atrivisie thuis in wonen juni 2012

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "atrivisie thuis in wonen juni 2012"

Transcriptie

1 26 juni 2012 atrivisie Mitros innoveert inkoop middels PGS Ron Sierink heeft weinig op met traditioneel aanbesteden. Vandaar de keuze voor PGS: prestatiegerichte samenwerking. Uiteindelijk krijgen wij meer waar voor ons geld. Hoe krijg ik mijn huurders mee? Vaak teleurstelling bij corporaties als blijkt dat bewoners niet te weigeren voorstellen voor energiebesparing afwijzen. Vijf praktische tips voor een succesvolle aanpak. WKO: management van verwachtingen Warmte Koude Opslag vormt bijna dé standaard voor nieuwbouw. Een lage energienota voor een comfortabele woning. Hoge verwachtingen bij toekomstige bewoners. 7 Warmtewet levert veel huiswerk op Invoering van de Warmtewet komt snel dichterbij. Mogelijke consequenties voor woningcorporaties zijn aanzienlijk. Veel administratie en stevige financiële risico s. Zeg wat je hoopt en doe wat je kunt Columnist Yuri Pelser: Door mijn hoop uit te spreken, wil ik mensen inspireren om te doen wat ze kunnen. Samen werken aan een mooie, gezonde en leefbare wereld. thuis in wonen

2 in gesprek Ron Sierink Mitros Bij WoCom realistisch energiebeleid WoCom verhuurt zo n sociale huurwoningen in de gemeenten Asten, Cranendonck, Heeze Leende, Helmond en Someren. Prima woningbezit op energetisch gebied. Alex Korsten, manager beheer en onderhoud bij WoCom, gaat in op gevolgen: Ons bezit is gemiddeld gesproken niet jonger dan elders. Die goede energetische kwaliteit is het resultaat van onze eigen inspanningen. Wij liepen voorop bij introductie van HR ketels. Ook naïolatie pakten wij vroeg op. De gemiddelde energetische kwaliteit is daardoor 15% beter dan landelijk. Ruim 70% van onze woningen heeft een groen energielabel. Maar er is een keerzijde. Voor ons bijna geen quick wins. Je loopt tegen complicaties op. Hoe maak je een flinke stap als een HR ketel aan vervanging toe is? Hoe verbeter je de isolatiewaarde van gevulde spouwmuren? Een hogere isolatiewaarde voor dubbelglas dat nog geen 20 jaar oud is? Breng je ingrijpende en kostbare gemechaniseerde ventilatiesystemen aan als vervanging van goed functionerende natuurlijke ventilatiesystemen? Voor ons is het lastig en kostbaar om een besparing van 20% te halen. Mitros innoveert inkoop middels PGS Woningcorporaties met een inkoper op de loonlijst? Landelijk is het aantal misschien op de vingers van één hand te tellen. Ron Sierink vult de rol van inkoopcoördinator binnen Mitros in. Wat houdt die rol in? Hooguit 20% van mijn tijd richt zich op feitelijke inkoop. De overige 80% heeft met de vormgeving van in- en externe processen van doen. Hoe richten wij deze slimmer, transparanter en beter in? Het inkoopvolume van Mitros bedraagt jaarlijks meer dan 150 miljoen. Het grootste deel richt zich op onderhoud, renovatie en nieuwbouw. Maar ook vallen bedrijfslasten als auto s of automatisering hieronder. Energie en schoonmaak belasten we door via servicekosten. In het belang van huurders kochten wij die al in een vroeg stadium tegen scherpe tarieven in. Ron Sierink heeft weinig op met klassieke aanbestedingsmethoden. In het verleden maakten wijzelf met ondersteuning van adviseurs eerst plannen. De laagste inschrijver mocht vervolgens aan de slag met ons plan. Met als gevolg dat er sprake was van suboptimalisatie, gemiste kansen, hoge kosten voor adviesbureaus en schotten tussen partijen. Iedereen opereerde vanuit eigen belang. Meer vechten dan samenwerken en veel wantrouwen. Planprocessen duurden hierdoor onnodig lang. Expertise van marktpartijen speelde geen enkele rol. En daarom zeker geen optimale oplossingen vanuit het perspectief van de totale exploitatie. Evenmin was er een plaats voor bewoners. Huishoudens gaan in 2013 ongeveer 8% meer betalen voor stroom en gas. Het gaat om 160 tot 170. AD, mei 2012 De vraag rijst wat op energetisch vlak verstandige volgende stappen voor WoCom zijn? Positie van koploper uitbouwen? Een tandje minder, zodat WoCom op termijn terugzakt van kopgroep naar peloton? Alex Korsten licht de keuze van WoCom toe. Wij zijn niet arrogant. Realisme overheerst hier. Financiële degelijkheid staat voorop. Aanvullende huurbaten moeten investeringen in energiebesparing dekken. Zowel bij zittende huurders als na mutaties. De komende jaren brengen wij in principe bij schilderbeurten alle ontbrekende en zinvolle isolatiemaatregelen aan. Bij ingrijpende renovaties gaan wij natuurlijk een stuk verder. Kortom wij maken af waar we lang geleden mee gestart zijn. WoCom in het peloton? Korsten beaamt: WoCom zit niet te wachten op de rol van early adopter. Voor ons alleen bewezen strategieën en technieken. Wat is goed genoeg? Ik vind dat corporaties veel meer van elkaar moeten leren. Stop met overal opnieuw het wiel uit te vinden. Alex Korsten WoCom Welke werkwijze hanteert Mitros nu? Sierink: PGS, ofwel prestatiegerichte samenwerking. Neem als voorbeeld een renovatieproject. Wij stellen alleen een summier voorlopig ontwerp op. Dit gebeurt heel basaal. Bedrijven dienen een eigen plan met prijs in. Vervolgens houden wij een stevig gesprek met die gegadigden. Bewoners kiezen mee. Een objectief model wijst hierna het bedrijf met de beste verhouding tussen kosten en kwaliteit aan. Dit hoeft zeker niet per se de goedkoopste te zijn. In bouwteam werken we ten slotte samen het plan in detail uit. Mitros twijfelt niet aan voordelen. Wij profiteren van kortere doorlooptijden en inbreng van expertise van de markt. Ook benutten wij kennis van bewoners. Maar tevens realiseren wij draagvlak bij hen. Uiteindelijk krijgen wij meer waar voor ons geld.

3 Kleine corporatie, grote daden Het is een bijzonder lastige tijd. Het lijkt wel eens of we van alle kanten onder vuur genomen worden, zucht Joep van den Bercken. Voor de directeur-bestuurder van Woonservice Urbanus geen reden om bij de pakken neer te gaan zitten. Joep is een realist pur sang. Hij weet dat de bomen niet altijd en overal tot in de hemel groeien. Met iets beperktere middelen klanten zo optimaal mogelijk van dienst zijn en zelfs nog wat extra s voor ze doen. Net als andere corporaties heeft ook Urbanus te maken met de zware economische omstandigheden. De overheid legt inflatievolgend huurbeleid op, introduceert allerlei heffingen en daar komen de gevolgen van de kredietcrisis nog eens bovenop. We zouden eigenlijk krachtig moeten ingrijpen in het belang van onze doelgroep, maar doen dat niet omdat we onze huurders niet op te hoge kosten willen jagen, schetst Van den Bercken het dilemma. Woonservice Urbanus is een kleine corporatie met 800 verhuureenheden, die alleen actief is in Belfeld, stadsdeel van Joep van den Bercken Urbanus de gemeente Venlo met zo n zielen. Het inwonertal van Belfeld krimpt. Vanaf 2030 loopt ook het aantal huishoudens terug. Daarnaast ziet de corporatie zich geconfronteerd met ontgroening en vergrijzing. Urbanus verhuurt op dit moment vooral traditionele eengezinswoningen met tuin. Het woningaanbod moet verbreed worden. Daarnaast liggen er ook op het gebied van verduurzaming belangrijke taken. Kortom, uitdagingen genoeg, constateert Van den Bercken, die vast van plan is ze allemaal op te pakken. Groeien alle problemen en uitdagingen een kleine corporatie als de zijne niet boven het hoofd? Van den Bercken reageert fel en strijdbaar op deze suggestie: Wij schrikken nergens voor terug. Wij kunnen wel wat aan. Niet voor niets scoorden wij bij onze visitatie gemiddeld een 8. Onze grote kracht is dat wij de blik op de lokale gemeenschap gericht houden. Belfeld moet een mooie dorpskern blijven voor zowel starters, jongeren, gezinnen als ouderen. Voorwaarde is dan wel verbreding van de woningvoorraad, zodat meer doelgroepen bij ons terecht kunnen. Alle nieuwbouw van Urbanus is tegenwoordig levensloopbestendig. Bestaande eengezinswoningen worden aangepakt. Een deel wordt verkocht, een ander deel opgewaardeerd naar een luxer en hoger huursegment. Ook worden eengezinswoningen door kleine aanpassingen geschikt gemaakt voor bewoning door ouderen. Urbanus gaat echter nog verder. Een van de speerpunten voor de komende jaren is verduurzaming. Van den Bercken enthousiast: Onze nieuwbouw wordt voorzien van warmte koudeopslag. Zoals met collega-corporaties afgesproken, willen we 20% minder CO 2 uitstoten in 2018 ten opzichte van Hiervoor hebben we een aantal projecten op de rails gezet. Zo gaan we op grote schaal daken van eengezinswoningen isoleren en verdwijnen de resten enkelglas. De laatste spouwmuren worden geïsoleerd en ventilatie in woningen verbeterd. Kosten in totaal ruim 2,5 miljoen. Waar doemdenkers wellicht menen dat een kleintje als Urbanus achterlopen op het terrein van energiemaatregelen, is het tegendeel het geval. Als het meezit, haalt Urbanus al in 2015, 3 jaar eerder dan gepland, de ambities van Waar een kleine, bescheiden corporatie groot in kan zijn.

