Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen"

Transcriptie

1 Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen April 2014 Share your talent. Move the world.

2 Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 2

3 INHOUD 1 Algemeen 5 Voorwoord van het College van Bestuur 7 Verslag van de Raad van Toezicht 9 De organisatie in Governance en horizontale verantwoording 22 2 Strategisch beleid 27 Missie en strategie 29 Zwaartepunten Energie en Healthy Ageing 31 Excellentie 33 Ondernemerschap 36 Samenwerking 37 3 Prestatieafspraken 39 Prestatieafspraken 41 Resultaten prestatie-indicatoren 42 Toelichting prestatie-indicatoren 43 4 Onderwijs 47 Visie op onderwijs 49 Resultaten onderwijs 50 Onderwijs op het gebied van de zwaartepunten 53 Ontwikkeling onderwijsaanbod 56 De juiste student op de juiste plaats 58 Ondersteuning en faciliteiten voor studenten 60 Internationalisering van onderwijs 63 Kennisoverdracht en ontwikkelingssamenwerking 66 5 Praktijkgericht onderzoek 67 Kennisvalorisatie 69 Resultaten praktijkgericht onderzoek 70 Onderzoek op het gebied van de zwaartepunten 74 Resultaten kenniscentra 77 Internationalisering van onderzoek 85 6 Kwaliteit 87 Kwaliteitscultuur 89 Tevredenheid van studenten en werkveld 90 Kwaliteitszorg en accreditatie 92 7 Bedrijfsvoering 95 Financieel beleid 97 Continuïteit 100 Helderheid 103 Personeel 104 ICT en informatiemanagement 109 Huisvesting 110 Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 3

4 8 Jaarrekening 111 Balans 113 Staat van baten en lasten 114 Kasstroomoverzicht 115 Toelichting algemeen 116 Grondslagen voor waardering van activa en passiva 117 Grondslagen voor bepaling van het resultaat. 119 Toelichting op de balans 120 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 125 Toelichting op de staat van baten en lasten 126 Overige gegevens 130 BIJLAGEN (deel 2 Jaarverslag) I. Valorisatie II. Prijzen en beurzen III. Honourstrajecten IV. Promotietrajecten V. Horizontale verantwoording VI. Buitenlandse partnerinstellingen Share your talent. Move the world. Vier korte cases die maatschappelijke valorisatie bij de Hanzehogeschool Groningen in beeld brengen. Excellentie Linda Tijsma blz. 33 Healthy Ageing Petrie Roodbol blz. 52 Ondernemerschap Patrick van der Meulen blz. 71 Energie - Wouter Swart Ranshuysen blz. 79 Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 4

5 1. Algemeen Voorwoord van het College van Bestuur Verslag van de Raad van Toezicht De organisatie in 2013 Governance en horizontale verantwoording

6 Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 6

7 1 Algemeen VOORWOORD VAN HET COLLEGE VAN BESTUUR Het jaar 2013 was het eerste jaar waarin we gewerkt hebben aan de prestatieafspraken die de Hanzehogeschool Groningen eind 2012 met de minister van OCW maakte. We hebben onze afspraken vertaald in prestatie-indicatoren die zichtbaar maken in hoeverre we die prestaties ook daadwerkelijk waarmaken. In dit jaarverslag gaan we daar beknopt op in. Het afgelopen jaar hebben we belangrijke stappen kunnen zetten op weg naar de realisatie van de afspraken. Bijvoorbeeld bij het terugdringen van de indirecte kosten en de overhead met het project Balans. Ook met de afspraken rond de versterking van ons onderzoek en de inbedding daarvan in ons onderwijs liggen we goed op koers. Op een aantal indicatoren hebben we in 2013 de streefwaarde al behaald, zoals bijvoorbeeld het aantal promotietrajecten. De minister heeft besloten de masters European Master of Renewable Energy en Sensor System Engineering te bekostigen. Onze Centres of Expertise op de zwaartepunten Energie en Healthy Ageing zijn voortvarend van start gegaan. Over beide Centres bracht de Reviewcommissie in 2013 een positief advies uit aan de minister. Met de Centres of Expertise verbinden we onderwijs en praktijkgericht onderzoek met instellingen en bedrijven in Noord-Nederland. Door die samenwerking met het bedrijfsleven komen kennis en onderzoek sneller tot valorisatie terwijl docenten, studenten en onderzoekers in en met het bedrijfsleven waardevolle ervaringen opdoen. In hoofdstuk vijf van dit jaarverslag geven we een aantal voorbeelden van kennisvalorisatie op de zwaartepunten van de Hanzehogeschool Groningen. Vanuit het Centrum voor Valorisatie en Ondernemerschap startten vorig jaar bijna driehonderd studenten als zelfstandig ondernemer. We inventariseren systematisch de interesse van studenten voor het ondernemerschap en bieden waar nodig ondersteuning in de vorm van begeleiding en faciliteiten.naast het accent op ondernemerschap is onze focus op excellentie een belangrijk thema: ruim zes procent van onze studenten neemt deel aan één of meer excellentietrajecten. Ook met de afspraken uit het sectorplan Kunsten zijn we stevig opgeschoten. Eind 2013 besloot de minister om bekostiging toe te kennen aan de Master of Music van het Prins Claus Conservatorium. De afgesproken veranderingen in het master-aanbod zijn ter hand genomen. Het aantal bachelorstudenten in de kunsten daalt, zoals afgesproken. In 2013 heeft onze hogeschool de instellingstoets kwaliteitszorg behaald. Dit keurmerk brengt tot uitdrukking dat de interne kwaliteitszorg en de inzet tot verbetering van de kwaliteit van de opleidingen door NVAO positief is beoordeeld. En ten slotte: in 2013 bestond de Hanzehogeschool Groningen 215 jaar. We hebben dat lustrum onder meer gevierd met een fundraisingcampagne voor een campus in Kenia waar artsen en verpleegkundigen worden opgeleid. Deze actie bracht in totaal op. Mooie resultaten, waar we met veel genoegen op terugzien. We danken alle docenten, andere medewerkers, de medezeggenschapsraad en al die anderen voor wat zij in 2013 hebben gedaan voor onze studenten, voor ons onderwijs en onderzoek en voor bedrijven en instellingen in onze regio. Groningen, maart 2014 Drs. H. J. Pijlman, voorzitter Drs. M.C.J. van Os, vice-voorzitter Dr. J.H. de Ruiter MBA, collegelid College van Bestuur Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 7

8 VERSLAG VAN DE RAAD VAN TOEZICHT De Raad van Toezicht heeft in 2013 acht maal vergaderd. In de samenstelling van de Raad is in 2013 geen verandering gekomen. Per 16 december 2013 is de heer H. van der Burg herbenoemd voor een periode van vier jaar. Herbenoeming vond plaats conform de vigerende wetgeving. De gegevens over de samenstelling van de Raad van Toezicht en over de bezoldiging van de leden van de Raad zijn opgenomen in de Jaarrekening, hoofdstuk 8 van dit jaarverslag. De documenten met deze gegevens zijn ook te vinden op de website van Hanzehogeschool Groningen, De leden van de Raad van Toezicht verklaren allen een onafhankelijke positie in te nemen ten opzichte van de Hanzehogeschool Groningen en hun toezicht belangeloos uit te oefenen. Op geen van de leden van Raad is de melding van strijdige belangen van toepassing, noch zijn er transacties verricht waarbij tegenstrijdige belangen van leden van het College van Bestuur hebben gespeeld naar het oordeel van de Raad van Toezicht. De voorzitter van de Raad van Toezicht voerde maandelijks overleg met de voorzitter van het College van Bestuur. De leden van de Raad die zijn belast met auditzaken hebben specifiek overleg gevoerd met de concerncontroller van de Hanzehogeschool Groningen en met de externe accountant. De rapportages over de werkzaamheden van de drie Raadscommissies zijn als bijlage toegevoegd aan het eind van dit verslag van de Raad van Toezicht. Zowel in het voor- als in het najaar hebben twee leden van de Raad van Toezicht een vergadering van de Hogeschoolmedezeggenschapsraad (HMR) bijgewoond. Tevens heeft de remuneratiecommissie van de Raad van Toezicht een overleg gehad met het dagelijks bestuur van de HMR. Leden van de Raad waren aanwezig bij de opening van het hogeschooljaar, lectorinstallaties, de jaarlijkse relatieavond van de hogeschool, de afsluiting van het Hanzehogeschool Lustrum en concerten van het Prins Claus Conservatorium. In de acht vergaderingen van de Raad van Toezicht in 2013 stonden onderwerpen op de agenda als het goedkeuren van de jaarrekening , de jaarrekening 2012, het jaarverslag 2012, de begroting 2013, de begroting , de 12-maands MO-rapportage (Management Overeenkomsten met directeuren en deans) en overige zaken van groot financieel belang. Het Strategisch Huisvestingsplan en masterplan en de investeringen voor zowel de verbouwing van het Wiebengacomplex en de nieuw aangekochte panden van het Prins Claus Conservatorium zijn besproken en goedgekeurd door de Raad. Van het professionaliseringsplan naar aanleiding van de modernisering van de CAO voor het Hoger Onderwijs heeft de Raad met instemming kennis genomen. Het HBO vraagt om betere scholing en meer vakinhoudelijke deskundigheid en meer competenties op het gebied van onderzoek. Op basis hiervan is het professionaliseringsplan tot stand gekomen. De resultaten van het plan komen terug via de accreditaties en de afspraken in het prestatiecontract. De tweede meting van de prestatieindicatoren heeft plaatsgevonden, de resultaten zijn in de Raad besproken. De Raad van Toezicht heeft aan de hand van een tussenmeting van de overeengekomen prestatieindicatoren met het CvB besproken in hoeverre de Hanzehogeschool de uitwerking van de prestatieafspraken ter hand heeft genomen. Daarbij ging het om de voortgang van de prestaties rond studiesucces, onderwijskwaliteit, profilering, zwaartepuntvorming en valorisatie. Als terugkerend onderwerp is het hogeschoolbrede project Balans in de Raad besproken. Met het Balansproject maakt de hogeschool middelen vrij om meer te investeren in onderwijs en onderzoek. Hierdoor vindt een verschuiving plaats van minder ondersteunend personeel naar Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 8

