Opdrogende bronnen en internationale spanning
|
|
- Rudolf Groen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Opdrogende bronnen en internationale spanning NW-symposium 2008, Eindhoven, 1 November 2008
2 Inhoud De vraag naar energie en de menselijke natuur De beschikbaarheid van fossiele brandstoffen Energie, macht en internationale spanning De kosten van onze fossiele samenleving Conclusies voor Nederland
3 Wereldverbruik van energie nog nooit zo hard gestegen als in periode
4 Economische activiteit is onlosmakelijk verbonden met energieconsumptie
5 Onze economie wordt gedreven door ons gedrag, de drang naar meer
6 De beschikbaarheid van fossiele brandstoffen bepaald in 3 stappen Gebruikelijke aanpak: 1.Wat is de winbare hoeveelheid fossiele brandstof? 2.Hoeveel fossiele brandstof produceren we nu? 3. Winbare hoeveelheid delen op de hoeveelheid die we produceren geeft aan hoelang we nog hebben Te vinden op pagina 30 van het Energierapport 2008 van Economische Zaken Wetenschappelijke aanpak: 1.Hoe ziet het verloop van de fossiele brandstofproductie er uit? 2.Wat is de winbare hoeveelheid fossiele brandstof en het daarbij horende theoretische productieverloop? 3.Wanneer kan er niet meer aan de groeiende vraag naar fossiele brandstof worden voldaan?
7 Stap 1: Verloop fossiele brandstofproductie Bron: Mikaël Hook
8 Stap 2: Winbare hoeveelheid kolen Kolendata te vinden bij World Energy Council Enige instituut dat data verzamelt gepubliceerd in Survey of Energy Resources Geen universeel systeem van data verzamelen (elke landelijke werkgroep probeert naar eigen inzicht data te verkrijgen) Data is onvolledig, verouderd en onbetrouwbaar
9 China als voorbeeld onbetrouwbaarheid kolendata China is a major force in world coal, standing in the front rank in terms of reserves, production and consumption. The levels of proved recoverable reserves (as at end-1990), originally provided by the Chinese WEC Member Committee for the 1992 Survey, have been retained for each successive edition. (2007 Survey of Energy Resources, WEC, pag. 38, 2007) Tussen 1992 en 2005 produceerde China 14% van de kolenreserves bekend in 1992!
10 Hoe WEC de verouderde kolenreservedata van China rechtvaardigd It is interesting to note that the same figure (114.5 billion tonnes) for total proved reserves was quoted at the 11th Session of the UN Committee on Sustainable Energy (Geneva, November 2001), in the context of an estimate of 988 billion tonnes for China's coal resources. This reference, in a paper co-authored by Professor Huang Shengchu, a vice-president of the China Coal Information Institute, indicates a degree of continuity in the official assessments of China's coal reserves and supports the retention of the level originally advised by the Chinese WEC Member Committee in (2007 Survey of Energy Resources, WEC, pag. 38, 2007)
11 Waarom het verschil van extreem groot belang is Studie Tao & Li (2007), Northeastern University, uitgaande van miljard ton: Chinese kolenproductiepiek rond 2028 Groene lijn in figuur Studie Zittel & Schindler (2007), EWG, uitgaande van 96.6 miljard ton: Chinese kolenproductiepiek rond 2015 Rode lijn in figuur
12 Stap 2: Theoretische productieverloop van kolen uitgaande van conservatieve reservecijfers Bron: Energy Watch Group, 2007
13 Stap 2: Theoretische productieverloop van fossiele brandstoffen Uitgaande van een logistisch groeimodel (piekstructuur): Wereld aardolieproductie bereikt scherpe piek tussen 2008 en 2018 Robelius F. (2007), Giant Oil Fields and Their Importance for Future Oil Production, Uppsala University, ISBN Wereld aardgasproductie productiepiek bereikt tussen 2025 en 2035 Laherrere J. (2008), Forecasts of natural gas exports to Europe, Workshop Natural Gas Security in Central Europe Kolenproductie raakt op een plateau vanaf 2025 tot 2050 Zittel en Schindler (2007), Coal: Resources and Future Production, Energy Watch Group Paper No.1
