Katholieke Hogeschool Sint-Lieven. Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs. (professioneel gerichte bachelor)

Transcriptie

1 Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs (professioneel gerichte bachelor) 20 november 2008 Accreditatie bestaande Opleiding NVAO Accreditatierapport en -besluit

2 Inhoud 1 Samenvattende conclusie 3 2 Besluit 5 3 Werkwijze en verantwoording Evaluatieorgaan en visitatiecommissie Werkwijze Domeinspecifiek referentiekader Overwegingen NVAO betreffende werkwijze evaluatieorgaan en visitatiecommissie 7 4 Opleiding 10 5 Beoordeling Doelstellingen opleiding Programma Inzet personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Resultaten 20 6 Oordelen visitatiecommissie 21 7 Oordelen NVAO 22 8 Opmerkingen en bezwaren van instelling 23 Bijlage: Proces verbaal van de hoorzittingsprocedure 24 pagina 2

3 1 Samenvattende conclusie Bij brief van 10 april 2008 heeft de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven (Katholieke Hogeschool St.-Lieven) bij de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) een aanvraag tot accreditatie ingediend voor de opleiding Bachelor in het Onderwijs: secundair onderwijs (professioneel gerichte bachelor ), steunend op een visitatierapport uitgevoerd door de VLHORA. De aanvraag is ontvangen op 14 april Procedurele eisen De NVAO komt tot de volgende vaststellingen: De visitatiecommissie heeft het visitatieprotocol gevolgd zoals vastgesteld door het evaluatieorgaan; Het referentiekader gehanteerd door de visitatiecommissie bevat alle onderwerpen en facetten van het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen van de NVAO (accreditatiekader) inclusief een domeinspecifieke vertaling. De facetten worden wel in een afwijkende volgorde behandeld; De visitatiecommissie heeft de beslisregels beschreven in het accreditatiekader adequaat toegepast; De gevolgde procedure is in overeenstemming met het toetsingskader voor de werkwijze van de VLIR en VLHORA als evaluatieorgaan of de erkenningsregeling van andere evaluatieorganen. De NVAO heeft naar aanleiding van in het visitatierapport vastgestelde knelpunten een hoorzittingsprocedure ingesteld. Deze knelpunten betreffen de toegekende scores voor de onderwerpen Programma en Interne kwaliteitszorg en de scores voor de facetten Niveau en oriëntatie doelstellingen, Domeinspecifiek kader en Evaluatie resultaten. Tijdens de hoorzittingsprocedure heeft de voorzitter van de visitatiecommissie aan de NVAO een nota bezorgd waarin aanvullende toelichting werd aangeleverd. Ook de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven heeft een reactie gestuurd. Naar het oordeel van de daartoe ingestelde hoorzittingscommissie zijn hiermee de gesignaleerde knelpunten afdoende weggewerkt. De NVAO heeft op basis van het advies van de hoorzittingscommissie besloten tot het vervolgen van de accreditatiehandelingen, maar wel met inachtname van de door de visitatiecommissie aangeleverde bijkomende toelichting. Inhoudelijke eisen De NVAO komt tot de volgende vaststellingen: Het oordeel van de visitatiecommissie over de kwaliteit van de opleiding is mede gebaseerd op een vergelijking met verwante opleidingen en zo mogelijk internationaal gehanteerde normen voor opleidingen in het relevante domein; In het visitatierapport vastgesteld door de visitatiecommissie, aangevuld met de aanvullende nota van de visitatiecommsiie, is voldoende gemotiveerd waarom de opleiding al dan niet aan de criteria van het beoordelingskader (hoofdstuk 2) voldoet zodat voldoende generieke kwaliteitswaarborgen voorhanden zijn. Het visitatierapport behandelt minimaal de zes in het accreditatiekader genoemde onderwerpen, waarbij per onderwerp aan alle facetten aandacht wordt besteed. Voor ieder facet is een oordeel gegeven op de vierpuntsschaal op basis waarvan per onderwerp een oordeel volgt. De oordelen zijn onderbouwd met feiten en analyses. Het visitatierapport wordt afgesloten met een samenvattend oordeel over de opleiding; pagina 3

4 Het visitatierapport geeft inzicht in de kwaliteit van de visitatiecommissie. Het visitatierapport bevat informatie over de omvang en de samenstelling van de visitatiecommissie, en over haar onafhankelijkheid, deskundigheid en gezaghebbendheid. pagina 4

5 2 Besluit betreffende de accreditatie van de Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs (professioneel gerichte bachelor) van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven. De NVAO, Na beraadslaging, Besluit : Met toepassing van het decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen, wordt het accreditatierapport en besluit met positief eindoordeel voor de opleiding Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs (professioneel gerichte bachelor) van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven goedgekeurd en wordt de opleiding geaccrediteerd. Het betreft een opleiding zonder afstudeerrichtingen, die te Sint- Niklaas wordt georganiseerd. De in het eerste lid bedoelde accreditatie geldt vanaf de aanvang van het academiejaar tot en met het einde van het academiejaar Den Haag, 20 november 2008 Voor de NVAO, K.L.L.M. Dittrich (voorzitter) pagina 5

6 3 Werkwijze en verantwoording Bij brief van 10 april i 2008 heeft Katholieke Hogeschool Sint-Lieven bij de NVAO een accreditatieaanvraag ingediend voor de opleiding Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs (professioneel gerichte bachelor). De aanvraag is ontvangen op 14 april Ter ondersteuning van deze aanvraag heeft de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven een rapport bijgevoegd vanwege een evaluatieorgaan: VLHORA. De NVAO heeft deze aanvraag beoordeeld aan de hand van het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen (14 februari 2005), conform de Handleiding accreditatie Vlaamse Gemeenschap (8 mei 2007) en het Reglement tot bepaling van bestuursbeginselen die van toepassing zijn bij de besluitvorming inzake accreditatie en Toets Nieuwe Opleiding ten aanzien van hogeronderwijsopleidingen in de Vlaamse Gemeenschap (14 februari 2005) 3.1 Evaluatieorgaan en visitatiecommissie Evaluatieorgaan: VLHORA Visitatiecommissie: Voorzitter: Kristien Arnouts, inspecteur-generaal secundair onderwijs (onderwijsdeskundigheid) Jos Willems, lid van het college van bestuur van Hogeschool Zuyd (domeindeskundigheid) Maggy Nelissen, gewezen directeur Katholiek secundair Onderwijs Bree (domeindeskundigheid) Jan Vermeylen, inspecteur secundair onderwijs (domeindeskundigheid) Sophie Onderdonck, tweedejaarsstudent professionele bachelor onderwijs: secundair onderwijs, Katholieke Hogeschool Mechelen (student) Secretaris: Lucia Van Hoof De Erkenningscommissie heeft bij besluit van 2 december 2005 bevestigd dat de samenstelling van deze visitatiecommissie voldoet aan de criteria van onafhankelijkheid die gelden voor de opleidingen van ambtshalve geregistreerde instellingen. 3.2 Werkwijze De visitatie van de opleiding Onderwijs: secundair onderwijs aan de hogescholen gebeurde conform de werkwijze zoals die is vastgelegd in de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR- VLHORA, februari Op 22 februari 2006 werd de commissie officieel geïnstalleerd. De visitatiecommissie heeft een domeinspecifiek referentiekader voor de opleiding opgesteld en aan de opleidingen bezorgd. Elk commissielid heeft het zelfevaluatierapport en de bijlagen bestudeerd, de geselecteerde eindwerken gelezen en zijn argumenten, vragen en voorlopig oordeel vastgelegd in een checklist, waarvan de secretaris een synthese heeft gemaakt. De synthese werd uitvoerig besproken en beargumenteerd door de commissieleden. pagina 6

