een uitgave van Keyword Info Systems BV tekst: Rombout Kerstens

Transcriptie

1 TradersBulletin JULI 2004 een uitgave van Keyword Info Systems BV Sport De zomer van 2004 staat geheel in het teken van de sport én de verrassingen die daarbij horen. Als ik dan de woorden voetbal, Griekenland, Duitsland en resultaten uit het verleden bieden geen garantie... in één zin combineer, dan is het bruggetje naar beleggen snel gemaakt. Want als beleggen en sport iets met elkaar gemeen hebben dan is het wel dat winst en verlies nooit zeker zijn. Maar het helpt wel als er voldoende is getraind, het beste materiaal wordt gebruikt en de te volgen strategie is aangepast aan de omstandigheden. Een tennisser die met een houten racket en een paar uurtjes training Wimbledon wil winnen wordt tegen zichzelf in bescherming genomen. Hij wordt niet eens tot het toernooi toegelaten. Een belegger die zonder voorbereiding wil gaan daytraden wordt echter met open armen door de markt ontvangen. Om vervolgens te worden geknipt en geschoren. Een degelijke voorbereiding is voor een actieve trader van het grootste belang. Nu misschien wel meer dan ooit, aangezien de markten steeds grilliger van karakter worden en lastiger te bespelen. Zorg dus dat zaken als software, koersdata, orderuitvoering en tradingsysteem aan de hoogste eisen voldoen. En houdt uzelf in vorm door kennis te nemen van de laatste ontwikkelingen op tradinggebied. Aan dit laatste hopen we met dit nieuwe TradersBulletin een steentje bij te dragen. Met lezenswaardige achtergrondinformatie voor de actieve trader. Berekening H-factor biedt verrassende kijk op futurehandel! Traden met FTI, BUND of STOXX? tekst: Rombout Kerstens Onder actieve traders komt vaak de volgende vraag aan de orde: Op welke futuremarkt kan ik het beste gaan handelen en met welk systeem? Hierover gaat dit artikel, dat zich vooral richt op de daytrader. Met welk systeem u het beste kunt handelen, komt elders in deze editie van TradersBulletin aan de orde. Over de criteria met welke futures op welke markt het beste kan worden gehandeld wordt dikwijls in subjectieve termen gesproken. Dan hoor je: De DAX-futures bewegen meer of Met Bund-futures verdien ik eindelijk geld. En wat ook nogal eens wordt gezegd: De spread op de Eurex is veel kleiner. Een hot item zijn ook de transactiekosten: FTI-transacties zijn veel te duur, heet het dan ineens. Elk van deze beweringen komt voort uit eigen ervaringen, goed of slecht, met een bepaalde markt. Deze criteria zijn dus niet bepaald objectief. Neem het argument van de volatiliteit (beweeglijkheid). Een actieve daytrader wil prijsbewegingen zien binnen de handelsdag. Een positietrader met een tijdshorizon van ettelijke maanden beschouwt intradaybewegingen alleen maar als ruis. Hij bedoelt met bewegingen trends die langere tijd aanhouden. Hetzelfde geldt voor de kosten en de bied-laatspread. Een daytrader die meerdere keren per dag draait, vindt 20 transactiekosten voor een futurecontract veel, terwijl een positietrader daar niet echt wakker van ligt. De kosten en spread vallen waarschijnlijk in het niet ten opzichte van zijn verwachte rendement. De in dit artikel gemaakte vergelijking tussen de verschillende futures is dan ook speciaal bedoeld voor traders die posities enkele uren of hooguit enkele dagen aanhouden. Voor zeer actieve professionele beurshandelaren die zelf de markt maken door tientallen of honderden trades op één dag te doen, gelden, behalve de kosten, weer andere criteria. Zoals ervaring met een bepaalde markt, activiteit in het orderboek en het al dan niet aanwezig zijn van veel particulieren (dus veel kleine orders) in de markt. De daytrader Zoals gezegd, we richten onze aandacht hier op de daytrader die binnen de dag geld wil verdienen met futures. Uiteraard zijn kosten en spread belangrijk, maar vaak worden appels met peren vergeleken. Een voorbeeld: De kosten per contract voor een EuroStoxx50- future (ES50) zijn bij sommige brokers lager dan voor een FTI-future. Hierdoor lijkt een FTI transactie duur. Vergeten wordt dan dat FTI een veel zwaarder contract is. Met een FTI-contract maak je dus meer winst per longcontract met 1% stijging van de onderliggende waarde. Eenvoudig gesteld mag een FTItransactie in verhouding zelfs 2,5 keer zo > Want als u het vak serieus neemt, niet bang bent om risico te lopen en er genoeg tijd in steekt, heeft u een goede kans te slagen als trader. Rombout Kerstens Figuur 1: Visueel is gemakkelijk te zien dat de verhouding tussen hoogstelaagste binnen een dag en de spread, de zogenoemde H-factor, belangrijk is om met futures geld te verdienen. 1