9 meer onderwijzend personeel. Het Balansproject is mede richtinggevend in het prestatieakkoord. Vrijwillige mobiliteit blijft het uitgangspunt voor het realiseren van de balansdoelstellingen. Elke vergadering van de Raad van Toezicht begint met een thema dat wordt toegelicht door een dean of directeur, waarna discussie plaats vindt. Thema s in 2013 waren onder meer: Kwaliteitszorg, de nieuwe Onderwijsvisie, het Lange Termijn Huisvestingsplan, het Medewerkers Tevredenheids Onderzoek, stand van zaken op gebied van Onderzoek binnen de Hanzehogeschool en de IT-Strategie. Hogeschool brede onderwerpen waarover de Raad werd geïnformeerd betroffen verder de afronding van de instellingsaccreditatie; de voortgang van de Centres of Expertise Energie en Healthy Aging; het Sectorplan Techniek; de Nationale Studentenenquête 2013; Governance en Risicoregister; Voortgang en voortzetting Sectorplan Noord, partner- en samenwerking overeenkomsten die de hogeschool heeft afgesloten met bedrijven en organisaties in met name Noord-Nederland (Samenwerking Noord, DUO, IBM, Martini Ziekenhuis en andere) en de Herijking internationalisering en tweetaligheid Hanzehogeschool. Elk jaar laat de Raad zich door een aantal deans informeren over hun school. In 2012 betrof dat het Instituut voor Sportstudies, Institute of Engineering (locatie Assen) en de Academie voor Sociale Studies. Zoals elk jaar heeft de Raad van Toezicht ook in 2013 zijn eigen functioneren geëvalueerd. Bij deze zelfevaluatie constateerde de Raad dat hij specifieke onderwijsexpertise mist. Bij een volgende vacature in de Raad wordt hier rekening mee gehouden. De Raad benadrukt dat voor goed toezicht zijn onafhankelijke positie ten opzichte van het bestuur, de organisatie en het management noodzakelijk is. Wel is de Raad toegankelijk voor medewerkers en studenten uit de hogeschool maar het bewustzijn van de rol van toezichthouder is essentieel. Daarbij heeft de Raad een controlefunctie bij klachtencommissies; de Raad ontvangt de jaarverslagen van de diverse commissies. In 2013 is de Branchecode Goed Bestuur Hogescholen herzien en opnieuw vastgesteld. De Hanzehogeschool Groningen heeft de relevante reglementen aangepast aan deze gewijzigde code. De Raad van Toezicht streeft ernaar deze code integraal na te leven. In dat licht is de jaarlijkse zelfevaluatie van de Raad in januari 2014 voor het eerst gedaan onder externe begeleiding. De voorzitter van de Raad van Toezicht was in 2013 juryvoorzitter voor de Hannie Schaftprijs, de tweejaarlijkse studentenprijs van de hogeschool voor een excellent, maatschappelijk relevant afstudeerproject dat resulteerde in een innovatieve oplossing voor het werkveld. De voorzitter heeft de Hannie Schaftprijs 2013 uitgereikt bij de opening van het hogeschooljaar aan Joran de Lange, student Electrotechniek van het Instituut voor Engineering. Groningen, maart 2013 Namens de Raad van Toezicht, drs. G.J. Lankhorst, voorzitter Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 9

10 Bijlagen bij het Verslag van de Raad van Toezicht 2013 Verslag van de remuneratiecommissie De remuneratiecommissie voert elk jaar performance gesprekken met de leden van het College van Bestuur. Deze gesprekken vinden aan het begin van het studiejaar plaats waarbij de individuele doelstellingen worden afgesproken voor het komende studiejaar. Deze worden aan het einde van het jaar geëvalueerd en besproken en leiden, voor zover van toepassing, tot een beloningsbeslissing. De Wet normering topinkomens (WNT) stelt grenzen aan de beloning van bestuurders die lager liggen dan het salaris waarop de bestuurders recht hebben op grond van hun arbeidscontract. De leden van het College van Bestuur hebben aangegeven dat zij de WNT willen respecteren. Om dat te bereiken is hun beloning voor het jaar 2013 neerwaarts aangepast tot het maximum dat de wet mogelijk maakt. Daarover is een separate afspraak gemaakt, die de arbeidscontracten in stand laat. De remuneratiecommissie bestaat uit twee leden van de Raad van Toezicht: de heer G.J. Lankhorst en mevrouw A.M.C. Kuks. Verslag van de auditcommissie Governance binnen de Hanzehogeschool Groningen. Sinds 2012 loopt er bij de Hanzehogeschool het programmaplan HG Good Governance. Doel van dit plan is om de governance binnen de Hanzehogeschool zodanig in te richten dat de Hanzehogeschool een in control statement kan afgeven. In 2012 heeft de Vereniging Hogescholen een onderzoek uitgevoerd naar de naleving van de zogenaamde governance code bij hogescholen in Nederland. Naar aanleiding hiervan is stilgestaan bij de werking van deze code bij de Hanzehogeschool en tevens geconstateerd dat de naleving bij de hogeschool in orde is. Een aandachtspunt is de aanwezigheid van een actueel risicoregister en op basis daarvan de versterking van de interne auditfunctie. In 2013 is dit opgepakt. De eind 2012 opgestelde nieuwe regels voor bestuur en toezicht gaven geen aanleiding tot het doen van wijzigingen in de structuur van de governance van de Hanzehogeschool. Kalenderjaarrekening, hogeschool jaarrekening, begroting en meerjarenbegroting Deze betreffende stukken zijn besproken; bij de bespreking van de kalenderjaarrekening was de accountant aanwezig. De financiële positie van de Hanzehogeschool is goed. De effecten van het meerjarig investeringsplan voor de huisvesting op de meerjarenbegroting zijn in kaart gebracht. Hieruit blijkt dat deze niet voor onaanvaardbare risico s zorgen. Wel is afgesproken dat er tussentijds bijgestuurd kan worden in de investeringsplannen als dit op basis van de financiële situatie nodig is. Een kleine bestemmingsreserve is gevormd indien de kosten van de investeringsplannen de komende jaren de structurele ruimte in de meerjarenbegroting overstijgen. Dit is mogelijk door de ontstane overschotten de afgelopen jaren. Overige onderwerpen De Raad nam kennis van een, door een externe belastingadviseur uitgevoerde, inventarisatie naar de fiscale risico s voor de Hanzehogeschool. Daar waar nodig zijn acties in gang gezet om deze fiscale risico s verder te beperken. Ook is het jaarlijkse treasuryverslag besproken, hieruit volgden geen bijzondere aandachtspunten. Dit komt mede doordat de Hanzehogeschool zich beperkt tot het zogenoemde schatkist bankieren. Eind 2013 besprak de Audit Commissie een eerste Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 10

11 rapportage in zake het verloop van de grotere IT projecten. Deze structurele rapportages kwamen tot stand mede naar aanleiding van de moeilijkheden binnen het Triple project in De auditcommissie heeft in 2013 vier maal vergaderd. Naast de reguliere management rapportages zijn de onderwerpen governance, jaarrekeningen, begrotingen en overige onderwerpen behandeld. Twee leden van de Raad van Toezicht hebben zitting in de auditcommissie: de heer R. Bakker en de heer H. van der Burg. Verslag van de commissie Onderwijs & Onderzoek De commissie Onderwijs & Onderzoek (O&O) is in oktober 2012 van start gegaan naar aanleiding van de zelfevaluatie van de Raad. Het doel van deze commissie is om beter inzicht te verwerven in de complexiteit en diversiteit van de kernactiviteiten van de hogeschool in relatie tot de toezichthoudende taken van de Raad, gelet op de hogere eisen die intern en extern aan toezicht gesteld worden. De commissie O&O bepaalt de stand van zaken rond accreditaties en de interne risicoscreeningen als vaste agendapunten. Daarnaast stond bij vrijwel iedere bijeenkomst een specifiek thema centraal: kwaliteitszorg van onderzoek (met veel aandacht voor de kenniscentra), professionalisering van docenten, kwaliteit van toetsen en beoordelen en het lectoratenbeleid. De voltallige Raad van Toezicht wordt tijdens de plenaire bijeenkomsten met de verslagen van de commissie O&O op de hoogte gesteld van de besproken agendapunten en thema s. De commissieleden brachten in 2013 werkbezoeken aan de Academie voor Gezondheidsstudies en het Prins Claus Conservatorium. De beide Raad van Toezicht leden ervaren bijdrage van de commissie O&O als positief. De commissie bevordert het verkrijgen van een scherper beeld van de primaire processen van de hogeschool en de - niet zelden complexe - beleidsthema s die spelen. In de commissie kan wat dieper op inhoudelijke thema s worden ingegaan en ook de werkbezoeken helpen om het beeld van de hogeschool bij de Raad nader in te kleuren. De commissie O&O bestaat uit twee leden van de Raad van Toezicht: mevrouw J.M. Hiddema en de heer A.A. Rietveld. Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 11

12 DE ORGANISATIE IN 2013 Kerngegevens Hanzehogeschool Groningen Studenten inschrijvingen instroom afgestudeerden buitenlandse studenten uitwisseling naar Nederland Medewerkers uitwisseling naar buitenland deeltijd en duale trajecten contractonderwijs maatwerktrajecten in aantal in fte Financiële resultaten alle bedragen * baten lasten resultaat Kerngegevens schools 2013 Academie voor Architectuur, Bouwkunde en Civiele Techniek Academie voor Beeldende Kunst, Vormgeving en Popcultuur Minerva studenten afgestudeerden instromers buitenlandse studenten Academie voor Gezondheidsstudies Academie voor Sociale Studies Academie voor Verpleegkunde Instituut voor Bedrijfskunde Instituut voor Communicatie, Media & IT Instituut voor Engineering Instituut voor Facility Management Instituut voor Financieel Economisch Management Instituut voor Life Science & Technology Instituut voor Marketing Management Instituut voor Rechtenstudies Instituut voor Sportstudies International Business School Pedagogische Academie School of Performing Arts totaal Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 12

13 Overzicht schools en opleidingen Hanzehogeschool Groningen Ad = Associate degree; B = bachelor; M = master Naam school Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek Academie voor Beeldende Kunst, Vormgeving en Popcultuur Minerva - Beeldende Kunst en Vormgeving - Minerva Academie voor Popcultuur - FMI Masters Academie voor Gezondheidsstudies Academie voor Sociale Studies Academie voor Verpleegkunde Instituut voor Bedrijfskunde Naam opleiding B Bouwkunde B Civiele Techniek M Architectuur M Kunsteducatie (joint degree) B Autonome Beeldende Kunst B Docent Beeldende Kunst en Vormgeving B Vormgeving B Muziek B Vormgeving M MFA Interactive Media and Environments M MFA Schilderkunst M MFA Theatervormgeving/Beeldregie Ad Management in de Zorg B Fysiotherapie B Logopedie B Management in de Zorg B Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken B Mondzorgkunde B Voeding & Diëtetiek M Fysiotherapie / Oefentherapie bij Mensen met Chronische Ziekten M Physician Assistant Ad Ervaringsdeskundige in de zorg B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening B Sociaal Pedagogische Hulpverlening B Toegepaste Psychologie M European Master in Social Work M Rehabilitation Counselor M Social Work (joint degree) Ad Praktijkondersteuner in de Zorg B Verpleegkunde HBO-V M Advanced Nursing Practice Ad Human Resource Management B Bedrijfskunde MER B Human Resource Management B Vastgoed en Makelaardij M Leiderschap M Real Estate Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 13

14 Instituut voor Communicatie, Media & IT B Communicatie B International Communication B Communicatiesystemen B Informatiedienstverlening en -management B Business IT & Management B Informatica B Technische Informatica M International Communication Instituut voor Engineering Ad Projectleider Techniek B Advanced Sensor Applications B Elektrotechniek B Human Technology B Technische Bedrijfskunde B Werktuigbouwkunde M European Master in Renewable Energy, MSc Instituut voor Facility Management B Facility Management Instituut voor Financieel Economisch Management Instituut voor Life Science & Technology Instituut voor Marketing Management Instituut voor Rechtenstudies Instituut voor Sportstudies International Business School Pedagogische Academie School of Performing Arts - Dansacademie Lucia Marthas - Prins Claus Conservatorium B International Facility Management B Accountancy B Bedrijfseconomie B Financial Services Management B Fiscaal Recht en Economie B Bio-informatica B Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek B Chemie B Chemische Technologie B Commerciële Economie B International Business & Languages B Small Business and Retail Management B Food and Business B HBO-Rechten B Sociaal Juridische Dienstverlening Ad Operationeel Sportmanagement B Lerarenopleiding Lichamelijke Opvoeding B Sport, Gezondheid en Management B International Business and Management Studies B Internationale Betriebswirtschaft M Master of Business Administration M Master in EurAsian Business and Management M Master of Business Administration in International Business and Management B Opleiding tot Leraar Basisonderwijs M Pedagogiek i.s.m. NHL Hogeschool Ad Dans B Docent Dans B Dans Ad Muziek (dirigent Hafabra) B Docent Muziek B Muziek M Master of Music Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 14