7 Het visitatiebezoek aan de opleiding Bachelor in het Onderwijs: secundair onderwijs van Katholieke Hogeschool St.-Lieven vond plaats op 29 en 30 november en 1 december Tijdens de visitatie werd gesproken met een representatieve vertegenwoordiging van alle geledingen die bij de opleiding betrokken zijn. Tijdens de visitatie werd bijkomend informatiemateriaal bestudeerd en werd een bezoek gebracht aan de instelling met het oog op de beoordeling van de accommodaties en de voorzieningen voor de studenten. De secretaris heeft in samenspraak met de voorzitter en de commissieleden, op basis van het zelfevaluatierapport, de checklisten en de motiveringen een ontwerp opleidingsrapport opgesteld. Het ontwerp opleidingsrapport werd aan de hogescholen gezonden. De reactie van de opleiding op het ontwerp opleidingsrapport werd door de commissie in een slotvergadering besproken. De commissie stelde ook een vergelijkend gedeelte op. Hierin worden de belangrijkste conclusies en aanbevelingen van de visitatie vergelijkenderwijs weergegeven. In een aantal gevallen leidde de reactie van de opleiding tot een aanvullend bezoek door (een afvaardiging van) de visitatiecommissie om de nieuwe informatie verder te verifiëren. De resultaten van het aanvullende bezoek aan de betrokken opleiding werden door de voltallige visitatiecommissie besproken. Alle oordelen en wegingen gebeurden volgen de beslisregels zoals geformuleerd in de Handleiding onderwijsvisitaties. 3.3 Domeinspecifiek referentiekader In september 1998 werd het besluit van de Vlaamse regering betreffende de basiscompetenties van de leraren goedgekeurd. In liet de minister een evaluatie uitvoeren van de lerarenopleiding, ook van de basiscompetenties. Deze besprekingen hebben geleid tot een voorontwerp van decreet besluit dat op het moment van de visitatie nog niet was goedgekeurd. Wat de basiscompetenties betreft bleef het besluit van 1998 nog steeds van kracht. De commissie heeft zich dan ook laten leiden door dit besluit. Het voorontwerp van decreet waarover reeds gecommuniceerd werd met de departementen lerarenopleiding kon evenwel als een geactualiseerde leidraad worden gebruikt. In de Memorie van toelichting wordt uitdrukkelijk gewezen op de noodzakelijke aanpassing van de basiscompetenties aan een aantal actuele verzuchtingen. Genoemd worden onder andere de taalvaardigheid van leraren, de meertaligheid en de specifieke eisen van het onderwijs in een grootstedelijke context, zorg en interculturaliteit. 3.4 Overwegingen NVAO betreffende werkwijze evaluatieorgaan en visitatiecommissie De NVAO komt tot de volgende vaststellingen: Het evaluatieorgaan heeft overtuigend aangetoond dat het oordeel in onafhankelijkheid tot stand is gekomen. Uit het onafhankelijkheidsbesluit van de Erkenningscommissie en de onafhankelijkheidsverklaringen van de commissieleden blijkt tevens dat de commissieleden in onafhankelijkheid tot hun oordeel zijn gekomen. De NVAO concludeert dat de visitatie en het beoordelingsproces in volstrekte onafhankelijkheid hebben plaatsgevonden; De commissie bestond uit 5 leden, inclusief een student. Op basis van de in het rapport beschreven informatie, waar onder cv s, heeft de NVAO vastgesteld dat onderwijsdeskundigheid en deskundigheid in de didactiek, de vakdeskundigheid binnen de discipline en het afnemend veld en relevante deskundigheid pagina 7

8 op het gebied van internationale ontwikkelingen van de discipline aanwezig waren. De deskundigheid binnen de commissie omvatte voldoende de gehele breedte van de opleiding. De visitatiecommissie was bijgevolg voldoende deskundig en gezaghebbend om de beoordeling uit te voeren. De visitatie heeft plaatsgevonden op basis van en in overeenstemming met het visitatieprotocol, zoals voorgelegd bij erkenning of toetsing: Het rapport geeft voldoende aan dat het visitatieprotocol effectief werd gevolgd; In het rapport verklaart de commissie wel dat het zelfevaluatierapport voornamelijk beschrijvend is en vrij algemeen blijft. Het evaluatieorgaan heeft naar het oordeel van de NVAO overtuigend gegarandeerd dat de commissie adequaat heeft gewerkt. De visitatie heeft plaatsgevonden op basis van en in overeenstemming met een domeinspecifiek referentiekader dat voldoet aan de eisen gesteld in de erkenningsregeling/toetsingsregeling en het NVAO kader. Daarbij is aangesloten bij: het beroepsprofiel; wettelijke eisen (basiscompetenties leraar). De NVAO heeft naar aanleiding van in het visitatierapport vastgestelde knelpunten een hoorzittingsprocedure ingesteld. Deze knelpunten betreffen de toegekende scores voor de onderwerpen Programma en Interne kwaliteitszorg en de scores voor de facetten Niveau en oriëntatie doelstellingen, Domeinspecifiek kader en Evaluatie resultaten. Tijdens de hoorzittingsprocedure heeft de voorzitter van de visitatiecommissie aan de NVAO een nota bezorgd waarin een aanvullende toelichting werd aangeleverd. Ook de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven heeft een reactie gestuurd. Naar het oordeel van de daartoe ingestelde hoorzittingscommissie zijn hiermee de gesignaleerde knelpunten afdoende weggewerkt. De NVAO heeft op basis van het advies van de hoorzittingscommissie besloten tot het vervolgen van de accreditatiehandelingen, maar wel met inachtname van de door de visitatiecommissie aangeleverde bijkomende toelichting. Voorts komt de NVAO tot de volgende vaststellingen: De werkwijze van de commissie bij de beoordeling van de opleiding Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs (professioneel gerichte bachelor) van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven is zorgvuldig en gedegen geweest. De gevolgde werkwijze en procedure, en de geraadpleegde informatiebronnen zijn helder en nauwkeurig geformuleerd en vermeld; De commissie heeft haar oordeel opgesteld en onderbouwd in overeenstemming met het visitatieprotocol en heeft de daarbij behorende beslisregels gevolgd. Voor de facetten geldt dat de analyses van de commissie duidelijk en consistent zijn, en ze leiden tot heldere conclusies. Op onderwerpniveau zijn de oordelen over de facetten op een juiste en zorgvuldige wijze afgewogen en neergelegd in heldere conclusies; De commissie heeft hiertoe op een zorgvuldige wijze een domeinspecifiek referentiekader vastgesteld; pagina 8

9 Het kwaliteitsoordeel bij de toetsing is - voor zover relevant - mede gebaseerd op een vergelijking met verwante andere opleidingen en internationaal geaccepteerde criteria voor opleidingen in het desbetreffende domein; De visitatiecommissie heeft in het kader van het verbeterperspectief aanbevelingen in het visitatierapport geformuleerd. De NVAO is in het licht van het vorenstaande tot de slotsom gekomen dat de beoordeling van de voorliggende opleiding zorgvuldig en gedegen tot stand is gekomen, en dat het eindoordeel van de commissie deugdelijk is gemotiveerd. pagina 9

10 4 Opleiding Beschrijving van de opleiding instelling: Katholieke Hogeschool Sint-Lieven aard instelling: ambtshalve geregistreerd vestiging(en): Sint-Niklaas graad en de kwalificatie: Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs niveau en oriëntatie: professioneel gerichte bachelor studieomvang: 180 studiepunten afstudeerrichtingen: geen onderwijstaal: Nederlands studiegebied Onderwijs Bijkomende titel(s) die houders van de graad van deze opleiding kunnen voeren: geaggregeerde voor het secundair onderwijs groep 1 aard van de aanvraag : accreditatie pagina 10

