HOOFDSTUK. Situering van DAT. D... en A... T...

Transcriptie

1 Hoofdstuk 1 1. WAARV AARVOOR STAA AAT DAT T? D... en A... T... Samen met DVT wat staat voor : DrukVoorbereidingsTechnieken vormt DAT de peiler van het grafisch productieproces. 2. HET GRAFISCH PRODUCTIEPROCES Aan de hand van een voorbeeld wordt hierna duidelijk gemaakt wat het grafisch productieproces allemaal inhoudt. a. De klant Tijdens het gesprek dat de drukker heeft met de klant worden alle elementen aangebracht die moeten maken dat het drukwerk tot een goed eindresultaat komt : - over welk drukwerk gaat het? : geboortekaartjes, briefpapier, naamkaartjes, tijdschriten, affiches, toegangstickets, boeken, reclamefolders,... - welke oplage? : grote oplage, kleine oplage,... - kleur?: zwart/wit of kleur, 1 kleur of meerdere kleuren - welk soort papier? : mat, blinkend, gekleurd, dik, dun,... - op welke manier worden de inhoudelijke gegevens geleverd? : handgeschreven of op diskette, CD, Zip,... in welk programma : word, PageMaker, QuarkXpress, Excell,... met foto s, dia s, gedigitaliseerde beelden,... 1 Situering van DAT b. Ontwerp en layout Tijdens deze fase zal de ontwerper op basis van de gegevens die door de klant werden verstrekt een aan de hand van enkele ideeënschetsen tot een eerste voorstel van ontwerp komen. Hierbij wordt reeds een lay-out opgemaakt waarin tekst en beeld ingepast zullen worden. c. Tekstverwerking Alle teksten worden met behulp van een tekstverwerkingsprogramma (vb Word) en een opmaakprogramma (vb. PageMaker, QuarkXpress) op een computer gezet. d. Beeldverwerking Beelden dienen gescand te worden zodat ze verder verwerkt kunnen worden in programma s zoals Photoshop. In zo n programma kan je de beelkwaliteit verbeteren, maar soms word ook inhoudelijk het één en ander aangepast. Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar - 1 -

2 Hoofdstuk 1 e. Montage Op een groot montage-vel worden de verschillende onderdelen van het te drukken werk samengebracht per vorm en per kleur. Dit betekent dat wanneer bv een katern van 16 bladzijden gedrukt dient te worden, men per vorm acht bladzijden in de juiste volgorde zal moeten monteren. f. Drukvormvervaardiging In deze fase worden de vormen vervaardigd waarmee gedrukt zal worden. Elke deelkleur (C,M,Y en K) heeft zijn eigen vorm. Op de vorm worden de montagefilms gelegd en deze worden dan belicht met UV-licht. Na ontwikkeling zijn de vormen gereed om op de pers gebracht te worden en te drukken. g. Drukken h. Afwerken en veredelen 1 Situering van DAT Na het drukken dienen allerhande bewerkingen uitgevoerd te worden zodat van één of meerdere bedrukte vellen papier een afgewerkt product ontstaat. De uitgevoerde bewerkingen : - snijden - vouwen - verzamelen - nieten - naaien - lijmen - binden - lamineren 3. BESL ESLUIT UIT Aan de hand van voorgaand beeld is het nu wel duidelijk waar DAT zich in het grafisch productieproces bevindt : achteraan. Dit maakt het een zeer belangrijk onderdeel van dit proces, want wanneer hier fouten ontstaan dient vaak een groot deel van het proces te worden overgedaan. Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar - 2 -

3 Hoofdstuk 1 4. HET GRAFISCH PRODUCTIEPROCES IN SCHEMA DE KLANT ONTWERP EN LAYOUT TEKSTVERWERKING BEELDVERWERKING MONTAGE DRUKVORMVERVAARDIGING 1 Situering van DAT DRUKKEN AFWERKEN & VEREDELEN Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar - 3 -

4 Hoofdstuk 2 1. WAT IS DRUKKEN? 1.1 Elementen Vanuit jullie kinderjaren weten jullie wat drukken is, jullie hebben vast en zeker met een stempeldoos gespeeld. Kennis van grafische technieken is hiervoor niet nodig. Om van drukken te spreken zijn er 4 elementen altijd nodig : 1. Inkt Drukvorm Drukdrager Druktechnieken 4. Drukkracht Het is wel mogelijk om nog meer van deze elementen te noemen, maar van deze 4 bovenstaande mag geen enkele element ontbreken wil men van drukken spreken. 1.2 Definitie van drukken Drukken is te omschrijven als : een vermenigvuldigingstechniek waarbij de... tegen een... wordt geperst door middel van.... Deze... is voorzien van een laagje... dat na elke afdruk opnieuw wordt aangebracht waardoor het aantal gewenste afdrukken wordt verkregen. Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar - 4 -

5 Hoofdstuk De druktechnieken Het indelen van de druktechnieken kan op verschillende manieren gebeuren. Eén van de meest klassieke onderverdeling is gebasseerd op het verschil in gebruikte drukvorm. De voornaamste technieken zijn : HOOGDRUK 2.1 Inleiding Hoogdruk is de oudste drukmethode en was al gekend door de chinezen vanaf 250 voor Christus. Bi Sheng : Druktechnieken Gutenberg Gutenberg wordt in het Westen als de uitvinder van de boekdrukkunst beschouwd. Hij drukte rond 1450 zijn eerste werk. Zijn uitvinding situeert zich in feite op 3 niveau s : De voorlopers van hoogdruk : Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar - 5 -

6 Hoofdstuk Principe Alle tekst en beeld die in hoogdruk moeten worden gereproduceerd, zijn (de naam zegt het zelf) verhoogd op de drukvorm zijn aangebracht. Die hogergelegen delen (= beeld) nemen inkt aan wanneer er een inktrol overgaat. De omringende gedeelten of legergelegen delen (= witruimtes, spaties,...) nemen geen inkt aan. De drukvorm die gebruikt wordt bij hoogdruk zijn clichés van metaal (zink, koper,...), van rubber of kunststof. Hoogdruk : Druktechnieken 2.3 Hoe herken je een drukwerk dat gedrukt is in hoogdruk? 1ste kenmerk : de drukmoet de kenmerk : de kraalrand Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar - 6 -