4 visie bewoners. Ze zijn tevreden met de bestaande woning. Bang voor overlast. Corporaties spenderen veel energie om bewoners over de streep te trekken. Met wisselend succes. Te vaak teleurstelling als helder antwoord ontbreekt op de vraag waarom bewoners weigeren in te stappen op het niet te weigeren aanbod. Naar verhouding vormen energiebesparende projecten natuurlijk relatief beperkte ingrepen. Zeker in vergelijking met renovatie of herstructurering. Binnen corporaties ligt de regie daarom meestal bij de afdeling vastgoed. Geen of hooguit beperkte ondersteuning van andere afdelingen. Evenmin extra budget voor communicatie. Daarom een vijftal relatief eenvoudige tips. Wie niet sterk is moet slim zijn. De allereerste tip is een open deur. Breng geen slechte plannen aan de man. Kies een goed plan met de juiste ambitie als fundament. Liefst nauw aansluitend bij de toekomstvisie op het complex en passend bij de huidige doelgroep. Niet alleen gericht op energiebesparing, maar ook op verbetering van het wooncomfort. Dit speelt bijvoorbeeld een rol bij aanpassingen aan kozijnen en installaties. Let op optimale bedienbaarheid. Benadruk veilig en gezond wonen. Zichtbare maatregelen zoals isolatieglas scoren beter dan onzichtbare maatregelen zoals vloerisolatie. Hoe krijg ik mijn huurders mee? Corporaties verlagen tussen 2008 en 2018 het gasverbruik van hun huurwoningen met ongeveer 20%. Deze besparingsmaatregelen vragen om een aanvullende investering van ongeveer per gemiddelde huurwoning. Daarmee voor de hele sector bijna een miljard. De tijdgeest is er niet naar om dit bedrag simpelweg als onrendabel af te boeken. Gedeeltelijke dekking ontstaat door de huur bij toekomstige mutaties te verhogen. Extra punten in de woningwaardering door groene energielabels vergemakkelijken dit. Toch huldigen de meeste corporaties het standpunt dat zittende huurders middels huurverhoging moeten meebetalen. Hun argumentatie is dat het onwenselijk is om meer kwaliteit voor hetzelfde geld te bieden. Dit versterkt scheefgroei en vergroot huurprijsverschillen tussen zittende en nieuwe huurders. Corporatiemedewerkers zien een groot aantal beren op de weg. Hoe leggen wij bewoners de plannen uit? Geloven zij de berekende besparing wel? Vertaal deze beren naar vragen en beantwoord deze. Vermijd veel papier en bewonersavonden. Investeer vooral in individuele en persoonlijke communicatie. Arno van Schilt van WonenBreburg, praktijkuitwisseling Atriensis, maart 2012 Geen woorden maar daden. Communicatie moet niet te zeer gestandaardiseerd zijn. Wel informatieverschaffing naar behoefte. Wij geloven in onze aanpak. De deelname ligt gemiddeld op 83%. Huurders zijn enthousiast en waarderen onze aanpak met een 8. Mijn collega s zijn trots. Bijkomend voordeel van de gekozen energieaanpak is dat zij weer achter de voordeur komen. Onze sociale rol krijgt daarmee een extra dimensie. Luc Reusken van Domein, praktijkuitwisseling Atriensis, maart 2012 Participatie van bewoners als tweede tip. Voor technici binnen corporaties soms onlogisch. Wat is bijzonder aan dubbelglas of dakisolatie? Hoezo een modelwoning of overleg met een bewonerscommissie? De maatregelen spreken toch voor zich? Niets blijkt minder waar. Bij planvorming betrokken bewonersvertegenwoordigers brengen als gebruiker geregeld unieke informatie in. Soms over indeling van kozijnen. De tussendorpel in het woonkamerkozijn verpest ons mooie uitzicht. Of al lang bestaande en simpel te realiseren wensen. Veel buurtbewoners willen een groter dakraam op zolder. Daarbij stellen die vertegenwoordigers van huurders in het vervolg zich als ambassadeur op. Ook een enquête tijdens de voorbereiding doet wonderen. Hoe staat het met motivatie om mee te werken aan energiebesparing? Welke klachten zijn er? Handig om te weten, omdat hier tijdens de planvorming op ingespeeld kan worden. Onderzoek wijst uit dat bewoners eerder instemmen met een plan met huurverhoging als zij voorheen al een kleine gunst verleenden. Zoals die deelname aan de enquête. Huurverhoging bij zittende huurders is daarmee de belangrijkste opbrengst. Maar daarvoor is overeenstemming met iedere afzonderlijke huurder nodig. Vanaf 70% vrijwillige deelname per blok of complex bestaat de mogelijkheid de energiebesparing met huurverhoging bij weigerachtige huurders door te voeren. Monnikenwerk? Vraag een corporatiemedewerker naar deze uitdaging. Een meewarige blik is waarschijnlijk. Onze huurders zijn niet geïnteresseerd in energiebesparing. Of: Het zijn oudere

5 Als derde tip de keuze voor de juiste communicatiestrategie. Nu nog vaak ingesleten gewoonten ongeacht de specifieke context. Soms een modelwoning. Maar altijd een aanbiedingsbrief of voorlichtingsboekje met antwoordstrookje plus voorlichtingsavond in het bedompte buurthuis. Van elke vier genodigden verschijnt er maximaal één, waarbij tegenstanders het hoogste woord voeren. Stem de strategie op de doelgroep af. Kies bijvoorbeeld bij een grootschalige galerijflat met hoge mutatiegraad voor de rol van gids. Presenteer alle huishoudens een uniform aanbod met veel overtuigingskracht. Gelikt schriftelijk materiaal. De modelwoning ziet er spic en span uit. Kies daarentegen bij vroeg naoorlogse eengezinswoningen eerder voor de rol van partner. Honkvaste en inmiddels soms hoogbejaarde huurders. Zij transformeerder deze van origine krappe woningen met onder meer aanbouwen en dakkapellen tot ware paleisjes. Standaardisatie is simpelweg ondenkbaar. Deze huurders bezitten een uitgesproken mening over wat goed en slecht voor hun woning is. Hun deelname is alleen haalbaar als op adresniveau in goed overleg maatwerk ontstaat. Maatwerk als het gaat om de keuze van de maatregelen, de uitvoeringswijze én het uitvoeringsmoment. Ik pleit voor differentiatie. Zo onderscheiden wij een communicatiestrategie voor oudere eengezinswoningen. Hierbij past een meer individuele benadering. Daarnaast seriematige woningen uit de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Een meer collectieve aanpak is hier op zijn plaats. En ten slotte jonger woningbezit. Naar verhouding zijn minder maatregelen nodig. Daarom hier een meer bescheiden communicatiestrategie. Niek Meiresonne van Stadlander, praktijkuitwisseling Atriensis, maart 2012 De vierde tip richt zich op verzachting van de huurverhoging. Sowieso bedraagt de huurverhoging niet meer dan de verwachte energiebesparing. Getoetst als gemiddelde van het complex. Eventueel een woonlastenwaarborg als garantie. Huurgewenning doet wonderen. Bijvoorbeeld door de extra huur pas één jaar na oplevering in te laten gaan. Mogelijk is een ongemakkenvergoeding op zijn plaats. Bijvoorbeeld als bewoners onkosten maken voor vitrages, gordijnen of vloerbedekking. Ondersteun bewoners bij het aanvragen of wijzigen van huurtoeslag bij de Belastingdienst. Hoe ervoor te zorgen dat woonlasten meteen na ingreep al dalen? Dan moet natuurlijk het voorschot voor energie met minstens de huurverhoging dalen. Daarvoor is assistentie van de corporatie gewenst bij de aanvraag bij het energiebedrijf. Bij collectief energieverbruik middels verlaging van het voorschot van servicekosten door de corporatie zelf. De vijfde tip ten slotte. Heb oog voor beperking van overlast door de uitvoering. Stel een gedragscode voor de aannemer op. Zorg voor een korte en aansluitende uitvoering binnen. Zorgvuldige bescherming van huisraad. Dek trappen en vloeren af. Nette vaklieden. Voor werkende huurders sleutelhulp. Voor oudere huurders assistentie bij verplaatsing van huisraad. Plus een afvalcontainer voor overtollig huisraad.