15 Kerngegevens kenniscentra per 31 december 2013 Kenniscentrum Arbeid Lectoraten Flexicurity, dr. Harm van Lieshout Arbeidsparticipatie, dr. Louis Polstra Arbeidsorganisatie en -productiviteit, dr. Jac. Christis Duurzaam HRM, dr. Leni Beukema Juridische aspecten van de arbeidsmarkt, dr. Petra Oden Betrokken schools Instituut voor Rechtenstudies Instituut voor Bedrijfskunde Academie voor Sociale Studies Kenniscentrum CaRES (Care Rehabilitatie Educatie & Sport) Lectoraten Integraal Jeugdbeleid, dr. Jeannette Doornenbal Leren en gedrag, dr. Henderien Steenbeek Praktijkgerichte Sportwetenschap, vacature Healthy Lifestyle, Sports and Physical Activity, dr. Johan de Jong Transparante Zorgverlening, prof. dr. Cees van der Schans Paramedische Ouderenzorg, dr. Mathieu de Greef Participatie en gezondheid van mensen met een verstandelijke en visuele beperking, dr. Aly Waninge Healthy lifestyle, Ageing and Health Care, dr. Hans Hobbelen Functionele Voedingsingrediënten en Gezondheid, dr. Doede Binnema Analyse Technieken voor Praktijkgericht Onderzoek, dr. Wim Krijnen Kind, Taal en Ontwikkeling, dr. Margreet Luinge Rehabilitatie, dr. Lies Korevaar Herstel, empowerment en ervaringsdeskundigheid, vacature Rehabilitation & Recovery, prof. dr. Marian Farkas Verpleegkundige Innovatie & Positionering, prof. dr. Petrie Roodbol Betrokken schools Academie voor Gezondheidsstudies Academie voor Sociale Studies Academie voor Verpleegkunde Instituut voor Sportstudies Pedagogische Academie Instituut voor Life Science & Technology Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 15

16 Kenniscentrum Energie Lectoraten Communication & the Sustainable Society, dr. Annette Klarenbeek Duurzame Energie, dr. ir. Jan-Peter Nap Energie & Management, dr. Koos Lok EUR ING, MBA Energie & Recht, mr. Bert de Jonge Energietoepassingen, vacant Energietransitie, dr. ir. Wim van Gemert Netintegratie, dr. Martien Visser New Business Development, dr. Monique Schoondorp Betrokken schools Instituut voor Engineering Instituut voor Life Science & Technology Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek Communicatie, Media & IT Instituut voor Rechtenstudies Kenniscentrum Kunst & Samenleving Lectoraten Image in Context, dr. Anke Coumans Lifelong Learning in Music, dr. Rineke Smilde Popular Culture, Sustainability & Innovation, dr. Anne Nigten Betrokken schools School of Performing Arts (Prins Claus Conservatorium en Dansacademie Lucia Marthas) Academie voor Beeldende Kunst, Vormgeving en Popcultuur Minerva Kenniscentrum NoorderRuimte Lectoraten Facility Management, dr. Mark Mobach Krimp & Leefomgeving, dr. ir. Sabine Meier Maatschappelijk Vastgoed, ing. Jan Veuger FRICS Mariene Wetlands Studies, drs. Hans Revier Ruimtelijke Transformaties, dr. ir. Mieke Oostra, ir. Floris Bogaard Smart Mobility, dr. ir. Niels van Steenis Vastgoed, dr. Martin Stijnenbosch Betrokken schools Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek Instituut voor Bedrijfskunde Instituut voor Engineering Instituut voor Facility Management Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 16

17 Kenniscentrum Ondernemerschap Lectoraten Asian Business Strategies, dr. Rien Segers Duurzaam Financieel Management, dr. Margreet Boersma Inkoopmanagement, Gert Walhof MBA International Business, vacature Leiderschap, dr. Adriaan Bekman Marketing / Marktgericht Ondernemen, dr. Karel Jan Alsem New Business & ICT, dr. Hugo Velthuijsen Regisseren van Ondernemende Netwerken, Frank Willems User Experience/User Centered Design, dr. ir. Wouter van den Hoogen Betrokken schools Instituut voor Marketing Management International Business School Instituut voor Communicatie, Media en IT Instituut voor Financieel Economisch Management Instituut voor Facility Management Er zijn verder nog drie zelfstandige lectoraten: Computer Science & Sensor Technology, dr. Marco de Vos, Hans Appel. Excellentie in hoger onderwijs en samenleving, dr. Marca Wolfensberger. Life Sciences, dr. ir. Jan-Peter Nap (verbonden met Kenniscentrum Energie). Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 17

18 Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 18

19 Samenstelling bestuurlijke organisatie per 31 december 2013 Raad van Toezicht drs. G.J. Lankhorst (voorzitter) drs. A.A. Rietveld drs. L.P. Middel A.M.C. Kuks drs. R. Bakker J.M. Hiddema drs. H. van den Burg Stafbureaus en Facilitair Bedrijf Facilitair Bedrijf Stafbureau Financieel Economische Zaken Stafbureau Marketing & Communicatie Stafbureau Onderwijs & Onderzoek Stafbureau Personeel & Organisatie Schools Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek Academie voor Beeldende Kunst, Vormgeving en Popcultuur Minerva Academie voor Gezondheidsstudies Academie voor Sociale Studies Academie voor Verpleegkunde Instituut voor Bedrijfskunde Instituut voor Communicatie, Media & IT Instituut voor Engineering Instituut voor Facility Management Instituut voor Financieel Economisch Management Instituut voor Life Science & Technology Instituut voor Marketing Management Instituut voor Rechtenstudies Instituut voor Sportstudies International Business School Pedagogische Academie School of Performing Arts Hanze Honours College College van Bestuur drs. H.J. Pijlman, voorzitter drs. M.C.J. van Os, vicevoorzitter dr. J.H. de Ruiter MBA, lid Directeuren drs. M.J. Oving P. Tuil F.V.M.G. Oor drs. L.J.M. Verhofstad drs. B.E. Hendriks Deans dr. P.J. van Eijk D.F.L. van der Meulen drs. A. Nimis mr. drs. M.A.M. Garnier drs. L.J.M. Hobert drs. R.J. van Linschoten mr. T. Faber-Remmelts dr. ir. J. Aué mr. drs. R.M.D. van der Weerd mr. J.W.M. Gomashie dr. V.B. de Graaf-Peters drs. P.N. Ganzeboom mr. G.R. van Lingen drs. J.R. Janssens drs. B.A. ten Kate drs. P. de Vries H. van den Elsen drs. P. de Vries Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 19

20 GOVERNANCE EN HORIZONTALE VERANTWOORDING Medezeggenschap In mei 2013 vonden verkiezingen plaats voor de personeelsgeleding van de Dienstenraad en voor de studenten- en de personeelsgeleding van de School-medezeggenschapsraden (SMR en) en de Hogeschoolmedezeggenschapsraad (HMR). In 2013 waren ruim tachtig studenten actief in medezeggenschap. Zij krijgen vacatiegeld en hebben daarnaast de mogelijkheid een bestuursbeurs aan te vragen. De HMR oefende als gesprekspartner van het College van Bestuur (CvB) onder meer invloed uit op het instellingscollegegeld en het strategisch huisvestingsplan van de Hanzehogeschool Groningen. Bovendien legde het CvB de begroting voor aan de HMR, die ermee instemde. Bij de Hanzehogeschool Groningen heeft de HMR daarmee relatief veel invloed; lang niet alle hogescholen leggen hun begroting ter instemming voor aan de HMR. In oktober 2013 vond een hogeschoolbrede scholingsdag rond medezeggenschap plaats. Er werd aandacht besteed aan onder meer inspirerend en motiverend vergaderen, rollen en relaties binnen de medezeggenschap en financiën. Leden van de HMR per Medewerkers Lijst Werkzaam bij: Vladimir Bartelds De Realisten Instituut voor Communicatie, Media & IT Chuck Bellink AOb/Abvakabo FNV Instituut voor Marketing Management Els Bijlholt OPL Facilitair Bedrijf Jan Haijer AOb/Abvakabo FNV Academie voor Verpleegkunde Roel Hoving AOb/AbvaKabo FNV Instituut voor Communicatie, Media & IT Richard van der Kamp De Realisten Pedagogische Academie Siemen van der OPL Academie voor Verpleegkunde Meulen Theo Miljoen AOb/AbvakaboFNV Instituut voor Communicatie, Media & IT Derwin Schorren OPL Instituut voor Life Science & Technology Studenten Lijst Studeert aan: Marten Dubbelboer HSV International Business School Bart Hansma HSV Instituut voor Communicatie Media & IT Rogier Koopmans HSV Instituut voor Financieel Economisch Management Gerjan van der Laan HSV Instituut voor Communicatie, Media en IT Sior Lang OSR Academie voor Sociale Studies Mathijs Slager M. Slager Instituut voor Facility Management Zyar Saleh OSR International Business School Lonne Stegeman OSR Instituut voor Bedrijfskunde Kasper Tjapkes HSV Instituut voor Communicatie Media & IT OPL = Onafhankelijke Personeels Lijst HSV = Hanze Studentenbelangen Vereniging OSR = Onafhankelijke Studenten Raad Kwaliteitsborging onderwijs De Hanzehogeschool Groningen behaalde in mei 2013 de Instellingstoets Kwaliteitszorg van de NVAO, geldig tot mei De NVAO stelt in haar besluit dat de hogeschool een duidelijke visie heeft op de kwaliteit van haar onderwijs en beschikt over adequaat beleid om die te realiseren. Ook heeft de hogeschool Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 20

21 volgens het besluit zicht op de mate waarin de visie wordt gerealiseerd aangezien er regelmatig wordt geëvalueerd en gemeten, waarbij verschillende stakeholders worden betrokken. Jaarlijks spreekt een van de leden van het CvB met de dean en de voorzitter van de examencommissie van elke school over het functioneren van de examencommissie. In 2013 kwam in deze gesprekken onder meer de kwaliteit van het examendossier aan de orde, met aandacht voor het belang van transparante en werkbare documenten zoals de afstudeerhandleiding en het beoordelingsformulier. Ook het aantal beroepszaken werd besproken, met name in het licht van het Bindend Studie Advies. De Hanzehogeschool Groningen borgt de kwaliteitszorg in opleidingen en schools met interne EFQM-audits en accreditatiepreviews. Ook houdt de hogeschool risicoscreeningen van het eindniveau van opleidingen, die worden uitgevoerd door een intern team van experts. De interne audits vinden plaats tussen twee visitatietrajecten in (midterm), de accreditatiepreviews vinden plaats voorafgaand aan een visitatietraject. In 2013 is een start gemaakt met de ontwikkeling van een nieuw instrument voor de midterm review bij schools en kenniscentra. Bij het kenniscentrum CaRES is inmiddels de eerste midterm review uitgevoerd; in de loop van 2014 worden ook pilots gehouden bij schools en opleidingen. De EFQM-audits zijn in 2013 in verband hiermee (tijdelijk) stopgezet. EFQM-audits In 2013 zijn EFQM-audits gehouden bij de volgende opleidingen en organisatieonderdelen: master International Communication bachelor Bouwkunde bachelor Civiele Techniek bachelor Bedrijfskunde MER bachelor Human Resource Management Master of Business Administration Master of Business Administration in International Business & Management bachelor Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken bachelor International Business & Languages bachelor Mondzorgkunde bachelor Facility Management stafbureau Onderwijs & Onderzoek Accreditatiepreviews De accreditatiepreview gaat vooraf aan een visitatietraject. Het accreditatiekader vormt het uitgangspunt. Opleidingen bereiden zich voor door onder meer het uitvoeren van een startbijeenkomst waar ambities, sterke punten en verbeterpunten aan de orde komen, een documentencheck en een check met behulp van inhoudsdeskundigen ten aanzien van het (afstudeer)niveau van de opleiding. De resultaten vormen input voor het schrijven van een Kritische Reflectie die als basis dient voor de commissies die de opleidingen visiteren. In 2013 zijn bij de volgende opleidingen accreditatiepreviews gehouden: 1. bachelor Elektrotechniek 2. bachelor Technische Bedrijfskunde 3. bachelor Logopedie 4. bachelor HBO-Rechten 5. bachelor Lerarenopleiding Lichamelijke Opvoeding 6. bachelor Sport, Gezondheid en Management 7. associate degree Sport, Gezondheid en Management 8. bachelor Lerarenopleiding Basisonderwijs 9. master Architectuur Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 21

