NOTA VRIJWILLIGE OPHEFFING CODE 207 OS Instructie Fedasil vrijwillige opheffing van de code 207 opvangstructuur

Transcriptie

1 NOTA VRIJWILLIGE OPHEFFING CODE 207 OS Instructie Fedasil vrijwillige opheffing van de code 207 opvangstructuur Op 16 oktober 2009 heeft Fedasil een instructie verstuurd die toelaat dat asielzoekers onder bepaalde voorwaarden de opheffing van hun toewijzing aan een opvangstructuur kunnen vragen. a) Wie komt in aanmerking? Asielzoekers die: - hun asielaanvraag indienden na 1 juni 2007 en die wachten op een beslissing van het CGVS of de RVV en die nog niet bij de Raad van State zitten; - tussen 22 mei en 22 september ononderbroken opgevangen werden; - voor 16 december 2009 de aanvraag tot opheffing indienen en - een ondertekende huurovereenkomst kunnen voorleggen. De minderjarige niet begeleide asielzoekers worden uitgesloten alsook de families waarbij niet iedereen recht kan openen op financiële steun door het OCMW. Dit laatste om te vermijden dat een gezin van meerdere personen moet overleven met een financiële steun categorie samenwonende. De asielzoeker heeft vanaf de betekening van de beslissing tot opheffing van de code 207 OS 2 maanden de tijd om de opvangstructuur te verlaten. We kunnen onmogelijk precies bepalen hoeveel asielzoekers een beroep op deze instructie zullen kunnen/willen doen. b) De asielzoeker moet in principe zelf huisvesting vinden Eén van de opmerkingen van de VVSG ten aanzien van de instructie is dat er niet voldoende duidelijk in staat dat de asielzoeker zelf zijn huisvesting moet vinden. In de instructie van 16 oktober 2009 staat: - enerzijds dat Fedasil met deze instructie een beroep wil doen op de zelfredzaamheid en de mogelijkheden van de asielzoekers die opgevangen worden om zelf in te staan voor het vinden van huisvesting en verder nog dat de bewoner zelf verantwoordelijk is voor zijn/haar zoektocht naar huisvesting en er op eigen kracht in dient te slagen om een huurovereenkomst te bekomen ; - anderzijds wordt er ook aan de opvangstructuren gevraagd om die zoektocht naar huisvesting te faciliteren, om de contacten te vergemakkelijken met de OCMW s die belast zijn met hun steunverlening en om de daartoe noodzakelijke transportkosten te betalen. Er blijft bijgevolg onduidelijkheid bestaan over de precieze verwachtingen ten aanzien van de asielzoeker en ten aanzien van de opvangstructuren en OCMW s. Volgens de VVSG is het de bedoeling om asielzoekers naar de OCMW s te laten doorstromen voor de toekenning van financiële steun en het opnemen van de begeleiding (waarin de OCMW s ook al eigen middelen moeten investeren want de POD MI neemt niet de totale kostprijs ten laste maar maximaal de aan de asielzoeker uitgekeerde steun en de medische kosten binnen de wettelijke grenzen) en daarbij te vermijden dat de OCMW s en bij uitbreiding de LOI geconfronteerd worden met de vraag naar begeleiding bij het zoeken naar huisvesting, het regelen van de huurwaarborg en dergelijke meer. Volgens de VVSG zou de vrijwillige opheffing enkel mogen gebeuren indien er een ondertekende huurovereenkomst is en indien de huurwaarborg geregeld is. Men zou kunnen veronderstellen dat een ondertekende huurovereenkomst betekent dat de huurwaarborg ook geregeld is maar uit de praktijk blijkt dat een aantal asielzoekers zich toch met hun hulpvraag voor het regelen van de huurwaarborg tot S 10 december /6