6 praktijk WKO: management van verwachtingen Warmte Koude Opslag. Inmiddels bijna de standaard voor nieuwbouw. Een prima systeem om aan eisen voor energiezuinigheid te voldoen. Onttrekking van warmte en koude aan de bodem. Met vloerverwarming in de winter en koeling in de zomer als resultaat. Bovendien duurzaam. Wervende folders over comfortabele woningen met lage energiekosten. Hoge verwachtingen bij toekomstige bewoners zijn het gevolg. Maar lukt het om dat waar te maken? Bij Warmte Koude Opslag (WKO) wordt gebruik gemaakt van de warmte die van nature aanwezig is in de bodem en het grondwater. Daarmee is WKO een vorm van duurzame bodemenergie. Website Agentschap NL Helaas halen minder geslaagde WKO projecten zeer regelmatig de pers. Vaak vanwege ontevredenheid van bewoners over die installatie. Het is niet warm genoeg in de winter. De energienota is veel hoger dan verwacht. Als je dieper in de projecten duikt, draait het bijna altijd om verwachtingen. Van zowel bewoners als corporatie. Want ook corporaties komen met regelmaat van de koude kermis thuis. Veel meer managementaandacht en tegenvallende exploitatie. Bewoners rekenen op een comfortabele woning met lage energienota. Dat is nu eenmaal beloofd. Te vaak is er onvoldoende uitleg hierover. Vloerverwarming en koeling staan voor veel corporaties gelijk aan wooncomfort. Maar bewoners zijn gewend aan hete radiatoren. Je komt thuis, zet de verwarming aan en gaat er lekker voor zitten. Het is direct warm. Daarnaast zijn lage energiekosten een relatief begrip. Het verschil in energielasten tussen de oude en nieuwe woning is lastig te berekenen. Laat staan te bevatten. Elektrisch koken en vooral de nieuwe installaties zorgen voor een hoge stroomrekening. Daarbij een stevig bedrag voor vastrecht. Soms ook voor koudelevering. Hoezo lage energiekosten? Corporaties gaan zonder meer uit van tevreden bewoners, een probleemvrije installatie en een goed financieel resultaat. Ook hier knelpunten. Exploitatielasten vallen hoger uit dan verwacht en exploitatiebaten vallen juist tegen. Soms omdat de werkelijke warmtevraag lager blijkt dan vooraf ingeschat. Of omdat er onvoldoende afzet van koude is. In woningen is nu eenmaal meer vraag naar warmte dan naar koude. Op lange termijn werkt een WKO alleen goed als die twee in balans blijven. Onbalans verlaagt het rendement. Verwachtingenmanagement als sleutel tot succes. Reken vooraf de exploitatie door met realistische uitgangspunten. Let daarbij op specifieke spelregels waar corporaties zich aan moeten houden. Leg bewoners uit hoe ze de verwarming en koeling het beste gebruiken. Niet alleen bij het tekenen van het huurcontract, maar ook nog eens na 3 maanden. En na 2 jaar. Vergeet evenmin de komende jaren dezelfde uitleg te geven aan nieuwe bewoners. Schets een reëel beeld van te verwachten energiekosten. Het elektriciteitsverbruik is meestal flink hoger. Geef bewoners instructies hoe ze een correct voorschot bij hun energieleverancier aanvragen. En om verwachtingen bij volgende projecten nog scherper neer te zetten: evalueer het project en monitor energiekosten!

7 Warmtewet levert veel huiswerk op Het eerste voorstel is bijna tien jaar oud. Inmiddels staat de beoogde invoeringsdatum van 1 januari 2013 ook alweer onder druk. Maar dat invoering van de Warmtewet binnen afzienbare tijd een feit is, leidt weinig twijfel. Mogelijke consequenties voor woningcorporaties zijn aanzienlijk. Wat is het doel van die veelbesproken Warmtewet? Bescherming van verbruikers staat voorop. Het handelt om verbruikers (lees huurders) met gedwongen afname van warmte en soms koude van een leverancier (lees woningcorporatie). Vanwege verplichte winkelnering hebben zij immers geen keuze. Bij woningcorporaties gaat het om bescherming van huurders die buiten hun woning opgewarmd of gekoeld cv-water of warm tapwater afnemen. De wet beoogt deze verbruikers te beschermen tegen hun leverancier. Dit is het stadverwarmingsbedrijf, corporatie of de eigen onderneming van de corporatie voor energielevering. Daarmee valt ook reguliere blokverwarming ook onder het regime van de wet. De Warmtewet zal voor verschillende partijen een bron van discussie blijven. Dat mag ook. Van belang is echter wel dat we in het oog houden dat de doelstellingen van de Warmtewet nu zo goed mogelijk worden geborgd in een werkende wet. Afwikkeling op korte termijn is in het belang van afnemers. Maar ook voor investeringen in (duurzame) warmte is het van belang dat een perspectief voor investeringen geboden wordt middels een aangenomen Warmtewet. Minister Verhagen in een brief aan de Tweede Kamer, april 2012 werkelijk gerealiseerde kosten op basis van facturen aan huurders doorbelast mogen worden. Energielevering als risicodragende activiteit. Verlies als werkelijke kosten boven de maximumprijs liggen. Winst als werkelijke kosten onder de maximumprijs liggen. De tweede consequentie heeft met kwaliteit van installaties te maken. Een absolute warmtemeter heeft de voorkeur boven radiatormetertjes. Een huurder ziet dan immers de daadwerkelijk afgenomen hoeveelheid warmte en daarmee kosten. Onmogelijk bij radiatormetertjes. Bij nieuwbouw en ingrijpende renovatie moeten die metertjes verplicht plaatsmaken voor warmtemeters. In andere situaties mogen huurders dit wel vragen, maar niet eisen vanwege hoge kosten. Iets vergelijkbaars geldt voor warmtewisselaars. Dit apparaat warmt drinkwater in de woning op met behulp van buiten de woning opgewarmd cv-water. Vervanging van geisers en boilers door een dergelijke warmtewisselaar kan wenselijk zijn. Maar ook deze kosten lopen hoog op als er geen sprake van nieuwbouw of ingrijpende renovatie is. Ten slotte de derde consequentie. Kwaliteit en transparantie van dienstverlening. Een vergunningsstelsel voor veel leveranciers. Als woningcorporaties energie leveren aan niet-huurders speelt deze verplichting over het algemeen. Een apart jaarverslag over de energielevering met accountantsverklaring is een van de eisen aan vergunninghouders. Voor alle leveranciers gelden trouwens basiseisen. Zoals storingsregistratie. Leveringscontract met alle verbruikers. Aantonen dat gehanteerd tarieven aan het maximum getoetst zijn. Afzonderlijke boekhouding van de warmtelevering. Wat gaat er nu toch allemaal mis? Wat rechtvaardigt wetgeving? Veelgehoorde aanleidingen zijn te hoge tarieven, onacceptabele storingen, ondermaatse kwaliteit van installaties, haperende warmtelevering en onvoldoende transparantie. De kern van de wet. Ten eerste een maximumtarief. Ten tweede minimumeisen aan kwaliteit van warmtelevering. Ten derde goede en transparante dienstverlening. Regeren is vooruitzien. Daarom de drie meest waarschijnlijke en belangrijkste consequenties voor corporaties. De eerste consequentie is dat tarieven boven een maximum niet toegestaan zijn. Dat maximumtarief volgt uit het NMDA beginsel: Niet Meer Dan Anders. Deze bovengrens is gebaseerd op kosten die de verbruiker zou maken bij dezelfde afname van warmte met een individuele gasgestookte HR-ketel. Dit impliceert dat de energienota niet meer onder regels voor servicekosten valt. Immers deze regels leggen vast dat op volstrekt transparante wijze alleen

