NATIONALE REKENINGEN. Rekeningen van de overheid. Instituut voor de Nationale Rekeningen

Transcriptie

1 NATIONALE REKENINGEN Rekeningen van de overheid Instituut voor de Nationale Rekeningen Dienst Financiële en Economische Statistieken Nationale Bank van België, Brussel

2 Inhoud van de publicatie De rekeningen van de Belgische overheid worden opgesteld volgens de definities van het Europees systeem van nationale en regionale rekeningen (ESR ). De Belgische nationale jaarrekeningen worden in drie delen gepubliceerd. Een eerste publicatie verschijnt in april van het jaar dat volgt op het beschouwde jaar en bevat een eerste raming van de belangrijkste aggregaten van de nationale rekeningen, gebaseerd op de kwartaalrekeningen. De jaarrekeningen van het geheel van de institutionele sectoren, evenals de tabellen van de sector overheid en de analyse van de verschillende bedrijfstakken, verschijnen in een tweede publicatie in oktober van het jaar dat volgt op het beschouwde jaar. In december ten slotte verschijnt een derde publicatie met extra informatie. Jaarlijks verschijnen twee ramingen van de jaarrekeningen van de overheid, waarvan de resultaten worden gepubliceerd op de website van de Nationale Bank van België ( Een eerste raming wordt gepubliceerd op het einde van de maand maart in de vorm van tabellen van ontvangsten en uitgaven van de overheid. De tweede raming, die wordt verspreid op het einde van de maand juni, bevat de volledige rekeningen van de overheid die ook worden opgenomen in de publicatie van de nationale rekeningen in de maand oktober. Deze publicatie bevat het merendeel van de gegevens die nodig zijn voor de analyse van de overheidsfinanciën en hun verhouding tot de rest van de economie voor de periode--. Ze bestaat uit zeven hoofdstukken: het eerste en het tweede geven enige toelichting bij de recentste ontwikkelingen inzake overheidsfinanciën, en bevatten enkele methodologische verduidelijkingen. De hoofdstukken 3 tot 7 bevatten de statistische gegevens. Het derde hoofdstuk bevat de begrippen van overheidsontvangsten en --uitgaven volgens een op Europees niveau uitgewerkt schema. Het vierde hoofdstuk bestaat uit de rekeningen van de verschillende subsectoren van de overheid, terwijl in het vijfde een gedetailleerd overzicht wordt gegeven van de diverse fiscale en parafiscale ontvangsten per ontvangende subsector. Het zesde hoofdstuk geeft informatie over de verschillende sociale uitkeringen van de overheid. Het laatste hoofdstuk tenslotte bevat de tabellen met defunctionele verdelingvan deoverheidsuitgaven voor de periode De rekeningen zijn opgesteld op basis van de op 31 mei 2001 beschikbare gegevens. Bestelinformatie Voor bestelling van en informatie over abonnementen en kortingen: Nationale Bank van België, dienst Documentatie -- Publicaties, de Berlaimontlaan 14, 1000 Brussel. Telefoon : 02 / Fax : 02 / E--mail : documentation@bnbb.be Voor meer informatie Wie meer informatie wenst over de inhoud, de methodologie, de berekeningswijze en de bronnen e.d. kan terecht bij de dienst Financiële en Economische Statistieken van de Nationale Bank van België. Telefoon: 02 / Fax : 02 / E--mail : nationalaccounts@nbb.be Verantwoordelijke uitgever J.--J. Vanhaelen, Chef van het departement Algemene Statistiek, Nationale Bank van België. Instituut voor de Nationale Rekeningen / Nationale Bank van België, Brussel. Bronvermelding is verplicht. Verveelvoudiging voor eigen gebruik of intern gebruik is toegestaan. ISSN

3 Woord vooraf De rekeningen van de overheid worden opgesteld volgens het Europees systeem van nationale en regionale rekeningen (ESR ). Deze methodologie vormt de referentie voor alle lidstaten van de Europese Unie. De rekeningen van de overheid worden opgesteld in nauwe samenwerking tussen de Nationale Bank van België en het Federaal Planbureau. Het opstellen van de rekeningen is slechts mogelijk dankzij de medewerking van tal van diensten van de federale, gemeenschaps- en gewestoverheden, die actief bijdragen tot de samenstelling van de basisinformatie voor de rekeningen. Deze publicatie heeft betrekking op de laatste tien jaar, met name de periode -. Voor de gebruikers van lange reeksen zijn de tabellen vanaf het referentiejaar 1970 beschikbaar via Belgostat On-line op de internetsite van de Nationale Bank van België. De cijfers uit het verleden werden op enkele plaatsen gecorrigeerd en de retropolatie van de overheidsrekeningen wordt nu als definitief beschouwd. De tabellen met de uitgaven van de overheid naar functies en transacties werden vervolledigd voor het jaar en worden hier gepubliceerd voor de periode De voorzitter van de Raad van bestuur van het Instituut voor de Nationale Rekeningen Lambert Verjus Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid 3