7 Hoofdstuk Soorten hoogdrukpersen 2 soorten hoogdrukpersen : - de handpers (zie de omgebouwde wijnpers van Gutenberg) - de mechanische pers : - degelpers - cilinderpers - rotatiepers De degelpers : Vlak/vlak Drukvorm :... Tegendruk :... Principe : Voorbeeld :... De cilinderpers : Vlak/rond 2 Druktechnieken Drukvorm :... Tegendruk :... Principe : Voorbeeld :... De hoogdrukrotatiepers : rond/rond Drukvorm :... Tegendruk :... Principe : Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar - 7 -

8 Hoofdstuk Vormen van hoogdruk Hoogdruk kan onderverdeeld worden in : Typoddruk Typodruk is de eerst gebruikte en dus de oudste techniek voor het drukken van tekst. Omdat de eerste hoogdrukproducten meestal boeken waren, wordt deze techniek soms ook boekdruk genoemd. Typodruk wordt vandaag de dag enkel nog toegepast/gebruikt voor de afwerking van een drukwerk : Blinddruk : Pregen : Druktechnieken Stanzen/uitkappen Rillen/biegen : Foliedruk : Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar - 8 -

9 Hoofdstuk 2 2. Flexodruk Flexodruk :... De laatste jaren is flexodruk een steeds belangrijke plaats gaan innemen in de grafische sector. 2 Druktechnieken Flexodruk is een ideaal drukprocédé voor moeilijke ondergronden (draagtassen, servetten, verpakkingsmateriaal voor etenswaren, formulieren en zelfs kranten). Aantrekkelijk bij de flexo is het gebruik van waterinkten, waardoor kranten absoluut niet meer afgeven. Het kwalijke hiervan is, dat met deze inkten gedrukte pagina s moeilijk zijn te ontinkten waardoor weer milieuproblemen ontstaan. Flexodruk is te herkennen aan de typische glanzende kleur van de inkt, die vooral bij schuin opvallend licht goed zichtbaar is. Drukmoet treedt niet op, maar letters en lijnen vertonen wel duidelijke kraalranden, waarbij de inkt vlekkerig en onregelmatig is weggeperst. Producten van de flexografie zijn : Verpakkingsdrukwerk : - plastic draagtassen (vb zakjes van Delhaize, Carrefour,...) - papieren draagtassen - golfkartonnen dozen - inpak- en geschenkenpapier - vuilniszakken - broodzakken - folie- of cellofaanverpakkingen (vb. chipszakjes) Servetten, DIEPDRUK 3.1 Principe Diepdruk : Principe : 1. De inkt wordt op de vorm gebracht. 2. Een rakel haalt de overtollige inkt weg. 3. Er blijft enkel inkt over in de dieperliggende delen (= napjes) De drukvorm die gebruikt wordt bij diepdruk is een cilinder Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar - 9 -

10 Hoofdstuk Hoe herken je een drukwerk dat gedrukt is in diepdruk? Een manier om diepdruk te onderscheiden van de andere druktechnieken zijn de gekartelde randen van volvlakken, beelden of tekst. De vlakken en teksten op de drukvorm bestaat in diepdruk uit een groot aantal napjes die inkt bevatten. De bruggen tussen de cellen moeten ervoor zorgen dat de rakel de inkt niet uit de vlakken haalt. Bij het overzetten van het beeld op de drukdrager vloeit de inkt uit de verschillende napjes in elkaar over, zodat het lijkt alsof het gehele vlak inkt bevat. Aan de rand van vlakken en teksten blijft het diepdrukraster steeds zichtbaar : de rand is gekarteld. 3.3 Toepassingsgebieden Diepdruk wordt vooral gebruikt bij het bedrukken van : - tijdschriften in grote oplage s (vb. het binnenwerk van de Humo) - verpakkingen (vb. chipsverpakkingen) - behang- en geschenkpapier - waardepapier (geld, postzegels, cheques,...) 3.4 Soorten diepdruk 2 Druktechnieken Er bestaan 3 soorten diepdruk : 1. Conventionele diepdruk De napjes hebben : Half-autotypische diepdruk De napjes hebben : Autotypische diepdruk De napjes hebben : Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

11 Hoofdstuk 2 3. VLAKDRUK 4.1 Principe Onder vlakdruk rangschikken we die druktechnieken waarbij op de drukvorm geen enkel reliëf te vinden is. Vandaar de naam vlakdruk. Tot vlakdruk behoren de steendruk en de uit steendruk voortgekomen techniek offset. Beide technieken zijn gebasseerd op de natuurkundige eigenschap dat water en vet elkaar afstoten. Vlakdruk : Steendruk of lithografie De 1ste vorm van vlakdruk is de steendruk of lithografie. Het was Dhr. Senefelder die rond 1797 de ontdekking deed. Op welke manier maakte Dhr. Senefelder een afdruk in steendruk? 2 Druktechnieken Dhr. Senefelder was een toneelschrijver Hij schreef zijn teksten op een kalksteen met behulp van een vettig krijtje. Hij maakte daarna de steen nat met een spons. Daarna bestreek hij de steen met een inktrol. Wat bleek : de inkt hechtte alleen op de vette delen van de steen (= delen waar met het krijtje geschreven was). Besluit Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

12 4. Hoofdstuk 2 Het papier op de steen leggen. 5. Het papier aandrukken met behulp van een pers. 6. Het beeld wordt afgedrukt op het papier Na de uitvinding van de fotografie leerde men om het beeld langs fotografische weg op de steen over te brengen : de fotolithografie. Vooral Frankrijk werd toonaangevend in de lithografisch prent-en affichekunst. 2 Druktechnieken Tegenwoordig is steendruk, afgezien van het gebruik door kunstenaars, voor het produceren van oplage-drukwerk niet meer lonend. Er is een verwant drukprocédé in de plaats gekomen : de offsetdruk. 4.3 Offset Offset is de opvolger van steendruk Als je tegenwoordig drukwerk in handen krijgt is de kans groot dat het gedrukt is in offset, behalve in de kranten- en verpakkingssector - waar hoogdruk wordt toegepast - en in de tijdschriftensector - waar vooral de grote familiebladen, de radio- en tv magazines en de roddel- en sensatietijdschriften in diepdruk worden uitgevoerd. De offsettechniek heeft voor de meeste andere grafische producten sinds de jaren 60 het monopolie. Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