2 een OCMW of LOI wenden. Uiteraard mag een OCMW of LOI steeds beslissen om toch dergelijke hulpverlening aan te bieden maar die zou niet verondersteld mogen worden. c) Bevoegd OCMW Asielzoekers die de hen toegewezen opvangstructuur kunnen verlaten zonder code 207 opvangstructuur en zonder code 207 OCMW hebben recht op maatschappelijke dienstverlening (financiële steun) van het OCMW van de plaats van inschrijving voor de hoofdverblijfplaats in het wachtregister op het moment van de hulpvraag. Voor de huurwaarborg geldt een bijzonder bevoegdheidsregel indien de hulpvraag voor het vertrek uit de opvangstructuur gesteld wordt. 1. de asielzoeker verblijft nog in de opvangstructuur in afwachting van zijn verhuis, de code 207 opvangstructuur werd opgeheven huurwaarborg: het OCMW van de plaats waar de woning ligt, is bevoegd want de hulpvraag wordt gesteld bij het verlaten van de opvangstructuur dus voor het effectief vertrek van de asielzoeker (art 2, 8 wet 2 april 1965). Indien de woning niet bepaalbaar is, kan deze bijzondere bevoegdheidsregel niet toegepast worden en is het OCMW van de plaats van inschrijving voor het hoofdverblijf in het wachtregister (codes 001 en 020) op het moment van de hulpvraag bevoegd. financiële steun inclusief eerste huur: het OCMW van de plaats van inschrijving voor het hoofdverblijf in het wachtregister op het moment van de hulpvraag is bevoegd (art 2, 5 wet 2 april 1965). Aangezien de asielzoekers ingeschreven staan op het adres van de opvangstructuur, zal het OCMW van de plaats waar de opvangstructuur ligt bevoegd zijn. Pas na de verhuis, de woonstcontrole en de inschrijving in de nieuwe gemeente, zal het OCMW van die gemeente bevoegd worden. Installatiepremie: het OCMW van de plaats van inschrijving voor het hoofdverblijf in het wachtregister op het moment van de hulpvraag is bevoegd (art 2, 5 wet 2 april 1965). Zie d) voor meer informatie over de tenlasteneming door de POD MI. 2. de asielzoeker heeft de opvangstructuur verlaten, de code 207 opvangstructuur werd opgeheven huurwaarborg: het OCMW van de plaats van inschrijving voor het hoofdverblijf in het wachtregister op het moment van de hulpvraag is bevoegd (art 2, 5 wet 2 april 1965). De bijzondere bevoegdheidsregel voor huurwaarborgen is niet van toepassing omdat de hulpvraag niet gesteld wordt bij het verlaten van de opvangstructuur. financiële steun inclusief eerste huur: het OCMW van de plaats van inschrijving voor het hoofdverblijf in het wachtregister op het moment van de hulpvraag is bevoegd (art 2, 5 wet 2 april 1965). Aangezien de asielzoekers ingeschreven staan op het adres van de opvangstructuur, zal het OCMW van de plaats waar de opvangstructuur ligt bevoegd zijn. Pas na de verhuis, de woonstcontrole en de inschrijving in de nieuwe gemeente, zal het OCMW van die gemeente bevoegd worden. Installatiepremie: het OCMW van de plaats van inschrijving voor het hoofdverblijf in het wachtregister op het moment van de hulpvraag is bevoegd (art 2, 5 wet 2 april 1965). Zie d) voor meer informatie over de tenlasteneming door de POD MI. 3. de asielzoeker heeft de opvangstructuur verlaten, de code 207 opvangstructuur werd nog niet opgeheven De asielzoeker heeft geen recht op maatschappelijke dienstverlening (art 57ter OCMW-wet). Vraag: kan een OCMW dienstverlening toekennen wanneer de asielzoeker nog in de opvangstructuur verblijft? Antwoord: Zolang de asielzoeker in de opvangstructuur verblijft, krijgt hij materiële opvang die zijn menselijke waardigheid garandeert en is hij niet behoeftig. Een OCMW kan bijgevolg geen financiële steun uitbetalen zolang de asielzoeker in de opvangstructuur verblijft. Een OCMW kan echter wel de hulpvraag in ontvangst nemen en behandelen. Het OCMW kan vervolgens vrijwillige opheffing code 207 os vs4 S 10 december /6

