Kadernota vaste activabeleid

Transcriptie

1 Gemeente Almere 19 december 2017

2

3 Inhoudsopgave 1 INLEIDING INVESTERING Vaststellen of wordt geactiveerd Kredietverlening Beginwaardering Opnemen op de balans Kredietbewaking GEBRUIK Afschrijving Rentekosten Stelsel- en schattingswijziging Duurzame waardeverminderingen Herwaardering bij veranderde bestemming Onderhoud BUITENGEBRUIKSTELLING EN VERVANGING Vervroegd einde van de gebruiksfase Vervanging ALLE KADERS OP EEN RIJ BIJLAGE 1: BELANGRIJKSTE BBV RICHTLIJNEN BIJLAGE 2: BESTAANDE AFWIJKINGEN TEN OPZICHTE VAN DE KADERS BIJLAGE 3: AFSCHRIJVINGSMETHODIEK... 24

4

5 1 Inleiding Aanleiding In deze kadernota wordt het beleid uiteengezet omtrent de vaste activa van de gemeente Almere. Hiermee wordt invulling gegeven aan de bepalingen uit artikel 212 van de Gemeentewet. In dit artikel wordt gesteld dat de gemeenteraad een verordening met financiële kaders vaststelt, die in ieder geval de regels voor waardering en afschrijving van activa bevat. Deze kadernota is een actualisatie van de in 2005 vastgestelde kaders. De noodzaak van deze actualisatie komt enerzijds voort uit gewijzigde regelgeving. Anderzijds bleek in de dagelijkse praktijk dat de kadernota niet altijd uitkomst bood, omdat kaders te weinig scherpte hadden en teveel ruimte lieten voor interpretatie. Daarom was het nodig om deze nader te concretiseren. Deze kadernota rust voor een belangrijk deel op het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV), waarin de financiële verslaggevingsregels voor gemeenten en provincies zijn vastgelegd. In 2016 zijn wijzigingen met betrekking tot dit BBV vastgesteld. Deze wijzigingen zijn meegenomen bij het actualiseren van deze kadernota. 1 Daarnaast is voor specifieke onderwerpen een aantal notities van belang die zijn gepubliceerd door de Commissie BBV. Deze groep deskundigen heeft tot taak om te zorgen voor een eenduidige interpretatie en toepassing van de regelgeving. Ten slotte worden ook de bepalingen in de Verordening bedrijfsvoering en de Budgethoudersregeling gezien als hogere regelgeving van deze kadernota. Wat zijn vaste activa? Vaste activa zijn bezittingen die worden aangeschaft voor gebruik en dus niet met als doel om ze te verhandelen. Daarnaast strekt het nut van vaste activa zich altijd uit over meerdere jaren. Het grootste deel van de vaste activa bestaat uit materiële vaste activa. Deze hebben een fysieke verschijningsvorm. Het gaat hier bijvoorbeeld om schoolgebouwen, betaalautomaten in parkeergarages, wegen of bruggen. Omdat materiële vaste activa meerdere jaren in gebruik zijn, worden de kosten gespreid over de gebruiksduur. Om de investeringen te kunnen doen, worden leningen afgesloten. 2 Na de investering wordt de nieuwe bezitting geregistreerd en opgenomen op de balans (activering). Om de kosten te kunnen spreiden over de gebruiksduur en zo de waardevermindering in de tijd inzichtelijk te maken, wordt de boekwaarde van de bezitting op de balans elk jaar met een bepaald bedrag verminderd (afschrijving). In de jaarlijkse lasten van de gemeente komen niet de geïnvesteerde bedragen, maar de kosten van afschrijving en rente, terecht. De afschrijving en de rente (samen de kapitaallasten genoemd) worden ieder jaar afgedekt uit de winst- en verliesrekening. De bezitting wordt op de balans afgeschreven totdat deze aan het einde van de verwachte gebruiksduur is afgeschreven tot de vooraf vastgestelde restwaarde (meestal een waarde van nul). Indien nodig wordt de bezitting vervolgens vervangen en begint de procedure van activeren en afschrijven opnieuw. Naast materiële vaste activa bestaan er nog twee soorten vaste activa: Financiële vaste activa zijn niet tastbare bezittingen die voor een lange termijn geld waard zijn, waarvan de waarde niet per direct besteed kan worden. Voorbeelden zijn aandelen, verstrekte geldleningen en bijdragen aan investeringen van derden. Kasgeld en geld op de betaalrekening (liquide middelen) kunnen wel direct worden uitgegeven en vallen dus niet onder de financiële vaste activa. 1 Bijlage 1 biedt een overzicht van alle voor deze kadernota relevante wetgeving. 2 In de praktijk wordt niet voor elke investering een aparte lening afgesloten, maar wordt nieuwe financiering centraal aangetrokken. Voor een deel van de investeringen wordt bovendien aanspraak gedaan op het eigen vermogen van de gemeente. Over elke bezitting wordt vervolgens een vast rentepercentage gerekend. pag.1

6 Immateriële vaste activa zijn vaste activa die niet onder de eerdere twee categorieën vallen, zoals patenten of goodwill (inschatting van de waarde van een goede reputatie of een verworven klantenkring). Hoewel deze zaken niet materieel of financieel te noemen zijn, hebben ze voor de eigenaar wel waarde. Deze waarde mag worden geactiveerd op de balans. Investeringen die niet onder de werking van deze nota vallen zijn de zogenaamde vlottende activa. In het geval van de gemeente gaat het hierbij om liquide middelen (geld in kas en op de betaalrekening) en bouwgrond in exploitatie. De kaders betreffende de liquide middelen zijn vastgelegd in het Treasury statuut. Ten aanzien van de grondexploitatie geldt de kadernota grondbeleid Almere als uitgangspunt. Vaste activa op de balans In de figuur hiernaast is de bezittingenkant van de balans (de activazijde) van de gemeente Almere weergegeven, zoals deze er bij de jaarrekening 2015 uitzag. Hieruit is af te lezen dat ongeveer tweederde van de gemeentelijke bezittingen bestaat uit vaste activa. Verreweg het grootste deel hiervan betreft materiële vaste activa. Het resterende deel bestaat uit financiële vaste activa, omdat op de balans van 2015 geen immateriële vaste activa stonden. De vlottende activa beslaan de andere helft van de cirkelgrafiek. Het overgrote deel hiervan komt voort uit grondexploitaties materiële vaste activa grondexploitaties 633 financiële vaste activa overige vlottende activa Over deze kadernota De in dit document beschreven kaders zijn leidend in de behandeling van vaste activa. Vastleggen van deze spelregels is belangrijk om het budgetrecht van de gemeenteraad te borgen. Afwijking is alleen toegestaan indien er expliciete besluitvorming van de raad aan ten grondslag ligt. De kadernota is opgebouwd volgens de levenscyclus van een vast activum. Deze bestaat uit de volgende fasen: investering; gebruik; buitengebruikstelling en vervanging. Voor de drie fases worden, in drie aparte hoofdstukken, de richtlijnen en aandachtspunten behandeld. pag.2