22 Risicoscreening eindniveau In de risicoscreening eindniveau worden de kwaliteit, aanpak en beoordeling van afstudeerwerken beoordeeld door een intern team van experts. In 2013 zijn bij diverse opleidingen dergelijke screenings uitgevoerd. De risicoscreening eindniveau resulteert voor elke opleiding in een rapportage aan het College van Bestuur en aan de dean die de bevindingen bespreekt binnen de opleiding en met andere deans. Externe validering Instellingsoverstijgende toetsing Vijf opleidingen van de Hanzehogeschool Groningen deden in 2013 mee aan een pilot op het gebied van instellingsoverstijgend toetsen. Zij werken samen met vergelijkbare opleidingen van minimaal twee andere instellingen. Bij vier opleidingen is een gezamenlijke databank ontwikkeld. Eén opleiding heeft al meerdere instellingsoverstijgende toetsen afgenomen en geanalyseerd. Overige activiteiten op het gebied van externe validering Er zijn in het kader van het project Toetsen en Beoordelen trajecten ontwikkeld voor Basiskwalificatie Examinering (BKE) en Senior-kwalificatie Examinering (SKE). De Hanzehogeschool Groningen nam deel aan de landelijke expertgroep BKE/SKE. De trajecten worden extern gevalideerd door de hogescholen Zuyd en Fontys. Kandidaten maken van een toets in de eigen opleiding een portfolio en ondergaan daarna een assessment. In 2013 volgde een eerste groep van 31 kandidaten het BKE-traject, 28 van hen zijn geslaagd. Met de NHL Hogeschool en Stenden loopt er bovendien een pilot waarin examencommissies voor technische opleidingen leden uitwisselen. Ook hebben diverse opleidingen al een extern lid opgenomen in de examencommissie. Governance Goed bestuur is voor de Hanzehogeschool Groningen een belangrijk uitgangspunt. Het College van Bestuur (CvB) van de hogeschool onderschrijft de Branchecode en volgt de voorschriften nauwgezet. Het CvB geeft reeds enige jaren directe sturing aan het programma Good Governance om het beleid op het gebied van governance verder aan te scherpen en dit ook daadwerkelijk te implementeren. Onder dit programma vallen drie projecten: het implementeren van een toetsbaar hogeschoolbreed governance-model waarin bestaande instrumenten worden opgenomen; het bevorderen van de integriteitscultuur; het verbeteren van de interne auditfunctie. Het CvB heeft de instrumenten op het gebied van governance geïnventariseerd en leemtes ingevuld. Daarbij is gekeken naar alle geledingen van de organisatie. Een belangrijk aandacht aandachtspunt is de inrichting en waar mogelijk de verdere versterking van het interne Control Framework, alsmede het geheel van stuur- en beheersinstrumenten. Verder liet het CvB in 2013 een verkennend onderzoek uitvoeren naar de bestaande integriteitscultuur. Naar aanleiding daarvan is besloten een plan uit te werken om de integriteit te bevorderen onder meer door implementatie van daarop toegesneden processen in de diverse organisatieonderdelen. In 2013 besteedde het CvB veel aandacht aan het verbeteren van de interne auditfunctie. Belangrijke focus van de interne auditfunctie is het versterken van de interne sturing en Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 22

23 beheersing zodat het op termijn mogelijk wordt om jaarlijks een zogeheten In Control Statement af te leggen. Het College van Bestuur legt het Jaarverslag van de hogeschool aan de Raad van Toezicht voor ter goedkeuring. Het verslag van de werkzaamheden van de Raad van Toezicht maakt deel uit van dit jaarverslag. Daar horen ook de onafhankelijkheidsverklaring van de leden van de Raad van Toezicht bij, evenals verslagen van de auditcommissie, de remuneratiecommissie en de nieuwe commissie Onderwijs & Onderzoek. De gegevens over de samenstelling van de Raad van Toezicht en over de bezoldiging van de leden van de Raad zijn opgenomen in de Jaarrekening, hoofdstuk 8 van dit Jaarverslag. De documenten met deze gegevens zijn ook te vinden op de website van de Hanzehogeschool Groningen, Risicobeheersing Het bestuur van de Hanzehogeschool Groningen bewaakt risico s op bestuurlijk niveau met behulp van het HG-risicoregister. Het CvB heeft dit register is in 2013 herijkt. De effecten van de maatregelen ten aanzien van de in 2012 opgenomen risico s zijn beoordeeld en besproken met het College van Bestuur en de Audit Commissie. Het HG-Risicoregister onderkent een aantal belangrijks risico s die hieronder nader zijn uitgewerkt. Daarbij is per risico voor zover mogelijk- tevens aangegeven in welke beheermaatregelen is voorzien. Het externe omgevingsrisico van teruglopende studenten aantallen en de gevolgen daarvoor voor de beschikbare financiële middelen. Ter beheersing is een meerjarenbegrotingsmodel ontwikkeld dat rekening houdt met dit effect en inzicht geeft in mogelijke kosten, cash flow, enzovoort. Mogelijke scenario s kunnen daarin gesimuleerd worden. Het interne bedrijfsvoeringsrisico ten aanzien van de voortgang en het resultaat van ICTprojecten. Ter beheersing is zowel de interne projectbeheersing als de rapportagelijn naar het CvB verbeterd. Ook zal de afdeling Internal Auditing directer bij een aantal grote en risicovolle projecten betrokken worden. Daarbij zal er op worden toegezien dat de nieuw te implementeren systemen ook de daadwerkelijke (instrumentele) meerwaarde zullen bieden die de Hanzehogeschool Groningen ervan verwacht. Het interne bedrijfsvoeringsrisico ten aanzien van het bereiken en waar mogelijk overtreffen van de gestelde prestatieafspraken. Ter beheersing is tot in detail uitgewerkt wat de indicatoren precies inhouden en welke systematiek er moet worden gevolgd bij het meten. De verantwoordelijkheid voor het daadwerkelijke meet- en verbeterproces is nadrukkelijk binnen de organisatie belegd. Bij dit verbeterproces speelt de versterking van de internal control frameworks een belangrijke rol. Vanuit de interne audit functie wordt tevens ondersteuning en toezicht geboden. De voortgang van het onderliggende verander- en verbeterproces ligt op schema en op onderdelen zelfs voor op de vastgestelde (tussentijdse) doelstellingen. Het interne bedijfsvoeringsrisico ten aanzien van de besturing en beheersing van nieuwe initiatieven zoals Centres of Expertise en grootschalige projecten. Ter beheersing is de bestaande aansturings- en management rapportage structuur verder aangescherpt. Daarnaast wordt ernst gemaakt met de visieontwikkeling op gebied van project- en programmasturing en worden de bijbehorende cultuuraspecten geadresseerd binnen de stuurgroep governance. Ook zal de interne besturing en beheersing van kenniscentra worden versterkt door de implementatie en/of versterking van een zogenaamd risk-based control frameworks. Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 23

24 Het interne onderwijsrisico waarbij sprake zou zijn van een onvoldoende kwaliteitsniveau van het onderwijsproces en het daardoor op termijn verliezen van de accreditatie. Ter beheersing kent de hogeschool een uitgebreid systeem van interne kwaliteitsborging, dat onlangs nog verder is aangescherpt. Naast de risicobeheersing op corporate niveau, streeft de Hanzehogeschool Groningen er nadrukkelijk naar om de systematiek van risicoanalyse en -beheersing in alle geledingen van de organisatie te laten doorwerken. Control Framework Risicoanalyse speelt eveneens een belangrijke rol bij versterking van de interne sturing en beheersing van het management op tactisch niveau. Op verzoek van het management zal het komende jaar bij een reeks van schools en andere organisatieonderdelen begonnen worden met het versterken van het interne risk-based control framework. Daarvoor is een standaard managementcontrol-aanpak ontwikkeld die begint met een risico- en beleidsdoelstellingenanalyse, gevolgd door het vormgeven van een procesmodel inclusief het benoemen van de belangrijkste beheersmaatregelen. Als direct gevolg hiervan zal het beter dan voorheen mogelijk worden om belangrijke risico s te onderkennen en vermijden. Daarnaast zal het ook beter mogelijk worden om de gestelde beleidsdoelstellingen op een effectieve wijze te realiseren en daarmee beter invulling te geven aan de taakuitoefening die door de samenleving en de politiek van de Hanzehogeschool Groningen wordt verwacht. Klachten en beroepszaken Bij het College van Beroep voor Studenten kwamen in beroepszaken binnen. In 2012 waren dat er 292. In 2013 zijn er vier beroepszaken bij het College van Beroep voor Hoger Onderwijs in Den Haag aanhangig gemaakt. Ook is er in één beroepszaak om een voorlopige voorziening verzocht. In deze beroepszaak is het verzoek om een voorlopige voorziening afgewezen en het beroep in hoofdzaak ongegrond verklaard. Eén van de vier beroepszaken is ingetrokken, de overige zijn nog in behandeling. De Commissie van Advies voor Beroep- en Bezwaarschriften kreeg in 2013 geen verzoeken ter advisering voorgelegd. In 2012 adviseerde deze commissie in 5 zaken. De Klachtencommissie Ongewenste Omgangsvormen ontving in 2013 één klacht. In 2012 waren dat er 7. De Commissie Klokkenluidersregeling kreeg in 2013 geen melding van misstanden, net als als in Op 1 april 2013 trad de regeling Klachtenprocedure bij aanbesteden in werking. Het daartoe ingerichte Klachtenmeldpunt Aanbestedingen ontving 1 klacht. Het Bureau Klachten en Geschillen ontving 23 overige klachten en geschillen. Deze speelt het Bureau door aan het daarvoor verantwoordelijke orgaan (in beginsel de dean of directeur van degene tegen wie de klacht gericht is). In 2012 waren er 30 overige klachten en geschillen. Bescherming Persoonsgegevens De Hanzehogeschool Groningen droeg in 2013 twee medewerkers voor bij het College Bescherming Persoonsgegevens als Functionaris voor de Gegevensbescherming (FG). In het openbare register van FG s zijn E.M. Middel en M.P. Van Heumen als zodanig opgenomen. De hogeschool verstrekte in 2013 bovendien aan Duthler Associates opdracht een inventariserend onderzoek uit te voeren naar de persoonsregistraties. Dit onderzoek moet in 2014 afgerond zijn. Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 24