3 een beslissing tot toekenning van maatschappelijke dienstverlening nemen waarbij het werkelijk starten van de hulpverlening afhankelijk wordt gemaakt van de voorwaarde dat de materiële opvang beëindigd wordt. Zo kan de steunverlening meteen opgestart worden (of kan eventueel een voorschot gegeven worden) zodra de asielzoeker verhuist. De asielzoeker kan dan de noodzakelijk eerste aankopen doen zoals wat voeding, toiletgerief en dergelijke meer en komt niet zonder enig inkomen terecht in zijn nieuwe woning. Ook de beslissing tot toekennen van een huurwaarborg kan genomen worden terwijl de asielzoeker nog in de opvangstructuur verblijft. Dat is ook de visie van de POD MI. Doelstelling is een vertrek haalbaar te maken. Een OCMW kan nog steeds autonoom zijn beslissing over de toekenning zelf nemen maar het feit dat de asielzoeker nog in de opvang verblijft, blokkeert de voortgang van zo n dossier niet. Vraag: Kunnen de OCMW s onderling pragmatische afspraken maken? Dat kan en is in een aantal situaties ook aan te raden. (In de omzendbrief van 3 december 2009 betreffende het gevolg voor het recht op maatschappelijke integratie van de opheffing van code 207 opvangstructuur op vrijwillige basis wordt bevestigd en zelfs aangeraden dat OCMW s afspraken kunnen maken.) Wanneer een OCMW geconfronteerd wordt met een hulpvraag voor het regelen van een huurwaarborg, moet er een sociaal onderzoek gebeuren. Ook het OCMW dat bevoegd is voor de andere vormen van steunverlening (financiële steun, eerste huur, enz.) moet een sociaal onderzoek doen. Wanneer dat OCMW het dossier overdraagt aan het OCMW van de plaats waar de woning ligt (na de inschrijving in het wachtregister op dat adres), moet dat OCMW opnieuw een sociaal onderzoek doen en de voorwaarden voor zijn steunverlening bepalen. Het is dan ook het overwegen waard of het niet beter zou zijn dat het OCMW van de plaats waar de woning ligt het dossier meteen naar zich toe trekt en niet alleen de huurwaarborg opneemt maar de hele steunverlening. Dat bespaart beide OCMW s één sociaal onderzoek en heeft als voordeel voor het OCMW van de plaats waar de woning ligt dat het van in het begin de voorwaarden van de steunverlening kan bepalen en eventueel met het bijeen sparen van de huurwaarborg kan beginnen. De toegekende installatiepremie wordt nu ook door de POD MI ten laste genomen (zie d)). d) Tenlasteneming installatiepremie (huisvestingskosten) Het ten laste nemen van een installatiepremie toegekend aan een asielzoeker door de POD MI wordt geregeld in artikel 5 van het MB 30 januari 1995 (en dus niet artikel 57bis OCMWwet). Indien deze voorwaarden niet vervuld zijn, kan het best zijn dat de menselijke waardigheid (artikel 1 OCMW-wet) vereist dat het OCMW maatschappelijke dienstverlening in de vorm van een bedrag te besteden aan de inrichting van de woning toekent maar dan zal de POD MI dat bedrag niet ten laste nemen. Dat betekent dat er ofwel geen installatiepremie wordt toegekend ofwel dat ook deze kost ten laste van de OCMW s zal vallen. Er is enkel recht op tenlasteneming door de POD MI: - indien de asielzoeker voor de eerste keer dienstverlening van een OCMW ontvangt; - indien de asielzoeker zich voor de