2 De H-factor De H-factor is een getal om futurecontracten onderling te vergelijken op geschiktheid voor daghandel. Met daghandel wordt bedoeld posities die enkele uren tot hooguit enkele dagen worden ingenomen. De H-factor wordt berekend door de gemiddelde prijsrange (hoogste minus laagste koers binnen een dag) van de afgelopen 55 dagen te delen door het verschil tussen bied- en laatkoers. Wanneer er grote fluctuaties in de biedlaatspread zijn, dan mag deze ook worden gemiddeld over de laatste dag. De H-factor is bedoeld om futurecontracten onderling te vergelijken; hoe hoger de waarde, hoe meer vermogen de markt heeft om de spread terug te verdienen. Aan de waarde van de factor mag geen absolute betekenis worden toegekend, alhoewel het onder het getal 20 erg moeilijk zal worden om met intradaytransacties geld te verdienen. Contracten die onder traders populair zijn schommelen meestal tussen de waarden 40 en 150. Transactiekosten spelen uiteraard ook een rol, maar deze factor is slechts voor een zeer gering deel een eigenschap van de markt zelf en bovendien afhankelijk van de broker. De H-factor kan desgewenst worden uitgebreid met transactiekosten, door de transactiekosten voor een roundturn van 1 contract te delen door de contractgrootte (size) en deze op te tellen bij de spread. In de tabel is deze voor kosten gecorrigeerde H-Factor onder de naam Ht-Factor opgenomen in de tabel, hierbij is voor een roundturn 5 gerekend. Berekening van de H-factor voor diverse populaire futurecontracten. Hoe hoger de factor, hoe geschikter het contract voor intradaypositietrading. De tevens vermelde Ht-factor is inclusief transactiekosten. Future Gem. Hoog-Laag Bied-Laat Spread H-Factor Size Ht-Factor FTI 7,8 0, DJ Euro Stoxx S&P Mini 10,3 0, Forex EUR/USD 0,012 0, n/a n/a Xetra Dax Nasdaq Mini 26 0, Euro Bund 0,6 0, Bron: Keyword Info Systems - Tenfore, juni 2004 > duur zijn als een Euro Stoxx50- transactie, omdat de kosten per verdiende euro dan hetzelfde zijn. Met andere woorden: de absolute waarde van de kosten en bied-laatspread van een future zeggen nog niets over de mogelijkheid dat je er geld mee kan verdienen. Wat we willen weten is het vermogen van de betreffende markt om de kosten en spread te kunnen terugverdienen. Dit noemen we vanaf nu de H-factor. Hoe bepalen we de H-factor? De H-factor bepalen we door eerst te kijken wat de maximale intradaybeweging is. Dit doen we door elke dag de hoogste en laagste koers van elkaar af te trekken en deze te middelen over 55 dagen. Dit geeft een indicatie van wat de potentie is van de intradaybeweging voor een daghandelaar. Vervolgens kijken we naar de bied-laatspread van 2 de betreffende future. De verhouding van de gemiddelde intradaybeweging en de spread is nu de H-factor. In figuur 1 is deze verhouding nog eens grafisch weergegeven. Hoe groter het stukje intradaybeweging is dat aan de spread en kosten wordt opgeofferd, hoe moeilijker het is om geld te verdienen. Let wel: de H-factor zegt niets over de kans dat u geld gaat verdienen. Dit heeft alles te maken met de kwaliteit van uw systeem of marktvisie. De H-factor zegt alleen iets over het feit of het überhaupt zin heeft om met de future te handelen. Vergelijk het maar met het roulettespel: hoe meer vakjes met een nul in de roulette, hoe minder kans u hebt om te winnen. In tabel 1 zien we de voor sommigen misschien verrassende conclusie dat de H-factor van de FTI-futures met 78 hoger, en dus gunstiger, is dan van de Bundfutures. Ook verrassend: De ES50- en S&P-futures scoren relatief laag. Valutatrading scoort evenmin hoog, maar dit is mede sterk afhankelijk van de spread die de bank of broker u biedt. (Bedenk wel dat dit een momentopname is van de eerste helft van 2004.) De spreads en intradaybewegingen fluctueren en dit maakt de H-factor tot een dynamisch gegeven, dat voortdurend verandert wanneer de aard van de markten verandert. Zo is het futurecontract Royal Dutch met een H-factor van 10 momenteel totaal ongeschikt voor daytraders, maar misschien is dit over een halfjaar weer anders. De transactiekosten zijn hier buiten beschouwing gelaten, omdat deze per broker sterk verschillen. Voor de vergelijking maakt het in zoverre iets uit dat het beeld voor relatief lichte contracten als S&P mini en ES 50 met meeweging van de kosten nog ongunstiger wordt (zie ook uitleg H-Factor).

