Intern accountants en Overheidsaccountants Permanente educatie voor RA s en AA s

Transcriptie

1 NBA Opleidingen Voorjaar 2013 Intern accountants en Overheidsaccountants Permanente educatie voor RA s en AA s OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TEL DAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT O KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDA NIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KE TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNI OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TEL DAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT O KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDA NIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KE TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNI OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TEL DAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT O KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDA NIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KE TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNI OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TEL DAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT O KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDA NIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KE TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNI OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TEL DAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT O KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDA NIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KE TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNI OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TEL DAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT O KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDA NIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KE TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNI OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TEL DAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT O KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDA NIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KE TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNI OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TEL DAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT O KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDA NIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KE TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNI OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TEL DAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT O KENNIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDA NIS TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KE TELT OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNI OMDAT KENNIS TELT OMDAT KENNIS TEL nbaopleidingen.nl

2 sopgave Voorwoord Voorwoord 3 Overzicht per kennisgebied voorjaar Chronologisch overzicht voorjaar NBA Opleidingen 8 Praktische informatie 9 Incompany 13 Kennisgebieden: Online learning 14 Verplicht onderwerp 16 Specials 18 Algemeen & strategisch management 26 Externe verslaggeving 29 Finance 38 Fiscaal & recht 42 Governance & assurance 48 IT & assurance 54 Management accounting & control 58 Persoonlijke vaardigheden 63 Risicomanagement 71 Interviews: drs. Paul Harmzen RA RE 15 Leon van den Nieuwenhuijzen RA 17 drs. Stefan Betting RA 25 drs. Dingeman Manschot RA 28 drs. Pieter Veuger RA 37 mr. Hans Vetter 41 dr. Robbert van het Kaar 47 Ron de Korte RE RA RO CIA 53 prof. dr. Ed Vosselman 57 prof. dr. René Diekstra 62 prof. dr. mr. Marcel Pheijffer RA 70 Aanmeldingsformulier 74 Cursusaanbod accountants in business,registercontrollers, intern accountants en overheidsaccountants 76 Algemene voorwaarden 78 Samenwerking Dit cursusaanbod is ontwikkeld door NBA Opleidingen en NBA-VRC Opleidingen. NBA Opleidingen en NBA-VRC Opleidingen zijn CEDEO-erkend. Meer weten/aanmelden? Kijk voor de meest actuele informatie, uitgebreidere cursusomschrijvingen en beschikbare plaatsen op of Wilt u persoonlijk contact of een advies: Telefoon: opleidingen@nba.nl opleidingen@nbavrc.nl Fotografie: Interviews: Opmaak: Druk: Marja Brouwer Andrea Willemse Madeggs Jurriaans Lindenbaum Grafimedia (Wets)wijzigingen en zetfouten voorbehouden. We leven in een tijd waarin bijna elke dag een artikel in de krant en op nieuwssites staat over ons beroep. Het lijkt erop dat we in de publieke opinie geen goed meer kunnen doen. We moeten ons steeds verantwoorden in plaats van dat we op proactieve wijze de positieve elementen van ons beroep kunnen uitdragen. We kunnen ons er ook niet aan onttrekken dat het collega s uit andere branches zijn die soms worden genoemd. Elk artikel in de krant met een negatieve ondertoon is er één teveel. Accountants van coöperaties lijken te weinig derivatenkennis te hebben, accountants bij zorgverzekeraars lijken te weinig kennis van de gezondheidszorg te hebben en zo kan ik nog wel even doorgaan. Moeten accountants een bredere kennis hebben dan de branche waarin zij werkzaam zijn? Het doet mij daarom goed om u hierbij de nieuwe cursusgids voor overheidsaccountants en intern accountants aan te bieden. Het staat vol met multidisciplinaire trainingen die ons verder doen kijken dan onze dagelijkse praktijk. Of ons blikveld juist verbreden om daarmee in onze dagelijkse praktijk nog beter te kunnen functioneren. Velen van ons zijn aan het begin van een nieuwe driejaarsperiode voor permanente educatie. Langs deze weg vraag ik u met zorg uw curriculum samen te stellen en daarbij bovenstaande brede blikveld in acht te nemen. De meest actuele en uitgebreide informatie over cursussen staat op nbaopleidingen.nl. Hier vindt u de cursussen terug die gedurende het jaar worden ontwikkeld. Het volledige cursusaanbod is dus iets groter dan in deze gids is opgenomen. De samenwerking tussen NBA Opleidingen en NBA-VRC Opleidingen is verder geïntensiveerd. In deze cursusgids vindt u ook een aantal interessante cursussen uit het aanbod van NBA-VRC Opleidingen. Mocht u een cursus niet kunnen vinden en deze wel voor u van belang achten, dan vraag ik u dit te en naar opleidingen@nba.nl. Ik pak de handschoen op en ga de uitdaging aan om te zien hoe wij u kunnen helpen. Alleen door elkaar steeds weer uit te dagen en vragen te stellen, verrijken we onze geest en gaan we verbanden zien en begrijpen. Dit hebben we nodig om ons beroep op een goede manier de toekomst in te loodsen. drs. Marc Welters RE RA Voorzitter NBA Opleidingen Stuurgroep Publieke Sector 3

3 Overzicht per kennisgebied Titel Data 2013 PE Pagina Online learning FinanceMentor online learning 1/2/3 per module 14 Verplicht onderwerp Verplicht Professioneel - kritische instelling van intern accountants diverse Specials Mastercourse publieke sector NBA-VRC is.m. Zijlstra Centre VERNIEUWD mei Mastercourse publieke sector NBA Opleidingen VERNIEUWD mei Vierdaagse Summercourse NBA Opleidingen NIEUW 2-5 juli/9-12 juli/ 6-9 aug/13-16 aug Driedaagse Summercourse NBA - VRC Opleidingen NIEUW augustus / augustus Mastercourse voor financieel managers NIEUW juni / 30 september, 1 en 2 oktober Masterclass fusie & overname 16 en 17 mei Fraudedagen NIEUW 27 mei, 24 juni en 19 september 9 24 Algemeen en Strategisch management Strategie implementatie 30 en 31 mei Due diligence 12 en 13 juni Externe verslaggeving Overheidsverslaggeving in internationaal perspectief 21 januari 4 29 Basiscursus IFRS maart Update IFRS 2013 VERNIEUWD 24 april 7 31 Basel III 16 mei 6 32 To lease or not to lease 12 juni 6 33 Basiscursus Solvency II 4 juni 5 34 Leergang Solvency II voor de financial 22 maart Nationale Verslaggevingsdag 25 juni 6 36 Finance Financiële instrumenten: derivaten 18 en 19 juni Strategic finance 4 en 5 juni Rentederivaten: productkennis en zorgplicht NIEUW 22 en 23 april Titel Data 2013 PE Pagina Actualiteiten corporate governance NIEUW 23 mei 5 51 Audit van soft controls: identificatie, onderzoek en rapportage maart IT & assurance Van operational naar management control auditing juni AO NIEUWe stijl 23 april 6 55 IT security trends NIEUW 11 april 4 56 Management accounting & control Managementcontrol in winstgerichte organisaties 14 en 15 mei De rol van de controller in de publieke sector 23 april 6 59 lean management NIEUW 24 april of 10 oktober 6 60 lean accounting NIEUW 25 april of 11 oktober 61 Persoonlijke vaardigheden Coaching op aanvraag Financial Excel 2010 voor accountants 10 en 11 januari Virtuele communicatie en samenwerking 3, 6, 10 juni 6 65 Communicatieve vaardigheden voor de accountant diverse data Snellezen en mindmapping 12 april of 29 mei 7 67 Effectief onderhandelen NIEUW 6 en 7 juni Het herkennen van fraudesignalen NIEUW 24 juni 3 69 Risicomanagement Frauderisico s, witwassen en integriteit 14 mei 6 71 Professionalisering risicomanagement in de publieke organisatie 30 oktober 6 72 Vastgoedfraude NIEUW 27 mei 3 73 Specifiek voor de publieke sector Mastercourse publieke sector NBA-VRC Opleidingen is.m. Zijlstra Centre VERNIEUWD mei Mastercourse publieke sector NBA Opleidingen VERNIEUWD mei Overheidsverslaggeving in internationaal perspectief 21 januari 4 29 Professionalisering risicomanagement in de publieke organisatie 27 juni 6 72 Fiscaal & Recht Actualiteiten ondernemingsrecht 20 juni 5 42 Fiscale actualiteiten VERNIEUWD 30 januari 5 43 Corporate recovery 26 maart 8 44 Faillissementsfraude NIEUW 19 september 3 45 Transferpricing en innovatiebox 14 mei 5 46 Governance & Assurance Horizontaal toezicht 9 april 6 48 Compliancedag 30 mei 6 49 Masterclass internal control 20 juni

4 Chronologisch overzicht Data 2013 Titel PE Pagina Data 2013 Titel PE Pagina online learning FinanceMentor 1/2/3 per module 14 diverse Verplicht Professioneel - kritische instelling van intern accountants op aanvraag Coaching diverse data Communicatieve vaardigheden voor de accountant en 11 januari Financial Excel 2010 voor accountants januari Overheidsverslaggeving in internationaal perspectief januari Fiscale actualiteiten VERNIEUWD maart Basiscursus IFRS maart Audit van soft controls: identificatie, onderzoek en rapportage maart Leergang Solvency II voor de financial maart Corporate recovery april Horizontaal toezicht april IT security trends NIEUW april Snellezen en mindmapping en 23 april Rentederivaten: productkennis en zorgplicht NIEUW april AO nieuwe stijl april De rol van de controller in de publieke sector april Update IFRS 2013 VERNIEUWD april of 10 oktober lean management NIEUW april of 11 oktober lean accounting NIEUW mei Transferpricing en innovatiebox en 15 mei Managementcontrol in winstgerichte organisaties mei Frauderisico s, witwassen en integriteit en 17 mei Masterclass fusie & overname mei Basel III mei Mastercourse publieke sector NBA Opleidingen VERNIEUWD mei Actualiteiten corporate governance NIEUW mei Mastercourse publieke sector NBA-VRC is.m. Zijlstra Centre VERNIEUWD mei, 24 juni en 19 september Fraudedagen NIEUW mei Vastgoedfraude NIEUW mei Snellezen en mindmapping en 31 mei Strategie implementatie mei Compliancedag , 6, 10 juni Virtuele communicatie en samenwerking juni Basiscursus Solvency II en 5 juni Strategic finance en 7 juni Effectief onderhandelen NIEUW juni Van operational naar management control auditing en 13 juni Due diligence juni To lease or not to lease en 19 juni Financiële instrumenten: derivaten juni Actualiteiten ondernemingsrecht juni Masterclass internal control juni Het herkennen van fraudesignalen NIEUW juni Nationale Verslaggevingsdag juni Mastercourse voor financieel managers NIEUW oktober Professionalisering risicomanagement in de publieke organisatie juli Vierdaagse Summercourse NBA Opleidingen NIEUW juli Vierdaagse Summercourse NBA Opleidingen NIEUW augustus Vierdaagse Summercourse NBA Opleidingen NIEUW augustus Vierdaagse Summercourse NBA Opleidingen NIEUW augustus Driedaagse Summercourse NBA - VRC Opleidingen NIEUW augustus Driedaagse Summercourse NBA - VRC Opleidingen NIEUW september, 1 en 2 oktober Mastercourse voor financieel managers NIEUW september Faillissementsfraude NIEUW oktober lean management NIEUW oktober lean accounting NIEUW