eerste keer in een woning installeert waarbij deze installatie niet mag plaatsgrijpen voor het begin van de periode van maatschappelijke dienstverlening en - indien de asielzoeker zich vestigt in de gemeente van het bevoegde OCMW (vestigingsvoorwaarde). Wat deze laatste voorwaarde (de vestigingsvoorwaarde) betreft, is er een wijziging doorgevoerd aan artikel 5 van het MB van 30 januari De volgende alinea werd toegevoegd: In afwijking van het voorgaande lid is de voorwaarde dat de huisvesting plaatsvindt in de gemeente van het steunverlenend (lees bevoegd) OCMW niet van toepassing op asielzoekers die een opvangstructuur verlaten en waarvoor Fedasil op vrijwillige basis de verplichte plaats van inschrijving in een opvangstructuur (lees code 207 opvangstructuur) heeft opgeheven. De vestigingsvoorwaarde is bijgevolg afgeschaft voor asielzoekers waarvan de toewijzing (code 207) aan een opvangstructuur op vrijwillige basis is opgeheven (dus in toepassing van de instructie van Fedasil van 16 oktober 2009). Dat betekent concreet dat voor deze specifieke groep asielzoekers zowel het OCMW van de plaats van inschrijving voor de vrijwillige opheffing code 207 os vs4 S 10 december /6

4 hoofdverblijfplaats in het wachtregister (in principe het OCMW van de plaats waar de opvangstructuur ligt) als het OCMW van de plaats waar de woning ligt, de installatiepremie kunnen toekennen, kunnen gebruiken voor bijvoorbeeld de betaling van de huurwaarborg en het bedrag van de POD MI kunnen terugvorderen binnen de wettelijke grenzen. Uiteraard enkel indien ook de twee andere voorwaarden vervuld zijn. Het moet dus bijkomend gaan om de eerste huisvesting en de eerste steunverlening. Dat laatste betekent dat alleen het OCMW dat de steunverlening start, de installatiepremie kan toekennen en terugvorderen bij de POD MI. M.a.w. indien het OCMW van de plaats waar de opvangstructuur ligt (en dat bevoegd is tot de inschrijving in de gemeente waar de woning ligt) de steunverlening opstart maar geen installatiepremie toekent, kan het OCMW van de plaats waar de woning ligt (en dat bevoegd wordt na de inschrijving in de eigen gemeente) dat niet alsnog doen want dan heeft de asielzoeker zich gevestigd in de woning voor de start van de maatschappelijke dienstverlening. Het is dus belangrijk om de aanvraag tot tenlasteneming van de installatiepremie voor asielzoekers gelijktijdig met de eerste aanvraag tot tenlasteneming van de financiële steun te doen. Deze beperkte afschaffing van de vestigingsvoorwaarde wordt met terugwerkende kracht ingevoegd en is van toepassing sinds 22 september OCMW s die sindsdien op eigen middelen een bedrag voor de installatie toegekend hebben en/of de huurwaarborg ten laste genomen hebben voor een asielzoeker waarvan de code 207 opvangstructuur op vrijwillige basis werd opgeheven, kunnen dus alsnog de terugbetaling door de POD Maatschappelijke Integratie vragen indien ook de andere voorwaarden vervuld zijn. (ministerieel besluit van 2 december 2009 tot wijziging van het ministerieel besluit van 30 januari 1995, BS 9 december 2009, inforumnummer en omzendbrief van 3 december 2009 betreffende het gevolg voor het recht op maatschappelijke dienstverlening van de opheffing van de code 207 opvangstructuur op vrijwillige basis, BS 9 december 2009, inforumnummer , beide te vinden op onder specifieke informatie voor de OCMW s<integratie<recht op maatschappelijke hulp) e) Huurovereenkomst en huurwaarborg In de instructie wordt