Gevolgen herziening partneralimentatie voor financiële situatie van ouders met (jonge) kinderen

Transcriptie

1 Gevolgen herziening partneralimentatie voor financiële situatie van ouders met (jonge) kinderen Leidt het initiatiefwetsvoorstel Herziening partneralimentatie tot een grotere terugval van de financiële situatie van ouders met (jonge) kinderen? Naam student: Claire Zuidema ANR-nummer: Instelling: Tilburg University Opleiding: Master Rechtsgeleerdheid Scriptiebegeleider: Prof. Mr. P. Vlaardingerbroek Tweede beoordelaar: Mr. Y. Bogaers Afstudeerperiode: Najaar 2016 Plaats: Aarle-Rixtel

2 Voorwoord Voor u ligt mijn afstudeerscriptie die ik heb geschreven ter afronding van de master Rechtsgeleerdheid te Tilburg University. Tijdens mijn studie merkte ik dat het Privaatrecht het rechtsgebied is die mij het meeste ligt. Vooral de kant van het Personen- en familierecht trekt mijn interesse. Tijdens het vak Huwelijksvermogen- en erfrecht kwam het onderwerp partneralimentatie aan bod. Omdat er recentelijk het initiatiefwetsvoorstel Herziening Partneralimentatie is aangeboden aan de Tweede Kamer leek mij dit een interessant en actueel onderwerp om te gebruiken voor mijn afstudeerscriptie. In deze afstudeerscriptie heb ik onderzoek gedaan naar de herziening van partneralimentatie en de gevolgen die daaruit voortvloeien. Graag wil ik professor Vlaardingerbroek bedanken voor zijn expertise en goede feedback. Ik ben erg dankbaar voor de fijne begeleiding gedurende het scriptieproces. Verder rest mij niets dan u veel leesplezier toe wensen. Claire Zuidema 1

3 Lijst met afkortingen AMvB Algemene maatregel van bestuur EOT Echtscheiding door onderlinge toestemming EOO Echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting van het huwelijk Hof Gerechtshof HR Hoge Raad Rb Rechtbank RvR Raad voor de Rechtspraak RvS Raad van State MCA Matrimonial Causes Act 1973 MvT Memorie van Toelichting NVvR De Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak vfas vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediators 2

4 Inhoudsopgave H.1 Inleiding Problematiek Onderzoeksdoel Onderzoeksvraag Leeswijzer... 7 H.2 Huidig stelsel partneralimentatie Inleiding Wettelijke regeling Recht op een onderhoudsbijdrage Behoeftigheid Draagkracht Niet-financiële omstandigheden Alimentatienormen Duur en einde partneralimentatie Probleempunten Tussenconclusie H.3 Initiatiefwetsvoorstel herziening partneralimentatie Inleiding Initiatiefwetsvoorstel Aanleiding Uitgangspunten van het initiatiefwetsvoorstel Co-ouderschap De contractsvrijheid De nieuwe grondslag: compensatie Duur en hoogte De berekeningssystematiek Hardheidsclausule Rol nieuwe partners: afschaffing artikel 1:160 BW

5 3.8 Geldend maken van het recht op partneralimentatie Wetsvoorstel Herziening kinderalimentatie Tussenconclusie H.4 Kritiek De Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak Raad voor de Rechtspraak Vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediators Afdeling advisering van de Raad van State (Rechts)gevolgen Tussenconclusie H.5 Rechtsvergelijking Rechtsvergelijking België Wettelijke regeling Ontstaan recht op partneralimentatie Duur partneralimentatie Beëindiging duur partneralimentatie Korte tussenblik België Rechtsvergelijking Engeland Wettelijk stelsel Korte terugblik Engeland Tussenconclusie H.6 Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen Eindconclusie Bibliografie

6 H.1 Inleiding Uit de Nederlandse statistieken blijkt dat 1 op de 3 huwelijken strandt. 1 Een echtscheiding brengt veel gevolgen met zich mee. De gezamenlijke huishouding zal eindigen, waardoor de financiële situatie verandert. De gezamenlijke inkomsten vervallen immers, waardoor echtgenoten hun lasten afzonderlijk van elkaar moeten dragen. Om tegemoet te komen aan deze situatie heeft de wetgever de mogelijkheid tot toekenning van partneralimentatie wettelijk bepaald. In veel gevallen wordt er partneralimentatie toegewezen aan een van de echtgenoten. Opvallend is dat de hoogte van partneralimentatie stijgt. 2 Kenmerkend van het huidige stelsel is dat de termijnen voor toekenning van partneralimentatie lang doorlopen. 3 Zo kan een termijn voor toekenning van partneralimentatie maximaal twaalf jaren duren. 4 Op dit stelsel wordt veel kritiek geuit, omdat de termijn van twaalf jaren volgens velen te lang is. In juni 2015 is initiatiefwetsvoorstel Herziening partneralimentatie aangeboden aan de Tweede Kamer. Een belangrijk onderwerp uit het initiatiefwetsvoorstel is om partneralimentatie te versoepelen en de termijn van twaalf jaren te verkorten. In deze afstudeerscriptie zal met name onderzoek gedaan worden naar de vraag wat een eventuele aanname van het initiatiefwetsvoorstel zal betekenen voor de financiële situatie van ouders met (jonge) kinderen. Partneralimentatie kan wel worden toegekend, maar kinderalimentatie gaat voor partneralimentatie. Dit kan financiële gevolgen hebben voor de echtgenoot die een verzoek doet tot partneralimentatie. Zo kan het zijn dat er onvoldoende draagkracht is om partneralimentatie te betalen, omdat de onderhoudsplichtige echtgenoot al kinderalimentatie moet betalen. 5 1 Statistieken huwelijksontbinding 10 november 2015, CBS 23 juni 2016, cbs.nl (zoek op statline echtscheiding) 2 Statistieken maandelijkse partneralimentatie aan vrouw , 28 oktober 2014, CBS 24 juni 2016, cbs.nl (zoek op partneralimentatie) 3 Zie ter voorbeeld: Gerechtshof s-hertogenbosch 12 mei 2016, zaaknummer /01. In dit arrest is bepaald dat de man tot zijn overlijden verplicht is tot betaling van partneralimentatie aan zijn ex-vrouw. 4 Artikel 1:157 lid 3 t/m 5 5 Uit het arrest van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van met zaaknummer /01 blijkt uit rechtsoverweging 2.37 dat de man na aftrek van de bijdragen die de man moet leveren in de kosten van zijn kinderen hij geen financiële ruimte overhoudt voor een bijdrage in de kosten van levensonderhoud van de vrouw. 5

