M Een 'directe buitenlandse investering' is méér dan investeren alleen. Buitenlandse investeringen door MKB-bedrijven
|
|
- Agnes Groen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 M Een 'directe buitenlandse investering' is méér dan investeren alleen Buitenlandse investeringen door MKB-bedrijven drs. R.M. Braaksma dr. J. Meijaard Zoetermeer, november 2007
2 Een 'directe buitenlandse investering' is méér dan investeren alleen MKB-bedrijven die in het buitenland investeren zijn innovatief. Ze investeren niet alleen over de grens, ze werken ook vaak intensief samen met nog meer buitenlandse bedrijven. Toegang tot arbeid en toegang tot nieuwe markten worden vaak door de buitenlandgangers genoemd als motief voor hun investering. De thuisblijvers noemen behoud van zelfstandigheid als voornaamste motief om niet in het buitenland te investeren. Deze conclusies kunnen we trekken op basis van de 3% bedrijven van het EIM MKBpanel die in het buitenland investeren. Het MKB-panel is een representatief, uit ruim bedrijven bestaand panel van ondernemingen in het Nederlandse midden- en kleinbedrijf. Hiervan heeft ruim 3% in 2003 investeringen gedaan in het buitenland. Meestal ging het om een eigen productievestiging of verkoopkantoor. Vaak was dit in het nabije buitenland (Duitsland en België), hoewel ook heel wat bedrijven het in Oost-Europa of zelfs buiten Europa zoeken. 1 MKB-bedrijven met buitenlandse investeringen In 2004 hebben de deelnemers aan het MKB-Beleidspanel vragen beantwoord naar buitenlandse investeringen die zij in de voorgaande drie jaar hebben gedaan, of níet gedaan. Dat leverde een respons op van 64 bedrijven die aangaven inderdaad directe buitenlandse investeringen te hebben gedaan. Dit is 3% van de deelnemers. Niet alle bedrijven konden of wilden zeggen om welk bedrag het ging. De genoemde bedragen varieerden van tot 1,3 miljoen euro. Deze minirapportage geeft een schets van de bedrijven met directe buitenlandse investeringen, en vergelijkt ze met de andere bedrijven in het panel, en met soortgelijke bedrijven zonder directe buitenlandse investeringen. Oprichting van een buitenlandse vestiging komt het meest voor Allereerst hebben de MKB-investeerders aangegeven waaruit hun buitenlandse investering bestond. In de meeste gevallen (64%) ging het om oprichting van een buitenlandse vestiging. Overname van of (vaker) deelneming in een buitenlands bedrijf komt op de tweede plaats (41%), joint ventures met Nederlandse of (vaker) buitenlandse partners op de derde (17%) 1. Productie- of verkoopvestiging de meest genoemde investering Het vaakst heeft men geïnvesteerd in een buitenlandse productievestiging (45%) of een verkoopvestiging (50%). Daarnaast noemen de investeerders 1 De percentages tellen op tot meer dan 100%, omdat meer antwoorden mogelijk waren. 2
3 in het buitenland als bestemmingen: innovatie en R&D (23%), marketing (20%), en boekhouding (13%), en verder ook nog transport en logistiek, 'dienstverlening' en installatieactiviteiten. Het nabije buitenland is het meest in trek Duitsland is het meest genoemde land waar men geïnvesteerd heeft (28%), met België op de tweede plaats (20%). De spreiding van de antwoorden op deze vraag is echter vrij groot. Een kwart van de investeerders noemt diverse Oost-Europese landen, met Tsjechië en Roemenië als de landen die het vaakst met name genoemd worden. Iets minder (22%) noemen uiteenlopende niet-europese landen, variërend van de VS en Turkije tot Indonesië, Brazilië en de Filippijnen. Industrie- en grotere bedrijven investeren vaker in het buitenland De industrie is met 22% het best vertegenwoordigd bij MKB-bedrijven die hebben geïnvesteerd in het buitenland, gevolgd door handel, vervoer en financiële dienstverlening met respectievelijk 17, 15 en 13%. De horeca en overige dienstverlening ontbreken vrijwel. Verder is het aandeel middenbedrijf (bedrijven met ten minste 10 werkzame personen) bij de investeerders in het buitenland met 36% veel groter dan in het totale MKB: daar is het 11%. 2 Vergelijking met MKB totaal Kanttekening vooraf bij de representativiteit van de uitkomsten Om de verschillen tussen bedrijven die hebben geïnvesteerd in het buitenland en bedrijven die dat níet hebben gedaan in het juiste perspectief te plaatsen, is gecorrigeerd voor de ongelijke samenstelling van beide groepen naar sector en grootteklasse 1. Ook dan resulteert echter nog een niet weg te poetsen verschil tussen beide: na correctie blijkt bijna de helft van de bedrijven die hebben geïnvesteerd in het buitenland in de hoogste omzetklasse te vallen, tegen 20% van het overige MKB 2, en er werken gemiddeld 28 mensen, tegen 14 bij de overige MKB-bedrijven. Conclusie: de hierna te behandelen verschillen die zijn aangetroffen tussen beide categorieën kunnen voor (ten minste) een deel worden toegeschreven aan het grootteklasse-effect. Het gaat onder meer 1 Dit is gedaan door de niet in het buitenland investerende horeca en overige dienstverlening geheel buiten beschouwing te laten, en voor de andere zes sectoren (industrie, bouw, handel, vervoer, financiële dienstverlening en verhuur) en twee grootteklassen (tot 10 en vanaf 10 werkzame personen) een zodanige herweging toe te passen dat ze in beide groepen met gelijke percentages zijn vertegenwoordigd. 2 In dit geval: vanaf 50 miljoen (omzet van 2003). 3
