ADVIESCOMMISSIE VERKEERSINFORMATIE

Transcriptie

1 aanbiedingsbrief ADVIESCOMMISSIE VERKEERSINFORMATIE Aan de Minister van Verkeer en Waterstaat de heer ir. C.M.P.S. Eurlings Postbus EX Den Haag Den Haag, 27 april 2009 Excellentie, Met genoegen bied ik U hierbij het Eindverslag en -advies van de Adviescommissie Verkeersinformatie (ACVI) aan. Deze commissie werd op 1 november 2004 voor een periode van vier jaar door uw voorganger mevrouw Peijs ingesteld. De ACVI heeft als opdracht gekregen de Minister te adviseren omtrent de uitvoering van beleid op het gebied van actuele verkeersinformatie en fungeerde primair als een overlegplatform tussen de betrokken private en publieke partijen. Samenwerking tussen overheden en service providers De AVCI is een vervolg van de Adviescommissie Gedragregels Verkeersinformatie die in februari 2002 als opdracht had meegekregen om een voorstel te formuleren voor het verbeteren van de inwinning en verspreiding van verkeersinformatie. De Adviescommissie heeft daartoe een aantal aanbevelingen aan de Minister gedaan, waarbij met name aandacht is geschonken aan een goede rolverdeling tussen publieke en private partijen. In de kern waren deze aanbevelingen gericht op het wijzigen van de relatie en de leveringsovereenkomst tussen Rijkswaterstaat (Verkeerscentrum Nederland) enerzijds en de service providers anderzijds. Deze aanbevelingen waren tevens bedoeld om de verhoudingen tussen partijen weer te normaliseren, na een roerige periode tussen genoemde partijen, waarbij een aantal conflicten zelfs tot rechtszaken had geleid. Terugkijkend op de zittingstermijn van de ACVI kan geconcludeerd worden dat de verhoudingen tussen de overheden en marktpartijen de afgelopen vier jaren ( ) aanzienlijk zijn verbeterd. Er zijn weliswaar verschillen van inzicht en belangen lopen lang niet altijd parallel, niettemin kan worden vastgesteld dat er geen sprake is

2 AANBIEDINGSBRIEF geweest van geëscaleerde situaties. Partijen zijn op een constructieve wijze met elkaar in gesprek geweest over een gewenste kwaliteitsverbetering. Anderzijds kan worden vastgesteld dat er opkomende ontwikkelingen zijn die nadere ordening en afspraken tussen de partijen behoeven. Nieuwe tijden, nieuwe ontwikkelingen De ontwikkelingen op het gebied van verkeersinformatie (en daaraan gekoppelde diensten) zijn de gelopen jaren bijzonder snel verlopen. Het wordt steeds drukker op de weg, zelfs buiten de spitstijden. Daarenboven hebben verstoringen, waar onder ongevallen, uitgelopen wegwerkzaamheden of extreem weer, een steeds grotere impact op de verkeersafwikkeling. Soms zelfs met ontwrichting van het verkeer gedurende een langere tijd over grote delen van het land. In onze huidige informatiemaatschappij speelt het hebben van actuele en betrouwbare informatie over dergelijke verstoringen een steeds belangrijkere rol. Het onderliggende wegennet van provincies en gemeenten moet gelijk aan de positie van het hoofdwegennet, in het verkeers in formatiesysteem een volwaardige plaats gaan innemen. Dit leidt tot intensivering van de medewerking van provincies en gemeenten. Het belang van actuele en betrouwbare verkeersinformatie geldt -afgezien voor overheden- ook in hoge mate voor het bedrijfsleven en individuele weggebruikers. De informatie over de verkeersafwikkeling, nu nog sterk per modaliteit gesegmenteerd (weg/ov), wordt hoofdzakelijk door publieke partijen, aangeboden aan service providers die op hun beurt de informatie doorgeven aan de gebruikers. De publieke partijen bieden informatie veelal aan vanuit hun rol als verkeersmanager. Een nieuwe ontwikkeling is dat er bedrijven zijn, die los van de informatie van overheidswege, data inwinnen. Deze ontwikkeling is een trendbreuk in de eerdere verhoudingen tussen overheden en markt, waar de inwinning van verkeersinformatie vooral een publieke aangelegenheid betrof. Ook valt er aan de kant van de marktpartijen een wijziging in rolverdeling waar te nemen. Er zijn zelfs enkele marktpartijen, zoals TomTom, die de gehele keten van het inwinnen tot en met het distribueren van verkeersinformatie kunnen beheersen of daartoe aspiraties hebben, al dan niet gebruikmakend van databases die van overheidswege ter beschikking worden gesteld zoals die van het Verkeerscentrum Nederland en in de toekomst van de Nationale Databank Wegverkeersgegevens. Het uiteindelijke collectieve doel van de informatieverschaffing is het publiek zodanig te kunnen informeren dat individuele gebruikers in staat zijn om goede en slimme keuzes te maken in hun mobiliteitsbehoefte. De baten bestaan voor het bedrijfsleven uit een betere bereikbaarheid c.q. tijdwinst, uiteindelijk leidend tot het genereren van (meer)