7 2 Investering De levenscyclus van een vast activum begint met een investering. Een investering is op de volgende manieren te verkrijgen: zelf (laten) vervaardigen; aankoop; verbouwing of renovatie van een bestaand actief (hier wordt nader op ingegaan in paragraaf 3.6). Bij een investering worden de volgende processtappen doorlopen: 1. beoordeling bij een voorgenomen uitgave of geactiveerd dient te worden; 2. kredietverlening; 3. bepalen van de beginwaardering; 4. opnemen op de balans; 5. kredietbewaking en -afsluiting. In dit hoofdstuk worden deze processtappen stuk voor stuk toegelicht. 2.1 Vaststellen of wordt geactiveerd Niet alle potentiële vaste activa worden daadwerkelijk geactiveerd. De beoordeling of een investering moet worden geactiveerd, is dan ook de eerste stap die moet worden genomen. Om als vast activum te worden aangemerkt moet aan de volgende voorwaarden zijn voldaan: Het gaat om een bezitting die voortkomt uit een investering. De verwachte gebruiksduur is langer dan een jaar. Er is beschikkingsmacht over het middel. Het betreft hier niet uitsluitend bezit in juridische zin, maar gaat er vooral om dat de voordelen die voortkomen uit gebruik van het bezit ten gunste komen van de gemeente. Of tot activering wordt overgegaan, wordt hieronder per activumcategorie behandeld. Materiële vaste activa met een economisch nut Investeringen met een economisch nut betreffen materiële vaste activa die te gelde kunnen worden gemaakt. Gebouwen zijn bijvoorbeeld altijd van economisch nut, omdat ze kunnen worden verkocht. Investeringen met economisch nut worden altijd geactiveerd. De enige uitzondering op dit voorschrift betreft kunstvoorwerpen van cultuurhistorische waarde. 3 Materiële vaste activa met een economisch nut waarvoor heffing kan worden geheven Investeringen die samenhangen met producten of diensten waarvoor de gemeente een tarief kan heffen, dienen apart te worden toegelicht op de balans. Het gaat bijvoorbeeld om eigendommen die gerelateerd zijn aan legesproducten bij burgerzaken, parkeren, of afvalverwijdering en -verwerking. Net als de overige vaste activa met een economisch nut worden deze investeringen altijd geactiveerd. Initiële investeringen in riolering kunnen, mits het gaat om riolering in uitbreidingsgebieden, ten laste van de grondexploitatie worden gebracht. Vervangingsinvesteringen worden wel altijd geactiveerd. 3 Gemeenten zullen deze immers nooit verkopen. Activering van kunst zou de balans bovendien te zeer opblazen, zonder dat dit tot extra inzicht leidt. Deze investeringen worden daarom niet geactiveerd. pag.3

8 Materiële vaste activa in de openbare ruimte met maatschappelijk nut Het gaat hierbij om investeringen die niet verhandelbaar zijn, maar wel grote waarde hebben voor de gemeente. Hierbij valt te denken aan wegen, bruggen en parken. Wijziging van het BBV in 2016 heeft ertoe geleid dat dergelijke investeringen voortaan geactiveerd moeten worden. Voorheen werden overheden hierin vrijgelaten en koos de gemeente Almere ervoor om deze categorie vaste activa niet te activeren. Vaste activa binnen deze categorie worden niet met terugwerkende kracht alsnog geactiveerd. Pas in geval van een nieuwe investering wordt vanaf 2017 tot activeren overgegaan. Voor meerjarige investeringen in de openbare ruimte wordt ook de investering in 2016 geactiveerd, zodat geen onlogische knip wordt gemaakt binnen doorlopende projecten. Daarnaast geldt voor deze categorie, net als bij de eerder genoemde investeringen in riolering, dat initiële investeringen in uitbreidingsgebieden ten laste van de grondexploitatie kunnen worden gebracht. Voor investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut is het vaak lastig onderscheid te maken tussen vervangingsinvesteringen (die moeten worden geactiveerd) en onderhoudskosten (die binnen de exploitatie worden afgedekt). Dit onderscheid is vooral moeilijk te maken bij meerjarige projecten in een wijk. Hier mag daarom pragmatisch mee worden omgegaan. Omdat bij dergelijke projecten het merendeel van de kosten vervanging betreft, mogen de totale kosten van het project worden geactiveerd. Grond als vast actief Bouwgrond in exploitatie behoort tot de vlottende activa en valt daarom niet onder de werking van deze nota. Grond met een vaste bestemming en die niet in een transformatie zit, dient echter wel als vast materiaal activum te worden beschouwd. Dit geldt ook voor gronden die anticiperend en strategisch zijn aangekocht, maar waarbij (nog) geen sprake is van een door de raad vastgestelde grondexploitatiebegroting. Leasegoederen Een aparte groep activa binnen de categorie van materiële vaste activa zijn leasegoederen. De gemeente kan deze gebruiken, zonder dat er beschikking is over het (volledig) eigendom. Dit doet de gemeente alleen bij uitzondering. Leasegoederen worden dan ook niet behandeld in deze kadernota. Financiële vaste activa Financiële vaste activa worden altijd geactiveerd. Immateriële vaste activa Immateriële activa worden niet geactiveerd. De investeringskosten worden in het betreffende boekjaar direct ten laste van de exploitatie gebracht. Een uitzondering geldt voor bijdragen aan investeringen van derden. Deze vielen voorheen onder de categorie van financiële vaste activa, maar dienen voortaan te worden gerubriceerd onder de immateriële vaste activa. Bijdragen aan investeringen van derden mogen worden geactiveerd. 4 Minimumomvang Ter voorkoming van onnodige administratieve lastendruk, wordt een bedrijfsmiddel in principe alleen geactiveerd als het gaat om een investering van boven de Dit is inclusief niet-compensabele en nietverrekenbare BTW. Wel worden eerst eventuele bijdragen van derden van het investeringsbedrag afgetrokken. Voor materiële vaste activa in de openbare ruimte met maatschappelijk nut wordt een ondergrens van aangehouden. Deze vastgestelde ondergrenzen voor activeren worden na vaststelling van de kadernota aangehouden en dus niet met terugwerkende kracht doorgevoerd. 4 Of tot activeren wordt overgegaan, wordt per geval afgewogen. Het verdient de voorkeur om bijdragen aan investeringen van derden waarop voor de gemeente een vervangingsplicht rust te activeren. Eenmalige investeringen worden in principe niet geactiveerd. pag.4