5 NBA Opleidingen Praktische informatie Fusie NIVRA en NOvAA tot NBA Op dit moment fuseren NIVRA en NOvAA tot NBA, de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants. Als accountant bent u, volgens de regeling permanente educatie van de NBA verplicht uw basiskennis te onderhouden en te ontwikkelen binnen uw eigen vakgebied. NBA Opleidingen biedt een uitgebreid en uitgebalanceerd aanbod waarmee u ruimschoots aan uw verplichting kunt voldoen. PE-punten Ieder uur inhoudelijk besteed aan onze cursussen staat in principe gelijk aan 1 PE-punt. Als deelnemer krijgt u na afloop een bewijs van deelname. Daarmee kunt u uw PE-activiteiten registreren. Meer informatie over de PE-regeling vindt u op NBA Opleidingen (voorheen VERA en Vedaa) Kennisgebieden NBA Opleidingen heeft het cursusaanbod ingedeeld naar kennisgebied. Ieder kennisgebied heeft een andere kleur waardoor u snel kunt bladeren naar de kennisgebieden die voor u interessant zijn. U vindt ook dit voorjaar weer een aantal nieuwe en vernieuwde trainingen. NBA Opleidingen ontwikkelt het cursusaanbod voor openbaar accountants, intern accountants en overheidsaccountants. NBA-VRC Opleidingen ontwikkelt het cursusaanbod voor accountants in business en registercontrollers. De twee organisaties werken nauw met elkaar samen en bieden ook gezamenlijk cursussen aan. Partners Het aanbod, samengesteld door NBA Opleidingen, bestaat uit een mix van één- en meerdaagse programma s verzorgd door praktijkgerichte docenten en gerenommeerde opleidingsinstituten. Partners waarmee zij onder andere samenwerken zijn: Het nieuwe cursusaanbod is verdeeld over drie cursusgidsen: - openbaar accountants (NBA Opleidingen) - intern accountants & overheidsaccountants (NBA Opleidingen en NBA-VRC Opleidingen) - accountants in business & registercontrollers (NBA-VRC Opleidingen) Het cursusaanbod voor openbaar accountants, intern accountants en overheidsaccountants en het cursusaanbod van NBA-VRC Opleidingen staat op Wilt u een andere cursusgids ontvangen? Voor u ligt het cursusaanbod voor openbaar accountants. Wilt u het cursusaanbod van een andere beroepsgroep ook ontvangen, dan kunt u dit bestellen via 8 9

6 Verschillende kennisniveaus en onderwijsvormen Het cursusaanbod bestaat uit één- en meerdaagse cursussen die ingedeeld kunnen worden in 3 niveaus: fundamental, en expert. Leergang Een leergang is een cursus met minimaal drie bijeenkomsten verspreid over een periode van een aantal maanden. Een leergang verdiept zowel theoretisch als praktisch uw kennis over een bepaald onderwerp. Verschillende topdocenten gaan diep in op een bepaald thema. Het aantal deelnemers ligt tussen de tien tot dertig personen. Verdiepen Expert Verdieping voor senior financial executives ( +) Advanced Verdieping op specifieke onderwerpen, voor RA s AA s en RC s die fundamentals beheersen Fundamental Cursussen op postdoctoraal niveau Verbreden & updaten Training De nadruk ligt op individuele vaardigheidsoefeningen. Het maximum aantal deelnemers per groep is twintig of lager. Online learning Leren via internet op een moment dat het u uitkomt! Online learning is alleen toegankelijk voor leden. Wat te doen als u dit jaar niet kunt voldoen aan de verplichte training PKI? Zoals bekend is de Professioneel kritische instelling aangewezen als verplicht onderwerp permanente educatie voor Wat te doen als u de training nog niet heeft gevolgd? Ga naar voor actuele informatie over dit onderwerp. Het niveau van de cursus wordt aangegeven door het aantal oranje blokjes: fundamental expert Wilt u weten of het niveau van de cursus geschikt voor u is, bel voor advies met de programmamanagers van NBA Opleidingen: Wouter Bekker ( of w.bekker@nba.nl) of Willem Verhoog ( of w.verhoog@nba.nl). NBA Opleidingen heeft voor u de programma s ingedeeld in verschillende onderwijsvormen. Zo weet u van tevoren goed wat u van de bijeenkomst kunt verwachten. Cursus Lesstof, bestaande uit een samenhangend geheel van onderwerpen, met veel aandacht voor het bespreken van de eigen situatie en het uitwisselen van meningen. Er is veel interactie met de docent(en) en de andere deelnemers, vaak mede aan de hand van praktijkcases. Een cursus bestaat doorgaans uit een halve dag tot drie dagen, waarvan maximaal drie aaneengesloten. Het aantal deelnemers is, afhankelijk van de cursusopzet, circa tien tot dertig personen. Seminar Dit is een bijeenkomst die doorgaans niet langer duurt dan één dag, met één of meerdere sprekers die diep ingaan op het thema. Dit type bijeenkomst is bij uitstek geschikt voor grotere groepen deelnemers. De nadruk ligt op het overbrengen van kennis en meningen. Mastercourse/class Eén of meerdere docenten presenteren lesstof die een verdieping biedt op specifieke onderwerpen, bedoeld voor deelnemers die de basiskennis beheersen: beslist geen beginnersmaterie. De mastercourse/class kan zowel een theoretisch karakter hebben, als zeer praktijkgericht zijn. Trainees AA-Praktijkopleiding Voor de deelnemers aan de AA-Praktijkopleiding geldt de volgende verplichting: De NV COS240 (voorheen RAC240), deze is verplicht voor alle trainees met uitzondering van: trainees die na 1 januari 2007 het vak Leer van de Accountantscontrole A en B hebben gehaald. De NV COS240 maakt vanaf het cursusjaar onderdeel uit van de lesstof van LAC. Daarnaast is Communicatieve vaardigheden verplicht voor alle trainees. De VGC (Verordening Gedrags Code) is verplicht per 1 januari De cursus Onafhankelijkheid van de accountant is verplicht voor degenen die voor 1 mei 2003 LAC hebben gedaan. Informatie over het aanbod NBA Opleidingen De meest actuele informatie vindt u op onze website: Leden van de NBA informeren wij regelmatig via een nieuwsbrief Uiteraard kunt u ons ook bereiken: - per telefoon: per fax: per mail: opleidingen@nba.nl - voor inhoudelijke vragen Wouter Bekker: of w.bekker@nba.nl en Willem Verhoog: of w.verhoog@nba.nl Algemene voorwaarden Lees vóór inschrijving de algemene voorwaarden voor meer informatie over uw deelname aan onze cursussen, zie pagina 122 en 123. U kunt de algemene voorwaarden ook nalezen op onze website. Aanmelden Bij voorkeur meldt u zich uiterlijk vier weken voor aanvang van een cursus aan. Zo kunnen wij de belangstelling peilen en indien nodig een extra bijeenkomst plannen. Bovendien dient u zich voor sommige cursussen tijdig voor te bereiden. Aanmelden kan via onze website of via het aanmeldingsformulier achter in deze brochure op pagina

7 Prijzen De prijzen in dit programmaboekje gelden tot en met augustus 2013 en zijn vermeld onder voorbehoud van wijzigingen, zetfouten en wetswijzigingen. In de prijzen zijn de documentatie en catering inbegrepen, tenzij anders vermeld. Bij meerdaagse sessies zijn logies en ontbijt inbegrepen; bij uw aanmelding geeft u aan of u hotelaccommodatie op prijs stelt. Persoonlijke consumpties en telefoonkosten zijn voor eigen rekening. BTW vrijgesteld bij NBA Opleidingen Het NIVRA staat definitief ingeschreven in het Register Kort Beroepsonderwijs van het CRKBO (Centraal Register Kort Beroepsonderwijs). Door de inschrijving is NBA Opleidingen (voorheen VERA) aangemerkt als erkende instelling volgens de Europese btw-richtlijn en zijn daarmede de onderwijsactiviteiten vrijgesteld van btw. BTW bij NBA Opleidingen Het ministerie van Financiën heeft in een besluit van 22 maart 2007 (nr. DV2007/167M, Stcrt. nr. 62) goedgekeurd dat de keuzemogelijkheid voor btw-heffing bij bepaalde beroepsopleidingen wordt verlengd in afwachting van nadere regelgeving. Dit uitstel is verleend, omdat nog overleg gevoerd wordt met de branche over de vormgeving van de (verplichte) vrijstelling voor het beroepsonderwijs. In afwachting van de nadere regelgeving zal NBA Opleidingen, bij de cursussen uit het voorheen Vedaa pakket, gebruik (blijven) maken van de mogelijkheid om omzetbelasting te berekenen over de tarieven. Mocht er verandering in de huidige regelgeving komen dan worden, afhankelijk van de nieuwe regelgeving, de tarieven aangepast. In dat geval zijn de prijzen op leidend. Kortingsregeling Leden van de NBA betalen de ledenprijs. NOVAK-leden ontvangen 10% korting op de ledenprijs, deze korting blijft gehandhaafd tot de wettelijke fusie. De leden van de gelieerde organisaties NOREA en VRC ontvangen 10% korting op de niet-ledenprijs. Deze kortingsregeling geldt tenzij anders is aangegeven. CEDEO De afgelopen jaren zijn onze cursussen door de deelnemers zeer hoog gewaardeerd. NBA Opleidingen is CEDEO-erkend. Mkb-accountant Veel van de cursussen in deze gids zijn speciaal bestemd voor de mkb-accountant. Incompany programma s Voor alle accountants (RA s en AA s) en andere financiële professionals Wilt u met meerdere collega s deelnemen aan een cursus die is toegespitst op de wensen en behoeften van uw organisatie? Wij werken graag samen met u aan een incompany met een programma op maat. Het afgelopen jaar heeft NBA Opleidingen voor veel organisaties, zowel profit- als non-profit, incompany programma s verzorgd rondom diverse financiële thema s. De voordelen van incompany op een rij: Op maat Een incompany cursus is op maat gemaakt. Bij voorkeur met voorbeelden uit de dagelijkse praktijk zodat u en uw collega s het geleerde direct in uw werk kunnen toepassen. Besparing van kosten en tijd Incompany cursussen bieden aantrekkelijke kostenvoordelen. Een cursus op maat is al snel goedkoper dan deelnemers individueel een cursus te laten volgen. De programma s zijn precies zo lang als nodig is om de doelstelling te bereiken. U heeft natuurlijk ook invloed op de prijs doordat u meebeslist over de duur, cursusopzet en locatie. Daardoor kunt u ook besparen op reistijd en reiskosten. Topdocenten Wij maken graag gebruik van onze goede contacten met topdocenten en partnerorganisaties. Veel docenten combineren het hoogleraarschap met een functie in het bedrijfsleven of de publieke sector. Zij passen de cursus vaardig aan uw praktijksituatie aan. Full-service NBA Opleidingen heeft veel ervaring en pakt indien gewenst, graag de complete organisatie van incompany, team- of heidag op. Neem gerust contact op voor inspiratie en voorbeelden. Verplichte training De professioneel kritische instelling voor openbaar accountants De professioneel kritische instelling voor openbaar accountants is verplicht voor openbaar accountants en wordt ook in 2013 weer aangeboden. Wij verzorgen de training ook incompany en op maat. Voor meer informatie over de training, zie pagina 19. Advies nodig en/ of meer informatie? Willem Verhoog en Wouter Bekker zijn uw programmamanagers. Zij zijn bekend met de ontwikkelingen binnen uw vakgebied en kunnen u daarom adviseren over relevante vaktechnische onderwerpen en vaardigheidstrainingen. Voor meer informatie over de mogelijkheden kunt u vrijblijvend contact opnemen met Willem Verhoog of w.verhoog@nba.nl en Wouter Bekker of w.bekker@nba.nl Kwaliteit gewaarborgd via keurmerk; CEDEO NBA Opleidingen heeft een CEDEO-erkenning. In de laatste audit gaf meer dan 85% van onze opdrachtgevers aan tevreden tot zeer tevreden te zijn over onze dienstverlening, de samenwerking en de behaalde resultaten. Onze klanten zijn onder andere: Blömer, Flynth, Crowe Horwath, Mazars, Grant Thornton, Deloitte, Friesland Bank, ING, KLM, KPN, Akzo Nobel, Algemene Rekenkamer, UWV, UMC Groningen, ConQuestor, Foederer, Alfa Accountants, HLB Nederland, DRV Accountants