13 Hoofdstuk 2 n Principe Offset is gebasseerd op het principe dat inkt en water elkaar afstoten De drukvorm die gebruikt wordt bij offset is een metalen/aluminium plaat. Hoe herken je een drukwerk dat gedrukt is in offset? 2 Druktechnieken Soorten offset. Offset onderscheiden we in : SPANJOLEN : wanneer er op de plaat of op het rubberdoek stofdeeltjes zitten, kunnen er in de afdruk inktstippen met een wit randje eromheen ontstaan. - vellenoffset - rotatieoffset het papier is geen vel maar een bobijn (= rol papier) De vervaardiging van drukwerk in kleine formaten op kleine offsetpersen (vb. Quickmaster of Printmaster wordt kleinoffset of kantooroffset genoemd. Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

14 Hoofdstuk 2 5. ZEEFDRUK 5.1 Inleiding Pas zo n 15 jaar na het einde van de Tweede wereldoorlog begon de zeefdruk zich industrieel goed te ontwikkelen. We zouden het daarom de jongste loot aan de stam van de grafische industrie kunnen noemen, ware het niet dat het door het sjabloonprincipe tevens de oudste druktechniek is. Zeefdruk is een vorm van doordrukken, ook welk silkscreen genoemd. 5.2 Principe Zeefdruk is een doordruktechniek. 2 Druktechnieken De afdruk ontstaat door het gaas op bepaalde plaatsen dicht te maken zodat er geen inkt op het papier kan komen =.... Het gaas zal dus alleen open zijn op de plaatsen die inkt moeten doorlaten =.... De inkt wordt met behulp van een... door het gaas of de zeef geperst. 5.2 Voordelen Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

15 Hoofdstuk Wat wordt er vooral in zeefdruk gedrukt? Hoe kan je een drukwerk herkennen dat gedrukt is in zeefdruk? OVERZICHTST VERZICHTSTABEL VAN DE VERSCHILLENDE DRUKTECHNIEKEN Een indirect drukprocédé : er is geen rechtstreeks contact tijdens het drukken tussen de drukvorm en de drukdrager. Een direct drukprocédé : er is contact tijdens het drukken tussen de drukvorm en de drukdrager. 2 Druktechnieken Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

16 Hoofdstuk 2 7. DIGIT IGITAAL DRUKKEN 7.1 Inleiding Elke drukker wil vandaag sneller, beter en goedkoper drukken. Digitaal drukken zet een stap in die richting door de workflow (= het grafisch productieproces) in te korten. 2 Druktechnieken Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

17 Hoofdstuk Computer to plate Computer to plate (CTP) : Het belichten op film, het ontwikkelen van de film en de montage van de film verdwijnt. Daar films niet meer ontwikkelt moeten worden is dit ook minder belastend voor het milieu. 7.3 Computer to press (= digitale pers) Computer to press :... 2 Druktechnieken Voorbeeld : Quickmaster DI 7.4 Computer to print (= digitale printer) Computer to print :... Voorbeeld : NexPress Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

18 Hoofdstuk 3 1. HET PRINCIPE Het drukken in offset is een chemisch drukproces. De werking van het offsetprocédé berust op het principe dat inkt en water niet mengbaar zijn met elkaar. Ze stoten elkaar af. De drukvorm die gebruikt wordt bij offset is vlak en wordt gemaakt van metaal, papier of kunststof. Het vervaardigen van deze drukvorm gebeurt langs fotografische weg. De drukvorm, die lichtgevoelig is, wordt belicht en ontwikkeld. Na ontwikkeling bestaat de drukvorm, ook wel offsetplaat genoemd, uit delen die inkt aantrekken en water afstoten en delen die water aantrekken en inkt afstoten. 2. DE CILINDER OPSTELLING Het offsetprocédé De plaatcilinder Wat is het doel van de plaatcilinder? Op welke manier wordt de offsetplaat rond de plaatcilinder bevestigd?... Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

19 2.2 De rubberdoekcilinder Hoofdstuk 3 Wat is het doel van de rubberdoekcilinder? Waarom is het rubberdoek verplaatsbaar naar de tegendrukcilinder? Wat versta je onder in drukking brengen van de pers?... Wat versta je onder drukspanning?... 3 Het offsetprocédé Waardoor wordt de grootte van de drukspanning bepaald? De tegendrukcilinder Wat is het doel van de tegendrukcilinder? Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

20 Hoofdstuk 3 3. HET DRUKPROCES Het offsetprocédé Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

21 Hoofdstuk 4 1. SCHEMA CHEMATISCHE VOORSTELLING 4 De opbouw van een eenkleurendrukpers Duid op bovenstaand schema de draairichting aan van de 3 belangrijkste cilinders. Kleur de rollen van het vochtwerk blauw Kleur de rollen van het inktwerk groen. Duid aan : 1. plaatcilinder 2. rubberdoekcilinder 3. tegendrukcilinder 4. inleg 5. uitleg 6. grijpers en transportketting Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

22 Hoofdstuk 4 2. DE INLEGZIJDE 4 De opbouw van een eenkleurendrukpers Om het inlegbord naar beneden of naar boven te brengen teneinde de papierstapel te kunnen plaatsen Knop om de hoeveelheid zuiglucht te regelen die je nodig hebt om juist 1 vel door te geven aan de grijpers Wanneer een vel papier te vroeg of te laat vertrekt vanuit de inlegstapel, bestaat de kans dat het niet juist aankomt in de grijpers. Met deze knop kan je de aankomst,indien nodig, corrigeren Hiermee wordt de hoogte bepaalt tot waar de stapel dient te stijgen Knop om de hoeveelheid blaaslucht te regelen die noodzakelijk is om een goede afscheiding te bekomen tussen de in te voeren vellen Om de zijgeleiders van de inleg en - opgelet! - tegelijkertijd die van de uitleg naast het papier te plaatsen. Het is dus belangrijk dat je ervoor zorgt dat de uitleg is leeggemaakt voordat je een nieuwe stapel papier inlegt. Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