9 Een uitzondering op deze regel geldt voor alle goederen met een bepaalde vorm van registratie, zoals: in erfpacht uitgegeven gronden, die volgens de wet te allen tijde dienen te worden geactiveerd; vervoermiddelen met een kenteken, om zo het zicht op toekomstige vervangingsinvesteringen niet verloren te laten gaan; alle gebouwen, ook met het oog op het in beeld houden van vervangingslasten. Het is niet toegestaan om een investering op onlogische wijze op te delen om beneden de gestelde ondergrens voor activeren te blijven. Zo wordt een bestelling van 200 laptops met een totale waarde van gezien als één investering en als zodanig geactiveerd, ook als deze wordt geleverd en gefactureerd in vier tranches van 50 stuks. 2.2 Kredietverlening Voordat tot het aanmaken van een verplichting voor een investering kan worden overgegaan, moet de investering door de raad zijn goedgekeurd (kredietverlening). Met deze kredietverlening autoriseert de gemeenteraad het college om de aangevraagde uitgaven te doen. De vaste beslismomenten waarop kredieten ter beschikking kunnen worden gesteld, zijn bij vaststelling van een programmabegroting of voorjaarsnota. Daarnaast is het mogelijk om in uitzonderingsgevallen kredieten aan te vragen middels afzonderlijke, specifieke raadsvoorstellen. Als onderdeel van de besluitvorming moet de volgende informatie zijn opgenomen in het besluit: a. omschrijving van de investering; b. investeringsbedrag; c. bijdragen van derden; d. restwaarde; e. levensduur; f. jaar van oplevering; g. programma/product dat met de kapitaallasten wordt belast; h. de dekkingsbron van de kapitaallasten (algemene dienst, tarieven of reserve); i. de wijze waarop het onderhoud financieel is afgedekt. Het krediet wordt aangevraagd voor de gehele investering, dus voor verrekening van eventuele bijdragen van derden. Indien de investering wordt verantwoord middels opsplitsing over verschillende categorieën, dan dient de informatie met betrekking tot het investeringsbedrag, de restwaarde en de levensduur apart te worden aangeleverd voor de verschillende categorieën. Rompkrediet kwaliteitsverbetering vastgoed Waar normaal gesproken voor specifieke investeringen een krediet wordt aangevraagd bij de gemeenteraad, wordt voor bepaalde vastgoed investeringen een uitzondering gemaakt. Het gaat hierbij om investeringen in gebouwen die gedekt worden via een huurverhoging, zoals functionele aanpassingen op verzoek van de huurder. Vanwege de geringe voorspelbaarheid van dergelijke investeringen en de noodzaak om deze snel uit te voeren, is besloten dat de raad hiervoor jaarlijks om een rompkrediet van beschikbaar stelt bij de programmabegroting, zoals is vastgelegd in de kadernota vastgoedbeleid. Na toestemming van de wethouder vastgoed worden investeringen voorgefinancierd uit het rompkrediet. Verantwoording vindt achteraf plaats bij de jaarrekening. Investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut Voor investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut is structureel budget beschikbaar binnen de exploitatiebegroting in het kader van beheer en onderhoud. Regelgeving uit het BBV schrijft echter voor dat investeringen voor de aanleg of bouw, of met een levensduur verlengend karakter moeten worden pag.5

10 geactiveerd en afgeschreven. Na verlening van het benodigde investeringskrediet door de raad wordt het bedrag gestort in de reserve investeringen openbare ruimte. Na investering wordt dit bedrag in de reserve afschrijving investeringen openbare ruimte gestort, van waaruit de meerjarige kapitaallasten hieruit kunnen worden afgedekt. 2.3 Beginwaardering Activa worden normaal gesproken gewaardeerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Het is niet toegestaan om de investering deels af te dekken met gereserveerd geld en de balanswaarde zo te verminderen. De verkrijgingsprijs bestaat uit de inkoopprijs (inclusief de niet-compensabele en niet te verrekenen BTW) en directe bijkomende kosten. De vervaardigingsprijs bestaat enerzijds uit de aanschafkosten van de gebruikte grond- en hulpstoffen. Anderzijds worden de direct aan de vervaardiging toe te rekenen kosten en eventueel een redelijk deel van de indirecte kosten meegenomen. Er zijn uitzonderingsregels op basis waarvan de waardering van een activum kan worden bijgesteld. Deze worden hieronder toegelicht. Bijdragen van derden In sommige gevallen krijgt de gemeente een investeringsbijdrage van een of meerdere derde partijen. Deze bijdrage wordt in mindering gebracht op het totale investeringsbedrag. Voorzieningen voor aan heffing gerelateerde vervangingsinvesteringen Onder hoofdstuk 2.1 is aangegeven dat investeringen in riolering in uitbreidingsgebieden afgedekt mogen worden binnen de grondexploitatie. Wanneer hiervoor wordt gekozen, is het toegestaan om het geld dat wordt gespaard voor toekomstige vervangingsinvesteringen te verrekenen in de rioolheffing. Met deze bijdragen dient een voorziening te worden gevormd. Wanneer een vervangingsinvestering wordt gerealiseerd, behoort de volledige investering te worden geactiveerd. Het in de voorziening gespaarde bedrag wordt hier op de balans als correctie op de boekwaarde tegenover gezet. In erfpacht uitgegeven gronden Voor de waardering van in erfpacht uitgegeven gronden wordt de eerste uitgifteprijs gehanteerd die wordt gerekend aan de erfpachter. Deze wordt bepaald op basis van de netto contante waarde van de totale (voor de eerste uitgifteperiode) te betalen erfpacht. Gronden in eeuwigdurende erfpacht, waarvan de erfpacht eeuwig is afgekocht, worden gewaardeerd tegen een waarde van 1 per contract. Hoewel het economisch eigendom berust bij de erfpachter, wil de gemeente wel het inzicht in het grondbezit behouden. 2.4 Opnemen op de balans Als is vastgesteld dat het vaste activum geactiveerd zal worden, het krediet verleend is en de beginwaardering bepaald is, dient voor een goede toelichting op de balans te worden gezorgd. Dit behoort in overeenstemming te zijn met de BBV voorschriften. De vereiste toelichting bestaat uit de volgende onderdelen: Er dient te worden aangegeven volgens welke methode de afschrijvingen worden berekend. Voor materiële vaste activa geldt dat ze moeten worden onderverdeeld volgens de in het BBV onderscheiden categorieën. Daarnaast dient voor materiele vaste activa het verloop te worden weergegeven in een overzicht. pag.6