8 column Zeg wat je hoopt en doe wat je kunt Yuri Pelser is energie- en installatietechnisch specialist bij Ymere. Deze corporatie heeft als motto wonen, leven, groeien. Ik geloof dat we samen kunnen zorgen voor een mooie, gezonde en leefbare wereld. Voor onszelf, onze kinderen, kleinkinderen en nog vele generaties hierna. Zeg wat je hoopt en doe wat je kunt is een motto in de TrendRede 2012, waar ik mij goed in kan vinden. Door mijn hoop uit te spreken, wil ik mensen inspireren om te doen wat ze kunnen. Schrijver, denker en spreker Simon Sinek inspireerde mij om me vaker af te vragen waarom ik iets doe. Soms vraag ik dat ook aan andere mensen. Deze raken dan vaak even in verwarring. Ze zitten meestal net goed in hun verhaal over wat ze doen en hoe ze dat doen. Ik roep iedereen op om na te denken waarom je doet wat je doet en waar je in gelooft. Als je een goed antwoord op deze vragen hebt, werk je met veel meer energie en kracht aan je doel. Ik heb recent een opbouw op mijn eigen huis laten plaatsen. Ik had natuurlijk de hoop dat het een duurzame en energiezuinige opbouw zou worden. Het bouwbudget liet helaas niet toe om alle wensen te vervullen. Ik heb toen gedaan wat binnen het budget mogelijk was. Ik heb zelf een markante zonneboiler op het dak gezet. Mijn buren vragen wel eens waarom die rare badkuip daar staat. Steevast krijg ik na mijn uitleg de vraag of ik dat ding ook ga terugverdienen. Mijn antwoord is dat ik dat niet weet. Maar afgelopen winter kreeg ik bij tien graden vorst op een zonnige dag wel warm water uit de boiler. Ik geloof dat het wel goed komt. Ik doe dit namelijk niet per se om geld te besparen, maar omdat het leuk is en goed voelt. Ik heb geleerd dat samenwerking met veel verschillende mensen je rijker maakt. Ervaringen die je opdoet door van elkaar te leren, met elkaar te communiceren en elkaar te inspireren blijken duurzamer dan ervaringen die alleen jijzelf beleeft. De wereld verandert en dat is maar goed ook. Waarvoor hebben we anders al die ervaring opgedaan? Bewoners hebben een stem in plannen voor hun buurt. Initiatieven worden aangemoedigd, ideeën uitgelokt. Corporaties betrekken huurders actief bij renovatieplannen. Projecten op school zorgen voor betrokkenheid via de kinderen. Niet alleen de woningen staan er na zo n project goed bij, ook de buurt heeft een boost gekregen. Een grote bron van inspiratie en een enorm reservoir van ervaringen wordt op deze manier voor en door alle betrokken personen gecreëerd. Net als de wereld zal ook Ymere door al deze ervaringen veranderen. Ik hoop dat de verandering ook een verbetering blijkt te zijn. Ik zal eraan bijdragen wat ik kan. Bedrijfsnieuws Yuri Pelser Ymere Juni 2012 Atriensis b.v. Postbus AV Eindhoven Telefoon Fax Atriensis ondersteunt woningcorporaties. De focus ligt hierbij op energie & milieu, met daarbij veel aandacht voor de bedrijfsvoering. Vanaf juni 2012 werkt Atriensis samen met diverse specialisten aan het Handboek duurzame energie woningcorporaties. Het komt kosteloos ter beschikking aan corporaties. Geïnteresseerde corporaties kunnen als klankbord meewerken door hun concrete initiatieven voor duurzame installaties te laten toetsen. Neem contact met ons op: info@atriensis.nl Op 20 september 2012 vindt de inspirerende Vabi Assets dag plaats in de Van Nelle Ontwerpfabriek in Rotterdam. Atriensis zal hier ingaan op ketensamenwerking bij energiebesparing. Meer informatie of aanmelden: Op 6 november 2012 organiseert Atriensis in samenwerking met AT Osborne in Baarn een bijeenkomst over energiebesparing in zelfstandige ouderenhuisvesting. Lastige materie, omdat senioren erg huiverig zijn voor elke verstoring van hun dagelijkse patroon. Leren van elkaars ervaringen. Corporaties wisselen van gedachten met zorginstellingen. Meer informatie? Mail dan naar info@atriensis.nl. Met vaste regelmaat treft u op voor corporaties relevant nieuws aan. Of interviews met uw collega s uit de corporatiebranche. Abonneer u hierop door aanmelding op De rondleiding met foto s in deze uitgave betreft de wijk Overvecht in Utrecht. Hoewel bij deze uitgave van Atrivisie de uiterste zorg is nagestreefd, kan voor eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaardt Atriensis b.v. geen enkele aansprakelijkheid.

armtewet: : meer vragen dan antwoorden 1 Warmtewet

armtewet: : meer vragen dan antwoorden 1 Warmtewet Warmtewet armtewet: : meer vragen dan antwoorden 1 Onderwerp Warmtewet: meer vragen dan antwoorden Het eerste voorstel is alweer bijna tien jaar oud. Ook de beoogde invoeringsdatum van 1 januari 2013 staat

Nadere informatie

Vraag en Antwoord over de Warmtewet

Vraag en Antwoord over de Warmtewet Vraag en Antwoord over de Warmtewet Vraag Antwoord 1 Wat is de Warmtewet? De Warmtewet is er om huurders te beschermen tegen het betalen van te hoge kosten voor energieverbruik en meer inzicht te geven

Nadere informatie

Warmtewet vervolg. implementatie proces

Warmtewet vervolg. implementatie proces Warmtewet vervolg implementatie proces Indien Verhuurder ook Warmte-leverancier is, verandert de structuur /afwikkeling van de gemaakte kosten naar de huurder! => Advies- e/o Instemmings-plichtig! Landelijke

Nadere informatie

Randvoorwaarden van de warmtewet voor warmteleveranciers

Randvoorwaarden van de warmtewet voor warmteleveranciers Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Waarom een warmtewet... 3 Randvoorwaarden van de warmtewet voor warmteleveranciers... 3 De scope van de warmtewet... 4 3. Administratieve impact van de Warmtewet... 4

Nadere informatie

Voor wie geldt de Warmtewet eigenlijk? Waarom wordt de Warmtewet ingevoerd? Waarom komt de informatie zo laat? Wie is mijn warmteleverancier?

Voor wie geldt de Warmtewet eigenlijk? Waarom wordt de Warmtewet ingevoerd? Waarom komt de informatie zo laat? Wie is mijn warmteleverancier? Sinds 1 januari 2014 is de Warmtewet van kracht. De Warmtewet heeft voor iedereen die geen eigen cv-installatie heeft gevolgen in de afrekening van de servicekosten. De invoering van de Warmtewet is veel

Nadere informatie

Aanpak energiebesparing woningvoorraad Portaal Nijmegen. 13 mei 2014 Stephan Huisman afdeling Strategie & Vastgoed Senior projectleider

Aanpak energiebesparing woningvoorraad Portaal Nijmegen. 13 mei 2014 Stephan Huisman afdeling Strategie & Vastgoed Senior projectleider Aanpak energiebesparing woningvoorraad Portaal Nijmegen 13 mei 2014 Stephan Huisman afdeling Strategie & Vastgoed Senior projectleider Wat loopt er allemaal? Duurzaamheid is: Energiebesparing Gezond wonen

Nadere informatie

Energieverspilling is zinloos

Energieverspilling is zinloos Aan de slag in de Bestaande Bouw Energieverspilling is zinloos in het verleden en daarna samengesteld door: Martin Liebregts Haico van Nunen Donderdag 13 september 2007 Milieu - Aandacht in de tijd 2/31

Nadere informatie

Energie besparen met uw huurders

Energie besparen met uw huurders Energie besparen met uw huurders Mijn e-loket helpt u: uw energiebeleid te communiceren energielabels inzichtelijk te maken CO2 uitstoot met uw huurder te verminderen Mijn e-loket helpt uw huurders: bewust

Nadere informatie

Belanghoudersbijeenkomst

Belanghoudersbijeenkomst V e r s l a g Belanghoudersbijeenkomst Donderdag 17 november was u met ruim 30 andere genodigden aanwezig bij de belanghoudersbijeenkomst van Woningstichting Bergh. Een bijeenkomst waarbij wij graag twee

Nadere informatie

Energiebesparingspact met bewoners

Energiebesparingspact met bewoners Afdrukdatum 09 06 2009 1 Energiebesparingspact met bewoners Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand

Nadere informatie

Energieverspilling is zinloos

Energieverspilling is zinloos Aan de slag in de Bestaande Bouw Energieverspilling is zinloos in het verleden en daarna samengesteld door: Martin Liebregts Haico van Nunen Donderdag 13 september 2007 2/25 3/25 1. Praktijk van het verleden

Nadere informatie

Infoavond 8 oktober 2015 Yvonne Feuerhahn. Hoe begin je? Met het duurzamer maken van je huis?

Infoavond 8 oktober 2015 Yvonne Feuerhahn. Hoe begin je? Met het duurzamer maken van je huis? Infoavond 8 oktober 2015 Yvonne Feuerhahn Hoe begin je? Met het duurzamer maken van je huis? Yvonne Feuerhahn ambassadeur adviseur architect Sinds 2010 dagelijks bezig met het verduurzamen van bestaande

Nadere informatie

Hoe kan ik energie besparen? De Woningstichting helpt u!