wel een getekende huurovereenkomst gevraagd maar over de huurwaarborg wordt niets gezegd. De VVSG stelt de vraag wie de echtheid van de huurovereenkomst en de kwaliteit van de woning zal nagaan. De controle die Fedasil doet, is een puur formele controle. Het voorleggen van een ondertekende huurovereenkomst volstaat. Wij stellen ons verder ook vragen bij ondertekende huurovereenkomsten zonder geregelde huurwaarborg en zonder enige waarborg van een OCMW dat die huurwaarborg betaald zal worden. Alle hulpverleners getuigen van de moeilijkheden die zij hebben om voor hun cliënten betaalbare huisvesting te vinden, dat eigenaars niet met een bankwaarborg of een OCMWwaarborg willen verhuren, dat er cash geëist wordt en dergelijke meer. De kans bestaat dan ook dat er ofwel geen huisvesting is ofwel dat het over huisjesmelkerij gaat ofwel dat de huurovereenkomst alsnog afspringt omdat de huurwaarborg niet (tijdig) geplaatst kan worden. Het indienen van de aanvraag tot opheffing gebeurt op vrijwillige basis. De opvangstructuren moeten de asielzoekers die in aanmerking komen goed informeren over de gevolgen van een mogelijke opheffing. De VVSG raadt de opvangstructuren aan om asielzoekers die een ondertekende huurovereenkomst voorleggen maar hun huurwaarborg nog niet geregeld hebben en daartoe een hulpvraag bij het OCMW willen indienen, goed te informeren over de problemen die zich kunnen stellen wanneer het niet lukt om de huurwaarborg tijdig geregeld te krijgen via het OCMW. De opvangstructuur kan de asielzoeker ook voorstellen om het indienen van de aanvraag tot opheffing nog even uit te stellen tot hij zijn huurwaarborg geregeld heeft, eventueel met een OCMW-waarborg, of tot er meer duidelijkheid over bestaat. Het behandelen van deze aanvragen door Fedasil gaat immers vlot vrijwillige opheffing code 207 os vs4 S 10 december /6

5 VRAAG: De asielzoeker heeft een ondertekende huurovereenkomst. De huurwaarborg is nog niet geregeld. De code 207 OS is opgeheven. De asielzoeker vraagt aan het LOI of OCMW om de huurwaarborg ten laste te nemen? De hulpvraag i.v.m. de huurwaarborg wordt gesteld voor het vertrek uit de opvangstructuur. Het OCMW van de plaats waar de woning ligt, is bevoegd (art. 2, 8 wet 2 april 1965). Indien dat OCMW de huurwaarborg wil regelen, kan de asielzoeker effectief vertrekken. Voor de steunverlening waarop de asielzoeker vanaf zijn vertrek uit de opvangstructuur recht heeft, is het OCMW van de plaats van inschrijving voor de hoofdverblijfplaats (codes 001 en 020) in het wachtregister op het moment van de hulpvraag bevoegd. M.a.w. het OCMW van de plaats waar de opvangstructuur ligt, is bevoegd voor het betalen van de financiële steun tot de asielzoeker op zijn nieuwe adres is ingeschreven. Dat OCMW kan geen steun toekennen wanneer de asielzoeker nog in de opvangstructuur verblijft want dan is de asielzoeker niet behoeftig. Maar dat OCMW kan de hulpvraag wel al in ontvangst nemen en behandelen zodat de steunverlening na de verhuis onmiddellijk gestart kan worden. Soms is het OCMW van de plaats waar de woning ligt ertoe bereid om ook de steunverlening van bij de verhuis op te nemen. Zo heeft dat OCMW het dossier meteen helemaal in handen, kan het eventuele bijeen sparen van de huurwaarborg gestart worden en is er maar één OCMW bevoegd. Indien het OCMW van de plaats waar de woning ligt de huurwaarborg niet wil regelen, komt de vraag meestal terug bij het OCMW waar de opvangstructuur ligt. Zeker