PROTOCOL GEBRUIKELIJKE HULP JEUGDWET/WMO. Gemeente Haren

Transcriptie

1 PROTOCOL GEBRUIKELIJKE HULP JEUGDWET/WMO 2017 Gemeente Haren

2 Inhoudsopgave I nleiding P laats in de wet H oofdregels gebruikelijke hulp K ortdurend en langdurig W oonomgeving B andbreedte G ebruikelijke hulp als onderdeel van informele hulp B ovengebruikelijke hulp U itzonderingen S oevereiniteit cliënt inzake lijfsgebonden zorg O ntwrichting leefeenheid B ij uitval van een van de ouders A fwezigheid huisgenoot O verbelasting P ermanent toezicht R ichtlijn gebruikelijke hulp ouders kinderen

3 1. Inleiding Gebruikelijke hulp is de normale, dagelijkse hulp die partners, ouders, inwonende kinderen of andere huisgenoten geacht worden elkaar onderling te bieden. Gebruikelijke hulp is ook de dagelijkse verzorging en/of opvoeding die (pleeg)ouders aan kinderen geacht worden te bieden. Dit geldt ook als de ouder de gebruikelijke zorg wegens een eigen aandoening, beperking, stoornis of handicap niet kan bieden. Voor zover het gebruikelijk is dat partners, ouders, inwonende kinderen en/of andere huisgenoten elkaar bepaalde hulp bieden, is de cliënt niet aangewezen op een maatwerkvoorziening. In deze richtlijn is aangesloten bij de Beleidsregels Wlz In de Wlz wordt de term gebruikelijke zorg gebruikt. Gebruikelijke zorg is een onderdeel van gebruikelijke hulp. Gebruikelijke zorg ziet op de ondersteuning die huisgenoten, partners of inwonende kinderen elkaar bij het voeren van een huishouding bieden. Gebruikelijke hulp is breder dan gebruikelijke zorg en ziet ook op andere onderdelen dan alleen het voeren van een huishouding. 2. Plaats in de wet Zowel in de Jeugdwet als in de WMO behoeft geen voorziening te worden verstrekt indien men dit door eigen kracht, eigen mogelijkheden kan oplossen Jeugdwet: - art.2.3 lid 1 Het college treft een voorziening ten behoeve van de jeugdige voor zover de eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen ontoereikend zijn. 3

4 Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2015 art Een ingezetene komt in aanmerking voor een maatwerkvoorziening voor zover hij in verband met een beperking niet op eigen kracht, met gebruikelijke hulp, met mantelzorg of met hulp andere personen uit zijn sociale netwerk voldoende zelfredzaam is of in staat is tot participatie. 3. Hoofdregels Gebruikelijke hulp Bij gebruikelijke hulp wordt gekeken naar wat aan tijdsbesteding bij die activiteit bij een gezond persoon gebruikelijk is. Daarbij omvat gebruikelijke hulp de zorg die iedereen nodig heeft (wassen, eten en dergelijke) maar ook de zorg die deze activiteiten in verband met gezondheidsproblemen vervangt. Het hangt af van de sociale relatie welke hulp mensen elkaar moeten bieden. Hoe intiemer de relatie, des te meer hulp mensen elkaar horen te geven. Als het gebruikelijk is dat mensen in een bepaalde relatie elkaar hulp bieden, bijvoorbeeld ouders aan hun kinderen, is dat niet vrijblijvend. Voor kinderen geldt dat ouders de tot hun gezin behorende minderjarige kinderen behoren te verzorgen, op te voeden en toezicht aan hen te bieden ook al is er sprake van een kind met een ziekte, aandoening of beperking. Onder gebruikelijke zorg worden ook de handelingen gerekend die de gebruikelijke zorghandelingen vervangen of zorghandelingen die in samenhang met reguliere zorgmomenten kunnen worden geboden. Voorbeeld - het geven van medicijnen, injecteren, vernevelen. - Het geven van sondevoeding in plaats van eten. - stomaverzorging in plaats van toiletgang Het is gebruikelijk dat ouders hun kind de dagelijkse zorg bieden die past bij de levensfase van hun kind. Bij gebruikelijke hulp voor kinderen kan het ook gaan om activiteiten die niet standaard bij alle kinderen noodzakelijk zijn, maar die wel als gangbare zorg van ouders aan kinderen kunnen worden aangemerkt. Bij kinderen met een 4