25 Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) Maatschappelijke verantwoordelijkheid en duurzaamheid zijn al lange tijd belangrijke speerpunten van de Hanzehogeschool Groningen. Dat geldt voor het onderwijs, maar ook voor onderzoek en de hogeschool als werkgever. De opleidingen Bedrijfskunde MER en Vastgoed en Makelaardij van het Instituut voor Bedrijfskunde hebben momenteel het bijzonder kenmerk duurzaam hoger onderwijs van de NVAO. Overige resultaten op het gebied van duurzaamheid: De Hanzehogeschool Groningen installeerde in 2013 tien oplaadpunten voor elektrische fietsen. De Hanzehogeschool Groningen besloot in 2013 om de CO2-uitstoot van zakelijke reizen te compenseren. Daartoe is een contract afgesloten met de Climate Neutral Group (CNG), een organisatie die investeert in duurzame energieprojecten. De uitstoot wordt tijdens het boeken automatisch berekend zodat de compensatiekosten direct worden meegenomen. Medewerkers van de Hanzehogeschool Groningen deden in het voorjaar mee aan een proef met het gebruik van elektrische auto s voor stagebezoeken en andere dienstreizen. Studenten Human Technology stelden vast dat het haalbaar is een elektrische auto aan te schaffen voor reizen in de omgeving van Groningen. De Hanzehogeschool Groningen doet mee aan de MeerJarenAfspraak Energie-efficiëncy die gemeenten en instellingen kunnen sluiten met de overheid. In dit convenant is afgesproken een energiebesparing te realiseren van 2 procent per jaar gedurende een periode van tien jaar. Dat komt neer op 20 procent besparing ten opzichte van het referentiejaar De hogeschool streeft dit na met een eigen Energie Efficiency Plan (EEP). De Hanzehogeschool Groningen zat in 2012 al op een daling van ongeveer 9 procent ten opzichte van 2009, aanzienlijk meer dan de doelstelling van 6 procent voor In 2013 is in het kader van het EEP een energiemonitoringsysteem geïnstalleerd voor alle eigen gebouwen van de hogeschool. Ook werd in diverse gebouwen/gebouwdelen de luchtbehandeling vernieuwd en duurzamer gemaakt. De Hanzehogeschool Groningen deed met vele workshops, lezingen en activiteiten mee aan de landelijke Duurzaamheidsdag op 10 oktober. Bezoekers konden zich per elektrische fietstuktuk laten vervoeren tussen de locaties. Verschillende kenniscentra hielden workshops over uiteenlopende aspecten van duurzaamheid. De Hanzehogeschool Groningen won in 2013 een Zilveren SustainaBul. De SustainaBuls worden elk jaar uitgereikt door het landelijke studentennetwerk voor duurzaamheid. Fairtrade 2013 is het derde jaar op rij dat de Hanzehogeschool Groningen zich Fair Trade Hogeschool mag noemen. Ook dit jaar kende weer veel fairtrade activiteiten en acties, die worden gecoördineerd door de werkgroep Fairtrade in nauwe samenwerking met studenten van het team Student&Innovatie van het Facilitair Bedrijf. Er was aandacht voor fairtrade bij de jaarlijkse Kick off voor nieuwe studenten en de open dagen voor aankomende studenten; de Hanzehogeschool Groningen nam deel aan de Duurzaamheidsdag en de Fairtrade week en er konden Fairtrade chocoladeletters voor Sinterklaas worden besteld. In de Hanzeshop is een Wereldwinkel gevestigd waarvan de omzet in 2013 toenam. Een greep uit de fairtrade-activiteiten in 2013: Studenten deelden fairtrade-bananen uit bij de NK Veldloop van meer dan 4000 gemeenteambtenaren en gaven informatie over fairtrade in het algemeen. Activiteit in samenwerking met Fairtrade Gemeente Groningen medewerkers van de Hanzehogeschool Groningen kregen een fairtrade kerstpakket. Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 25

26 Twee honoursstudenten van de opleiding Human Resource Management maakten een Fairtrade lespakket voor docenten. Aandacht voor fairtrade tijdens een bezoek van de Jade Hochschule uit Wilhelmshaven. Acties vanuit de werkgroep Fairtrade voor Hanze Request, de actie waarmee de Hanzehogeschool Groningen bijdraagt aan de landelijke inzamelingsactie Serious Request. Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 26

27 2. Strategisch beleid Missie en strategie Zwaartepunten Energie en Healthy Ageing Excellentie Ondernemerschap Samenwerking

28 Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 28

29 2 Strategisch beleid MISSIE EN STRATEGIE De Hanzehogeschool Groningen heeft haar missie en strategie voor de periode vastgelegd in het beleidsplan Koers op Kwaliteit. In 2012 werd deze koers aangescherpt in het kader van de prestatiebekostiging die het kabinet heeft ingevoerd. Dit resulteerde in het prestatieakkoord tussen de hogeschool en het ministerie van OCW van november De prestatieafspraken, prestatie-indicatoren en de prestaties van de Hanzehogeschool Groningen zijn te vinden in hoofdstuk 3, Prestatieafspraken. Missie van de Hanzehogeschool Groningen De Hanzehogeschool Groningen wil een bijdrage leveren aan het stimuleren van de (Noord-) Nederlandse kennissamenleving vanuit een Europees perspectief. Dat doet de hogeschool door studenten op te leiden tot innovatieve professionals, door het beroepsniveau van werkenden te verhogen, door bedrijven en instellingen te helpen met praktijkgericht onderzoek, door aan te sluiten bij de sterke punten van de regio en door samenwerking te zoeken met internationale partnerinstellingen. De ambitie van de hogeschool is in Koers op Kwaliteit samengevat in de missie: De Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences, wil vanuit een Europees perspectief op hoger onderwijs de belangrijkste partner van de bedrijven en instellingen in Noord-Nederland zijn op het gebied van het opleiden van professionals en het ontwikkelen van toepasbare, praktijkgerichte kennis. De Hanzehogeschool Groningen biedt complete opleidingen in vier domeinen: het technische domein, het domein van de kunsten, het domein mens en maatschappij (gezondheidszorg, welzijn, sport en educatie) en het economische domein. Zij focust daarbij op twee zwaartepunten: Energie en Healthy Ageing. Onderwijs en onderzoek in de vier domeinen worden zo veel mogelijk verbonden met die twee strategische thema s. De focus op excellentie en ondernemerschap versterken dit profiel. Noord-Nederland is een regio die zich kenmerkt door een relatief kwetsbare economie met een hogere werkloosheid en een lager scholingsniveau. Hogeropgeleiden vinden vaak een baan elders in het land en de regio heeft te maken met aardbevingen, krimp, ontgroening en vergrijzing. De regio kiest als antwoord daarop voor de ontwikkeling naar een kenniseconomie met als speerpunten Energie, Healthy Ageing, Water, Sensortechnologie en Agribusiness. De Hanzehogeschool Groningen ondersteunt de ontwikkeling naar een vitale en aantrekkelijke regio door in te zetten op kwaliteit van onderwijs en onderzoek. Internationaal wil de Hanzehogeschool Groningen herkend en erkend worden als vooraanstaande aanbieder van professioneel gericht hoger onderwijs in Europa. Het overkoepelende strategische doel van de hogeschool luidt: De Hanzehogeschool Groningen ontwikkelt zich tot een gerespecteerde Europese University of Applied Sciences. Voor de positionering in Europees perspectief zijn doorontwikkeling van de kwaliteit van het onderwijsaanbod en versterking en uitbreiding van het praktijkgericht onderzoek cruciaal. Daarbij gaat de aandacht uit naar zowel een sterke band met de beroepspraktijk en de regio als naar de internationale oriëntatie van de hogeschool. Jaarverslag 2013 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 29

Accreditatieportret Fontys Hogescholen

Accreditatieportret Fontys Hogescholen Instellingstoets kwaliteitszorg, Fontys Hogescholen Accreditatieportret Fontys Hogescholen Het accreditatieportret geeft een overzicht van alle NVAO besluiten met betrekking tot accreditatie en toets nieuwe

Nadere informatie

havo Carrousel schooljaar 2015/2016 Beroepsoriëntatie voor 4-havo

havo Carrousel schooljaar 2015/2016 Beroepsoriëntatie voor 4-havo havo Carrousel schooljaar 2015/2016 Dit schooljaar organiseert jouw school een havo Carrousel. Dat is beroepsoriëntatie voor 4-havo. Tijdens drie bedrijfsbezoeken maak je kennis met beroepen. Ook leer

Nadere informatie

Overzicht instellingen en opleidingen in experiment leeruitkomsten

Overzicht instellingen en opleidingen in experiment leeruitkomsten Overzicht instellingen en opleidingen in experiment leeruitkomsten I. Instellingen en opleidingen die toestemming hebben gekregen voor deelname aan het experiment leeruitkomsten, n.a.v. per 1 mei 2016

Nadere informatie

Toelatingsvoorwaarden nieuwe profielen

Toelatingsvoorwaarden nieuwe profielen ECONOMIE (ECONOMICS) Accountancy ec of (ec of ) + Accountancy (Associate degree) ec of (ec of ) + Bedrijfs ec of (ec of ) + Bedrijfskunde MER ec of ec of ec of maw of Commerciële Economie (CE) ec of ec

Nadere informatie

Alle HBO studies NT NG EM CM. B Accountancy 3 * econ of m&o * (econ of m&o) + (wisa of wisb)

Alle HBO studies NT NG EM CM. B Accountancy 3 * econ of m&o * (econ of m&o) + (wisa of wisb) Alle HBO studies NT NG EM CM B Accountancy 3 * econ of m&o * (econ of m&o) + (wisa of wisb) B Advanced Business Creation econ of m&o econ of m&o (econ of m&o) + (wisa of wisb) B Applied science * * # #

Nadere informatie

Jaarverslag Hanze.nl/jaarverslag

Jaarverslag Hanze.nl/jaarverslag Jaarverslag 2012 Hanze.nl/jaarverslag Jaarverslag 2012 Hanzehogeschool Groningen April 2013 Share your talent. Move the world. Jaarverslag 2012 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences

Nadere informatie

Voorwoord. Vanuit het Centrum voor Valorisatie en Ondernemerschap startten vorig jaar bijna driehonderd studenten als zelfstandig

Voorwoord. Vanuit het Centrum voor Valorisatie en Ondernemerschap startten vorig jaar bijna driehonderd studenten als zelfstandig Jaarverslag 2013 Voorwoord Het jaar 2013 was het eerste jaar waarin we gewerkt hebben aan de prestatieafspraken die de Hanzehogeschool Groningen eind 2012 met de minister van OCW maakte. We hebben onze

Nadere informatie

havo Carrousel schooljaar 2017/2018

havo Carrousel schooljaar 2017/2018 Carrousel schooljaar 2017/2018 Dit schooljaar organiseert jouw school een Carrousel. Dat is beroepsoriëntatie voor 4-. Tijdens twee bedrijfsbezoeken maak je kennis met beroepen. Ook leer je welke opleidingen

