RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Kwaliteitsonderzoek bij. OBS Het Zand

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij OBS Het Zand Plaats : Utrecht BRIN-nummer : 29TZ Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 9 november 2010 Rapport vastgesteld te Utrecht op 10 januari 2011

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 9 november 2010 een onderzoek uitgevoerd op obs Het Zand naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor obs Het Zand een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn. Er zijn tevens nog geen eindopbrengsten beschikbaar over drie jaren, omdat de school relatief nieuw is. Op 10 december 2009 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie Obs Het Zand is nog niet eerder door de inspectie bezocht voor een uitgebreid kwaliteitsonderzoek. De school heeft de deuren in 2005 geopend en is sindsdien sterk gegroeid. Tijdens het bestuursgesprek van 10 december 2009 zijn de risico's doorgesproken. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten: 'Plan onderwijs en zorg', 'Taalplan kleuters', 'Leesverbetertraject' (Eduniek) en het 'Jaarplan Het Zand '. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in 2 groepen 1-2 en vervolgens in de groepen 3, 4, 5, 6 en 7. Gesprekken met de directie en de intern begeleiders over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek. pagina 5 van 13

6 Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, aanbod, onderwijstijd, schoolklimaat, didactische vaardigheden, afstemmen, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2009 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van acht jaar. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. pagina 7 van 13

8 Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.1 De ouders zijn betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. pagina 8 van 13

9 Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.7 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT1b In de schoolgids is informatie opgenomen over standaard gecontroleerde onderdelen (art. 13 WPO) NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT2b In het schoolplan is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 12 WPO). NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT3b In het zorgplan is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 19, lid 2, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee pagina 9 van 13

10 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Het onderzoek van de inspectie leidt tot de conclusie dat de kwaliteit van het onderwijs op obs Het Zand zwak is. Deze conclusie baseert de inspectie vooral op de onvoldoende eindresultaten van de school, hoewel deze in het geheel nog niet te beoordelen zijn omdat de school nog vrij nieuw is. De tussentijdse resultaten zijn het afgelopen schooljaar daarentegen voldoende. Daarnaast is er voor de kwaliteitszorg nog geen systematische werkwijze ontwikkeld en vormen zorg en begeleiding, het geven van een goede uitleg en het afstemmen van de les duidelijke verbeterpunten. Obs Het Zand is een sterk groeiende, nieuwe school. De school is gestart in 2005 en is sindsdien gegroeid tot een leerlingenaantal van ongeveer 360. De school verwacht tot het aantal van 480 leerlingen door te kunnen groeien. Ook het team groeit en er komt ieder jaar een aantal leraren bij, afgelopen jaar waren dat er 7. De directie werkt aan stabiliteit en streeft naar een eenduidige werkwijze binnen de school. Keuzes voor het onderwijsconcept, scholing en verbeteronderwerpen worden duidelijk en voortvarend gemaakt. Daarbij baseert de school zich op de kwaliteits- en ervaringsgegevens die voor handen zijn. Omdat de school relatief nieuw is, sterk groeit en daardoor erg in beweging is moeten er soms snelle keuzes gemaakt worden. Van een gedegen beleid gebaseerd op een uitgebalanceerd kwaliteitszorgsysteem kan dan ook nog niet gesproken worden. Toch ziet de school kans een aantal goede keuzes te maken in haar werkwijze en voert zij bijvoorbeeld groepsplannen in om zo beter te kunnen afstemmen op de verschillende onderwijsbehoeften van de leerlingen. Sinds kort is het team van interne begeleiders compleet en kan een goed systeem voor de leerlingenzorg worden opgezet en uitgebouwd. De kwaliteit van het onderwijs en van de leraren wordt bewaakt door de directie. Zo worden klassenbezoeken afgelegd om zicht te houden op de didactische kwaliteiten van leraren. Ook worden op onderdelen consequenties verbonden aan de beschikbare toetsuitslagen. Zo heeft de school terecht een speerpunt ingezet voor de verbetering van het leesonderwijs. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De school verantwoordt zich ten aanzien van de eindresultaten met de Citoeindtoets. Deze gegevens zijn over 2 jaren beschikbaar, namelijk over 2009 en Deze beide jaren laten een onvoldoende resultaat zien, zowel op het onderdeel taal als op het onderdeel rekenen en wiskunde. Daarbij hebben in leerlingen niet deelgenomen aan de eindtoets omdat ze naar het leerwegondersteund onderwijs zijn uitgestroomd, waardoor er mogelijk zelfs nog een negatiever beeld zou ontstaan. pagina 10 van 13