11 Deze drie onderdelen worden hieronder kort toegelicht. Methode van afschrijving Er zijn verschillende manieren waarop de afschrijving kan plaatsvinden. Deze methoden variëren in de wijze waarop de waardevermindering en de financiële lasten verdeeld worden over de levensduur van het bezit. Het BBV laat gemeenten vrij in het kiezen van een afschrijvingsmethodiek, mits deze keuze goed is onderbouwd. Welke methode van afschrijving in de gemeente Almere dient te worden toegepast, zal worden toegelicht in het hoofdstuk over gebruik. Opsplitsen van de investering in categorieën Bij investeringen in materiële vaste activa wordt de investering, voor zover van toepassing, opgedeeld in de volgende onderdelen: gronden; gebouwen; grond-, weg- en waterbouwkundige werken; vervoermiddelen; machines en installaties; inventaris; overig. Investeringen in grond dienen in ieder geval apart van het overige investeringsbedrag te worden gehouden. Aangezien het in sommige gevallen administratief eenvoudiger is om niet volledig op te splitsen in categorieën, is het overige onderscheid minder vereist. 5 Verloop materiële vaste activa In de toelichting op de balans dient een verloopoverzicht te worden opgenomen. Dit verloopoverzicht geeft per (opsplitst deel van de) investering het volgende inzicht: a. de boekwaarde aan het begin van het begrotingsjaar; b. de investeringen of desinvesteringen; c. de afschrijvingen; d. bijdragen van derden direct gerelateerd aan een actief; e. afwaarderingen wegens duurzame waardeverminderingen; f. de boekwaarde aan het eind van het begrotingsjaar; g. de dekkingsbron voor de kapitaallasten. Hoe dit verloopoverzicht wordt gevuld, wordt toegelicht in het hoofdstuk over gebruik. 2.5 Kredietbewaking Bij materiële vaste activa duurt het, na de kredietverlening, vaak nog enige tijd totdat het activum definitief in bezit is, omdat er bijvoorbeeld eerst nog gebouwd moet worden. De krediethouder gaat daarom na of de realisatie van investeringen nog steeds binnen de gestelde kredietkaders kan plaatsvinden. Deze beoordeling vindt uiterlijk plaats bij de samenstelling van de jaarrekening. In de (bijlage van de) jaarrekening wordt per krediet gerapporteerd. Wanneer blijkt dat realisatie binnen de oorspronkelijke (financiële) kaders niet mogelijk is, dan gaat de krediethouder eerst na of er versobering in de uitvoering mogelijk is. Deze versobering wordt bij politieke gevoeligheid ter kennisname van de raad gebracht. Mocht een versobering in de uitvoering niet mogelijk zijn, dan wordt bekeken of het noodzakelijke aanvullend krediet de ondergrens voor nieuwe kredietverle- 5 Mocht ervoor worden gekozen om installaties niet apart te activeren, dan is het wel verstandig om de vervanging te regelen in een onderhoudsplan. pag.7

12 ning overschrijdt. Dit is het geval wanneer de investering meer dan 25 procent hoger is dan het oorspronkelijk krediet. Daarnaast geldt een absolute ondergrens van voor investeringen met economisch nut en van voor investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut. Wordt de relatieve of de absolute grens overschreden, dan doet de krediethouder tijdig een aanvullende kredietaanvraag bij de gemeenteraad. Hierbij wordt tevens de dekking aangegeven voor de extra kosten. Investeringen die betrekking hebben op meerdere balanscategorieën, maar waarvan de uitgaven tijdens de bouw niet zonder extra administratieve lasten kunnen worden gesplitst, worden tot oplevering verantwoord onder de categorie activa in uitvoering. Bij oplevering wordt het investeringsbedrag toebedeeld aan de categorie materiële vaste activa. Op oplevering of ingebruikname wordt ook het krediet afgesloten. 6 6 Wanneer blijkt dat nog niet alle werkzaamheden zijn afgerond, dan worden deze als opleverpunten vastgelegd in een procesverbaal van oplevering. Binnen een jaar na dit moment van opname wordt het krediet afgesloten. Mochten na dit jaar nog steeds opleverpunten openstaan, dan zorgt de krediethouder ervoor dat afronding kan plaatsvinden met behulp van een nieuw krediet of via andere middelen. pag.8

13 3 Gebruik Voor materiële vaste activa met een economisch nut geldt dat een groot deel van de financiële administratie nog volgt na het moment van ingebruikname. Zoals al beschreven in het inleidende hoofdstuk, worden de kosten van deze activa begrotingstechnisch verspreid over de gebruiksduur, door ieder jaar een deel van de investering af te schrijven. De balanswaarde van het actief neemt met een hetzelfde bedrag af. Tegelijkertijd wordt er ieder jaar rente gerekend over het op de balans resterende bedrag. In dit hoofdstuk worden de volgende zaken behandeld: berekening van de jaarlijkse afschrijvingslasten; bepaling of aanvullende waardevermindering noodzakelijk is; berekening van de jaarlijkse rentekosten; de totstandkoming van een schattings- of stelselwijziging met betrekking tot de afschrijving; het onderhoud met betrekking tot de vaste activa. 3.1 Afschrijving Op alle vaste activa die aan waardevermindering onderhevig zijn, wordt afgeschreven vanaf het jaar na oplevering. Via afschrijvingen wordt de jaarlijkse waardevermindering van vaste activa ten laste gebracht van de programma s en producten. Welke omvang deze afschrijving heeft, hangt af van de gehanteerde afschrijvingstermijn, van de gebruikte afschrijvingsmethodiek en van de eventueel vastgestelde restwaarde. Allen worden hieronder toegelicht. Afschrijvingstermijn Het aantal jaar waarin een activum wordt afgeschreven, wordt vastgesteld op basis van de economische levensduur. Dit is de gebruiksduur waarbinnen de jaarlijks economische voordelen naar verwachting hoger zijn dan de (onderhouds)kosten. Dit betekent niet dat een activum na aflopen van de afschrijvingstermijn automatisch moet worden vervangen. Pas wanneer een bezitting daadwerkelijk aan vervanging toe is, zal hiertoe worden overgegaan. Om de uniformiteit met betrekking tot afschrijvingstermijnen te bewaken, wordt onderstaande afschrijvingstabel gehanteerd. Hierin is per categorie de standaard gebruiksduur vermeld. Voor een aantal soorten investeringen is een bandbreedte gegeven waarbinnen de levensduur van de investering behoort te liggen. Van deze voorgeschreven afschrijvingstermijnen kan alleen (bij hoge uitzondering) worden afgeweken, wanneer hiervoor goed onderbouwde redenen zijn. 7 Deze dienen te worden toegelicht bij de kredietaanvraag. Tabel 3-1 soort investering gronden gebouwen schoolgebouwen tijdelijke onderwijshuisvesting met permanente bouwaard 8 noodlokalen zonder tijdelijke vergunning noodlokalen met tijdelijke vergunning semipermanente gebouwen overige gebouwen grond-, weg- en waterbouwkundige werken gww-bouwkundige werken met economisch nut (kunstgrasvelden, parkeerterreinen, etc.) afschrijvingstermijn geen afschrijving 40 jaar 30 jaar 15 jaar 5 jaar jaar 40 jaar 5-15 jaar 7 De uitzonderingsgevallen die bij het opstellen van deze kadernota bestonden, zijn toegelicht in bijlage 2. 8 Gebouwen die tijdelijk voor onderwijs beschikbaar zijn om een piek op te vangen, waarna ze een alternatieve bestemming krijgen. pag.9

