Risico-inventarisatie overige diervoeders

Transcriptie

1 Risico-inventarisatie overige diervoeders Naast ruwvoeders handelen veel Hisfa-leden ook in andere (aanverwante) producten. Een aantal van deze producten wordt hieronder nader toegelicht, onder andere een aantal vochtrijke en vloeibare producten. In deze categorie vallen bijvoorbeeld coproducten uit de levensmiddelenproductie. Over veel overige vloeibare en vochtige bijproducten is informatie te vinden via de website de Overleggroep Producenten Natte Veevoeders (OPNV): Tarwegistconcentraat Bij de winning van zetmeel uit tarwe, voor bijvoorbeeld humane voeding of technische toepassingen, ontstaat tarwezetmeel. Het aanwezige zetmeel en de suikers worden omgezet in alcohol. Wanneer de alcohol wordt afgescheiden ontstaat er een vloeibaar, eiwitrijk product, het tarwegistconcentraat. Dit is bruin van kleur, lichtgekleurde tarwegistconcentraat heeft doorgaans een betere dan de donkergekleurde, die sterker verhit is. Het zoutgehalte van tarwegistconcentraat is relatief laag. Tarwegistconcentraat kan zowel aan runderen als varkens vervoederd worden. Het is een relatief goedkope, eiwitrijke aanvulling op het rantsoen en is het hele jaar beschikbaar. Tijdens de teelt van tarwe wordt gebruik gemaakt van gewasbeschermingsmiddelen, echter het risico dat hier residuen van aanwezig zijn in tarwegistconcentraat is laag. Het risico op aanwezigheid van de mycotoxinen DON en zearalenon is matig, voor andere mycotoxinen, zoals ochratoxine A en HT2/T2-toxinen is het risico over het algemeen laag. Tarwegistconcentraat dient te worden opgeslagen in een zuurbestendige silo, tank of bunker met roerwerk. Om een homogeen product te verkrijgen dient voor elke voederbeurt het product geroerd te worden. Tarwegluten Tarwegluten zijn de eiwitfractie van tarwe en worden verkregen door de extractie van zetmeel uit tarwebloem. Wanneer gemalen tarwe met water wordt vermengd ontstaat er een deeg waaruit de gluten en zetmeel worden afgescheiden. Tarwegluten hebben een hoog eiwitgehalte en een hoge vitaliteit, in contact met water vormen gluten een elastische structuur. Deze elastische structuur is een herkenbare eigenschap van gluten. Aan tarwegluten kunnen eventueel tarweperssap, gebroken tarwe en andere van het tarwezetmeel afgeleide producten zijn toegevoegd. Het tarwezetmeel kan worden gebruikt voor humane voeding of technische toepassingen. De tarwegluten kunnen worden gedroogd en kunnen ook gebruikt worden voor humane voeding. Als diervoeder worden ze zowel gedroogd als nat geleverd. Tarwegluten worden voornamelijk gebruikt in varkensvoeder, rundveevoeder, pluimveevoeder en in gedroogde vorm in voer voor jonge dieren, bijvoorbeeld biggen; deze dieren hebben een grote behoefte aan eiwit. pagina 1 / 5

2 Tarwegluten zijn over het algemeen laagrisico producten. De kans op aanwezigheid van mycotoxinen, met name DON, en moederkoren, een schimmelsoort die op verschillende graansoorten groeit, is over het algemeen laag. Mits schoon en droog opgeslagen zijn tarwegluten minimaal één jaar houdbaar. Eimengproduct Mengels van co-producten die ontstaan bij het productieproces van eierproducten voor de menselijke consumptie, worden eimengproduct genoemd. Voorbeelden van dergelijke coproducten zijn onder andere de eierresten die na het breken van de eieren aan de eierschalen blijven hangen, het poeder dat vrijkomt bij het reinigen van droogtorens en gedenatureerd eiwit dat ontstaat bij het fermentatieproces. Deze producten kunnen, al dan niet gecombineerd met andere eierdelen, eimengproduct vormen. Eimengproduct wordt hoofdzakelijk verwerkt in brijvoer voor varkens. Eiproducten zijn over het algemeen microbiologisch gevoelig, waardoor er een risico bestaat op aanwezigheid van bijvoorbeeld Salmonella, entero's en Clostridia. Daarnaast is er een laag risico op versleping van dierziekten. Ook is er een laag risico m.b.t. dioxines en dioxineachtige PCB's die via het voer van de kip in de eieren terecht kunnen komen. Afhankelijk van de wijze van opslag en de weersomstandigheden is eimengproduct enkele weken houdbaar. Eventueel dient het product aangezuurd te worden, om o.a. schimmel tegen te gaan. Het product dient in een zuurbestendige opslag te worden opgeslagen en dient regelmatig geroerd te worden. Het is belangrijk om de tank regelmatig te reinigen. Maïsmeel Maïsmeel is gemalen maïs waaraan het kaf en bliezen deels aan onttrokken kunnen zijn. Er mag aan de maïs, met uitzondering van vocht, kaf, bliezen en vreemde bestanddelen, niets zijn onttrokken en er mogen geen bestanddelen zijn toegevoegd. Voor het produceren van maïsmeel kunnen verschillende rassen maïs worden gebruikt. Maïsmeel is erg zetmeelrijk en is daardoor geschikt voor melkvee, jongvee en vleesvee. Er is ook hittebehandeld maïsmeel, door de hittebehandeling wordt het zetmeel ontsloten en is het product beter verteerbaar. Voor vrijwel alle maïs en maïsproducten en daarom ook voor maïsmeel is er een risico op aanwezigheid van mycotoxinen, echter is dit risico afhankelijk van de weersomstandigheden tijdens de teelt. Het risico op DON en zearalenon is aanzienlijk. Voor andere mycotoxinen, zoals aflatoxine, fumonisine B en ochratoxine A, is het risico over het algemeen laag. Tijdens de teelt van de maïs kan daarnaast gebruik zijn gemaakt van gewasbeschermingsmiddelen, echter het risico op residuen van deze gewasbeschermingsmiddelen is over het algemeen laag. pagina 2 / 5