8 Verplicht onderwerp Online learning: leren op een moment dat het u uitkomt! FinanceMentor Your Financial Update Online: vakinhoudelijke online learning Volgt u uw opleidingen het liefst wanneer het u uitkomt en op een plek waar u niet gestoord wordt? Dan is het online learning programma FinanceMentor misschien iets voor u. U kunt kiezen uit ruim 80 vakinhoudelijke cursussen over internationale accounting, audit, economie, management en finance die u op uw eigen tempo volgt. Met online learning van FinanceMentor: beschikt u iedere maand over twee of drie nieuwe cursussen, gericht op actuele onderwerpen; volgt u cursussen van hoge kwaliteit die zijn voorzien van audio, video, samenvattingen en tests; hebt u toegang tot 80 cursussen die staan voor 150 PE-punten. Prijzen: $ 500,- (let op: prijs in USD te betalen per creditcard. Ter informatie: bij een EUR / USD koers van 1,30 is de prijs 385) Geldig: 12 maanden toegang PE-punten: 1 tot 3 PE-punten per cursus Bijzonderheden: Alleen voor leden. Omdat de aanmelding en betaling geschiedt via onze Amerikaanse partner Smartpros is de prijs in dollars en de cursus Engelstalig. Ga naar nbavrc.nl voor een gratis demo. Twee cursussen uitgelicht: Should Sustainability Be on Your Balance Sheet? Capital markets as well as regulators are showing increased interest in annual reporting on a company s performance in meeting its environmental, social and governance sustainability goals. Michael Krzus, coauthor of One Report: Integrated Reporting for a Sustainable Strategy, examines why more businesses are integrating nonfinancial information with their financial reporting systems. Learning Objectives define integrated reporting; explain what is driving the trend towards integrated reporting; describe the role of auditors in integrated reporting; get involved in the integrated reporting movement. Business in the Cloud: What You Need To Know Most companies are actively considering the implementation of cloud computing for their organization: delivering software as a service, rather than as a product. Michael Hugos, co-author of Business in the Cloud, focuses on how this innovation can potentially reduce your enterprise s IT costs while increasing its agility. Learning Objectives explain what cloud computing is; discuss the benefits of cloud computing; identify applications suited to cloud computing; describe implementation issues involved with cloud computing. Interview Paul Harmzen Dilemma s bespreken is altijd goed In een aantal fraudezaken kreeg ook de accountant die een goedkeurende verklaring had gegeven de zwarte piet toegespeeld. In het maatschappelijk verkeer ontstond de vraag of de accountant wel voldoende kritisch en onafhankelijk was. Deze discussie raakt het bestaansrecht van de accountant. Reden voor de NBA om meer aandacht te geven aan de professioneel-kritische instelling (PKI) en te bouwen aan nieuw maatschappelijk vertrouwen. Soms is er sprake van een verwachtingskloof tussen het maatschappelijk verkeer en het functioneren van een accountant. De accountant zegt dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft en dat er geen materiële afwijkingen zijn. Het is moeilijk uit te leggen dat accountants een zekere mate van materialiteit in zijn gedachtengoed meeneemt. En dat daarnaast natuurlijk de verantwoordelijkheid voor de cijfers bij de bestuurders ligt, en niet bij accountant. Door dergelijke misverstanden kan er twijfel ontstaan over de integriteit en deskundigheid van de accountant. Dat geldt niet alleen voor mensen die assurance-opdrachten uitvoeren. Ook interne en overheidsaccountants en openbaar accountants in de samenstel- en adviespraktijk kunnen te maken krijgen met integriteitsvraagstukken. Paul Harmzen ziet dat vakgenoten soms te maken krijgen met dilemma s die samenhangen met de tone at the top. De druk van het management heeft dan een potentiële negatieve weerslag op het presteren van de accountant. Bijvoorbeeld een RA die als financieel directeur werkt in een bedrijf waar financiële prestaties zodanig gestimuleerd worden dat zijn integriteit in het gedrang kan komen. Of een controlerend accountant die onder te grote tijdsdruk een verklaring moet leveren. De meeste dilemma s hebben te maken met continuïteit, vermoedens van fraude of integriteitsvraagstukken rond beloning en carrière. Ook al heb je nog zo n rechte rug, in een omgeving waar de tone at the top niet optimaal is, kunnen mensen wel heel erg op de proef gesteld worden. Paul Harmzen: Voor mij is het uitgangspunt dat iedere accountant te goeder trouw is en een rechte rug heeft. Maar in de dagelijkse praktijk kunnen situaties ontstaan die je positie ingewikkeld maken en die een zware wissel trekken op je professioneel-kritische instelling. In zo n geval moet de accountant beschikken over voldoende kennis en vaardigheden om correct te handelen. Daarbij helpt het ook enorm als hij te rade kan gaan bij collega s of vakgenoten. In de trainingen over de professioneel-kritische instelling die de NBA Opleidingen organiseert, wordt veel met praktijkgevallen gewerkt. Paul Harmzen ervaart dat mensen het plezierig vinden om dilemma s met vakgenoten te bespreken. Er is een hoop herkenning. Bovendien levert het allerlei nieuwe inzichten op als je met vakgenoten dilemma s analyseert en erover discussieert. Uiteindelijk maakt het je sensitiever voor signalen en het leert je om op een correcte en integere manier te handelen. Ik denk dat deze pragmatische aanpak perfect aansluit bij het onderwerp. Ook na de training blijft de noodzaak bestaan om met collega s te kunnen sparren en discussiëren. Het is fijn als iemand die je kunt vertrouwen met je mee kan denken. Bij de grotere accountantskantoren bestaan er allerlei structuren van kwaliteitsbeheersing, transparantie en communicatie om hierin te voorzien. De kleine bedrijven en eenpitters zoeken elkaar op of doen een beroep op de NBA. De structuren zijn er; ieder bepaalt voor zichzelf wat het beste bij zijn situatie aansluit. drs. Paul Harmzen RA RE was bijna 20 jaar actief in de externe praktijk. Vanaf 1991 was hij werkzaam als intern accountant, met name in de financiële sector. Sinds 1986 is hij verbonden aan de Vrije Universiteit bij de opleiding tot EDP Auditor. Vanaf 2011 is hij zelfstandig gevestigd als auditor en consultant. drs. Paul Harmzen RA RE Bovendien levert het allerlei nieuwe inzichten op als je met vakgenoten dilemma s analyseert en erover discussieert. Paul Harmzen 14 15

9 Verplicht onderwerp Specials Dinsdag 5 maart en dinsdag 16 april 2013 in Amsterdam Dinsdag 28 mei en dinsdag 25 juni 2013 in Utrecht uur uur Leden 695 Niet-leden 695 PE-punten: 12 fundamental Professioneel-kritische instelling voor intern accountants Verplicht onderwerp 2012 Net als sommige andere beroepsgroepen, hebben accountants te maken met kritiek ten aanzien van de mate en diepgang van de professioneel kritische instelling. De NBA heeft daarom professioneel-kritische instelling als speerpunt benoemd. Versterking van de professioneel-kritische instelling van de accountant moet bijdragen aan een steviger invulling van de poortwachtersfunctie van accountants. De NBA heeft de professioneel kritische instelling van de accountant als verplicht PE-onderwerp 2012 aangewezen voor intern en overheidsaccountants en voor openbaar accountants.. De training voor de overheidsaccountants is alleen als incompany-programma beschikbaar. De programma s voor de drie beroepsgroepen verschillen in de behandeling van de regelgeving en in het gebruik van specifieke casuïstiek. Uw gedrag en attitude staan centraal. De training heeft als doel uw bewustwording, uw begrip en de toepassing van uw professioneel-kritische instelling te vergroten. De training richt zich op kritische beoordeling van ontvangen informatie, een kritische houding ten opzichte van uw eigen oordeelsvormingsproces, de borging van de professioneel-kritische instelling. Ook de rug recht houden, hoe standvastig te communiceren, is onderwerp van gesprek. Assurance en samenstelpraktijk komen beide aan de orde. De training bestaat uit drie onderdelen: Pre-learning (2 PE-uren; online) U bekijkt een film waarin de professioneel kritische instelling door betrokkenen wordt toegelicht. U leest drie artikelen en vult een vragenlijst in die u één week voorafgaand aan de dilemmatraining terugstuurt. Dilemmatraining (6 PE-uren) In deze training wordt steeds een korte uitleg gegeven over een theoretisch aspect dat hoort bij de professioneelkritische instelling, direct gevolgd door een discussie, casus of dilemma. De cases en dilemma s zijn ontleend aan assurance-, samenstellings- en overige opdrachten. Workshop (4 PE-uren) In deze workshop ligt de nadruk op uw ervaringen bij het toepassen van de inhoud van de pre-learning en de trainingsuitvoering. De borging van de professioneel kritische instelling en communicatie-aspecten staan centraal. prof. dr. Peter Diekman RA, hoogleraar Compliance & Risk Management Erasmus Universiteit Rotterdam en adviser to the board at Corporate Control, Saudi Basic Industries Corporation SABIC (Riyadh) Nataschja Budel, gedragstrainer bij HRD Group Interview Leon van den Nieuwenhuijzen Aandacht voor tone at the top in het toezicht Het is niet eenvoudig om een goede toezichthouder te zijn. Soms ben je de luis in de pels die kritische vragen stelt. Een ander moment fungeer je als adviseur die het bestuur verder op weg helpt. De bestuurders zijn ervaren professionals en je vertrouwt op hun kennis en integriteit. Maar tot hoe ver reikt hun vrijheid? Leon van den Nieuwenhuijzen is lid van een aantal Raden van Toezicht en ervaart zelf hoe ingewikkeld een rol als toezichthouder kan zijn. Van gemeente tot woningcorporatie, van universiteit tot waterschap; in de non-profitsector is de aandacht voor het toezicht flink gegroeid. De oorzaak ligt in de druk op de budgetten, in het onverantwoord speculeren met publiek geld en in het weinig ethische gedrag van menig bestuurder. De primaire maatschappelijke functie van dergelijke instellingen wordt daarbij vaak uit het oog verloren. Bij een aantal woningcorporaties is het misgegaan in de checks and balances in de topstructuur. Het is de vraag wat de rol is geweest van het bestuur en de toezichthouders, maar ook van de controlerend accountant. Zo n derivatenschandaal als bij Vestia is natuurlijk niet recht te breien, zeker niet omdat het om publiek geld ging. Vanuit het ministerie zijn de teugels nu fors aangetrokken: negen corporaties staan onder verscherpt toezicht. Maar ook in andere non-profitorganisaties is het toezicht geïntensiveerd. Niet alleen door externe toezichthouders, maar ook door de eigen Raden van Toezicht. Naar mijn idee moet er veel meer transparantie komen. Dat begint al rond de benoeming. Ik vind dat iedereen in staat gesteld moet worden om te reageren op een functie als toezichthouder. Dus gewoon een openbare vacature in de media waarop kandidaten kunnen reageren als zij aan het profiel voldoen. We moeten af van het stereotype beeld van de toezichthouder als een old boy met een dikke sigaar. Hoewel een zekere senioriteit natuurlijk wel gewenst is. Maar als we serieus invulling willen geven aan een goede tone at the top moeten we de visvijver flink uitbreiden. Er zijn mensen nodig die integer, geïnteresseerd en betrokken zijn. Ze moeten verstand van zaken hebben, over de juiste persoonlijke vaardigheden beschikken en voldoende tijd hebben. In het verleden waren er mensen met twintig commissariaten naast hun eigen baan. Je kunt mij niet vertellen dat zo iemand voldoende betrokken kan zijn. In de nieuwe Wet Bestuur en toezicht is bepaald dat iemand maximaal vijf toezichthoudende rollen mag vervullen. Dat vind ik een goede ontwikkeling. Een goed contact met de controlerend accountant is belangrijk, vindt Leon van den Nieuwenhuijzen. De accountant is je partner in het hele proces. Soms mag hij zich best wat prominenter in die rol opstellen. De accountant begrijpt wat er speelt in het bestuur, kent de financiële situatie en ziet of de organisatie in control is. Daarom is hij een belangrijke adviseur voor de Raad van Toezicht. Leon van den Nieuwenhuijzen richt zich sinds 2011 op interim-managementactiviteiten in de publieke sector. Daarnaast heeft hij zitting in een aantal Raden van Toezicht bij een universitair medisch centrum en bij een woningcorporatie. Verder is hij aangesloten bij het organisatie- en adviesbureau Loodslicht dat onder voorzitterschap staat van mr. Doctors van Leeuwen. Hij is al vele jaren programmavoorzitter van de mastercourse publieke sector. Leon van den Nieuwenhuijzen Van gemeente tot woningcorporatie, van universiteit tot waterschap; in de non-profitsector is de aandacht voor het toezicht flink gegroeid. Leon van den Nieuwenhuijzen 16 17