Nadere informatie

havo Carrousel schooljaar 2016/2017

havo Carrousel schooljaar 2016/2017 havo Carrousel schooljaar 2016/2017 Dit schooljaar organiseert jouw school een havo Carrousel. Dat is beroepsoriëntatie voor 4-havo. Tijdens drie bedrijfsbezoeken maak je kennis met beroepen. Ook leer

Nadere informatie

Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden

Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden In het Hoger Onderwijs wordt onderscheid gemaakt tussen wettelijk en instellingscollegegeld. Het wettelijk collegegeld wordt door de minister vastgesteld

Nadere informatie

Overzicht instellingen en opleidingen in experiment leeruitkomsten

Overzicht instellingen en opleidingen in experiment leeruitkomsten Overzicht instellingen en opleidingen in experiment leeruitkomsten I. Instellingen en opleidingen die toestemming hebben gekregen voor deelname aan het experiment leeruitkomsten, n.a.v. per 1 mei 2016

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht Meeloopdagen OVERZICHT

Hogeschool Utrecht Meeloopdagen OVERZICHT 2015-2016 Hogeschool Utrecht Meeloopdagen OVERZICHT 2015 2016 A T/M Z ACADEMISCHE LERARENOPLEIDING PRIMAIRE ONDERWIJS (LERAAR BASISONDERWIJS PABO) 18 januari, 11 april 2016 ACCOUNTANCY 26 november 2015

Nadere informatie

3.5 Studiestakers Aantal studiestakers en gemiddelde studieduur t/m

3.5 Studiestakers Aantal studiestakers en gemiddelde studieduur t/m 3.5 Studiestakers 3.5.1 Aantal studiestakers en gemiddelde studieduur 2007-2008 t/m 2009-2010 voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk aantal studiestakers gemiddelde studieduur Economie Accountancy

Nadere informatie

Hoop-gebied Opleiding

Hoop-gebied Opleiding 3.3 Samenstelling en omvang instroompopulatie 3.3.1 Instroom bij voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk 2008-2009 t/m 2010-2011 Economie Accountancy 161 166 155 Bedrijfseconomie 207 226 214

Nadere informatie

Instroom Instroom bij voltijd- deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk t/m

Instroom Instroom bij voltijd- deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk t/m bij voltijd- deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk 2009-2010 t/m 2011-2012 Economie Ad Bedrijfseconomie 20 Ad Facility Management 39 10 15 Accountancy 167 158 170 Bedrijfseconomie 231 220 325 Opleiding

Nadere informatie

5. KWALITEIT. Tevredenheid van studenten en werkveld. Kwaliteitszorg en accreditatie

5. KWALITEIT. Tevredenheid van studenten en werkveld. Kwaliteitszorg en accreditatie 5. KWALITEIT Tevredenheid van studenten en werkveld Kwaliteitszorg en accreditatie Jaarverslag 2010 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 72 5 Kwaliteit TEVREDENHEID VAN STUDENTEN EN

Nadere informatie

Studentenpopulatie Studenten ingeschreven bij voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk t/m

Studentenpopulatie Studenten ingeschreven bij voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk t/m Studentenpopulatie Studenten ingeschreven bij voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk 2009-2010 t/m 2011-2012 Economie Ad Bedrijfseconomie 38 Ad Facility Management 55 65 45 Accountancy 492

Nadere informatie

Schrijfwijzer Hanzehogeschool Groningen Organisatieonderdelen, functies en titulatuur

Schrijfwijzer Hanzehogeschool Groningen Organisatieonderdelen, functies en titulatuur Schrijfwijzer Hanzehogeschool Groningen Organisatieonderdelen, functies en titulatuur De teksten op visitekaartjes worden op basis van onderstaande schrijfwijzen en vertalingen gemaakt. 1. Organisatieonderdelen

Nadere informatie

4. PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK

4. PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK 4. PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK Resultaten praktijkgericht onderzoek Kennisvalorisatie Jaarverslag 2010 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 66 4 Praktijkgericht onderzoek De Hanzehogeschool

Nadere informatie

HBO-Bachelor - studentenaantal Economie en Recht

HBO-Bachelor - studentenaantal Economie en Recht Economie en Recht Accountancy en fiscaal Accountancy Avans Hogeschool 556 Accountancy en fiscaal Accountancy Christelijke Hogeschool Windesheim 289 Accountancy en fiscaal Accountancy De Haagse Hogeschool

Nadere informatie

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2015-2016

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2015-2016 Accountancy Hogeschool Utrecht 120 voltijd Accountancy Hogeschool van Amsterdam 150 voltijd 100 2x 16 maart 2015 Ad Eventmanager Hogeschool Utrecht 130 voltijd 100 3x 15 maart 2015 Ad Operationeel Sportmanagement

Nadere informatie

Instellingstoets: vloek of zegen?

Instellingstoets: vloek of zegen? Instellingstoets: vloek of zegen? VLOHRA-congres Hogescholen in beweging 10 februari 2014 De Hanzehogeschool Groningen Achtergrond De oudste (1798) multisectorale hogeschool van Nederland Centrale waarden:

Nadere informatie

(ec of m&o) + (wia of wib) 2. Bedrijfskunde (ec of m&o) (ec of m&o)

(ec of m&o) + (wia of wib) 2. Bedrijfskunde (ec of m&o) (ec of m&o) 1. Accountancy (ec of m&o) 2. Bedrijfskunde (ec of m&o) (ec of m&o) (ec of maw of m&o) 3. Bestuurskunde/Overheidsmanagement ec ec ec 4. Business Innovation (ec of m&o) (ec of m&o) (ec of m&o) 5. Business

Nadere informatie

Planning voorlichtingsavond vervolgstudies HBO & WO

Planning voorlichtingsavond vervolgstudies HBO & WO Planning voorlichtingsavond vervolgstudies HBO & WO Rondes Voorlichting Opleidingen Instelling 1 2 3 Lokaal Algemene voorlichting HAS - Bedrijfskunde en agrfoodbusiness - Business in Agriculture & Food

Nadere informatie

Beste hogescholen en universiteiten

Beste hogescholen en universiteiten Beste hogescholen en universiteiten BRIN INSTELLING ISAT OPLEIDING VERGELIJKING 30TX Aeres Hogeschool 34868 B Tuinbouw en Akkerbouw gelijk 30TX Aeres Hogeschool 34866 B Bedrijfskunde en Agribusiness gelijk

Nadere informatie

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2015-2016

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2015-2016 Accountancy Hogeschool Utrecht 120 voltijd 94 Accountancy Hogeschool van Amsterdam 150 voltijd 100 2x 15 maart 2015 187 Ad Eventmanager Hogeschool Utrecht 130 voltijd 100 3x 15 maart 2015 1 Ad Operationeel

Nadere informatie

Overzicht Lotingstudies HBO Laatste wijziging: 14-9-15

Overzicht Lotingstudies HBO Laatste wijziging: 14-9-15 Overzicht Lotingstudies HBO Laatste wijziging: 14-9-15 Accountancy Hogeschool Utrecht Accountancy Hogeschool van Amsterdam Ad Sport, Gezondheid en Management Hanzehogeschool Groningen Advanced Business

Nadere informatie

Valorisatie van Kennis Hanzehogeschool Groningen

Valorisatie van Kennis Hanzehogeschool Groningen HanzeConnect Laan Corpus den Hoorn 300 9728 JT Groningen Telefoon (050) 595 73 00 Telefax (050) 595 74 00 Valorisatie van Kennis Hanzehogeschool Groningen Groningen, februari 2011 HanzeConnect Drs. J.B.

Nadere informatie

Van VWO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS

Van VWO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS Van VWO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS Disclaimer: De lijst is gebaseerd op de officiële doorstroomeisen van het ministerie van onderwijs. Bij het overnemen van deze gegevens kunnen er tikfouten zijn gemaakt.

Nadere informatie

5. Kwaliteit. Kwaliteitscultuur. Tevredenheid van studenten en werkveld. Kwaliteitszorg en accreditatie. Excellentie in onderwijs en onderzoek

5. Kwaliteit. Kwaliteitscultuur. Tevredenheid van studenten en werkveld. Kwaliteitszorg en accreditatie. Excellentie in onderwijs en onderzoek 5. Kwaliteit Kwaliteitscultuur Tevredenheid van studenten en werkveld Kwaliteitszorg en accreditatie Excellentie in onderwijs en onderzoek Jaarverslag 2012 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied

Nadere informatie

Hoop-gebied opleiding 2008/ / / / / /2011

Hoop-gebied opleiding 2008/ / / / / /2011 Afgestudeerden Aantal afgestudeerden en afgestudeerden voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk 2090-2010 t/m 2011-2012 Economie Ad Facility Management 9 19 22 2.11 1.58 3.09 Accountancy 38

Nadere informatie

Hoop-gebied Opleiding

Hoop-gebied Opleiding 3.4 Afgestudeerden 3.4.1 Aantal afgestudeerden en afgestudeerden voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk 2007-2008 t/m 2009-2010 in aantal jaren Economie Accountancy 36 38 39 5,00 5,63 4,44

Nadere informatie

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2016-2017

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2016-2017 Accountancy Hogeschool Utrecht 120 voltijd 100 3x 15 maart 2016 Accountancy Hogeschool van Amsterdam 150 voltijd 100 2x 15 maart 2016 Advanced Business Creation Avans Hogeschool 160 voltijd 100 3x 1 mei

Nadere informatie

Opleidingen NT NG EM CM. B Accountancy * econ of m&o * (econ of m&o) + (wisa of wisb) B Bedrijfskunde econ of m&o econ of m&o * econ of maw of m&o

Opleidingen NT NG EM CM. B Accountancy * econ of m&o * (econ of m&o) + (wisa of wisb) B Bedrijfskunde econ of m&o econ of m&o * econ of maw of m&o Bachelorinstroom hbo met havo-diploma geldend vanaf 21 juni 2018 Economie (instroom met havo-diploma) B Accountancy * econ of m&o * (econ of m&o) + B Bedrijfskunde econ of m&o econ of m&o * econ of maw

Nadere informatie

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2016-2017

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2016-2017 Accountancy Hogeschool Utrecht 120 voltijd 100 3x 15 maart 2016 Accountancy Hogeschool van Amsterdam 150 voltijd 100 2x 15 maart 2016 Advanced Business Creation Avans Hogeschool 160 voltijd 100 3x 1 mei

Nadere informatie

HAVO naar bachelor HBO

HAVO naar bachelor HBO HAVO naar bachelor HBO Bijlage B. Nadere vooropleidingseisen voor opleidingen van het hoger beroepsonderwijs. In deze bijlage wordt verstaan onder: NT: profiel natuur en techniek NG: profiel natuur en

Nadere informatie

1. Bestuurskunde/Overheidsmanagement ec ec ec 2. Creatieve therapie¹ 3. Culturele en Maatschappelijke Vorming

1. Bestuurskunde/Overheidsmanagement ec ec ec 2. Creatieve therapie¹ 3. Culturele en Maatschappelijke Vorming Disclaimer: De lijst is gebaseerd op de officiële doorstroomeisen van het ministerie van onderwijs. Bij het overnemen van deze gegevens kunnen er tikfouten zijn gemaakt. Controleer daarom altijd (en op

Nadere informatie

INTERREG en kennisinstellingen Een succesvolle combinatie? Theo Miljoen en Benne Otten

INTERREG en kennisinstellingen Een succesvolle combinatie? Theo Miljoen en Benne Otten INTERREG en kennisinstellingen Een succesvolle combinatie? Theo Miljoen en Benne Otten Hanzehogeschool Groningen De Hanzehogeschool Groningen ontstond in 1798 Grootste hogeschool in Noord-Nederland met

