Ondersteuning bij leven met een beperking

Transcriptie

1 Ondersteuning bij leven met een beperking Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking

2 MEE Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Raad en daad als het om mensen met een verstandelijke beperking gaat Veel mensen met een licht verstandelijke beperking die in aanraking komen met hulp- en dienstverlenende instanties worden onvoldoende her- of erkend. Een aantal krijgt daardoor niet de ondersteuning die gewenst is. Dit kan grote gevolgen hebben. Deze uitgave is bedoeld voor zorgverleners, medewerkers bij politie en justitie, advocaten, gemeenteambtenaren, leerkrachten, consulenten, receptionisten en loketmedewerkers. Mensen met een licht verstandelijke beperking herken je niet meteen. Toch is de kans groot dat u hen aan uw loket of in uw spreekkamer treft. Immers, mensen met een verstandelijke beperking wonen steeds vaker zelfstandig en maken net als ieder ander gebruik van maatschappelijke diensten en voorzieningen. Ze zijn uw buren, leerlingen, collega's, patiënten of cliënten. Wat is een licht verstandelijke beperking? Iemand met een licht verstandelijke beperking denkt minder snel dan iemand die normaal begaafd is en kan zich niet of niet goed aanpassen aan de eisen van zijn omgeving. Dat uit zich bijvoorbeeld op het gebied van communicatie, zelfredzaamheid, sociale vaardigheden, gezondheid en relaties. Wanneer gaat het om een verstandelijke beperking? In Nederland is ongeveer twee procent van de bevolking zwakbegaafd (een IQ tussen 70 en 85). Personen met een IQ tussen 50 en 70 hebben een licht verstandelijke beperking (ontwikkelingsleeftijd van 6-12 jaar). De groep met een IQ tussen de 35 en 50 heet matig verstandelijk beperkt. Bij de groep met een IQ tussen de 0 en 35 spreken we van een ernstige tot diepe verstandelijke beperking. In Nederland leven ongeveer mensen met een verstandelijke beperking (info Sociaal en Cultureel Planbureau). Het belang van herkenning Een licht verstandelijke beperking herken je niet direct. De meeste mensen met een licht verstandelijke beperking kunnen zich redelijk goed uitdrukken en ook aan hun uiterlijk valt niets bijzonders te zien. Waarom is herkenning wel belangrijk? Als mensen met een licht verstandelijke beperking moeten opboksen tegen te hoge verwachtingen en eisen van de omgeving, veroorzaakt dat stress of problemen in communicatie en gedrag. Zoals onbegrip, niet nakomen van afspraken, onjuist ingevulde formulieren of een woedeaanval. Dit is meestal geen kwestie van onwil, maar van onvermogen. U kunt helpen door rekening te houden met zijn of haar niveau en op de juiste manier -met begrip en respect- te reageren waardoor het contact soepeler verloopt.