4

5 INHOUDSTAFEL Woord vooraf Synthese Verloop van de overheidsfinanciën in Beknopte toelichting bij het verloop van het vorderingentekort of -overschot Methodologie De behandeling van de mobilofoon -licenties De behandeling van de swaps Tweede editie van de handleiding over het overheidstekort en de overheidsschuld Provinvciale en gemeentelijke financiën Overzichtstabellen Ontvangsten, uitgaven en vorderingenoverschot (+) of -tekort ( -) van de gezamenlijke overheid Ontvangsten, uitgaven en vorderingenoverschot (+) of -tekort ( -) van de federale overheid Ontvangsten, uitgaven en vorderingenoverschot (+) of -tekort ( -) van de gemeenschappen en gewesten Ontvangsten, uitgaven en vorderingenoverschot (+) of -tekort ( -) van de lagere overheid Ontvangsten, uitgaven en vorderingenoverschot (+) of -tekort ( -) van de sociale -verzekeringsinstellingen Rekeningen Overheid (S.13) Federale overheid (S.1311) Gemeenschappen en gewesten (S.1312) Lagere overheid (S.1313) Wettelijke -sociale -verzekeringsinstellingen (S.1314) Belastingen en werkelijke sociale premies per soort Ontvangen door de overheid (S.13) Ontvangen door de federale overheid (S.1311) Ontvangen door de gemeenschappen en gewesten (S.1312) Ontvangen door de lagere overheid (S.1313) Ontvangen door de wettelijke -sociale -verzekeringsinstellingen (S.1314) Ontvangen door de instellingen van de Europese Unie (S.212) Geheven ter financiering van andere subsectoren Uitsplitsing van de sociale uitkeringen Betaald door de overheid (S.13) Betaald door de federale overheid (S.1311) Betaald door de gemeenschappen en gewesten (S.1312) Betaald door de lagere overheid (S.1313) Betaald door de wettelijke -sociale -verzekeringsinstellingen (S.1314) Overheidsuitgaven naar functies en transacties Overheid (S.13) Federale overheid (S.1311) Gemeenschappen en gewesten (S.1312) Lagere overheid (S.1313) Wettelijke -sociale -verzekeringsinstellingen (S.1314) Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid 5

6 Conventionele tekens p.m. pro memorie v voorlopig 0 nul, kleiner dan de helft van de gebruikte eenheid of niet beschikbaar 6 Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid

7 1 SYNTHESE

8

9 1.1 VERLOOP VAN DE OVERHEIDSFINANCIËN IN Tabel 1: UITGAVEN EN ONTVANGSTEN VAN DE OVERHEID In miljarden franken Lopende uitgaven en kapitaaluitgaven (procenten bbp) (53,0) (51,7) (50,9) (50,7) (49,9) Primaire uitgaven waarvan: Beloning van werknemers Sociale uitkeringen Rentelasten (procenten bbp) (8,8) (8,0) (7,5) (7,1) (6,9) Totale ontvangsten (procenten bbp) (49,3) (49,7) (50,0) (50,1) (50,0) waarvan: Fiscale en parafiscale ontvangsten Brutobesparingen Vorderingenoverschot(+)/tekort(-) (procenten bbp) (-3,7) (-2,0) (-0,8) (-0,6) (0,1) Primair saldo (procenten bbp) (5,1) (6,0) (6,7) (6,5) (6,9) Enkele sleutelgegevens van de overheidsfinanciën, berekend volgens de Europese norm ESR zijn weergegeven in tabel 1. In zijn de lopende uitgaven en de kapitaaluitgaven met 3,7 pct. toegenomen, tegen 3,4 pct. in. In procenten van het bbp kwamen ze uit op 49,9 pct., een daling met 0,8 procentpunt t.o.v.. De beloning van werknemers, die met 3,9 pct. is gestegen, werd door twee tegengestelde fenomenen beïnvloed: enerzijds de betaling in, door de federale overheid, van twee eindejaarspremies (die van in januari en die van in december), en anderzijds de betaling, door de Franse gemeenschap en het Waals gewest, van twee eindejaarspremies in (die van in januari en die van in december). Het intermediair verbruik groeide met 6,7 pct. en de subsidies aan ondernemingen stegen met 6,4 pct. De sociale uitkeringen zijn met 3,9 pct. gestegen; het merendeel van de uitkeringen kende een gematigde groei, op de uitkeringen voor gezondheidszorgen na, die met 6,3 pct. toenamen. De inkomensoverdrachten aan het buitenland gingen met 3,4 pct. omhoog. De bruto-investeringen in vast kapitaal zijn opnieuw aanzienlijk toegenomen; de groei van 6,6 pct. is het gevolg van de stijging met 18 pct. van de investeringen van de lagere overheid. De kapitaaloverdrachten aan de andere sectoren, die de afgelopen jaren uitzonderlijk hoog waren, zijn aanzienlijk gebleven, vooral als gevolg van de aan de NMBS toegekende investeringssteun in het kader van de financiering van de HST-lijn tussen Antwerpen en Rotterdam, de verplichting voor de Staat om een waarborg te honoreren op een schuld van de Democratische Republiek Congo, en de verhoging van de betalingen aan de Nationale Instelling voor Radioactief Afval en Verrijkte Splijtstoffen (NIRAS) voor het nucleair passief. Anderzijds werd de schadevergoeding in voor de door de landbouwers en de voedingsindustrie opgelopen verliezen als gevolg van de dioxinecrisis, die voordien op 17 miljard frank was geraamd, op basis van de ingediende dossiers gecorrigeerd tot 12,6 miljard frank. Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid 9