11 5 Beoordeling De NVAO steunt haar besluitvorming op volgende elementen: Het accreditatierapport bevat een beoordeling per onderwerp en per facet 1 ; De NVAO hanteert bij de beoordeling van de onderwerpen de scores voldoende en onvoldoende 2 ; Een accreditatiebesluit is positief indien alle samenvattende oordelen over de onderwerpen voldoende zijn. Het eindoordeel spreekt zich niet uit over gradaties in kwaliteit. Dit gebeurt door de visitatiecommissie die in haar rapport een score geeft per facet; De NVAO kan per facet volstaan met een verwijzing naar de bevindingen en de overwegingen van het bijhorende visitatierapport, m.a.w. ze kunnen door de NVAO worden overgenomen. Per facet wordt aangegeven of de NVAO de bevindingen en overwegingen van de visitatiecommissie bijtreedt. Indien dat niet het geval is draagt de NVAO een eigenstandige motivering aan Doelstellingen opleiding Facet 1.1. Niveau en oriëntatie opleiding zoals aangegeven bij de bespreking van facet 1.1 in het visitatierapport en in de aanvullende toelichting van de visitatiecommissie. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 1.2. Domeinspecifieke eisen zoals aangegeven bij de bespreking van facet 1.2 in het visitatierapport en in de aanvullende toelichting van de visitatiecommissie. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Samenvattend oordeel, weging van de facetten en motivering van het samenvattend oordeel over onderwerp 1: doelstellingen opleidingen: Het domeinspecifieke kader van de opleiding situeert zich in dat van de VLHORA, zoals voorafgaand aan de bezoeken ontwikkeld werd door de Visitatiecommissie, op basis van de door de opleidingen bachelor in het Onderwijs: secundair onderwijs aangereikte kaders. De doelstellingen van de opleiding zijn gericht op zowel de algemene competenties als de algemene beroepsgerichte en de beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnende beroepsbeoefenaar. De bestaande opleidingsvisie leunt sterk aan bij de decretaal voorgeschreven doelstellingen, maar aan een eigen geactualiseerde opleidingsvisie moet nog worden gewerkt. De commissie stelde vast dat sommige doelstellingen weinig doorleefd zijn. De opleiding houdt in de feiten hoofdzakelijk vast aan de traditionele doelstellingen, met een sterke klemtoon op de opdracht van leraar in enge zin: de leraar als vakinhoudelijke en 1 Art.7 en 8 van het reglement tot bepaling van de bestuursbeginselen die van toepassing zijn bij de besluitvorming inzake accreditatie en toets nieuwe opleiding ten aanzien van opleidingen in de Vlaamse gemeenschap, hierna reglement Bestuursbeginselen 2 Accreditatiekader en art. 58&1, eerste lid van het decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen. 3 Art.12 van het reglement Bestuursbeginselen pagina 11

12 vakdidactische expert. De eindkwalificaties worden dan ook hoofdzakelijk theoretisch ingepast in de bestaande doelstellingen en curricula. De eindkwalificaties werden niet aangewend om de doelstellingen fundamenteel te herzien of bij te sturen. Veeleer werd er gekeken in hoeverre de nieuwe eindkwalificaties onder een van de bestaande doelstellingen konden worden ondergebracht. Op die manier werden de nieuwe eindkwalificaties sterk verkaveld binnen de bestaande traditionele doelstellingen. Zij worden veeleer gezien als een vanzelfsprekend nevenproduct van het traditionele onderwijs, dan als fundamenteel intentionele basisrichtpunten voor de hele opleiding. De commissie meent dat de voorgaande vaststellingen grotendeels hun oorsprong vinden in het gebrek aan aansturing van de opleiding. De commissie stelt vast dat door de vakgerichtheid hoofdzakelijk het verwerven van competenties op inhoudelijk vlak, met betrekking tot de vakken waarvoor de student onderwijsbevoegdheid verwerft, en het verwerven van didactische competenties, met betrekking tot het geven van één of enkele lessen, centraal staan in de opleiding. Actuele thema s, zoals meertaligheid, participatie, omgaan met diversiteit en interculturaliteit komen niet als dusdanig in de opleidingsdoelstellingen voor. Ook de internationale dimensie berust eerder bij individuele keuzes van de student dan dat ze wordt aangestuurd vanuit de opleiding. De doelstellingen van de opleiding leunen aan bij de eisen van het werkveld, maar de commissie vindt dat de betrokkenheid van het werkveld meer structuur vraagt. De internationale dimensie is in beperkte mate aanwezig. Overwegingen NVAO: De NVAO sluit zich aan bij de motivering van de visitatiecommissie voor de score voldoende voor het onderwerp Doelstellingen opleiding. Conclusie NVAO: De NVAO beoordeelt het onderwerp Doelstellingen opleiding als voldoende. De NVAO ondersteunt het advies van de commissie om de eigen traditionele doelstellingen fundamenteel te herdenken in het kader van de nieuwe eindkwalificaties. 5.2 Programma Facet 2.1. Eisen professionele gerichtheid zoals aangegeven bij de bespreking van facet 2.2 in het visitatierapport en in de aanvullende toelichting van d evisitatiecommissie. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 2.2. Relatie tussen doelstelling en programma Hoewel de opleiding stelt dat het herkenbaar maken en verder invoeren van competentiegericht leren en opleiden een richtinggevende rol vervult bij de curriculumvernieuwing, kon de commissie tijdens het visitatiebezoek niet vaststellen dat hieromtrent duidelijke vorderingen waren gemaakt na het indienen van het zelfevaluatierapport. De commissie stelde vast dat vooral en expliciet aandacht wordt besteed aan de eerste vier beoogde competenties. Het programma is met betrekking tot deze vier basiscompetenties vakinhoudelijk goed uitgewerkt, maar de basiscompetenties worden nog niet allemaal ten volle als basis genomen. In die zin merkt de commissie nog geen invloed van het nieuwe competentiekader op het curriculum. Uit de gesprekken bleekt verder dat de opstart van de curriculumvernieuwing gebeurt vanuit de lectoren, bij gebrek pagina 12

13 aan een duidelijke sturing. De commissie stelde vast dat dit proces hierdoor ongecoördineerd verloopt en niet tot de noodzakelijke resultaten leidt die een toekomstgerichte kwaliteit van de opleiding garanderen. De commissie is van mening dat het proces en de uitvoerders nood hebben aan coördinatie, leiding en begeleiding. Door het hoger geschetste spanningsveld en het gebrek aan een transparant eigen opleidingsconcept, waarin de basiscompetenties en de eigen opleidingsdoelen geïntegreerd worden, slagen ook de ECTS-fiches er onvoldoende in om op een overzichtelijke wijze de relatie aan te geven tussen de doelstellingen en de inhoud van de opleiding. De commissie merkt op dat internationalisering zich bijna uitsluitend beperkt tot combinatiemogelijkheden met talen. Dit wijst eveneens in de richting van een eerder enge invulling en benadering van het internationaliseringsaspect, dat toch ruimer is dan een taalcompetentie. De commissie stelde ook hier vast dat de opleiding nog geen duidelijkheid heeft omtrent de competenties die ze via internationalisering wil realiseren. zoals aangegeven bij de bespreking van facet 2.1 in het visitatierapport en in de aanvullende toelichting van de visitatiecommissie. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet niet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 2.3. Samenhang programma In de gesprekken met de studenten hoorde de commissie dat over de vakken waarvoor onderwijsbevoegdheid wordt verworven, niet altijd een gelijkgerichte visie op de onderwijspraktijk schuilt. Dit vertaalt zich soms in verschillende verwachtingen ten aanzien van de studenten tijdens de stage. De commissie stelde vast dat het curriculum te sterk vanuit de vakken is ingericht. Omdat de opleiding klein is, is de samenhang tussen de vakken in de verschillende opleidingsjaren en de samenhang tussen de vakken onderling, ondanks het gebrek aan sturing van de gelijkgerichtheid, nog enigszins aanvaardbaar. In een grotere opleiding zou dit onherroepelijk tot problemen leiden. Een sterkere formalisering van de samenhang via leerlijnen en een meer competentiegericht programma is dringend gewenst. Wel moet men ervoor opletten dat het hoge vakinhoudelijke niveau niet verloren gaat. De hoeveelheid combinaties die studenten kunnen kiezen, kan een bedreiging vormen voor de samenhang van het programma. Met betrekking tot het verwerven van de niet-lesgebonden competenties kan niet van een samenhangend curriculum worden gesproken. Een deel van deze competenties wordt hetzij louter theoretisch, hetzij ad hoc door gissen en missen ervaren en ontwikkeld, afhankelijk van de initiatieven die de student tijdens de stage zelf neemt. Uit de gesprekken is gebleken dat ook het werkveld tot op heden eerder vrij onwennig aankeek tegen deze ontwikkelingen. zoals aangegeven bij de bespreking van facet 2.3 in het visitatierapport en in de aanvullende toelichting van de visitatiecommissie. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet niet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 2.4. Studielast zoals aangegeven bij de bespreking van facet 2.5 Studietijd in het visitatierapport. pagina 13

