van deze cliëntengroepen wordt stilgestaan bij het zorgmodel en de kenmerken van begeleiding van deze personen. Vanuit de palliatieve context wordt uitgegaan van specifieke ziektesymptomen en ziekzijn-beleving. Andere thema s die aan bod komen: begeleiding van familie, rouwen om medebewoners, omgaan met verlies als zorgverlener. Doelgroep: Allen die in aanraking komen met deze ziektebeelden of doelgroepen en hun palliatief handelen willen afstemmen op specifieke vragen en mogelijkheden die het ziektebeeld of de patiënt oproept. Locatie: Odisee campus Terranova, Blekerijstraat 23-29, 1000 BRUSSEL Programma: Palliatieve zorg bij kinderen Data: 24/03/2016 Docent: Ilse Ruysseveldt, KItes UZ Leuven Tijdstip: 9-13u Palliatieve zorg voor psychiatrische uitbehandelde personen Datum: 24/03/2016 Docent: Ann Callebert, psychologe Tijdstip: 14-18u Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 81

82 Palliatieve zorg bij personen met een neuro-degeneratieve aandoening Datum: 14/04/2016 Docent: An Van Nunen, MS kliniek Melsbroek Tijdstip: 9-13u Palliatieve zorg bij personen met dementie Datum: 14/04/2016 Docent: Dr. Jo Lisaerde, KU Leuven Tijdstip: 14-18u Palliatieve zorg in de thuiszorg Datum: 12/05/2016 Docent: Bie Lambrechts, MBE Omega Tijdstip: 9-13u Workshop: bijzondere topics inzake levenseindebeslissingen Datum: 12/05/2016 Docent: Paul De Strooper, LEIF Tijdstip: 14-18u Palliatieve zorg in woonzorgcentra Datum: 26/05/2016 Docent: Sophie Tobback, huisarts, CRA Tijdstip: 9-13u Palliatieve zorg bij personen met een matige en ernstige mentale handicap Datum:26/05/2016 Docent: Hilde Filliers Tijdstip: 14-18u TOTAAL: 8 sessies x 4 = 32u 142 deelnemers Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 82

83 3.2.3 Opleiding palliatieve zorg voor masters en medici Het Forum Palliatieve Zorg werkte in 2016 nauw samen met de Leerstoel Waardig Levenseinde voor het inrichten van de PALM opleiding, een permanente vorming in PALliatieve zorg voor Medici en Masters. Deze opleiding ging opnieuw van start op 15 oktober. Zaterdag 15/10/16 DAG 1: Introductie communicatie rond ernstig, ongeneeslijk ziek zijn 9-11u: Introductie: Wim Distelmans, Yanna Van Wesemael, Rik Torfs 11u15 12u: Overgang van curatie naar palliatie - Wim Distelmans 13u-13u30: Vroege communicatie over palliatieve zorg en levenseinde - Advance care planning: Aline De Vleminck 13u30-14u30: Het communicatieproces rond slecht nieuws: Yanna Van Wesemael 14u45-15u45: Ethische reflecties: Johan Braeckman en Frank Schweitser 15u45-16u: Commentaar en afsluiten Zaterdag 26/11/16 DAG 2: palliatieve therapie 9u-9u30: Introductie oncologische aandoeningen: Simon Van Belle en Wim Distelmans 9u30-10: Verwacht ziekteverloop van de meest voorkomende kankers: Simon Van Belle 10u-10u30: Palliatieve heelkunde: Luc Proot 10u45-11u15: Palliatieve radiotherapie: Mia Voordeckers 11u15-11u45: Palliatieve medische therapieën: Simon Van Belle 11u45-12u15: Een Multidisciplinair Oncologisch Consult (MOC) 13u-13u05: Introductie: niet oncologische aandoeningen & specifieke doelgroepen: Wim Distelmans 13u05-14u: Kinderen: Joris Verlooy 14u-14u55: Geriatrie: Ingo Beyer 15u10-16u: Mensen met een zware beperking: Ann Van Nunen Zaterdag 28/01/17 DAG 3: Pijn-en symptoomcontrole 9u-9u30: Introductie pijn- en symptoomcontrole: Wim Distelmans 9u30-10u30: Pijn intro, subcutane pijnpomp: Wim Distelmans, Frank Schweitser 10u45-12u30: Neuropathische pijn, interventionele pijntechnieken, casuïstiek: Martine De Laat, Nico Blyaert, Milica Matic 13u-14u00: Psychische symptomen: angst, depressie, delirium, dementie: Catherine Baillon 14u00-14u30: Psychiatrische patiënten: Lieve Thienpont 14u30-15u: Zwakte, anorexie-cachexie: Wim Distelmans 15u15-16u: Urologische problemen: blaasspasmen, incontinentie, hematurie: Johan Braeckmann Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 83