23 Hoofdstuk DE UITLEGZIJDE Hiermee stel je de lichtgevoeligheid in van de sensor die de pers doet stilvallen bij het opnemen van meer dan één vel. 4 De opbouw van een eenkleurendrukpers 1. Voorste vellengelijkstoter aan/uit 2. Grijperopeningstijdstip Wanneer het beeld hoger of lager op het vel gedrukt dient te worden, kunnen we door aan deze knop te draaien - bij draaiende machine! - het beeld 15 mm naar onder en 30 mm naar boven verplaatsen Om de uitlegwagen naar boven of naar beneden te brengen wanneer we de stapel willen uithalen of een nieuwe wagen willen plaatsen. 9. Stapeltransport snel/traag Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

24 Hoofdstuk Om de hoeveelheid inkt te bepalen die door de likrol van de ductor wordt afgenomen Knop om de hoeveelheid vocht af te regelen. Hiermee wordt meer of minder spanning gezet tussen de doseerrolen de vochtopdraagrol Hendel om de ductor manueel te verdraaien zodat een correcte inktverdeling kan bekomen worden De opbouw van een eenkleurendrukpers De ruimte tussen de rubberdoekcilinder en de tegendrukcilinder kan in functie van de dikte van het papier aangepast worden tussen 0,04 en 0,3 mm. Hierdoor kunnen we voor elke soort papier de juiste drukspanning geven. 14.Gereedschapstafel Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

25 4. HET BEDIENINGSPANEEL Hoofdstuk De opbouw van een eenkleurendrukpers TORNSTAND Hiermee kan je de cilinders en rollen traag vooruit laten draaien. Dit kan continu : met gesloten veiligheidskleppen of telkens door een gedeeltelijke omwenteling : wanneer één klep open staat Wanneer je voorwaarts of achterwaarts wil tornen moet je eerst deze schakelaar activeren door hem tweemaal in te drukken. Deze knop kan niet geactiveerd worden wanneer meer dan één klep openstaat Hetzelfde dan bij 1 maar in de andere richting TOETSEN AUTOMATISCHE BEDIENING Hiermee wordt achtereenvolgens : 1. De plaat bevochtigd 2. De plaat ingeïnkt 3. Het beeld op het rubberdoek geplaatst 4. Het papier opgenomen 5. In druk gegaan 5. Misdrukteller Invoertoetsen Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

26 Hoofdstuk 4 STORINGSMELDERS 8. Service Dit lampje geeft aan dan één van de veiligheidskleppen openstaat of dat de noodstop werd ingedrukt. 10. Storing plaat verwisselen 11. Storing randapperatuur Dit komt meestal voor wanneer de wagen in de uitleg niet op zijn plaats zit De opbouw van een eenkleurendrukpers Er zit een vel vast in de uitleg Er zit een vel vast in de inleg De pers is stilgevallen nadat de sensor vastgesteld heeft dat er meer dan één vel werd meegenomen De inlegtafel is aan het stijgen. De inlegtafel staat te hoog of niet hoog genoeg zodat er problemen zijn om één vel op te nemen. VOORKEUZETOETSEN 17. Toets voorbevochtigen plaat 18. Toets plaat ininkten 19. Toets rubberdoek ininkten 20. Toets rubberdoek wassen 21. Aan/uitschakelen plaat automatisch uitspannen. 22. Speciale functies Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

27 Hoofdstuk 4 DIRECTE KEUZETOETSEN Om de noodzakelijke blaas- en zuiglucht te bekomen 25. Selectietoets drukeenheid Hiermee wordt aan 2500 omwentelingen/uur één vel papier opgenomen en onder de sensor voor dubbelblad-signalering gebracht. 27. Rubberdoek wassen De opbouw van een eenkleurendrukpers Schuinregister verstellen TECHNISCHE GEGEVENS Maximum papierformaat :... Minimum papierformaat :... Maximum drukformaat :... Grijperrand :... Maximum druksnelheid :... Minimum druksnelheid :... Plaatdikte :... Papierdikte :... Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

28 Hoofdstuk 5 1. SCHEMA CHEMATISCHE VOORSTELLING 5 De opbouw van een tweekleurenpers Duid op bovenstaand schema de draairichting aan van de 4 belangrijkste cilinders. Kleur de rollen van het vochtwerk van drukwerk (DW) 1 : blauw Kleur de rollen van het vochtwerk van DW 2 : rood Kleur de rollen van het inktwerk van DW1 : groen. Kleur de rollen van het inktwerk van DW 2 : zwart Duid aan : 1. plaatcilinder DW 1 2. plaatcilinder DW 2 3. rubberdoekcilinder 4. tegendrukcilinder 5. inleg 6. uitleg 7. grijpers en transportketting Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

29 Hoofdstuk 5 2. DE BEDIENINGSELEMENTEN De opbouw van een tweekleurenpers Om kleur 2 tov kleur 1 hoger of lager te plaatsen Om kleur 2 tov kleur 1 naar links of naar rechts te verplaatsen Noodstop, schakelaar tornen, voorwaarts tornen en achterwaarts tornen Hefboom naar boven : wasstand (vochtwerk en inktwerk worden aan elkaar gekoppeld) Hefboom naar beneden : drukstand 3. HET BEDIENINGSPANEEL Het bedieningspaneel van de 2 kleurendrukmachine is identiek aan dat van de 1 kleurendrukmachine. Maar de knop selectie drukwerkeenheid (zie blz 25 knop 25) die op de 1 kleurendruk machine van geen betekenis is, is op de 2 kleurenpers wel degelijk van belang! Selectie :... Selectie :... Selectie :... Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

30 Hoofdstuk 6 1. M 1. MACHINELEER De Heidelberger degelautomaat is gebouwd op basis van het Boston-principe. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een kniegewricht om de degel tegen het fundament aan te drukken. Daardoor is er minder energie nodig om toch een gelijkmatige krachtverdeling over het ganse oppervlak van het fundament in één keer te krijgen De Heidelberg Degel 3 a. Schematische voorstelling Duid op bovenstaand schema de volgende onderdelen aan : Wanneer deze uitgetrokken wordt, komt de pers onder druk de staan Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

31 Hoofdstuk Nemen het papier over van de zuigers, brengen het voor de drukvorm om het dan op de uitlegtafel te laten vallen de rechthoekige metalen plaat waarmee men het papier uiteindelijk tegen de drukvorm drukt Hierin zit het antismetpoeder dat gelijkmatig over de uitlegtafel verspreid kan worden om het aan elkaar kleven van de verschillende bedrukte vellen te vermijden Hiermee kan de hoeveelheid inkt die uit de inktbak in het inktwerk moet komen per zone geregeld worden De rol die in de inktbak draait 6 De Heidelberg Degel Neemt inkt over van de rol die in de inktbak draait en geeft die door aan de distributierollen Deze twee aan elkaar gekoppelde rollen brengen de inkt over op de drukvorm en dienen uitgenomen of geblokkeerd te worden wanneer de pers uitgerust wordt om te rillen of kappen Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