10 Specials vernieuwd vernieuwd Specials Maandag 27 mei t/m woensdag 29 mei 2013 Mastercourse publieke sector Mastercourse publieke sector NBA Opleidingen Woensdag 22 mei, donderdag 23 mei en vrijdag 24 mei 2013 Bilderberg Résidence Groot Heideborgh, Garderen / / uur (incl. logies) Leden Niet-leden PE-punten: 20 Bijzonderheden: EICPC-leden kunnen zich inschrijven voor de NBA-VRC ledenprijs Voor meer informatie of aanmelden: NBA-VRC i.s.m. Zijlstra Centre Tijdens deze drie dagen gaan hoogleraren en topdocenten in op de actualiteiten in de publieke- en non-profit sector. Vanuit verschillende vakgebieden worden ontwikkelingen besproken, inclusief de (her)positionering van de controller. Na deze mastercourse bent u op de hoogte van de voor u relevante ontwikkelingen in de publieke- en non-profit sector. Vanuit zowel bestuurlijke, strategische als bedrijfseconomische invalshoek komen aan bod: Verantwoording en verslaglegging Organisaties in de publieke- en non-profit sector opereren niet als losstaande entiteiten, maar in netwerken met andere stakeholders. Met deze stakeholders wordt samen gewerkt aan het oplossen van maatschappelijke problemen. Dat maakt dat informatie-uitwisseling met deze partijen van cruciaal belang is. Horizontale verantwoording en integrated reporting zijn belangrijke instrumenten om de legitimatie van organisaties te waarborgen. De controller en de maatschappelijke agenda Leer meer over de verschillende vormen van maatschappelijke meerwaarde van publieke en non-profitorganisaties. Hoe zorg je ervoor dat naast de financiële bedrijfsvoering ook maatschappelijke meerwaarde op de agenda staat? Management control en risicomanagement De controller adviseert de leiding over de opzet en werking van het management controlsysteem, dat past bij de geformuleerde strategie, de geformuleerde doelstellingen en de geïdentificeerde risico s. Beheersingssystemen zijn van toepassing op de input, de processen en de resultaten van de organisatie, maar kennen soms ook perverse effecten. Verschillende perspectieven op management controlsystemen komen aan bod. U krijgt handvatten uitgereikt om risico s binnen uw organisatie bespreekbaar te maken. Marktwerking en privatisering Voor de sanering van de overheidsfinanciën grijpt men vaak naar mechanismen uit de markt zoals: eigen bijdrage en outsourcing. Wat zijn de meest actuele ontwikkelingen en vraagstukken in zowel bestuurlijke, juridische als economische zin? Wat zijn de risico s van private activiteiten bij publieke organisaties, en hoe beheers je een non-profitorganisatie die bloot staat aan marktbewegingen? Een actualiteitenprogramma over marktwerking en privatisering. Niet meer uit ons programma weg te denken! Tijdens deze meerdaagse, multidisciplinaire mastercourse gaat u aan de slag met actualiteiten en frist u de voor uw beroep noodzakelijke vakkennis op. Van Rijk, provincie en gemeente tot woningcorporaties en ziekenhuizen: iedere mastercourse is up-to-date en biedt u weer een volledig nieuw programma over het brede spectrum van de publieke sector. Vraagstukken over good governance Rode draad binnen de verschillende mastercourses zijn good governance vraagstukken met daarin aandacht voor control, audit en toezichtaspecten. U krijgt ruimschoots de gelegenheid om ervaringen uit te wisselen met vakgenoten. Om het programma echt te laten aansluiten op de actuele praktijk, wordt er nog volop gewerkt aan de inhoudelijke invulling. Ongeveer 3 maanden voor aanvang wordt het programma gepubliceerd op Na deze 3-daagse mastercourse bent u weer geheel op de hoogte van alle relevante ontwikkelingen op het gebied van good governance in de publieke sector en overheidsaccountancy. Overheidsaccountants, interne overheidsauditors en openbaar accountants werkzaam voor de overheid. programmavoorzitter: Leon van den Nieuwenhuijzen RA de docenten worden nader bekend gemaakt bij het plaatsen van het programma op de site Scheveningen / / uur (incl. logies) Leden Niet-leden PE-punten: 20 Controllers en accountants in of gelieerd aan een controlfunctie in de publieke- of non-profit sector. prof. dr. R.H.J.M. Gradus dr. Tjerk Budding, hoofddocent Management en Financial Accounting aan de postgraduate opleiding Public Controlling, het Zijlstra Center, Vrije Universiteit Amsterdam K.H. van Eijck MSc, onderzoeker en promovendus van het Zijlstra Center, docent Methoden en Technieken en coördinator van het methodologieën onderzoek. prof. dr. R.H.J.M. Gradus, hoogleraar Bestuur en Economie van de publieke en non-profit sector en directeur van het Wetenschappelijke Instituut CDA. dr. Pieter Veen CPC is docent en onderzoeker aan de Postgraduate opleiding Public Controlling, het Zijlstra Center, Vrije Universiteit Amsterdam 18 19

11 Specials vernieuwd nieuw Specials 2 t/m 5 juli 2013, Regio West Vierdaagse summercourse NBA Opleidingen 2013 Summercourse voor financieel managers 2013 Woensdag 21 augustus t/m vrijdag 23 augustus 2013 óf 9 t/m 12 juli 2013, Heerlickheijd van Ermelo 6 t/m 9 augustus 2013, Hostellerie La Butte aux Bois, Lanaken (B) 13 t/m 16 augustus 2013, Landgoed Lauswolt, Beetsterzwaag / / / uur (incl. logies) Leden Niet-leden PE-punten: 26 prof. dr. Henk Langendijk Een allround PE-meerdaagse met veel terugkerende deelnemers. Geen wonder, want de inhoud is ieder jaar helemaal anders. Wat wél altijd hetzelfde is: de uitstekende docenten en een luxe hotel met diverse (sport)faciliteiten waar u op een van de avonden facultatief kunt deelnemen aan een informele groepsactiviteit. De netwerkplek bij uitstek! Vergroot en update uw kennis tijdens de summercourse. De onderwerpen van de summercourse zijn altijd veelzijdig, actueel en verrassend. In drieëneenhalve dag actualiseert en vergroot u uw kennis van zeer uiteenlopende onderdelen van het accountantsberoep. Kennisuitwisseling met beroepsgenoten uit diverse specialismen en discussiëren over de laatste ontwikkelingen op het vakgebied zijn succesvolle terugkerende onderdelen. Enkele thema s staan hieronder, maar de precieze invulling wordt begin 2013 bekendgemaakt: actualiteiten externe verslaggeving actualiteiten controle actualiteiten ondernemingsrecht fiscale actualiteiten Iedere accountant: intern en openbaar accountants, overheidsaccountants en accountants in business. Juist deze combinatie van professionals maakt deze summercourse zo waardevol. prof. dr. Peter Diekman RA, hoogleraar Compliance & Risk Management Erasmus Universiteit Rotterdam prof. dr. Henk Langendijk, hoogleraar externe verslaggeving Universiteit van Amsterdam en Nyenrode Business Universiteit prof. dr. mr. Marcel Pheijffer RA, hoogleraar accountancy aan de Universiteit Nyenrode en hoogleraar forensische accountancy aan de Universiteit Leiden prof. Luc Keuleneer MBA, directeur KPMG Brussel, rechter Rechtbank van Koophandel Brussel en hoogleraar financial management en treasury management aan de Vrije Universiteit Amsterdam mr. Hans Zwagemaker, zelfstandig gevestigd drs. Stefan Betting RA, AKB Accountants drs. Tom Koning RA, Cygnus Atratus dr. Jodi Roest, Universiteit van Amsterdam In de zomer het nuttige met het aangename combineren? Kom dan naar één van onze summercourses! Tijdens deze driedaagse summercourse gaan topdocenten in op de laatste ontwikkelingen binnen het financieel-economische management. Het programma en de locatie bieden u diverse mogelijkheden voor ontspanning: u overnacht in een luxe hotel met diverse (sport)faciliteiten en u kunt facultatief deelnemen aan een social event tijdens één van de avonden. In drie dagen verdiept u uw vakkennis. U kunt van gedachten wisselen met beroepsgenoten uit diverse specialismen en discussiëren over de laatste ontwikkelingen. Op dag één behandelt de docent NL GAAP: Editie RJ 2012 Verslaggevingsaspecten Flex wet Derivaten (RJ 290) En de volgende onderdelen van IFRS: IAS 19 R IFRS 10, 11, 12 en 13 Op dag twee gaat het over leiderschap: over geen onderwerp wordt in organisaties zoveel nagedacht als over leiderschap. Vaak beseft men daarbij niet dat het gaat om een verschijnsel dat behoorlijk subversief is. Leiders zijn er immers niet om zich als volleerde bureaucraten netjes aan de regels te houden. Twee vragen zullen ons bezighouden: 1) Vloeit de belangstelling voor leiderschap voort uit een soort romantisch verlangen om aan het bureaucratische moeras te ontsnappen? 2) Zijn er alternatieve manieren om over een minder subversieve vorm van leiderschap na te denken? Beide vragen lijken zwaar en theoretisch, maar prof. dr. René ten Bos zal tijdens deze dag laten zien dat ze voor de alledaagse praktijk heel relevant zijn. Dag drie wordt ingevuld met een actueel onderwerp en wordt nader bekend gemaakt. Kijk op Controllers en accountants in business in (hoger) financieel management. prof. dr. Henk Langendijk, hoogleraar externe verslaggeving Universiteit van Amsterdam en Nyenrode Business Universiteit (28 augustus) Laurens Storm van s Gravesande RA, werkzaam bij de Belastingdienst Amsterdam en docent/examinator Nyenrode Business Universiteit en Universiteit van Amsterdam (21 augustus) prof. dr. René ten Bos, hoogleraar wijsbegeerte en organisatietheorie, Radboud Universiteit Nijmegen overige docenten worden nader bekend gemaakt. Woensdag 28 augustus t/m vrijdag 30 augustus 2013 Heerlickheijd van Ermelo, Ermelo / / uur (incl. logies) Leden Niet-leden PE-punten: 20 Voor meer informatie of aanmelden: prof. dr. René ten Bos 20 21