5 chronische aandoening is het gebruikelijk dat ouders zo nodig de dagelijkse zorg leveren, die meer kan zijn dan gemiddeld noodzakelijk is bij gezonde kinderen van dezelfde leeftijd. Immers, ook bij gezonde kinderen van dezelfde leeftijd verschilt de inzet van de dagelijkse zorg van kind tot kind. (CRvB 14 augustus 2013 ECLI:NL:CRVB:2013) Voorbeeld Veel kinderen van 4 jaar zijn overdag zindelijk en gaan zelf naar het toilet maar het is niet ongewoon dat een kind van deze leeftijd hier stimulans, hulp of toezicht bij nodig heeft. Ouderlijk toezicht (24 uur per dag zorg)aan kinderen is gebruikelijke hulp afhankelijk van de leeftijd van het kind (zie tabel). Hiermee wordt bedoeld dat zorg en toezicht gedurende het gehele etmaal in de nabijheid nodig is zonder dat daarbij permanente actieve observatie nodig is. Het gaat hier om een vorm van beschikbaarheid van zorg die voor een groot deel bestaat uit meer passief toezicht. De zorg is wel nodig zowel geplande als ongeplande momenten en ook voortdurend in de nabijheid. Dit is gebruikelijke hulp omdat ook een kind met een normaal ontwikkelingsprofiel tot een bepaalde leeftijd Niet zelf de noodzaak van zijn behoefte aan inzet van zorg kan inschatten of Niet zelf in staat is om op relevante momenten adequaat hulp in te roepen om ernstig nadeel te voorkomen of Ook vaak op ongeplande momenten zorg in de zin van begeleiding of overname zelfzorg nodig heeft. Voorbeeld: - Begeleiding naar zwemles is gebruikelijke hulp - Begeleiding naar ziekenhuis is gebruikelijke hulp. Deze uren kunnen wel meegewogen worden in het totaalplaatje als het gaat om de (over)belasting van de ouders voor de zorg van hun kind vanwege de aandoening - Huiswerkbegeleiding is gebruikelijke hulp. Indien ouders hiertoe, om welke reden ook (bv als het kind geen begeleiding op dit terrein van ouders accepteert), niet in staat zijn dient gebruik gemaakt te worden van scholen en huiswerkbegeleidingsinstituten. 4. Kortdurend en langdurig Bij gebruikelijke hulp wordt een onderscheid gemaakt in kortdurende en langdurige situaties. 5

6 Kortdurend: er is uitzicht op herstel - maximaal drie maanden. Alle begeleiding in deze situatie is gebruikelijke hulp Langdurig: het gaat om chronische situaties > 3 maanden. Alle gebruikelijke hulp die op basis van algemeen maatschappelijke maatstaven door de sociale omgeving (ouders, partners, huisgenoten) in deze situatie moet worden geboden is gebruikelijke hulp. Voorbeeld: - Het begeleiden op het terrein van de maatschappelijke participatie - Het begeleiden bij het normaal maatschappelijk verkeer binnen de persoonlijke levenssfeer zoals het bezoeken van familie/vrienden, huisarts, enzovoort. - Het bieden van hulp bij of het overnemen van taken die bij een gezamenlijk huishouden horen, zoals het doen van de administratie 5. Woonomgeving Het bieden van een beschermende woonomgeving van ouders aan hun kinderen waarin hun fysieke en sociale veiligheid is gewaarborgd, een passend pedagogisch klimaat en zorg in de zin van verzorging, begeleiding en stimulans die nodig is bij de ontwikkeling naar zelfstandigheid en zelfredzaamheid is voor alle leeftijden (dus t/m 17 jaar) gebruikelijke hulp. 6. Bandbreedte Voor kinderen geldt dat er een bandbreedte is in het normale ontwikkelingsprofiel. Ook tussen kinderen van dezelfde leeftijd kan de omvang van de hulp (per dag) verschillen. Het ene kind is nu eenmaal gemakkelijker dan het andere kind De bovengrens van deze bandbreedte is een uur zorg per etmaal boven de tijd die ouders gemiddeld kwijt zijn aan de zorg voor hun kind. Zolang de omvang van de zorg de bovengrens van deze bandbreedte niet overschrijdt, betreft deze zorg gebruikelijke hulp. Zorg die vanuit een andere wet behoort te worden geboden (bijvoorbeeld de Zorg- verzekeringswet) wordt, ongeacht of ouders deze zorg ook daadwerkelijk verzilveren of dat ze deze zorg vrijwillig zelf bieden, niet meegeteld in het uur substantiële meerzorg van ouders aan kinderen. 7. Gebruikelijke zorg als onderdeel van informele zorg Gebruikelijke zorg valt onder het begrip informele d.w.z. niet-professionele zorg. Ook mantelzorg valt daaronder. Mantelzorg is zorg die in zwaarte, duur of intensiteit de gebruikelijke zorg aanmerkelijk overschrijdt. Mantelzorg speelt zich ook niet alleen af binnen de leefeenheid van een gemeenschappelijk huishouden (interne mantelzorg) omdat leden van die leefeenheid ook mantelzorg kunnen krijgen van verwanten of vrienden buiten die 6