Nadere informatie

Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden

Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden In het Hoger Onderwijs wordt onderscheid gemaakt tussen wettelijk en instellingscollegegeld. Het wettelijk collegegeld wordt door de minister vastgesteld

Nadere informatie

Regeling collegegeld

Regeling collegegeld Regeling collegegeld 2012-2013 Status: Vastgesteld door CvB met positief advies CMR d.d. 23 september 2011 over beleid ten aanzien van instellingscollegegeld. Wijzigingen als gevolg van wettelijke besluitvorming

Nadere informatie

2 De keuze van de hogeschool per individuele conversie geldt voor alle opleidingsvormen, inclusief de te beëindigen varianten. 1 Beoordeling instellingsconversietabellen CDHO 1 2 Opheffing Hogeschool Positief

Nadere informatie

OPEN DAG NHL STENDEN. Programma VISIT PLORE MEET. #opendagnhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden

OPEN DAG NHL STENDEN. Programma VISIT PLORE MEET. #opendagnhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden OPEN DAG NHL STENDEN Programma VISIT E PLORE MEET #opendag Ontdek NHL Stenden! Welkom op de Open Dag Maak kennis met de opleidingen van onze nieuwe hogeschool en ontdek de studie die bij jou past. Op de

Nadere informatie

3.1.1 Bezoekersaantallen Open Dag

3.1.1 Bezoekersaantallen Open Dag 3 Onze studenten 3.1 Oriëntatie op vervolgonderwijs 3.1.1 Bezoekersaantallen Open Dag Bezoekersaantallen per vestiging nov 06 2007 2008 2009 2010 De Haagse Hogeschool 2832 14926 15575 19529 17405 De Haagse

Nadere informatie

1 Beoordeling instellingsconversietabellen CDHO 1 2 Opheffing Hogeschool Positief advies CDHO: Engineering Engineering AOT Techniek(deeltijd) Einde instroom: 31-12-2011 Einde opleiding: 31-12-2016 Engineering

Nadere informatie

Overzicht Lotingstudies HBO

Overzicht Lotingstudies HBO Overzicht Lotingstudies HBO Accountancy Hogeschool Utrecht Accountancy Hogeschool van Amsterdam Laatste wijziging: 16-aug-2016 Advanced Business Creation Avans Hogeschool Bedrijfseconomie Hogeschool Utrecht

Nadere informatie

Bijlage B. Nadere vooropleidingseisen voor opleidingen van het hoger beroepsonderwijs

Bijlage B. Nadere vooropleidingseisen voor opleidingen van het hoger beroepsonderwijs Regeling aanmelding en toelating hoger onderwijs. Geldend van 29-09-207 t/m heden Bijlage B. Nadere vooropleidingseisen voor opleidingen van het hoger beroepsonderwijs. In deze bijlage wordt verstaan onder:

Nadere informatie

Voor alle overzichten geldt dat de cijfers betrekking hebben de vestigingen in Den Haag, Delft, Zoetermeer en Leiden;

Voor alle overzichten geldt dat de cijfers betrekking hebben de vestigingen in Den Haag, Delft, Zoetermeer en Leiden; Onze studenten Instroomgegevens Omschrijving Peildatum of peilperiode Definities Instroomgegevens Er is niet uitgegaan van de gegevensverzameling zoals die was op 1-12-2009 (definitieve eindstand), maar

Nadere informatie

Aanleiding. Datum : 6 maart 2014

Aanleiding. Datum : 6 maart 2014 Datum : 6 maart 2014 Aan : CvB Van : Hans Nederlof Onderwerp : Beleidsplan duurzame bedrijfsvoering FB Kenmerk : Gewenste behandeling : Ter informatie ** Urgentie : normaal/hoog (door SD/CvB te bepalen)

Nadere informatie

Van HAVO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS

Van HAVO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS Van HAVO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS Disclaimer: De lijst is gebaseerd op de officiële doorstroomeisen van het ministerie van onderwijs. Bij het overnemen van deze gegevens kunnen er tikfouten zijn gemaakt.

Nadere informatie

VWO naar bachelor HBO

VWO naar bachelor HBO VWO naar bachelor HBO Bijlage B. Nadere vooropleidingseisen voor opleidingen van het hoger roepsonderwijs. In deze bijlage wordt verstaan onder: NT: profiel natuur en techniek NG: profiel natuur en gezondheid

Nadere informatie

vwo WO doorstroomeisen

vwo WO doorstroomeisen vwo WO doorstroomeisen VOOROPLEIDINGSEISEN VOOR OPLEIDINGEN VAN HET HOGER BEROEPSONDERWIJS 1. In deze bijlage wordt verstaan onder: NT: profiel natuur en techniek NG: profiel natuur en gezondheid EM: profiel

Nadere informatie

OSIRIS, Onderwijs en Studenten Informatie, Registratie en Inschrijf Systeem, het studentinformatie-

OSIRIS, Onderwijs en Studenten Informatie, Registratie en Inschrijf Systeem, het studentinformatie- Studentenpopulatie Omschrijving Peildatum of peilperiode Definities Afwijkingen Bron (systeem) Bron intern, organisatieonderdeel of extern Studentenpopulatie Er is niet uitgegaan van de gegevensverzameling

Nadere informatie

Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Maandag 3 oktober 2016

Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Maandag 3 oktober 2016 Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Maandag 3 oktober 2016 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College

Nadere informatie

Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Maandag 3 oktober 2016

Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Maandag 3 oktober 2016 Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Maandag 3 oktober 2016 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College

Nadere informatie

Lid Raad van Toezicht Met een achtergrond in het agrarisch bedrijfsleven en afkomstig uit Noord-Nederland

Lid Raad van Toezicht Met een achtergrond in het agrarisch bedrijfsleven en afkomstig uit Noord-Nederland Profiel Lid Raad van Toezicht Met een achtergrond in het agrarisch bedrijfsleven en afkomstig uit Noord-Nederland 9 november 2016 Opdrachtgever Van Hall Larenstein University of Applied Sciences Voor meer

Nadere informatie

Functieprofiel lid Raad van Toezicht

Functieprofiel lid Raad van Toezicht Functieprofiel lid Raad van Toezicht 1. ORGANISATIE MEE Noord ondersteunt kwetsbare burgers, mensen met beperkingen en hun netwerk op alle levensgebieden en in alle levensfasen. MEE Noord zet zich in voor

Nadere informatie

OPEN DAG NHL STENDEN. Programma VISIT PLORE FIND. #opendagnhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden

OPEN DAG NHL STENDEN. Programma VISIT PLORE FIND. #opendagnhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden OPEN DAG NHL STENDEN Programma VISIT E PLORE FIND #opendag Ontdek NHL Stenden! Welkom op de Open Dag Maak kennis met de opleidingen van onze nieuwe hogeschool en ontdek de studie die bij jou past. Op de

Nadere informatie

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 9 oktober 2017

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 9 oktober 2017 Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 9 oktober 2017 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College

Nadere informatie

CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ. Zonder meer: Kunst en Techniek

CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ. Zonder meer: Kunst en Techniek CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ. Zonder meer: Kunst en Techniek Academie voor LO Kunstzinnige Therapie Accountancy Lerarenopleiding VO (afh. Van vakrichting) Accountancy & Agribusiness Logopedie Archeologie Maatschappelijk

Nadere informatie

PROGRAMMA OPEN AVOND VISIT E PLORE CHOOSE

PROGRAMMA OPEN AVOND VISIT E PLORE CHOOSE PROGRAMMA OPEN AVOND VISIT E PLORE CHOOSE Welkom op de Open Avond Maak kennis met de opleidingen van onze hogeschool en kies de studie die bij jou past. Op de informatiemarkt, tijdens een voorlichting

Nadere informatie

Wervingsprofiel. Lid Raad van Toezicht. 19 juli Opdrachtgever Van Hall Larenstein University of Applied Sciences

Wervingsprofiel. Lid Raad van Toezicht. 19 juli Opdrachtgever Van Hall Larenstein University of Applied Sciences Wervingsprofiel Lid Raad van Toezicht 19 juli 2019 Opdrachtgever Van Hall Larenstein University of Applied Sciences Voor meer informatie over de functie Marcel ten Berge, senior adviseur Leeuwendaal Telefoon

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht Matchings- en selectiedagen OVERZICHT

Hogeschool Utrecht Matchings- en selectiedagen OVERZICHT Hogeschool Utrecht Matchings- en selectiedagen 2018-2019 OVERZICHT 2019 A T/M Z ACADEMISCHE LERARENOPLEIDING PRIMAIRE ONDERWIJS (LERAAR BASISONDERWIJS PABO) Toelatingsprocedure i.s.m. Universiteit Utrecht

Nadere informatie

Evert Bisschop Boele, 6 oktober 2016

Evert Bisschop Boele, 6 oktober 2016 Onderzoeksgroep Kunsteducatie Hanzehogeschool Groningen Naar een onderzoeksprogramma Curious Minds - Kunsteducatie Evert Bisschop Boele, 6 oktober 2016 Hanzehogeschool Groningen - 28.000 studenten - 18

Nadere informatie

Vooropleidingseisen HBO per 1 oktober 2008

Vooropleidingseisen HBO per 1 oktober 2008 Vooropleidingseisen HBO per 1 oktober 2008 Instroommogelijkheden met VWO-DIPLOMA van het GVC Economie 1. Accountancy 2. Bedrijfseconomie Ja Ec Ja Ec 3. Bedrijfskundige informatica Ja Ja Ja Ja 4. Bestuurskunde/

Nadere informatie

havo HBO doorstroomeisen

havo HBO doorstroomeisen havo HBO doorstroomeisen VOOROPLEIDINGSEISEN VOOR OPLEIDINGEN VAN HET HOGER BEROEPSONDERWIJS 1. In deze bijlage wordt verstaan onder: NT: profiel natuur en techniek NG: profiel natuur en gezondheid EM:

Nadere informatie

KNOW HOW VOORLICHTINGSAVOND 10 NOVEMBER 2016

KNOW HOW VOORLICHTINGSAVOND 10 NOVEMBER 2016 KNOW HOW VOORLICHTINGSAVOND 10 NOVEMBER 2016 De Informatie markt is van 19.00 uur tot 21.45 in de Westkaap. De voorlichtingen van de opleidingen zijn verspreid over alle gebouwen van het Isendoorn College

Nadere informatie

Overzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2015-2016

Overzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2015-2016 Overzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2015-2016 Is één van onderstaande opleidingen de opleiding waarvoor je je hebt aangemeld? Dan moet je meedoen aan de selectieprocedure (loting). Om deel

Nadere informatie

Vooropleidingseisen Van havo naar hbo

Vooropleidingseisen Van havo naar hbo qompas.nl Vooropleidingseisen Van havo naar hbo 2017-2018 Talent Vooropleidingseisen van havo naar hbo = Dit profiel geeft toegang tot deze opleiding. = Dit profiel geeft geen toegang tot deze opleiding.