4 om innovatie-inspanningen, en daarvan is uit eerder EIM-onderzoek al bekend dat ze positief samenhangen met bedrijfsomvang. Investeerders zijn sterker internationaal georiënteerd Bedrijven die hebben geïnvesteerd in het buitenland zijn ook op andere terreinen internationaal actiever. Zo exporteert 69% van deze bedrijven producten of diensten, tegen 31% van de bedrijven zonder buitenlandse investeringen 1. Eenzelfde verhouding bestaat bij de import van goederen of diensten: respectievelijk 62% van de investeerders in het buitenland en 33% van de niet-investeerders. Tevens werken zij meer samen met buitenlandse bedrijven, zoals hierna uit de doeken zal worden gedaan. Investeerders werken meer samen, en meer met grote en buitenlandse bedrijven Met de kanttekening van de eerste alinea kan worden geconstateerd dat driekwart van de investeerders in het buitenland, tegen ongeveer de helft van de overige MKB-bedrijven, samenwerkt met andere bedrijven. Hieronder wordt verstaan: samenwerking aan één of meer activiteiten op basis van afspraken, dus afgezien van transacties zoals levering van goederen of diensten. Zoals voor de hand ligt, gaat het bij de investeerders veel vaker dan bij de niet-investeerders om samenwerking met buitenlandse bedrijven: bij driekwart van de investeerders die samenwerken met andere bedrijven, tegen 30% van de samenwerkende niet-investeerders. Maar ook werken investeerders duidelijk meer dan niet-investeerders samen met grote bedrijven: respectievelijk 57% en 37% (bij dit verschil speelt de eigen bedrijfsomvang vermoedelijk een belangrijke rol). Van de investeerders die niet samenwerken met buitenlandse bedrijven hebben de meeste dat wél overwogen. Van de niet-investeerders is dat slechts één op de vijf à zes. Toegang tot arbeid en nieuwe afzetmarkten vaak motief voor buitenlandse samenwerking De belangrijkste redenen om samen te werken met een buitenlands bedrijf zijn voor investeerders én niet-investeerders die zulke samenwerking zijn aangegaan: toegang tot kennis en technologie, (kunnen) aanbieden van een breder assortiment, en toegang tot nieuwe of grotere afzetmarkten. Er zijn echter ook enkele interessante verschillen tussen beide. De investeerders in het buitenland noemen toegang tot arbeid veel vaker als motief, en verder ook toegang tot nieuwe afzetmarkten. Niet-investeerders die wél samenwerken met buitenlandse bedrijven noemen daarentegen veel vaker kostenverlaging als motief, en verder extra productiecapaciteit, en ook (kunnen) bieden van een breder assortiment. 1 Beide groepen verschillen overigens veel minder in het omzetaandeel van buitenlandse klanten: respectievelijk 41% en 34%. In hoeverre selectieve non-respons hierbij heeft meegespeeld zou eventueel nader onderzocht kunnen worden. 4
5 Kennelijk hebben zij die investeren in het buitenland nadrukkelijker te maken met wervingsproblemen, wellicht omdat zij meer op zoek zijn naar moeilijk te krijgen specialisten. Daarnaast lijken zij ook met hun producten meer de grens over te willen. Motief om niet samen te werken: behoud van onafhankelijkheid Bedrijven zonder investeringen in het buitenland geven als belemmering voor samenwerking met een buitenlands bedrijf vaker hun wens om hun onafhankelijkheid te behouden: 24%, tegen slechts 7% bij de investeerders. Die noemen niet willen delen van gevoelige informatie wat vaker als een belemmering (20%, tegen 13% bij de niet-investeerders). Voor de rest zijn er tussen beide groepen weinig verschillen wat betreft de belemmeringen die men ziet voor buitenlandse samenwerking. Focus- en innovatiestrategie sterker bij investeerders Aan de paneldeelnemers is hun mening gevraagd over vier stellingen die betrekking hebben op hun concurrentiepositie. De stelling die verreweg het sterkst differentieert tussen investeerders in het buitenland en nietinvesteerders is: 'de innovativiteit van onze producten en diensten is beduidend hoger dan die van onze concurrenten'. Meer dan de helft van de investeerders (53%) vindt die stelling sterk van toepassing, tegen drie op de tien niet-investeerders (31%) 1. Ook de stelling 'om de concurrentie af te troeven richten wij ons op een speciale doelgroep' krijgt bij investeerders in het buitenland duidelijk meer instemming: 64% tegen 42% sterk van toepassing. Ook de stelling 'om de concurrentie af te troeven, bieden wij zo veel mogelijk producten en diensten aan met een hoog onderscheidend karakter' krijgt meer instemming, maar het verschil is wat minder: 69% sterk van toepassing tegen 56%. De stelling 'om de concurrentie af te troeven, houden we onze prijzen zo laag mogelijk' differentieert nauwelijks (25% tegen 21%). Uit deze uitkomsten kan worden geconcludeerd dat bedrijven die in het buitenland investeren in hun commerciële strategie sterker mikken op vernieuwing en specialisatie/'focus', en wellicht ook mede dáárom eerder op buitenlandse afzetmarkten aangewezen raken: zowel vanwege hun gemiddeld grotere bedrijfsomvang als vanwege een scherpere focus 'ontgroeien' zij eerder de nationale markt. Investeerders leveren meer innovatie-inspanningen Bedrijven die hebben geïnvesteerd in het buitenland scoren hoger op een aantal maatstaven voor innovativiteit dan niet-investeerders. Dat bevestigt hun 'claim' in de eerste stelling van de voorgaande alinea, dat de innovativiteit van hun producten hoger is dan die van hun concurrenten. Twee 1 Mogelijke antwoorden: sterk van toepassing, beperkt van toepassing, of helemaal niet van toepassing. 5
6 derde heeft de afgelopen drie jaar nieuwe producten of diensten op de markt gebracht (67%), tegen 47% in de controlegroep. En bij 77% zijn die producten of diensten nieuw voor de bedrijfstak, tegen 51% in de controlegroep. Verder heeft 84% in 2003 uitgaven gedaan voor vernieuwingen, tegen 67% in de controlegroep, en heeft 22% een beroep gedaan op nationale of Europese innovatiesubsidies (15%). En tot slot hebben de investeerders in het buitenland ook duidelijk vaker plannen om het komende jaar te investeren in vernieuwing: 52% in nieuwe producten of diensten (35%), 70% in vernieuwing of verbetering van interne bedrijfsprocessen (55%), en 17% in nieuwe manieren van distributie (10%) 1. 1 Dit betreft het percentage dat aangeeft hier 'zeker' in te zullen investeren. 6