3 Liquiditeit speelt belangrijke rol Waarom zijn S&P-, Bund- en ES50- futures dan toch zo populair onder daytraders? Hier komt een ander aspect om de hoek kijken: de liquiditeit. Doordat in deze futures zeer grote volumes omgaan in de Bund soms wel zeventig keer zo veel als in de FTI, is de slippage meestal gering. Voor kleinere handelaren die één tot vijf contracten verhandelen is het verschil in slippage tussen bijvoorbeeld een FTI- en een ES50-future niet groot, maar voor grote spelers kan de slippage op een FTI future aardig oplopen. Benodigde margin Een ander aspect dat tot hier buiten beschouwing is gelaten, is de benodigde margin voor de verschillende contracten. Sommige traders zijn van mening dat een kleine margin ten opzichte van de onderliggende waarde van een contract gunstig is. Voor theoretische rendementsberekeningen van de tradingactiviteiten pakt een lage margin inderdaad gunstig uit. Voor de dagelijkse geldstroom van een trader is het echter veel belangrijker dat er winst wordt gemaakt. Een contract met een hoge H-factor niet traden vanwege de hogere margin, mag nooit een argument zijn. Als de gederfde rente-inkomsten van het dode margingeld er op termijn voor zorgen dat het traden geen geld meer oplevert, dan moet de oorzaak hiervan toch echt worden gezocht aan de inkomstenkant. Conclusie De H-factor is een nuttig hulpmiddel om te beoordelen of een markt nog genoeg potentie bezit om geld te verdienen met futures. Het is bovendien interessant om markten op dit aspect met elkaar te vergelijken, aangezien het uitgaat van objectieve criteria. Zoals eerder opgemerkt zegt een hoge H-factor niets over de kans dat er ook daadwerkelijk geld verdiend gaat worden. Daarvoor blijft altijd een goed werkend systeem nodig of een marktvisie die uitkomt. AEX maakt het tradingsystemen niet gemakkelijk De eerste zes maanden van 2004 heeft de AEX-index het de tradingsystemen niet gemakkelijk gemaakt. Intradaytradingsystemen hebben een beweeglijke markt nodig met korte felle bewegingen. Veel systemen die bedoeld zijn om consistent geld te verdienen met de futurehandel maken gebruik van korte ritjes omhoog of omlaag van slechts enkele procenten. Op de AEX proberen deze systemen ritjes van rond tien tot vijftien punten te maken. In de AEXmarkt van het tweede kwartaal van dit jaar zagen we dat de triggers om in de markt te gaan vaak wel werden geraakt, maar dat dan tegelijk de kracht uit de markt was. Het gevolg was dat de positie met een (te) kleine winst of verlies weer moest worden gesloten. Onderstaand hebben we voor u een aantal systemen op een rijtje gezet met hun performance over drie opeenvolgende kwartalen op kwartierkoersen van de AEX-index. Overigens kenden systemen die draaiden op de DAX en de EuroStoxx50 vergelijkbare problemen. Per systeem staan er vier kengetallen in de tabel, te weten: Winst: Brutowinst van de strategie, uitgedrukt in het kale aantal punten van de onderliggende waarde (AEX-index). Winst in %: Theoretisch rendement op marginbasis indien er met één FTI- future was gehandeld. Hierbij is geen rekening gehouden met de spread, kosten en slippage, zodat het percentage puur fictief is en slechts bedoeld om de systemen onderling te vergelijken. Trades: Totaal aantal gedane trades (long + short) per kwartaal. Hoe meer trades, hoe lastiger het uiteraard zal zijn om het fictieve rendement in een live-situatie te benaderen, vanwege de extra slippage en kosten. WS: De WS-index is een getal dat een maatstaf is voor het rendement en risico van een strategie. Bij getallen boven vijftien wordt het interessant om serieus naar een