14 De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 2.5. Toelatingsvoorwaarden zoals aangegeven bij de bespreking van facet 2.9 in het visitatierapport. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 2.6. Studieomvang zoals aangegeven bij de bespreking van facet 2.4 in het visitatierapport. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud zoals aangegeven bij de bespreking van facet 2.6 in het visitatierapport. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing zoals aangegeven bij de bespreking van facet 2.7 in het visitatierapport. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Samenvattend oordeel, weging van de facetten en motivering van het samenvattend oordeel over onderwerp 2: programma: Het programma is een concretisering van de door de opleiding vooropgestelde eindkwalificaties van de opleiding voor wat het niveau, de oriëntatie en de domeinspecifieke eisen betreft, maar niet alle basiscompetenties zijn volgens de commissie voldoende sterk uitgewerkt. De leerdoelen van het programma en de programmaonderdelen zijn een gepaste vertaling van de vooropgestelde eindkwalificaties. De opleiding besteedt degelijk aandacht aan de professionele gerichtheid van het programma. De verschillende actoren worden betrokken bij de programmaherziening en vernieuwing. De opleiding tracht in het programma rekening te houden met de hoge verwachtingen van het werkveld ten aanzien van beginnende leraren. De ruimere taakinvulling van de leraar komt echter minder aan bod in de opleiding en de stage. Door het gebrek aan sturing wordt het curriculum hoofdzakelijk lectorgestuurd ingevuld en de samenhang ontbreekt in tal van aspecten binnen het curriculum. Er blijkt niert altijd een gelijkgerichte visie tussen de lectoren op de onderwijspraktijk. De commissie vindt dat het curriculum te sterk vanuit de vakken is ingericht. De opleiding voldoet aan de formele eisen betreffende de studieomvang. De studietijd wordt systematisch en structureel opgevolgd. De opleiding levert inspanningen om problemen op te lossen die gerelateerd zijn aan de heterogeniteit van het instapniveau. Een gevarieerd aanbod van werk- en onderwijsvormen en leermiddelen helpt het programma te realiseren, maar een duidelijk didactisch concept is daarbij niet herkenbaar. De beoordeling en toetsing sluiten aan bij de leerdoelen, maar een transparant evaluatiebeleid ontbreekt en de terugkoppeling van de resultaten naar de studenten moet worden bijgestuurd. De opleiding heeft oog voor haar maatschappelijke functie in de regio, en stemt haar onderwijs en studentenbegeleiding daarop af. Via aangepaste programma s houdt de opleiding rekening met verschillende instroomgroepen. pagina 14

15 Overwegingen NVAO: De NVAO sluit zich aan bij de motivering van de visitatiecommissie voor de score voldoende voor het onderwerp Programma. De visitatiecommissie is tot een positieve afweging gekomen en stelt dat de opleiding voldoende potentieel heeft om de vastgestelde tekortkomingen te verhelpen. De NVAO kan dit bijtreden, mee in het licht van de aanvullende toelichting die de visitatiecommissie in het kader van de hoorzittingsprocedure heeft aangeleverd. De visitatiecommissie stelt daarin onder andere dat de invulling en uitvoering van het programma door de docenten kwaliteitsvol gebeurt. Conclusie NVAO: De NVAO beoordeelt het onderwerp Programma als voldoende. pagina 15

16 5.3 Inzet personeel Facet 3.1. Eisen professionele gerichtheid zoals aangegeven bij de bespreking van facet 3.2 in het visitatierapport. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 3.2. Kwantiteit personeel zoals aangegeven bij de bespreking van facet 3.3 in het visitatierapport. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 3.3. Kwaliteit personeel zoals aangegeven bij de bespreking van facet 3.1 in het visitatierapport. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Samenvattend oordeel, weging van de facetten en motivering van het samenvattend oordeel over onderwerp 3: inzet personeel: De opleiding beschikt over gekwalificeerd en erg gemotiveerd onderwijzend en ondersteunend personeel om het programma te realiseren. De lectoren stellen zich erg laagdrempelig op. De opleiding wordt georganiseerd met 17 lectoren en 2 praktijklectoren, die samen 10,70 voltijdse equivalenten uitmaken. De student-docentratio bedraagt 1/12. De commissie vindt dat gunstig. Ze adviseert wel om versnippering van het personeel tegen te gaan. Ook al stelt de commissie dat een professionaliseringsbeleid ontbreekt, toch zag ze dat de deskundigheidsontwikkeling en de professionalisering van het personeel worden aangemoedigd en dat daar ook in geïnvesteerd wordt. Het personeel is vragende partij om de plannings- en functioneringsgesprekken opnieuw in te voeren. Het werkveld is sterk betrokken bij de uitwerking van een aantal onderwijsactiviteiten. De internationale contacten nog kunnen worden uitgebreid en verstevigd. Overwegingen NVAO: De NVAO sluit zich aan bij de motivering van de visitatiecommissie voor de score voldoende voor het onderwerp Inzet personeel. De NVAO leest in het visitatierapport dat de commissie benadrukt dat de vakdeskundigheid, de kwaliteit, de inzet en de betrokkenheid van het personeel beter verdienen dan een voldoende. De commissie stelt echter dat door de huidige situatie van de opleiding, met een duidelijk gebrek aan sturing, tal van belangrijke aspecten om het geheel kwaliteitsvol te sturen en te coachen, zijn weggevallen. De NVAO vraagt de hogeschool om hier werk van te maken. Conclusie NVAO: De NVAO beoordeelt het onderwerp Inzet personeel als voldoende. pagina 16

17 5.4 Voorzieningen Facet 4.1. Materiële voorzieningen zoals aangegeven bij de bespreking van facet 4.1 in het visitatierapport. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 4.2. Studiebegeleiding zoals aangegeven bij de bespreking van facet 4.2 in het visitatierapport. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Samenvattend oordeel, weging van de facetten en motivering van het samenvattend oordeel over onderwerp 4: voorzieningen: De lokalen zijn goed uitgerust en aangepast voor de toepassing van verschillende werkvormen. De commissie is onder de indruk van de uitstraling van het gebouw. De opleiding heeft doelgerichte investeringen gedaan om ervaren te worden als een degelijke en aangename leergemeenschap en een leefgemeenschap. De bibliotheek-mediatheek-studielandschap van de campus is een geslaagd en gewaardeerd concept om actueel onderwijzen en leren mogelijk te maken. De mediatheek is erg goed uitgerust om de studenten en lectoren tijdens hun activiteiten te ondersteunen en te informeren. ICT-deskundigheid en het doordachte systeem om de computervoorzieningen voortdurend te actualiseren dragen bij tot een degelijke ondersteuning van de onderwijsactiviteiten. De informatie over de opleiding is duidelijk en veelvuldig. Er is een breed aanbod aan studiebegeleidingactiviteiten voor de eerstejaarsstudenten en ook tweede- en derdejaarsstudenten blijven de nodige begeleiding krijgen. Sinds kort is er een procedure voor afhakers. De hogeschool, het departement en de opleiding hebben een degelijke studiebegeleiding uitgestippeld, elk op hun niveau en doorvloeiend naar elkaar. De begeleiding van de studenten is erg persoonlijk. Zij worden ook gekend buiten de opvolging van hun studieresultaten. De commissie adviseert om het drempelverlagende en -verhogende effect van de kleinschaligheid van de opleiding in het kader van formele reflectie, feedback, transparantie en vertrouwen bewust in het te houden. De commissie vindt de ombudsfunctie degelijk uitgewerkt, maar vraagt dat er meer aandacht wordt besteed aan het aspect vertrouwen ten opzichte van de studenten. De organisatie en begeleiding van internationale uitwisselingen staan op punt. Overwegingen NVAO: De NVAO sluit zich aan bij de motivering van de visitatiecommissie voor de score voldoende voor het onderwerp Voorzieningen. Conclusie NVAO: De NVAO beoordeelt het onderwerp Voorzieningen als voldoende. pagina 17