7 Vergelijkende tabel Tabel 1 Kenmerken van gedane investeringen in het buitenland, en vergelijking MKB-investeerders in het buitenland met niet-investeerders variabele Kenmerken investeringen buitenland Aard van de buitenlandse investering I investeerders nietinvesteerders oprichting eigen bedrijf of vestiging 64% nvt deelneming in buitenlands bedrijf 31% nvt joint venture 17% nvt overname buitenlands bedrijf 11% 1 nvt investeringen tussen moeder- en dochterbedrijf 9% nvt Aard van de buitenlandse investering II verkooporganisatie 50% nvt productievestiging 45% nvt innovatie en ontwikkeling 23% nvt marketing 20% nvt anders 2 19% nvt boekhouding 13% nvt inkooporganisatie 11% nvt Aard van de buitenlandse investering III verkooporganisatie 50% nvt productievestiging 45% nvt innovatie en ontwikkeling 23% nvt marketing 20% nvt anders 3 19% nvt boekhouding 13% nvt inkooporganisatie 11% nvt Sector en grootteklasse industrie 22% 11% bouw 8% 13% handel 17% 19% 1 Vanaf hier: percentage van de investeerders (N=64). 2 Transport, logistieke dienstverlening, onderzoek en consultancy, engineering, scheepvaart, bevrachting, agenturen, dienstverlening, leveren van diensten, uitgeverij, investeren in onroerend goed, dienstverlening, installatie. 3 Transport, logistieke dienstverlening, onderzoek en consultancy, engineering, scheepvaart, bevrachting, agenturen, dienstverlening, leveren van diensten, uitgeverij, investeren in onroerend goed, dienstverlening, installatie. 7
8 variabele investeerders nietinvesteerders horeca 0% 10% vervoer 15% 9% financiële dienstverlening 13% 10% overige dienstverlening 2% 8% kleinbedrijf (tot en met 9 werkzame personen) 1 30% 61% middenbedrijf (10 en meer werkzame personen) 70% 39% Vergelijking investeerders en niet-investeerders Samenwerking met andere bedrijven werkt samen met andere bedrijven 75% 48% w.v. alleen met Nederlandse bedrijven 25% 70% w.v. alleen met buitenlandse bedrijven 17% 7% w.v. met NL én buitenlandse bedrijven 58% 23% w.v. alleen met grote bedrijven 19% 13% w.v. alleen met kleine bedrijven 44% 62% w.v. met grote én kleine bedrijven 38% 24% Redenen om samen te werken met een buitenlands bedrijf toegang tot kennis en technologie 56% 60% aanbieden van een breder assortiment 47% 57% toegang tot nieuwe of grotere afzetmarkten 64% 54% kostenverlaging 28% 43% extra productiecapaciteit 22% 34% toegang tot arbeid 33% 13% toegang tot kapitaal 14% 7% Andere uitkomsten met betrekking tot samenwerking buitenlandse samenwerking heeft concurrentiepositie sterk verbeterd 61% 46% werkt niet samen met een buitenlands bedrijf, maar heeft dit wél overwogen 75% 18% Stellingen met betrekking tot concurrentiepositie 2 'om de concurrentie af te troeven, bieden wij zo veel mogelijk producten en diensten aan met een hoog onderscheidend karakter' 69% 56% 'om de concurrentie af te troeven richten wij ons op een speciale doelgroep' 64% 42% 'de innovativiteit van onze producten en diensten is beduidend hoger dan die van onze concurrenten' 53% 31% 1 De verdeling naar grootteklasse is die van vóór de herweging. 2 De percentages betreffen het aandeel 'sterk van toepassing' (andere antwoordmogelijkheden: beperkt, of níet van toepassing. 8
9 variabele investeerders nietinvesteerders 'om de concurrentie af te troeven, houden we onze prijzen zo laag mogelijk' 25% 21% Uitkomsten met betrekking tot innovativiteit heeft in 2003 uitgaven gedaan op het gebied van vernieuwingen 84% 67% heeft gebruik gemaakt van nationale of Europese 22% 15% innovatiesubsidies (WBSO, TOK, SKO, IOP, et cetera) heeft in de afgelopen drie jaar nieuwe producten of diensten op de markt gebracht 67% 47% deze nieuwe producten of diensten waren nieuw voor de bedrijfstak 77% 51% heeft in de afgelopen drie jaar verbeteringen of vernieuwingen doorgevoerd in interne bedrijfsprocessen 86% 79% heeft in de afgelopen drie jaar nieuwe manieren van distributie/levering aan de klant doorgevoerd 43% 21% gaat het komende jaar investeren in nieuwe producten of diensten 1 52% 35% gaat het komende jaar investeren in verbeteringen of vernieuwingen van interne bedrijfsprocessen 70% 55% gaat het komende jaar investeren in nieuwe manieren van distributie/levering aan de klant 17% 10% Overige uitkomsten bedrijf exporteert naar het buitenland 69% 31% bedrijf importeert uit het buitenland 62% 33% gemiddeld aandeel van de bedrijfskosten dat naar buitenlandse leveranciers gaat 30% 22% gemiddeld aandeel van de omzet dat afkomstig is van buitenlandse klanten 41% 34% bedrijf heeft over 2003 een nettowinst gerealiseerd 80% 77% Bron: EIM, Betreft het percentage dat hier 'zeker' in zal investeren. Andere antwoordmogelijkheden: waarschijnlijk, en níet. 9
Buitenlandse investeringen door het MKB
M00408 Buitenlandse investeringen door het MKB Toenemende investeringen in lagelonenlanden of op kousenvoeten naar buurlanden? Jolanda Hessels Maarten Overweel Zoetermeer, 13 oktober 004 Buitenlandse investeringen
Nadere informatieM200704. Markt- en klantgerichtheid in het MKB. drs. S.C. Oudmaijer
M200704 Markt- en klantgerichtheid in het MKB drs. S.C. Oudmaijer Zoetermeer, februari 2007 Markt- en klantgerichtheid in het MKB In de rapportage beschrijft EIM drie indicatoren om de klant- en marktgerichtheid
Nadere informatieM MKB heeft internationale handelsgeest
M201019 MKB heeft internationale handelsgeest Arjan Ruis Petra Gibcus Zoetermeer, november 2010 MKB heeft internationale handelsgeest Ruim één op de drie MKB-bedrijven is op enige wijze actief op de internationale
Nadere informatieVergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk
M201210 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk Arjan Ruis Zoetermeer, september 2012 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk De leeftijd van de ondernemer blijkt
Nadere informatieMKB investeert in kennis, juist nu!
