PROFESSIONELE BACHELOR IN HET ONDERWIJS: LAGER ONDERWIJS LESONTWERP

Transcriptie

1 PROFESSIONELE BACHELOR IN HET ONDERWIJS: LAGER ONDERWIJS LESONTWERP Student: Lien Pelgrims Studietrajectbegeleider: Nadine Bongaerts Mentor: Feedback op lesvoorbereiding in orde kleine aanpassingen nodig te herwerken en opnieuw indienen Aanvraag materiaal en voortaken: FLLLEX: traject 1: student met bachelor- of master diploma met onderwijservaring traject 2.1: student met bachelor- of master diploma zonder onderwijservaring eerste jaar traject 2.2: student met bachelor- of master diploma met beperkte onderwijservaring tweede jaar Vul de gevraagde informatie in: Stageschool : BS De Hoogvlieger Leergebied : Godsdienst Stageklas : 3 de leerjaar Onderdeel : Gewetensvol handelen Aantal leerlingen Datum realisatie : 17 leerlingen Lesonderwerp : : Dinsdag 24 februari 2015 Lestijden : Goed en kwaad (handelen) (Les 1 + 2) 4 de lesuur: 12u55 13u de lesuur: 13u45 14u35 1. SITUERING IN EINDTERMEN EN/OF LEERPLANNEN Gemeenschapsonderwijs (georganiseerd door de Vlaamse Gemeenschap) Gesubsidieerd Officieel Onderwijs (georganiseerd door de steden, gemeenten of provincies) Gesubsidieerd Vrij Onderwijs (georganiseerd op privé-initiatief bijv. katholiek, joods, methode, ) Privéscholen (niet erkend door de overheid bijv. Europese en internationale scholen) Situering in het leerplan: Rooms-Katholieke Godsdienst: Tweede cyclus Gewetensvol handelen: : Gewetensvol handelen: Goed en kwaad K: Vaststellen dat eenzelfde handeling door de ene mens als goed beschouwd wordt, door een andere als kwaad en door nog een andere als goed en kwaad : Gewetensvol handelen: Goed en kwaad handelen K: Ontdekken dat het geweten in elke mens aanwezig is als een impuls om goed te handelen. K: Zoeken vanuit welke motieven zij handelen: niet anders durven, doen wat anderen zeggen, goedkeuring, verwachten, de wet volgen, goed gezind zijn, geraakt worden door verdriet of pijn, deugd hebben aan iets,