14 In de praktijk zien we nu al enorme prijsstijgingen voor alle drie de fossiele brandstoffen
15 Stap 3: Wanneer kan er niet meer aan de groeiende vraag naar kolen worden voldaan?
16 Chinese kolenconsumptie leidt tot verandering van exporteur naar importeur en verdubbeling kolenprijs
17 Een verdere verdubbeling van de kolenprijs in de komende drie jaar ligt in het verschiet Rusland en Zuid-Afrika belangrijkste kolenlanden voor Europa Russische kolenexport zal vanaf 2009 gaan dalen: Groeiende interne vraag Maximalisatie aardgas export Zuid-Afrikaanse kolenexport daalt: Problemen met het uitbreiden van productie Groeiende interne vraag
18 Stap 3: Wanneer kan er niet meer aan de groeiende vraag naar aardgas worden voldaan? Europese import 2007: 216 Miljard kubieke meter 44% van totale consumptie Europese import 2020? 474 Miljard kubieke meter 73% van totale consumptie Is een verdubbeling van de import in 12 jaar tijd mogelijk?
19 Wereldproductie aardolie stijgt al niet meer voldoende om aan de groeiende vraag te voldoen
20 Waarom euro olie: Productiepiek bereikt in 30+ olieproducerende landen Productie tussen 2000 en 2007 van gepiekte landen gedaald met 5 miljoen vaten per dag Sinds 2005 is de productiestijging in andere landen alleen voldoende om stil te blijven staan In 2007 heeft Rusland haar piekproductie bereikt
21 Reden daling productie olievelden Gelukkig daalt de productie langzaam Peak oil dalende ontdekkingen Ontdekkingen dalen sinds jaren 60 Ontdekkingen (vaten): : 447 miljard : 339 miljard : 175 miljard : 114 miljard : 68 miljard Sinds 1986 consumeren we meer olie dan dat we vinden Bron: IHS Energy
22 Productiecapaciteit onconventionele olie kan maar heel langzaam stijgen 30 kilometer 30 kilometer
23 Vooruitblik tot 2020 in gunstig scenario (scenario is geen voorspelling) Source: ASPO Netherlands database
24 Internationale spanning hangt niet samen met productie maar met export Stijgende olieprijs zorgt voor een enorme groei in de welvaart van olieproducerende landen. Stijging inkomsten gecombineerd met lage energieprijs zorgt voor grote olieconsumptiestijging waardoor export koek kleiner wordt Budget van OPEC landen nu gebaseerd op 55 dollar per vat aardolie, Rusland op 70 dollar per vat. OPEC wil olieprijs boven 80 dollar houden en heeft een productieverlaging van 1.5 mb/d aangekondigd per 1 Nov.
25 Model voor aardolie-export van Luis de Sousa (The Oildrum)
26 Internationale spanning bereikt hoogtepunt rond 2010/2012, begin van daling aardolie export
27 De kosten van de fossiele samenleving voor Nederland Prijs aardolie import uit OPEC en Rusland voor Nederland gestegen van 4,2 miljard in 2000 naar 17 miljard in De Nederlandse burger besteedt nu +-10% van haar inkomen aan energie tegen 4% in Verdere prijsstijgingen voor fossiele brandstoffen betekent dat +-20% van het inkomen naar energie gaat binnen vijf jaar. Prijsstijgingen zullen zeer schoksgewijs gaan door economische terugval/opgang. Niet reageren door tijdelijke daling prijs is dodelijk voor welvaart over aantal jaren.
28 Er zijn voldoende alternatieven beschikbaar tegen betaalbare prijs Elektriciteit uit windenergie op land goedkoper dan aardgas bij huidige prijs (windprijs daalt, aardgas stijgt). Transportverschuiving naar elektrisch autotransport is een noodzaak en kan (naast besparingen, openbaar vervoer, fiets). Voor elektrische vervanging personentransport auto zijn minder dan 1500 offshore windmolens of 5 grote elektriciteitscentrales nodig. Uitdaging is opschaling van industrieën die alternatieve energiebronnen maken.