32 2. 2. DE GRIJPERS EN DE MOLENWIEKEN BEWEGING Hoofdstuk 6 Een Maltesisch-kruismechanisme zorgt voor de draaiende beweging van de grijpers. De vier tijden van de grijpers omvatten volgende begrippen : ste tijd 1 ste de tijd 2 de de tijd 4 de de tijd 3 de 6 De Heidelberg Degel 1 ste tijd : de tijd : de tijd : Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

33 Hoofdstuk TECHNISCHE GEGEVENS Maximum papierformaat :... Minimum papierformaat :... Maximum druksnelheid :... Minimum druksnelheid :... Productiesnelheid :... Motorkracht :... Netto gewicht :... Degelkracht : P 4. PAPIER APIERTRANSPOR TRANSPORT OP DE HEIDELBERG DEGEL a. Werkmethode De Heidelberg Degel Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

34 Hoofdstuk 6 b. Het werken met vellenschuivers versus het werken zonder vellenschuivers. Wat zijn vellenschuivers? Het gebruik van vellenschuivers wordt aangeraden bij : - precisiewerk - meerkleurenwerk - paswerk Het werken zonder vellenschuivers. n Inleggen van het papier : n Invormen van het cliché : De Heidelberg Degel Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

35 Hoofdstuk 6 Het werken met vellenschuivers. n Inleggen van het papier : n Invormen van het cliché : De Heidelberg Degel Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

36 Hoofdstuk 7 1. WAAROM EEN PERS ONDERHOUDEN? Het is noodzakelijk de pers goed te onderhouden omdat : Het onderhoud van de pers bestaat uit : HET SCHOONHOUDEN/SCHOONMAKEN SCHOONMAKEN VAN DE PERS Om een lange levensduur van de pers te garanderen is het van groot belang dat deze regelmatig wordt schoongemaakt. a. Waaruit bestaat het schoonhouden of schoonmaken van de pers? Dagelijks : Het onderhoud van de pers Wekelijks :... 3 maandelijks:... b. Enkele tips en weetjes Gebruik geen scherpe reinigingsmiddelen bij het reinigen van de pers want hierdoor kunnen de onderdelen ruw worden en kunnen de vuilresten zich nog beter aan die onderdelen gaan hechten. Zorg dat de machine droog blijft : het materiaal waaruit de pers is opgebouwd vormt in een vochtige omgeving samen met zuurstof een verbinding, namelijk roest. Om dit te voorkomen kan je vet en was aanbrengen op de metalen vlakken. Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

37 Hoofdstuk 7 3. H 3. HET SMEREN VAN DE PERS a. Waarom? b. Soorten smeerpunten 1. Centrale smering Wat? Soorten centrale smering : automatische centrale smering 7 Het onderhoud van de pers... manuele centrale smering... Centrale smering van de Heidelberg Quickmaster Centrale smering van de Heidelberg Degel Smeermiddel :... Alle smeernippels met behulp van de vetspuit doorsmeren. Smeermiddel :... Na het vullen van het reservoir moet de ronde greep, die de centrale smering in werking stelt, twee maal krachting in de richting van de pijl tot aan het einde worden getrokken. Opgelet : dit moet gebeuren terwijl de machine draait. Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

38 Hoofdstuk 7 2. Handsmering Wat? Smeerpunten. Om de machines te kunnen smeren zijn hiervoor... en... voorzien. smeergat smeernippel Enkel voor smering met olie Het oliegat wordt door middel van een oliekan bijgevuld 7 Het onderhoud van de pers Een smeeropening die is afgesloten door een verend kogeltje. Dit kogeltje voorkomt terugvloeiing van het smeermiddel. De inspuiting van het smeermiddel gebeurt onder druk met behulp van een vet- of oliespuit. Er zijn twee soorten smeernippels : c. Wanneer smeren en met welk smeermiddel? In het bijgeleverde machinehandboek kan je het tijdstip van smeren terugvinden en wordt normaal gezien ook vermeld met welk smeermiddel je moet smeren. Dikwijls zijn de verschillende smeerpunten ook voorzien van een kleur rood :... geel :... groen :... Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

39 Hoofdstuk 7 d. Aandachtspunten bij het smeren van de pers Het onderhoud van de pers Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

40 Hoofdstuk 8 De oorzaak van ongelukken die kunnen gebeuren in de werkplaats zijn meestal te wijten aan : - slordigheid - onvoorzichtigheid - het niet respecteren van de veiligheidsvoorschriften - het op een verkeerde manier omgaan met de chemicaliën waarmee men werkt - de pers op een foutieve manier te bedienen V 1. VERL ERLUCHTING IN DE WERKRUIMTE 2. H Omdat je met vluchtige producten en kuismiddelen werkt, is het belangrijk dat er een goede ventilatie of afzuiginstallatie in de werkruimte is voorzien. Deze installatie dient de giftige dampen die eventueel vrijkomen bij het gebruik van deze producten of kuismiddelen te verwijderen. 2. HET SORTEREN VAN AFVAL AL IN ONZE WERKRUIMTE OP SCHOOL Op school zijn er voldoende vuilnisbakken voorzien om je afval te sorteren : 8 Veiligheid in de grafische industrie 3. H... in in in in in in HET ET VERWIJDEREN VAN AN VERVUILD WATER TER. 4. H Het is belangrijk dat alle vervuild water weggegoten wordt in de bakken voorzien om de platen te reiningen. Dus gooi je vervuild water niet in de wasbakken voor het wassen van je handen, want deze zijn verbonden met het huishoudelijk afvalwater. 4. HET GEBRUIK VAN CHEMICALIËN In de grafische industrie worden chemicaliën gebruikt om de pers schoon te houden : het verwijderen van inktresten, het wassen van de machine (inktwerk,...). Deze chemicaliën kunnen...,... of... zijn, vandaar dien je zeer voorzichtig te werk te gaan bij het gebruik ervan. Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