10 Hoewel de rentelasten in absolute waarde zijn toegenomen, zijn ze in verhouding tot het bbp gedaald tot 6,9 pct. De totale ontvangsten zijn met 5,0 pct. gestegen. In procenten bbp beliepen ze 50,0 pct., een lichte daling in vergelijking met. De fiscale en parafiscale ontvangsten zijn toegenomen met 5,2 pct. en stabiliseren zich de jongste drie jaren op 45,4 pct. van het bbp. De indirecte belastingen stegen met 4,7 pct. De directe belastingen zijn veel sneller gegroeid: de inkomstenbelastingen van de huishoudens gingen met 6,7 pct. omhoog en de inkomstenbelastingen van de ondernemingen zijn met 7,6 pct. gestegen als gevolg van de forse toename van de voorafbetalingen en de inkohieringen. De vermogensheffingen, die in vergelijking met de andere fiscale ontvangsten beduidend minder opleveren, groeiden met 15,1 pct. De werkelijke sociale premies stegen met 3,7 pct., een lager tempo dan de totale loonkost wat kan worden verklaard door de uitbreiding van de verminderingen van de patronale bijdragen. De betalingen door de federale overheid van de achterstallige personenbelasting aan de gemeenten ten gevolge van de in het verleden toegepaste berekeningsmethode - waardoor een deel van de sommen die aan de gemeenten verschuldigd waren, onterecht naar de federale overheid werd doorgeschoven - werden geboekt als andere kapitaaloverdrachten van de federale overheid naar de gemeenten en niet als fiscale ontvangsten van de gemeenten. Voor en gaat het over een bedrag van respectievelijk 3 en 14 miljard frank. De inkomensoverdrachten vanuit de andere sectoren liepen met 10,8 pct. terug. De van andere sectoren ontvangen kapitaaloverdrachten daalden met 13 miljard frank als gevolg van de registratie in van het bedrag dat door de ondernemingen aan de sociale zekerheid moest worden terugbetaald in het kader van de steun Maribel bis en ter, die niet conform het Europees concurrentierecht was (14 miljard frank). De brutobesparingen bedroegen in 262 miljard frank. In werd het vorderingentekort van de overheid omgezet in een vorderingenoverschot ten belope van 6 miljard frank of zowat 0,1 pct. van het bbp. Het is voor het eerst sinds er voor de nationale rekeningen min of meer vergelijkbare statistieken bestaan, namelijk vanaf het midden van de jaren vijftig, dat een dergelijke situatie zich voordoet. Het primair saldo, dat in was teruggevallen tot 6,5 pct. van het bbp, ging er in op vooruit en kwam uit op 6,9 pct. van het bbp. De verbetering van het saldo van de gezamenlijke overheid is het resultaat van uiteenlopende ontwikkelingen in de verschillende sub-sectoren. Tabel 2: VORDERINGENOVERSCHOT (+)/ -TEKORT (-) VAN DE SUBSECTOREN VAN DE OVERHEID In miljarden franken Federale overheid (S. 1311) Gemeenschappen en gewesten (S. 1312) Lokale overheden (S. 1313) Sociale-verzekeringsinstellingen (S.1314) Gezamenlijke overheid(s.13) In procenten van het bbp Federale overheid (S. 1311) -3,4-2,5-1,6-1,6-0,5 Gemeenschappen en gewesten (S. 1312) -0,4-0,1 0,2 0,4 0,2 Lokale overheden (S. 1313) 0,2 0,2 0,1 0,1-0,2 Sociale-verzekeringsinstellingen (S.1314) -0,2 0,4 0,4 0,6 0,5 Gezamenlijke overheid(s.13) -3,7-2,0-0,8-0,6 0,1 10 Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid

11 Het tekort van de federale overheid is sterk gedaald, namelijk van 150 miljard frank tot 46 miljard frank. Bij de Gemeenschappen en Gewesten doet zich een tegengestelde ontwikkeling voor: zij zagen hun vorderingenoverschot teruglopen van 35 tot 22 miljard frank. Het vorderingenoverschot van de lagere overheid is verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor een tekort van 21 miljard frank. Het vorderingoverschot van de socialeverzekeringsinstellingen bedroeg 51 miljard frank, ongeveer een status quo t.o.v BEKNOPTE TOELICHTING BIJ HET VERLOOP VAN HET VORDERINGENTEKORT (-) OF -OVERSCHOT (+) Grafiek 1: VORDERINGENTEKORT (-) OF -OVERSCHOT (+) VAN DE OVERHEID Miljarden franken (linkerschaal) Procenten BBP (rechterschaal) Grafiek 1 toont het verloop van het financieringssaldo van de gezamenlijke overheid sinds 1980 berekend volgens de aanbevelingen van het ESR, uitgedrukt in miljarden franken en in procenten bbp. De grafiek illustreert de ononderbroken verbetering van het saldo sinds. De door het Verdrag betreffende de Europese Unie (Verdrag van Maastricht) in ingevoerde criteria voor overheidsfinanciën verplichtten de Belgische Staat tot het nemen van een aantal saneringsmaatregelen, teneinde het tekort tegen 1 terug te brengen tot minder dan 3 pct. bbp. Na werd de consolidatie voortgezet en in liet de overheid een licht positief saldo optekenen. 1 Europese Verordening EG nr. 3605/ 93 van 22 november betreffende de toepassing van het Protocol betreffende de procedure bij buitensporige tekorten. Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid 11

12 Grafiek 2: AANDEEL VAN ELKE SUBSECTOR IN HET VORDERINGENTEKORT (-) OF -OVERSCHOT(+) VAN DE OVERHEID (in miljarden franken) Sociale-verzekeringsinstellingen Lagere overheid Gemeenschappen en gewesten Federale overheid Gezamenlijke overheid Grafiek 2 toont het aandeel van elk van de vier subsectoren die samen de overheidssector vormen in het totale vorderingenoverschot of -tekort. De gegevens beginnen in 1989, het jaar van de derde fase van de staatshervorming en het eerste jaar waarvoor de rekeningen van de Gemeenschappen en Gewesten afzonderlijk beschikbaar zijn. Zoals blijkt uit de grafiek vertoont de sub-sector van de federale overheid het grootste tekort, ook al is dat sinds flink geslonken. Het tekort daalde immers van 483 miljard frank in tot 46 miljard frank in. Tijdens de laatste vier jaar sloten de rekeningen van de sociale zekerheid telkens met een overschot; in bedroeg het 51 miljard frank. Het saldo van de Gemeenschappen en Gewesten bleef tot negatief, maar werd daarna positief. Het saldo in de sub-sector van de lagere overheid, tenslotte, verloopt in cycli met een duur van zes jaar, onder invloed van de gemeenteraadsverkiezingen. In het jaar vóór de verkiezingen en in het verkiezingsjaar zelf wordt meer bepaald een forse toename van de investeringen vastgesteld, gevolgd door een vermindering in het volgende jaar. 12 Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid

13 2 METHODOLOGIE

14

15 2.1 DE BEHANDELING VAN DE MOBILOFOON- LICENTIES Gezien de grootte van de bedragen die met de verkoop van licenties voor mobilofonie van de derde generatie (UMTS 2 ) gemoeid waren, en vermits de betrokken activa en transacties niet meteen konden worden ondergebracht in de bestaande categorieën en classificatie van ESR, werd een beroep gedaan op deskundigen om verschillende alternatieven voor te stellen aan het Comité voor monetaire, financiële en betalingsbalansstatistiek (CMFB). De hieronder beschreven behandeling werd in juli 3 door Eurostat aanbevolen, en kreeg de steun van de meerderheid van de leden van het CMFB. Twee activa werden erkend: Het elektromagnetisch spectrum, dat wordt geregistreerd en gewaardeerd tijdens het jaar waarin de licentie wordt toegekend. Het gaat om een materieel niet-geproduceerd actief. De uitbatingvergunning van het spectrum, die een immaterieel niet-geproduceerd actief is. Over het algemeen moet de transactie worden behandeld als de verkoop van een niet-financieel actief (immaterieel niet-geproduceerd actief) en geregistreerd op het ogenblik van de toekenning van de licentie. De opbrengst van de verkoop heeft een weerslag op het vorderingentekort of -overschot van de overheid: ze verhoogt de ontvangsten van de Staat en verbetert dus eenmalig het financieringssaldo, namelijk voor het jaar waarin de vergunning werd toegekend. De boeking (in, en ) van de drie verkopen van vergunningen voor tweede-generatiemobilofonie in België (Proximus, Mobistar en Orange) in de rubriek "Saldo aan- en verkopen van immateriële nietgeproduceerde activa" (K.22) stemt dus overeen met de aanbeveling van Eurostat en moet niet worden herzien. Bovendien werden de UMTS-vergunningen in België pas in de loop van 2001 verkocht, zodat ze dus pas in de overheidsrekeningen van 2001 zullen geboekt worden. 2.2 DE BEHANDELING VAN DE SWAPS Een nieuwe verordening van de Raad en van het Europees parlement tot wijziging van de Verordening (EG) nr. 2223/96 4 inzake de herklassering van de verrekening van transacties in het kader van swapovereenkomsten en termijncontracten met rentevaststelling na afloop wordt kortelings van kracht. Ingevolge de nieuwe verordening zullen de verrekeningen in het kader van swapovereenkomsten en termijncontracten met rentevaststellingen na afloop geherklasseerd worden van de verdelingstransacties naar de financiële rekening. Netto intrestvereveningen worden als derivaten (F.34) geklasseerd bij de financiële transacties, binnen de financiële rekening. Dezelfde herklassering is van toepassing voor de in het kader van de deviezenswaps uitgewisselde rentestromen. Deze herklassering brengt het ESR volledig in overeenstemming met de internationale normen, het systeem van nationale rekeningen (System of National Accounts (SNA93)), en de vijfde betalingsbalanshandleiding van het Internationaal Monetair Fonds. Er dient echter opgemerkt dat deze methodologische wijziging niet van toepassing is op de berekening van de overheidstekorten zoals voorzien in het kader van het Verdrag betreffende de Europese Unie (Verdrag van Maastricht) 5. De tabel 3 toont voor de jongste vijf jaren de impact van die methodologische wijzingen op de intrestlasten en het financieringssaldo. Zodra de verordening officieel wordt, zal het INR die in zijn publicaties toepassen. 2 3 Universal Mobile Telecommunications System. Eurostat, news release, Nr 81/, 14 juli. 4 5 Verordening (EG) nr. 2223/96 van de Raad van 25 juni inzake het Europees systeem van nationale en regionale rekeningen in de Gemeenschap. Meer bepaald in de Europese Verordening (EG), nr. 3605/93 van 22 november betreffende de toepassing van het aan het Verdrag betreffende de Europese Unie gehechte Protocol betreffende de procedure bij buitensporige tekorten, geamendeerd door Verordening (EG) nr. 475/ van de Raad van 28 februari. Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid 15

16 Tabel 3: INTRESTLASTEN EN VORDERINGENTEKORT (-) OF -OVERSCHOT (+) VAN DE OVERHEID Netto intrestvereveningen in het kader van swaps en termijncontracten met rentevaststelling na afloop, in miljarden franken Netto intrestvereveningen ESR, in miljarden franken Intrestlasten Vorderingentekort (+) /-overschot (-) Procedure "Buitensporige tekorten", in miljarden franken Intrestlasten Vorderingentekort (+) /-overschot (-) TWEEDE EDITIE VAN DE HANDLEIDING OVER HET OVERHEIDSTEKORT EN DE OVERHEIDS- SCHULD Om de vergelijkbaarheid en de kwaliteit van de gegevens voor de overheidssector verder te verbeteren, heeft Eurostat met behulp van de lidstaten verder gewerkt aan bepaalde specifieke problemen, die de berekening van het financieringssaldo en de overheidsschuld op relatief ingrijpende wijze kunnen beïnvloeden. Eurostat heeft dan ook een ontwerp van tweede editie opgesteld van de "ESR Handleiding over het overheidstekort en de overheidsschuld" dat momenteel ter goedkeuring is voorgelegd aan het Comité voor monetaire, financiële en betalingsbalansstatistiek (CMFB). Eén van de aanbevelingen uit de toekomstige tweede editie van de "ESR Handleiding voor overheidstekort en -schuld" heeft het Instituut voor de Nationale Rekeningen in België ertoe aangezet reeds vanaf nu de sectorindeling van SOPIMA en van de "sociétés publiques d'administration des bâtiments scolaires" te herzien. Momenteel is de nieuwe versie van de "ESR Handleiding voor overheidstekort en -schuld" nog niet door het CMFB goedgekeurd. Dat zou moeten gebeuren in juli of augustus Het punt over de "sale and lease back"-transacties van vaste activa met de overheid roept geen specifieke vragen op. De door de handleiding aanbevolen behandeling, die de basisprincipes van het ESR zonder enige wijziging toepast, wordt daarom reeds in deze versie van de overheidsrekeningen toegepast. In de aanbeveling in verband met de behandeling van de door publieke eenheden uitgevoerde transacties in "sale and lease-back"-transacties van vaste activa met de overheid wordt de volgende behandeling voorgeschreven: Over het algemeen is de publieke eenheid die wordt opgericht om de "sale and lease-back"-transacties tot een goed einde te brengen een bijbedrijf dat in de overheidssector (S.13) moet worden ondergebracht. Als niet kan worden vastgesteld dat de eenheid een bijbedrijf is (bijvoorbeeld omdat ze voor verschillende institutionele eenheden van de overheid diensten verricht), wordt ze desondanks ondergebracht in de overheidssector op voorwaarde dat het grootste deel van haar productie voor de overheid is bestemd. In geen enkel geval heeft de overdracht van vaste activa een weerslag op het overheidstekort. Als na verloop van tijd wordt vastgesteld dat deze eenheid een marktéénheid wordt (omdat het grootste deel van haar productie aan de particuliere sector wordt verkocht), kan ze worden geherklasseerd bij de niet-financiële vennootschappen (S.11). Op basis hiervan worden SOPIMA en de zes "sociétés publiques d'administration des bâtiments scolaires" niet langer bij de niet-financiële vennootschappen (S.11) geklasseerd, maar bij de overheid (S. 13). Het herklasseren van deze eenheden bij de overheid heeft een zeer beperkte invloed op het tekort en de openbare schuld. Enerzijds is de overgang van de gebouwen van de federale overheid (respectievelijk van de Franse gemeenschap) naar SOPIMA (respectievelijk naar de "sociétés publiques d'administration des bâtiments scolaires") in de overheidsrekeningen reeds opgenomen als een wijziging van de sectorindeling (K.121), zonder enige weerslag op het overheidstekort. Anderzijds zijn de niet-financiële transacties van SOPIMA, alsook haar schuld, weinig belangrijk en de schuld van de "sociétés publiques d'administration des bâtiments scolaires" is altijd beschouwd geweest als deel van de overheidsschuld, aangezien ze helemaal ten laste van de overheid valt. 16 Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid

17 De andere aanbevelingen van Eurostat die in het herziene handboek voorkomen, vergden geen aanpassingen, omdat ze samenvallen met methodes die het Instituut voor de Nationale Rekeningen reeds toepaste. 2.4 PROVINCIALE EN GEMEENTELIJKE FINANCIËN De sub-sector lokale overheden omvat 589 gemeenten, 589 OCMW's, tien provincies en, sinds 2001, 196 politiezones 6. Bij gebrek aan centralisatie op computer, zijn de gegevens voor de sub-sector van de lagere overheid afkomstig van extrapolaties op basis van peilingen. De vorige peiling van had betrekking op de jaren (rekeningen), en (budgetten). Om te kunnen beschikken over recente gegevens die de huidige economische realiteit weerspiegelen was het nodig een nieuwe peiling te organiseren voor de jaren, en. Gezien de boekhouding van de OCMW's momenteel wordt herzien, wordt ze niet op dezelfde manier in heel België toegepast. Het leek derhalve weinig nuttig nietgestandaardiseerde en uiteenlopende gegevens over de begrotingen van de OCMW's te verzamelen. Meer aangewezen was het de bedragen via andere bronnen (studies van Dexia over de lokale financiën, of begrotingen van de federale overheid en de gemeenschappen) 7 te ramen. Ten aanzien van de gemeenten werd een gemengde benadering in de gegevensopstelling gevolgd. In heeft het Vlaamse gewest voor het eerst alle rekeningen van zijn 308 gemeenten voor het jaar gecentraliseerd en in elektronische vorm gecodeerd. Alle gemeenten werden dan ook genomen in de peiling. Voor het Waalse gewest werd een nieuwe peiling gevoerd die doelbewust beperkt bleef tot de 80 gemeenten (op een totaal van 262) die al in de peiling van waren opgenomen. De resultaten van de enquête zijn representatief op provinciale schaal (alsook voor de Duitstalige gemeenten); representativiteit op arrondissementeel gebied is met een staal van een dergelijke omvang echter niet mogelijk. De steekproefgrootte bedraagt gemiddeld 31 pct. (80 onderzochte gemeenten op een totaal van 262) en schommelt tussen 20 tot 37 pct. afhankelijk van de provincies, met uitzondering van de Duitstalige regio waar ze 44 pct. beloopt. De dekkingsgraad bedraagt bijna 70 pct. De 19 gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn integraal opgenomen. De peiling bij de provincies verliep op exhaustieve basis. Dankzij deze nieuwe peiling konden de gegevens over de rekeningen van gemeenten en provincies voor worden verzameld, alsook de begrotingen van de provincies voor en. Voor en zijn de ramingen voor de gemeenten gebaseerd op andere bronnen, zoals de overdrachten vanwege de toezichthoudende autoriteiten, de uitstaande schulden en activa en de gegevens afkomstig van de jaarlijkse studie van Dexia over de lokale financiën. 6 Afgezien van minder belangrijke eenheden als polders en waterschappen Vlaamse OCMW's (op 308 geïnventariseerde in Vlaanderen) schakelen over op een algemene boekhouding en stappen af van de begrotingsboekhouding, die in de OCMW's van de andere gewesten van het Rijk behouden blijft. Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid 17

