Masterclass Financieel Management in de zorg

Transcriptie

1 Masterclass Financieel Management in de zorg Het verhaal achter de cijfers en sturen op ratio s Drs. ing. Sander Oude Luttikhuis Leadership Entrepreneurship Stewardship

2 Even voorstellen 2 Drs ing. Sander Oude Luttikhuis Mobiel: sander@capaxcapitalpartners.com Profiel Opleiding Financieel sparringpartner voor ondernemingsraden, managers en directeuren in de Zorg, Food & Agri. Business Valuation, Rotterdam School of Management Business administration, Erasmus University Rotterdam Ervaring Capax Capital Partners, partner Zanders Corporate Finance, director M&A Troostwijk Introman Fusies en Overnames, M&A consultant Havenbedrijf Rotterdam, project manager vastgoed transacties Enkele Recente Projecten Opzetten leasebedrijf voor medische apparatuur Investeringsselectie voor GGZ Fusie begeleiden tussen ziekenhuis en handkliniek Overig Sinds 2007 verbonden aan Nyenrode Universiteit als Senior lecturer Corporate Finance Sinds 2013 verbonden aan Wageningen Universiteit als docent kapitaalmarkten en alternatieve financieringsvormen

3 3 Over Capax Capital Partners Capax Capital Partners biedt investeerders inzicht in de markt van middelgrote bedrijven in Europa met het oog op investeringsmogelijkheden. Capax Capital Partners is hierbij een vooruitstrevende aanbieder, coördinator en adviseur van privaat en project gerelateerd eigen vermogen en vreemd vermogen. Hoofdzakelijk richt Capax Capital Partners zich op situaties waarbij behoefte is aan gestructureerde en innovatieve financiering. Capax Capital Partners opereert in een internationale context waarbij haar focus voornamelijk ligt op het vormgeven en uitvoeren van portfolio-strategieën. Sectoren - Zorg - Food - Agri Focus op Europa - Risicodragend Kapitaal - Vreemd Vermogen - Kapitaalmarkt Financiering

4 4 Agenda voor vandaag 2 juni 2016 Nederlandse zorgmarkt in vogelvlucht Financiële analyse & ratio s Quiz Horizon

5 5 Leerdoelen voor 2 juni 2016 Het belang van financiële overzichten > meer dan cijfers alleen Leren lezen en interpreteren van financiële informatie > het verhaal achter de cijfers Het maken van een financiële analyse aan de hand van ratio s > kijken door de bril van investeerders & financiers Na afloop van vandaag de basisprincipes van financiële analyse toe kunnen passen op eigen organisatie en business cases in relatie tot de eisen van banken en investeerders.

7 De Nederlandse zorg in cijfers Hoeveel Nederlandse zorginstellingen in 2014? zh 100 ggz 150 gz 450 vvt Hoeveel Opbrengsten? Euro 50 miljard Hoeveel (EBIT)? Hoeveel Bancair krediet? Personeelskosten als % van opbrengsten? Interestlasten als % van opbrengsten? Euro 2 miljard Euro 20 miljard 70 % 2 % Marge? Buffers? RISICOPROFIEL? Interestlasten als % van EBIT? 50 %

8 De Nederlandse zorg in cijfers (2) Investeringsopgave komende 5 jaar? Euro 50 Miljard

9 9 De Nederlandse zorg vanuit kredietverstrekking Ontwikkeling Gewijzigde bevoorschotting uit hoofde van prestatie bekostiging en DOT Consequentie voor zorginstelling Toenemend beslag op werkkapitaal in de komende jaren Minder nieuwbouw en daarbij verstrekken banken geen 30 jarige leningen meer Langlopende financiering neemt naar waarschijnlijkheid af > jarige leningen is tegenwoordig vaak max tegenwoordig > dit leidt weer tot herfinancieringsrisico s Verdwijnen vergoeding van kapitaallasten (op budget basis) voor interest en afschrijving Minder makkelijk verkrijgen van financiering Omzet daadwerkelijk afhankelijk van productie Minder stabiele cash flow Banken en Basel III Herijken en mogelijk afbouwen van financieringen in de zorg

10 10 De Nederlandse zorg vanuit kredietverstrekking Ontwikkeling Banken en financiers zullen strenger toe gaan zien op het naleven van convenanten Consequentie voor zorginstelling Business cases + scenarioplanning + liquiditeitsplanningen + weten wat de impact is van de grootste risico s Banken zullen concentratierisico in de zorg in de komende jaren willen afbouwen Noodzaak tot alternatieve financieringsmogelijkheden Financieel management (mede afgedwongen door zorgverzekeraars en financiers) is daarom ontzettend belangrijk!!