M201016 MKB investeert in kennis, juist nu! drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, september 2010 MKB investeert in kennis, juist nu! MKB-ondernemers blijven investeren in bedrijfsopleidingen,
Nadere informatieMKB-ondernemer ziet zichzelf vooral als manager
M201120 MKB-ondernemer ziet zichzelf vooral als manager drs. B van der Linden Zoetermeer, december 2011 MKB-ondernemer ziet zichzelf vooral als manager Ondernemers zijn te verdelen in managers, marktzoekers,
Nadere informatieM Ondernemerschap en strategie in het MKB
M200609 Ondernemerschap en strategie in het MKB drs. A. Bruins Zoetermeer, september 2006 Ondernemerschap en strategie in het MKB Vernieuwing staat niet hoog in het vaandel van ondernemers in het MKB.
Nadere informatieMKB-ondernemers met oog voor de toekomst
M200803 MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Bedrijfsstrategieën in het MKB drs. M. Mooibroek Zoetermeer, juli 2008 MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Ongeveer de helft van de MKB-ondernemers
Nadere informatieDuurzame innovaties in het MKB
M201117 Duurzame innovaties in het MKB Coen Bertens Johan Snoei Zoetermeer, november 2011 Duurzame innovaties in het MKB Eerder onderzoek van EIM liet al zien dat MKB'ers duur ondernemen als een blijver
Nadere informatieExportmonitor 2011. Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler
Exportmonitor 2011 Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler Uit de Exportmonitor 2011 blijkt dat het noordelijk bedrijfsleven steeds meer aansluiting vindt bij de wereldeconomie. De Exportmonitor
Nadere informatieUpdate Financieringsmonitor MKB September 2009
Update Financieringsmonitor MKB September Lia Smit Joris Meijaard Johan Snoei Pim van der Valk Zoetermeer, 10 september Financieringssituatie MKB blijft zorgelijk De vierde meting van de MKB-Financieringsmonitor
Nadere informatieInkoopgedrag van het MKB in geliberaliseerde markten
M200602 Inkoopgedrag van het MKB in geliberaliseerde markten Betere kwaliteiten en lagere prijzen in geliberaliseerde markten? drs. P.Th. van der Zeijden Zoetermeer, mei 2006 Inkoopgedrag van het MKB
Nadere informatieInnovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven
Innovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven 2008-2012 Ester Hilhorst Economic Board Utrecht April 2014 Samenvatting Vinger aan de pols Innovatie is sterk verbonden met vooruitgang, vernieuwing en
Nadere informatieOpen innovatie in MKB vooral door samenwerking bedrijven
M201217 Open innovatie in MKB vooral door samenwerking bedrijven drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, 30 oktober 2012 Open innovatie in MKB vooral door samenwerking bedrijven Open innovatie
Nadere informatieM201205. De rekening betalen. Betalen zakelijke afnemers en overheden hun MKBleveranciers. Ro Braaksma Lia Smit
M201205 De rekening betalen Betalen zakelijke afnemers en overheden hun MKBleveranciers op tijd? Ro Braaksma Lia Smit Zoetermeer, 7 mei 2012 De rekening betalen In deze samenvatting vindt u bulletsgewijs
Nadere informatieM201115. Innovatie in het MKB. Ontwikkelingen 1999-2011. A. Ruis
M201115 Innovatie in het MKB Ontwikkelingen 1999-2011 A. Ruis Zoetermeer, oktober 2011 Crisis drukt innovativiteit De economische crisis heeft zijn weerslag op de innovativiteit in het midden- en kleinbedrijf
Nadere informatieM200616. De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB
M200616 De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB dr. J.M.P. de Kok drs. J.M.J. Telussa Zoetermeer, december 2006 Prestatieverhogend HRM-systeem MKB-bedrijven met een zogeheten 'prestatieverhogend
Nadere informatieM200513 Tijdsbesteding ondernemend Nederland
M200513 Tijdsbesteding ondernemend Nederland R. Hoevenagel Zoetermeer, december 2005 Tijdsbesteding ondernemend Nederland Ondernemers in Nederland maken lange werkweken. Uit onderzoek van EIM komt naar
Nadere informatieCorporate Venturing in het MKB
M200920 Corporate Venturing in het MKB Ruimte voor vernieuwing, durf en kansen C. van Essen MSc Zoetermeer, 10 december 2009 Corporate venturing in het MKB Corporate venturing is onder grote, multinationale
Nadere informatieEnquête Internationalisering Rapportage Persbericht januari 2011
Enquête Internationalisering Rapportage Persbericht januari 2011 Auteurs: P. M. Walison MSc, Trainee Internationaal Ondernemen Dhr. P. van Kuijen, Sectormanager Zoetermeer, 24 januari 2011 Hoewel aan de
Nadere informatieM201219. Innovatie in het MKB. Ontwikkelingen in de periode 2002-2012. A. Ruis MSc.