11 De tussenopbrengsten zijn op 4 van de 5 onderdelen die de inspectie betrekt bij haar oordeel hierover voldoende. Het gaat dan om het technisch lezen in de groepen 3 en 4, rekenen en wiskunde in de groepen 4 en 6 en begrijpend lezen in groep 6. Alleen technisch lezen in groep 4 is onvoldoende. Uit de aanvullende toetsgegevens blijkt overigens dat technisch lezen in groep 5 en begrijpend lezen in de groepen 5 en 7 ook onvoldoende zijn. De beoordeelde tussentijdse resultaten zijn overigens wel van beter niveau dan die van het schooljaar daarvoor, toen waren ze in het geheel onvoldoende. Tot nog toe vertonen de tussentijdse resultaten dus een wisselend beeld. De school heeft actie ondernomen om de leesresultaten te verbeteren door hier een speerpunt van te maken en het methodeaanbod verder te vernieuwen. Tot slot kan de inspectie geen oordeel geven over het niveau van de sociale competenties van de leerlingen, omdat de school hiervoor geen genormeerde toetsen gebruikt en er nu dus onvoldoende gegevens beschikbaar zijn. Onderwijsleerproces Het team is begonnen met de uitwerking en invoering van groepsoverzichten en groepsplannen, die als basis moeten dienen voor het beter afstemmen van de lessen op de verschillende onderwijsbehoeften van de leerlingen. De mate waarin dat gebeurt, evenals de kwaliteit daarvan verschillen sterk tussen leraren en op schoolniveau is er dan ook nog onvoldoende sprake van die afstemming. Tijdens de geobserveerde lessen werd voornamelijk klassikaal les gegeven. Een belangrijk aspect bij het opstellen van groepplannen is dat alle beschikbare gegevens in samenhang dienen te worden geanalyseerd, zodat de onderwijsbehoeften goed in beeld worden gebracht. De kwaliteit van de analyse vormt een aandachtspunt omdat bij de analyse niet alle beschikbare gegevens worden gebruikt en omdat niet alle leraren voldoende inhoudelijk analyseren. Daarnaast is het geven van een goede uitleg van cruciaal belang. Het merendeel van de leraren, die de inspectie heeft geobserveerd, schiet hierin tekort. Ook liet de actieve betrokkenheid van leerlingen hier en daar te wensen over, maar op schoolniveau beoordeelt de inspectie deze indicator toch als voldoende. Zorg en begeleiding De school heeft een vrijwel dekkend toetsinstrumentarium. Er ontbreekt echter 1 genormeerde toets, namelijk een toets voor rekenen en wiskunde die in de kleuterbouw afgenomen dient te worden. Daarom beoordeelt de inspectie indicator 7.1 als onvoldoende. Zoals in de vorige alinea al is aangegeven vragen de toetsgegevens om een inhoudelijker analyse en dat geldt in het bijzonder om vast te kunnen stellen of leerlingen voor een (tijdelijk) extra zorgtraject in aanmerking komen. Deze groep leerlingen is niet scherp in beeld en krijgt nu een plaats binnen de werkwijze om tot een betere afstemming te komen. Daardoor blijft effectieve, periodieke zorg veelal achterwege, waardoor deze leerlingen het risico lopen te weinig leerwinst te boeken en onder hun kunnen gaan presteren. De aparte handelingsplannen voor deze leerlingen die de inspectie heeft kunnen inzien waren van het vorig schooljaar en deze hebben geen of onvoldoende resultaat gehad. Vervolgacties zijn voor deze leerlingen niet ingepland of afgesproken. Alle 3 indicatoren met betrekking tot de leerlingenzorg beoordeelt de inspectie als onvoldoende. De school heeft inmiddels een zorgplan vastgesteld dat nu zal worden ingevoerd en mogelijk ook zal voorzien in de begeleiding van leerlingen die in aanmerking komen voor extra zorg. pagina 11 van 13

12 Kwaliteitszorg De school heeft het bieden van een goed onderwijs hoog in het vaandel staan, zoals wordt vermeld in de schoolgids. De inspectie stelt vast dat de school de kwaliteit op onderdelen bewaakt en als er aanleiding voor is ook goede acties onderneemt. Er is echter nog geen systematische werkwijze ontwikkeld om de kwaliteit in kaart te brengen, te analyseren en te verbeteren. Ook de verantwoording over de ontwikkelingen binnen het onderwijs en de resultaten daarvan vormt een aandachtspunt. De school analyseert de leerlingenpopulatie om de onderwijsbehoeften vast te kunnen stellen en zo het onderwijs daarop af te stemmen. Ook worden er vragenlijsten uitgezet onder ouders en dit schooljaar onder leraren. Van een systematische evaluatie van het onderwijsleerproces is geen sprake. Ook worden er nog geen jaarlijkse trendanalyses gemaakt van de tussentijdse en de eindresultaten. De acties die nu worden ondernomen hebben een meer incidenteel karakter. Wat niet wil zeggen dat er geen terechte verbeterpunten voor dit schooljaar zijn ingepland. Tot slot vormt het bevorderen van actief burgerschap en sociale integratie nog een aandachtspunt. Hiervoor heeft de school nog geen beleid ontwikkeld. pagina 12 van 13

13 3 Toezichtarrangement De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan de obs Het Zand een aangepast arrangement zwak toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in november 2012 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voert de inspectie een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Verder maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten en over een tussentijds kwaliteitsonderzoek (tko) naar bereikte verbeteringen. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan. Er zijn tekortkomingen geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften, die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd. Er is een onvolledigheid in de inhoud van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan geconstateerd. De documenten geven geen informatie over de volgende onderdelen: Schoolgids: Een passage waarin de onderwijsresultaten zijn beschreven (waarmee ze zijn vastgesteld, tegen welke norm ze worden afgezet, welk oordeel de school over de kwaliteit van deze resultaten geeft en in welk meerjarenperspectief de resultaten worden gezet). Een passage waarin de zorg beschreven staat voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften (de inrichting van het systeem, wanneer leerlingen in een planmatig traject terecht komen, de wijze waarop zorg wordt verleend aan leerlingen met een leerlinggebonden budget). Schoolplan: De activiteiten die door het bevoegd gezag zijn vastgesteld voor het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs op de school. Zorgplan: Het tijdpad waaruit de duur van de besluitvorming door de PCL blijkt. Het beleid van de inspectie is de genoemde of onvolkomenheden op dit moment nog niet als tekortkoming te beoordelen bij de betreffende indicator over het naleven van wet- en regelgeving. Wel heeft de inspectie met het bevoegd gezag afgesproken dat in de volgende versie van dit schooldocument de ontbrekende onderdelen zijn opgenomen. pagina 13 van 13