systeem te kijken. Behalve de performance van een systeem, speelt ook de tijd dat het in de markt zit een rol. Hoe korter het in de markt zit, hoe kleiner het risico en dus hoe hoger de score. KORT VERSLAG PER STRATEGIE: Moving stop-loss (MSL) De moving stop-loss (MSL) is gebaseerd op een continue trailingstop naar boven of naar beneden en is daarmee de moeder der trendvolgende systemen. Deze klassieker onder de systemen zit 100% van de tijd in de markt. Hierdoor valt de WS-index relatief laag uit. We hebben de MSL opgenomen met de parameters 0,3% en 1%. De parameter van 0,3% is met zijn vele trades (gemiddeld drie per dag) lastig te traden. Geoptimaliseerd Voortschrijdend Gemiddelde (VG) Als referentie is in het overzicht ook een Simpel VG(191) crossingstrategie opgenomen. De waarde 191 is een geoptimaliseerde waarde. Optimaliseren herbergt het risico in zich van curvefitting. Afgezien van dit risico zien we ook dat het VG verhoudingsgewijs veel trades nodig heeft om het fictieve rendement te halen. Bovendien moet deze strategie het hebben van enkele zeer winstgevende trades, die worden gevolgd door losing streaks van soms wel tien opeenvolgende trades. Deze afhankelijkheid van enkele trades maakt de kans dat de rendementen in de toekomst worden gehaald ook kleiner. Hoewel de WS-index nog positieve waarden laat zien, geeft de alternatieve Rina-index constant negatieve waarden. Dynamic breakout Het dynamic breakoutsysteem detecteert uitbraken van de koers en gaat dan direct long of short. Het woord dynamic slaat op het vermogen om zich aan te passen aan de beweeglijkheid > 3

4 van de markt. Dit systeem deed het vooral in 2003 en in het eerste kwartaal van 2004 zeer goed, maar ondervond in het tweede kwartaal problemen met de performance. Dikwijls niet doorzettende uitbraken waren hier debet aan. Het systeem zit ongeveer 65% van de tijd in de markt. Overigens is een slecht kwartaal niet uitzonderlijk en nog geen reden om met een systeem te stoppen. Pas als een systeem meerdere kwartalen achtereen negatieve WS-index-scores laat zien, is er reden tot zorg. Dit is ook de reden dat professionele beheerders van futurefunds altijd met meerdere systemen naast elkaar werken. ROC-systeem Het ROC-systeem heeft als basis de richting van een Voortschrijdend Gemiddelde (VG). Bij een VG-stijging gaat het systeem long, bij daling short. Hierbij wordt gebruikgemaakt van stoploss en take profit om uit de markt te gaan. Dit tradingsysteem heeft over heel 2003 slechter gepresteerd dan het dynamic breakoutsysteem. In het moeilijke tweede kwartaal van 2004 is dit laatste systeem goed overeind gebleven. KW 04 / 2003 KW 01 / 2004 KW 02 / 2004 Winst Winst% Trades WS Winst Winst% Trades WS Winst Winst% Trades WS MSL 0,3% 14,67 26% 201 1,53 18,26 28% 173 2,24 44,00 85% 120 6,32 MSL 1% 9,34 14% 34 4,83 17,38 28% 33 12,71 4,54 9% 29 2,35 Geoptimaliseerd VG(191) 16,60 29% 49 7,14 24,16 42% 64 15,66 15,71 26% Dyn. breakout 20,07 33% 37 21,14 43,80 86% 35 37,10-22,62-31% 46-9,14 (60,20,210,280,16,50) ROC-systeem 15,40 21% 21 23,69 10,72 15% 19 11,58 17,12 29% 18 25,72 (15,100,60) Prestaties per kwartaal van tradingsystemen op basis van 15 minuten bars AEX-index. Bron: Wall Street Professional 2004 Tradingsystemen voor futures hebben meestal veel opeenvolgende korte trends nodig om geld te verdienen. 4