M201219 Innovatie in het MKB Ontwikkelingen in de periode 2002-2012 A. Ruis MSc. Zoetermeer, november 2012 Toename innovativiteit in het MKB Na een scherpe daling van de innovativiteit in het MKB in 2011,
Nadere informatieStijging van export en exportkansen in industrie, diensten en groothandel
M200515 Stijging van export en exportkansen in industrie, diensten en groothandel Exportthermometer drs. S.C. Oudmaijer Zoetermeer, januari 2006 Exportprestaties en exportpotentieel van de industrie, de
Nadere informatieAmsterdamse haven en innovatie
Amsterdamse haven en innovatie 26 september 2011, Hoge School van Amsterdam Haven Amsterdam is een bedrijf van de gemeente Amsterdam Oostelijke handelskade (huidige situatie) Oostelijke handelskade (oude
Nadere informatieDe grootste knelpunten van MKB- en technologiebedrijven
M200805 De grootste knelpunten van MKB- en technologiebedrijven drs. N.G.L. Timmermans Zoetermeer, juli 2008 Administratieve lasten grootste knelpunt van MKB-bedrijven Veel overheidsbeleid ter stimulering
Nadere informatieTopsectoren in beeld Ontwikkelingen van de innovativiteit van de topsectoren
Topsectoren in beeld Ontwikkelingen van de innovativiteit van de topsectoren 2012-2014 ISBN : 978-90-371-1135-4 Rapportnummer : A201430 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en
Nadere informatieBehoefte aan financiering in het MKB
M200909 Behoefte aan financiering in het MKB Ontwikkelingen van december 2008 tot april 2009 Lia Smit Joris Meijaard Zoetermeer, 20 mei 2009 MKB iets minder pessimistisch over financiering Het algemene
Nadere informatieM201107. Mix and Match. Het gebruik van digitale media in het MKB. drs. R van der Poel
M201107 Mix and Match Het gebruik van digitale media in het MKB drs. R van der Poel Zoetermeer, maart 2011 Mix and Match Ondernemers moeten goed voor ogen houden welke doelstellingen zij met digitale media
Nadere informatieInternationaal succesvol, ook voor u dichtbij!? TNS Nipo
Internationaal succesvol, ook voor u dichtbij!? TNS Growth Map Achtergrond De Kamer van Koophandel Amsterdam heeft zich tot doel gesteld bedrijven in de regio internationaal meer actief te krijgen om zo
Nadere informatieM Scholing in het MKB. Waarom, hoe gevonden en bekostigd en wat knelt er? drs. W.D.M. van der Valk
M200605 Scholing in het MKB Waarom, hoe gevonden en bekostigd en wat knelt er? drs. W.D.M. van der Valk Zoetermeer, juli 2006 Scholing in het MKB Een overgrote meerderheid van de bedrijven in het MKB besteedt
Nadere informatieONDERNEMERS OVER BREXIT. Impact voor veel ondernemers nog onduidelijk, groot deel niet voorbereid
ONDERNEMERS OVER BREXIT Impact voor veel ondernemers nog onduidelijk, groot deel niet voorbereid 1 1. INLEIDING 1.1 Aanleiding van het onderzoek Op 23 juni 2016 heeft het Verenigd Koninkrijk een referendum
Nadere informatieExporteren naar en kopen in het buitenland. Prof. Dr. José Bloemer
Exporteren naar en kopen in het buitenland Prof. Dr. José Bloemer Relatiemanagement Dé strategie naar succesvol ondernemerschap in een internationale context Relatiemanagement Het ontwikkelen en verstevigen
Nadere informatieStarters zien door de wolken toch de zon
M201206 Starters zien door de wolken toch de zon drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2012 Starters zien door de wolken toch de zon Enkele jaren nadat zij met een bedrijf zijn begonnen, en met enkele jaren financieel-economische
Nadere informatieDe innovativiteit van de Nederlandse industrie en dienstensector 2002
De innovativiteit van de Nederlandse industrie en dienstensector 2002 ir. C.C. van de Graaff drs. R.M. Braaksma drs. P. Gibcus Zoetermeer, december 2002 ISBN: 90-371-0871-7 Bestelnummer: A200206 Prijs:
Nadere informatieM Starters en de markt. drs. A. Bruins drs. D. Snel
M201010 Starters en de markt drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2010 Starters en de markt Ondernemers die met een bedrijf zijn begonnen in de maanden voordat de economie in 2008 van groei omsloeg
Nadere informatieM201109. MVO-ambities in het MKB
M201109 MVO-ambities in het MKB Coen Bertens Christi Veldhuis-Van Essen Johan Snoei Zoetermeer, juni 2011 2 Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door het Onderzoeksprogramma Ondernemerschap en MKB van het
Nadere informatieArbeidsproductiviteit in MKB en grootbedrijf
M21221 Arbeidsproductiviteit in MKB en groot Verklaring van verschillen tussen MKB en groot en ontwikkelingen 1993-29 Anne Bruins Ton Kwaak Zoetermeer, november 212 Arbeidsproductiviteit in MKB en groot
Nadere informatieM Waar blijft die wortel? om maatschappelijk verantwoord ondernemen in het MKB los te trekken? dr. R. Hoevenagel
M200706 Waar blijft die wortel? om maatschappelijk verantwoord ondernemen in het MKB los te trekken? dr. R. Hoevenagel Zoetermeer, mei 2007 Waar is die wortel? De nieuwe staatssecretaris van Economische
Nadere informatieVakantiewerk in het mkb 2004
Vakantiewerk in het mkb 2004 Koninklijke Vereniging MKB-Nederland Delft, 3 augustus 2004 Contactpersoon: dhr. drs. A. van Delft : 015 21 91 255, e-mail: delft@mkb.nl Copyright Koninklijke Vereniging MKB-Nederland,
Nadere informatieHuidig economisch klimaat
Huidig economisch klimaat 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers, 49). Het aandeel
Nadere informatieE-commerce in de industrie 1
E-commerce in de industrie 1 Vincent Fructuoso van der Veen en Kees van den Berg 2 Het gebruik van informatie- en communicatietechnologie (ICT) door industriële bedrijven ligt in vergelijking met andere
Nadere informatieVraag & Aanbod Dag van de Maakindustrie
Vraag & Aanbod Dag van de Maakindustrie Workshop Internationaal Ondernemen Micha van Lin, Hoofd Internationaal Ondernemen Patrick Walison, Adviseur Internationaal Ondernemen 6-12-2011 1 FME-CWM Werkgeversorganisatie
Nadere informatieExportprestaties van het industriële MKB in 2003
M200410 Exportprestaties van het industriële MKB in 2003 Exportthermometer Jolanda Hessels Kees Bakker Zoetermeer, november 2004 Exportprestaties van het industriële MKB in 2003 In 2003 laat de export
Nadere informatieM200615 Ondernemen in installatietechniek
M200615 Ondernemen in installatietechniek drs. R.M. Braaksma Zoetermeer, november 2006 Ondernemen in installatietechniek De markt van bouwinstallatiebedrijven is in beweging, en dat zorgt voor nieuwe
Nadere informatieBijdrage van buitenlandse werknemers aan innovatie in het MKB. drs. A. Bruins T. Span MSc drs. P. Gibcus