7 1.2 Problematiek In het verleden zijn al diverse wetsvoorstellen inzake partneralimentatie aangeboden aan de Tweede Kamer, omdat er veel kritiek is geuit op het huidige stelsel van partneralimentatie. Voorheen kon partneralimentatie onbeperkt worden opgelegd. Het huidige stelsel hanteert een maximale duur van twaalf jaren. Dit wordt ervaren als een te lange termijn, die niet past binnen onze maatschappij. 6 De initiatiefnemers van het huidige initiatiefwetsvoorstel pleiten voor modernisering van het stelsel, waarbij de termijnen worden verkort en contractsvrijheid centraal zal staan. Volgens de initiatiefnemers werken, in tegenstelling tot het verleden, in de meeste situaties zowel de man en vrouw en dragen zij beiden bij aan het huishouden. Het initiatiefwetsvoorstel beoogt om beide ex-echtgenoten zelf in hun eigen inkomen te laten voorzien, waarbij partneralimentatie zal functioneren als compensatie voor het gedurende het huwelijk ontstane verlies aan verdiencapaciteit. De vraag is echter welke gevolgen dit zal meebrengen voor de financiële situatie van ouders met (jonge) kinderen. In welke mate zal hun situatie veranderen en of terugvallen? 1.3 Onderzoeksdoel Het doel van dit onderzoek is om te kijken welke gevolgen aanname van het initiatiefwetsvoorstel met zich meebrengt. Dit wordt onder andere gedaan door het initiatiefwetsvoorstel te vergelijken met het huidige stelsel. Vloeien uit het initiatiefwetsvoorstel verbeterpunten die tegemoetkomen aan de kritiek? Er zal een rechtsvergelijking plaatsvinden met België en Engeland. Wellicht volgen uit de rechtsvergelijking mogelijkheden die tegemoet komen aan de kritiek op het Nederlandse stelsel. 1.4 Onderzoeksvraag De vraag die in dit onderzoek centraal staat luidt als volgt: Leidt het initiatiefwetsvoorstel Herziening partneralimentatie tot een grotere terugval van de financiële situatie van ouders met (jonge) kinderen? 6 Zie voor nadere toelichting paragraaf 2.6 6

8 Om het onderzoek te kunnen verrichten zal er worden beoordeeld of het aanvaarden van het initiatiefwetsvoorstel gevolgen, en zo ja welke voor financiële gevolgen, met zich meebrengt voor ouders met (jonge) kinderen. 1.5 Leeswijzer In hoofdstuk 2 zal het huidige stelsel omtrent partneralimentatie worden beschreven. Om een goed beeld te vormen van het huidige stelsel zal dit hoofdstuk beschrijvend van aard zijn. Dit zal gedaan worden door de belangrijkste wetsartikelen toe te lichten aan de hand van wet- en regelgeving en literatuur. In hoofdstuk 3 volgt een bespreking van het initiatiefwetsvoorstel en zal er nader worden ingegaan op het Wetsvoorstel Herziening Kinderalimentatie. Op 18 februari 2015 is er namelijk een wetsvoorstel ingediend tot herziening van de kinderalimentatie. Dit wetsvoorstel is tevens van invloed op de wijziging van partneralimentatie in het geval waar ex-echtgenoten (jonge) kinderen hebben. Vanwege de beperkte omvang van dit onderzoek zal er uitsluitend onderzoek worden gedaan naar de wijziging van partneralimentatie. Het is echter wel van belang om een kleine zijstap te nemen naar het Wetsvoorstel Herziening Kinderalimentatie, omdat beide wetsvoorstellen van invloed zijn voor de financiële situatie van gescheiden ouders met (jonge) kinderen. De wijziging van de duur van de partneralimentatie kan grote gevolgen met zich meebrengen voor de behoeftige echtgenoot die de zorg van jonge kinderen op zich heeft genomen. Het initiatiefwetsvoorstel is daarom onderhevig aan veel kritiek. Daarom zal er in hoofdstuk 4 worden ingegaan op de kritiek op het initiatiefwetsvoorstel door verschillende instanties. In hoofdstuk 5 zal een rechtsvergelijking plaatsvinden met België en Engeland. Hoe gaan zij om met de financiële situatie van de ex-echtgenoot en met de maximale duur van de alimentatietermijn? Zijn daar mogelijk oplossingen te vinden die een bijdrage kunnen leveren aan de problemen in Nederland? Op basis van de onderzoeksresultaten uit de eerdere hoofdstukken, zal ik in hoofdstuk 6 een conclusie formuleren die de centrale onderzoeksvraag beantwoordt. Er wordt geconcludeerd welke gevolgen voortvloeien uit de aanname van het initiatiefwetsvoorstel voor de financiële situatie van de echtgenoot die de zorg voor jonge kinderen heeft. Vervolgens worden er aanbevelingen gedaan met mogelijkheden die tegemoet kunnen komen aan de kritiek. 7

9 H.2 Huidig stelsel partneralimentatie In dit hoofdstuk wordt het huidige stelsel van partneralimentatie besproken. Ten eerste zal er worden ingegaan op de wettelijke regeling. De maatstaven voor het bepalen van de hoogte van partneralimentatie worden eveneens beschreven. Hierbij moet men denken aan de behoefte, de draagkracht en aan niet-financiële factoren. Het huidige stelsel wordt als problematisch ervaren. De problematiek zal daarom ook worden behandeld. Tot slot volgt een tussenconclusie. 2.1 Inleiding Een echtscheiding vindt plaats op verzoek van een der echtgenoten of op hun gemeenschappelijk verzoek en wordt uitgesproken indien het huwelijk duurzaam is ontwricht. 7 Om de echtgenoot die, na ontbinding van het huwelijk, niet voldoende inkomsten tot zijn levensonderhoud heeft noch die in redelijkheid kan verwerven, te blijven steunen kan er een verzoek worden gedaan tot partneralimentatie. 8 De rechtsgrond voor partneralimentatie berust op de artikelen 1:81 en 1:84 BW. Deze artikelen hebben betrekking op de wederzijdse plichten van de echtgenoten en op de kosten van de huishouding. Deze verplichtingen houden niet op te bestaan na ontbinding van het huwelijk Wettelijke regeling In Nederland kan een huwelijk worden aangegaan door twee personen van verschillend of van gelijk geslacht. 10 Echtgenoten hebben rechten en verplichtingen ten opzichte van elkaar. Zo zijn zij elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd en zijn zij verplicht elkander het nodige te verschaffen. 11 Echtgenoten zijn samen verplicht bij te dragen aan de kosten van de huishouding en zij zijn zorgplichtig voor de verzorging en opvoeding van hun kinderen. 12 Op grond van artikel 1:157 BW kan de rechter partneralimentatie toekennen aan de echtgenoot die niet voldoende inkomsten tot zijn levensonderhoud heeft, noch zich in redelijkheid kan verwerven. De toekenning geschiedt op verzoek van de echtgenoot die behoeftig is. 7 Artikel 1:150 jo. 1:151 BW 8 Vlaardingerbroek, Het hedendaagse personen- en familierecht, Kluwer: Deventer 2014, blz Vlaardingerbroek, Het hedendaagse personen- en familierecht, Kluwer: Deventer 2014, blz Artikel 1:30 lid 1 BW 11 Artikel 1:81 BW 12 Artikel 1:83 lid 1 BW 8