29 Conclusies voor Nederlandse energiebeleid #1 Perceptie van hoe we nu naar energie kijken, in termen van economische rentabiliteit op korte termijn gebaseerd op lage energieprijs, levert grootschalig welvaartsverlies want: Duurzame energie (wind, zon, geothermie etc.) levert: Zekerheid en stabilisering van energieprijs Is op korte termijn goedkoper dan fossiele brandstoffen (voor windenergie op land nu al het geval) Banencreatie in eigen land Welvaartsvergroting in eigen land i.p.v. verschuiving
30 Conclusies voor Nederlandse energiebeleid #2 Veel betere bestudering van het productieverloop van aardolie, aardgas en kolen is essentieel. Studie naar gevolgen veel hogere energieprijzen op samenleving hard nodig. Nederlandse energiebeleid heeft naast output (CO2) doelstellingen ook input (vermindering fossiele brandstofverbruik) doelstellingen nodig. Implementatie duurzame energiebronnen is een economische noodzaak.
31 Bedankt voor uw aandacht
Voorspellingen Peakoil Nederland. Realisten of doemdenkers?
Voorspellingen Peakoil Nederland Realisten of doemdenkers? Lievelde, Erve Kots, 27 Mei 2009 World Oil Production & Peaking Outlook *Eerste Rapportage Peakoil Nederland met analyse van de toekomstige olieproductie
Nadere informatieWorld oil production & peaking outlook. Bio energie in de industrie, 11 mei 2006, Eindhoven
World oil production & peaking outlook Bio energie in de industrie, 11 mei 2006, Eindhoven Inschattingen olievoorziening complex Gegevens OPEC & Rusland geheim Gegevens moeilijk beschikbaar ($$$) Complex
Nadere informatieAfnemend aardolieaanbod voor 2020? De Rode Hoed, 20 januari 2007, Amsterdam
Afnemend aardolieaanbod voor 2020? De Rode Hoed, 20 januari 2007, Amsterdam Het aardolietijdperk 1 vat = 159 liter Peak oil drijvende kracht in energiebeleid? Verwachtingen productie goedkope aardolie
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - oktober 2014
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - oktober 2014 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Februari 2016
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Februari 2016 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - december 2014
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - december 2014 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - April 2016
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - April 2016 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatie1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen
achtergrond Afscheid van fossiel kan Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. Energie(on)zekerheid ook. Dat betekent dat een transitie naar een veel duurzamere economie noodzakelijk is. Het recept
Nadere informatieEnergie en geopolitiek
Energie en geopolitiek Pieter Boot Groningen, 15 juni 2009 Deze presentatie Introductie Internationale energiemarkt Energie voorzieningszekerheid Energie en beleid 1 Introductie Dalende prijzen na juli
Nadere informatieDe nieuwe oliecrisis en overheidsbeleid
De nieuwe oliecrisis en overheidsbeleid De Waag Amsterdam, 24 September 2008 Olie, Gas en Kolenprijzen op ongekende hoogte Waarom zijn we hier vandaag Een discussie te voeren over: 1. Of specifiek beleid
Nadere informatieDe permanente oliecrisis
De permanente oliecrisis Uitdagingen & oplossingen Stichting Peak Oil Nederland Stichting Peak Oil Nederland Onderzoek naar reserves en productie fossiele brandstoffen, olie in het bijzonder Onderzoek
Nadere informatieWorkshop Scenariodenken 16 oktober uur
1 Mobiel zonder olie Workshop Scenariodenken 16 oktober 2008 13-17 uur 2 - Hoge olieprijs - Energievoorzieningszekerheid - Grote gevolgen voor, maar ontbreken kennis en aandacht binnen sector verkeer -
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - september 2013
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - september 2013 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - maart 2014
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - maart 2014 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juli 2014
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juli 2014 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - september 2015
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - september 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juli 2013
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juli 2013 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieNut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief
Nut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief Jeroen de Joode Schaliegasbijeenkomst provincie Noord-Brabant s-hertogenbosch, 27 september 2013 www.ecn.nl Hoofdboodschap Rol gas in NL energiesysteem
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - januari 2014
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - januari 2014 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - December Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services.