12 Specials nieuw Specials Woensdag 26 juni t/m vrijdag 28 juni 2013 of Maandag 30 september t/m woensdag 2 oktober 2013 Heerlickheijd van Ermelo, Ermelo / / uur Prijs: (incl. logies) Leden Niet-leden PE-punten: 20 Mastercourse voor financieel managers 2013 Tijdens deze driedaagse multidisciplinaire mastercourse presenteren topdocenten lesstof die een verdieping biedt op specifieke onderwerpen. Zo kunt u met één mastercourse uw kennis van verschillende actuele thema s opfrissen en verdiepen. Daarnaast heeft u ruimschoots de gelegenheid om ervaringen uit te wisselen met vakgenoten. Na deze mastercourse bent u op de hoogte van relevante trends en ontwikkelingen op het financiële vakgebied. Dag 1: Professional leadership Wat is de belangrijkste taak van het managen van een groep professionals? Het scheppen van een werkklimaat waarin talent en creativiteit van de medewerkers ten volle ingezet wordt voor de realisering van de collectieve ambitie van de organisatie. Er zijn routinematig werkende en innoverende professionals, cosmopolitisch en lokaal ingestelde professionals, jonge high potentials, productietijgers en oude meesters. Ieder van hen vereist een andere managementstijl. Het doel van deze dag is u te leren te durven differentiëren, want niets is zo ongelijk als de gelijke behandeling van ongelijken. Dag 2: How to manage a company in turbulent times Veel ondernemers kampen nu met de vraag: hoe loods ik mijn bedrijf door de huidige financieel-economische crisis en maak ik mijn organisatie meer crisisbestendig? Vandaag staat in het teken van een business game. U stippelt in groepsverband het beleid van een internationale organisatie uit. Een onderneming wordt met vele risico s geconfronteerd en de constante vraag is dan ook of de onderneming in control is. Een belangrijk aandachtsgebied is governance risk en in het bijzonder het CEO-risk. Er zijn veel voorbeelden te noemen waar de CEO (bij onder andere BP, Apple, UBS) het verschil in positieve of negatieve zin maakt. U sluit deze interactieve dag af met een persoonlijk verhaal van een CEO. Dag 3: Integrated reporting Integrated reporting staat voor een nieuwe benadering van publieke verslaggeving. Het maakt een koppeling tussen enerzijds de strategie, governance en de financiële prestaties van een onderneming en anderzijds de sociale, duurzame en economische context waarin het opereert. Investeerders en andere belanghebbenden krijgen daardoor een beter inzicht in de wijze waarop de onderneming de strategie uitvoert en wat de impact daarvan is op de maatschappij. Dat is belangrijke informatie voor bijvoorbeeld institutionele beleggers bij het maken van een investeringskeuze. Masterclass fusie & overname Roerige tijden vragen bij de één om desinvesteren van activiteiten maar bieden een ander juist interessante mogelijkheden om te investeren in een overname ervan. In de meeste gevallen raken financiële professionals dan betrokken bij een spel dat normaal gesproken geen onderdeel uitmaakt van het reguliere takenpakket. U krijgt als professional te maken met ervaren adviseurs, terwijl u zelf de regie in handen wilt houden. Uw kennis en inzichten zijn van groot belang indien u een waardevolle en vaardige gesprekspartner in de onderhandelingen wilt zijn. Deze masterclass biedt u actuele kennis en inzichten die nodig zijn voor het met succes regisseren van een mogelijke fusie of overname. Het programma vertrekt vanuit het perspectief van de kopende partij en is ook geschikt voor vertegenwoordigers van de verkopende kant. Het programma volgt de verschillende stappen van een fusie- en overnametraject en de volgende thema s: Strategische heroriëntatie en het definiëren van een fusie- en overname strategie; Het zoeken en benaderen van targets en het oplijnen van het proces; Waardebepaling versus prijsstelling; wat is reëel en waarom; Hoe een overname te financieren in het huidige economisch klimaat; De belangrijkste juridische en fiscale do s en dont s; Het belang van due diligence en hoe dat aan te pakken; Postfusie integratie; hoe voorkom ik een kater als de champagneflessen leeg zijn? Financiële professionals met betrokkenheid bij fusie- en overnameprocessen met basiskennis van deze processen. drs. Jan de Kroon, organisatie-adviseur en directeur Improfin Groep mr. Wim Cassee, bedrijfsjurist en partner van Convectis Pierre Steeghs RA, accountant, fiscalist en managing partner van Rubicon Donderdag 16 en vrijdag 17 mei 2013 Improfin Groep, Den Bosch / uur (excl. logies) Leden Niet-leden PE-punten: 15 Voor meer informatie of aanmelden: Controllers en accountants in (hoger) financieel management. prof. dr. ir. Mathieu Weggeman prof. dr. ir. Mathieu Weggeman, hoogleraar organisatiekunde, in het bijzonder innovatiemanagement aan de faculteit industrial engineering & innovation sciences, Technische Universiteit Eindhoven prof. Luc Keuleneer MBA, directeur KPMG Brussel en hoogleraar financial management en treasury management Vrije Universiteit Amsterdam prof. dr. Dirk Van Lindt, hoogleraar Hogeschool-Universiteit Brussel Hilde Decan, hoofddocent Hogeschool-Universiteit Brussel Eric Willems, CEO Audax prof. dr. Dick de Waard RA MA, hoogleraar faculteit economie en bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen drs. Jan de Kroon 22 23

13 Specials nieuw Algemeen & strategisch management 27 mei, 24 juni, 19 september 2013 Nyenrode Business Universiteit, Breukelen uur Prijs: Leden 895 Niet-leden 895 PE-punten: 9 Bijzonderheden: U kunt zich ook aanmelden voor een afzonderlijke cursus. De prijs per sessie bedraagt 325. Voor meer informatie of aanmelden: Fraudedagen Meer inzicht in fraude! De Fraudedagen bestaan uit drie bijeenkomsten en drie thema s die u regelmatig in het nieuws aantreft. Schrijf u direct in voor deze unieke fraude reeks! Ga aan de slag met professionals uit de praktijk en krijg inzicht in: faillissementsfraude vastgoedfraude het herkennen van fraudesignalen De drie thema s van de fraudedagen sluiten aan bij de laatste ontwikkelingen omtrent fraude. Na het volgen van deze bijeenkomsten bent u op de hoogte van de werkwijzen van fraudeurs, leert u fraudesignalen herkennen en kent u enkele aspecten van de bestrijding van faillissementsfraude. Vastgoedfraude - maandag 27 mei PE-punten Vastgoedfraude staat in de publieke belangstelling. Duidelijk is dat alle typen vastgoedbeleggers en eigengebruikers, groot en klein, het slachtoffer kunnen worden van vastgoedfraude. Het gaat al snel om grote bedragen. Aan de hand van praktijkvoorbeelden bespreekt u op interactieve wijze de werkwijzen van fraudeurs. Na deze bijeenkomst bent u op de hoogte van de risico s en hoe u deze kunt signaleren. Docent: prof. dr. Tom Berkhout MRE MRICS. Zie pagina 73 voor de volledige cursustekst. Het herkennen van fraudesignalen - maandag 24 juni PE-punten Wie een ziekte wil bestrijden, zal de symptomen moeten herkennen. Hetzelfde geldt voor fraudebestrijding; kennis over het ontstaan en de ontwikkeling van een bepaalde fraudevorm is essentieel. In deze sessie beantwoorden we vragen als: Hoe ontstaat fraude? Door welke (herkenbare en repeterende) factoren kan fraude zijn beslag krijgen? Hoe komt een (tot dan integer) persoon ertoe zich te laten verleiden tot frauduleus handelen? En (h)erkent men de beslissende stap wel? Welke vaste patronen zijn in de fraudevelden te onderscheiden? Waarom is het noodzakelijk dergelijke patronen tijdig te herkennen? Het fraudeonderzoek wordt behandeld en u krijg antwoord op vragen als: bent u bevoegd te onderzoeken? Welke wet- en regelgeving is van toepassing? Docent: René ter Haar RA CFE. Zie pagina 69 voor de volledige cursustekst. Interview Stefan Betting Revolutie binnen de accountancy Een gelijksoortige revolutie als een paar jaar terug bij notarissen plaatsvond, volstrekt zich nu binnen de accountancy, zo signaleert Stefan Betting. De prijzen staan onder druk, wet- en regelgeving nemen toe en klanten gaan steeds meer werk zelf doen. Accountantskantoren beraden zich op hun activiteiten en businessmodel. Nu al is een duidelijke trend zichtbaar dat kantoren zich specialiseren in sectoren of bepaalde werkzaamheden. Dat zal leiden tot nieuwe marktproposities. Al voor de crisis wilden klanten steeds vaker afspraken maken over vaste tarieven voor reguliere diensten, zoals samenstel- of controleopdrachten. Daarnaast zijn er ontwikkelingen op het gebied van ICT die de druk op het rendement vergroten. Klanten gaan zelf steeds meer werk doen dat voorheen bij de accountant lag, bijvoorbeeld het invoeren van gegevens. Terwijl de prijzen onder druk staan, worden accountantskantoren geconfronteerd met toenemende wet- en regelgeving, zeker voor controlewerkzaamheden. Ander businessmodel Stefan Betting: Dit is het moment voor accountantskantoren om hun businessmodel onder de loep te nemen. Zij moeten hun positie herijken en inspelen op de ontwikkelingen. Alles bij het oude laten is geen optie. Dat heeft te maken met de aanhoudende recessie - wie wil overleven, zal moeten veranderen - maar ook met de tariefdruk en veranderende wensen van de klant. Veel kleinere en middelgrote kantoren gaan zich specialiseren. Zij richten zich alleen nog maar op controlewerkzaamheden, of juist alleen op adviesdiensten en samenstelwerk. Of zij specialiseren zich in een bepaald type klanten, zoals de non-profit- of bouwsector. Continue transparantie Zeker bij de oudere generatie zie ik soms angst om af te stappen van het oude vertrouwde. Dat is begrijpelijk, want jarenlang hebben zij zo uitstekend gefunctioneerd. Maar gelukkig is er ook veel veranderbereidheid, want voor de kantoren die het goed aanpakken, liggen er allerlei kansen. Wij kunnen de stap maken van geschiedschrijving in jaarrekeningen die maanden na de balansdatum verschijnen naar continue transparantie. Maar de accountant kan ook een waardevolle adviseur zijn in de begeleiding bij financiering of het in kaart brengen van de liquiditeit. Op korte termijn, in 2013, kunnen wij inspelen op vraagstukken rond de nieuwe flex-bv-wet en de verplichtingen voor stichtingen om te publiceren. drs. Stefan Betting RA Steeds meer klanten gebruiken internet als eerste informatiebron, bijvoorbeeld over rechtsvormen of regelgeving. prof. dr. Tineke Hilverda Faillissementsfraude - donderdag 19 september PE-punten Faillissementsfraude kan worden omschreven als het opzettelijk en onrechtmatig benadelen van schuldeisers in faillissement. Dit komt voor bij ongeveer een derde van alle faillissementen en veroorzaakt enorme schade. Het is dan ook belangrijk dat deze fraude wordt aangepakt. In deze sessie komen de aspecten van civielrechtelijke en strafrechtelijke bestrijding van faillissementsfraude aan de orde. Docent: prof. dr. Tineke Hilverda. Zie pagina 45 voor de volledige cursustekst. De fraudedagen zijn bedoeld voor controllers, accountants, fiscalisten, advocaten, adviseurs, bedrijfseconomen en andere financieel professionals met het aandachtsgebied fraude. Andere eisen Steeds meer klanten gebruiken internet als eerste informatiebron, bijvoorbeeld over rechtsvormen of regelgeving. Het advies van de accountant geeft verdieping en helpt de klant bij de toepassing in zijn specifieke situatie. Doordat wij dichtbij de bron zitten en de klant goed kennen, zijn wij de adviseur bij uitstek. Het beroep wordt dus steeds minder uitvoerend, maar meer signalerend en adviserend. Het aantal contactmomenten groeit van een naar meerdere keren per jaar. Dat stelt andere eisen aan de accountant. De accountant van nu is proactief, heeft goede communicatieve vaardigheden en kan zich goed inleven in de klant. drs. Stefan Betting RA is zelfstandig gevestigd registeraccountant en docent, examinator en scriptiebegeleider (internationale) externe verslaggeving Nyenrode Business Universiteit Stefan Betting 24 25