11 Levenscyclus van organisaties Iedere fase kent eigen dynamiek en heeft eigen financieringsbehoefte Succes en/of complexiteit # 1 # 1 Ontwikkelen van zorgproducten Testen v/d markt! Acceptatie door markt: betalende zorgconsument en uitbreiding van zorgproducten Bekend en volledig geaccepteerd: Stabiel, sturen op efficiency en vasthouden van marktpositie Transformerende instelling Instelling zit in de wildernis : Rationaliseren, innoveren en ondernemen Pionier Groei Volwassen Transformatie of verval Tijd

12 12 Geldstroomanalyse: de drie functies van een organisaties Zorgproduct en diensten Markt Van zorgconsume nten Kapitaalmarkt Eigen vermogen Vreemd vermogen Opera7onele bedrijfsvoering Investeringen Financiering Het domein van de financiële overzichten Investeringsbeslissing: Zelf doen of uitbesteden? Opzoek naar geldstromen? Kwaliteit en stabiliteit van geldstromen? Rendement op je investering? Financieringsbeslissing: Levensfase van de onderneming? Eigen vermogen of Vreemd vermogen? Zekerheid en stabiliteit van geldstromen? Rendement voor vermogensverschaffers? Te vergeven zekerheden?

14 Profiel Ruwaard van Putten Ziekenhuis Algemeen profiel Algemeen ziekenhuis gevestigd in Spijkenisse Opgericht in 1986 Biedt nagenoeg alle basisspecialismen voor regio: Spijkenisse, Hoogvliet, Voorne-Putten, Rozenburg en Albrandswaard Medewerkers: 973 (per 1 januari 2013) Financieel profiel Omzet (mln) Winst (mln) Balanstotaal (mln) (voorlopige cijfers)

15 Managementsamenvatting Ruwaard van Putten Ziekenhuis Balans Balans Ruwaard van Putten Ziekenhuis X 1.000,-- Aciva Passiva Vaste Activa 51,068 51,296 Eigen vermogen 15,497 11,177 Vlottende activa 19,025 20,017 Vreemd vermogen 32,241 26,983 Liquide middelen 107 3,158 Vlottende passiva 22,462 36,311 Totaal activa 70,200 74,471 Totaal passiva 70,200 74,471 Wat is de balans eigenlijk? Balans = overzicht van bezittingen (activa) en schulden (schulden)

16 Managementsamenvatting Ruwaard van Putten Ziekenhuis Resultatenrekening Resultatenrekening: Ruwaard van Putten Ziekenhuis x 1.000,-- Resultatenrekening Omzet (bedrijfsopbrengsten) 64,759 66,630 Totaal bedrijfslasten 64,378 70,455 Bedrijfsresultaat / EBIT 381-3,825 financiële lasten -1,375-1,228 Resultaat voor belasting ,053 Vennootschapsbelasting - - Resultaat na belasting ,053 afschrijvingen vaste activa 4,960 5,201 EBITDA* 5,341 1,376 Aflossing langlopende schulden -1,945-1,945 *EBITDA = Earnings Before Interest & Tax & Depreciation & Amortisation Resultaat voor belasting & interest & afschrijving & amortisatie Wat is de resultatenrekening eigenlijk? Resultatenrekening = overzicht van opbrengsten (+) en kosten (-)

17 Managementsamenvatting Ruwaard van Putten Ziekenhuis Financiële ratio s Ratio's: Ruwaard van Putten Ziekenhuis Delta Rentabiliteit -2% -8% -6% ROIC 1% -10% -10% Solvabiliteit 22% 15% -7% Debt / Equity 2.2X 2.6X 0.4X Debt / EBITDA 6.4X 21.0X 14.6X ICR 0.3X -3.1X -3.4X DSCR 1.6X 0.4X -1.2X Current ratio 85% 64% -21% Wat zijn financiële ratio s eigenlijk? Ratio s = zijn verhoudingsgetallen en geven verdere betekenis aan financiële data/ informatie. Je leert er cijfers mee lezen.