3 Het product dient te worden opgeslagen op een verharde, droge ondergrond om de verliezen zo klein mogelijk te maken, maar het kan ook worden opgeslagen in een schone bulksilo. Maïsmeel is schimmelgevoelig en moet daarom goed worden afgedekt en mag niet in contact komen met water. Wanneer maïsmeel goed wordt opgeslagen, is het minimaal één jaar houdbaar. Citruspulp/citrusschillen Citruspulp is een co-product dat overblijft bij bereiding van citrussap. Citrusschillen zijn de schillen van citrusvruchten en hele vruchten die niet voldoen aan de kwaliteitseisen voor levensmiddelenproductie. Beide producten zijn vochtrijk met een hoog suikergehalte en een hoger energiegehalte dan veel andere pulpproducten, zoals bijvoorbeeld bietenperspulp. Het is het hele jaar leverbaar. Citrusproducten zijn eiwitarm. Citruspulp en schillen zijn enkelvoudig te vervoederen aan rundvee, jongvee en schapen, maar kunnen ook gemengd worden met andere voedermiddelen uit het rantsoen. Citruspulp wordt als vochtrijk product geleverd, maar kan ook in gedroogde vorm worden geleverd. Tijdens de teelt van de citrusvruchten kan gebruik zijn gemaakt van gewasbeschermingsmiddelen, echter het risico op residuen van deze gewasbeschermingsmiddelen is over het algemeen laag. Zware metalen kunnen in de citruspulp aanwezig zijn, echter is ook dit risico over het algemeen laag. Daarnaast kan tijdens het droogproces om gedroogde citruspulp te krijgen verontreiniging optreden. Zo kunnen dioxines en dioxineachtige PCB s het product verontreinigen, maar dit risico is over het algemeen laag. Door indirecte droging en het gebruik van veilige brandstoffen zoals aardgas, is dit risico te ondervangen. Wanneer citruspulp binnen één week wordt vervoederd is opslaan op verharde ondergrond voldoende. Als het product langere tijd moet worden opgeslagen wordt aangeraden om het product af te dekken, hiermee wordt schimmelgroei of rot voorkomen. Als het product luchtdicht wordt ingekuild kan melkzuurfermentatie plaatsvinden, hierdoor kan citruspulp langer worden geconserveerd. Witlofwortelen Witlof heeft een tweejarig groeiproces. In het eerste jaar worden witlofzaadjes geplant waaruit witlofwortelen (stronken) groeien. In het tweede jaar worden de wortelen geplant, hieruit groeit de witlof. Wanneer de witlof volgroeid is wordt deze van de stronk afgesneden, de overgebleven witlofwortel blijft dan over en wordt gebruikt als diervoeder. Wanneer uit een witlofwortel eenmaal een krop witlof is geoogst, kan er niet nogmaals een goede krop van dezelfde wortel worden geoogst. Witlof is van origine een wintergroente, maar tegenwoordig zijn witlof en witlofwortelen het hele jaar verkrijgbaar. Witlofwortelen bevatten veel energie. Witlofwortelen zijn geschikt voor rundvee, schapen en paarden. Tijdens de teelt van de witlof kan gebruik zijn gemaakt van gewasbeschermingsmiddelen, echter het risico op residuen van deze gewasbeschermingsmiddelen is over het algemeen pagina 3 / 5