14 soort investering afschrijvingstermijn gazondelen, sierplantsoen en hagen jaar laanbomen en bos jaar halfverharding jaar overige verhardingen jaar houten kunstwerken jaar betonnen kunstwerken 80 jaar beschoeiingen, steigers, trailerhellingen en houten damwanden jaar kademuren, stortsteen, blokkenmatten en stalen damwanden jaar sluisdeuren 40 jaar drainage, riolen, persleiding en gemalen (bouwkundig) jaar pompen, binnenwerk en machineonderdelen van gemalen jaar vervoermiddelen bedrijfswagens 6-10 jaar overige vervoermiddelen jaar machines en installaties installaties in gebouwen 20 jaar overige machines en installaties met economisch nut 3-10 jaar lichtmasten jaar speeltoestellen jaar overige machines en installaties met maatschappelijk nut of voor riolering jaar inventaris ICT hardware 2-10 jaar 11 ICT software 3-10 jaar kantoorinventaris 5-10 jaar Afschrijvingsmethodiek De afschrijvingsmethodiek bepaalt de wijze waarop de waardevermindering van een activum wordt verdeeld over de levensduur. Er worden in Almere twee verschillende afschrijvingsmethodes 12 naast elkaar gebruikt: Voor gebouwen met een afschrijvingstermijn hoger dan 20 jaar geldt de annuïtaire methode, overeenkomstig met het raadsbesluit Afschrijvings- en onderhoudssystematiek materiële vaste activa van 6 februari Dit houdt in dat de kapitaallasten gedurende de afschrijvingstermijn gelijk blijven. Wel heeft dit tot gevolg dat de jaarlijkse afschrijving relatief laag is in het eerste deel van de afschrijvingsperiode en gedurende de looptijd oploopt. De overige activa worden lineair afgeschreven. Hiervoor blijft de jaarlijkse afschrijving dus gelijk gedurende de levensduur. Restwaarde Normaal gesproken is de boekwaarde van een activum aan het eind van de afschrijvingstermijn tot nul gereduceerd. Voor sommige vaste activa wordt echter van tevoren vastgesteld dat sprake dient te zijn van een restwaarde, omdat een deel van het actief geacht wordt altijd zijn waarde te behouden (tot het moment van verkoop of buitengebruikstelling natuurlijk). Een actief wordt dan niet volledig afgeschreven, maar zo dat aan het einde van de afschrijvingstermijn de afgesproken boekwaarde resteert. Voor parkeergarages wordt bijvoorbeeld een restwaarde van 25 procent van de investeringswaarde gehanteerd. De reden voor het hanteren van een restwaarde dient goed te zijn onderbouwd. 9 Hierbij is, conform het bomenkader, uitgegaan van beheerbestendige investeringen. Gebruik van de verkeerde boomsoorten en beplantingsplannen zal leiden tot een kortere afschrijvingstermijn. 10 Voor overige vervoermiddelen, zoals scooters en (elektrische) fietsen, geldt dat ze bij voorkeur worden geactiveerd, maar dat het bezit in ieder geval wordt geregistreerd. 11 Voor zowel ICT hardware als software geldt dat in de praktijk de in het contract afgesproken levensduur wordt gehanteerd als afschrijvingstermijn. Ten tijde van het opstellen van deze kadernota gelden de in de tabel genoemde bandbreedtes. 12 Beide methodes worden nader toegelicht in bijlage 3. pag.10

15 Daarnaast geldt dat voor alle gebouwen, erfpachtgronden (per contract) en vervoermiddelen met een kenteken een restwaarde van 1 wordt aangehouden. Dit wordt gedaan om deze activa ook na het aflopen van de afschrijvingstermijn in beeld te houden. 3.2 Rentekosten Jaarlijks worden er rentekosten gerekend over de resterende boekwaarde per 1 januari, aan de hand van een vast rentepercentage (rekenrente). Deze wordt ten laste gebracht van de programma s en producten. Het rentepercentage dient aan de hand van een in het BBV voorgeschreven methode te worden berekend. De gehanteerde rekenrente mag maximaal 0,5 procent van dit berekende percentage afwijken. Bij iedere programmabegroting wordt vastgesteld in hoeverre de rekenrente dient te worden bijgesteld. Deze rentekosten gelden vanaf het jaar na oplevering. In sommige gevallen wordt meerdere jaren geïnvesteerd voordat een actief kan worden opgeleverd, bijvoorbeeld in geval van een grote culturele voorziening. Wanneer dan aan bovenstaande regel zou worden vastgehouden, zou sprake zijn van gratis financiering van de investering in de bouwperiode. Daarom geldt dat uiterlijk na het tweede jaar van investeren rente wordt toegerekend, ook als er ook in het jaar erop nog verder wordt geïnvesteerd. 3.3 Stelsel- en schattingswijziging In de toelichting op de balans moet worden vermeld van welke waarderingsgrondslagen is uitgegaan. Hierin dient van jaar tot jaar een consistente lijn te worden gevolgd. Mocht er toch sprake zijn van een wijziging met betrekking tot de grondslagen (bijvoorbeeld afschrijvingstermijn of -methode), dan dient deze nieuwe keuze nauwkeurig te worden onderbouwd. Dit dient te geschieden conform de notitie over stelsel- en schattingswijzigingen van de commissie BBV. Er vindt vervolgens geen herrekening over de verstreken jaren plaats, maar er wordt alleen voor de resterende looptijd gerekend met de nieuwe grondslagen. Stel bijvoorbeeld dat de restwaarde een gebouw ineens in plaats van blijkt te zijn. Dit betekent dat de jaarlijkse afschrijvingslasten hoger worden. Op de huidige boekwaarde wordt echter niet gecorrigeerd. Voor de resterende levensduur wordt de jaarlijkse afschrijving dermate opgehoogd, dat aan het einde van de afschrijvingstermijn de restwaarde gelijk is aan de nieuw vastgestelde restwaarde. 3.4 Duurzame waardeverminderingen De jaarlijkse samenstelling van de jaarrekening is het aangewezen moment om eventuele bijstelling van de boekwaarde van activa te laten plaatsvinden. Voor commerciële panden geldt dat de boekwaarde regelmatig dient te worden afgezet tegen de waarde in het economisch verkeer (over het algemeen de WOZ waarde). Voor overige panden is het van belang om zeker te weten dat ze nog steeds het maatschappelijk gebruik dienen. Indien blijkt dat de gebruikswaarde van een actief duurzaam lager is dan de boekwaarde, dan wordt een afwaardering doorgevoerd. Met duurzaam wordt bedoeld dat niet verwacht wordt dat de waardevermindering nog teniet zal worden gedaan. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de waarde is afgenomen, omdat de resterende levensduur lager blijkt dan voorheen gedacht. Deze afwaardering wordt doorgevoerd door het treffen van een waardecorrectievoorziening, die wordt gevormd ten laste van de exploitatie. Op de balans wordt deze voorziening in mindering gebracht op de boekwaarde. Bij de jaarlijkse beoordeling wordt de hoogte van de voorziening beoordeeld. Indien de voorziening te hoog is, zal het overschot vrijvallen ten gunste van het rekeningsaldo. Als deze te laag is dient een aanvullende voorziening te worden gevormd. pag.11