14 Algemeen & strategisch management Algemeen & strategisch management Donderdag 30 en vrijdag 31 mei 2013 Mercure Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur (beide dagen) (excl. logies) Leden Niet-leden PE-punten: 13 Strategie implementatie Hoe organisaties hun strategie werkend krijgen De meest gestelde vraag die financiële professionals over strategie stellen gaat niet over wat de strategie moet zijn, maar hoe strategie succesvol te implementeren. Aan modellen, best practices en adviezen is geen gebrek, maar toch gaat implementatie bij veel organisaties moeizaam of mislukt. Deze tweedaagse cursus levert u grip op dit weerbarstige onderwerp, met de nieuwste concepten, voorbeelden uit de praktijk en aandacht voor de eigen rol bij de implementatie van strategie. Bovendien gaat u met uw eigen implementatievraagstuk aan de slag. Deze cursus heeft als doel om de effectiviteit van financiële professionals te vergroten als het gaat om strategische implementatieprocessen. Hierbij is er aandacht voor zowel de rol van de individuele deelnemer, als voor steeds terugkerende vraagstukken op organisatieniveau. De cursus is zodanig vormgegeven dat u niet alleen nuttige theorie en cases voorgeschoteld krijgt, maar ook leert van het meteen toepassen van concepten en denkmodellen op uw eigen organisatie. Op de eerste dag van de cursus ligt de nadruk op het verbreden en verdiepen van het strategisch denkvermogen van de deelnemers. Met behulp van concepten, instrumenten, cases en voorbeelden over strategie-implementatie zullen de deelnemers belangrijke issues, valkuilen en mogelijkheden sneller en beter leren identificeren. Op de tweede dag van de cursus ligt de nadruk op het in de praktijk brengen van de nieuwe inzichten die de deelnemers hebben opgedaan. Dit wordt gedaan aan de hand van strategische implementatievraagstukken die de deelnemers zelf voorbereiden en meebrengen. Due diligence Uw relaties verwachten dat u hen succesvol begeleidt bij de overname van een onderneming. Tot uw taken rekenen zij onder andere de uitvoering van due diligence onderzoek, rapportage en overige specifieke due diligence-vraagstukken. Deze praktische cursus biedt u handvatten en verdieping bij het doen van due diligence-onderzoek. Deze cursus heeft tot doel accountants die te maken hebben met fusies en/of overnames praktische handvaten te bieden ten aanzien van financiële, fiscale en juridische aspecten en due diligence vraagstukken. De cursus bestaat uit vier onderdelen: Deel 1: een algemene introductie tot due diligence, verschillende definities, de plaats binnen wet- en regelgeving en relevante jurisprudentie. Deel 2: het juridische traject van een overname hierbij wordt stilgestaan bij de Letter of Intent (LOI), het juridische due diligence onderzoek en de vertaling van LOI en due diligence bevindingen naar de Sale and Purchase Agreement (SPA). Deel 3: het fiscale due diligence onderzoek staat stil bij fiscale zaken in de pre deal fase (financiering, structurering en LOI), de deal fase (fiscale optimalisatie structuur, due diligence, garantie/vrijwaring) en post deal fase (fiscale optimalisatie, implementatie en fiscale formaliteiten). Deel 4: het financiële due diligence onderzoek, hierbij wordt ingegaan op specifieke aandachtspunten tijdens het financiële due diligence onderzoek (uitgewerkt in een aantal praktijkvoorbeelden), verschillende transactie structuren (locked box versus completion accounts), het verschil tussen ondernemingswaarde en aandeelhouderswaarde en vendor due diligence versus vendor assistance. Woensdag 12 juni 2013 Houten uur Leden 895 Niet-leden PE-punten: 9 CFO s, (register) controllers en accountants (RA/AA) die betrokken zijn bij strategische implementatievraagstukken, of waarbij strategie implementatie een belangrijke contextvariabele vormt bij het uitvoeren van de eigen werkzaamheden. dr. Martijn Rademakers is managing director van het Center for Strategy & Leadership te Rotterdam en executive fellow van de Rotterdam School of Management, Erasmus Universiteit. Openbare en interne accountants en accountants in business. drs. Stefan Betting RA (algemeen) zelfstandig gevestigd registeraccountant mr. Jeroen Bleeker (juridisch) werkzaam als partner bij Janssen Broekhuysen Advocaten. mr. Rowdy Schouten (fiscaal) werkzaam als partner bij JSA Tax Consultancy drs. Joost Siemensma RA (financieel) werkzaam als partner bij SINCERIUS Transaction Services dr. Martijn Rademakers drs. Stefan Betting RA 26 27

15 Externe verslaggeving Externe verslaggeving drs Dingeman Manschot RA Accountants moeten scherp blijven, zeker in deze tijden van continu veranderende regelgeving in combinatie met toenemende complexiteit Dingeman Manschot Interview Dingeman Manschot Elke accountant moet de regels snappen De afgelopen jaren volgt de ene nieuwe verslaggevingsregel de andere op. Compliant zijn is een dagtaak voor ondernemingen en ook accountants moeten flink ploeteren om bij te blijven. Dat levert soms negatieve sentimenten op. Dingeman Manschot bekijkt het liever van de zonnige kant. Wie het nieuwe speelveld begrijpt, kan de regels gebruiken om zijn kwaliteit te verhogen. Sinds de invoering van IFRS in 2005 worden de regels continu aangescherpt. Dingeman Manschot: Perfecte regels bestaan niet, maar de IASB probeert de regels zoveel mogelijk te optimaliseren. Bijvoorbeeld rond leasing is de IASB bezig met een project om de regels te verbeteren. Nieuwe regels beogen dat de jaarrekening een beter beeld van de werkelijkheid geeft. Ook schandalen leiden vaak tot nieuwe regels. Bovendien bemoeit de politiek zich steeds meer met verslaggevingsregels; in de G20 staat dit sinds de kredietcrisis op de agenda. Daarnaast uiten diverse partijen de wens om de toelichtingsvereisten te verminderen, niet zozeer voor de toepassers, maar vooral voor de gebruikers van de jaarrekening. Investeerders en andere gebruikers zijn gebaat bij transparantie. Toelichtingen zijn nu vaak zo uitgebreid dat gebruikers door de bomen het bos niet meer zien. Welke veranderingen binnen IFRS liggen in het verschiet? De regels op het gebied van consolidatie en joint arrangements binnen Europa worden per 2014 gewijzigd. Bij de IASB lopen ook projecten rond het verwerken van leasecontracten, opbrengsten, financiële instrumenten en verzekeringscontracten. Deze projecten worden naar verwachting in 2013 afgerond en de regelgeving die daaruit voortvloeit zal waarschijnlijk in de tweede helft van dit decennium ingevoerd worden. Bedrijven en accountants kunnen daar nu al op anticiperen door deze projecten goed te volgen. En in Nederland? De NL GAAP-regelgeving is wat minder veranderlijk; de Raad voor de Jaarverslaggeving probeert het platform stabiel te houden. In ons land is er wel een toenemende aandacht voor externe verslaggeving van derivaten. In het mkb is er niet altijd voldoende aandacht voor derivaten en de risico s hiervan. Dat geldt ook voor de nonprofitsector. Dat onderwerp staat momenteel in de schijnwerpers. Moet elke accountant op de hoogte zijn van de ontwikkelingen op het gebied van externe verslaggeving? Of je nu werkzaam bent in de audit of in business, elke accountant moet begrijpen hoe de regels werken. Soms hoor ik vakgenoten zeggen: Derivaten? Dat speelt bij mijn klanten niet, dus daar hoef ik niets over te weten. Terwijl blijkt dat banken deze wel degelijk aan hun klanten verkocht hebben, bijvoorbeeld als constructie om een variabele rente vast te zetten. Als blijkt dat je daar te lichtzinnig aan voorbij gegaan bent, loop je risico s. Accountants moeten scherp blijven, zeker in deze tijden van continu veranderende regelgeving in combinatie met toenemende complexiteit bij ondernemingen. Je hoeft geen specialist te zijn op alle gebieden, maar je moet dit soort instrumenten wel snappen en actief meenemen. Je kunt dat zien als een moetje, maar ik zie het liever als een nieuwe uitdaging om je werk nog beter te doen. drs. Dingeman Manschot RA, director Accounting & Auditing Center Deloitte Accountants B.V. Overheidsverslaggeving in internationaal perspectief Wat zijn de nieuwste ontwikkelingen in de internationale verslaggevingsregels voor de publieke sector (IPSAS)? Wat zeggen de internationale regels over enkele actuele vraagstukken in de financiële verslaggeving binnen de Nederlandse publieke sector? Kunnen we daarvan iets leren voor de Nederlandse praktijk? Docenten die actief bij IPSAS betrokken zijn beantwoorden deze vragen aan de hand van actuele vraagstukken in de cursus Overheidsverslaggeving in internationaal perspectief. Na afloop van deze cursus heeft u inzicht in de praktische toepassingsmogelijkheden van de internationale verslaggevingsregels voor de publieke sector (IPSAS). Na een korte instructie over een actueel verslaggevingsonderwerp in de Nederlandse publieke sector volgt steeds een discussie tussen de aanwezige cursisten en docenten over de verschillen tussen de Nederlandse- en de internationale regels. Aandacht zal bijvoorbeeld worden besteed aan de volgende vraagstukken: Hoe rapporteert de Nederlandse rijksoverheid over haar staatsbanken in vergelijking met andere landen? Wanneer komen verliezen en winsten van staatsbanken tot uitdrukking in de Rijksrekening? Hoe komen de effecten van de grote bezuinigingen in de komende jaren tot uitdrukking in de jaarrekening van Nederlandse overheden. Bevorderen de huidige verslaggevingsregels bezuinigingen op korte termijn? Diverse provincies en gemeenten vertonen grote overschotten door de verkoopopbrengsten van aandelen Nuon en Essent. Hoe transparant zijn jaarrekeningen van provincies en gemeenten als ze waardestijgingen van de deelnemingen pas tonen bij verkoop? In het primair en voortgezet onderwijs is de BAPO-voorziening (Bevordering Arbeidsparticipatie Ouderen) verboden. Wat zeggen internationale regels hierover? Bij woningcorporaties leidt de waardering van het sociaal onroerende goed tot veel discussie. Wat zeggen de internationale regels: kostprijs, herwaardering of afboeken naar de bedrijfswaarde? Openbaar accountants, overheidsaccountants en andere financieel-economische professionals werkzaam in de publieke sector. prof. dr. Frans van Schaik RA, hoogleraar Management Accounting aan de Universiteit van Amsterdam, partner Deloitte Accountants en lid van de IPSAS Board. drs. Thomas van Tiel RA, Rijksauditdienst, ministerie van Financiën, technical advisor IPSAS Board Maandag 21 januari 2013 Nieuwegein uur Leden 475 Niet-leden 575 PE-punten: 4 prof. dr. Frans van Schaik RA 28 29