41 Hoofdstuk 8 De betekenis van de symbolen die je vind op het etiket Onderstaande symbolen geven aan welk gevaar er bestaat bij verkeerde behandeling van een product. Deze symbolen vind je ook terug op de verpakking van het product. OXIDEREND : LICHT ONTVLAMBAAR/ONTVLAMBAAR : Veiligheid in de grafische industrie GIFTIG : SCHADELIJK : BIJTEND / CORROSIEF : Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

42 Hoofdstuk 8 Voorzorgen die je dient te nemen bij het gebruik van chemicaliën D 5. DE SYMBOLEN DIE JE KUNT TEGENKOMEN IN EEN WERKRUIMTE a. Reddingsborden Het reddingsbord heeft een rechthoekige of vierkante vorm met wit pictogram op groene achtergrond (de groene kleur moet ten minste 50 % van het bord beslaan). 8 Veiligheid in de grafische industrie Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

43 b. Gebodsborden Hoofdstuk 8 Het gebodsbord heeft een ronde vorm met wit pictogram op blauwe achtergrond (de blauwe kleur moet ten minste 50 % van het oppervlak van het bord beslaan) Veiligheid in de grafische industrie c. Borden in verband met het brandbestrijdingsmaterieel Borden in verband met het brandbestrijdingsmaterieel hebben een rechthoekige of vierkante vorm met wit een pictogram op rode achtergrond (de rode kleur moet ten minste 50 % van het oppervlak van het bord beslaan) Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

44 6. D 6. DE VEILIGHEIDSVOORSCHRIFTEN DIE VAN TOEP OEPASSING ZIJN IN DE WERKRUIMTE OP SCHOOL. Hoofdstuk Veiligheid in de grafische industrie Viso Mariakerke - H. De Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

45 Hoofdstuk ROLLENWASMIDDEL Benaming... Functie... Opgelet : Wanneer rollenwasmiddel gebruikt wordt om de offsetplaat te reinigen, gebruik dit dan in combinatie met water!!! 2. A 2. ARABISCHE GOM Benaming... Functie 9 Producten aan de offsetpers 3. P... Het aanbrengen van de gom Het verwijderen van de gom PLA LATENREINIGER Benaming... Functie... Opgelet : Overvloedig gebruik kan het drukbeeld beschadigen!!! Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

46 Hoofdstuk 9 4. C 4. CORRECTOR OF RETOUCHESTIFT Functie Gebruik Opgelet : -De corrector of retouche altijd van het beeld wegvegen -Wanneer de retouche gebeurt wanneer de plaat nog op de machine zit, vergeet dan niet de ochtrollen van de plaat te zetten zodat er geen corrector of retouche in het vochtwerk terecht komt. 9 Producten aan de offsetpers 5. A 5. ANTI NTI-SMETPOEDER Functie Opgelet : - Wanneer er teveel anti-smetpoeder gebruikt wordt tijdens het drukken dan zal het poeder zich tijdens de tweede drukgang afzetten op het rubberdoek. Hierdoor vermengd het poeder zich met de drukinkt op het rubberdoek en bekom je een stoffige afdruk. - Regelmatig stoppen om het rubberdoek te reinigen is dan een noodzaak 6. R 6. RUBBERDOEK ZWELPRODUCT Benaming... Functie... Gebruik Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

47 Hoofdstuk RUBBERDOEKREGENERA UBBERDOEKREGENERATOR OR Functie Producten aan de offsetpers Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

48 Hoofdstuk HISTORISCHE INTRODUCTIE a. Rotsgraveringen Sommige prehistorische volken maakten prachtige schilderingen van dieren, mensen en abstracte patronen op de wanden van grotten. Die stelden mogelijk jachttaferelen voor en zijn dan ook een zeer oude vorm van beeldschrift. voorbeelden : b. Inscripties op steen voorbeelden : Papier 10 c. Kleitabletten De oude volken van het Midden-Oosten gebruikten een rieten stift om op zachte kleitabletten te schrijven. De wijze waarop ze het uiteinde van het riet afsneden, bepaalde de vorm van de tekens die ermee gemaakt werden. Wanneer de kleitabletten in de zon droogden, werden ze hard en bleef het geschrevene bewaard. Zo lang dit niet opgedroogd was, kon het geschrevene gewist worden en was de kleitablet dan ook herbruikbaar. voorbeeld:... d. Papyrus Papyrus om op te schrijven wordt gemaakt van de stengel van de papyrusplant Als de vellen in de zon zijn gedroogd worden ze ingewreven met cederolie om ze beschrijfbaar te maken. Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

49 Hoofdstuk 10 e. Perkament Papyrus groeide in grote aanplantingen in het Dal van de Nijl, maar er waren zoveel planten nodig om schrijfmateriaal te maken dat ze uiteindelijk schaars werden. Papyrus was dan ook zeer duur in het gebruik, mede door het feit dat ze slechts aan één zijde kon beschreven worden. Toen de aanvoer van papyrus begon te verminderen, zochten de mensen naar een vervangend materiaal om op te schrijven. Het resultaat was perkament, gemaakt van dierenhuiden. Hoe bekomt men perkament? Papier Het mooiste en bijgevolg duurste perkament bekwam men door het bewerken van de huid van ongeboren dieren. Waarom?... Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

50 Hoofdstuk 10 f. Eerste papier Volgens de traditie werd het papier in China uitgevonden door een ambtenaar van het keizerlijk hof, genaamd... (rond 105 na Chr.) De Chinesen maakten gebruik van de bast van de moerbeiboom, van bamboe en van de resten van oude visnetten die gemaakt waren van hennep. Hoe maakten de Chinezen papier? 10 Papier Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

51 Hoofdstuk S 2. SAMENSTELLENDE BESTANDDELEN a. Vezelstoffen Eigenschappen : Voorbeelden : b. Vulstoffen Functies : Papier 10 Voorbeeld : Kaoline c. Lijmstoffen Functie : d. Bindmiddelen Functie :... Voorbeeld : Zetmeel e. Fixeermiddelen Functie :... Voorbeeld : ALUIN [Al 2 (SO 4 ) 3 ] Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