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - December 2016 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - februari 2015
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - februari 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Juni 2016
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Juni 2016 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieBiomassa: brood of brandstof?
RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - maart 2012
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - maart 2012 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Augustus 2016
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Augustus 2016 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - september 2014
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - september 2014 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieEnergievoorziening Rotterdam 2025
Energievoorziening Rotterdam 2025 Trends Issues Uitdagingen 9/14/2011 www.bollwerk.nl 1 Trends (1) Wereld energiemarkt: onzeker Toenemende druk op steeds schaarsere fossiele bronnen Energieprijzen onvoorspelbaar,
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - januari 2013
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - januari 2013 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - mei 2014
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - mei 2014 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieEnergie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030
IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk
Nadere informatieNationale Energieverkenning 2014
Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare
Nadere informatie60 1-3-2014 1-6-2014 1-9-2014
Energiemarktanalyse Powerhouse week 33 voor vakblad Groenten & Fruit Olie 120 Olie (volgende maand) 110 100 102,56 Prijs/vat 90 80 76,76 70 Brent (Dollar) Brent (EUR) Afgelopen week De Brent-olieprijs
Nadere informatieImpact van hogere energieprijzen op energie- en klimaatbeleid. Ton van Dril
Impact van hogere energieprijzen op energie- en klimaatbeleid Ton van Dril vandril@ecn.nl Vragen: Lossen hoge energieprijzen vanzelf het klimaatprobleem op? Nee Zijn hoge energieprijzen nodig voor een
Nadere informatieVorige keer. Beurzen omhoog door opmerkingen voorzitter ECB AEX 462.9 449,3 507,8 376,3. USD per EUR 1,101 1,132 1,393 1,053
Energiemarktanalyse Groenten & Fruit door Powerhouse Marktvisie Nu Vorige keer Verwachting komende week Hoogste 14/15 Laagste 14/15 Macroeconomisch Beurzen omhoog door opmerkingen voorzitter ECB AEX 462.9
Nadere informatieEnergieprijzen voor enkele energiedragers,
Indicator 13 april 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Met name door de sterk toegenomen
Nadere informatieRol van WKK in een toekomstige Nederlandse energievoorziening:
Rol van WKK in een toekomstige Nederlandse energievoorziening: Betaalbaar & betrouwbaar? Robert Harmsen ECN Beleidsstudies COGEN Symposium Zeist 22 oktober 2004 Een blik naar de toekomst (1) Four Futures
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - December 2015
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - December 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Oktober 2015
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Oktober 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juni 2012
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juni 2012 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - december 2012
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - december 2012 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juni 2013
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juni 2013 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieDe evolutie van de olieprijs in de context van de energiemarkten DEEL 1
De evolutie van de olieprijs in de context van de energiemarkten DEEL 1 September 2006 Eric Raets Portfolio Manager Energy and Cyclical Sectors Active Equity Fund Management KBC Asset Management Inhoud
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juni 2015
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juni 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - januari 2015
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - januari 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieEnergy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft
Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en
Nadere informatieEnergiemarktanalyse voor Groenten & Fruit door Powerhouse. Vorige keer. Chinese overheid grijpt in, Grieken kwakkelen door.