10 Uit cijfers van het CBS blijkt dat partneralimentatie vooral door vrouwen wordt verzocht. 1 op de 6 vrouwen die is 2013 gescheiden is, kreeg partneralimentatie toegekend. 13 Door de rechter werd in dat jaar uiteindelijk in 1,1% van de zaken partneralimentatie toegekend aan mannen. De alimentatiebedragen lopen erg uiteen. Dit is afhankelijk van de behoefte aan alimentatie van de vrouw en de draagkracht van de man. De rechtsgrond voor partneralimentatie is gelegen in de door het huwelijk ontstane leefgemeenschap. 14 Dit brengt een dwingendrechtelijke onderhoudsplicht (1:81 BW) met zich mee, die overgaat in een nahuwelijkse solidariteit. 15 Het woordje kan uit het wetsartikel toont aan dat de rechter een discretionaire bevoegdheid heeft om partneralimentatie toe te kennen. Hiertoe is hij echter niet verplicht. De rechter kan zich in hoge mate laten leiden door de billijkheid, maar hij is toch niet geheel vrij in zijn beslissing. Zo dient hij zijn beslissing te motiveren. 16 De rechter dient voor de toekenning van partneralimentatie eveneens rekening te houden met het behoeftigheidsbeginsel, het draagkrachtbeginsel en daarnaast kunnen ook niet-financiële omstandigheden een rol spelen. 17 De vaststelling van de hoogte wordt daarom vastgesteld op grond van de behoeftigheid van de verzoekende echtgenoot en de draagkracht van de tot uitkering verplichte echtgenoot. 18 De toekenning van partneralimentatie is niet afhankelijk van het feit dat een onderhoudsplicht slechts gerechtvaardigd is wanneer door het huwelijk de verdiencapaciteit van de onderhoudsgerechtigde is verminderd. Het hangt af van de concrete omstandigheden, waarin de ex-echtgenoten na ontbinding van het huwelijk zijn komen te verkeren, of ten laste van de ene echtgenoot aan de andere echtgenoot daadwerkelijk een onderhoudsbijdrage moet worden toegekend Statistiek Echtscheidingsprocedures; maandelijkse partneralimentatie 28 oktober 2014, CBS 29 juni 2016, cbs.nl, (zoek op partneralimentatie) 14 HR 9 februari 2001, NJ 2001, 216, m.nt. SFNW 15 Van Mourik en Nuytinck, Personen- en familierecht, huwelijksvermogen en erfrecht, Kluwer Deventer 2015 blz Zie bijvoorbeeld HR 15 december 2006, zaaknummer R06/019Hr, rechtsoverweging Vlaardingerbroek, Het hedendaagse personen- en familierecht, Kluwer: Deventer 2014, blz Artikel 1:397 lid 1 BW 19 Aldus HR 9 februari 2001, NJ 2001, m.nt. S. Wortmann 9

11 2.3 Recht op een onderhoudsbijdrage Iedereen heeft behoefte aan voldoende financiële middelen om in het eigen levensonderhoud te kunnen voorzien. Deze behoefte wordt echter bepaald door onder meer de leefomstandigheden en de welstand, (mede) bepaald door de huwelijkse periode. 20 De voorwaarde voor dit recht ontstaat indien de ex-echtgenoot niet voldoende inkomsten heeft om in zijn of haar eigen levensonderhoud te kunnen voorzien. Tevens is vereist dat de exechtgenoot zich die inkomsten in redelijkheid niet kan verwerven, zoals bijvoorbeeld de vrouwelijke ex-echtgenoot met minderjarige kinderen die jaren thuis is gebleven om de zorg voor de kinderen op zich te nemen Behoeftigheid Als algemene voorwaarde voor de ontvankelijkheid van het verzoek om toekenning van een uitkering tot levensonderhoud geldt de behoeftigheid van de verzoekende echtgenoot. 22 De rechter zal af moeten wegen in welke mate de echtgenoot behoefte heeft aan partneralimentatie om in zijn of haar levensonderhoud te kunnen voorzien. Volgens de Hoge Raad dient voor de vaststelling van de behoefte, van de behoeftige echtgenoot aan een onderhoudsbijdrage, rekening gehouden te worden met alle relevante omstandigheden waarin een aanwijzing kan worden gevonden voor de mate van welstand waarin echtgenoten hebben geleefd. 23 Dit wordt ook wel de huwelijksgerelateerde behoefte genoemd. 24 De Commissie Alimentatienormen (1978) noemde als omstandigheden die in redelijkheid aan het verwerven van inkomsten in de weg kunnen staan onder andere de noodzaak tot verzorging van de kinderen, de leeftijd van de vrouw en de situatie op de arbeidsmarkt. 25 De behoeftigheid laat zich door verschillende factoren afwegen. Ten eerste zal er gekeken worden wat de omvang van de behoefte is De Bruijn-Lückers, Monografieën (echt)scheidingsrecht Deel 4a Alimentatieverplichtingen, SDU 2015, blz Gerechtshof s-hertogenbosch 14 april 2016, zaaknummer /01 22 Vlaardingerbroek, Het hedendaagse personen- en familierecht, Kluwer: Deventer 2014, blz HR 3 september 2010, BM HR 3 september 2010, BM Vlaardingerbroek, Het hedendaagse personen- en familierecht, Kluwer: Deventer 2014, blz De Bruijn-Lückers, Monografieën (echt)scheidingsrecht Deel 4a Alimentatieverplichtingen, SDU 2015, blz