5 Hoe is het met? Gerrit Bosboom Sinds je in 2002 derde bent geworden in de Nationale Beurscompetitie, ben je een eigen site gestart: TATrader. Komen er veel bezoekers? Ja, zeker nadat we begonnen zijn met het plaatsen van dagcommentaren, komen er gemiddeld ruim vijftigduizend unieke bezoekers per maand en dat aantal loopt alleen maar op. We hebben op de site namelijk ook een afgesloten gedeelte voor onze leden, waar we de eerder ingenomen posities nauwlettend volgen aan de hand van grafieken en commentaren. De leden loggen dan ook veelvuldig in om op de hoogte te blijven. Hoe zijn de tradingresultaten van TATrader sindsdien? TATrader heeft na zijn start in september 2002 een gemiddeld jaarresultaat laten zien van circa 20% (aandelen en opties). Begin dit jaar hebben we de activiteiten in aandelen en opties gesplitst en nu zien we de afzonderlijke resultaten ook stijgen. Na 1 april 2003 zien we bij TATrader (opties) een resultaat van 54,5% (ultimo 25 juni) en is het resultaat van Weekbelegger (aandelen) sinds 1 januari circa 1%. Weekbelegger is een trendvolgend systeem en dat heeft het in deze beurstijden nu eenmaal moeilijk. En uiteraard berekenen we de resultaten inclusief de kosten. Gebruik je nog steeds hetzelfde systeem als waarmee je derde werd? Als uitgangspunt wel. De basisindicatoren voor het toenmalige systeem waren de MACD, de Parabolic Sar en de ADX met eigen parameters. In de loop van 2003 hebben we de nodige verfijningen aangebracht en is in samenwerking met Keyword de TAT-indicator ontwikkeld, die men ook vanaf de WSPRO downloadsite kan binnenhalen. Voor een verdere uitleg van deze indicator verwijs ik graag naar onze site Verder hebben we de laatste tijd veel aandacht besteed aan onderzoek naar de timing van de instapmomenten en de berekening van de hierbij te gebruiken stop- en limietniveaus. Bovendien hebben we een model ontwikkeld dat het op basis van intradaykoersen van de individuele fondsen gedurende een aantal dagen mogelijk maakt om een efficiënter stop-lossbeleid te voeren. Op dit gebied is nog de nodige winst te behalen. Is naar jouw mening de aard van de markt sinds 2002 veranderd en hoe beïnvloedt dit jouw manier van beleggen? Na april 2002 stond de AEX-index een jaar later circa 50% lager en sindsdien zijn we wel 35% gestegen, maar per saldo nog steeds 35% lager vergeleken met twee jaar geleden. Beleggers zijn veel voorzichtiger geworden. Waar men twee jaar geleden nog achter de hype en elk koopsignaal aanliep, denkt men nu eerst tweemaal na. Liever wachten op een bevestiging van een trend en wat later instappen dan onnodige risico s lopen, zo is de algemene gedachte. Favoriete Beleggingsanalist? Op dit moment is dat technisch analist Ed Downs van The Daily Signal, maar ik beperk me niet tot één analist. Regelmatig ontdek ik op internet een nieuwe verfrissende zienswijze van een andere analist die ik dan weer een tijdje blijf volgen en waar ik het nodige van opsteek. Favoriete beleggingsboek? Op dit moment Come Into My Trading Room van Dr. Alexander Elder en High Probability Trading van Marcel Link. Aan te bevelen is ook How Technical Analysis Works van Bruce M. Kamich en dan natuurlijk de bekende standaardwerken. Welke beleggingssoftware gebruik je? Wall Street Professional met de modules TA Reporter en Option Street met realtimekoersen via Eurobench. Wat voor computer gebruik je? Ik maak gebruik van een AMD Athlon XP en twee 15" LCD-schermen met een totale beeldresolutie van 2048 x 768. Het geheugen heeft een omvang van 768 Mb. Allereerste belegging? Ik denk zo n acht jaar geleden toen ik wat aandelen Crown van Gelder kocht, samen met een paar collega s bij mijn toenmalige werkgever Achmea. Beste trade ooit? Zijn er uiteraard diverse, maar soms heb je een optiepositie ingenomen, die zich gedurende de dag niet goed ontwikkelt en net boven het stop-lossniveau de dag 5