18 5.5 Interne kwaliteitszorg Facet 5.1. Evaluatie resultaten zoals aangegeven bij de bespreking van facet 5.1 in het visitatierapport en in de aanvullende toelichting van de visitatiecommissie. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering De commissie stelde vast dat de opleiding zelf nauwelijks op een systematische en gestructureerde wijze maatregelen tot verbetering heeft genomen. Het ontbreken van een duidelijke leiding en aansturing laat zich bijzonder sterk voelen met betrekking tot dit aspect van het kwaliteitszorgsysteem. Door het ontbreken van duidelijke, concrete evaluatiegegevens blijven ook concrete verbeteringsacties uit. De opleiding moet werk maken van de analyse en interpretatie van de beschikbare informatie en van het vervolledigen van de PDCA-cirkel. Het bewustzijn hieromtrent binnen het docentenkorps is verschillend. Ad hoc, op individuele basis en eerder informeel worden talloze verbeteringsvoornemens genomen. Nergens blijkt dat die iets te maken hebben met de verrichte metingen. zoals aangegeven bij de bespreking van facet 5.2 in het visitatierapport en in de aanvullende toelichting van de visitatiecommissie. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet niet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld zoals aangegeven bij de bespreking van facet 5.3 in het visitatierapport. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Samenvattend oordeel, weging van de facetten en motivering van het samenvattend oordeel over onderwerp 5: interne kwaliteitszorg: Het kwaliteitsbeleid en de aanpak van de interne en integrale kwaliteitszorg op hogeschoolniveau zijn met visie ontwikkeld. Het kwaliteitszorgsysteem is echter nog niet ingedaald op het niveau van de opleiding. Door het ontbreken van streefdoelen kunnen de resultaten van de bevragingen niet worden geplaatst. De commissie vindt dat een dynamisch kwaliteitszorgsysteem, gebaseerd op het EFQM-systeem en gebruikmakend van het PROZA-model, de aanzet moet zijn voor de opleiding om periodiek te werken met de PDCA-aanpak, maar stelt vast dat structuur en systematiek nog ontbreken bij de bepaling en opvolging van de verbeteringsacties. De acties tot verbetering van de opleiding zijn eerder ad hoc en moeten beter toetsbaar worden opgesteld. De opleiding organiseert bevragingen en evaluatiemogelijkheden over de verschillende aspecten van het onderwijs bij relevante doelgroepen, maar moet daarbij volgens de commissie j het werkveld breder dan de stagecontext betrekken. Overwegingen NVAO: De NVAO sluit zich aan bij de motivering van de visitatiecommissie voor de score voldoende voor het onderwerp Interne kwaliteitszorg. De commissie maakt hierbij een positieve afweging en stelt dat de opleiding voldoende potentieel heeft om de vastgestelde pagina 18

19 tekortkomingen te verhelpen. De NVAO sluit zich daarbij aan, mee in het licht van de aanvullende toelichting die de visitatiecommissie in het kader van de hoorzittingsprocedure heeft aangeleverd. Conclusie NVAO: De NVAO beoordeelt het onderwerp Interne kwaliteitszorg als voldoende. pagina 19

20 5.6 Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd niveau zoals aangegeven bij de bespreking van facet 6.1 in het visitatierapport. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Facet 6.2. Onderwijsrendement zoals aangegeven bij de bespreking van facet 6.2 in het visitatierapport. De NVAO oordeelt dat de opleiding voor dit facet voldoet aan de benodigde basiskwaliteit. Samenvattend oordeel, weging van de facetten en motivering van het samenvattend oordeel over onderwerp 6: resultaten: De opleiding meet het onderwijsrendement en het gerealiseerde niveau op een treffelijke wijze. Ze evalueert de mate waarin de doelstellingen worden gerealiseerd en volgt dat op. Het werkveld waardeert en respecteert de studenten en afgestudeerden sterk. Het is tevreden over de kwaliteit van de eindwerken. Ook de commissie stelt vast dat de kwaliteit van de eindwerken over het algemeen goed is. De commissie vraagt de opleiding met zorg te anticiperen op de actuele maatschappelijke ontwikkelingen die van een leraar meer vergen dan een goede inhoudelijke vakdeskundigheid, en om de opleiding van toekomstige leraren ook op dat vlak veilig te stellen door deze bredere competentieontwikkeling bij de afgestudeerden eveneens te realiseren. De deelname van studenten en lectoren aan internationaliseringsmogelijkheden is eerder beperkt. De opleiding registreert en analyseert de cijfergegevens over instroom, doorstroom, uitstroom en studie-uitval nauwkeurig. De doorstroming door de opleiding en de gemiddelde studieduur zijn aanvaardbaar. Overwegingen NVAO: De NVAO sluit zich aan bij de motivering van de visitatiecommissie voor de score voldoende voor het onderwerp Resultaten. Conclusie NVAO: De NVAO beoordeelt het onderwerp Resultaten als voldoende pagina 20

21 6 Oordelen visitatiecommissie De onderstaande tabel geeft per onderwerp en per facet het oordeel van de visitatiecommissie uit hoofdstuk 5 weer. Locatie Sint Niklaas Onderwerp Oordeel Facet oordeel 1 Doelstellingen Voldoende 1.1 niveau en oriëntatie Voldoende 1.2 domeinspecifiek referentiekader Voldoende 2 Programma Voldoende 2.1 eisen gerichtheid Voldoende 2.2 relatie doelstellingen - programma Onvoldoende 2.3 samenhang programma Onvoldoende 2.4 studielast Goed 2.5 toelatingsvoorwaarden Voldoende 2.6 studieomvang OK 2.7 afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende 2.8 beoordeling en toetsing Voldoende 2.9 masterproef Niet van toepassing 3 Inzet personeel Voldoende 3.1 eisen gerichtheid Voldoende 3.2 kwantiteit Voldoende 3.3 kwaliteit Voldoende 4 Voorzieningen Voldoende 4.1 materiële voorzieningen Goed 4.2 studiebegeleiding Goed 5 Interne kwaliteitszorg Voldoende 5.1 evaluatie resultaten Voldoende 5.2 maatregelen tot verbetering Onvoldoende 5.3 betrokkenheid Voldoende 6 Resultaten Voldoende 6.1 gerealiseerd niveau Voldoende 6.2 onderwijsrendement Goed Eindoordeel van de visitatiecommissie: positief pagina 21

22 7 Oordelen NVAO De onderstaande tabel geeft per onderwerp het oordeel van de NVAO weer. Onderwerp oordeel 1 Doelstellingen Voldoende 2 Programma Voldoende 3 Inzet personeel Voldoende 4 Voorzieningen Voldoende 5 Interne kwaliteitszorg Voldoende 6 Resultaten Voldoende Eindoordeel van de NVAO: positief pagina 22

23 8 Opmerkingen en bezwaren van instelling Conform de bepalingen vermeld in de handleiding accreditatie kan een instelling opmerkingen en bezwaren formuleren op het ontwerp van accreditatierapport. De instelling heeft geen opmerkingen en/of bezwaren geformuleerd op het ontwerp van accreditatierapport. pagina 23

24 Bijlage: Proces verbaal van de hoorzittingsprocedure PROCES-VERBAAL BETREFT : Hoorzittingsprocedure in de zin van artikel 59bis van het decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen met betrekking tot het Visitatierapport Onderwijs: secundair onderwijs (professioneel gerichte bachelor) (19 december 2007) Katholieke Hogeschool Sint-Lieven I. Regelgevend kader 1. Artikel 59bis van het decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen (verder : Structuurdecreet) luidt als volgt : Art. 59bis. Indien het Accreditatieorgaan oordeelt dat de in artikel 57bis, 2 bedoelde gepubliceerde externe beoordeling onvoldoende zorgvuldig is uitgevoerd of geformuleerd om in redelijkheid te kunnen besluiten tot het al dan niet voorhanden zijn van voldoende generieke kwaliteitswaarborgen, wordt volgende procedure doorlopen : 1 de nodige leden van de betrokken visitatiecommissie worden door het Accreditatieorgaan gehoord. Van dit horen wordt een proces-verbaal gemaakt, dat wordt toegevoegd aan het accreditatiedossier ; 2 indien het proces-verbaal samen met de gepubliceerde externe beoordeling geen voldoende elementen bevat om in redelijkheid te besluiten tot het al dan niet voorhanden zijn van voldoende generieke kwaliteitswaarborgen, wordt het betrokken instellingsbestuur daarvan in kennis gesteld. Het Accreditatieorgaan geeft daarbij uitdrukkelijk aan : a) door welke gebreken de externe beoordeling is aangetast ; b) binnen welke termijn een nieuwe, dan wel aanvullende externe beoordeling moet worden afgeleverd.. pagina 24