12 Zo kan bij de vaststelling gekeken worden naar de welstand waarin partijen leefden gedurende het huwelijk, maar ook naar het resultaat van de vermogensrechtelijke afwikkeling van het huwelijk. 27 De rechter neemt de mate van welstand, waarin echtgenoten tijdens hun huwelijk hebben kunnen leven, in aanmerking als omstandigheid die op de behoefte van de behoeftige echtgenoot van invloed kan zijn. Dit wil echter niet zeggen dat onderhoudsplichtige echtgenoot steeds is gehouden om zijn ex-echtgenoot in staat te stellen voort te leven op de wijze waarop zij tijdens het huwelijk leefden. 28 De behoeftigheid kan echter veranderen bij verandering van de omstandigheden. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn, indien de behoeftige echtgenoot is gaan samenwonen met een andere partner. 29 De behoeftigheid zal in dat geval niet meer aanwezig zijn. Andersom kan de behoeftigheid ook toenemen door inkomensvermindering. De behoeftige echtgenoot moet hiervoor wel een verklaring geven en de rechter, die met de vermindering rekening houdt, moet zijn beslissing motiveren. 30 De vermindering mag slechts buiten beschouwing worden gelaten, indien de behoeftige echtgenoot jegens de onderhoudsplichtige echtgenoot verwijtbaar heeft gehandeld doordat hij zich had behoren te onthouden van gedragingen die tot die inkomensvermindering hebben geleid. 31 Zo kan wangedrag dus ook effect hebben op de behoeftigheid. Een verzoek zal afgewezen kunnen worden, indien de verzoekende echtgenoot ter zake van zijn of haar behoeftigheid een relevant verwijt kan worden gemaakt Draagkracht Om de draagkracht vast te kunnen stellen wordt er rekening gehouden met het inkomen, maar ook met het vermogen. Hierbij telt niet alleen mee wat de echtgenoot rechtens en feitelijk ter beschikking staat, maar ook wat hij/zij zich in redelijkerwijze kan verwerven Van Mourik en Nuytinck, Personen- en familierecht, huwelijksvermogen en erfrecht, Kluwer Deventer 2015 blz HR 12 februari 1988, NJ 1988, 945 en HR 19 december 2003, NJ 2003, 140, FJR 2004, Zie bijvoorbeeld Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, , zaaknummer /01 30 Vlaardingerbroek, Het hedendaagse personen- en familierecht, Kluwer: Deventer 2014, blz. 170 en zie hiervoor bijvoorbeeld: HR 17 maart 2000, NJ 2000, Aldus HR 24 april 1998, NJ 1998, 603 en meer recentelijk Hof Arnhem-Leeuwarden zaaknummer Vlaardingerbroek, Het hedendaagse personen- en familierecht, Kluwer: Deventer 2014, blz. 170 en zie hiervoor bijvoorbeeld: HR 11 juni 1982, NJ 1983, , m.nt. EAAL 33 Vlaardingerbroek, Het hedendaagse personen- en familierecht, Kluwer: Deventer 2014, blz

13 Daarnaast wordt de draagkracht beïnvloed door verplichtingen die de alimentatieplichtige echtgenoot is aangegaan. Er kan dan gedacht worden aan schulden. De rechter moet in beginsel met alle schulden rekening houden, maar hij is wel vrij in de mate waarin hij de schulden bij een draagkrachtberekening laat meewegen. 34 Ook hier heeft de rechter dus een discretionaire bevoegdheid om te beslissen per geval. Voor de draagkracht van de onderhoudsplichtige echtgenoot zijn van belang enerzijds financiële middelen welke hem of haar ten dienste staan of in redelijkheid ten dienste kunnen staan, anderzijds hetgeen nodig is om zichzelf en eventueel de kinderen en partner te onderhouden. 35 Bij het vaststellen van de draagkracht van de tot onderhoudsplichtige echtgenoot heeft de rechter dus ook een discretionaire bevoegdheid, waarbij hij de vrijheid heeft om alle relevante feiten en omstandigheden mee te wegen. Deze vaststelling geschiedt op basis van artikel 1:81 BW Niet-financiële omstandigheden Naast het rekening houden met de behoeftigheid en draagkracht kan de rechter eveneens rekening houden met niet-financiële omstandigheden. Het zijn omstandigheden waardoor van een echtgenoot niet, ofwel in mindere mate verwacht mag worden om in het levensonderhoud van de behoeftige echtgenoot te voldoen. De vaststelling en waardering van niet-financiële omstandigheden is overgelaten aan de rechter. 36 Bij omstandigheden van niet-financiële aard kan er gedacht worden aan de duur van het huwelijk en het gedrag van de onderhoudsgerechtigde echtgenoot. 37 Zo zal de rechter rekening kunnen houden met een strafrechtelijke veroordeling wegens mishandeling gepleegd door de alimentatiegerechtigde, maar ook met wangedrag van een van de echtgenoten. 38 Tevens kan er gedacht worden aan de leeftijd van de echtgenoten en het wel of geen kinderen hebben. 34 HR 29 september 1978, NJ 1979, De Bruijn-Lückers, Monografieën (echt)scheidingsrecht Deel 4a Alimentatieverplichtingen, SDU 2015, blz De Bruijn-Lückers, Monografieën (echt)scheidingsrecht Deel 4a Alimentatieverplichtingen, SDU 2015, blz Van Mourik en Nuytinck, Personen- en familierecht, huwelijksvermogen en erfrecht, Kluwer Deventer 2015 blz HR LJN BL7046 en HR BL

14 Een voorbeeld van een situatie waarin er op basis van wangedrag geen partneralimentatie is toegekend is het arrest van het Gerechtshof Leeuwarden, 19 november 2008, RFR 2009, 21, waarbij de vrouw zulk wangedrag ten opzichte van haar echtgenoot vertoonde dat de rechter besloot dat van de echtgenoot niet kon worden gevergd dat hij alimentatie aan de vrouw moest betalen. In deze zaak ging het om stalking en bedreiging door middel van onder andere sms-berichten die grievend en kwetsend waren voor de man. Het structureel weigeren medewerking te verlenen aan omgang tussen de alimentatieplichtige en zijn kinderen, kan er eveneens toe leiden dat geen alimentatie wordt opgelegd Alimentatienormen Voor de vaststelling van partneralimentatie kunnen de Alimentatienormen worden gehanteerd. Deze alimentatienormen, ook wel Tremanormen genoemd, zijn door een werkgroep van de Nederlandse vereniging voor Rechtspraak opgesteld. Deze normen en richtlijnen plegen door rechters te worden toegepast bij de invulling van de wettelijke begrippen draagkracht en behoefte. 40 Hiermee wordt beoogd de rechtsgelijkheid en rechtszekerheid te bevorderen Duur en einde partneralimentatie De verplichting van de alimentatieplichtige echtgenoot eindigt ook wanneer de alimentatiebehoeftige echtgenoot opnieuw in het huwelijk treedt, een geregistreerd partnerschap aangaat dan wel is gaan samenleven met een ander als ware zij gehuwd of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan. 42 Uit artikel 1:157 lid 3 en 4 BW blijkt dat indien de rechter geen termijn heeft vastgesteld de verplichting tot het betalen van partneralimentatie van rechtswege eindigt na het verstrijken van een termijn van twaalf jaren. Indien het huwelijk echter niet langer dan vijf jaren heeft geduurd en uit het huwelijk geen kinderen zijn geboren, dan eindigt de alimentatieverplichting van rechtswege na het verstrijken van een termijn die gelijk is aan de duur van het huwelijk. 39 Rechtbank s-gravenhage, 1 juni 2008, RFR 2008, 114 en LJN nr. AR Van Mourik en Nuytinck, Personen- en familierecht, huwelijksvermogen en erfrecht, Kluwer Deventer 2015 blz Van Mourik en Nuytinck, Personen- en familierecht, huwelijksvermogen en erfrecht, Kluwer Deventer 2015 blz Artikel 1:160 BW 13