18

19 3 OVERZICHTSTABELLEN

20

21 3.1 ONTVANGSTEN, UITGAVEN EN VORDERINGENOVERSCHOT (+) OF -TEKORT (-) VAN DE GEZAMENLIJKE OVERHEID Ontvangsten Fiscale en parafiscale ontvangsten Directe belastingen Huishoudens Vennootschappen Andere sectoren Indirecte belastingen Werkelijke sociale premies Kapitaalbelastingen Toegerekende sociale premies Ontvangen rente Ander inkomen uit vermogen Inkomensoverdrachten afkomstig van andere sectoren Lopende verkopen van geproduceerde goederen en diensten Kapitaaloverdrachten afkomstig van andere sectoren Totaal Ontvangsten Uitgaven Lopende uitgaven exclusief rentelasten Beloning van werknemers Intermediair verbruik en betaalde belastingen Subsidies aan bedrijven Sociale uitkeringen In geld In natura door marktproducenten Inkomensoverdrachten aan huishoudens en IZW s Inkomensoverdrachten aan vennootschappen Inkomensoverdrachten aan het buitenland Rentelasten Kapitaaluitgaven Bruto-investeringen in vaste activa Andere netto-aankopen van niet-financiële activa Kapitaaloverdrachten aan andere sectoren Totaal Uitgaven Brutobesparingen Vorderingenoverschot (+) of -tekort (-) Primair saldo Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid 21

22 3.2 ONTVANGSTEN, UITGAVEN EN VORDERINGENOVERSCHOT (+) OF -TEKORT (-) VAN DE FEDERALE OVERHEID Ontvangsten Fiscale en parafiscale ontvangsten Directe belastingen Huishoudens Vennootschappen Andere sectoren Indirecte belastingen Werkelijke sociale premies Kapitaalbelastingen Toegerekende sociale premies Ontvangen rente Ander inkomen uit vermogen Inkomensoverdrachten afkomstig van andere sectoren Lopende verkopen van geproduceerde goederen en diensten Inkomensoverdrachten van fiscale ontvangsten afkomstig van andere overheden Overige inkomensoverdrachten afkomstig van andere overheden Kapitaaloverdrachten afkomstig van andere sectoren Kapitaaloverdrachten afkomstig van andere overheden Totaal Ontvangsten Uitgaven Lopende uitgaven exclusief rentelasten Beloning van werknemers Intermediair verbruik en betaalde belastingen Subsidies aan bedrijven Sociale uitkeringen In geld In natura door marktproducenten Inkomensoverdrachten aan huishoudens en IZW s Inkomensoverdrachten aan vennootschappen Inkomensoverdrachten aan het buitenland Inkomensoverdrachten van fiscale ontvangsten aan andere overheden Overige inkomensoverdrachten aan andere overheden Rentelasten Kapitaaluitgaven Bruto-investeringen in vaste activa Andere netto-aankopen van niet-financiële activa Kapitaaloverdrachten aan andere sectoren Kapitaaloverdrachten aan andere overheden Totaal Uitgaven Brutobesparingen Vorderingenoverschot (+) of -tekort (-) Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid

23 3.3 ONTVANGSTEN, UITGAVEN EN VORDERINGENOVERSCHOT (+) OF -TEKORT (-) VAN DE GEMEENSCHAPPEN EN GEWESTEN Ontvangsten Fiscale en parafiscale ontvangsten Directe belastingen Huishoudens Vennootschappen Andere sectoren Indirecte belastingen Werkelijke sociale premies Kapitaalbelastingen Toegerekende sociale premies Ontvangen rente Ander inkomen uit vermogen Inkomensoverdrachten afkomstig van andere sectoren Lopende verkopen van geproduceerde goederen en diensten Inkomensoverdrachten van fiscale ontvangsten afkomstig van andere overheden Overige inkomensoverdrachten afkomstig van andere overheden Kapitaaloverdrachten afkomstig van andere sectoren Kapitaaloverdrachten afkomstig van andere overheden Totaal Ontvangsten Uitgaven Lopende uitgaven exclusief rentelasten Beloning van werknemers Intermediair verbruik en betaalde belastingen Subsidies aan bedrijven Sociale uitkeringen In geld In natura door marktproducenten Inkomensoverdrachten aan huishoudens en IZW s Inkomensoverdrachten aan vennootschappen Inkomensoverdrachten aan het buitenland Inkomensoverdrachten van fiscale ontvangsten aan andere overheden Overige inkomensoverdrachten aan andere overheden Rentelasten Kapitaaluitgaven Bruto-investeringen in vaste activa Andere netto-aankopen van niet-financiële activa Kapitaaloverdrachten aan andere sectoren Kapitaaloverdrachten aan andere overheden Totaal Uitgaven Brutobesparingen Vorderingenoverschot (+) of -tekort (-) Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid 23