Energiemarktanalyse voor Groenten & Fruit door Powerhouse Nu Vorige keer Verwachting komende week Hoogste 14/15 Laagste 14/15 Macroeconomisch Chinese overheid grijpt in, Grieken kwakkelen door. AEX 490,3
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - oktober 2012
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - oktober 2012 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - November 2015
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - November 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieEnergieprijzen voor enkele energiedragers,
Indicator 28 mei 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Met name door de sterk toegenomen
Nadere informatieDe in deze pdf vermelde gegevens zijn ter informatie en onder voorbehoud van type- en schrijffouten. Afgelopen week daalde de euro flink als gevolg
ja 1 Marktvisie Nu Vorige keer Verwachting komende week Hoogste Laagste Macroeconomisch Licht herstel markten AEX 418.1 402.0 431.7 402.0 USD per EUR 1.085 1.089 1.089 1.083 Olie Brent ($) Front month
Nadere informatieNet voor de Toekomst. Frans Rooijers
Net voor de Toekomst Frans Rooijers Net voor de Toekomst 1. Bepalende factoren voor energie-infrastructuur 2. Scenario s voor 2010 2050 3. Decentrale elektriciteitproductie 4. Noodzakelijke aanpassingen
Nadere informatieLes Crisis in de olie
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Crisis in de olie Werkblad Les Crisis in de olie Werkblad Op zondag 4 november 1973 bestonden er nog geen inline- skates. Hadden ze wel bestaan, dan had je die dag heerlijk
Nadere informatieEnergiemarktanalyse voor Groenten & Fruit
Energiemarktanalyse voor Groenten & Fruit door Powerhouse Marktvisie Macroeconomisch Nu Vorige keer Verwachting komende week Hoogste 14/15 AEX is jaarwinst kwijt. Chinese overheid kan niet voldoende ingrijpen.
Nadere informatieDe in deze pdf vermelde gegevens zijn ter informatie en onder voorbehoud van type- en schrijffouten. Afgelopen week daalde de euro flink als gevolg
ja 1 Marktvisie Nu Vorige keer Verwachting komende week Hoogste Laagste Macroeconomisch Rustige periode rond Kerst, licht dalende markten AEX 428.5 428.5 507.8 376.3 USD per EUR 1.091 1.091 1.393 1.053
Nadere informatie16% Energie van eigen bodem. 17 januari 2013
16% Energie van eigen bodem 17 januari 2013 Inhoud Klimaatverandering Energie in Nederland Duurzame doelen Wind in ontwikkeling Northsea Nearshore Wind Klimaatverandering Conclusie van het IPCC (AR4, 2007)
Nadere informatieOlie crisis? 24 juni 2014
24 juni 2014 Olie crisis? De prijs van olie heeft invloed op financiële markten. Een stijgende olieprijs verhoogt de inflatie en heeft een remmend effect op de economische groei. In de jaren 2006-2011
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - november 2012
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - november 2012 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieEnergiemarktanalyse voor Groenten & Fruit door Powerhouse. Olie
Energiemarktanalyse voor Groenten & Fruit door Powerhouse Olie 12 Olie (volgende maand) 11 Prijs/vat 1 9 8 96,92 76,21 7 Brent (Dollar) Brent (EUR) Afgelopen week We zagen de afgelopen ween een lichte
Nadere informatieMondiale perspectieven voor energie, technologie en klimaatbeleid voor 2030 KERNPUNTEN
Mondiale perspectieven voor energie, technologie en klimaatbeleid voor 2030 KERNPUNTEN Referentiescenario De WETO-studie (World Energy, Technology and climate policy Outlook 2030) bevat een referentiescenario
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - September Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services.