15 Het uitgangspunt van twaalf jaren hangt mede samen met de leeftijd waarop een kind meestal van de basisschool naar de middelbare school gaat. 43 De termijn kan echter ook korter zijn. Dit kan het geval zijn wanneer de behoeftige echtgenoot spoedig zijn of haar opleiding zal afronden, of vanwege de duur van het huwelijk. 44 De onderhoudsplichtige echtgenoot kan de rechter verzoeken tot wijziging of beëindiging van de verplichting tot partneralimentatie. Het verzoek zal gehonoreerd kunnen worden indien aangetoond wordt dat er zulke ingrijpende omstandigheden zijn dat ongewijzigde handhaving van de termijn naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet kan worden gevergd. 45 Rechterlijke limitering heeft echter in beginsel een definitief karakter en is ingrijpend van aard. 46 Er worden daarom hoge eisen gesteld aan de motivering van een dergelijke uitspraak. 47 De motivering moet voldoende inzicht geven in de aan haar ten grondslag liggende gedachtegang, om de beslissing zowel voor partijen als voor derden de hogere rechter daaronder begrepen controleerbaar en aanvaardbaar te maken Probleempunten Op verzoek van de vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediator is in 2012 een onderzoek uitgevoerd door TNS NIPO om de beleving van echtscheiding in kaart te brengen. 49 Het onderzoek richtte zich op echtscheidingen. Samenvattend kan worden gesteld dat 10% van de gescheiden echtgenoten partneralimentatie ontvangt en betaalt. Vaak zijn het mannen die partneralimentatie moeten betalen aan hun ex-vrouw. De meningen zijn verdeeld over de redelijkheid van partneralimentatie. Vooral onderhoudsplichtige echtgenoten zien partneralimentatie als onredelijk, terwijl behoeftige echtgenoten partneralimentatie juist wel redelijk vinden. Ook over de vraag of partneralimentatie nog wel opportuun is in 2016 zijn de meningen verdeeld. 1/3 e vindt partneralimentatie van deze tijd en 1/3 e vindt dat dat niet het geval is. 1/3 e van de ondervraagden heeft geen specifieke mening. 43 Van Mourik en Nuytinck, Personen- en familierecht, huwelijksvermogen en erfrecht, Kluwer Deventer 2015 blz Van Mourik en Nuytinck, Personen- en familierecht, huwelijksvermogen en erfrecht, Kluwer Deventer 2015 blz Artikel 1:401 lid 1 en 2 BW 46 Vlaardingerbroek, Het hedendaagse personen- en familierecht, Kluwer: Deventer 2014, blz Vlaardingerbroek, Het hedendaagse personen- en familierecht, Kluwer: Deventer 2014, blz Vlaardingerbroek, Het hedendaagse personen- en familierecht, Kluwer: Deventer 2014, blz Scheiden in Nederland 2012, Vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingmediators 23 juli 2016, verder-online.nl (zoek op Scheiden in Nederland) 14

16 Mannen vinden de termijn van twaalf jaren veel te lang, maar behoeftige vrouwen denken hier anders over. Daarbij gaat acht op de tien, voornamelijk vrouwen, er financieel op achteruit als zij van echt gescheiden zijn. 50 Het onderzoek toont aan waar de probleempunten op het gebied van partneralimentatie liggen. Voornamelijk de maximale duur van twaalf jaren vindt men een te lange termijn. Dit is een van de redenen waarom er momenteel het initiatiefwetsvoorstel is aangeboden aan de Tweede Kamer welke beoogt het stelsel van partneralimentatie te wijzigen. In hoofdstuk 3 zal dit initiatiefwetsvoorstel worden besproken. 2.7 Tussenconclusie In dit hoofdstuk is het huidig wettelijk stelsel ten aanzien van partneralimentatie kort beschreven. Na ontbinding van het huwelijk kan er een verzoek worden gedaan tot partneralimentatie. Voor toekenning van partneralimentatie wordt er gekeken naar de behoeftigheid, draagkracht en kan er rekening worden gehouden met niet-financiële omstandigheden. De maximale duur van partneralimentatie bedraagt twaalf jaren. Op de lengte van de alimentatieplicht rust veel kritiek. Er is daarom een initiatiefwetsvoorstel gemaakt vanuit de Tweede Kamer. Het initiatiefwetsvoorstel en de kritiekpunten zal ik in latere hoofdstukken nader toelichten. 50 Scheiden in Nederland 2012, Vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingmediators 23 juli 2016, verder-online.nl (zoek op Scheiden in Nederland) 15

17 H.3 Initiatiefwetsvoorstel herziening partneralimentatie In het voorgaande hoofdstuk is een beschrijving gegeven van het huidige stelsel. In het verleden zijn er diverse wetsvoorstellen ingediend betreffende partneralimentatie. In 2012 is wetsvoorstel ingediend, ten aanzien van het beperken van de duur van partneralimentatie. 51 Dat wetsvoorstel is echter in 2014 verworpen. 52 Vervolgens is in juni 2015 opnieuw een initiatiefwetsvoorstel aangeboden aan de Tweede Kamer. Dit betreft initiatiefwetsvoorstel Inleiding In deze scriptie zal ik mij richten op dit initiatiefwetsvoorstel. Het initiatiefwetsvoorstel beoogt herziening van het huidige stelsel van partneralimentatie, waarbij modernisering, contractsvrijheid en beperking van de duur voorop staan. Het initiatiefwetsvoorstel brengt veel vernieuwingen, maar ook vragen en kritiek met zich mee. De vraag waar ik mij met name op zal richten is of het initiatiefwetsvoorstel zal leiden tot een grotere terugval van de financiële situatie van ouders met (jonge) kinderen. In dit hoofdstuk zal ik het initiatiefwetsvoorstel inhoudelijk bespreken. In hoofdstuk 4 zal de kritiek op het initiatiefwetsvoorstel aan bod komen. 3.2 Initiatiefwetsvoorstel Op 19 juni 2015 hebben, Tweede Kamerleden Van Oosten, Recourt en Berndsen-Jansen (hierna te noemen initiatiefnemers) initiatiefwetsvoorstel aangeboden aan de Voorzitter van de Tweede Kamer. 54 Initiatiefnemers willen dat partneralimentatie eerlijker, simpeler en korter wordt. De grondslag zal gewijzigd worden, de berekeningsmethode wordt vereenvoudigd en de duur wordt verkort. 55 De kansen op de arbeidsmarkt vormen hierbij het uitgangspunt. Daarnaast beoogt het initiatiefwetsvoorstel gescheiden echtgenoten te prikkelen om zelfstandig in hun eigen levensonderhoud te voorzien. 51 Kamerstukken II 2012, Wetsvoorstel Kamerstukken II 2012, Wetsvoorstel Kamerstukken 2015, Wetsvoorstel Geleidende brief Initiatiefwetsvoorstel wetsvoorstel 34231, Tweede Kamer 14 juli 2016, Tweedekamer.nl (zoek op geleidende brief Initiatiefwetsvoorstel 34231) 55 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 1 16