Bijdrage van buitenlandse werknemers aan innovatie in het MKB drs. A. Bruins T. Span MSc drs. P. Gibcus Zoetermeer, december 2013 ISBN : 978-90-371-1096-8 Rapportnummer : A201363 Dit onderzoek is gefinancierd
Nadere informatieResultaten Conjunctuurenquete 1e helft 2014
Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 214 Willemstad, Maart 214 Inleiding In juni 214 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) de bedrijven benaderd met vragenlijsten op Curaçao. Doel van deze
Nadere informatieFinanciering in het MKB
M201004 Financiering in het MKB Onderzoek naar de financieringsbehoefte per provincie Johan Snoei Abdelfatah Ichou Zoetermeer, maart 2010 Financiering in het MKB Financieringsbehoefte in het MKB verschilt
Nadere informatieMinirapportage: M200211. Doelstellingen van startende ondernemers. Tijdbesteding van de ondernemer. Werknemers
Minirapportage: M200211 Doelstellingen van startende ondernemers Inlichtingen: drs. A. Bruins Datum: 17-09-2002 Het 'eigen baas zijn' is voor velen een belangrijk - en vaak het belangrijkste - motief om
Nadere informatieDe softwaresector in Nederland
De softwaresector in Nederland Survey 2010 In opdracht van: ICT~Office Project: 2010.002 Publicatienummer: 2010.002-1018 Datum: Utrecht, 23 augustus 2010 Auteurs: Robbin te Velde Jaap Veldkamp Marijn Plomp
Nadere informatieFinancieringsmonitor MKB
Financieringsmonitor MKB Het financieringsklimaat van juli 2010. Resultaten van de kwartaalmeting. Ro Braaksma Lia Smit Zoetermeer, 16 augustus 2010 Dit onderzoek is gefinancierd door Ministerie van Economische
Nadere informatieNederlandse exportgroei houdt aan
M200712 Nederlandse exportgroei houdt aan Exportthermometer 2007 drs. B.H.G. Jansen Zoetermeer, oktober 2007 Nederlandse exportgroei houdt aan Net als in de voorgaande jaren realiseert het Nederlandse
Nadere informatieFinancieringsmonitor MKB
Financieringsmonitor MKB Het financieringsklimaat van juli 2010. Resultaten van de halfjaarlijkse meting. Ro Braaksma Lia Smit Zoetermeer, 16 augustus 2010 Dit onderzoek is gefinancierd door Ministerie
Nadere informatieEnquête Revitalisering Bedrijventerrein Overvecht. Rapportage. Uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Utrecht
Enquête Revitalisering Bedrijventerrein Overvecht Rapportage Uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Utrecht Uitgevoerd door: ETIN Adviseurs s-hertogenbosch, mei 2009 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 1.1 Populatie
Nadere informatieAdministratieve lasten merkbaar gereduceerd?
M201020 Administratieve lasten merkbaar gereduceerd? Beleving van overheidsregels en verplichtingen in het MKB drs. J. Snoei drs. B. van der Linden Zoetermeer, december 2010 Administratieve lasten merkbaar
Nadere informatieABN AMRO Wereldweken 2004. ABN AMRO Groeiquotiënt: Groeien over Grenzen. Het begint met ambitie
ABN AMRO Wereldweken 2004 ABN AMRO Groeiquotiënt: Groeien over Grenzen Het begint met ambitie Colofon Deze studie is uitgevoerd in opdracht van de afdeling Segment Zakelijke Relaties van ABN AMRO. De publicatie
Nadere informatieEvaluatie van de Digitale Werkplaats
Evaluatie van de Digitale Werkplaats 2016 Dialogic innovatie interactie 1 Datum Utrecht, 16 juni 2017 Auteurs Robbin te Velde Tessa Groot Beumer 2 Dialogic innovatie interactie Dialogic innovatie interactie
Nadere informatieTopsectoren in beeld. Internationale oriëntatie topsectoren. drs. Bram van der Linden drs. Nicolette Tiggeloove drs. Paul van der Zeijden
Topsectoren in beeld Internationale oriëntatie topsectoren drs. Bram van der Linden drs. Nicolette Tiggeloove drs. Paul van der Zeijden Zoetermeer, juli 2013 ISBN : 978-90-371-1074-6 Rapportnummer : A201333
Nadere informatieNederland en de BRIC s: oorzaken van de beperkte aansluiting van Nederlandse bedrijven
15-910 Nederland en de BRIC s: oorzaken van de beperkte aansluiting van Nederlandse bedrijven Onderzoek voor het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Philip de Jong Reinier van Winden
Nadere informatieM200412 Opleidingsniveau in MKB stijgt
M200412 Opleidingsniveau in MKB stijgt A.M.J. te Peele Zoetermeer, 24 december 2004 Meer hoger opgeleiden in het MKB Het aandeel hoger opgeleiden in het MKB is de laatste jaren gestegen. Met name in de
Nadere informatieOndernemerschap in Zuidoost-Brabant in perspectief
M201208 Ondernemerschap in in perspectief Ondernemerschap in vergeleken met en de rest van Ro Braaksma Nicolette Tiggeloove Zoetermeer, februari 2012 Ondernemerschap in in perspectief In zijn er meer nieuwe
Nadere informatieInternationaliseringsdesk regio Zwolle
Internationaliseringsdesk regio Zwolle Rapportage over de mogelijke behoefte aan een internationaliseringsdesk/duitslanddesk voor de regio Zwolle Lectoraat International Business Kenniscentrum Strategisch
Nadere informatieMKB in grote steden: aanhaken bij het landelijke beeld
M200903 MKB in grote steden: aanhaken bij het landelijke beeld drs. M. van Leeuwen Zoetermeer, februari 2009 Grootstedelijk MKB Uit eerder onderzoek van EIM 1 blijkt dat het vertrouwen van het MKB in de
Nadere informatieM200916. Parttime van start. drs. A. Bruins
M200916 Parttime van start drs. A. Bruins Zoetermeer, 24 september 2009 Parttime van start Van de startende ondernemers werkt een kleine meerderheid na de start fulltime in het bedrijf. Een op de vier
Nadere informatieInnovatie bij groot en klein 1
Innovatie bij groot en klein 1 Gerhard Meinen 2 In hoeverre verschillen de kleinste bedrijven van de grotere als het gaat om het doorvoeren van technologische vernieuwingen (innovaties). Innoveren kleine
Nadere informatieFinancieringsmonitor MKB
M201006 Financieringsmonitor MKB December 2008 en december 2009 vergeleken Lia Smit Pim van der Valk Zoetermeer, januari 2010 Financieringsmonitor MKB 1 Samenvatting MKB-bedrijven in 2009 meer op zoek
Nadere informatieE-learning ontwikkelingen onderzocht
E-learning ontwikkelingen onderzocht Uitslagen van online enquete op e-learning.nl Wilfred Rubens E-learning land is volop in beweging. De redactie van e-learning.nl vroeg zich af hoe haar bezoekers die
Nadere informatieVan baan naar eigen baas
M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat
Nadere informatieKnelpunten van het MKB in de steden
M000 Knelpunten van het MKB in de steden K.P. van den Berg MSc drs. W.V.M. van Rijt-Veltman Zoetermeer, januari 00 Knelpunten van het MKB in de steden Van alle mogelijke bedrijfsknelpunten vormen de administratieve
Nadere informatieRapportage Onderzoek betaaltermijnen en betaalgedrag MKB Uitgevoerd door Direct Research In opdracht van Betaalme.