6 uitgaat. Dan heb je het als trader niet gemakkelijk. Des te meer voldoening (en dat niet alleen in financieel opzicht) geeft het dan als de dagen erna jouw visie toch de juiste blijkt te zijn en je met een mooi resultaat de positie kan sluiten. En geloof me, daar zijn er de afgelopen periode meerdere van geweest. Zo adviseerden we op 1 juni de call Unilever juli 54 in te nemen, maar de koers sloot lager dan de dag ervoor en ook de volgende dag daalde de koers licht. Daarna zagen we zeven achtereenvolgende dagen met stijgingen. Op 17 juni konden we de positie uiteindelijk met 96,01% winst (inclusief kosten) sluiten. Slechtste trade ooit? De slechtste waren de eerste, toen ik nog onvoldoende bekend was met het begrip moneymanagement en het verstandig gebruikmaken van stoplossniveaus. Dat laatste lijkt overigens gemakkelijker dan het in feite is. Momenteel meest gebruikte beleggingsinstrument? We hebben, zoals gezegd, onze activiteiten begin dit jaar opgesplitst. TATrader handelt uitsluitend in opties (geen geschreven posities) en Weekbelegger is er voor de aandelenbelegger. In de praktijk is gebleken dat beide toch verschillende types beleggers aantrekken die op hun eigen wijze bediend willen worden. Een lage volatiliteit, zoals we in de maanden mei en juni zagen, biedt de optietrader weer nieuwe kansen. Met put én call dubbele kans op winst! Is het bij een hoge volatiliteit (beweeglijkheid) vaak profijtelijk om opties te verkopen (schrijven), bij een lage volatiliteit zijn de opties goedkoop en zijn er juist argumenten om ze te kopen. Maar dan moet je wel weten welke kant de markt opgaat. Dit laatste kan worden omzeild door een put en een call te kopen met dezelfde afloopmaand en atthe-money uitoefenprijs. Deze zogeheten longstraddle-strategie biedt u bij een lage volatiliteit een relatief goedkoop dubbel ticket op winst. Hoe dit kan? Ten eerste zult u bij een forse koersuitbraak naar boven of naar beneden winst maken. In dat geval wordt de put terugverdiend door de winst op de call, of andersom. Maar de positie biedt u ook de kans om te profiteren van een stijgende volatiliteit. Als u bijvoorbeeld een straddle september 340 AEX koopt voor pakweg 2200 (de prijs op 29 juni), en de volatiliteit neemt in een paar weken tijd met 50% toe, wat helemaal niet ondenkbaar is, dan kunt u zomaar tussentijds 50% winst maken op de positie, zonder dat de koers van de AEX netto veranderd hoeft te zijn. Dit is wat we bedoelen met een dubbele winstkans. Het maximale verlies is de inleg van 2200, een verlies dat optreedt als de positie wordt aangehouden tot de derde vrijdag van september en de AEX vrijwel onveranderd op 340 staat. Met een longstraddle die u koopt met een lage volatiliteit hebt u een dubbele kans op winst. Bij een flinke stijging of daling voor de uitoefendatum (blauwe resultatenlijn) zijn er winstkansen, maar ook bij een stijging van de volatiliteit van de AEX-index (zwarte resultatenlijn). Op de verticale Y-as kunt u het behaalde resultaat aflezen, dat behoort bij de AEX-koers die op de horizontale X-as is uitgezet. (Bron: Option Street Professional) 6