7 leefeenheid (externe mantelzorg). Wat een interne mantelzorger levert bestaat daarmee uit de kop op hetgeen tot de gebruikelijke zorg kan worden gerekend. 8. Bovengebruikelijke hulp Van bovengebruikelijke hulp is sprake wanneer mensen elkaar bij ziekte of handicap langdurig meer zorg bieden dan wat binnen de sociale relatie gewoon is. Voorbeeld - het verlenen van langdurige hulp aan een volwassene bij de toiletgang. 9. Uitzonderingen - Voor zover een partner, ouder, volwassen kind en/of elke andere volwassen huisgenoot geobjectiveerde beperkingen heeft of vaardigheden mist om gebruikelijke begeleiding voor de cliënt uit te voeren en deze vaardigheden niet kan aanleren, wordt van hen geen bijdrage verwacht - Voor zover een partner, ouder, volwassen kind of andere volwassen huisgenoot overbelast is of dreigt te raken, wordt van hem geen begeleiding verwacht, totdat deze dreigende overbelasting is opgeheven. Er kan in een dergelijke situatie in eerste instantie enkel een kortdurende indicatie worden afgegeven - voor zover cliënt zich in de terminale levensfase bevindt, wordt geen bijdrage verwacht van een partner, ouder, kind en/of andere huisgenoot. 10. Soevereiniteit cliënt inzake lijfsgebonden zorg Persoonlijke verzorging van huisgenoten onderling is geen gebruikelijke zorg, tenzij het om partners gaat. Voor partners geldt dat hun plicht tot persoonlijke verzorging maximaal drie maanden duurt. Volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar mogen weigeren dat intieme persoonlijke verzorging of verpleging door een van de huisgenoten wordt gegeven. 11. Ontwrichting leefeenheid Indien een leefeenheid ontwricht is door (het vaststellen van) een ernstige ziekte of overlijden van een van de leden kan eenmalig voor maximaal drie maanden een indicatie worden gesteld op de onderdelen die normaliter tot de gebruikelijke zorg worden gerekend, om de leefeenheid de gelegenheid te geven de onderlinge taakverdeling aan de ontstane situatie aan te passen. 12. Bij uitval van een van de ouders Bij uitval van een van de ouders neemt de andere ouder de gebruikelijke zorg voor het kind/de kinderen over. Hiervoor dient indien nodig een aanspraak op zorgverlof worden gedaan. Is dit niet mogelijk dat wordt gekeken naar voorliggende voorzieningen (crèche, opvang op school, naschoolse opvang). Voorts wordt gekeken naar wat in redelijkheid met mantelzorg kan worden opgevangen. Zijn deze mogelijkheden reeds maximaal gebruikt of afwezig en is er kortdurende overbrugging nodig dan kan in noodgevallen een indicatie worden afgegeven. 7

8 Hetzelfde geldt voor de uitval van de ouder in een een-oudergezin. Wanneer de uitval naar verwachting meer dan drie maanden gaat duren, moet naar een alternatieve oplossingen worden gezocht. 13. Afwezigheid huisgenoot Indien de huisgenoot van de hulpvrager vanwege werk fysiek niet aanwezig is, wordt hiermee bij het indiceren uitsluitend rekening gehouden wanneer het om een aaneengesloten periode van tenminste zeven etmalen gaat. De afwezigheid van de huisgenoot moet een verplichtend karakter hebben en inherent zijn aan diens werk Voorbeeld - offshore werk - internationaal vrachtverkeer - werk in het buitenland. 14. Overbelasting De zorg voor een ziek kind of een zieke partner, kan zo zwaar worden dat van overbelasting sprake is. In de meeste gevallen is de bovengebruikelijke hulp die geïndiceerd wordt voldoende om deze overbelasting te voorkomen. Maar soms blijkt deze geïndiceerde zorg niet voldoende te zijn. In zulke gevallen kan de begeleiding zo nodig geheel of gedeeltelijk geïndiceerd worden. Voor het bieden van een beschermende woonomgeving blijven ouders, ook bij overbelasting, zelf verantwoordelijk. Er moet een verband zijn tussen de overbelasting en de zorg die iemand (aan partner of kind) biedt. Bij overbelasting door een dienstverband van te veel uren of als gevolg van spanningen op het werk, zal de oplossing in de eerste plaats gezocht moeten worden in zorgverlof, minder uren gaan werken of aanpak van de spanningen op het werk. Steeds zal daarom in het indicatiebesluit worden aangegeven dat, wanneer de overbelasting bijvoorbeeld door het herinrichten van het huiselijk leven en/of werk kan worden teruggedrongen, dit dan ook van een ouder, partner of huisgenoot wordt verwacht. Wanneer de geldigheidsduur van het indicatiebesluit verlopen is en een herindicatie wordt aangevraagd, zal worden gekeken of en welke inspanningen zijn gedaan om de overbelasting terug te dringen. Voor een objectieve beoordeling van overbelasting kan gebruik gemaakt worden van het meetinstrument EDIZ 15. Permanent toezicht 8