3 ADVIESCOMMISSIE VERKEERSINFORMATIE omzet en winsten, en voor de publieke wegbeheerders uit een betere benutting van hun infrastructuur. Op het gebied van verkeersinformatie werken wegbeheerders en service providers al geruime tijd in partnerschap samen met als doel de (weg)gebruiker beter te informeren over het verkeer. In een dynamische wereld als die van verkeer (informatie en management) levert dit regelmatig discussies op omtrent materie, scope en zeggenschap over een en ander. Dit wordt doorgaans aangeduid als een zogeheten domeindiscussie. Conclusies en aanbeveling voor de toekomst De ACVI heeft een aantal lopende en toekomstige ontwikkelingen beschouwd en hierover constateringen gedaan die hebben geleid tot een aantal conclusies en aanbevelingen, waarvan ik hieronder de belangrijkste kort wens te memoreren. 1 Bij het operationeel worden van de Nationale Databank Wegverkeersgegevens (NDW) is het van belang om een platform van de in de NDW deelnemende weg beheerders en de service providers te formeren om een soepele overgang te bewerkstellingen tussen de gegevens uit de NDW en de ontsluiting van die gegevens naar service providers en andere afnemers van deze informatie. Bovendien dient helder te worden gemaakt welke (publieke) gegevens van de NDW worden ingewonnen en welke niet. 2 Door de toename van de penetratiegraad van navigatiesystemen en in-car systemen kunnen individuele routekeuzen sneller conflicteren met maatschappelijke belangen zoals capaciteitsverdeling over het wegennet, verkeersveiligheid en leefbaarheid etc. Organiseer dat in een vroegtijdig stadium informatie over deze maatschappelijke belangen tussen overheden en marktpartijen wordt uitgewisseld, zodat (markt)partijen bij de ontwikkeling van hun producten en diensten hiermee rekening kunnen houden. Om ook in de toekomst effectief verkeersmanagement te kunnen blijven waarborgen is het van belang om de mogelijkheden te inventariseren die overheden c.q. wegbeheerders thans ter beschikking staan en verder te onderzoeken of een aanvullend wettelijk instrumentarium noodzakelijk is. Zoals het geven van verplichte aanwijzingen aan service providers en of navigatiesysteemproducenten in het geval van uitzonderlijke situaties waarbij dringende maatschappelijk belangen in het geding zijn, bijvoorbeeld bij grootschalige calamiteiten.

4 AANBIEDINGSBRIEF 3 Om de weggebruiker nog beter van informatie te voorzien zodat hij bij een routekeuze meer rekening houdt met lokale omstandigheden omtrent verkeersveiligheid, leefbaarheid en milieu, dient deze informatie systematisch door wegbeheerders aan service providers en andere marktpartijen beschikbaar te worden gesteld. Deze informatie is ook voor de weggebruiker zelf praktisch en nuttig (minder files en omrijroutes). Organiseer een informatiemarktplaats waar (voornamelijk) publieke partijen informatie kunnen aanleveren en marktpartijen informatie kunnen halen. In dat kader dienen afspraken tussen partijen te worden gemaakt over eigendom van gegevens, aansprakelijkheid en andere zaken. 4 Stimuleer het openstellen van OV-informatie voor marktpartijen op korte termijn en bevorder de invoering van multimodale routeplanners en hieraan gekoppelde diensten. 5 Houd er bij de invoering van Anders Betalen voor Mobiliteit rekening mee dat betaalsystemen voor beprijzing naar verwachting - standaard - met navigatiediensten aan de consument zullen worden aangeboden. Het effect op het reisgedrag van weggebruikers gecombineerd met een (nog) grote(re) penetratiegraad van realtime route-informatie kan belangrijke gevolgen hebben voor de verkeersstromen. De wegbeheerders dienen zich op deze situatie voor te bereiden en te bezien hoe het verkeersmanagement effectief blijft. Organisatorische opzet voor het vervolg Gezien deze ontwikkelingen is er voldoende aanleiding om vanuit de beleidsverantwoordelijkheid van het ministerie van Verkeer en Waterstaat te bewerkstelligen dat op verschillende niveaus (operationeel, tactisch en strategisch) én op regelmatige basis overleg tussen overheden (wegbeheerders) en marktpartijen plaatsvindt. Gezien de huidige rolverdeling tussen overheid en markt op het gebied van verkeersinformatie en de relatie tussen verkeersinformatie en -management, en in later stadium met beprijzing, is de continuering van overleg tussen de betrokken partijen een noodzakelijke voorwaarde vanuit de publieke partijen. Hiermee wordt bevorderd dat de reiziger in de toekomst optimale en betrouwbare informatie ontvangt om een persoonlijke afweging omtrent het voorgenomen reisgedrag te kunnen maken (modaliteit, tijdstip van vertrek, routekeuze, kosten en comfort etc). Daarmee kan een belangrij-