Rapportage Onderzoek betaaltermijnen en betaalgedrag MKB 2018 Uitgevoerd door Direct Research In opdracht van Betaalme.nu Juni 2018 Achtergrond van het onderzoek Doel onderzoek DirectResearch heeft in
Nadere informatieNieuwsbrief Zeeuwse arbeidsmarktmonitor Nummer 5: december 2015
Nieuwsbrief Zeeuwse arbeidsmarktmonitor Nummer : december 2 Zeeuwse ondernemers blijven gunstig gestemd Winstgevendheid bouwondernemers pas volgend jaar op peil Krapte aan personeel in sectoren ICT en
Nadere informatieResultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015
Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015 Inleiding Chris M. Jager In mei en juni 2015 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) een groot aantal bedrijven benaderd met vragenlijsten. Doel
Nadere informatieM200802. Vrouwen aan de start. Een vergelijking tussen vrouwelijke en mannelijke starters en hun bedrijven. drs. A. Bruins drs. D.
M200802 Vrouwen aan de start Een vergelijking tussen vrouwelijke en mannelijke starters en hun bedrijven drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2008 2 Vrouwen aan de start Vrouwen vinden het starten
Nadere informatieM Bedrijfsoverdrachten in het MKB
M200316 Bedrijfsoverdrachten in het MKB dr. J. Meijaard drs. B.J. Diephuis Zoetermeer, 17 februari 2004 Op dit moment zijn meer bedrijven dan ooit bezig met een bedrijfsoverdracht. Een flink deel van de
Nadere informatieKlant- en conjunctuurafhankelijkheid in het MKB Metaal
Klant- en conjunctuurafhankelijkheid in het MKB Metaal Arjan Ruis Karsten van den Berg Joris Meijaard Zoetermeer, oktober 2009 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM bv. Het gebruik van
Nadere informatieM200705. Werkgelegenheid bij startende bedrijven. drs. A. Bruins
M200705 Werkgelegenheid bij startende bedrijven drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2007 2 Werkgelegenheid bij startende bedrijven Van startende bedrijven wordt verwacht dat zij bijdragen aan nieuwe werkgelegenheid.
Nadere informatieEen eigen bedrijf is leuk!
M200815 Een eigen bedrijf is leuk! Ervaringen van starters uit de jaren 1998-2000 drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, december 2008 2 Een eigen bedrijf is leuk! Een eigen bedrijf geeft ondernemers
Nadere informatieResultaten nieuwe bedrijfsinvesteringen
Resultaten nieuwe bedrijfsinvesteringen NV REWIN West-Brabant is de regionale ontwikkelingsmaatschappij voor West-Brabant. REWIN initieert, stimuleert en verbindt. REWIN versterkt de regionale economie
Nadere informatieFinancieringsmonitor Groei
M200908 Financieringsmonitor Groei Gevestigde bedrijven en snelle groeiers vergeleken Lia Smit Joris Meijaard Zoetermeer, 20 mei 2009 Financieringsmonitor groei Terugval financieringsbehoefte snelle groeiers
Nadere informatieOnderzoek over zaken doen in Duitsland. Januari 2014
Onderzoek over zaken doen in Duitsland Januari 2014 Samenvatting - Nederlands middenbedrijf wil meer groei halen uit Duitse markt Middelgrote Nederlandse bedrijven willen meer groei realiseren in Duitsland.