25 2. Teneinde de hoorzittingsprocedure, als bedoeld in bovengeciteerd decreetsartikel, in goede orde te laten verlopen, hanteert de NVAO een door haar vastgestelde leidraad. II. Voorwerp van en aanleiding tot de hoorzitting 3. In het kader van de door de NVAO ontvankelijk verklaarde accreditatieaanvraag inzake de opleiding Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs (professioneel gerichte bachelor) van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven stelde de NVAO tijdens de door haar uitgevoerde zorgvuldigheidstoets een tekortkoming vast die verband houdt met de Onderwijsvisitatie Bacgleor in het onderwijs: secundair onderwijs. De vastgestelde problemen kunnen worden samengevat in de vorm van volgende vragen. 1. De commissie kwam tot een score onvoldoende voor drie facetten: Relatie doelstellingen programma; Samenhang programma; Maatregelen tot verbetering. Op het niveau van de onderwerpen Programma en Interne kwaliteitszorg is de commissie toch tot een positief oordeel gekomen. De commissie heeft een afweging gemaakt en oordeelt dat de opleiding voldoende potentieel heeft om de gesignaleerde tekorten weg te werken. Kan de commissie dit verder toelichten? 2. Bij drie andere facetten zijn de kritische kanttekeningen van de commissie van die aard dat de toegekende scores voldoende niet vanzelfsprekend zijn: Niveau en oriëntatie doelstellingen Domeinspecifiek kader Evaluatie resultaten Kan de commissie aangeven op basis waarvan ze voor deze drie facetten toch tot een positieve score kwam? 3. Welke signalen kreeg de commissie dat de opleiding op de genoemde punten verbeteracties ondernomen heeft die de conclusie kunnen verantwoorden dat de opleiding de benodigde basiskwaliteit voor de betreffende facetten en onderwerpen realiseert. 4. Gelet op deze vastgestelde tekortkoming is de NVAO overgegaan tot de toepassing van artikel 59bis van het Structuurdecreet, dat voorziet in de organisatie van een hoorzittingsprocedure, waarbij de visitatiecommissie en de instelling door de NVAO in de gelegenheid zijn gesteld om te worden gehoord. pagina 25

26 III. Samenstelling hoorzittingscommissie 5. Overeenkomstig de onder randnummer 2 bedoelde leidraad, is de commissie, die de hoorzitting in voorliggend dossier waarneemt, samengesteld als volgt : Karl Dittrich, voorzitter NVAO en tevens voorzitter van de hoorzittingscommissie; Guy Aelterman, vice-voorzitter NVAO; Leendert Klaassen, bestuurslid NVAO. De hoorzittingscommissie is bijgestaan door Rik Belmans, behandelende beleidsmedewerker. Mr. Monique van den Bos is aangeduid als secretaris van de hoorzittingscommissie. IV. Overzicht van de procedureverrichtingen 6. De onder randnummer 3 geformuleerde tekortkomingen inzake het Visitatierapport bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs, worden op 15 juli 2008 vastgesteld door het Dagelijks Bestuur van de NVAO dat tevens besluit tot de organisatie van een hoorprocedure. 7. Bij brief van 16 juli 2008 worden de geformuleerde problemen kenbaar gemaakt aan de visitatiecommissie, de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven en de VLHORA, met de uitnodiging om in eerste instantie schriftelijk te reageren. Tevens is de mogelijkheid aangegeven om ook mondeling te worden gehoord. 8. Op 12 september 2008 ontvangt de NVAO een schriftelijke notitie van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven een schriftelijke notitie die betrekking heeft op de geformuleerde problemen. Deze notitie is als bijlage toegevoegd. 9. Op 9 september 2008 ontvangt de NVAO een van de voorzitter van de visitatiecommissie waarin omtrent de geformuleerde problemen een aantal verhelderende elementen wordt aangeleverd. Deze toelichting is als bijlage toegevoegd. pagina 26

27 10. Op 23 september 2008 heeft de hoorzittingscommissie de aanvullende elementen besproken. Van deze bespreking is bijgevoegd verslag opgesteld. V. Conclusie van de hoorzittingscommissie De hoorzittingscomissie stelt vast dat de visitatiecommissie met de negatieve beoordelingen voor een aantal facetten van de opleiding een duidelijk signaal heeft willen geven aan de opleiding zonder de opleiding als geheel negatief te beoordelen. De visitatiecommissie stelt immers dat de meeste problemen van de opleiding te situeren zijn binnen de context van een gebrek aan leiding en sturing die de opleiding de voorbije jaren heeft gekend. Deze context heeft aldus een weerslag gehad op de gebrekkig beoordeelde facetten. De visitatiecommissie kan evenwel niet besluiten dat de kwaliteit van de opleiding en de kwaliteit van de afgestudeerden onvoldoende zouden zijn. Door de personeelsleden (zowel secretariaatsverantwoordelijken en docenten) worden immers heel wat inspanningen geleverd om enerzijds de bestaande kwaliteit te handhaven en anderzijds zo goed mogelijk in te spelen op de recente vernieuwingen en ontwikkelingen die aan de opleiding werden opgelegd. De commissie is er aldus van overtuigd dat de wil om één en ander op te lossen aanwezig is. Ook stelde men vast dat de afgestudeerden een degelijk vakkundig niveau hebben en het werkveld hierover zeer tevreden is. De hoorzittingscommissie kan zich vinden in de door de visitatiecommissie bijkomend aangeleverde verduidelijkingen en adviseert op grond hiervan het vervolgen van de accreditatieprocedure, zonder aanvullende visitatiehandelingen maar wél met inachtneming van de aangeleverde bijkomende elementen. Den Haag, 23 september 2008 De voorzitter, De secretaris, Karl Dittrich (voorzitter NVAO) Monique van den Bos pagina 27

28 VI. Bijlage: Verslag hoorzittingscommissie VERSLAG HOORZITTINGSCOMMISSIE 23 september 2008 BETREFT : Hoorzittingsprocedure m.b.t. de Onderwijsvisitatie Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs (professioneel gerichte bachelor) van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven. 1. Aard van de hoorzitting De hoorzittingsprocedure heeft louter betrekking op het schriftelijk horen van de visitatiecommissie Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs (professioneel gerichte bachelor). Geen van de betrokkenen heeft gevraagd ook mondeling te worden gehoord. In het kader van de schriftelijke hoorzitting leverde de visitatiecommissie Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs (professioneel gerichte bachelor) het volgende document aan : Toelichting door de visitatiecommissie bij de door de NVAO gestelde vragen ter voorbereiding van de hoorzitting voor de professioneel gerichte bacheloropleiding onderwijs: secundair onderwijs. Het document is als bijlage 1 toegevoegd aan voorliggend verslag. De Katholieke Hogeschool Sint-Lieven leverde een nota aan, vergezeld van een aantal bijlagen. De nota is als bijlage 2 toegevoegd aan voorliggend verslag. 2. Bespreking van de vastgestelde onzorgvuldigheid In haar brieven d.d. 16 juli 2008 aan de voorzitter van de visitatiecommissie en aan de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven signaleerde de NVAO een aantal knelpunten in verband met het visitatierapport die kunnen worden samengevat in de vorm van volgende vragen: 4. De commissie kwam tot een score onvoldoende voor drie facetten: Relatie doelstellingen programma; Samenhang programma; pagina 28