18 Het initiatiefwetsvoorstel geeft een wettelijke minimumregeling, maar partijen kunnen hiervan afwijken bij huwelijkse voorwaarden of bij een geregistreerd partnerschapovereenkomst. Het onderliggende uitgangspunt hierbij is contractsvrijheid Aanleiding Initiatiefnemers zagen aanleiding tot het indienen van het initiatiefwetsvoorstel, omdat zij van mening zijn dat het huidige wettelijke stelsel van partneralimentatie aan herziening toe is. Zoals eerder in de inleiding is opgemerkt dat in Nederland 1 op de 3 huwelijken strandt. 57 Onderzoek van het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen heeft aangetoond dat er een stijging is van procedures over partneralimentatie in incasso- en conflictzaken. De berekeningsmethode is volgens initiatiefnemers niet inzichtelijk. Daarnaast voorzien gerechtelijke uitspraken niet in een berekening van de betalingsverplichting. 58 Het CBS heeft onderzoek gedaan naar partneralimentatie. Uit dit onderzoek blijkt dat er minder vaak partneralimentatie wordt toegekend. Wanneer er wel partneralimentatie wordt toegekend gaat het om een hoger bedrag. 59 De reden hiervoor is dat de gemiddelde leeftijd bij echtscheiding hoger is geworden. Bij hogere leeftijden horen veelal hogere inkomens. De hogere inkomens leiden daardoor tot hogere alimentatiebedragen. 60 De alimentatiebedragen verschillen dus naar rato van het inkomen. Dit blijkt ook uit cijfers van het CBS waarin naar voren is gekomen dat in 2011 een derde van de alimentatiegerechtigden een maandelijks bedrag van minder dan 400 euro toegekend heeft gekregen. Bij een zesde van de alimentatiegerechtigden ging het om een maandelijks bedrag van meer dan 1600 euro. In 2011 is er door de rechter 5200 keer partneralimentatie toegekend aan vrouwen. Toekenning van partneralimentatie in dat jaar telt bijna 16 procent van de echtscheidingen in Alimentatiebetaling van de vrouw aan de man komt in dat jaar aanzienlijk minder voor, namelijk bij minder dan 1 procent van de echtscheidingen Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 1 57 Statistieken huwelijksontbinding 10 november 2015, CBS 23 juni 2016, cbs.nl (zoek op statline echtscheiding) 58 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 2 59 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 3 60 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 3 61 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 3 17

19 3.3 Uitgangspunten van het initiatiefwetsvoorstel In deze paragraaf zullen de belangrijkste uitgangspunten van het initiatiefwetsvoorstel worden toegelicht Co-ouderschap Initiatiefnemers zijn van mening dat co-ouderschap als uitgangspunt moet gelden. 62 Volgens hun moet dat mogelijk zijn gelet op de kansen van de arbeidsmarkt en de bestaande mogelijkheden om het ouderschap te combineren met het werk. Door co-ouderschap kunnen beide echtgenoten blijven werken, waardoor er geen achterstand op de arbeidsmarkt zou ontstaan. Dit leidt er toe dat echtgenoten geen achterstand oplopen. Hierdoor is er geen noodzaak is tot toekenning van partneralimentatie De contractsvrijheid Naast co-ouderschap zijn initiatiefnemers van mening dat contractsvrijheid als uitgangspunt moet gelden. Echtgenoten zullen daarvoor afspraken vast moeten leggen in de huwelijkse voorwaarden of in de geregistreerde partnerschapovereenkomst. De wettelijke regeling zou secundair moeten worden toegepast in gevallen waarbij echtgenoten geen andersluidende afspraken hebben gemaakt. 63 Initiatiefnemers zijn van mening dat het passend is om afspraken te maken over het al dan niet verschuldigd zijn van partneralimentatie. 64 De afspraken kunnen de hoogte, de duur en de berekenings- of aanpassingssystematiek omvatten De nieuwe grondslag: compensatie 65 De nieuwe grondslag voor partneralimentatie is compensatie voor de gedurende het huwelijk als gevolg van de tijdens het huwelijk gemaakte keuzes ontstane verlies aan verdiencapaciteit. 66 Met verdiencapaciteit wordt bedoeld datgene wat mogelijk is om door arbeid in het eigen levensonderhoud te voorzien. De verdiencapaciteit is gerelateerd aan de arbeidsduur die de basis is voor de berekening van het inkomen uit artikel 1:400a BW. 67 Deze grondslag zal wettelijk worden vastgelegd. 62 Op basis van artikel 1:247 lid 4 BW 63 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 4 64 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 4 65 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 5 66 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, Artikel 1 onderdeel c (artikel 156), blz Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, Artikel 1 onderdeel c (artikel 156), blz

20 De keuze voor deze grondslag is om echtgenoten te compenseren voor de achterstand op de arbeidsmarkt die is ontstaan, doordat een van de echtgenoten geen of minder tijd aan zijn of haar carrière heeft kunnen besteden. 68 Indien een huwelijk door echtscheiding ten einde komt, kan dit leiden tot verlies van welstand van deze echtgenoot. Het recht ontstaat echter pas indien er sprake is van verlies van verdiencapaciteit ten gevolge van de achterstand die is ontstaan op de arbeidsmarkt. Initiatiefnemers hanteren hierbij als uitgangspunt de terugkeer naar de arbeidsmarkt, zodat beide echtgenoten op enig moment weer in hun eigen inkomsten kunnen voorzien. In de situatie dat echtgenoten de zorg van kinderen jonger dan twaalf jaren hebben kiezen initiatiefnemers ervoor om, in het belang van de kinderen, partneralimentatie te realiseren. Deze zorg hoeft volgens initiatiefnemers niet aan deelname aan de arbeidsmarkt in de weg te staan. 69 De echtgenoot die tijdens het huwelijk de meeste zorg droeg voor de kinderen en daardoor minder betaald werk verrichtte, komt daardoor bij echtscheiding niet direct in een andere situatie terecht. De relatieve achterstandspositie wordt daarom verdisconteerd in de alimentatieplicht van de onderhoudsplichtige echtgenoot. Initiatiefnemers hanteren de opvatting dat de kansen van beide echtgenoten in de huidige samenleving gelijk zijn op de arbeidsmarkt en dat zij beiden zelfstandig kunnen zijn. Door bijscholings- en opleidingsmogelijkheden zouden echtgenoten in beginsel uiteindelijk weer in hun eigen levensonderhoud moeten kunnen voorzien. Hierbij hoort geen levenslange plicht tot de betaling van partneralimentatie. Bepaalde keuzes tijdens het huwelijk kunnen reden vormen om wel tot toekenning van partneralimentatie over te gaan, maar dit wordt gezien als uitzondering. Volgens initiatiefnemers zijn er op de arbeidsmarkt ruime mogelijkheden, voor de echtgenoten, om parttime te werken en daardoor de zorg voor kinderen evenredig te kunnen verdelen. 70 Voor hen die daadwerkelijk de steun behoeven, ten gevolge van de tijdens het huwelijk gemaakte keuzes, om weer terug te keren op de arbeidsmarkt bestaat de mogelijkheid tot partneralimentatie. 68 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 5 69 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 5 70 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf

21 In de bestaande praktijk speelt het probleem dat alimentatiegerechtigde echtgenoten zich vaak niet voorbereiden op terugkeer van de arbeidsmarkt. 71 Volgens initiatiefnemers dient dit niet meer voor rekening van de onderhoudsplichtige echtgenoot te komen. 72 Dit komt toe aan het uitgangspunt dat ieder zelf moet voorzien in zijn of haar eigen levensonderhoud. Slechts in schrijnende gevallen kan de hardheidsclausule uitkomst bieden en pas dan zou een verlenging van de termijn mogelijk kunnen zijn. 3.4 Duur en hoogte Volgens initiatiefnemers bestaat er geen maatschappelijk draagvlak meer om de huidige duur van twaalf jaren bij een huwelijk dat langer heeft geduurd dan vijf jaar te blijven hanteren. Als uitgangspunt geldt voortaan een duur van vijf jaren. 73 Hierop bestaan echter twee uitzonderingen. Voor huwelijken die minder dan drie jaar stand hebben gehouden ontstaat er geen recht op partneralimentatie. De alimentatieplicht eindigt van rechtswege bij het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd. 74 De hoogte van de partneralimentatie kan alleen gewijzigd worden indien beide echtgenoten dit gezamenlijk besluiten of wanneer er in rechte een beroep wordt gedaan op de hardheidsclausule. Een wijziging kan via een internetrekentool worden vastgesteld. 75 Er kunnen uitzonderingen worden gemaakt voor zeer langdurige huwelijken waarbij een van de partners op latere leeftijd niet meer werkt én in een huwelijk waaruit kinderen geboren zijn die de leeftijd van twaalf jaren bij de echtscheiding nog niet hebben bereikt. 76 Volgens de initiatiefnemers is dit redelijk, omdat dit in het belang van de alimentatiegerechtigde is en voor de kinderen. Wanneer de alimentatiegerechtigde jonge kinderen heeft, eindigt de partneralimentatieplicht op het tijdstip dat de kinderen twaalf jaren oud zijn geworden. 77 Bij kortdurende huwelijken waaruit geen kinderen zijn ontstaan geldt geen wettelijke verplichting tot toekenning van partneralimentatie. 71 Initiatiefnemers spreken van alimentatiegerechtigde echtgenoot in plaats van behoeftige echtgenoot 72 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf Memorie van Toelichting Wetsvoorstel onderdeel E, Artikel 157 blz Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 6 75 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, artikel 157 lid 3 20

22 Vanwege het uitgangspunt van contractsvrijheid kunnen echtgenoten er wel voor kiezen om hierover andere afspraken te maken bij huwelijkse voorwaarden. Desondanks moet de rechter de hoogte van partneralimentatie vaststellen met inachtneming van de AMvB. 78 In deze AMvB is de nieuwe berekeningssystematiek opgenomen. Deze wordt in paragraaf 3.5 nader toegelicht. Ook wanneer de partneralimentatie, op verzoek van echtgenoten, aan een termijn is gebonden mag de rechter deze termijn niet zomaar overschrijden. 79 Het aflopen van de alimentatieplicht heeft na het verstrijken van het vastgestelde termijn in beginsel een definitief karakter. Wanneer beëindiging echter van zo n ingrijpende aard is dat ongewijzigde handhaving van de termijn naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet gevergd kan worden van de alimentatiegerechtigde kan hij/zij een verzoek indienen bij de rechter waarbij de bijzondere omstandigheden worden aangevoerd. 80 De rechter kan dan alsnog bepalen dat de termijn verlengd zal worden. 3.5 De berekeningssystematiek De huidige berekeningssystematiek wordt als onoverzichtelijk ervaren, waarbij de rechter in veel gevallen wordt betrokken. Het huidige systeem gaat er vanuit dat het welstandsniveau tijdens het huwelijk ook het recht geeft op datzelfde welstandsniveau na het huwelijk. Dit wordt volgens initiatiefnemers als niet redelijk beschouwd. Er wordt daarom aangesloten bij de werkelijk voor het huwelijk bestaande inkomensverschillen tussen echtgenoten. 81 Door de nieuwe grondslag in te voeren vervalt het element de behoefte in de berekening van de hoogte van partneralimentatie. De hoogte van de partneralimentatie wordt eenvoudig vastgesteld op basis van een draagkrachtvergelijking. 82 De berekening wordt opgenomen in een AMvB. De nieuwe wettelijke regeling voorziet niet in indexatie, om juist echtgenoten te prikkelen om terug op de arbeidsmarkt te keren Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, artikel 156a 79 Aldus artikel 156a lid 2 BW 80 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, onderdeel e artikel Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 7 82 Zie hiervoor artikelen 1:400a en 1:404 BW 83 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf

23 Conform de doelstelling van het initiatiefwetsvoorstel hebben nieuwe partners en kinderen daarvan geen invloed op de berekening. De initiatiefnemers willen wettelijk een afkoopmogelijkheid vastleggen. Hierdoor kan de alimentatieplicht, middels verzoek bij de rechter, in een keer worden afgekocht. 84 Echtgenoten kunnen verzoeken om het resultaat van de berekening aan te passen als handhaving daarvan naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet van de verzoeker gevergd kan worden. Voor de verzoekende echtgenoot geldt echter wel een bewijsplicht Hardheidsclausule Zoals eerder is aangegeven willen initiatiefnemers een hardheidsclausule opnemen. Deze clausule is er voor uitzonderlijke gevallen waarin de wet niet voorziet. De rechter of deskundigen kunnen deze clausule gebruiken om toe te passen in uitzonderlijke gevallen waarin de wettelijke regeling niet voorziet Rol nieuwe partners: afschaffing artikel 1:160 BW Initiatiefnemers pleiten voor afschaffing van artikel 1:160 BW dat toeziet op de invloed van nieuwe partners. Zij zijn van mening dat partneralimentatie toeziet op compensatie voor verlies van verdiencapaciteit ontstaan door keuzes tijdens het huwelijk. Het welstandsniveau kan wellicht stijgen door het aangaan van een nieuwe relatie, maar dit doet volgens initiatiefnemers niet af aan de betalingsverplichting. 87 Daarnaast betekent het hebben van een nieuwe partner niet dat deze de alimentatiegerechtigde echtgenoot ook onderhoudt. 3.8 Geldend maken van het recht op partneralimentatie Het recht op uitkering ontstaat wanneer het inkomen van de echtgenoot bij indiening van het echtscheidingsverzoek lager is dan de verdiencapaciteit die de echtgenoot bij aangaan van het huwelijk had. 88 Er wordt hierbij rekening gehouden met het aantal arbeidsuren per week. Daarnaast ontstaat recht op een uitkering indien echtgenoten zorg dragen voor de verzorging en opvoeding van kinderen jonger dan twaalf jaren. Ook hier geldt de voorwaarde van een lagere verdiencapaciteit dan voor het aangaan van het huwelijk. 84 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, onderdeel D artikel Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf 8 87 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, paragraaf Artikel 1:156 en 1:400a BW 22

24 De verdiencapaciteit wordt in dit geval gebaseerd op een fictieve arbeidsduur van veertig uren per week, omdat er rekening wordt gehouden met de situatie dat de echtgenoot minder uren kan werken vanwege de zorg voor de kinderen. 89 Bij AMvB worden nadere regels ten aanzien van de vaststelling van de verdiencapaciteit vastgelegd. Zo wordt de verdiencapaciteit in een tabel forfaitair vastgelegd. Om een zuivere vergelijking te krijgen tussen het inkomen en de verdiencapaciteit op het moment van het aangaan van het huwelijk, zullen bijdragen op grond van de Algemene kinderbijslagenwet en de Wet op het kindgebondenbudget niet in de berekening worden betrokken. 90 De rechter stelt de hoogte vast, met inachtneming van de AMvB, waarbij rekening wordt gehouden met het inkomen en het door ieder van hen te dragen deel in de kosten van verzorging en opvoeding van hun minderjarige kinderen en in de kosten van levensonderhoud en studie van hun meerderjarige kinderen tot eenentwintig jaren. 91 Belangrijk om op te merken is dat bij de berekening van de inkomsten de kinderbijslag en het kindgebonden budget wel behoren tot het alimentatie-inkomen. Deze overheidsbijdragen zijn bedoeld om in de kosten van het levensonderhoud van het kind bij te dragen. Zij zijn vergelijkbaar met het eigen inkomen van de ouder dat beschikbaar is om in de kosten van kinderen te voorzien Wetsvoorstel Herziening kinderalimentatie Op 17 februari 2015 hebben Recourt en Van der Steur wetsvoorstel ingediend dat gaat over herziening kinderalimentatie. 93 Initiatiefnemers menen dat het belang van de kinderen bij een echtscheiding leidend moet zijn. Conflicten uit de zogenoemde vechtscheidingen hebben een negatieve uitwerking op de kinderen. Dit strookt niet met de zorgplicht die ouders hebben voor hun kinderen. Het welzijn van veel kinderen is gebaat bij een goede en eenvoudige kinderalimentatieregeling, waarbij de uitkomst van die regeling door alle partijen wordt geaccepteerd. 94 Uit artikel 1:400 BW blijkt dat kinderalimentatie prevaleert boven partneralimentatie. Dit kan dus financiële gevolgen met zich meebrengen voor de behoeftige echtgenoot ten aanzien van eventuele partneralimentatie. 89 Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, artikel 156, blz Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, artikel 156, blz Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, Onderdeel D artikel 156a, blz Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34231, Onderdeel N artikel 400a, blz Geleidende brief Wetsvoorstel Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34154, blz. 3 23

25 De initiatiefnemers willen met het wetsvoorstel de berekeningsmethodiek voor kinderalimentatie wettelijk verankeren. Zij willen dat de in het algemeen door de rechterlijke macht gebruikte berekening, welke niet in de wet is vastgelegd, vereenvoudigen en transparanter maken waardoor ouders zelf in staat zijn de berekening te maken. De duur van kinderalimentatie zal worden beperkt tot achttien jaren. Indien het kind studeert of naar school gaat ontstaat een recht op kinderalimentatie tot drieëntwintig jaren. Daarnaast beoogt het wetsvoorstel om de stiefouder geen financiële verplichting op te leggen voor zijn stiefkinderen. Vanwege de beperkte omvang van dit onderzoek zal ik de belangrijkste wijzigingen in het kort opsommen. Zoals hierboven is aangegeven zal de leeftijd worden beperkt tot achttien jaren en tot maximaal drieëntwintig jaren bij studerende kinderen. Ouders zijn beiden een minimumbijdrage verschuldigd om bij dragen aan het levensonderhoud van hun kinderen, ongeacht hun draagkracht. Bij de berekening zal rekening worden gehouden met onder andere de behoefte van het kind, maar ook met de draagkracht van iedere ouder. Dit is bij de huidige rekensystematiek niet het geval. Kinderbijslag en het kindgebondenbudget zullen bij het inkomen geteld blijven worden van de ouder bij wie de kinderen volgens de Basisregistratie Personen verblijven. De mogelijkheden tot het wijzigingen van kinderalimentatie zullen daarnaast worden beperkt. 95 De wetgever heeft geen invulling gegeven over de berekeningsmethodiek van kinderalimentatie en laat dit nu over aan de rechterlijke macht. De initiatiefnemers willen regels over de alimentatieberekening verankeren om zo de rechtszekerheid te bevorderen. Kinderalimentatie wordt vastgesteld op basis van het inkomen van beide ouders. Pas na de vaststelling van kinderalimentatie wordt de eventuele partneralimentatie berekend. Deze berekening heeft geen invloed op de reeds vastgestelde kinderalimentatie. 96 Door de berekeningssystematiek van kinderalimentatie wettelijk vast te leggen kan dit als nadelig gevolg hebben dat de berekening van partneralimentatie lager uitvalt, of misschien wel helemaal niet zal worden toegekend vanwege te weinig draagkracht. 95 Voorstel van wet van de leden Recourt en Van der Steur tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en van enige andere wetten in verband met de herziening van het stelsel van kinderalimentatie, nr Memorie van Toelichting Wetsvoorstel 34154, blz