Nadere informatieM200510 MKB-ondernemers negatief over verantwoordelijkheden bij ziekte werknemers
M200510 MKB-ondernemers negatief over verantwoordelijkheden bij ziekte werknemers drs. F.M.J. Westhof Zoetermeer, december 2005 MKB-ondernemers negatief over verantwoordelijkheden bij ziekte werknemers
Nadere informatieconcurrentiefactor arbeid Arbeid Werkt! Logistic Labour Survey 2014 NDL, TLN, Tempo-Team Agenda
Logistiek Nederland en de concurrentiefactor arbeid Arbeid Werkt! Logistic Labour Survey 2014 NDL, TLN, Tempo-Team Agenda Waarom dit onderzoek? Logistieke arbeidsmarkt Arbeid als concurrentiefactor Slim
Nadere informatieM200612. Positieve exportontwikkeling zet door. Exportthermometer 2006. drs. S.C. Oudmaijer
M200612 Positieve exportontwikkeling zet door Exportthermometer 2006 drs. S.C. Oudmaijer Zoetermeer, november 2006 Exportthermometer Het gaat goed met de Nederlandse export, zowel in het grootbedrijf als
Nadere informatieOudedagsvoorziening in het MKB
A201309 Oudedagsvoorziening in het MKB Vormen van pensioenopbouw en de verwachtingen van MKB-ondernemers in beeld gebracht drs. K. L. Bangma drs. J. Snoei Zoetermeer, februari 2013 Oudedagsvoorziening
Nadere informatieMeting economisch klimaat, november 2013
Meting economisch klimaat, november 2013 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers,
Nadere informatieERVARINGEN VAN INSTELLINGEN NA EEN JAAR DECENTRALISATIE
ERVARINGEN VAN INSTELLINGEN NA EEN JAAR DECENTRALISATIE drs. Frank Kriek drs. Luuk Mallee drs. Katrien de Vaan dr. Miranda Witvliet Amsterdam, januari 2016 Regioplan Jollemanhof 18 1019 GW Amsterdam Tel.:
Nadere informatieVERDIENVERMOGEN EN AANPASSINGSVERMOGEN IN DE NOORDVLEUGEL
VERDIENVERMOGEN EN AANPASSINGSVERMOGEN IN DE NOORDVLEUGEL 10 november 2015 Prof. Dr. Oedzge Atzema Olaf Koops Msc Dr. Walter Manshanden Dr. Han Olden Daniel Speldekamp MSc AANLEIDING Regionale koplopers
Nadere informatiekennis en economie 2013 statistische bijlage
ICT, kennis en economie 2013 statistische bijlage ICT, kennis en economie 2013 statistische bijlage Deze bijlage bevat enkele tabellen met aanvullend cijfermateriaal bij de publicatie ICT, kennis en economie
Nadere informatieHacken. oktober 2018
Hacken oktober 2018 Achtergrond onderzoek en methode Doel: inzicht krijgen in het gedrag van Nederlandse jongeren als het gaat om hacken Doelgroep: Nederlandse jongeren in de leeftijd van 12 t/m 18 jaar
Nadere informatieVisie op China. Hoe internationaal actieve en innovatieve bedrijven uit Nederland denken over China. C. Veldhuis-Van Essen T. Span
Visie op China Hoe internationaal actieve en innovatieve bedrijven uit Nederland denken over China C. Veldhuis-Van Essen T. Span Zoetermeer, 14 oktober 2011 Dit onderzoek is gefinancierd door de Adviesraad
Nadere informatieHoge werktevredenheid geen garantie voor doorwerken tot pensioen
Hoge werktevredenheid geen garantie voor doorwerken tot pensioen 11 Meeste werknemers tevreden met het werk Acht op de tien werknemers (zeer) tevreden met hun werk Vrouwen vaker tevreden dan mannen Werknemers
Nadere informatieAdministratieve (over)last
M200811 Administratieve (over)last Perceptie van MKB-ondernemers over verplichte administratieve handelingen J. Snoei Zoetermeer, november 2008 Administratieve lasten Het overgrote deel van de ondernemers
Nadere informatieSamenwerken voor een rendabele keten. Verhoudingen importeurs en dealers drastisch gewijzigd. HISWA Vereniging Hilversum, 17 februari 2011.
Samenwerken voor een rendabele keten Verhoudingen importeurs en dealers drastisch gewijzigd Even voorstellen Curriculum Vitae strategie en structuur PricewaterhouseCoopers PWC Consulting IBM Business Consulting
Nadere informatieDe belangrijkste conclusies die op basis van de tellingen in 2018 (in vergelijking met 2016) kunnen worden getrokken zijn:
FACTSHEET Tellingen Coffeeshopbezoekers Roermond Resultaten metingen 2018: april en augustus In opdracht van de gemeente Roermond voert Breuer&Intraval jaarlijks (van 2018 tot en met 2021) tellingen uit
Nadere informatieSamenvatting ... 7 Samenvatting
Samenvatting... In rapporten en beleidsnotities wordt veelvuldig genoemd dat de aanwezigheid van een grote luchthaven én een grote zeehaven in één land of regio, voor de economie een bijzondere meerwaarde
Nadere informatieInternationale Benchmark 2009 Extra landen
M200907 Internationale Benchmark 2009 Extra landen Tabellenboek drs. N.G.L. Timmermans drs. W.H.J. Verhoeven R. in 't Hout Zoetermeer, mei 2009 1 Inleiding EIM publiceert jaarlijks de Internationale Benchmark.
Nadere informatieINTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN: ONDERZOEK
INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN: ONDERZOEK INHOUD 1. Uitgangspunten 2. Doelgroep - achtergrondkenmerken 3. IMVO - algemeen 4. IMVO voor het eigen bedrijf/ bedrijf waar het voor werkt
Nadere informatieSamenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s
Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s In een globaliserende economie moeten regio s en ondernemingen internationaal concurreren. Internationalisatie draagt bij tot de economische
Nadere informatieTopsectoren in beeld Ontwikkeling van de innovativiteit van de topsectoren in najaar 2012-voorjaar 2013
Topsectoren in beeld Ontwikkeling van de innovativiteit van de topsectoren in najaar 2012-voorjaar 2013 S.T. Doove MSc en dr. Y.M. Prince Zoetermeer, januari 2014 Dit onderzoek is gefinancierd door het
Nadere informatieErnst & Young ICT Leadership. Resultaten ICT Barometer over conjunctuur, bestedingen en offshore outsourcing. Jaargang 6 17 mei 2006.
Ernst & Young ICT Leadership Resultaten ICT Barometer over conjunctuur, bestedingen en offshore outsourcing Jaargang 6 17 mei 2006 ICTbarometer Inhoud ICT-conjunctuur ICT-bestedingen Offshore ICT outsourcing
Nadere informatieM200703. Inkoopgedrag in het MKB. Aandacht voor de inkoop verschilt met de bedrijfsomvang en met het inkoopaandeel in de kosten
M200703 Inkoopgedrag in het MKB Aandacht voor de inkoop verschilt met de bedrijfsomvang en met het inkoopaandeel in de kosten drs. M.J. Overweel drs. P.Th. van der Zeijden Zoetermeer, januari 2007 2 Inkoopgedrag
Nadere informatieM200406. Innovatie in het MKB. Ontwikkelingen sinds 1999. drs. J.P.J. de Jong
M200406 Innovatie in het MKB Ontwikkelingen sinds 1999 drs. J.P.J. de Jong Zoetermeer, 16 september 2004 Innovatie in het MKB Circa twee op de drie MKB-bedrijven hebben in de afgelopen drie jaar een innovatie
Nadere informatie