24 3.4 ONTVANGSTEN, UITGAVEN EN VORDERINGENOVERSCHOT (+) OF -TEKORT (-) VAN DE LAGERE OVERHEID Ontvangsten Fiscale en parafiscale ontvangsten Directe belastingen Huishoudens Vennootschappen Andere sectoren Indirecte belastingen Werkelijke sociale premies Kapitaalbelastingen Toegerekende sociale premies Ontvangen rente Ander inkomen uit vermogen Inkomensoverdrachten afkomstig van andere sectoren Lopende verkopen van geproduceerde goederen en diensten Inkomensoverdrachten van fiscale ontvangsten afkomstig van andere overheden Overige inkomensoverdrachten afkomstig van andere overheden Kapitaaloverdrachten afkomstig van andere sectoren Kapitaaloverdrachten afkomstig van andere overheden Totaal Ontvangsten Uitgaven Lopende uitgaven exclusief rentelasten Beloning van werknemers Intermediair verbruik en betaalde belastingen Subsidies aan bedrijven Sociale uitkeringen In geld In natura door marktproducenten Inkomensoverdrachten aan huishoudens en IZW s Inkomensoverdrachten aan vennootschappen Inkomensoverdrachten aan het buitenland Inkomensoverdrachten van fiscale ontvangsten aan andere overheden Overige inkomensoverdrachten aan andere overheden Rentelasten Kapitaaluitgaven Bruto-investeringen in vaste activa Andere netto-aankopen van niet-financiële activa Kapitaaloverdrachten aan andere sectoren Kapitaaloverdrachten aan andere overheden Totaal Uitgaven Brutobesparingen Vorderingenoverschot (+) of -tekort (-) Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid

25 3.5 ONTVANGSTEN, UITGAVEN EN VORDERINGENOVERSCHOT (+) OF -TEKORT (-) VAN DE SOCIALE-VERZEKERINGSINSTELLINGEN Ontvangsten Fiscale en parafiscale ontvangsten Directe belastingen Huishoudens Vennootschappen Andere sectoren Indirecte belastingen Werkelijke sociale premies Kapitaalbelastingen Toegerekende sociale premies Ontvangen rente Ander inkomen uit vermogen Inkomensoverdrachten afkomstig van andere sectoren Lopende verkopen van geproduceerde goederen en diensten Inkomensoverdrachten van fiscale ontvangsten afkomstig van andere overheden Overige inkomensoverdrachten afkomstig van andere overheden Kapitaaloverdrachten afkomstig van andere sectoren Kapitaaloverdrachten afkomstig van andere overheden Totaal Ontvangsten Uitgaven Lopende uitgaven exclusief rentelasten Beloning van werknemers Intermediair verbruik en betaalde belastingen Subsidies aan bedrijven Sociale uitkeringen In geld In natura door marktproducenten Inkomensoverdrachten aan huishoudens en IZW s Inkomensoverdrachten aan vennootschappen Inlomensoverdrachten aan het buitenland Inkomensoverdrachten van fiscale ontvangsten aan andere overheden Overige inkomensoverdrachten aan andere overheden Rentelasten Kapitaaluitgaven Bruto-investeringen in vaste activa Andere netto-aankopen van niet-financiële activa Kapitaaloverdrachten aan andere sectoren Kapitaaloverdrachten aan andere overheden Totaal Uitgaven Brutobesparingen Vorderingenoverschot (+) of -tekort (-) Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid 25

26

27 4 REKENINGEN

28

29 4.1 OVERHEID (S.13) Productierekening (I) Middelen Output (P.1) Marktoutput (P.11) Output voor eigen finaal verbruik (P.12) Overige niet-marktoutput (P.13) Betalingen voor overige nietmarktoutput (P.131) Overige niet-marktoutput, overige (P.132) Totaal Middelen Bestedingen Intermediair verbruik (P.2) Toegevoegde waarde (bruto) (B.1b) Verbruik van vaste activa (K.1) Toegevoegde waarde (netto) (B.1n) Totaal Bestedingen Inkomensverdelings- en bestedingsrekeningen (II) Primaire inkomensverdelingsrekening (II.1) Inkomensvormingsrekening (II.1.1) Middelen Toegevoegde waarde (netto) (B.1n) Totaal Middelen Bestedingen Beloning van werknemers (D.1) Lonen (D.11) Sociale premies t.l.v. de werkgevers (D.12) Werkelijke sociale premies t.l.v. de werkgevers (D.121) Betaald aan de overheid Betaald aan de andere sectoren Toegerekende sociale premies t.l.v. de werkgevers (D.122) Niet-productgebonden belastingen op productie (D.29) Niet-productgebonden subsidies (D.39) Exploitatieoverschot (B.2n) Totaal Bestedingen Nationale rekeningen -- Rekeningen van de overheid 29