4 laag. Zware metalen kunnen in de witlofwortelen aanwezig zijn, echter is ook dit risico over het algemeen laag. Witlofwortelen zijn vers en hoeven niet te worden ingekuild, losstorten is voldoende om de houdbaarheid te bevorderen. Raadzaam is om de witlofwortelen binnen twee weken te vervoederen, om daarmee een goede kwaliteit te garanderen. Voeruien Uien die niet (meer) geschikt zijn voor menselijke consumptie worden gebruikt als diervoeder, dit zijn bijvoorbeeld delen die van de ui worden afgesneden tijdens productie. Ook uien die bij de akkerbouwer als niet geschikt voor menselijke consumptie worden bevonden, bijvoorbeeld door afwijkende kleur of formaat, vinden hun toepassing in diervoeder. Uien zijn geschikt als diervoeder voor jongvee, vleesvee en schapen, mede omdat zij zorgen voor een natuurlijke weerstand tegen infecties en ziekten. Omdat uien een sterke geur aan de melk kunnen geven, wordt afgeraden om uien aan melkvee te vervoederen, ditzelfde geldt voor vleesvee gedurende zes weken voor de slacht. Varkens kunnen niet goed tegen (rauwe) uien en uisoorten. Zware metalen kunnen door de grond waarin in de uien geteeld zijn in de uien aanwezig zijn, echter is dit risico over het algemeen laag. Teelt op schone grond is hierbij de belangrijkste beheersmaatregel, hierover zijn bepalingen opgenomen in de akkerbouwovereenkomst die door de Hisfa aan de leden ter beschikking is gesteld. Uien dienen op een verharde ondergrond te worden bewaard en beschermd te worden tegen vorst. Vers zijn uien tot maximaal drie tot vier weken te bewaren. Voerwortelen Voerwortelen blijven bij de verwerking van winterwortelen en waspeen over, dit zijn wortelen die niet aan de kwaliteitseisen voor menselijke consumptie voldoen, bijvoorbeeld betreft formaat of kleur. Overschotpartijen kunnen ook als voerwortelen dienen. Vanaf januari tot en met juli kunnen wortelen worden gezaaid en het oogsten kan tussen half maart en eind november. Voerwortelen bevatten veel suiker waardoor zij snel energie vrijgeven. Door de vitamine A en caroteen kunnen wortelen de vruchtbaarheid van dieren ondersteunen. Zware metalen kunnen door de grond waarin in de wortelen geteeld zijn in de wortelen aanwezig zijn, echter is dit risico over het algemeen laag. Teelt op schone grond is hierbij de belangrijkste beheersmaatregel, hierover zijn bepalingen opgenomen in de akkerbouwovereenkomst die door de Hisfa aan de leden ter beschikking is gesteld. Voerwortelen blijven vers ongeveer twee weken houdbaar. Ingekuild en gemengd door andere producten zijn ze minimaal een half jaar houdbaar. pagina 4 / 5

5 Voeraardappelen Voeraardappelen komen vrij bij de verwerking van consumptie- of frietaardappelen tijdens het sorteren omdat zij niet aan de kwaliteitseisen voldoen, bijvoorbeeld door breuk of hun formaat. Meestal worden voeraardappelen direct van het veld of de schuur aangeboden. Voeraardappelen hebben een hoge energetische waarde. Ook hebben ze een positief effect op het eiwitgehalte in de melk door dat het hoge zetmeelgehalte zorgt voor verhoogde propionzuurvorming in de pens. Door het hoge zetmeelgehalte passen voeraardappelen goed in rantsoenen met veel grasproducten. Voeraardappelen worden geleverd met een droge stofgehalte van ca. 20%. Naast de geschiktheid voor melkvee, zijn voeraardappelen ook geschikt voor vleesvee. Voeraardappelen kunnen dienen als (deel van) vervanging van krachtvoer. Rauwe aardappelen zijn voor varkens slecht te verteren en zijn hierdoor niet geschikt voor varkens. Zware metalen kunnen door de grond waarin in de aardappelen geteeld zijn, in de aardappelen aanwezig zijn, echter is dit risico over het algemeen laag. Teelt op schone grond is hierbij de belangrijkste beheersmaatregel, hierover zijn bepalingen opgenomen in de akkerbouwovereenkomst die door de Hisfa aan de leden ter beschikking is gesteld. Voeraardappelen moeten worden opgeslagen in een droge en schone sleufsilo op een verharde ondergrond. Bij voorkeur dient het product afgedekt te worden ter bescherming tegen het regenwater waardoor rot en schimmel kan ontstaan. Voeraardappelen kunnen ook worden ingekuild, gemengd door snijmaïs. Afhankelijk van de kwaliteit en weersomstandigheden zijn voeraardappelen vier tot zes weken houdbaar. Ingekuild zijn ze minimaal een half jaar houdbaar. pagina 5 / 5