52 Hoofdstuk 10 f. Kleurstoffen Functies : g. Bleekmiddelen Functie :... h. Water Functies : G 3. GRONDSTOFVOORBEREIDING De belangrijkste grondstof voor papier : Hout 10 Papier 10 1.Mechanische manier Hout dient echter verschillende bewerkingen te ondergaan alvorens gebruikt te kunnen worden als basisgrondstof. Deze verwerking kan op drie manieren plaats vinden : 1. Mechanische manier 2. Chemische manier 3. Thermo-mechanische manier Hout (boomstammen) Zagen en ontschorsen (= de boomstam ontdoen van zijn schors) Chips (de boomstammen worden in spaanders gehakt) Slijpen (van chips naar houtslijp) Houtslijp (= fijngemalen hout : houtvezels + incrusten(hars, gom, pectine,...)) Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

53 Hoofdstuk 10 Voordelen : - goedkoop : 95% van het hout wordt tot houtslijp verwerkt - er blijven lange, minder beschadigde vezels over Nadeel : door het achterblijven van de incrusten krijg je sneller verkleuring van het papier en een minder lange houdbaarheid van het papier 2. Chemische manier Hout (boomstammen) Zagen en ontschorsen (= de boomstam ontdoen van zijn schors) Chips (de boomstammen worden in spaanders gehakt) Koken (met behulp van chemicaliën worden de houtchips gekookt) Celstof of cellulose (na het koken blijven enkel de zuivere houtvezels over, de incrusten zijn opgelost) 10 Papier 10 Voordeel : Nadelen : de vezels zijn minder beschadigd - duurder dan de mechanische wijze - kleiner rendement : minder dan de helft van het hout blijft over 3. Thermo-mechanische manier Dit is een combinatie van de beide vorige methodes 4. Gerecycleerd papier als basisgrondstof Oud papier sorteren Ontinkten (inktresten oplossen) Eindproduct = een grijze massa Om een papier van goede kwaliteit te bekomen wordt deze massa gemengd met celstof of houtslijp. Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

54 Hoofdstuk FABRICAGEPROCES a. De langzeefmachine Papier 10 In deze opslagruimte zit voor 95 à 98 % water en een kleine hoeveelheid vezelstof. Door een klep in de stofoploopkast loopt deze papiermassa op het zeefdoek. Daar deze klep verstelbaar is kan de opening vergroot (groter gramgewicht) of verkleind (lichter gramgewicht) worden Dit is een continu ronddraaiend zeefdoek waarop de papiermassa terechtkomt vanuit de stofoploopkast. Door de zwaartekracht lekt een groot gedeelte van het water door de zeef weg. Hierdoor ontstaat zowel de looprichting van papier (cf. boomstammen in de rivier) als de tweezijdigheid van het papier (viltzijde en zeefzijde) Op een bepaald moment kan men alleen door uitlekken niet meer water uit de massa krijgen en moet men perskracht gaan toepassen. Hiervoor gebruikt men grote walsen waartussen de papierbaan wordt gevoerd. Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

55 Hoofdstuk Vervolgens maakt men gebruik van warmte om nog meer vocht uit de massa te krijgen. Men laat de papierbaan door een hele reeks holle stalen cilinders lopen waarin hete stoom wordt geblazen. Deze stoom zorgt voor een temperatuur van ± 80 C Op een grote moederrol wordt het papier opgerold om daarna te worden versneden naar kleine rollen of in vellen 10 Papier b. De... Het aanbrengen van een watermerk door een grote koperen cilinder waarop een verhoogde tekst of tekening is aangebracht. Hier wordt het papier glanzend gemaakt. Daar de verschillende cilinders onderling een verschillende diameter hebben ontstaat er slip tussen de cilinders waardoor het papier een soort van strijkeffect krijgt en glanzend gemaakt wordt. Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

56 Hoofdstuk 10 5.BEP EP EPALEN VAN DE LOOPRICHTING a. Wat?... b. Basis voor de bepaling... c. Waarom is kennis van de looprichting belangrijk? d. Voorbeelden : Een boek De looprichting moet evenwijdig zijn met de rug van het boek zoniet : 10 Papier Muziekpartituur Wanneer een muziekpartituur een verkeerde looprichting heeft, blijft deze nooit... rechtop staan op de staander. Een wijnetiket Het etiket zal altijd van de fles loskomen wanneer de looprichting verkeerd is, zelfs met de strafste lijm. Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

57 Hoofdstuk 10 e. Hoe kunnen wij de looprichting van papier bepalen? DE NAGELPROEF De proef : rits met je nagels langs beide randen van een vel papier zodat er golven ontstaan Besluit in verband met de looprichting : DE SCHEURPROEF 10 Papier De proef : scheur het papier in beide richtingen Besluit in verband met de looprichting : DE VOUWPROEF De proef : vouw het papier in beide richtingen Besluit in verband met de looprichting : Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

58 Hoofdstuk DE BUIGPROEF De proef : Snij twee even grote smalle strookjes uit het testvel. 1 uit de breedte en 1 uit de lengte. Wanneer beide strookjes op elkaar gelegd worden zal ofwel het onderste strookje doorbuigen ofwel beide doorbuigen. Besluit in verband met de looprichting : Papier DE WEERST EERSTANDSPROEF 6. De proef : Buig een stuk karton in beide richtingen Besluit in verband met de looprichting : DE EERSTE ERSTE WATERPROEF De proef : Maak de twee randen van een stuk papier nat zodat die gaan krullen. Besluit in verband met de looprichting : Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

59 Hoofdstuk DE TWEEDE WATERPROEF De proef : Snij een cirkel uit een vel papier met een diameter van minstens 10 cm. Leg deze op het wateroppervlak. Besluit in verband met de looprichting : Papier 10 Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

60 Hoofdstuk OPBOUW VAN EEN PLAAT Een offsetplaat bestaat in principe uit twee lagen : a. De drager Drukplaten voor offset zijn bijna altijd aluminium platen. Aluminium is echter op zich te glad om als offsetplaat te dienen. Hiervoor moet het oppervlak opgeruwd worden. Dit gebeurt mechanisch (droog of nat borstelen) of elektrochemisch. Droog geborsteld oppervlak Nat geborsteld oppervlak Electrochemisch behandeld oppervlak b. De lichtgevoelige laag 11 Offsetplaten De lichtgevoelige laag op een offsetplaat bestaat uit verschillende bestanddelen: Functie : Functie :... 2.BELICHTINGS ELICHTINGS- EN ONTWIKKELPROCES Het deel van de lichtgevoelige laag waarop licht valt, wordt ontleed door de inwerking van het licht en is daardoor oplosbaar in een ontwikkelvloeistof. Het niet belichte deel van de lichtgevoelige laag is bestand tegen die ontwikkelvloeistof. Resultaat : de niet-belichte laag vormt het oliofiele gedeelte of vetaannemende gedeelte van de offsetplaat. De vrijgekomen drager of het belichte deel vormt het vochtvoerende of hydrofiele gedeelte. Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