16 Oninbare leningen Een zelfde aanpak wordt gevolgd wanneer een voorziening wordt gevormd wegens verwachte oninbaarheid van leningen. Deze voorziening wordt dan in mindering gebracht op de waarde van de lening. Deze voorziening dient immers gezien te worden als waardecorrectie op de investering. Deelnemingen Ook wanneer de marktwaarde van aandelenbezit lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, dan vindt een waardecorrectie plaats. Bijstellen restwaarde Bij het regelmatige afzetten van de boekwaarde van commerciële panden tegen de waarde in het economisch verkeer dient tevens te worden gekeken naar de restwaarde. Eventuele bijstelling van de restwaarde geschiedt volgens de werkwijze zoals beschreven in paragraaf Herwaardering bij veranderde bestemming Van activa waarvan de bestemming verandert (zoals van maatschappelijke naar commerciële functie), wordt de actuele marktwaarde van de nieuwe bestemming in de toelichting op de balans opgenomen. Onder actuele waarde vallen de volgende begrippen: vervangingsprijs, wat kost het om het actief te vervangen; directe opbrengstwaarde, wat levert het actief op bij verkoop; indirecte opbrengstwaarde, wat is de waarde van het actief op basis van de producten die men er nog mee kan maken. Deze waardering tegen actuele waarde is in beginsel niet toegestaan. Alleen van activa waarvan de bestemming verandert, wordt de actuele waarde bepaald. Indien deze waarde hoger is dan de boekwaarde, dan wordt dit vermeld in de toelichting op de balans (en dus niet als een feitelijke balansmutatie in de administratie verantwoord). Indien de actuele waarde duurzaam lager is dan de boekwaarde dan wordt de waardedaling als verlies ten laste van het resultaat verantwoord via de voorziening waardecorrectie. 3.6 Onderhoud Bij het gebruik van een activum kunnen verschillende vormen van onderhoud worden gepleegd. Hieronder wordt per categorie toegelicht hoe dient te worden gehandeld. Dagelijks onderhoud Gedurende de levensduur van een actief, zorgt de beheerder voor adequaat onderhoud. Financieel wordt dit afgedekt via een vastgesteld onderhoudsplan of via middelen in de begroting. Verbouwing of renovatie Uitgaven voor een verbouwing of renovatie van een bestaand actief, die worden gedaan voor ontwikkeling van nieuwe activiteiten of uitbreidingen van de huidige activiteiten, worden gezien als een nieuwe investering. Deze investering dient apart te worden geactiveerd (zoals beschreven in het hoofdstuk over investeren), met een eigen levensduur. Hierbij dient men er goed op toe te zien dat deze levensduur niet langer is dan de resterende levensduur van het onderliggende actief. Wanneer een gebouw buiten gebruik wordt genomen, is het immers niet mogelijk om de binnen dit gebouw gerealiseerde renovatie nog te laten voortbestaan. Levensduur verlengend onderhoud Soms leidt een investering tot een aanzienlijke levensduur verlenging van het actief. In dat geval dient de investering te worden geactiveerd (zie hoofdstuk investeren), waarbij als levensduur de levensduur verlenging zal worden gehanteerd. Als bijvoorbeeld een geheel afgeschreven schoolgebouw wordt gerenoveerd, pag.12

17 waardoor het nog 5 jaar langer kan worden gebruikt, wordt de renovatie geactiveerd en in 5 jaar afgeschreven. Wanneer een levensduur verlengende investering plaatsvindt voordat het onderliggende actief volledig is afgeschreven, dan wordt de afschrijvingstermijn opgerekt tot de verwachte resterende levensduur. Onderhoud aan investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut Zoals al eerder in deze nota is aangegeven, is het voor investeringen in deze categorie vaak lastig om exact onderscheid te maken tussen onderhoud met een levensduur verlengend karakter en regulier onderhoud. Dit geldt vooral in geval van meerjarige investeringen waarbij een gehele wijk op de schop wordt genomen. Het merendeel van de hiermee gepaard gaande kosten heeft betrekking op levensduur verlening. Uit het perspectief van kostenefficiëntie worden vaak direct wat reguliere onderhoudswerkzaamheden meegenomen. Met dergelijke gevallen mag pragmatisch worden omgegaan, door er vanuit te gaan dat de totale kosten van levensduur verlengend karakter zijn en dus kunnen worden geactiveerd. pag.13

18 4 Buitengebruikstelling en vervanging Wanneer de afschrijvingstermijn afloopt, komt de gebruiksfase ten einde. De gebruiksfase kan ook vervroegd ten einde komen door verkoop of afstoting. Hierop volgt eventuele vervanging van het actief. 4.1 Vervroegd einde van de gebruiksfase Verkoop Wanneer een actief voor het einde van de afschrijvingstermijn wordt verkocht, zal de resterende boekwaarde worden afgeboekt ten laste van het programma/product waarvoor het actief is gebruikt. De verkoopopbrengst wordt op deze kosten voor afboeking in mindering gebracht. Indien de opbrengst hoger is dan de boekwaarde, dan zal het verschil (boekwinst) als baat op het programma en product worden verantwoord. Afstoting Ook wanneer een actief voor het einde van de levensduur wordt gesloopt, zal de resterende boekwaarde worden afgeboekt ten laste van het programma/product waarvoor het actief is gebruikt. Wanneer de geplande sloop in de toekomst ligt, wordt de investering afgeschreven over de nog resterende levensduur. 4.2 Vervanging Wanneer een activum volledig is afgeschreven of vervroegd is afgestoten, zal worden nagegaan of het dient te worden vervangen. Uiteraard betekent het aflopen van de afschrijvingstermijn niet dat automatisch tot vervanging wordt overgegaan, maar wordt per activum bepaald wanneer vervanging nodig is. Tegelijkertijd geldt dat sommige bezittingen al voor het aflopen van de afschrijvingstermijn dienen te worden vervangen. Bij vervanging van activa waarvan de kapitaallasten structureel worden afgedekt, geldt een lichtere besluitvormingsprocedure, zolang het nieuwe krediet binnen de kaders van het oude krediet blijft. De besluitvorming door de gemeenteraad kan dan plaatsvinden via de bijlage van de programmabegroting, zonder dat specifieke aandacht in het hoofddocument vereist is. Voor alle overige vervangingsinvesteringen gelden de kaders die eerder in hoofdstuk 2 over de investeringsfase zijn behandeld. Het is niet toegestaan om eventuele boekwinst bij de verkoop van een bezitting in mindering te brengen op de investeringswaarde van het vervangende actief. pag.14