als dat het eigen LOI is. Dan zijn er 2 mogelijkheden. Ofwel is dat OCMW bereid om de huurwaarborg te regelen. Nadeel is dat de bevoegdheid van dit OCMW voor de steunverlening stopt zodra de asielzoeker in zijn nieuwe gemeente ingeschreven is waardoor het bijeen sparen van de huurwaarborg een verloren zaak wordt. Dat brengt dus een kost mee voor dit OCMW. Sommige OCMW s gaan evenwel toch in op deze vraag wanneer de woning geschikt is voor de asielzoeker (en zijn gezin) en de huurprijs redelijk is. Soms is het ook mogelijk om de huurwaarborg te laten overnemen door het OCMW dat bevoegd wordt nadat de inschrijving gebeurd is. Ofwel is dat OCMW niet bereid om de huurwaarborg te regelen. Meestal zal de huurovereenkomst dan afspringen en kan de asielzoeker niet vertrekken. Het LOI moet dan de intrekking van de opheffing van de code 207 opvangstructuur aanvragen bij Fedasil. Indien de asielzoeker verder naar huisvesting wil zoeken, zal Fedasil die intrekking pas doen op het einde van de vertrektermijn van 2 maanden. Dat om opeenvolgende intrekkingen en opheffingen te vermijden. Indien de asielzoeker het opgeeft en niet verder wil zoeken, wordt dat bijgevolg best doorgeven bij de aanvraag tot intrekking. Opgelet: De installatiepremie voor asielzoekers kan gebruikt worden voor de betaling van de huurwaarborg en kan zowel door het OCMW van de plaats van inschrijving als door het OCMW van de plaats waar de woning ligt van de POD MI teruggevorderd worden. Conclusie: De VVSG beseft dat de kans op niet toewijzingen van asielzoekers stijgt wanneer er onvoldoende asielzoekers uitstromen in toepassing van deze instructie. Zeker omdat de hotelopvang ook meer en meer onder druk komt te staan. Een alternatief zoals het plaatsen van containers of tenten stuit ook op problemen (o.a. het vinden van een geschikt terrein, de trage procedure openbare aanbesteding die Fedasil moet volgen, enz.) waardoor er pas tegen half 2010 voldoende resultaat te verwachten is. Het komt er met andere worden op neer dat er niet voor iedereen plaats is/zal zijn en dat er gekozen moet worden wie er op straat komt te staan. Een beroep doen op de zelfredzaamheid van asielzoekers is in die context zeker legitiem maar de VVSG is van oordeel dat er ook dan voldoende waarborgen voor de betrokken asielzoekers moeten zijn. Indien het bevoegde OCMW wel bereid is om de huurwaarborg te regelen voor de asielzoekers die een ondertekende huurovereenkomst hebben voor een woning op hun grondgebied is dat uiteraard ook een goede oplossing. Maar niet alle OCMW s zullen dat kunnen of willen doen. Uiteindelijk wordt er voortdurend een beroep gedaan op de OCMW s om de kastanjes uit het vuur te halen terwijl er op onze vragen geen antwoord komt. Meer informatie over de eerder door Fedasil genomen maatregelen vindt u op onder sociaalbeleid<vreemdelingen<materiëleopvang in: - Informatieve Nota Maatregelen Fedasil Overbezetting Opvangnetwerk Asielzoekers - Informatieve Nota Spreidingsplan en Overbezetting Opvangnetwerk Asielzoekers vrijwillige opheffing code 207 os vs4 S 10 december /6

6 - Nota impact opheffen code 207 OS Zie ook de omzendbrief van 3 december 2008 van de POD MI betreffende Gevolgen op het recht op maatschappelijke integratie bij een OCMW van een asielzoeker van wie de verplichte plaats van inschrijving (code 207) bij een opvangcentrum of bij een LOI werd opgeheven, Fabienne Crauwels 15 december vrijwillige opheffing code 207 os vs4 S 10 december /6