Hoe kan ik energie besparen? De Woningstichting helpt u! energie besparen = woonlasten verlagen VRAGEN? Bent u geïnteresseerd in één van de mogelijkheden die in deze brochure zijn beschreven, heeft u nog vragen of wilt u meer weten over de kosten? Vul dan het

Nadere informatie

Stook je rijk 2014. Rondetafel Energiebesparing in de Helmondse huursector. 29 Oktober 2014

Stook je rijk 2014. Rondetafel Energiebesparing in de Helmondse huursector. 29 Oktober 2014 Stook je rijk 2014 Rondetafel Energiebesparing in de Helmondse huursector 29 Oktober 2014 Programma 19.00 uur Inloop 19.30 uur Opening en aanleiding 19.40 uur Presentatie Woonbond, Robert Willé 19.50 uur

Nadere informatie

De waarde van stadswarmte. Hoe komt de prijs tot stand?

De waarde van stadswarmte. Hoe komt de prijs tot stand? De waarde van stadswarmte Hoe komt de prijs tot stand? De waarde van stadswarmte 3 Hoe komt de prijs tot stand? De energierekening is voor vrijwel iedereen een belangrijk onderdeel van de maandelijkse

Nadere informatie

Benut alle kansen van zonnepanelen

Benut alle kansen van zonnepanelen 1 Benut alle kansen van zonnepanelen 2 5 voorbeelden: Pitch 1 3 Vabi Assets dag 2015 Klik om een thema te maken Vabi Assets dag 2015 Goed Wonen Joris Wismans 2650 woningen Toekomst Duurzaam woningbezit

Nadere informatie

Investeringskosten energiebesparing gedekt

Investeringskosten energiebesparing gedekt Datum 28 september 09 Afdrukdatum 27 09 09 1 Investeringskosten energiebesparing gedekt Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een

Nadere informatie

Achtergrond Warmtewet

Achtergrond Warmtewet Achtergrond Warmtewet Bron: AEDES Handreiking Warmtewet voor Woningcorporaties (VERSIE 1, dd 21 oktober) 1. Achtergrond: De Warmtewet is ontstaan als initiatiefwet vanuit de Tweede Kamer. Het heeft tien

Nadere informatie

Beste netwerkpartner,

Beste netwerkpartner, Beste netwerkpartner, Vorig jaar, op 17 november tijdens onze belanghoudersbijeenkomst, spraken wij met u over de koers van Woningstichting Bergh. Centraal stonden de vragen of wij de juiste dingen doen

Nadere informatie

Even voorstellen. Net al kennis gemaakt met mij en mijn collega Doris bij de ervaringenronde. Nu een introductie uitleg nul op de meter.

Even voorstellen. Net al kennis gemaakt met mij en mijn collega Doris bij de ervaringenronde. Nu een introductie uitleg nul op de meter. Even voorstellen. Net al kennis gemaakt met mij en mijn collega Doris bij de ervaringenronde. Nu een introductie uitleg nul op de meter. Stap voor stap gaan we er doorheen. 1 We beginnen bij de woonlasten.

Nadere informatie

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is

Nadere informatie

Auteurs: Martin Liebregts en Haico van Nunen

Auteurs: Martin Liebregts en Haico van Nunen 1 Auteurs: Martin Liebregts en Haico van Nunen V A N L E V E N S D U U R D E N K E N N A A R M I L I E U W A A R D E N A N A L Y S E ( M I W A ) Bij duurzaamheid gaat het om doen of laten. De praktijk

Nadere informatie

SUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN. TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS

SUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN. TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS SUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS Colofon Meer informatie over mogelijke ondersteuning op de verschillende onderwerpen: Ieke Benschop, NMU (i.benschop@nmu.nl;

Nadere informatie

WONEN IN EEN ENERGIEZUINIGE WONING: PRAKTISCHE INFORMATIE EN TIPS

WONEN IN EEN ENERGIEZUINIGE WONING: PRAKTISCHE INFORMATIE EN TIPS WONEN IN EEN ENERGIEZUINIGE WONING: PRAKTISCHE INFORMATIE EN TIPS Wonen Zuid vindt duurzaam en energiezuinig bouwen belangrijk. Dit is beter voor ons milieu en huurders kunnen hiermee besparen op hun energierekening.

Nadere informatie

Vooruit naar de oorsprong

Vooruit naar de oorsprong Vooruit naar de oorsprong strategisch kader 2014-2016 1 Strategisch kader in 12 puntjes 1 We zien goed en plezierig wonen als basis van bestaan 2 We bieden mensen met lagere inkomens goede, passende woonruimte

Nadere informatie

Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager

Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager Als facilitair manager bent u verantwoordelijk voor de huisvesting. Daarmee ook voor het energiegebruik van de huisvesting. In deze

Nadere informatie

Lekker wonen, lagere lasten

Lekker wonen, lagere lasten Lekker wonen, lagere lasten Lees hoe u energie kunt besparen met het energiepakket van Woonservice. Het energiepakket Een huishouden is gemiddeld 150,- per maand kwijt aan energie. Dat is een kwart van

Nadere informatie

Kernboodschappen Woningcorporaties Nederland dicht bij huis

Kernboodschappen Woningcorporaties Nederland dicht bij huis Kernboodschappen Woningcorporaties Nederland dicht bij huis Oktober 2014 Thema 1 Goed wonen en een goede dienstverlening We vinden het in Nederland normaal dat iedereen goed kan wonen. Maar niet iedereen

Nadere informatie

Hoe kan ik energie besparen en verduurzamen in de eigen woning? Los van het gas? Teus van Eck maart 2019

Hoe kan ik energie besparen en verduurzamen in de eigen woning? Los van het gas? Teus van Eck maart 2019 Hoe kan ik energie besparen en verduurzamen in de eigen woning? Los van het gas? Teus van Eck maart 2019 Doel van de bijeenkomst Informatie over: 1. Waarom doen we dit en waar staan we in Nederland? 2.

Nadere informatie

Verduurzaming 39 woningen Seringenlaan

Verduurzaming 39 woningen Seringenlaan Verduurzaming 39 woningen Seringenlaan Duurzaamheid Voor huurders: Beperking van energie voor een aangenaam binnenklimaat. Betaalbare woonlasten. Maatschappelijk: Zorgen voor een leefbare en duurzame woonomgeving.

Nadere informatie

EnErgiE zuiniger van jouw woning

EnErgiE zuiniger van jouw woning EnErgiE zuiniger maken van jouw woning 2016 EnErgiE zuiniger maken van jouw woning, 2016 Inhoud 02 Waarom dit boekje? 04 Waarom jouw woning energiezuiniger? 04 Wat komen we bij jou doen: 1. Reeds geïsoleerde

Nadere informatie

Verduurzaming Acaciastraat

Verduurzaming Acaciastraat Agenda: Visie en ambitie Strategie Huurprijs beleid Kwaliteit Onderzoek Huurders Planning Bewonerscommissie Visie en ambitie Woonservice IJsselland: Ondernemingsplan 2016-2020: Betaalbare en duurzame woningen.

Nadere informatie

Concept second opinion voor de Schaepmanstraat, Katwijk

Concept second opinion voor de Schaepmanstraat, Katwijk Concept second opinion voor de Schaepmanstraat, Katwijk Geert-Jan Persoon Adviseur woningkwaliteit Vereniging Nederlandse Woonbond Nieuwe Achtergracht 17 1018 XV Amsterdam 020-5517784 www.woonbond.n www.bespaarenergiemetdewoonbond.nl

Nadere informatie

Duurzame energie. Warmte- en koudelevering door Cogas. www.cogas.nl

Duurzame energie. Warmte- en koudelevering door Cogas. www.cogas.nl Duurzame energie Warmte- en koudelevering door Cogas www.cogas.nl Duurzame energie Stelt u zich eens voor: een woning die u warmte biedt in de winter, heerlijke verkoeling in de zomer en dat zelfs op milieuvriendelijke

Nadere informatie

Bestuur bewonersvereniging Het Breed p/a F. Witzen Het Hoogt 249 1025 GX AMSTERDAM. 22 maart 2010 stookkosten Eneco. Geachte bestuursleden,

Bestuur bewonersvereniging Het Breed p/a F. Witzen Het Hoogt 249 1025 GX AMSTERDAM. 22 maart 2010 stookkosten Eneco. Geachte bestuursleden, Bestuur bewonersvereniging Het Breed p/a F. Witzen Het Hoogt 249 1025 GX AMSTERDAM Datum Onderwerp 22 maart 2010 stookkosten Eneco Geachte bestuursleden, In het informatieboekje dat u aan alle bewoners

Nadere informatie

Investeren in groen en betaalbaar wonen

Investeren in groen en betaalbaar wonen Verkort Beleidsplan Het Gooi en Omstreken 2013-2018 Investeren in groen en betaalbaar wonen Ambities in 2017 In Baarn, Blaricum, Bunschoten, Gooise Meren, Hilversum en Wijdemeren Voorwoord Maarten van