19 5 Alle kaders op een rij 1. Voorwaarden waaraan een vast activum moet voldoen a. Het gaat om een bezitting die voorkomt uit een investering. b. De verwachte gebruiksduur is langer dan een jaar. c. De voordelen van het gebruik komen ten gunste van de gemeente. 2. Vaststellen of wordt geactiveerd a. Alle investeringen met een economisch nut moeten worden geactiveerd, behalve kunstvoorwerpen met een cultuurhistorische waarde. b. Investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut worden met ingang van het jaar 2017 geactiveerd. Voor meerjarige investeringen wordt ook de investering in het jaar 2016 al geactiveerd. Door de raad verstrekte kredieten worden gestort in de reserve investeringen openbare ruimte. Nadat de daadwerkelijke investering heeft plaatsgevonden, wordt het bedrag overgeheveld naar de reserve afschrijving investeringen openbare ruimte, ter dekking van de meerjarige kapitaallasten. c. Grond met een vaste bestemming die niet in een transformatie zit, dient als materieel vast activum te worden beschouwd. d. Financiële vaste activa worden altijd geactiveerd. e. Immateriële vaste activa worden niet geactiveerd, behalve bijdragen aan investeringen van derden, die wel mogen worden geactiveerd. f. Geïsoleerde investeringen met een waarde van minder dan (na aftrek van bijdragen van derden) worden niet geactiveerd, tenzij het goederen met een bepaalde vorm van registratie betreft, zoals vervoermiddelen met een kenteken. Voor investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut geldt een ondergrens van Budgetrecht van de raad a. Een verplichting voor een investering kan pas worden aangegaan na kredietverstrekking door de gemeenteraad. b. De raad dient om aanvullend krediet te worden gevraagd indien het oorspronkelijke krediet naar verwachting met meer dan 25 procent wordt overschreden. Tevens dient een nieuwe kredietaanvraag te worden gedaan bij een overschrijding van voor investeringen met economisch nut en van voor investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut. c. Voor vervangingsinvesteringen waarvan de kapitaallasten structureel worden afgedekt en het benodigde krediet het oude krediet niet overschrijdt, kan besluitvorming plaatsvinden via de bijlage van de programmabegroting. 4. Waardering van activa a. Vaste activa worden gewaardeerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. b. Investeringsbijdragen van derden en gevormde voorzieningen voor aan heffing gerelateerde vervangingsinvesteringen worden in mindering gebracht op het totale investeringsbedrag. c. Het is niet toegestaan om de balanswaarde van een investering te verlagen met eigen gereserveerde middelen. d. De waarde van in erfpacht uitgegeven gronden wordt bepaald op basis van de aan de erfpachter gerekende uitgifteprijs. Gronden in eeuwigdurende erfpacht worden gewaardeerd tegen een waarde van 1 per contract. 5. Afschrijving a. Op alle vaste activa die aan waardevermindering onderhevig zijn, wordt afgeschreven vanaf het jaar na oplevering volgens de in de afschrijvingstabel voorgeschreven termijn. Hiervan kan alleen bij hoge uitzondering en met goede onderbouwing worden afgeweken. b. Gebouwen met een afschrijvingstermijn hoger dan 20 jaar worden afgeschreven volgens de annuitaire methode. Activa met een afschrijvingstermijn van 20 jaar of korter, tijdelijke onderwijsgebouwen met een permanente bouwaard, en niet-gebouwen worden lineair afgeschreven. c. Voor activa die na afloop van de afschrijvingstermijn een deel van hun waarde behouden, mag een restwaarde worden gehanteerd. Voor gebouwen, erfpachtgronden en vervoermiddelen met een kenteken wordt altijd een restwaarde van 1 aangehouden. pag.15

20 6. Rentetoerekening a. Vanaf het jaar na oplevering van een activum wordt, aan de hand van een jaarlijks, conform het Besluit Begroting en Verantwoording vast te stellen percentage, rente berekend over de op 1 januari resterende boekwaarde. b. Voor meerjarige investeringen geldt dat na het tweede investeringsjaar rente wordt toegerekend. 7. Herwaardering a. Indien de gebruikswaarde van een actief duurzaam lager is dan de boekwaarde, dan wordt de investering afgewaardeerd via de voorziening waardecorrectie. b. Van activa die van bestemming veranderen, wordt de actuele waarde van de nieuwe bestemming opgenomen in de toelichting op de balans. Indien deze waarde lager is dan de boekwaarde wordt de waardedaling als verlies ten laste van het resultaat verantwoord via de voorziening waardecorrectie. 8. Verkoop of afstoting van een actief a. Bij verkoop of afstoting van een actief wordt de verkoopopbrengst verrekend met de resterende boekwaarde. Ontstane boekwinst of -verlies wordt verwerkt op het programma waarvoor het actief is gebruikt. b. Eventuele boekwinsten/verliezen op de verkoop van een bezitting mogen niet met de boekwaarde van de vervangingsinvestering worden verrekend. pag.16

21 Bijlage 1: Belangrijkste BBV richtlijnen Gemeentewet (februari 1992) Artikel De raad stelt bij verordening de uitgangspunten voor het financiële beleid, alsmede voor het financiële beheer en voor de inrichting van de financiële organisatie vast. Deze verordening waarborgt dat aan de eisen van rechtmatigheid, verantwoording en controle wordt voldaan. 2. De verordening bevat in ieder geval: a. regels voor waardering en afschrijving van activa; ( ) Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (tekst op 16 november 2016) Artikel 33 Onder de vaste activa worden afzonderlijk opgenomen de immateriële, de materiële en de financiële vaste activa. Artikel 34 In de balans worden onder de immateriële vaste activa afzonderlijk opgenomen: a. kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van agio en disagio; b. kosten van onderzoek en ontwikkeling voor een bepaald actief; c. bijdragen aan activa in eigendom van derden. Artikel In de balans worden onder de materiële vaste activa afzonderlijk opgenomen: a. investeringen met een economisch nut; b. investeringen met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven; c. investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut. 2. Van de materiële vaste activa wordt aangegeven welke in erfpacht zijn uitgegeven. Artikel 36 In de balans worden onder de financiële vaste activa afzonderlijk opgenomen: a. kapitaalverstrekkingen aan: 1. deelnemingen; 2. gemeenschappelijke regelingen; 3. overige verbonden partijen; b. leningen aan: 1. openbare lichamen als bedoeld in artikel 1, onderdeel a, van de Wet financiering decentrale overheden; 2. woningbouwcorporaties; 3. deelnemingen; 4. overige verbonden partijen; c. overige langlopende leningen; d. uitzettingen in s Rijks schatkist met een rentetypische looptijd van één jaar of langer; e. uitzettingen in de vorm van Nederlands schuldpapier met een rentetypische looptijd van één jaar of langer; f. overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer. pag.17