18 Return On Invested Capital (Rendement op geïnvesteerd vermogen) 1 8.0% 6.0% ROIC Ruwaard EBIT / (Eigen Vermogen + Rentedragende schulden) 4.0% 2.0% -2.0% -4.0% -6.0% -8.0% % 0.8% % ROIC Norm Mate waarin de investeringen van een organisatie geld genereren. Wordt vaak afgezet tegen de totale vermogenskosten van de organisatie. Balans Resulatenrekening Wat zegt deze negatieve ROIC? Ac7va Materiële vaste activa Passiva Eigen vermogen Omzet (bedrijfsopbrengsten) Totaal bedrijfslasten Bedrijfsresultaat (EBIT) financiële lasten Negatieve ROIC bij Ruwaard duidt op waarde vernietiging VloBende ac7va Vreemd vermogen Resultaat voor belasting Vennootschapsbelasting Liquide middelen Vlottende passiva Resultaat na belasting Totaal activa Totaal passiva

19 Solvabiliteit (financiële weerbaarheid) 25.0% Solvabiliteit Ruwaard Eigen vermogen / Balanstotaal % 15.0% 1 5.0% 15.0% Mate waarin een organisatie over een buffer beschikt om eventuele verliezen op te vangen Solvabiliteit Norm Wat zegt deze solvabiliteit? Balans Ac7va Materiële vaste activa Passiva Eigen vermogen Solvabiliteit loopt bij Ruwaard terug > organisatie teert in op reserves VloBende ac7va Vreemd vermogen Liquide middelen Vlottende passiva Totaal activa Totaal passiva

20 Debt / Ebitda (mate van financial leverage) Debt / EBITDA Totaal rente dragende schulden / EBITDA Debt / EBITDA Norm Mate waarin een organisatie in staat is haar rentedragende schulden terug te betalen. Geeft een ruwe schatting hoeveel tijd een organisatie hiervoor nodig heeft. Balans Ac7va Passiva Resulatenrekening Omzet (bedrijfsopbrengsten) Wat zegt deze leverage? Totaal bedrijfslasten Materiële vaste activa VloBende ac7va Liquide middelen Eigen vermogen Vreemd vermogen Vlottende passiva Bedrijfsresultaat (EBIT) financiële lasten Resultaat voor belasting Vennootschapsbelasting Resultaat na belasting Leverage loopt onverantwoord op door terugval in EBITDA > met het EBITDA niveau in 2011 duurt het jaar voordat het vreemd vermogen is afgelost Totaal activa Totaal passiva afschrijvingen vaste activa EBITDA

21 Debt service cover ratio: capaciteit om vreemd vermogen te servicen DSCR EBITDA / (te betalen interest + reguliere aflossingen) DSCR Norm Mate waarin een organisatie in staat is haar financiële verplichtingen te voldoen. Resulatenrekening Omzet (bedrijfsopbrengsten) Totaal bedrijfslasten Bedrijfsresultaat (EBIT) financiële lasten Resultaat voor belasting Vennootschapsbelasting Resultaat na belasting afschrijvingen vaste activa EBITDA Wat zegt deze Debt Service Cover Ratio? DSCR zakt onder 1 waarmee de organisatie niet meer in staat is haar interest en aflossingsverplichtingen te voldoen Aflossing rentedragende schulden (reguliere aflossingen)

22 Current ratio (liquiditeitsratio) Current ratio Kortlopende vorderingen incluis liquide middelen / kortlopende schulden Current ratio Norm Mate waarin de verschaffers van het kort vreemd vermogen uit de vlottende activa kunnen worden betaald Balans Ac7va Materiële vaste activa Vlottende activa Liquide middelen Totaal activa Passiva Eigen vermogen Vreemd vermogen Vlottende passiva Totaal passiva Wat zegt deze current ratio? Current ratio bij Ruwaard ligt onder 1 en geeft aan dat de organisatie niet meer in staat is om uit haar kortlopende vorderingen de kortlopende verplichtingen te voldoen