7 Berekenen van de stilte voor de storm Explosive trading in Excel Explosive trading is een interessant concept dat werd beschreven in het blad Technische en Kwantitatieve Analyse van augustus 2003 door Frank Vlug (zie ook Wat is een explosive trade? Een explosive tradeformatie detecteert als het ware de stilte voor de storm. Het idee is dat na een explosive tradeformatie een heftige koersbeweging zal plaatsvinden. De charme ervan wordt mede bepaald door het feit dat de beginselen heel eenvoudig zijn. Het is eigenlijk een koersformatie zoals er tientallen bekend zijn, key-reversal, Engulfing pattern, Three Black Crows, enzovoort. Het patroon van een explosive trade is echter lastig visueel te onderscheiden. Hier biedt het Excelrekenprogramma uitkomst. Als we de duidelijke formules uit het artikel volgen, dan is het concept eenvoudig naar Excel te vertalen. Hierbij ga ik ervan uit dat in Excel de koersdata als volgt zijn gepositioneerd (conform de specificaties om samen te werken met Wall Street Professional): Kolom A: datum/tijd, B: open, C: hoog, D: laag en tenslotte kolom E: slot. Het verschil van de hoog-laag van de laatste bar dient kleiner te zijn dan van die van de drie voorafgaande bars. De tweede voorwaarde is dat de laatste hoog-laag valt binnen de hoog-laag van de vorige bar; dit is dan een zogenoemde inside bar. Indien aan deze criteria wordt voldaan, verschijnt er met behulp van onderstaande formule in kolom H een 1, en als er niets aan de hand is een 0. De Excel-formule in kolom H, regel 4 en verder: Explosive trading: Als een explosive tradingformatie zich voordoet, zet Wall Street een marker boven de betreffende koersbar, wanneer in Excel kolom K een 5 staat. is dan die van gisteren, respectievelijk eergisteren (C2-D2), enzovoort. Met de laatste twee argumenten (C4<C3) en (D4>D3) wordt bepaald of de laatste bar een inside-bar is. Zijn alle argumenten waar, dan verschijnt in de cel het cijfer 1 en anders een 0. (Gebruik in de Nederlandse Excel-versie voor IF het commando ALS en voor AND het commando EN.) U kunt deze regel in uw Excel-sheet in kolom H, regel 4, intypen. Het is het gemakkelijkst om deze cel naar de cellen beneden regel 4 te kopiëren (rechter muistoets copy). Denk eraan om voldoende regels naar beneden te kopiëren. Voor tien jaar dagkoersen hebt u al minstens 2500 regels nodig, voor één jaar kwartierkoersen ruim In de figuur zien we de potentiële explosive trades als spikes onder de De beschreven Excel sheet is samen met andere voorbeelden ook te downloaden met de Wall Street Professional functie: Onderhoud Internet Downloadpagina Wall Street Excel Indicator Pack 1 Aanvulling voor de nieuwe versie Wall Street Professional 2.15 In de nieuwe versie van Wall Street Pro is het mogelijk om in de koersgrafiek zogeheten markers te zetten. Ook de custom design indicatoren die in Excel worden gemaakt, kunnen hier gebruik van maken. In kolom K dient dan een 5 geplaatst te worden. Als Wall Street Pro in kolom K een 5 tegenkomt, dan wordt een marker naar keuze (instelbaar in Wall Street) bij de koersgrafiek gezet. Zet voor een marker in kolom K, regel 4 en verder de formule: =IF(AND((C4-D4)<(C3-D3);(C4-D4)<(C2-D2);(C4-D4)<(C1-D1);(C4<C3);(D4>D3));1;0) =IF(H4=1;5;0) Uitleg formule: Met het gedeelte (C4-D4)<(C3-D3) en verder bepalen we of het verschil tussen de hoog-laag van de laatste bar kleiner AEX-index. Het is de bedoeling om te profiteren van de koersuitbraak die volgt na het optreden van de explosive koersformatie. 7

8 Keyword-nieuws Tradingsystemen in Wall Street Professional Over Plug-ins, Custom Design Indicators en Excel Plug-in indicatoren Wall Street Professional kent 2 manieren om tradingsystemen toe te voegen aan het standaard ingebouwde arsenaal. De eerste methode zijn de kanten klare Plug-in indicatoren, welke te downloaden zijn van bijv. de Wall Street Professional download site en Dit zijn kleine DLL programmafiles die door Wall Street automatisch worden herkend als tradingsysteem en dan zichtbaar zijn in de WS functie Indicatoren Toevoegen. Deze Plug-ins kunnen gemaakt zijn door Keyword zelf