22 Artikel Voorzieningen worden gevormd wegens: a. verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten; b. op de balansdatum bestaande risico's ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten; c. kosten die in een volgend begrotingsjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het begrotingsjaar of in een voorafgaand begrotingsjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren; d. de bijdragen aan toekomstige vervangingsinvesteringen, waarvoor een heffing wordt geheven als bedoeld in artikel 35, eerste lid, onder b. 2. Tot de voorzieningen worden ook gerekend van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden, met uitzondering van de voorschotbedragen, bedoeld in artikel 49, onderdeel b. 3. Voorzieningen worden niet gevormd voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume. Artikel 51 In de toelichting op de balans wordt aangegeven volgens welke methoden de afschrijvingen worden berekend. Artikel In de toelichting op de balans worden onder de materiële vaste activa afzonderlijk opgenomen: a. gronden en terreinen; b. woonruimten; c. bedrijfsgebouwen; d. grond-, weg- en waterbouwkundige werken; e. vervoermiddelen; f. machines, apparaten en installaties; g. overige materiële vaste activa. 2. In de toelichting op de balans wordt het verloop van de activa, als bedoeld in het eerste lid, gedurende het begrotingsjaar, in een sluitend overzicht weergegeven. Daaruit blijken, voor zover van toepassing: a. de boekwaarde aan het begin van het begrotingsjaar; b. de investeringen of desinvesteringen; c. de afschrijvingen; d. bijdragen van derden direct gerelateerd aan een actief; e. afwaarderingen wegens duurzame waardeverminderingen; f. de boekwaarde aan het einde van het begrotingsjaar. Artikel Alle investeringen worden geactiveerd. 2. In afwijking van het eerste lid worden kunstvoorwerpen met een cultuur-historische waarde niet geactiveerd. Artikel 60 Kosten van onderzoek en ontwikkeling voor een bepaald actief kunnen worden geactiveerd ( ). Artikel 61 Bijdragen aan activa in eigendom van derden kunnen worden geactiveerd, indien: a. er sprake is van een investering door een derde; b. de investering bijdraagt aan de publieke taak; c. de derde zich heeft verplicht tot het daadwerkelijk investeren, op een wijze zoals is overeengekomen en; pag.18

23 d. de bijdrage kan worden teruggevorderd, indien de derde in gebreke blijft of de provincie onderscheidenlijk gemeente anders recht kan doen gelden op de activa die samenhangen met de investering. Artikel Alle vaste activa worden voor het bedrag van de investering geactiveerd. 2. In afwijking van het eerste lid mogen bijdragen van derden die in directe relatie staan met een actief op de waardering daarvan in mindering worden gebracht. 3. In afwijking van het eerste lid moeten de voorzieningen, bedoeld in artikel 44, eerste lid, onder d, in mindering gebracht worden op de investeringen, bedoeld in artikel 35, eerste lid, onder b. Artikel Activa worden gewaardeerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. 2. De verkrijgingsprijs omvat de inkoopprijs en de bijkomende kosten. 3. De vervaardigingsprijs omvat de aanschaffingskosten van de gebruikte grond- en hulpstoffen en de overige kosten, welke rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. In de vervaardigingsprijs kunnen voorts worden opgenomen een redelijk deel van de indirecte kosten en de rente over het tijdvak dat aan de vervaardiging van het actief kan worden toegerekend; in dat geval vermeldt de toelichting dat deze rente is geactiveerd. 4. Voor in erfpacht uitgegeven gronden geldt de uitgifteprijs van eerste uitgifte als verkrijgingsprijs. Gronden in eeuwigdurende erfpacht worden gewaardeerd tegen registratiewaarde. 5. Van activa waarvan de bestemming verandert, wordt de actuele waarde van de nieuwe bestemming in de toelichting op de balans opgenomen. 6. In afwijking van het eerste lid is waardering tegen actuele waarde toegestaan voor de activa van de Nazorgfondsen bedoeld in artikel van de Wet milieubeheer. 7. Passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, met uitzondering van voorzieningen die tegen contante waarde zijn gewaardeerd. 8. Eventuele voorzieningen wegens oninbaarheid worden met de nominale waarde van leningen en vorderingen verrekend. Artikel De afschrijvingen geschieden onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar. 2. Slechts om gegronde redenen mogen de afschrijvingen geschieden op andere grondslagen dan die welke in het voorafgaande begrotingsjaar zijn toegepast. De reden van de verandering wordt in de toelichting op de balans uiteengezet. Tevens wordt inzicht gegeven in haar betekenis voor de financiële positie en voor de baten en de lasten aan de hand van aangepaste cijfers voor het begrotingsjaar of voor het voorafgaande begrotingsjaar. 3. Op vaste activa met een beperkte gebruiksduur wordt jaarlijks afgeschreven volgens een stelsel dat is afgestemd op de verwachte toekomstige gebruiksduur. 4. In afwijking van het derde lid is de afschrijvingsduur voor de immateriële vaste activa, bedoeld in artikel 34 onder a, maximaal gelijk aan de looptijd van de lening. 5. In afwijking van het derde lid is de afschrijvingsduur voor de immateriële vaste activa, bedoeld in artikel 34 onder b, ten hoogste vijf jaar. 6. Voor bijdragen aan de activa in eigendom van derden, bedoeld in artikel 34, onderdeel c, is de afschrijvingsduur maximaal gelijk aan die van de activa waarvoor de bijdrage aan derden wordt verstrekt. Artikel Naar verwachting duurzame waardeverminderingen van vaste activa worden onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar in aanmerking genomen. 2. Voorraden en deelnemingen worden tegen de marktwaarde gewaardeerd indien de marktwaarde lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. 3. Een actief dat buiten gebruik wordt gesteld wordt afgewaardeerd op het moment van buitengebruikstelling, indien de restwaarde lager is dan de boekwaarde. pag.19