3 MEE Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Kenmerken van iemand met een licht verstandelijke beperking Iemand met een licht verstandelijke beperking g beschikt veelal over een concreet denk- en leerniveau, gericht op het heden; g heeft vaak speciaal of praktijkgericht onderwijs op een laag niveau gevolgd, kan vaak van school gewisseld zijn of heeft de school niet afgemaakt; g ontkent soms dat er sprake is van de beperking met zelfoverschatting tot gevolg; g kan de beperking overschreeuwen door bravouregedrag, nonchalance of het vertellen van fantasieverhalen; g heeft een beperkte sociale redzaamheid. Hij of zij kan moeite hebben met het onderscheid maken in mensen met goede en slechte bedoelingen (met als gevolg dat er soms mensen in de omgeving zijn die hier misbruik van maken); g stelt vaak maar beperkt grenzen waardoor hij of zij gemakkelijk beïnvloedbaar is en bijvoorbeeld sneller in het criminele circuit verstrikt raakt; g heeft vaak een beperkt inlevingsvermogen; g overziet vaak de consequenties van handelen niet en vindt het moeilijk om naar eigen handelen te kijken; g kan niet precies aangeven wanneer iets is gebeurd of afgesproken; g gebruikt moeilijke woorden op een verkeerde manier/in de verkeerde context of spreekt ze verkeerd uit; g begrijpt een grapje niet of neemt een uitdrukking letterlijk; g vermijdt het lezen van brieven/ het invullen van formulieren of begrijpt de inhoud niet; g praat vaak in korte of hakkelende zinnen; g schrijft met veel taalfouten; g heeft moeite met eenvoudige rekensommetjes of met het wisselen van geld; g kan niet of niet goed klokkijken. Reageren op iemand met een licht verstandelijke beperking Communicatie Hou het eenvoudig en wees duidelijk en concreet, dat is de hoofdregel als u een gesprek voert met iemand die een verstandelijke beperking heeft. Dus: korte zinnen, geen moeilijke woorden (zoals Uw sociaal netwerk ) en geen beeldspraak (Als u zegt: MEE kan u uit de brand helpen., dan kan hij of zij dit misschien letterlijk opvatten en denken dat MEE de brandweer is.). Geef ook maar één opdracht of boodschap tegelijk. Als er iets te kiezen valt, beperk de keuze dan tot twee of drie mogelijkheden. Goed luisteren, doorvragen en geregeld samenvatten is ook belangrijk. Gun de ander tijd om vragen te stellen en uw vragen te beantwoorden. Controleer aan het einde van het gesprek of de boodschap goed is overgekomen. Dat kunt u doen door de betrokkene de boodschap in zijn of haar eigen woorden te laten herhalen. Zoek samen naar een manier om afspraken goed vast te leggen. Vraag: Wat is voor jou handig? of Wat zullen we afspreken?. Laat er niet teveel tijd tussen zitten anders vergeet hij of zij de afspraak. Gedrag Benader de ander respectvol, gelijkwaardig en neem de tijd. Geduld, de ander serieus nemen, consequent en duidelijk zijn, op uw houding en stemgebruik letten en steeds uitleggen wat u doet, maken al een behoorlijk verschil. Hulp aanbieden, bijvoorbeeld meegaan naar de rechtbank of op doktersbezoek, werkt ook vaak prima. Als u merkt dat deze tips geen uitkomst bieden, vraag de persoon in kwestie dan of hij of zij iemand kent die mee kan komen of mee kan helpen. En ten slotte: spreek iemand gewoon aan op gedrag dat ergernis of overlast veroorzaakt. Geef daarbij tips hoe iemand zich anders kan gedragen.

4

5 Tips voor het herkennen van een licht verstandelijke beperking Hoe kun je nu het beste nagaan of er sprake is van een licht verstandelijke beperking? Onderstaande tips kunnen hierbij een handig hulpmiddel zijn: g Ga na of de betrokkene kan lezen en schrijven door hem of haar zelf iets te laten schrijven en/of een stukje voor te laten lezen. g Ga na of de betrokkene kan klokkijken en plannen. g Vraag welke opleiding gevolgd is, of een diploma gehaald is en vraag naar de naam van de school. g Vraag in de tijd terug (de betrokkene kan vaak geen chronologische volgorde aanbrengen in zijn of haar verhaal). g Vraag hoe iets is gebeurd (verbanden leggen vinden zij soms moeilijk). g Vraag hoe hij of zij iets organiseert. Bijvoorbeeld de dagindeling of het plannen van afspraken. g Neem geen genoegen met een kort antwoord maar vraag door. De betrokkene heeft soms moeite met abstracte vragen.

6 MEE Rotterdam Rijnmond werkt in de gemeenten: g Albrandswaard g Barendrecht g Capelle a/d IJssel g Krimpen a/d IJssel g Lansingerland g Ridderkerk g Rotterdam g Schiedam Contact en meer informatie Heeft u behoefte aan informatie, advies of ondersteuning bij leven met een beperking? MEE weet de weg naar de voor u gewenste vorm van hulp. Neem voor meer informatie contact op met MEE via of kijk op U kunt ook bellen naar (lokaal tarief). U krijgt dan automatisch een medewerker aan de telefoon van de MEE-vestiging bij u in de buurt. U kunt ook met ons chatten via de website. MEE Rotterdam Rijnmond Ondersteuning bij leven met een beperking Hoofdvestiging Rotterdam Iedere werkdag van 8.30 tot uur U vindt de adressen en openings tijden van onze andere vestigingen op Schiedamse Vest BH Rotterdam Postbus AE Rotterdam T F info@meerotterdam.nl Fotografie: Inge Hondebrink istockphoto Uitgave: mei 2010 Kijk ook op: en op Op staat een leuke internetspel voor kinderen over handicaps.