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - September 2016 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - augustus 2013
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - augustus 2013 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - april 2012
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - april 2012 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieHernieuwbare Energie na Frans Rooijers - directeur CE Delft
Hernieuwbare Energie na 2025 Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige
Nadere informatieLes Ons gas raakt op
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Ons gas raakt op Werkblad Les Ons gas raakt op Werkblad Aardgas bij Slochteren In 1959 deed de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) in opdracht van de regering een proefboring
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Mei 2016
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Mei 2016 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieNIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen
NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen Felix Gruijters Nuon Amsterdam ArenA 12 oktober 2011 1 A convenient truth 44 triljard dollar staat op het spel Die waarde biedt kansen A convenient truth
Nadere informatieDe in deze pdf vermelde gegevens zijn ter informatie en onder voorbehoud van type- en schrijffouten. Afgelopen week daalde de euro flink als gevolg
ja 1 Marktvisie Macroeconomisch Nu Vorige keer Verwachting komende week Hoogste Laagste Macro-economie: ECB verlaagt rente naar 0% om inflatie op te stuwen. AEX 444.1 436.0 444.1 398.7 USD per EUR 1.111
Nadere informatieMondiale en Europese energie trends Uitdagingen, prioriteiten en kansen
Mondiale en Europese energie trends Uitdagingen, prioriteiten en kansen 28/09/2015 Kees van der Leun Klimaat raakt al ontwricht bron: John Mason, skepticalscience.com bron: Guardian 2 100% duurzaam? Energie-efficiëntie
Nadere informatieDe in deze pdf vermelde gegevens zijn ter informatie en onder voorbehoud van type- en schrijffouten. Afgelopen week daalde de euro flink als gevolg
ja 1 Marktvisie Nu Vorige keer Verwachting komende week Hoogste Laagste Macroeconomisch Markten handelen omhoog AEX 423.5 418.1 431.7 402.0 USD per EUR 1.089 1.085 1.089 1.083 Olie Brent ($) Front month
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - februari 2012
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - februari 2012 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - april 2015
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - april 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - mei 2012
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - mei 2012 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieDuurzame energie. Een wenked perspectief? 2003-2011 G.P.J. Dijkema, TU Delft, TBM, B.Sc Opleiding Technische Bestuurskunde
Duurzame energie Een wenked perspectief? Naar een nieuwe Delta Wet Energie Manifest van 6 politieke partijen 16 maart 2010 Ons land kan en moet voor 2050 helemaal overstappen op hernieuwbare energie, zoals
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - april 2013
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - april 2013 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieAls de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering.
Top 100 vragen. De antwoorden! 1 Als de lonen stijgen, stijgen de productiekosten. De producent rekent de hogere productiekosten door in de eindprijs. Daardoor daalt de vraag naar producten. De productie
Nadere informatieEindexamen economie vwo 2010 - I
Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit
Nadere informatieInternationale varkensvleesmarkt 2012-2013
Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt
Nadere informatieDuorsume enerzjy yn Fryslân. Energiegebruik en productie van duurzame energie
Duorsume enerzjy yn Fryslân Energiegebruik en productie van duurzame energie 1 15 11 oktober 1 Inhoud Management Essay...3 1 Management Essay De conclusies op één A4 De provincie Fryslân heeft hoge ambities
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Juli 2016
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Juli 2016 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieMacro economie. Vooruitblik
Macro economie Beleggerslopenin2013vooruitopverderherstelvandewereldeconomie,waardoordeAEX14,15% hogerstaatdanaanheteindevan2012.inchinawistmenvooralsnogeenhardelandingte vermijdenenindevszettehethersteldoor.eenvandebelangrijksteindicatoren,deamerikaanse
Nadere informatieDe in deze pdf vermelde gegevens zijn ter informatie en onder voorbehoud van type- en schrijffouten. Afgelopen week daalde de euro flink als gevolg
ja 1 Marktvisie Nu Vorige keer Verwachting komende week Hoogste 14/15 Laagste 14/15 Macroeconomisch Beurzen omhoog door opmerkingen voorzitter ECB AEX 465.5 462.9 507,8 376,3 USD per EUR 1,094 1,101 1,393
Nadere informatieDe afnemende vrees voor een Amerikaanse interventie in Syrië zorgde voor lagere olieprijzen. Ten opzichte van vorige week is de prijs 1,7 % gedaald.
Energiemarktanalyse Powerhouse Olie Olie (volgende maand) De afgelopen week waren de ogen van beleggers vooral gericht op een eventuele aanval van de VS op Syrië. Omdat het lijkt dat Obama steeds meer
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - februari 2013
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - februari 2013 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieTariefontwikkeling Energie 08 2015
In dit bericht geeft Ploos Energieverlening (Ploos) haar visie op verschenen nieuwsberichten aangaande ontwikkelingen energietarieven van de afgelopen maand. Het betreft de analyses van verschillende partijen
Nadere informatieopkopen van staatsobligaties door Draghi. Gelukkig heeft Oekraïne weer geld over gemaakt. Hierdoor daalde gas flink donderdag.