23 Om mee te nemen.. ü ü Financiële overzichten zijn gestandaardiseerde weergave van cijfers. Ieder economisch actieve instelling en of project heeft een balans en resultatenrekening. Winst representeert geen koopkracht. EBITDA wel! ü ROIC (return on invested capital) is de belangrijkste indicator om de performance van investeringen te meten, uitgedrukt in een percentage. ü Men spreekt van waarde creatie wanneer de ROIC groter is dan de vermogenskosten (Rente). ü Ratio s zijn af te leiden vanuit de (1) de operationele activiteiten (resultatenrekening), (2) investeringsactiviteiten (activazijde balans) en (3) financieringsactiviteiten (passivazijde balans) Operationeel > voortbrengen diensten en producten Investeren > in kapitaalgoederen en werkkapitaal uit hoofde van operationele activiteiten Financieren > eigen vermogen en vreemd vermogen

24 En dan nog dit.. ü ü ü Ratio s geven verantwoordingsinformatie, stuurinformatie, en benchmarkinformatie; met ratio analyse is de vrije geldstroom in perspectief te plaatsen Ratio s vervullen een signaalfunctie voor de financiële positie van een organisatie De belangrijkste ratio s zijn: i. ROIC (return on invested capital) ii. Solvabiliteit (financiële weerbaarheid) iii. Debt / EBITDA (mate van vreemd vermogensfinanciering > schuld) iv. DSCR (Debt service cover ratio > capaciteit van de geldstroom om interest en aflossing te voldoen) v. Current ratio (vlottende activa / vlottende passiva)

26 Investor Healthy Quiz 60 min.

27 27 Quiz: Horizon Jeugdzorg en Onderwijs benadert u als potentiële investeerder / financier. In eerste aanleg wordt een investeringsbedrag van 50mln gevraagd. 1. Bereken de volgende financiële ratio s van Horizon voor 2013: Return on invested Capital (ROIC) Debt / EBITDA Debt Service Cover Ratio (DSCR) 2. Vul de berekende ratio s in het spreadsheet Ratio Dashboard. 3. Beoordeel de financiële positie van Horizon. 4. Zet uw bevindingen en overwegingen als potentiële investeerder op een slide en licht uw aanpak en bevindingen kort toe. 5. Wat is uw oordeel als potentiële investeerder; bent u bereid de gevraagde EUR 50mln te investeren en onder welke voorwaarden? Licht uw oordeel kort toe.

28 28 Quiz: U bent gevraagd de volgende ratio s (in het rood) van Horizon te berekenen. Ratio Definition Norm Interpretatie Rentabiliteit Rendement op geïnvesteerd kapitaal (ROIC) Resultaat / Totale opbrengsten EBIT / (EV + Rentedragende schulden) Solvabiliteit Eigen vermogen / Balanstotaal Debt / Equity Debt / EBITDA ICR (interest coverage ratio) DSCR (debt service coverage ratio) Current Ratio Totaal rente dragende schulden / Eigen vermogen Totaal rente dragende schulden / EBITDA > 1.5% Relatieve resultaatmarge van een organisatie > 7.5% Mate waarin de investeringen van een organisatie geld genereren. Wordt vaak afgezet tegen de totale vermogenskosten van de organisatie > 20% Mate waarin een organisatie over een buffer beschikt om eventuele verliezen op te vangen < 2.0X Mate waarin een organisatie met vreemd vermogen is gefinancierd < 3.5X Mate waarin een organisatie in staat is haar rentedragende schulden terug te betalen. Geeft een ruwe schatting hoeveel tijd een organisatie hiervoor nodig heeft EBIT / te betalen interest > 2.0X Mate waarin een organisatie in staat is interest te betalen EBITDA / (te betalen interest + reguliere aflossingen) Kortlopende vorderingen incluis liquide middelen / kortlopende schulden > 1.3X Mate waarin een organisatie in staat is haar financiële verplichtingen te voldoen > 1.5X Mate waarin de verschaffers van het kort vreemd vermogen uit de vlottende activa kunnen worden betaald

29 Balans Horizon Jeugdzorg en Onderwijs 2013 Balans per ACTIVA PASSIVA Bedrijfsgebouwen en terreinen Kapitaal Algemene reserve Machines en installaties Bestemmingsreserve Andere bedrijfsmiddelen Bestemmingsfonds Materiële vaste activa in Eigen vermogen uitvoering Materiële vaste activa Personeelsvoorzieningen Overige voorzieningen Totaal vaste activa Voorzieningen Vorderingen op debiteuren Overige vorderingen Vooruitbetaalde bedragen Nog te ontvangen bedragen Overige overlopende activa Vorderingen uit hoofde van subsidies Langlopende schulden Langlopende schulden Schulden uit hoofde van subsidies Schulden aan kredietinstelling Crediteuren Aflossingsverplichtingen langlopende schulden Belastingen en sociale premies Schulden terzake pensioen Nog te betalen salarissen Vorderingen Vakantiegeld Vakantiedagen Overige schulden Liquide middelen Nog te betalen kosten Vooruit ontvangen bedragen Overige passiva Totaal vlottende activa Kortlopende schulden TOTAAL ACTIVA TOTAAL PASSIVA