29 - 5.2 Maatregelen tot verbetering. Op het niveau van de onderwerpen Programma en Interne kwaliteitszorg is de commissie toch tot een positief oordeel gekomen. De commissie heeft een afweging gemaakt en oordeelt dat de opleiding voldoende potentieel heeft om de gesignaleerde tekorten weg te werken. Kan de commissie dit verder toelichten? 5. Bij drie andere facetten zijn de kritische kanttekeningen van de commissie van die aard dat de toegekende scores voldoende niet vanzelfsprekend zijn: Niveau en oriëntatie doelstellingen Domeinspecifiek kader Evaluatie resultaten Kan de commissie aangeven op basis waarvan ze voor deze drie facetten toch tot een positieve score kwam? 6. Welke signalen kreeg de commissie dat de opleiding op de genoemde punten verbeteracties ondernomen heeft die de conclusie kunnen verantwoorden dat de opleiding de benodigde basiskwaliteit voor de betreffende facetten en onderwerpen realiseert. Nieuw aangevoerde elementen In de aanvullende nota van de visitatiecommissie bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs (professioneel gerichte bachelor) wordt een antwoord geformuleerd op de gestelde vragen. (Zie bijlage 1) De commissie vindt het vooreerst nuttig de context te schetsen waarbinnen zij tot een afweging is gekomen. Vrijwel onmiddellijk werd duidelijk dat de opleiding gedurende de voorbije jaren een ernstig gebrek aan leiding en sturing had gekend. Dit liet sporen na in nagenoeg alle onderwerpen en facetten en liep dan ook als een rode draad doorheen de vaststellingen. De commissie gaat vervolgens nader in op de drie gestelde vragen. Zij argumenteert waarom zij in een aantal gevallen tot een score onvoldoende op facetniveau is gekomen en verwoordt de afwegingen die haar toch tot een score voldoende op het niveau van het onderwerp deed besluiten. De commissie licht ook toe ook waarom zij voor een aantal andere facetten tot een score voldoende is gekomen. Belangrijk bij dit alles is dat de commissie heeft vastgesteld dat - het knelpunt zowel op het niveau van de personeelsleden als op het beleidsniveau gekend is en dat de wil er was om dit op te lossen; - de afgestudeerden een degelijk vakkundig niveau hebben; - het werkveld zeer tevreden is met het niveau van de afgestudeerden; - de opleiding voldoende basiskwaliteit heeft. Zowel de hogeschool als het departement en de opleiding waren zich volgens de commissie ten volle bewust van het probleem dat ook als rode draad door de facetten van het visitatierapport liep: gebrek aan leiding en aansturing van de opleiding. pagina 29

30 De commissie kreeg tijdens het visitatiebezoek voldoende signalen dat dit probleem zou opgelost worden. Gegeven de gesprekken en de vaststellingen tijdens het bezoek oordeelt de commissie dat het nodige potentieel, bewustzijn en de wil aanwezig zijn om dit probleem op te lossen. In de nota van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven wordt een beschrijving gegeven van een aantal recente acties die de opleiding genomen heeft (Zie bijlage 2). Al deze vernieuwingen worden aangestuurd door het opleidingshoofd en de studiegebiedcoördinator en overlegd met het docententeam, de studenten en met het werkveld. 3. Advies van de hoorzittingscommissie Op grond van de door de visitatiecommissie aangeleverde bijkomende elementen, die ertoe leiden dat de vastgestelde onzorgvuldigheid afdoende is geremedieerd, adviseert de hoorzittingscommissie het vervolgen van de accreditatieprocedure, zonder bijkomende visitatiehandelingen, maar wél met inachtname van de bedoelde aangeleverde bijkomende elementen. 4. Bijlage Bijlage 1 Toelichting door de visitatiecommissie. Bijlage 2 Nota van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven pagina 30

31 Bijlage 1: Toelichting door de visitatiecommissie bij de door de NVAO gestelde vragen ter voorbereiding van de hoorzitting voor de professioneel gerichte bacheloropleiding onderwijs: secundair onderwijs In haar brief d.d. 16 juli 2008 vraagt de NVAO de commissie te verduidelijken hoe zij tot de afweging gekomen is dat de opleiding Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven voldoet - in haar geheel en op onderwerpniveau - niettegenstaande onvoldoendes of kritische bedenkingen werden geformuleerd op facetniveau. Voor een goed begrip van de afwegingen die de commissie gemaakt heeft, is het nuttig de context te schetsen waarbinnen de commissie tot een afweging is gekomen. Vrijwel onmiddellijk werd duidelijk dat de opleiding gedurende de voorbije jaren een ernstig gebrek aan leiding en sturing had gekend. Dit liet sporen na in nagenoeg alle onderwerpen en facetten en liep dan ook als een rode draad doorheen de vaststellingen De commissie kwam tot een score onvoldoende voor drie facetten: Relatie doelstellingen programma; Samenhang programma; Maatregelen tot verbetering. Op het niveau van de onderwerpen Programma en Interne kwaliteitszorg is de commissie toch tot een positief oordeel gekomen. De commissie heeft een afweging gemaakt en oordeelt dat de opleiding voldoende potentieel heeft om de gesignaleerde tekorten weg te werken. Kan de commissie dit verder toelichten? Antwoord van de commissie: Ondanks het spanningsveld dat de commissie tijdens het bezoek vaststelde, als gevolg van het gebrek aan leiding en aansturing van de opleiding, kan zij niet besluiten dat de kwaliteit van de opleiding en de kwaliteit van de afgestudeerden onvoldoende zouden zijn. De personeelsleden (secretariaatsverantwoordelijke en docenten) hebben heel wat inspanningen geleverd, binnen de hun toegemeten bevoegdheden, om enerzijds de bestaande kwaliteit te handhaven en anderzijds zo goed mogelijk in te spelen op de recente vernieuwingen en ontwikkelingen die aan de opleiding werden opgelegd. Het implementeren van de vernieuwde basiscompetenties vereist een fundamenteel herzien van het bestaande curriculum wat een degelijke aansturing vereist. Daarnaast stelde de commissie vast dat er voor bepaalde facetten ook initiatieven en degelijke aansturing gebeurden vanuit de hogeschool die echter niet doorstroomden naar de opleiding. Tenslotte achtte de commissie ook de vaststellingen in verband met de behoorlijke tot goede kwaliteit pagina 31

32 van de afgestudeerden van groot belang. Bij de deliberatie werden al deze aspecten mee in rekening gebracht en zorgvuldig afgewogen. De commissie heeft er daarom voor geopteerd om dit probleem dat als rode draad doorheen de onderwerpen en facetten loopt, niet te laten wegen op de opleiding in haar geheel. De commissie heeft er voor geopteerd om dit tekort expliciet tot uiting te laten komen in die facetten waar het tekort op rekening kan gebracht worden van het gebrek aan leiding en sturing.. Om die reden werd facet 2.1 relatie doelstellingen programma formeel niet in orde bevonden en als onvoldoende beoordeeld.. De docenten hebben ondanks het tekort aan sturing de nodige inspanningen geleverd om binnen het bestaande curriculum de professionele gerichtheid, facet 2.2, voldoende in te bouwen. Om die reden oordeelde de commissie dat dit facet als voldoende kon beoordeeld worden. Facet 5.1 Evaluatie resultaten werd hoofdzakelijk aangestuurd door de hogeschool en is om die reden formeel in orde. Het vertalen van de uitkomsten van deze evaluatie in maatregelen voor verbetering, facet 5.2, bleef echter wegens gebrek aan sturing en leiding achterwege en kreeg om die reden eveneens de beoordeling onvoldoende. We gaan hieronder nog even dieper in op de afzonderlijke facetten. 2.1 Relatie doelstellingen programma De commissie stelde tijdens haar bezoek aan de opleiding vast dat de basiscompetenties van de opleiding traditioneel vakinhoudelijk gericht zijn en vooral de eerste vier voorgeschreven basiscompetenties betreft. De relatie van de andere basiscompetenties met het programma is nog niet duidelijk aanwezig. Daarentegen is de professionele gerichtheid van het programma, facet 2.2, voldoende en degelijk aantoonbaar. Dat weerspiegelt zich uit wat de opleiding in haar programma uitwerkt en realiseert met de stages en de eindwerken. Wat de opleiding aanbiedt leidt tot een voldoende niveau van de studenten en afgestudeerden. Na nauwgezet overleg en afweging heeft de commissie daarom beslist facet 2.1 als onvoldoende te beoordelen en facet 2.2 als voldoende. 2.3 Samenhang programma De commissie stelde vast dat iedere docent werkt vanuit de eigen vakdeskundigheid en dat ook goed doet. De kern van het probleem lag hier duidelijk bij een gebrek aan leiding en aansturing van de opleiding in de periode vóór en tijdens het visitatiebezoek. Onderlinge afstemming en komen tot een samenhangend programma werden daardoor niet op een systematische en gestructureerde manier nagestreefd. Iedere individuele docent zocht hier zo goed en zo kwaad mogelijk binnen het bestaande curriculum naar een haalbare oplossing. Onderlinge afstemming, en grondige aanpassing van het curriculum bleven echter uit 5.2 Maatregelen tot verbetering Ook hier ligt het gebrek aan leiding en sturing van de opleiding aan de basis van de beoordeling onvoldoende. Ondanks het feit dat er wel degelijk sprake is van evaluatie van resultaten, doordat dergelijke metingen aangestuurd worden door de hogeschool, bleven maatregelen tot verbetering uit. De beschikbare resultaten stroomden niet door tot op het niveau van de opleiding en werden door de opleidingscoördinator niet omgezet in maatregelen tot verbetering. De commissie acht dit een cruciaal element bij de beoordeling van dit facet. pagina 32