Nadere informatie

JAARVERSLAG 2010 HANZE.NL/JAARVERSLAG

JAARVERSLAG 2010 HANZE.NL/JAARVERSLAG JAARVERSLAG 2010 HANZE.NL/JAARVERSLAG Jaarverslag 2010 Hanzehogeschool Groningen Share your talent. Move the world. Juni 2011 Jaarverslag 2010 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences

Nadere informatie

Studiekeuzecheck - activiteiten opleidingen

Studiekeuzecheck - activiteiten opleidingen Studiekeuzecheck - activiteiten opleidingen 2016-2017 De eerste activiteit bij de studiekeuzecheck is altijd het invullen van een online vragenlijst. Deze vragenlijst bestaat uit een deel dat gelijk is

Nadere informatie

Opleidingen in het HBO met (mogelijk) een tweede loting, studiejaar 2015 2016

Opleidingen in het HBO met (mogelijk) een tweede loting, studiejaar 2015 2016 Centrale Aanmelding en Plaatsing Opleidingen in het HBO met (mogelijk) een tweede loting, studiejaar 2015 2016 Bij een aantal opleidingen/instellingen zijn na de uitvoering van de loting nog plaatsen over.

Nadere informatie

Vooropleidingseisen HBO per 1 oktober 2008

Vooropleidingseisen HBO per 1 oktober 2008 Vooropleidingseisen HBO per 1 oktober 2008 Instroommogelijkheden met HAVO-DIPLOMA van het GVC Economie 1. Accountancy Nee Nee Ja Ec + Wi A 2. Bedrijfseconomie Ja Nee Ja Ec + Wi A 3. Bedrijfskundige informatica

Nadere informatie

Cluster Commerciële Economie Communicatie Finance Groen en Voeding Contactpersoon Windesheim Flevoland

Cluster Commerciële Economie Communicatie Finance Groen en Voeding Contactpersoon Windesheim Flevoland Cluster Commerciële Economie Communicatie Finance Groen en Voeding Annemarie van Alphen Ancella Evers-de Boer (a.i.) Contactpersoon Windesheim Flevoland Hogescholen Christelijke HS Windesheim Avans HS

Nadere informatie

Move2Social. Kennismaking met Marian van Os Centrum voor Ondernemerschap

Move2Social. Kennismaking met Marian van Os Centrum voor Ondernemerschap Move2Social Kennismaking met Marian van Os Centrum voor Ondernemerschap Onderwijsvisie Hanzehogeschool 2020 Verbinding onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven in professionele leergemeenschappen à Innovatie

Nadere informatie

Van VWO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS

Van VWO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS Van VWO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS Disclaimer: De lijst is gebaseerd op de officiële doorstroomeisen van het ministerie van onderwijs. Bij het overnemen van deze gegevens kunnen er tikfouten zijn gemaakt.

Nadere informatie

Ook zonder aanbevolen vak ben je toelaatbaar, het is geen vereiste.

Ook zonder aanbevolen vak ben je toelaatbaar, het is geen vereiste. Toelatingseisen en aanbevolen vakken NHL/Stenden Hogeschool en Hogeschool Van Hall Larenstein 2018-2019 In dit document is de landelijke lijst met toelatingseisen van alle opleidingen van de NHL/Stenden

Nadere informatie

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 9 oktober 2017

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 9 oktober 2017 Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 9 oktober 2017 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhofcollege, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College

Nadere informatie

Toelatingseisen en aanbevolen vakken NHL Hogeschool, Stenden Hogeschool en Hogeschool Van Hall Larenstein

Toelatingseisen en aanbevolen vakken NHL Hogeschool, Stenden Hogeschool en Hogeschool Van Hall Larenstein Toelatingseisen en aanbevolen vakken NHL Hogeschool, Stenden Hogeschool en Hogeschool Van Hall Larenstein In dit document is de landelijke lijst met toelatingseisen van alle opleidingen van de NHL Hogeschool,

Nadere informatie

Opleidingen aanwezig op de oriëntatiemarkt

Opleidingen aanwezig op de oriëntatiemarkt Saxion Open 24 januari Deventer Opleidingen aanwezig op de oriëntatiemarkt Life Science, Design & Technology ROOD Economie, Management & Organisatie BLAUW - Archeologie - Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek

Nadere informatie

De toekomst van onze. Essentie van het Academie Toekomst Plan. Academie voor Gezondheidsstudies

De toekomst van onze. Essentie van het Academie Toekomst Plan. Academie voor Gezondheidsstudies De toekomst van onze gezondheidsstudies Essentie van het Academie Toekomst Plan Academie voor Gezondheidsstudies Van beneden naar boven en van buiten naar binnen Dit document bevat het resultaat van het

Nadere informatie

Opdracht LOB Hoofdstuk 1, opdracht 1.A

Opdracht LOB Hoofdstuk 1, opdracht 1.A Opdracht LOB Hoofdstuk 1, opdracht 1.A Opdracht door een scholier 353 woorden 13 februari 2006 3,3 9 keer beoordeeld Vak LOB Hoofdstuk1 Opdracht 1.A Welk profiel heb je gekozen of ga je waarschijnlijk

Nadere informatie

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen woensdag 7 oktober 2015

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen woensdag 7 oktober 2015 Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen woensdag 7 oktober 2015 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College,

Nadere informatie

Rapportage Toplijsten havo 4/5 en vwo 5/6

Rapportage Toplijsten havo 4/5 en vwo 5/6 Rapportage Toplijsten havo 4/5 en vwo 5/6 www.qompas.nl Top-50 studies op Qompas StudieKeuze September 2016 tot en met april 2017 Surrounded by Talent Inleiding Deze maand publiceren wij de top-50 studies

Nadere informatie

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 3 oktober 2016

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 3 oktober 2016 Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 3 oktober 2016 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College

Nadere informatie

Instellingsbeleid doelstellingen en profiel

Instellingsbeleid doelstellingen en profiel Instellingsbeleid doelstellingen en profiel 1 Inleiding 2 Beleid 3 Onderwijs 4 Onderzoek 5 Beroepspraktijk en regio 6 Kwaliteit is mensenwerk 7 Operational Excellence 8 Bestuur 9 Raad van Toezicht 10 Financiën

Nadere informatie

Profielen voorzitter en leden van de Raad van Toezicht 5 juli 2016

Profielen voorzitter en leden van de Raad van Toezicht 5 juli 2016 Profielen voorzitter en leden van de Raad van Toezicht 5 juli 2016 Aanleiding en achtergrond Per 1 januari 2017 ontstaan er twee vacatures in de Raad van Toezicht in verband met het einde van de termijn

Nadere informatie

Welk profiel geeft toegang tot welke HBO- of universitaire studie? toelatingseisen HBO en WO

Welk profiel geeft toegang tot welke HBO- of universitaire studie? toelatingseisen HBO en WO Welk profiel geeft toegang tot welke HBO- of universitaire studie? toelatingseisen HBO en WO Handige sites om te kijken, en een test in te vullen. www.studiekeuze23.nl/van-profiel-naar-studie www.testcentrumgroei.nl/opleidingen/profielkeuze

Nadere informatie

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 3 oktober 2016

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 3 oktober 2016 Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 3 oktober 2016 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College

Nadere informatie

Raad van Toezicht. Profielschetsen. Lid portefeuille onderwijs. Lid portefeuille bedrijfsvoering

Raad van Toezicht. Profielschetsen. Lid portefeuille onderwijs. Lid portefeuille bedrijfsvoering Raad van Toezicht Profielschetsen Lid portefeuille onderwijs Lid portefeuille bedrijfsvoering Vastgesteld door de Raad van Toezicht Oktober 2018 Algemeen biedt onderwijs voor studenten en professionals

Nadere informatie

BIJLAGE B NADERE VOOROPLEIDINGSEISEN VOOR OPLEIDINGEN VAN HET HOGER BEROEPSONDERWIJS

BIJLAGE B NADERE VOOROPLEIDINGSEISEN VOOR OPLEIDINGEN VAN HET HOGER BEROEPSONDERWIJS D Bijlage B wordt vervangen door een nieuwe bijlage B, luidende: BIJLAGE B NADERE VOOROPLEIDINGSEISEN VOOR OPLEIDINGEN VAN HET HOGER BEROEPSONDERWIJS. In deze bijlage wordt verstaan onder: NT: profiel

Nadere informatie

Vooropleidingseisen HBO

Vooropleidingseisen HBO Vooropleidingseisen HBO Instroommogelijkheden met een HAVO-DIPLOMA van het GVC Economie 1. Accountancy Nee Nee Ja Ec + Wi A 2. Advanced Business Creation Nee Nee Ja Ec + Wi A 3. Bedrijfseconomie Ja Nee

Nadere informatie

CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ. Zonder meer: Assistent Radiodiagnostiek en therapie?? Bewegingsagogie en Psychomot. Ther. Creatieve Therapie

CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ. Zonder meer: Assistent Radiodiagnostiek en therapie?? Bewegingsagogie en Psychomot. Ther. Creatieve Therapie CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ. HAVO - HBO Zonder meer: Academie voor LO Archeologie Assistent Radiodiagnostiek en therapie?? Audiologie Beeldende Kunst en Vormgeving Bewegingsagogie en Psychomot. Ther. Circus

Nadere informatie

HU GERICHT IN BEWEGING

HU GERICHT IN BEWEGING HU GERICHT IN BEWEGING Organisatieontwikkeling HU het verhaal - versie maart 2016 - Agenda Waar komen we vandaan? Waarom gaan we veranderen? Wie willen we zijn? Hoe gaan we dit bereiken? Wat verandert

Nadere informatie

OPEN DAG. Programma VISIT PLORE FIND. #nhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden NHL Stenden Hogeschool

OPEN DAG. Programma VISIT PLORE FIND. #nhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden NHL Stenden Hogeschool OPEN DAG Programma E VISIT PLORE FIND # Hogeschool Ontdek Welkom op de Open Dag Maak kennis met de opleidingen van onze hogeschool en ontdek de studie die bij jou past. Op de Informatiemarkt, tijdens een

Nadere informatie

Overzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2016-2017

Overzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2016-2017 Overzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2016-2017 Is één van onderstaande opleidingen de opleiding waarvoor je je hebt aangemeld? Dan moet je meedoen aan de selectieprocedure (loting). Om deel

Nadere informatie

Niets uit dit profiel mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Leeuwendaal gereproduceerd worden

Niets uit dit profiel mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Leeuwendaal gereproduceerd worden Profiel Lid Raad van Toezicht met onderwijs profiel 18 december 2015 Opdrachtgever Hogeschool Van Hall Larenstein Voor meer informatie over de functie Jeannette van der Vorm, senior adviseur Leeuwendaal

Nadere informatie

OPEN DAG NHL STENDEN. Programma VISIT E PLORE MEET. #nhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden NHL Stenden Hogeschool

OPEN DAG NHL STENDEN. Programma VISIT E PLORE MEET. #nhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden NHL Stenden Hogeschool OPEN DAG NHL STENDEN Programma VISIT E PLORE MEET # NHL Stenden Hogeschool Ontdek NHL Stenden! Welkom op de Open Dag Maak kennis met de opleidingen van onze hogeschool en ontdek de studie die bij jou past.

Nadere informatie

Reglement raad van bestuur SKVOH

Reglement raad van bestuur SKVOH Reglement raad van bestuur SKVOH Stichting Katholiek Voortgezet Onderwijs Heerhugowaard Dit Reglement raad van bestuur is opgesteld conform de statuten en maakt deel uit van een samenhangende reeks van

Nadere informatie

Havo, hier hbo: loud and clear, over.

Havo, hier hbo: loud and clear, over. Havo, hier hbo: loud and clear, over. Bert Schroën Voorzitter netwerk HTNO 28 september 2016 Overzicht presentatie Op naar toekomstbestendig bètatechniekonderwijs ontwikkelingen binnen hbo bètatechniek

Nadere informatie