84 Zaterdag 11/03/17 DAG 4: Pijn-en symptoomcontrole 9u-10u: Huid- en wondproblemen: Jeannine Spinnael 10u-11u15: Palliatieve therapie voor niet oncologische aandoeningen/ gastro-intestinale problemen: mondzorg, nausea en emesis, hik, ascites, darmobstructie, diarree, constipatie, incontinentie, : Maridi Aerts 11u30-12u15: Palliatieve therapie en symptoomcontrole voor pulmonaire problemen: hoesten, hik, dyspnee, pleurale effusie, : Wim Verhaeghe 13u-13u15: Urgenties in palliatieve zorg: Wim Distelmans 13u15-14u30: Palliatieve Sedatie: Getuigenis: baby Ella-Louise. Palliatieve sedatie: slow euthanasia? Technische uitvoering palliatieve sedatie richtlijnen: Linda van Roy en Wim Distelmans 14u45-16u: Panel: de praktijk van de palliatieve interventies o.a. in de thuiszorg, ziekenhuis, dagcentrum, eenheid; rol van de CRA: Patrick Simons, Geertje Miedema, Gwen Verbeke, Wim Distelmans Zaterdag 29/04/17 DAG 5: Voorafgaande zorgplanning, draagkracht en levensbeschouwing, cultuur en kunst, rouw 9u-9u45: Voorafgaande zorgplanning door de huisarts: een handleiding: Wim Distelmans, Paul Destrooper 9u45-11u30: Oefensessie Voorafgaande zorgplanning: Paul Destrooper, Inge Verhees 11u45-12u30: Rouw bij de patiënt: Gerke Verthriest 13u15-14u15: Draagkracht levensbeschouwing de existentiële dimensie: Paul Destrooper, Corinne Assenheimer 14u15-15u45: De kracht van kunst en cultuur in palliatieve zorg: Julie Rodeyns, Jorge Léon 15u45-16u: Vragen uit de groep en afsluiting Duur opleiding: 5 dagen aan 6u (= 30u), telkens van 9u tot 12u en van 13u tot 16u Aantal deelnemers: 60 deelnemers, waarvan 80% medici Locatie: Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L, J. Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 84

85 3.3. Opleidingen op maat In 2016 werden er 16 afzonderlijke vormingsmomenten op maat georganiseerd met gemiddeld 15 deelnemers (totaal ca. 240 deelnemers). Datum Thema Plaats Lesgever 03/03/16 Levenseindebeslissingen CM Dilbeek Paul Destrooper 12/04/16 Pijn- en symptoomcontrole WZC Herfstvreugde Bie Lambrechts 14/04-26/04-19/05 Levenseindebeslissingen WZC st Antonius Paul Destrooper 28/04/16 Palliatieve Zorg Pajozorg thuiszorg Bie Lambrechts 12/05/16 Palliatieve Zorg WZC Spanjeberg Claire Peeters 12/05/16 Levenseindebeslissingen CM Anderlecht Paul Destrooper Palliatieve sedatie/ 09/06/16 euthanasie WZC Romana Bie Lambrechts 23/06/16 Comfortzorg WZC Huize st Monika Bie Lambrechts 27/09- Comfortzorg, Paul Destrooper, Bie, Lambrechts, 27/10, 29/11 communicatie, VZP KLIM vzw Jan Blockhuys 25/10/16 Levenseindebeslissingen CM Brussel Paul Destrooper Werking Omega /Pallitieve 25/10/16 Zorg WZC Vuerenveld Bie Lambrechts 15/11/16 Levenseindebeslissingen CM Vilvoorde Paul Destrooper 3.4. Studiedagen, symposia, congressen Lunchdebatten Doel: Alle leden van het Forum Palliatieve Zorg aan het maatschappelijk debat laten participeren (zie hoofdstuk 3.1.). Wie: Alle partners Forum Palliatieve Zorg Huisartsen Personeel Omega, LEIF, TOPAZ en Forum Vrijwilligers in dienst van de thuisbegeleiding Hoe: Inleiding door deskundig persoon in een deelaspect van de palliatieve zorg. Tijdens middagpauze (12-14u); broodjes en drank zijn voorzien. Moderator: Wim Distelmans Publiciteit: Er worden vensteraffiches, zowel elektronisch als op papier, naar alle leden en partners van het Forum verstuurd. Op de website en in de nieuwsbrief worden de debatlunches vooraf aangekondigd. Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 85