16 Externe verslaggeving vernieuwd Externe verslaggeving Dinsdag 19, woensdag 20 en donderdag 21 maart 2013 Bilderberg Hotel Groot Heideborgh, Garderen 10:00-19:00 / 09:00-19:00 / 09:00-16:00 uur (incl. logies) Leden Niet-leden PE-punten: 20 Basiscursus IFRS Beursgenoteerde ondernemingen publiceren sinds 2005 hun geconsolideerde cijfers volgens International Financial Reporting Standards (IFRS). Andere ondernemingen mogen dit op vrijwillige basis doen. Ook in de Nederlandse verslaggeving zijn veel elementen uit IFRS overgenomen. Deze basiscursus maakt u vertrouwd met de beginselen van IFRS. Het doel van deze intensieve 3-daagse cursus is u vertrouwd te maken met de beginselen van IFRS in de volle breedte. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan de verschillen met Nederlandse verslaggevingsgrondslagen. (Onder andere) algemene ontwikkelingen in IASB, inclusief herstructurering, erkenning IFRS door EU, SEC, IOSCO en ontwikkelingen in Nederland, framework IFRS, first time application, conversie-issues, presentation (IAS 1), inclusief stelsel- en schattingswijziging provisions consolidation revenue recognition (IAS 18, inclusief ruiltransacties uit IAS 16) employee benefits (IAS 19) leasing (IAS 17 en ED Leasing) financiële instrumenten (IAS 32 en 39) Iedere financiële professional die goed op de hoogte wil zijn van de International Financial Reporting Standards. prof. dr. Henk Langendijk, hoogleraar externe verslaggeving Universiteit van Amsterdam en Nyenrode Business Universiteit De overige docenten worden later bekend gemaakt Update IFRS 2013 Heeft u behoefte aan meer overzicht van veranderingen op het gebied van de International Financial Reporting Standards (IFRS)? In 2013 en 2014 worden diverse belangrijke standaarden van kracht met vaak grote gevolgen voor de financiële verslaggeving, informatiesystemen en soms de bedrijfsactiviteiten zelf. In deze cursus gaat u in op de hectische ontwikkelingen in IFRS en op welke wijzigingen u nu reeds kunt doorvoeren. Na deze cursus bent u op het gebied van IFRS weer helemaal bij en weet u wat er in 2013, 2014 en daarna gaat veranderen. In één cursusdag behandelt u alle wijzigingen in IFRS die recent van kracht zijn geworden. Ook krijgt u een update van standaarden die reeds zijn goedgekeurd en binnenkort in werking treden. U staat kort stil bij de projecten waarmee de IASB bezig is. In de cursus Update IFRS 2013 gaat u aan de slag met: IAS 19 Employee Benefits Revised (pensioenen) IFRS 10 Consolidation, IFRS 11 Joint arrangements en IFRS 12 Disclosures in Other Entities IFRS 13 Fair value accounting IAS 39 financiële instrumenten en haar opvolgers zoals IFRS 9, ED Hedging en ED Impairment etc. het jaarlijkse Improvements project met kleine wijzigingen in diverse standaarden omzetverantwoording leases diverse IFRIC interpretaties Samen met uw medecursisten bespreekt u de discussies rondom de fair value waardering. Een en ander wordt geïllustreerd aan de hand van voorbeelden en korte cases. Woensdag 24 april 2013 Amsterdam uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-punten: 7 Accountants, controllers en financieel professionals die reeds IFRS-kennis hebben opgedaan en die in één dag bijgepraat willen worden over de ontwikkelingen in de afgelopen periode. prof. dr. Henk Langendijk prof. dr. Leo van der Tas RA, vaktechnisch partner Ernst & Young, lid Advisory Council IASB, voormalig lid van IFRIC, voorzitter Ernst & Young IFRS Policy Committee en hoogleraar Universiteit van Tilburg Maarten Hartman RA is als director werkzaam bij PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Assurance National Office te Amsterdam. Hij is voormalig vice-voorzitter van de vaktechnische staf van de Raad voor de Jaarverslaggeving. prof. dr. Leo van der Tas RA fundamental 30 31

17 Externe verslaggeving Externe verslaggeving Donderdag 16 mei 2013 Mercure Hotel, Amsterdam Airport uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-punten: 6 Basel III De financiële crisis die zich verder ontwikkelde tot een economische crisis heeft de toezichthouders ertoe gezet de kapitaalseisen, zoals vastgelegd in de Basel I en de Basel II akkoorden, onder de loep te nemen. Na een consultatieronde in 2009 is in juli 2010 een nieuw pakket aan eisen door het Bazels Comité (BIS) vastgesteld. Dit pakket heeft tot doel dat zowel de kwaliteit als het niveau van kapitaalreserves van banken verbeterd worden. Kapitaaleisen voor bepaalde producten gaan omhoog. Banken worden gestimuleerd om in goede tijden additionele kapitaalbuffers op te bouwen, zodat zij meer vet op de botten hebben om mindere tijden te doorstaan. Voldoen banken niet of onvoldoende aan deze extra buffer dan worden zij beperkt in de mate waarin dividenden kunnen worden uitgekeerd of prestatie gerelateerde beloningen kunnen worden betaald. Naast een verscherping van de kapitaaleisen introduceert Basel III ook een aantal standaarden voor liquiditeit. Deze liquiditeitsstandaarden hebben te maken met een stresstest die moet aantonen dat banken één maand van zeer zwaar weer kunnen doorstaan. Daarnaast zal een langere termijn liquiditeitsstandaard worden geïntroduceerd die te maken heeft met de beperking van de mismatch in looptijd van activa en passiva. To lease or not to lease Het IASB-voorstel voor een nieuwe standaard over leases wordt wel de nieuwste revolutie in financiële verslaggeving genoemd. IASB stelt in de draft standard voor om alle leases, dus ook huur, huurkoop en erfpacht op de balans te zetten van de gebruiker van het actief. Met zeer grote gevolgen voor financiële ratio s zoals solvabiliteit, return on assets en dergelijke. Consequenties voor lessors en voor de IT-systemen Ook hebben deze voorstellen vergaande consequenties voor lessors en voor de IT-systemen van zowel lessors als lessees. Tijdens deze cursus wordt niet alleen ingegaan op de mogelijke gevolgen voor de fiscale behandeling van leases, maar ook worden enkele recente ontwikkelingen in de fiscale aspecten van leases behandeld. Deze cursus brengt u in één dag op de hoogte van de aanstaande wijzigingen in IFRS. Na het volgen van de cursus kunt u de belangrijkste consequenties voor uw bedrijf of uw cliënten inschatten. Woensdag 12 juni 2013 Mercure Hotel, Amsterdam Airport uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-punten: 6 Na afloop van deze cursus heeft u een goed beeld van Basel III en de achtergronden plus veranderingen ten opzichte van Basel II. noodzaak van toezicht op banken van Basel I naar Basel II naar Basel III aanscherping kapitaaleisen anti-cyclische kapitaalbuffers liquiditeitsratio s en eisen gaan banken nieuw kapitaal aantrekken? wat gaan klanten merken van de strengere eisen? Iedereen die geïnteresseerd is in een actuele status van Basel III: controllers, accountants, treasurers, financiële analisten, risicomanagers. Frans van Laar, directeur en trainer Van Laar Financial Training & Consultancy, heeft 18 jaar ervaring in de bancaire sector. Hij is aandelenanalist, investor relations manager en directeur research geweest. Hij is inmiddels 7jaar actief als professioneel trainer op het gebied van financieel management, bank risico management, waardebepaling van ondernemingen en strategie. In deze cursus worden de ontwerpstandaard Leases en de definitieve keuzes van de Board uitvoerig besproken. Daarbij wordt ingegaan op de volgende aspecten: welke contracten vallen in de nieuwe standaarden; de gevolgen voor de jaarrekeningen; welke stappen moeten worden genomen om de impact op de bedrijfsvoering, de informatiesystemen en de fiscaliteit te overzien; recente fiscale ontwikkelingen in de behandeling van leases. Accountants en controllers bij bedrijven die als lessee/huurder of lessor/verhuurder optreden. prof. dr. Leo van der Tas RA, vaktechnisch partner Ernst & Young, voormalig lid van IFRIC, lid van de IFRS Advisory Council, voorzitter Ernst & Young IFRS Policy Committee en hoogleraar Universiteit van Tilburg dr. Warner Bruins Slot, belastingadviseur KPMG Meijburg mr. Gerard van Lokven, voormalig secretaris van de Nederlandse Vereniging van Leasemaatschappijen (NVL). Tegenwoordig trainer over leases. Frans van Laar prof. dr. Leo van der Tas RA fundamental 32 33

18 Externe verslaggeving vernieuwd Externe verslaggeving Dinsdag 4 juni 2013 Mercure Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 450 Niet-leden 495 PE-punten: 5 Basiscursus Solvency II Voor verzekeraars komt er belangrijke nieuwe regelgeving aan; Solvency II als toezichtwetgeving en IFRS Fase II als accounting framework. De Europese Unie heeft de nieuwe Solvency II richtlijnen voor verzekeraars aangenomen. Bij de toepassing van de geavanceerde meettechnieken onder Solvency II krijgen verzekeraars veel beleidsvrijheid om hun risico s te meten en te managen en daarmee hun kapitaalsvereisten te beïnvloeden. Hiermee heeft Solvency II invloed op veel medewerkers in organisaties. Na deze cursus bent u op de hoogte van de hoofdzaken van Solvency II en de praktische consequenties voor implementatie en reporting. Drie peilers vormen Solvency II: quantitative capital requirements qualitative supervisory review en market discipline Finance & control, IT- en internal auditafdelingen van verzekeraars hebben direct te maken met de geavanceerde meettechnieken van de diverse risico s van verzekeraars. Ook hebben ze te maken met de controle van een strategisch, meestal complex en kostbaar, implementatieproject dat zich over meerdere jaren uitstrekt. Externe accountants van verzekeraars dienen de gevolgen van Solvency II te kennen voor de controle van verzekeraars, maar zullen in het implementatietraject ook naar project control willen kijken. Onderwerpen die tijdens deze Basiscursus Solvency II aan bod komen: Introductie en beoogde doelstelling van Solvency II Begrippen (correlatie, illiquiditeitspremie, cost of capital, tijdswaarde) Het Solvency II raamwerk (regelgeving, indeling in pilaren) Marktwaardebalans bepalen Benodigde solvabiliteit bepalen Governance elementen (vereiste functies), ORSA Rapportages onder Solvency II (uitgebreide rapportages inclusief disclosure naar de markt) Controllers, accountants in business, openbaar accountants en interne accountants die werken bij verzekeraars. Leergang Solvency II voor de financial NBA-VRC Opleidingen organiseert samen met De Nederlandse Bank de leergang Solvency II voor de financial. De leergang Solvency II voor de financial is geïnitieerd door de Branchegroep Verzekeringsmaatschappijen. In 4 compacte modules brengen zeer ervaren docenten u op de hoogte van de meest actuele aspecten van Solvency II (SII) en de impact hiervan op de nieuwe rol van de financial. Gedurende de hele leergang staat het behouden of verkrijgen van de regierol door financials centraal. Deze 5-daagse leergang brengt u de essentiële kennis en kunde bij van SII-regelgeving vanuit de praktijk. U krijgt meer inzicht in de implementatie en de daarmee gepaard gaande problematiek van governance, risicobeheer en beheersing. Na afloop kunt u uw veranderende functie in de organisatie beter bepalen en deze ook verder gaan invullen. In module I krijgt u vanuit een praktische insteek een overzicht van het SII Framework. Werkende vanuit de veronderstelling dat deelnemers al beschikken over basiskennis van SII gaan docenten in op het hoe en wat van het Framework: Hoe zitten de diverse pilaren van het SII Framework in elkaar? Wat zijn de consequenties van implementatie en binnen welk tijdspad dient het plaats te vinden? Hoe navigeer je door de regelgeving? Module II draait om de verdieping van de kennis van Pillar I. Er wordt ingezoomd op de verschillende componenten en benaderingen en u gaat aan de slag met de basis rekensommen voor Leven, Schade en Zorg. Daarnaast wordt ingegaan op de implementatie van Pillar I in de praktijk: Welke haken en ogen zijn er? Wat betekent dit voor data en systemen en Hoe kom je tot betrouwbare rapportages? De verdieping van Pillar II komt in module III aan de orde. Hiervoor wordt 1,5 dag uitgetrokken met diner en overnachting. In het 1e gedeelte staat de implementatie van ORSA centraal en wordt het Supervisory Review Process behandeld. In het 2e gedeelte worden de ervaringen gedeeld hoe ORSA is geïmplementeerd bij een van de grote verzekeraars. Besproken wordt wat wel en wat niet werkte en hoe je om kunt gaan met obstakels in de implementatie. Ook aan bod komt de impact van ORSA op de planning & control cyclus en op de rol van de financial. Tenslotte gaat het in module IV om de verdieping van Pillar III en de praktische toepassing van de opgedane kennis. U gaat in op de verschillende rapportages die vereist zijn onder Pillar III en hoe u deze kunt inregelen in de rapportagecyclus. De leergang wordt afgesloten met een praktijkmiddag. Vrijdag 22 maart, vrijdag 19 april, donderdag 23 mei, vrijdag 24 mei, vrijdag 21 juni 2013 Mercure Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur uur (23 mei) Leden Niet-leden PE-punten: 32 Laurens Roodbol AAG Laurens Roodbol AAG, directeur Milliman Nederland Gericht op de financials ( onder andere business controllers, financieel managers) en andere direct betrokkenen (onder andere riskmanagers, compliance officers, internal auditors) in SII projecten. Deze leergang is ook zeer geschikt voor geïnteresseerden die meer indirect betrokken zijn bij Solvency II projecten. fundamental Docenten De docenten zijn zeer ervaren deskundigen vanuit de grote en middelgrote verzekeringspraktijk, de toezichthouder DNB en vanuit het perspectief van de (externe) accountant