of door Keyword geauthoriseerde derden. De plug-in DLL s kunnen worden geprogrammeerd in bijv. Delphi of C++. (Ervaren programmeurs die zelf een DLL willen programmeren kunnen meer informatie inwinnen bij: vahid@keyword.nl). Custom Design (Excel) Indicator Als u zelf een indicator of tradingsysteem wilt toevoegen dan kunt u dit het eenvoudigst doen via een Custom Design Indicator, ook wel aangeduid als Excel Indicator. In een Excel spreadsheet kunt u dan zelf een systeem samenstellen d.m.v. Excel formules. Als de spreadsheet voldoet aan bepaalde formaat eisen, dan zal Wall Street deze Excel sheet kunnen gebruiken als indicator in de WS functie Indicatoren Toevoegen Custom Design Indicator (XLS). Wall Street behandeld deze indicator dan verder indentiek als een standaard indicator of Plug-in. Een uitgebreide instructie over deze techniek vindt u in het PDF document: csi_info.pdf. Bij het boek ontwerpen en toepassen van Tradingsystemen van Erik Zwierenberg (bij Keyword te bestellen) wordt een CD met meer dan 35 Custom Design Indicatoren voor Wall Street Professional meegeleverd. 8 Wall Street Professional 2.15 heeft nu ook LAN-versie De nieuwe versie van Wall Street Professional is nu ook leverbaar in een LAN-versie. Hiermee kunnen meerdere cliënten in een netwerk gebruikmaken van een centrale Wall Street-koersdatabase en -datafeed. Een en ander is ideaal voor vermogensbeheerders, banken en dealingrooms. Laat u voorlichten over de mogelijkheden door onze adviseurs. Cd-rom-koersdisk vaker geactualiseerd De cd-rom-koersdisk voor Wall Street Professional met meer dan tien jaar historie wordt nu elke twee weken opnieuw uitgebracht. Servicecontracthouders krijgen 10 korting op de verkoopprijs van 59. De cd-rom bevat de complete koersinformatie van Euro-next Amsterdam en een uitgebreide selectie van fondsen van Parijs, Brussel, Frankfurt, Londen, Eurotop300 en New York. Update Weinstein-strategie In diverse publicaties van Keyword is de zogenoemde Weinstein-strategie besproken. In het kort komt het erop neer dat op de laatste handelsdag van juli en op de eerste handelsdag van januari vier fondsen uit de AEX worden geselecteerd die a. beter hebben gepresteerd dan de AEX-index van het afgelopen jaar (positieve relatieve sterkte), en b. waarvan de koers boven het 150-daags Simpel Voortschrijdend Gemiddelde (SVG) staat. Een selectie van fondsen die hieraan voldoen is met behulp van het programma TA Reporter eenvoudig te maken. Vanaf 31 juli 2003 waren de geselecteerde fondsen: ABN Amro, ASML, VNU en CMG. Vanaf 2 januari waren het ABN Amro, CMG, Buhrmann en Numico. De outperformance ten opzichte van de AEX van deze strategie was in % en in 2004 tot en met eind juni +5%. Hands-on cursus Wall Street Professional Op zaterdag 18 september geeft Keyword weer een hands-on cursus voor het gebruik van Wall Street Professional op verschillende niveau s. De locatie is het Hilton Royal Parc in Soestduinen. Meer informatie tel: Agenda 18 september: Hands-on cursus Wall Street Professional, Soestduinen 23, 24, 25 september: International Investors Faire, Düsseldorf. 6 november: HCC gg Beleggen, Culemborg. 13 november: Dag van de Technische Analyse, Rotterdam (?) 27 november: Dag van het Aandeel, RAI-gebouw, Amsterdam. Performance Weinstein strategie t.o.v. AEX-index TradersBulletin is een uitgave van Keyword Info Systems BV Postbus AR Delft T : F : Website : office@keyword.nl Overname van artikelen is uitsluitend toegestaan met volledige bronvermelding. Wilt u reageren op artikelen in deze uitgave, mail dan naar office@keyword.nl met als onderwerp: TradersBulletin.