86 Data: 3 juni 2016: Wanneer wordt psychiatrische zorg palliatieve zorg? 66 deelnemers 18 november 2016: Voorafgaande Zorgplanning: zin en onzin van wilsverklaringen 72 deelnemers EPC-congres teach as far as you reach (Zie 1.5.4) : 20 jaar Netwerk Palliatieve Zorg BHV (Zie 1.5.8) Symposia Waardig Levenseinde Het Forum Palliatieve Zorg heeft in 2016 inhoudelijke en logistieke ondersteuning verleend aan 4 symposia die georganiseerd werden in samenwerking met de Leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB. De symposia worden georganiseerd voor artsen, zorgkundigen, partners en vrijwilligers in de Palliatieve Zorg. Studiereis Peloponnessos Symposium 6 april 2016 van 9u tot 12u te Nafplion: Vrije wil en autonomie Programma: Vrije wil? Enkele neurobiologische overwegingen door Peter De Deyn Is (in)determinisme relevant voor de vrije wilsdiscussie? door Jean-Paul Van Bendegem Schuld en verantwoordelijkheid zonder vrije wil? Een gedachte-experiment over de gevolgen van een niet-bestaande vrije wil door Jan Verplaetse Vrijheid is belangrijk, ook al is er geen vrije wil door Patrick Loobuyck Moderatoren: Sonja Snacken en Kristine Kloeck Symposium 7 april 2016 van 19u tot 22u te Olympia: Wilsbekwaamheid en autonomie Programma Introductie door Wim Distelmans Wilsbekwaamheid in de psychiatrie met verwijzing naar dementie door Peter De Deyn Plaats van wilsbekwaamheid in het euthanasiedebat over dementerenden door Patrick Loobuyck Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 86

87 Wat is een zelf en wat betekent eigenheid nog als er geen vrije wil is? door Jan Verplaetse Autonomie in het licht van de eindigheid door Jean-Paul Van Bendegem Moderatoren: Paul Destrooper en Frank Schweitser Aantal deelnemers: 71 Studiereis Andalusië Symposium 7 oktober 2016 van 9u tot 12u te Cordoba: algemene beschouwingen over diversiteit, multiculturaliteit met aandacht voor (de)radicalisering Programma Kleine geschiedenis van religieuze (in)tolerantie in Europa, door Patrick Loobuyck Radicale transities, door Christophe Busch Religie en de sociologie van het lichaam, door Freddy Mortier Moderatoren: Wim Distelmans en Sonja Snacken Symposium 8 oktober 2016 van 10u30 tot 13u30 te Antequera: aandacht voor de impact, symboliek van diverse tradities op de waardigheid en het lijden bij het levenseinde Programma Troost als aanleiding en bron van levensbeschouwing, door Paul Destrooper Goden komen en goden gaan, maar de mens blijft altijd bestaan, door Corinne Assenheimer. Islamitische visie op het levenseinde, door Abdellatif Riffi Wetenschappelijk onderzoek over medische beslissingen aan het levenseinde in een multiculturele context, door Rose-Lima Van Keer Moderatoren: Johan Bilsen en Frank Schweitser Aantal deelnemers: 55 Jaarverslag 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde vzw 87