Nadere informatie

Energie besparen in uw huis

Energie besparen in uw huis > www.vrom.nl Energie besparen in uw huis Met energiepremie en EPA-advies Energie besparen in uw huis Een comfortabel huis en toch een lagere energierekening? Dat kan prima als u energiebesparende maatregelen

Nadere informatie

SUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN. TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS

SUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN. TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS SUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS Colofon Meer informatie over mogelijke ondersteuning op de verschillende onderwerpen: Ieke Benschop, NMU (i.benschop@nmu.nl;

Nadere informatie

SAVE. - Verbeterd wooncomfort, lagere woonlasten -

SAVE. - Verbeterd wooncomfort, lagere woonlasten - SAVE - Verbeterd wooncomfort, lagere woonlasten - Introductie 1 Doelstelling SAVE 2 Proces a b c Communicatie met bewoners Woonlastenmodel Energie index SAVE SAmen VErduurzamen Doelstelling: (1) Woningen

Nadere informatie

Hoe energiebesparende maatregelen realiseren? De procesaanpak vanuit bewonersperspectief Onno van Rijsbergen

Hoe energiebesparende maatregelen realiseren? De procesaanpak vanuit bewonersperspectief Onno van Rijsbergen Hoe energiebesparende realiseren? De procesaanpak vanuit bewonersperspectief Onno van Rijsbergen Adviseur woningkwaliteit Woonbond Kennis en Adviescentrum Nederlandse Woonbond De Woonbond bespaart Energiebus

Nadere informatie

Advies BAG Duurzaamheid en betaalbaarheid. Portaal Utrecht. mei 2012 John van Veen senior adviseur Woonbond Kennis- en Adviescentrum

Advies BAG Duurzaamheid en betaalbaarheid. Portaal Utrecht. mei 2012 John van Veen senior adviseur Woonbond Kennis- en Adviescentrum 1 BAG Duurzaamheid en betaalbaarheid Portaal Utrecht 1 mei 2012 John van Veen senior adviseur Woonbond Kennis- en centrum Inleiding Op 4 april jongstleden is een groep van veertien huurders van Portaal

Nadere informatie

Energiebesparing! Waarom Energielabel en WWS Woonlastenwaarborg Pilot Noord

Energiebesparing! Waarom Energielabel en WWS Woonlastenwaarborg Pilot Noord 18 mei 2010, Stichting Huurdersraad Spijkenisse Energiebesparing! Waarom Energielabel en WWS Woonlastenwaarborg Pilot Noord Jaap van Leeuwen Energieconsulent Nederlandse Woonbond Waarom energie besparen?

Nadere informatie

De Energie BV. 4 maart 2013

De Energie BV. 4 maart 2013 De Energie BV 4 maart 2013 Agenda Aanleiding De Businesscase Financieringsvraagstuk Juridische kaders 1 Verduurzamingsambitie woningcorporaties onder druk Het belang van verduurzaming van het corporatiebezit

Nadere informatie

Lefier in samenvatting jaarverslag. Samenvatting jaarverslag

Lefier in samenvatting jaarverslag. Samenvatting jaarverslag Lefier in 2014 samenvatting jaarverslag Samenvatting jaarverslag 2014 1 Lefier in 2014 samenvatting jaarverslag Wij zijn Lefier, een woningcorporatie in Noord-Nederland. Lefier staat midden in de samenleving

Nadere informatie

Beleidsplan

Beleidsplan Beleidsplan 2018-2022 Missie: In ons nieuwe beleidsplan blijft de missie ongewijzigd. Het blijft de beste zin die precies uitdrukt wie wij willen zijn en hoe we willen werken. Rijnhart Wonen creëert kansen

Nadere informatie

Steek Energie in je huis

Steek Energie in je huis Steek Energie in je huis 9 oktober 2012 Breda 1 Bouwbedrijf Boot B.V. Bouwbedrijf Boot is actief in de woningbouw (particulier, ontwikkeling), zorg huisvesting en utiliteit (scholen, kantoren, bedrijfsgebouwen).

Nadere informatie

Profiteer van een lagere energierekening en een gezonder leefklimaat in uw woning

Profiteer van een lagere energierekening en een gezonder leefklimaat in uw woning Profiteer van een lagere energierekening en een gezonder leefklimaat in uw woning n Besparing op uw energiekosten n Geen aanschafkosten en verplichting als u verhuist n Minder last van vocht en betere

Nadere informatie

Vooruit met energie! 11 energiebesparende maatregelen met voorbeelden.

Vooruit met energie! 11 energiebesparende maatregelen met voorbeelden. Vooruit met energie! 11 energiebesparende maatregelen met voorbeelden www.maakgoudaduurzaam.nl spouwmuur isolatie De groenste energie is energie die je niet gebruikt! Een spouwmuur bestaat uit twee muurdelen

Nadere informatie

Investeren in groen en betaalbaar wonen

Investeren in groen en betaalbaar wonen Verkort Beleidsplan Het Gooi en Omstreken 2013-2018 Investeren in groen en betaalbaar wonen Activiteiten in 2015 In Baarn, Bunschoten, Blaricum, Bussum, Hilversum en Wijdemeren Investeren in groen en betaalbaar

Nadere informatie

Scenario's voor huurverhoging bij energiebesparing

Scenario's voor huurverhoging bij energiebesparing 1 Scenario's voor huurverhoging bij energiebesparing Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of

Nadere informatie

Veelgestelde vragen. over de energievergoeding, het verbruik en de energieleverancier

Veelgestelde vragen. over de energievergoeding, het verbruik en de energieleverancier Veelgestelde vragen over de energievergoeding, het verbruik en de energieleverancier Inhoudsopgave Energievergoeding Pag. 3 Energieleverancier Pag. 6 Energieverbruik Pag. 8 Vragen of opmerkingen Pag. 9

Nadere informatie

Nieuwsbrief nummer 4 - oktober 2015

Nieuwsbrief nummer 4 - oktober 2015 Nieuwsbrief Artiestenbuurt Huurder Adres nummer Postcode plaats Nieuwsbrief nummer 4 - oktober 2015 Voor u ligt de vierde Nieuwsbrief van Vidomes over de stand van zaken in uw buurt. In deze nieuwsbrief

Nadere informatie

WAAROM ALLES-IN-HUIS?

WAAROM ALLES-IN-HUIS? WAAROM ALLES-IN-HUIS? ONTWIKKELD VOOR JOU Het Alles-in-Huis pakket is ontwikkeld met jou, de bewoner, als uitgangspunt. Een voorbeeld, wij weten dat veel mensen s nachts slapen met hun raam open. Daarom

Nadere informatie

Aedes-benchmark Duurzaamheid. Prestatieveld letter. Prestatieveld letter. Energetische prestatie. Energie-Index. CO2-uitstoot.

Aedes-benchmark Duurzaamheid. Prestatieveld letter. Prestatieveld letter. Energetische prestatie. Energie-Index. CO2-uitstoot. SAMENGEVAT Dit jaar presenteert Aedes voor de vierde keer de Aedes-benchmark. In deze corporatiemonitor vindt u op hoofdlijnen informatie over de samenstelling van de prestatievelden en de belangrijkste

Nadere informatie

NUL-OP- DE-METER. FidesWonen maakt uw huis weer als nieuw Comfortabel & duurzaam

NUL-OP- DE-METER. FidesWonen maakt uw huis weer als nieuw Comfortabel & duurzaam NUL-OP- DE-METER FidesWonen maakt uw huis weer als nieuw Comfortabel & duurzaam IEDEREEN OP GOEREE-OVERFLAKKEE VERDIENT EEN VEILIG, COMFORTABEL, DUURZAAM EN BETAALBAAR HUIS. Dat geldt natuurlijk ook voor

Nadere informatie

De Energiebesparingsverkenner woningbouw voor professionals

De Energiebesparingsverkenner woningbouw voor professionals De Energiebesparingsverkenner woningbouw voor professionals Voor van uw klanten of huurders Breng de mogelijkheden voor energiebesparing snel en gemakkelijk in beeld energiebesparingsverkenner.rvo.nl Wilt

Nadere informatie

Doelstelling en doelgroep

Doelstelling en doelgroep klimaat op maat Klimaat op maat Het klimaat verandert en de olievoorraden raken langzaamaan op. Dat laatste betekent concreet dat de energieprijzen naar verwachting flink stijgen in de komende decennia.