61 Hoofdstuk SOOR OORTEN PLATEN Men maakt een onderscheid tussen de platen op drie niveau s. a. het niveau van de drager: b. het niveau van de belichting: c. het niveau van de fabricatie: 11 Offsetplaten Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

62 Hoofdstuk PREP REPAREREN VAN EEN OFFSETPLAAT a. Inleiding Het prepareren van een offsetplaat moet ervoor zorgen dat een plaat, na reeds gedrukt te zijn, nog kan hergebruikt worden. Reden? : Als we de plaat geen extra behandeling geven dan blijft die gevoelige laag onderhevig aan oxidatie en zal het hydrofobe deel van de belichte plaat gaan aantasten waardoor die op termijn ook inkt zal aantrekken. b. Hoe prepareren? Offsetplaten Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

63 Hoofdstuk INKTWERK Bij het offsetprocédé spelen zowel inkt als (vocht)water een belangrijke rol. De drukplaat moet bevochtigd worden alvorens die wordt ingeïnkt. Het doel van deze bevochtiging is De beelddelen en niet-beelddelen liggen namelijk op vrijwel gelijke hoogte op de plaat. Een inktwerk is in principe opgebouwd uit de volgende onderdelen : 1. de inktbak bestaande uit : Inktwerk & Vochtwerk Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

64 Hoofdstuk VOCHTWERK a. Vochtwater Men brengt vochtwater aan op de drukplaat opdat die delen van de plaat die geen beeld dienen over te dragen, vrij van inkt zouden blijven. Men gebruikt de term vochtwater omdat aan het water additieven worden toegevoegd die het water beter geschikt maken voor het offsetprocédé. Het additief heeft meerdere functies : b. Oppervlaktespanning 12 Inktwerk & Vochtwerk 12 Water heeft altijd de neiging zich in druppels te verdelen. Dit wordt veroorzaakt door de zogenaamde oppervlaktespanning. Dit is.... Om leidingwater als vochtwater te kunnen gebruiken heeft men zeer veel dikke druppels nodig om een aaneengesloten waterfilm tot stand te brengen (a). Bovendien is er in de druppels nog zoveel spanning aanwezig, dat ook twee druppels zomaar in elkaar overgaan waardoor de waterfilm doorbroken geraakt en de inkt de mogelijkheid krijgt ertussendoor te gaan en de plaat te bereiken (b). Om dit te vermijden dient de oppervlaktespanning van de druppels verlaagt te worden waardoor één enkele druppel een groter vlak kan bevloeien en dunner wordt waardoor de onderlinge aantrekkingskracht vermindert (c). v a b c Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

65 Hoofdstuk OORZAKEN ORZAKEN VAN DROOGLOPEN OPEN ROLLENSCHEMA QM Inktwerk & Vochtwerk Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

66 Hoofdstuk A.... B.... C Inktwerk & Vochtwerk Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

67 Hoofdstuk DOEL Het is de bedoeling dat het gedrukte woord en beeld niet alleen zichtbaar wordt gemaakt, maar dat de aandacht er ook op getrokken wordt. 2.SAMENSTELLING Elk drukprocédé stelt zijn eigen eisen inzake grondstoffengebruik. Ook de inkt is daar onderwerp van, waardoor de inktindustrie zich is gaan toeleggen op het fabriceren van specifieke inkten voor de verschillende drukprocédés en meer in het bijzonder voor de diverse toepassingen. Om de bijzondere kenmerken van de specifieke inkten te bekomen is een aparte samenstelling voor elk soort inkt nodig. Grofweg kunnen we echter stellen dat elke inkt bestaat uit volgende samenstelling a Drukinkt 13 b.... c.... a. Het pigment De pigmenten zijn in te delen in vier categorieën : 1... Dit zijn delfstoffen uit ijzerhoudende gesteenten. Ze hebben als eigenschap dat ze onderling mengbaar zijn, grof van korrel en een middelmatige dekkracht hebben 2... Dit zijn metaalverbindingen die verkregen worden door oververhitting. Ze leveren onder meer het chroomgeel, het zinkgeel, het milori- en het kobaltblauw Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

68 Hoofdstuk Deze zijn voornamelijk afkomstig van houtsoorten en worden industrieel niet meer gebruikt. Voorbeelden zijn karmijnrood, Indigo, Indisch geel Deze haalt men uit steenkoolteer. b. De bindmiddelen Hun taak situeert zich op drie niveau s: Drukinkt c. De vulstoffen versnellen het droogproces zorgen ervoor dat de inkt niet op de rollen droogt zorgt voor een vergroten van de schuurvastheid zorgt voor de juiste aanpassing van de inkt aan de papiersoort, type pers, snelheid, drukprocédé, Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar

69 Hoofdstuk DROGING a. Hoe drogen inkten? De droging van inkten kan plaats vinden op twee manieren : b. Natuurlijke droging Deze droging kan op verschillende manieren gebeuren : -... deze methode wordt vaak bij kranten toegepast 13 Drukinkt de eerste fase gebeurt in de eerste minuut na drukken, de tweede fase duurt gewoonlijk enkele uren -... deze droging duurt minimaal twee uur en inkten die op deze manier moeten drogen hebben meestal een hoge glans c. Geforceerde droging -... deze inkten noemen we heatset-inkten, de droging vindt in twee stappen plaats: een eerste fase is de verdamping van het oplosmiddel en de tweede fase een oxydatie bij sterk verhoogde temperatuur -... dit zijn inkten die alleen drogen door bestraling met UV-licht van een bepaalde golflengte. De droging vindt zeer snel plaats door polymerisatie van de bindmiddelen. Dit is een zeer milieu-belastende techniek die echter heel geschikt is om kunststoffen in offset te bedrukken (vinyl, polyprop, pvc, ) -... dit is een versnelde oxydatieve droging ten gevolge van met straling opgewekte warmte binnen de inktlaag Viso Mariakerke - H. de Baene/N. Uytdenhouwen - Technologie DAT : 2 de graad - 2 de jaar