5 ADVIESCOMMISSIE VERKEERSINFORMATIE ke bijdrage worden geleverd aan de vergroting van de bereikbaarheid en een betere benutting van de infrastructuur. Er bestaat een onmiskenbare behoefte om in het licht van de dynamische ontwikke lingen een (eenduidig) overlegplatform met vertegenwoordigers op strategisch niveau te hebben, waarin naast strategische vraagstukken ook actuele kwesties van enig formaat én bij wijze van uitzondering, kunnen worden besproken en nader tussen publieke partijen en marktpartijen kunnen (blijven) worden afgestemd. Wat betreft de samenstelling van de adviescommissie bestaat bij marktpartijen en vertegenwoordigers van de decentrale overheden een voorkeur voor een vertegenwoordiging van de diverse geledingen op koepel- of brancheniveau, in plaats van een meer kennis of wetenschappelijk georiënteerde bezetting van een strategische commissie. Hoewel er - zoals hiervoor ook beschreven is - een aantal vraagstukken in het veld leven die onmiskenbaar nadere afstemming c.q. ordening behoeven, bestaat bij de partijen vertegenwoordigd in de AVCI het gevoel dat de huidige rolverdeling tussen partijen nog steeds passend is in het licht van de veranderde omstandigheden. Sterker nog, de huidige rolverdeling tussen publieke en private partijen kan op een breed draagvlak rekenen en heeft - ook in Europees perspectief bezien - goede resultaten opgeleverd. Aanbevolen wordt om de commissie qua omvang en de frequentie van het aantal vergaderingen per jaar beperkt te houden. Een kwalitatief goede ondersteuning en voeding van de commissie zijn noodzakelijk om de commissie goed te kunnen laten functioneren. Verbreding van de scope van de opdracht van de nieuw te vormen commissie door bij verkeersinformatie ook de relatie met aspecten rond verkeersmanagement en beprijzing te betrekken, acht de ACVI een logische, onvermijdelijke ontwikkeling. Op grond van het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat er een onmiskenbare behoefte bij partijen bestaat aan continuering van een overlegplatform of beraad op strategisch niveau tussen vertegenwoordigers vanuit overheden c.q. wegbeheerders en marktpartijen. In ieder geval op het gebied van verkeersinformatie en verkeersmanagement en in een later stadium wellicht door beprijzing hierbij te betrekken, met name waar beprijzing straks van invloed is op verkeersinformatie- en verkeersmanagement. De ANWB heeft na afronding van dit advies ervoor gepleit om het profiel van de commissie op strategisch niveau nog verder te verbreden en een adviescommissie Bereikbaar-

6 AANBIEDINGSBRIEF heid te initiëren. De huidige maatschappelijke realiteit op het gebied van bereikbaarheid vraagt om een betere doorstroming en benutting en betere multi-modale reisinformatie en de relatie met beprijzen. Persoonlijk onderschrijf ik de visie op een dergelijk initiatief van harte, maar dit verstrekkende advies valt buiten de scope van deze commissie. Op basis van de in het bijgevoegde advies beschreven conclusies en aanbevelingen kan een scherpe opdrachtformulering aan de nieuwe commissie worden opgesteld. Ontwikkeling van een Nationaal Programma Verkeersmanagement Een gedachte die tevens in de AVCI naar voren is gekomen betreft het concept om met alle betrokken overheden c.q. wegbeheerders te komen tot een uitvoeringsgericht nationaal programma op het gebied van verkeersmanagement. Zo n nationaal programma van projecten en pilots, kan de consistentie van handelen tussen de overheden c.q. wegbeheerders bevorderen, innovaties bewerkstelligen en de samenwerking tussen partijen en de doorwerking van beleid naar uitvoering vergroten. Het nationaal programma zou onder verantwoordelijkheid van de Nationaal Mobiliteitsberaad tot stand moeten komen. De nieuw te vormen strategische commissie of beraad kan hierbij een adviserende rol vervullen. Wij hopen U met het bijgevoegde advies van dienst te zijn. Met vriendelijke groet, Drs. J. Laan Voorzitter van de Adviescommissie Verkeersinformatie