19 Externe verslaggeving vernieuwd Finance Dinsdag 25 juni 2013 Houten Nationale verslaggevingsdag Interview Pieter Veuger uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-punten: 6 Voor het vierde jaar in successie wordt de Nationale verslaggevingsdag gehouden. U wordt door de docenten bijgepraat over alle relevante ontwikkelingen op verslaggevingsterrein. Denk daarbij aan IFRS, RJ en fiscale- en ondernemingsrechtelijke onderwerpen in relatie met de jaarrekening, zoals de jaarrekening implicaties van de invoering van de Flex BV wet. Tijdens de Nationale verslaggevingsdag is er volop ruimte voor discussie en inbreng van eigen praktijkvoorbeelden. Tijdens deze veelzijdige dag leert u niet alleen de actuele ontwikkelingen op het gebied van de verslaggeving kennen, maar wordt ook een doorkijk gegeven in de toekomst van financiële verslaggeving op internationaal niveau. De docenten gaan in op actuele IFRS-zaken zoals : IAS 19 Revised en de gevolgen voor Nederlandse ondernemingen de laatste ontwikkelingen op dossiers als leasing, revenue recognition en financiële instrumenten. Derivaten in de jaarrekening van het mkb en non-profit organisaties, waarderen van vastgoed en grondposities; en ook de meest recente regels van de RJ komen aan bod.. Professionals met interesse voor financiële verslaggeving: accountants, controllers, toezichthouders, zowel van beursgenoteerde als van niet-beursgenoteerde ondernemingen. dagvoorzitterschap: prof. dr. Henk Langendijk hoogleraar externe verslaggeving Nyenrode Business Universiteit en de Universiteit van Amsterdam en diverse andere prominente docenten zoals prof. dr. Martin Hoogendoorn RA, uit het bedrijfsleven, accountancy en wetenschap. Derivaten zijn goed preventief medicijn Derivaten mogen de laatste tijd op veel belangstelling rekenen, vaak in negatieve zin. Toch blijft Pieter Veuger geloven in de kracht van derivaten. Het is een uitstekend instrument om risico s te beheersen, mits ze goed ingezet worden. Zie het als medicijnen: als je daar onoordeelkundig mee te werk gaat, zijn er enorme risico s. Maar dat is nog geen reden om medicijnen te verbieden. Als je ze inzet waarvoor ze bedoeld zijn, is hun werking goed en zinvol. Binnen het vakgebied financieringen vormen derivaten eigenlijk maar een klein onderdeel. Maar de laatste tijd staan ze prominent in de media. We vragen Pieter Veuger hoe dat is gekomen. Derivaten dateren van de jaren zeventig/tachtig van de vorige eeuw. Ze zijn bedoeld om mogelijke stijgingen van bijvoorbeeld rente en grondstofprijzen op te vangen. Als een bedrijf een investeringsplan vaststelt, weet het dat het de kosten van de financiering aankan. Maar vaak duurt het nog enkele jaren voordat de financiering werkelijk nodig is. Dan wil je natuurlijk niet dat er tussen je besluit en de werkelijke financieringsbehoefte een rentestijging optreedt. In dat geval is een derivaat een prima mogelijkheid om het risico op een rentestijging op te vangen. Dat zou je kunnen zien als een vorm van goed management. Natuurlijk bestaat de kans dat de rente daalt, maar dat is minder relevant. Het gaat om de zekerheid die het derivaat je oplevert. In de loop der jaren zijn steeds meer organisaties derivaten gaan gebruiken en zijn deze aanzienlijk complexer geworden. Daarnaast zijn er natuurlijk diverse fraudegevallen aan het licht gekomen. Dat heeft met de complexiteit te maken en met het feit dat de betaalverplichting vaak pas later is. Bovendien vertegenwoordigen derivaten geen directe contante waarde; er zit geen geldgoederenbeweging omheen. Derivaten kunnen in de la blijven liggen - soms zelfs letterlijk. Daardoor komen fouten vaak pas later aan het licht. Al met al is het inherente frauderisico groter. De politieke leiders van de G-20 hebben zich ten doel gesteld de handel en risico s in derivaten transparanter te maken. Zowel in Europa als elders in de wereld zijn beleidsmakers daarmee aan de slag gegaan. De Europese Commissie heeft regels voor het afwikkelen van derivaten vastgelegd in het Europees rechtelijk kader genaamd EMIR (European Market Infrastructure Regulation). Daardoor is het systeemrisico sterk teruggedrongen. Binnen deze regelgeving zijn er allerlei vrijstellingen voor ondernemingen. De AFM zal haar toezichthoudende rol gaan uitoefenen op basis van risicoprofilering. Pieter Veuger Een organisatie die met deze instrumenten wil werken, moet haar interne beheersing goed op orde hebben. Pieter Veuger prof. dr. Henk Langendijk Naast de aanpassingen in de regelgeving moeten organisaties en accountants die met derivaten werken vooral hun nuchterheid bewaren en zorgen voor voldoende verstand van zaken. De NBA stimuleert haar leden hun kennis bij te spijkeren over de waardering van derivaten. En ook Hans de Munnik, voorzitter van de Raad voor de Jaarverslaggeving, gaf onlangs al aan dat het niet gaat om de regels, maar om de kennis en toepassing van derivaten. Een organisatie die met deze instrumenten wil werken, moet haar interne beheersing goed op orde hebben. Je moet begrijpen hoe ze werken, waarom je ze gaat inzetten, wie ze in de gaten houdt, hoe je ze moet waarderen en hoe je ermee om moet gaan in de jaarrekening. Wie zorgvuldig te werk gaat, vindt in derivaten een uitstekend preventief medicijn tegen risico s. fundamental drs Pieter Veuger RA is partner bij PricewaterhouseCoopers

20 Finance Finance Dinsdag 18 juni en woensdag 19 juni 2013 Financiële instrumenten: derivaten Strategic finance Dinsdag 4 juni en woensdag 5 juni 2013 Garderen / uur (incl. logies) Leden Niet-leden PE-punten: 14 Weinig financiële zaken zijn zó ondoorgrondelijk als derivaten en de verslaggeving daarover. Maar ondertussen neemt het derivatengebruik alleen maar toe. In deze cursus krijgt u de basisprincipes en verslaggevingsaspecten van derivaten uitgelegd. In deze tweedaagse cursus doet u voldoende kennis op om derivaten en ontwikkelingen daarin te begrijpen en toe te passen. Het gebruik van derivaten neemt steeds verder toe. Treasurers zetten derivaten vaker in als hedge-instrument om risico s af te dekken, bijvoorbeeld bij ongewenste gevoeligheid voor prijsschommelingen op de valuta- en de grondstoffenmarkten of bij krediet- en renterisico s. Maar zet derivaten zorgvuldig en verstandig in als instrument voor financieel risicomanagement en ze vormen in feite een verzekering. De eerste dag van deze cursus gaat over derivaten, waarbij de docenten een overzicht geven van populaire derivaten en ingaan op de basisprincipes hoe derivaten begrepen en gewaardeerd kunnen worden. De tweede dag staat volledig in het teken van verslaggevingaspecten. Een ieder die met derivaten te maken heeft: accountants, controllers en andere financial executives. prof. Luc Keuleneer MBA, directeur KPMG Brussel, rechter Rechtbank van Koophandel Brussel en hoogleraar financial management en treasury management aan de Vrije Universiteit Amsterdam drs. Pieter Veuger RA, partner PricewaterhouseCoopers LLP De financieel manager als strategisch partner Een onderneming moet steeds sneller reageren op veranderende omstandigheden om succesvol te zijn en mag daarbij niet geremd worden door te gedetailleerde financiële procedures en systemen. Voor u als financieel manager betekent dit een steeds grotere spagaat tussen twee traditionele rollen - die van financieel bedrijfseconomisch geweten en die van business partner. De moderne manager denkt mee in een ruimer kader dan zijn voorgangers. Denk hierbij aan ontwikkelingen op het gebied van corporate governance, compliance, risicomanagement en veranderende regelgeving in verslaggeving. Na afloop van deze tweedaagse cursus kunt u de rol van financieel geweten van de onderneming en die van volwaardige business partner helder onderscheiden en bij de juiste gelegenheid inzetten. Bovendien bent u als executive medeverantwoordelijk voor het in control houden van de onderneming. Draagt uw financieel beleid bij aan de creatie van ondernemingswaarde? Kunt u aantonen dat waardecreatie ook daadwerkelijk het gevolg is van uw financieel beleid? Hoe zorgt u ervoor dat uw financiële beleid past binnen het strategisch kader van de onderneming en levert u een kritische bijdrage aan die strategie? Is mijn onderneming in control? Wat is een goede waardering van de onderneming en welke zijn de key value drivers? Hoe kunt u beide rollen in uw functie combineren: strategisch management voor financieel managers fusies en overnames ethiek in het financieel zakenleven performance measurement en wat er daardoor mis kan lopen: de ABN AMRO case. Garderen / uur (incl. logies) Leden Niet-leden PE-punten: 13 Bijzonderheden: U ontvangt het boek Framework voor integraal risicomanagement Iedere financiële professional die zich in de combinatie van finance en strategie wil verdiepen, zoals (financieel) managers, accountants, (non-)executive board members, consultants. prof. Luc Keuleneer MBA, directeur KPMG Brussel, rechter Rechtbank van Koophandel Brussel en hoogleraar financial management en treasury management Vrije Universiteit Amsterdam prof. dr. Tjeu Blommaert, hoogleraar bedrijfseconomie Universiteit Maastricht en directeur Blommaert Enterprise Hans Buysse, partner Syncap en voorzitter BVFA prof. Luc Keuleneer MBA Prof. dr. Tjeu Blommaert fundamental 38 39