30 Resultatenrekening Horizon Jeugdzorg en Onderwijs Exploitatierekening Personele lasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Automatiseringskosten Apparaatskosten Verzorgingskosten Lasten Subsidies Rijksbijdragen Overige bedrijfsopbrengsten Baten Saldo financiële lasten en baten Exploitatieresultaat Resultaatsbestemmingen Saldo 0 0

31 Uitwerking Ratio Quiz: de ratio s zonder additionele 50mln 31 Naam Instelling Horizon Balans Horizon X 1.000,-- Aciva Passiva Vaste Activa - 38,017 Eigen vermogen - 39,429 Additionele investering - - Vlottende activa - 5,625 Vreemd vermogen - 29,827 Additionele fianciering - - Liquide middelen - 54,609 Vlottende passiva - 29,494 Totaal activa - 98,251 Totaal passiva - 98,750 Resultatenrekening: Horizon Financiële ratio's: Horizon x 1.000,-- Resultatenrekening Bedrijfsopbrengsten 141, ,753 Rentabiliteit 9.61% Totaal operationele kosten 128, ,802 ROIC 18.50% Operationeel resultaat (EBIT) 12,848 11,951 Rendement 12.44% (+) Financiële baten Solvabiliteit 40% (-) Financiële lasten Debt / Equity 0.6X (-) Additionele financiële - - Debt / EBITDA 1.6X Resultaat voor belastingen 13,511 12,280 ICR 78.6X (-) Belastingen - - DSCR 16.98X Resultaat na belastingen 13,511 12,280 Current ratio 2.04X (-) Afschrijvingskosten 2,822 4,247 Verschil in belangrijkste ratio's zonder additionele financiering EBITDA 15,670 16,198 ROIC 0% DSCR 0.00X Aflossingsdeel rentedragende lening Debt / EBITDA 0.00X Additionele 7 jaar - -

32 Uitwerking Ratio Quiz: de ratio s met additionele 50mln 32 Naam Instelling Horizon Balans Horizon X 1.000,-- Aciva Passiva Vaste Activa - 38,017 Eigen vermogen - 39,429 Additionele investering 50,000 50,000 Vlottende activa - 5,625 Vreemd vermogen - 29,827 Additionele fianciering 50,000 50,000 Liquide middelen - 54,609 Vlottende passiva - 29,494 Totaal activa 50, ,251 Totaal passiva 50, ,750 Resultatenrekening: Horizon Financiële ratio's: Horizon x 1.000,-- Resultatenrekening Bedrijfsopbrengsten 141, ,753 Rentabiliteit 9.22% Totaal operationele kosten 128, ,802 ROIC 9.82% Operationeel resultaat (EBIT) 12,848 11,951 Rendement 7.92% (+) Financiële baten Solvabiliteit 27% (-) Financiële lasten Debt / Equity 2.1X (-) Additionele financiële Debt / EBITDA 5.1X Resultaat voor belastingen 13,011 11,780 ICR 18.3X (-) Belastingen - - DSCR 1.88X Resultaat na belastingen 13,011 11,780 Current ratio 2.04X (-) Afschrijvingskosten 2,822 4,247 Verschil in belangrijkste ratio's zonder additionele financiering EBITDA 15,670 16,198 ROIC 9% DSCR 15.10X Aflossingsdeel rentedragende lening Debt / EBITDA -3.53X Additionele 7 jaar 7,143 7,143

33 33 Wrap up: de behandelde thema s ü Interpreteren van financiële overzichten (balans en resultatenrekening) ü Sturen op de vrije geldstroom ü Financiële analyse en ratio s ü Kijken vanuit een investeerder / financier naar de zorg (eigen vermogen / vreemd vermogen) ü Sturen op financiële kengetallen en ratio s ü Keuze tussen vreemd en eigen vermogen (Financieringsstructuur) >>>> Belangrijkste les: onderken het belang van geldstromen en hoe deze met ratio s betekenis te kunnen geven!!!!

34 34