9 Permanent toezicht in de zin van onafgebroken toezicht en actieve observatie gedurende de gehele etmaal, waardoor tijdig kan worden ingegrepen, valt niet onder gebruikelijke hulp. Het gaat dan om toezicht dat geboden moet worden op basis van actieve observatie die als doel heeft dreigende ontsporing in het gedrag of gezondheidssituatie van het kind vroegtijdig te signaleren waardoor altijd tijdig ingegrepen kan worden en escalatie van onveilige, gevaarlijke, (levens)bedreigende gezondheids-en/of gedragssituaties voorkomen kan worden. Permanent toezicht bij kinderen tot 3 jaar is gebruikelijke hulp. verzorging en begeleiding van een ouder nodig). (kinderen in deze leeftijd hebben volledige Richtlijnen ten aanzien van gebruikelijke hulp van ouders voor kinderen met een normaal ontwikkelingsprofiel in verschillende levensfasen van het kind in relatie tot de WMO en de Jeugdwet Kinderen van 0 tot 3 jaar Hebben bij alle activiteiten zorg van een ouder nodig; Ouderlijk toezicht is zeer nabij nodig; Zijn in toenemende mate zelfstandig in bewegen en verplaatsen; Hebben begeleiding en stimulans nodig bij hun psychomotorische ontwikkeling; Hebben een beschermende woonomgeving nodig waarin de fysieke en sociale veiligheid is gewaarborgd en een passend pedagogisch klimaat wordt geboden. Kinderen van 3 tot 5 jaar 9

10 Kunnen niet zonder toezicht van volwassenen. Dit toezicht kan binnenshuis korte tijd op gehoorafstand (bijvoorbeeld de ouder kan de was ophangen in een andere kamer); Hebben begeleiding en stimulans nodig bij hun psychomotorische ontwikkeling; Kunnen zelf zitten, en op gelijkvloerse plaatsen zelf staan en lopen; Ontvangen zindelijkheidstraining van ouders/verzorgers; Hebben gedeeltelijk hulp en volledig stimulans en toezicht nodig bij aan- en uitkleden, eten en wassen, inen uit bed komen, dag- en nachtritme en dagindeling bepalen; Hebben begeleiding nodig bij hun spel en vrijetijdsbesteding; Zijn niet in staat zich zonder begeleiding in het verkeer te begeven; Hebben een beschermende woonomgeving nodig waarin de fysieke en sociale veiligheid is gewaarborgd en een passend pedagogisch klimaat wordt geboden. K Kinderen van 5 tot 12 jaar Kinderen vanaf 5 jaar hebben een reguliere dagbesteding op school, oplopend van 22 tot 25 uur per week; Kunnen niet zonder toezicht van volwassenen. Dit toezicht kan op enige afstand (bijvoorbeeld het kind kan buitenspelen in de directe omgeving van de woning als de ouder thuis is); Hebben toezicht nodig en nog maar weinig hulp bij hun persoonlijke verzorging; Hebben begeleiding en stimulans nodig bij hun psychomotorische ontwikkeling; Zijn overdag zindelijk, en s nachts merendeels ook; ontvangen zo nodig zindelijkheidstraining van de ouders/verzorgers; Hebben begeleiding van een volwassene nodig in het verkeer wanneer zij van en naar school, activiteiten ter vervanging van school of vrijetijdsbesteding gaan; Hebben een beschermende woonomgeving nodig waarin de fysieke en sociale veiligheid is gewaarborgd en een passend pedagogisch klimaat wordt geboden. i Kinderen van 12 tot 18 jaar Hebben geen voortdurend toezicht nodig van volwassenen; Kunnen vanaf 12 jaar enkele uren alleen gelaten worden; Kunnen vanaf 16 jaar dag en nacht alleen gelaten worden; Kunnen vanaf 18 jaar zelfstandig wonen; Hebben bij hun persoonlijke verzorging geen hulp en maar weinig toezicht nodig; Hebben tot 18 jaar een reguliere dagbesteding op school/opleiding; Hebben begeleiding en stimulans nodig bij ontplooiing en ontwikkeling (bijvoorbeeld huiswerk of het zelfstandig gaan wonen); Hebben een beschermende woonomgeving nodig waarin de fysieke en sociale veiligheid is gewaarborgd en een passend pedagogisch klimaat wordt geboden. 10