Nadere informatie

Bespaar op energie én uw woonlasten samen met Woonpartners

Bespaar op energie én uw woonlasten samen met Woonpartners ENERGIE ZUINIGER WONEN! Bespaar op energie én uw woonlasten samen met Woonpartners 1 Energiebesparingsproject Energie besparen is een zaak van iedereen. Daarom investeert Woonpartners samen met haar huurders

Nadere informatie

Nieuwe woningwaarderingsstelsel. (puntenstelsel) en het energielabel

Nieuwe woningwaarderingsstelsel. (puntenstelsel) en het energielabel 19 april 2010, HBV Maaskant Nieuwe woningwaarderingsstelsel (puntenstelsel) en het energielabel Susan Huijbregts Campagnemedewerker energieteam Waarom energie besparen? Woonlasten verlagen (de afgelopen

Nadere informatie

Duurzame systemen. Comfortabel genieten, maximale energiebesparing. Het goede gevoel, het juiste te doen. 01-10 - 2015

Duurzame systemen. Comfortabel genieten, maximale energiebesparing. Het goede gevoel, het juiste te doen. 01-10 - 2015 Duurzame systemen Comfortabel genieten, maximale energiebesparing 01-10 - 2015 Het goede gevoel, het juiste te doen. Onbezorgde luxe, duurzaam leven! Energiezuinig dankzij bodem-, lucht- en zonnewarmte

Nadere informatie

Bewonersinformatie Rosmalen. Aandachtspunten voor uw vernieuwde woning

Bewonersinformatie Rosmalen. Aandachtspunten voor uw vernieuwde woning Bewonersinformatie Rosmalen Aandachtspunten voor uw vernieuwde woning 2 Voorwoord Afgelopen periode heeft BAM Woningbouw in opdracht van de eigenaar van uw woning, a.s.r., uw woning verbeterd. Bij de woningverbetering

Nadere informatie

LEVENSLOOPGESCHIKT BOUWEN: PRAKTISCHE OVERWEGINGEN

LEVENSLOOPGESCHIKT BOUWEN: PRAKTISCHE OVERWEGINGEN LEVENSLOOPGESCHIKT BOUWEN: PRAKTISCHE OVERWEGINGEN 'Ons streven is 6.000 nultredenwoningen in de gemeente in 2020'. En: 'Alle nieuwbouw realiseren wij levensloopgeschikt'. Dit zijn voorbeelden van ambities

Nadere informatie

Woonlastenbeleid en concrete aanpak energieprojecten. Onno van Rijsbergen

Woonlastenbeleid en concrete aanpak energieprojecten. Onno van Rijsbergen Woonlastenbeleid en concrete aanpak energieprojecten Onno van Rijsbergen Adviseur woningkwaliteit Woonbond Kennis en Adviescentrum 1 Nederlandse Woonbond De Woonbond bespaart Energiebus Energielijn Second

Nadere informatie

Investeer slim in uw woning met energiebesparende maatregelen. Aantrekkelijke rente - boetevrij aflossen

Investeer slim in uw woning met energiebesparende maatregelen. Aantrekkelijke rente - boetevrij aflossen Investeer slim in uw woning met energiebesparende maatregelen Aantrekkelijke rente - boetevrij aflossen Slim besparen 2 Slimme investeerder Familie Roubos: We wonen in een hoekhuis met veel ramen en hebben

Nadere informatie

Lekker wonen, lagere lasten

Lekker wonen, lagere lasten Lekker wonen, lagere lasten Lees hoe u energie kunt besparen met het energiepakket van Woonservice. Lekker wonen, lagere lasten Het energiepakket van Woonservice Energiekosten bepalen voor een groot deel

Nadere informatie

KLIMAATGARANT. De energie van morgen vandaag in huis

KLIMAATGARANT. De energie van morgen vandaag in huis KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in De energie van morgen vandaag in huis Een energieneutrale woning: het kan! is gestart met de verkoop van woningen in het project. Duurzame woningen, want wordt een wijk

Nadere informatie

WOONLASTENAGENDA 2015. BrabantWonen

WOONLASTENAGENDA 2015. BrabantWonen WOONLASTENAGENDA 2015 BrabantWonen ALGEMENE INLEIDING BrabantWonen, Kleine Meierij, Zayaz, gemeente s-hertogenbosch en het Stedelijk Huurdersplatform (SHP) hebben in 2014 het Woonlastenakkoord gesloten.

Nadere informatie

Van energielabels naar energiebesparingsbeleid

Van energielabels naar energiebesparingsbeleid Afdrukdatum 05 12 2008 1 Van energielabels naar energiebesparingsbeleid Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd

Nadere informatie

Verwarm uw woning elektrisch. Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie

Verwarm uw woning elektrisch. Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie Verwarm uw woning elektrisch Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie Bespaar op energiekosten én het milieu De meeste woningen in Nederland gebruiken een cv-ketel op gas. Hiermee verwarmen

Nadere informatie

www.woonwaard.nl Samen slim werken Ketensamenwerking

www.woonwaard.nl Samen slim werken Ketensamenwerking Samen slim werken Ketensamenwerking Samen slim werken. Hoe doe je dat? Meer kwaliteit in de bouw. Aanzienlijk kortere doorlooptijden. Minder overlast bewoners. Meer innovatie. Bijna geen faalkosten meer.

Nadere informatie

Conceptoplossingen door samenwerking. Albert van Lohuizen Manager Installatieconcepten

Conceptoplossingen door samenwerking. Albert van Lohuizen Manager Installatieconcepten Conceptoplossingen door samenwerking Albert van Lohuizen Manager Installatieconcepten Waarom bouwen we zoveel muren en slaan we zo weinig bruggen? Brink Climate Systems 1903 Smederij te Assen 2013 Fabrikant

Nadere informatie

Energiebesparingswijzer. STIJLGIDS COMMUNICATIE VERSIE 01 _Oktober 2012. Geld besparen met handige energietips voor thuis

Energiebesparingswijzer. STIJLGIDS COMMUNICATIE VERSIE 01 _Oktober 2012. Geld besparen met handige energietips voor thuis Energiebesparingswijzer STIJLGIDS COMMUNICATIE VERSIE 01 _Oktober 2012 Geld besparen met handige energietips voor thuis Energie besparen, snel verdiend! Ieder jaar betaal je veel geld voor een warm huis,

Nadere informatie

Isolatie een onmisbare stap richting verduurzaming

Isolatie een onmisbare stap richting verduurzaming Isolatie een onmisbare stap richting verduurzaming Isolatie een onmisbare stap richting verduurzaming Isolatie bespaart kosten, zorgt voor een comfortabele temperatuur in huis én is goed voor het klimaat.

Nadere informatie

Investeringskosten energiebesparing gedekt

Investeringskosten energiebesparing gedekt Afdrukdatum 30 09 2009 1 Investeringskosten energiebesparing gedekt Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand

Nadere informatie

Vanaf wanneer geldt de Warmtewet? Per 1 januari 2014.

Vanaf wanneer geldt de Warmtewet? Per 1 januari 2014. Warmtewet Veel gestelde vragen Vanaf wanneer geldt de Warmtewet? Per 1 januari 2014. Wat is het doel van de warmtewet? In de warmtewet worden allerlei zaken rondom de warmtelevering geregeld waaronder

Nadere informatie

GEVOLGEN VERHUURDERSHEFFING investeringsmonitor corporaties 2013. Stec Groep B.V. 25 Februari 2013

GEVOLGEN VERHUURDERSHEFFING investeringsmonitor corporaties 2013. Stec Groep B.V. 25 Februari 2013 GEVOLGEN VERHUURDERSHEFFING investeringsmonitor corporaties 2013 Stec Groep B.V. 25 Februari 2013 INHOUDSOPGAVE INVESTERINGSMONITOR WONINGCORPORATIES 2013: VERHUURDERSHEFFING 1 3 Uitgaven verlagen 6 Inkomsten

Nadere informatie

Betaalbaarheid en duurzaamheid

Betaalbaarheid en duurzaamheid Bijlage 1 Advies Bewoners Advies Groep Betaalbaarheid en duurzaamheid Juli 2009 John van Veen Senioradviseur WKA Inleiding In de maanden mei en juni is een groep betrokken huurders van Nijestee in een

Nadere informatie

Informatie over de Warmtewet Volkshuisvesting December 2014

Informatie over de Warmtewet Volkshuisvesting December 2014 Informatie over de Warmtewet Volkshuisvesting December 2014 1. Warmtewet algemeen Het waarom van de Warmtewet Als een huurder is aangesloten op stadsverwarming of blokverwarming (1 grote installatie voor

Nadere informatie

Wie is Woonlinie Het project duurzame isolatietechnieken oplossingen in de installaties van de woningen Monitoren

Wie is Woonlinie Het project duurzame isolatietechnieken oplossingen in de installaties van de woningen Monitoren Wie is Woonlinie Woonlinie is een middelgrote woningcorporatie actief in het Land van Heusden en Altena en Zaltbommel. Totaal verhuurt Woonlinie ongeveer 4200 woningen. Daarnaast bouwt de vastgoed afdeling

Nadere informatie

Energiebesparing in onze huurwoning. ALV De Klink 5 april 2016. Maarten Visschers Gelderse Natuur en Milieufederatie/ Stookjerijk

Energiebesparing in onze huurwoning. ALV De Klink 5 april 2016. Maarten Visschers Gelderse Natuur en Milieufederatie/ Stookjerijk Energiebesparing in onze huurwoning ALV De Klink 5 april 2016 Maarten Visschers Gelderse Natuur en Milieufederatie/ Stookjerijk Onderwerpen Lustrumjaar Stookjerijk Nieuwe Nijmeegse prestatieafspraken Verbetering