ja 1 Marktvisie Nu Vorige keer Verwachting komende week Hoogste 14/15 Laagste 14/15 Macro- economisch AEX 496.30 499.40 507,8 376,3 USD per EUR 1. 1023 1.0970 1,393 1,053 Olie Brent ($) Front month 49.91
Nadere informatieEnergiemarktanalyse Groenten & Fruit door Powerhouse. Olie
Energiemarktanalyse Groenten & Fruit door Powerhouse Olie 1 Olie (volgende maand) 1 Prijs/vat 9 8 82,4 7 65,54 Brent (Dollar) Brent (EUR) Afgelopen week OPEC secretaris-generaal Abdullah al-badri liet
Nadere informatieUSD / 1.16 1.15 1.14 1.13 1.12 1.11
Energiemarktanalyse Groenten & Fruit door Powerhouse Marktprijzen Macro-economie Markten in mineur Afgelopen week De angst voor een wereldwijde economische vertraging is weer toegenomen na een slechte
Nadere informatieEnergiemonitor. Recordhoogte olieproductie VS. Economisch Bureau. 8 maart Economisch Bureau: Enabling smart decisions
Energiemonitor Economisch Bureau Recordhoogte olieproductie VS 8 maart 2018 Hans van Cleef Sr. Energie Econoom Tel: 020 343 4679 hans.van.cleef@nl.abnamro.com VS op afzienbare termijn grootste olieproducent
Nadere informatie40 1-7-2014 1-10-2014 1-1-2015
Energiemarktanalyse voor Groenten & Fruit, door Powerhouse Olie Olie (volgende maand) 13 12 11 1 Prijs/vat 9 8 7 6 5 71,2 57,69 1-7-214 1-1-214 1-1-215 Brent (Dollar) Brent (EUR) Afgelopen week Week-op-week
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - november 2013
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - november 2013 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieProf. Jos Uyttenhove. E21UKort
Historisch perspectief 1945-1970 Keerpunten in de jaren 70 oliecrisis en milieu Tsjernobyl (1986) ramp door menselijke fouten Kyoto protocol (1997) (CO 2 en global warming problematiek) Start alternatieven
Nadere informatieUIT theorie ASAD
Uitleg theorie AS-AD model. Het AS-AD model is een theoretisch model over de werking van de economie. Het model is een samenvoeging van de theorie van Keynes met de oude klassieke modellen. In verschijningsvorm
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieLesbrief Voor de docent Voor de leerling Inhoud Inleiding De Nigeriaanse olie-industrie in beeld Opdracht 1 Aardolie in Nigeria Niveau
Voor de docent Inhoud In 214 en 215 maakte de olieprijs in de een vrije val: in juli 214 kostte een vat olie nog ruim 1 dollar, in januari 215 nog maar 47 dollar. De prijs is sindsdien wel weer iets gestegen,
Nadere informatieM A R K T M O N I T O R E N E R G I E - mei 2013
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - mei 2013 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nadere informatieEnergieprijzen voor enkele energiedragers,
Indicator 29 april 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Met name door de sterk toegenomen
Nadere informatieEnergie Marktinformatie 16-12-2014
ja 1 Marktvisie Nu Vorige week Verwachting komende week Hoogste 2014 Laagste 2014 Macroeconomisch Eindejaarsrally blijft uit. AEX 394,1 427,3 431,8 376,3 USD per EUR 1,249 1,232 1,393 1,228 Olie Brent
Nadere informatieMinder olie, meer CO2? De wisselwerking tussen klimaatverandering en toenemende olieschaarste
Minder olie, meer CO2? De wisselwerking tussen klimaatverandering en toenemende olieschaarste Stichting Peakoil Nederland, Maart 2008 Auteurs: Rembrandt Koppelaar, Kevin Bisdom, Peter Polder Copyright
Nadere informatieNaar een duurzame energie huishouding: belofte of mogelijkheid?
Naar een duurzame energie huishouding: belofte of mogelijkheid? Luuk Beurskens, ECN Beleidsstudies KIVI NIRIA, Noordscharwoude, 23 september 2008 www.ecn.nl Inleiding ECN/NRG ontwikkelen hoogwaardige kennis
Nadere informatie