33 Besluit: De commissie kwam na rijp beraad tot de beoordeling voldoende voor de onderwerpen Programma en Interne kwaliteitszorg omdat zij meent dat enerzijds de invulling en uitvoering van het programma door de docenten degelijk en kwaliteitsvol gebeurt en anderzijds de globale kwaliteit van de opleiding zich duidelijk uit in beide facetten van onderwerp 6, Resultaten. 2. Bij drie andere facetten zijn de kritische kanttekeningen van de commissie van die aard dat de toegekende scores voldoende niet vanzelfsprekend zijn: Niveau en oriëntatie doelstellingen Domeinspecifiek kader Evaluatie resultaten Kan de commissie aangeven op welke basis zij toch tot een positieve score kwam? Antwoord van de commissie: 1.1 Niveau en oriëntatie doelstellingen In theorie zijn de nieuwe decretale doelstellingen en basiscompetenties aanwezig. Formeel zijn het niveau en de oriëntatie van de doelstellingen van de opleiding in orde. Door gebrek aan leiding en sturing heeft dit echter niet geleid tot een fundamentele herziening van de opleiding in een vernieuwd curriculum dat uitgaat van de nieuwe decretale verplichtingen. De vernieuwde basiscompetenties werden a.h.w. verkaveld over de bestaande opleidingsonderdelen, i.p.v. het uitgangspunt en doel te vormen van de opleiding. 1.2 Domeinspecifiek kader Het domeinspecifieke kader is eveneens formeel in orde. De commissie stelde ook een duidelijk besef ervan vast bij de docenten van de opleiding. Het ontbreekt de opleiding echter aan leiding en aansturing. Daardoor blijft zij in de praktijk zoeken binnen de bestaande structuren, wat de commissie al in facet 2.1 en 2.3 in rekening heeft gebracht bij de beoordeling. 5.1 Evaluatie resultaten Net zoals facetten 1.1 en 1.2 formeel voldoen, voldoet ook facet 5.1 formeel. Op centraal niveau is dit degelijk uitgebouwd. Omdat de verantwoordelijkheid van kwaliteitszorg bij de opleidingscoördinatoren ligt was dit punt in de opleiding niet voldoende geïmplementeerd wat de commissie een onvoldoende deed uitspreken voor facet 5.2, waar het gaat over de vertaling naar de opleiding. Besluit: Ook hier opteerde de commissie na nauwgezet overleg en afweging voor het laten doorwegen van het formeel aan de maat zijn van de facetten van onderwerp 1 en dus voor een voldoende beoordeling. Zij heeft het resultaat van het gebrek aan implementatie laten doorwegen bij de beoordeling van de doelstellingen in het pagina 33

34 programma bij de facetten 2.1 en 2.3, waar dit gebrek voelbaar wordt. Dezelfde redenering en afweging leidde tot de beoordeling van facet Welke signalen kreeg de commissie dat de opleiding op de genoemde punten verbeteracties ondernomen heeft die de conclusie kunnen verantwoorden dat de opleiding de benodigde basiskwaliteit voor de betreffende facetten en onderwerpen realiseert? Antwoord en besluit van de commissie: De commissie heeft vastgesteld dat - het knelpunt zowel op het niveau van de personeelsleden als op het beleidsniveau gekend is en dat de wil er was om dit op te lossen; - de afgestudeerden een degelijk vakkundig niveau hebben; - het werkveld zeer tevreden is met het niveau van de afgestudeerden; - de opleiding voldoende basiskwaliteit heeft. Zowel de hogeschool als het departement en de opleiding waren zich ten volle bewust van het probleem dat ook als rode draad door de facetten van het visitatierapport liep: gebrek aan leiding en aansturing van de opleiding. De commissie kreeg tijdens het bezoek voldoende signalen dat dit probleem zou opgelost worden. Gegeven de gesprekken en de vaststellingen tijdens het bezoek meende de commissie dat het nodige potentieel, bewustzijn en de wil aanwezig waren om dit probleem op te lossen. pagina 34

35 Bijlage 2 Nota van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven KaHo St.-Lieven Campus Rabot Gebroeders Desmetstraat 1 B-9000 GENT Tel.: +32 (0) Fax: +32 (0) frank.baert@kahosl Nota In het rapport van de onderwijsvisitatie Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven behalen we op de zes onderwerpen een voldoende. Daarnaast zijn er evenwel een aantal knelpunten. Daarop gaan we hier kort in. De bijlagen staven de reeds genomen acties. 1. Een nieuw opleidingsbeleid De belangrijkste opmerking is dat er onvoldoende aansturing was vanuit het beleid van de opleiding. Hierdoor ontbrak een duidelijke opleidingsvisie, die vertaald werd in streefdoelen en toetsbare operationele doelen. De belangrijkste genomen maatregelen hierbij zijn het aanstellen van een nieuwe studiegebiedcoördinator voor de professionele bachelor in onderwijs, Lieve Heylen, en een nieuw opleidingshoofd van de professionele bachelor in onderwijs: secundair onderwijs, Alexandre Van Acker. Dit gebeurde reeds in juni Een nieuwe opleidingsvisie Op basis van een grondige studie van de opmerkingen van de visitatiecommissie ten aanzien van deze opleiding, op basis van een bevraging van de docenten ten aanzien van de opmerkingen van de commissie, op basis van overleg tussen de verschillende beleidsmedewerkers van de opleidingen onderwijs in KaHo en op basis van overleg met de docenten en het werkveld werd gewerkt aan een vernieuwde visie op de opleiding. De opeenvolgende stappen willen we hier verder toelichten. a) Interne kwaliteitscontrole Een eerste bundeling van visie, doelen, plannen, acties en evaluaties werd in januari 2008 gemaakt in het kader van interne kwaliteitscontrole, wat resulteerde in het jaarplan en het onderwijsontwikkelingsplan. In hoofdstuk 0: Kwaliteitsraamwerk wordt de vernieuwde onderwijsvisie geschetst die afstapt van de traditionele, eerder inhoudsgerichte, visie en de opdracht van de leraar en van de opleiding opentrekt. In het onderwijsontwikkelingsplan werden een drietal actiepunten voor de verschillende opleidingen onderwijs vastgelegd. b) Een nieuw curriculum In de maanden januari tot juni 2008 werd in samenspraak met de gehele opleiding een nieuw curriculum ontwikkeld dat start vanuit deze nieuwe onderwijsvisie. Daarin wordt de vernieuwde opleiding doorheen de 6 semesters geschetst, de mogelijkheden tot een flexibel leerprogramma via EVC/EVK procedures geëxpliciteerd en de samenhang van de onderwijsvakken doorheen de 6 semesters verduidelijkt. pagina 35