Nadere informatie

Resultaten onderzoek Duurzaam wonen februari 2012

Resultaten onderzoek Duurzaam wonen februari 2012 Digitaal panel Ymere Resultaten onderzoek Duurzaam wonen februari 2012 4 maart 2012 Reactie van de milieucoördinator van Ymere, Paul Tuijp: Het onderzoek laat duidelijk zien dat de leden van het klantenpanel

Nadere informatie

Collegebesluit Collegevergadering: 11 december 2018

Collegebesluit Collegevergadering: 11 december 2018 ONDERWERP Prestatieafspraken 2019 SAMENVATTING Gemeente, de Heemsteedse woningcorporaties Elan Wonen en Pre Wonen en hun huurdersorganisaties Bewonersraad Elan Wonen en Bewonerskern Pre streven een gemeenschappelijk

Nadere informatie

Bijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven. 1 Inleiding

Bijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven. 1 Inleiding Bijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven Datum Referentie Behandeld door 13 december 2011 20111278-07 P. Smoor/LSC 1 Inleiding

Nadere informatie

Energiebesparing. Handleiding en stappenplan voor huurdersorganisaties

Energiebesparing. Handleiding en stappenplan voor huurdersorganisaties Energiebesparing Handleiding en stappenplan voor huurdersorganisaties Eerste druk, november 2007 ENERGIEBESPARING Handleiding en stappenplan voor huurdersorganisaties Eerste druk, november 2007 2007, Nederlandse

Nadere informatie

Reactie van Eneco op vragen uit Regio Utrecht Dit document is het laatst bewerkt op 14-03-2014

Reactie van Eneco op vragen uit Regio Utrecht Dit document is het laatst bewerkt op 14-03-2014 Reactie van Eneco op vragen uit Regio Utrecht Dit document is het laatst bewerkt op 14-03-2014 Vanuit de Regio Utrecht heeft Eneco diverse vragen ontvangen en zijn er onduidelijkheden ontstaan over de

Nadere informatie

Werkgroep Techniek & Innovatie. Aansluiten bestaande bouw op warmtenetten. Maurice Verhulst - Weijers Waalwijk Peter Heijboer DWA DREAM

Werkgroep Techniek & Innovatie. Aansluiten bestaande bouw op warmtenetten. Maurice Verhulst - Weijers Waalwijk Peter Heijboer DWA DREAM Werkgroep Techniek & Innovatie Aansluiten bestaande bouw op warmtenetten Maurice Verhulst - Weijers Waalwijk Peter Heijboer DWA DREAM Introductie! Werkgroep Techniek & Innovatie! Doelstellingen werkgroep

Nadere informatie

Investeer slim in uw woning met energiebesparende maatregelen. Aantrekkelijke rente - boetevrij aflossen

Investeer slim in uw woning met energiebesparende maatregelen. Aantrekkelijke rente - boetevrij aflossen Investeer slim in uw woning met energiebesparende maatregelen Aantrekkelijke rente - boetevrij aflossen Slim besparen Er zijn veel mogelijkheden om te besparen op energie! Echt slim besparen op energie

Nadere informatie

Onze financiën in 2014

Onze financiën in 2014 Jaa r 20 beric h 14/ 20 t 15 Onze activiteiten in 2014 Onze financiën in 2014 Onze plannen in 2015 Zicht op 2014/2015 Financieel gezien was 2014 een goed jaar. Dat lijkt een vreemde opmerking, omdat in

Nadere informatie

Bijdrage 2018 WoonFriesland aan de woonvisie gemeente Smallingerland. Samen werken aan goed en betaalbaar wonen

Bijdrage 2018 WoonFriesland aan de woonvisie gemeente Smallingerland. Samen werken aan goed en betaalbaar wonen Bijdrage 2018 WoonFriesland aan de woonvisie gemeente Smallingerland Samen werken aan goed en betaalbaar wonen Goed en betaalbaar wonen in Smallingerland Onze bijdrage 2018 aan uw woonvisie Gewoon dóen!

Nadere informatie

Energie. 1 Conclusies. Energiebesparing en duurzame energie in de Drechtsteden

Energie. 1 Conclusies. Energiebesparing en duurzame energie in de Drechtsteden Energie Energiebesparing en duurzame energie in de Drechtsteden De gemeenten in de regio Drechtsteden werken samen aan klimaat- en energiebeleid. Ingezet wordt op energiebesparing en toename van gebruik

Nadere informatie

Achtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE BETAALBAAR- HEID

Achtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE BETAALBAAR- HEID Achtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE BETAALBAAR- HEID donderdag 19 maart 2015 BETAAL- BAARHEID Groningen is de jongste stad van Nederland. Van de totaal circa 200.000 inwoners zijn

Nadere informatie

Ontbijtbijeenkomst GRIC Gilze en Rijen 16 september 2015

Ontbijtbijeenkomst GRIC Gilze en Rijen 16 september 2015 Ontbijtbijeenkomst GRIC Gilze en Rijen 16 september 2015 Krijn Ratsma (architect en voorzitter Stichting Energieke Regio) inhoud: ontstaan Energieke Regio opzet van het project ook in Gilze en Rijen? ons

Nadere informatie

12 oktober bewonersavond. De toekomst van uw woning Complex Nieuwegeer / Molenvlietlaan

12 oktober bewonersavond. De toekomst van uw woning Complex Nieuwegeer / Molenvlietlaan 12 oktober 2017 - bewonersavond De toekomst van uw woning Complex Nieuwegeer / Molenvlietlaan Even voorstellen: Vanuit HW Wonen: Bob de Rooij - Projectleider Anne Zuidam - Woonconsulent Gerda Huiskamp

Nadere informatie

ondernemingsplan in het kort.

ondernemingsplan in het kort. leefbaarheid ondernemingsplan in het kort. samenwerking 2012 2016 betaalbaarheid zorg intro intro staat in verbinding met mensen in haar omgeving. De wereld om ons heen verandert snel. gaat in die verandering

Nadere informatie

Energie besparen doen we samen! 18 november 2014 Ilse Hoenderdos Brabantse Milieufederatie

Energie besparen doen we samen! 18 november 2014 Ilse Hoenderdos Brabantse Milieufederatie Energie besparen doen we samen! 18 november 2014 Ilse Hoenderdos Brabantse Milieufederatie Brabantse Milieufederatie Stichting, non-profit maatschappelijke belangenorganisatie Natuur, milieu, landschap

Nadere informatie

U bent dé partner-in-onderhoud voor Wonen Wateringen. Informatie bijeenkomst 10 november 15

U bent dé partner-in-onderhoud voor Wonen Wateringen. Informatie bijeenkomst 10 november 15 Wonen Wateringen daagt u uit om samen te gaan voor de kansen van ketenintegratie en zet in op een langdurige samenwerking met partijen die zich commercieel committeren aan de samenwerking en erin willen

Nadere informatie

Jaarbericht 2015/2016

Jaarbericht 2015/2016 Jaarbericht 2015/2016 Meneer en mevrouw Van der Naalt uit Marum zijn al 50 jaar huurder van Wold & Waard. Onze activiteiten in 2015 Onze financiën in 2015 Onze plannen in 2016 Zicht op 2015/2016 In dit

Nadere informatie

ALLES-IN-HUIS VOOR NUL OP DE METER ALLES-IN-HUIS. Zonnepanelen. Nieuw dak. Warmtepomp. Isolerend glas. Nieuwe gevel. WTW-installatie.

ALLES-IN-HUIS VOOR NUL OP DE METER ALLES-IN-HUIS. Zonnepanelen. Nieuw dak. Warmtepomp. Isolerend glas. Nieuwe gevel. WTW-installatie. ALLES-IN-HUIS Zonnepanelen Warmtepomp WTW-installatie Niewe kozijnen Nieuw dak Isolerend glas Nieuwe gevel Nieuwe deuren ALLES-IN-HUIS VOOR NUL OP DE METER ALLES-IN-HUIS VOOR NUL OP DE METER Je woning

Nadere informatie

WONINGTRANSFORMATIECONCEPTEN

WONINGTRANSFORMATIECONCEPTEN Bepalende overwegingen voor de toepassing bij corporaties! Maarten van den Berg 19-12-2012 1 Het toepassen van innovaties in de bestaande bouw? Welke overwegingen spelen bij woningcorporaties een bepalende

Nadere informatie

Betaal minder voor uw elektriciteit en aardgas

Betaal minder voor uw elektriciteit en aardgas Betaal minder voor uw elektriciteit en aardgas Vergelijk de leveranciers van elektriciteit en aardgas en vind de beste leverancier. Veranderen van leverancier is gratis en niet moeilijk. 1 Betaal minder

Nadere informatie