2 2. BEGINSITUATIE Welke achtergrondinformatie over de leerlingen/klas/school is belangrijk voor deze les? (Zie infowijzer). Wat moeten de leerlingen al kennen/kunnen zodat de lesdoelen gerealiseerd kunnen worden? Voor onder andere het 3 de leerjaar wordt godsdienst per graad gegeven. Dit maakt dat het 3 de en het 4 de leerjaar samenzitten voor het vak godsdienst. Niet alle leerlingen volgen het vak godsdienst. De leerlingen kunnen in deze school vrij kiezen tussen Zedenleer, Rooms-Katholieke godsdienst of een andere godsdienst. Hierdoor bestaat de klasgroep uit 19 leerlingen van het 3 de en het 4 de leerjaar. Het is een erg levendige groep met wel wat niveauverschillen. Aan de leerlingen van het 4 de leerjaar heb ik nog geen les gegeven. Ik ken echter wel de leerlingen. De leerlingen kunnen reeds voorbeelden geven van de begrippen goed en kwaad en kunnen vanuit hun standpunt/mening ook situaties beoordelen als goed of kwaad. Tijdens deze les zullen de leerlingen vaststellen dat het niet altijd een of-of-verhaal is, maar dat het ook een enen-verhaal kan zijn: eenzelfde situatie kan als goed en als kwaad beoordeeld worden. De leerlingen leren ook hun mening bijsturen op basis van verkregen informatie van anderen. Aan de hand van fragmenten uit de film Pinokkio wordt het begrip geweten voor de leerlingen concreet gemaakt. Bij het horen van het thema Gewetensvol handelen dacht ik onmiddellijk aan de film Pinokkio waarin Japie de krekel fungeert als het geweten van Pinokkio. Met deze film tracht ik niet alleen een abstract begrip concreet te maken, maar ook aan te sluiten bij de leefwereld van de leerlingen. Verder worden aan de hand van fragmenten gezocht vanuit welke motieven bepaalde personages handelen (wat drijft hen om dat bepaalde gedrag te stellen). Met behulp van stellingen en een kringgesprek wordt dat laatste doorgetrokken naar de eigen leefwereld en de eigen ervaringen. 3. BRONNEN Welke handleidingen, naslagwerken, websites, bestaande praktijkvoorbeelden, heb je geraadpleegd om deze les voor te bereiden? Formuleer volgens de APA-methode. Handleiding + werkschrift Sterren aan de hemel: VEULEMANS, S., VERVOORT, N., NOËL, F., WOUTERS, J. en BIELEN, J., Sterren aan de hemel Methode rooms-katholieke godsdienst voor het basisonderwijs Handleiding voor de leerkracht vierde leerjaar, Averbode, Averbode, 2013, 91 pagina s. VEULEMANS, S., VERVOORT, N., NOËL, F., WOUTERS, J. en BIELEN, J., Sterren aan de hemel Leerlingenbundels vierde leerjaar, Averbode, Averbode, 2013, 16 pagina s. 4. AANDACHTSPUNTEN Vraag tijdig je lesonderwerpen aan. Dien minstens een week vooraf je lesontwerp in bij de klasmentor, tenzij anders afgesproken met hem/haar. Het lesontwerp geeft aan de student, de klasmentor en de opleiding een duidelijk beeld van de te realiseren les. Bordschema, handouts van slides, werkbladen en alle bijlagen worden toegevoegd aan het lesontwerp. Alle oefeningen en werkbladen worden eigenhandig ingevuld. Alle rubrieken worden weloverwogen en volledig ingevuld. Iedere stap uit de lesvoorbereiding moet steeds mondeling toegelicht en verantwoord kunnen worden. Na de lesrealisatie duidt de student op de lesvoorbereiding aan waar de doelen bereikt werden (groen) en waar bijsturing nodig was (geel). Indien wenselijk formuleert de student voor zichzelf alternatieven en maakt de transfer naar volgende lessen. De student neemt zelfstandig initiatief om brede leerkansen optimaal te benutten.

3 TIJD DOELEN: Wat wil je dat de leerlingen kennen/kunnen aan het einde van deze les/lesfase? Noteer in observeerbaar gedrag. LEERPROCESBEGELEIDING (instructie, vraagstelling, verwachte antwoorden) LEERLING LERAAR-ACTIVITEIT/WERKVORMEN MEDIA/MATERIAAL/ORGANISATIE - materiaal waarvoor de student zelf zorgt - materiaal dat in de klas aanwezig is en waarvoor de mentor zorgt Intro 5 min. Basisdoelen: De leerlingen kunnen, al dan niet uit de eigen omgeving, voorbeelden geven van wat zij als goed ervaren. Klasgesprek: De leerkracht hangt de twee woorden Goed en Kwaad op het bord: - Waaraan denk je als je het woord goed hoort? Geef voorbeelden. - Waaraan denk je als je het woord kwaad hoort? Geef voorbeelden. Blad goed Blad kwaad De leerlingen kunnen, al dan niet uit de eigen omgeving, voorbeelden geven van wat zij als kwaad ervaren.

4 Kern + Verwerking (1) 15 min. Basisdoelen: De leerlingen kunnen aangeven of ze de gegeven situatie (prent) als goed of als kwaad beschouwen. De leerlingen kunnen hun mening geven en verwoorden omtrent de gegeven situatie (prent). De leerlingen kunnen op basis van de argumenten van de andere leerlingen of de leerkracht hun eigen mening bijsturen. De leerlingen stelen vast dat eenzelfde handeling door de ene persoon als goed beschouwd kan worden en door de andere als kwaad beschouwd kan worden. De leerlingen stellen vast dat eenzelfde handeling zowel als goed en als kwaad beoordeeld kan worden. * Vaststellen dat eenzelfde handeling door de ene mens als goed beschouwd wordt, door een andere als kwaad en door nog een ander als goed en kwaad: Klasgesprek/klasdiscussie: De leerkracht toont twee prenten die als goed én als kwaad beoordeeld zouden kunnen worden. De leerkracht tracht hiermee reactie/discussie uit te lokken bij de leerlingen om dit doel (eenzelfde handeling kans als goed, kwaad of goed en kwaad beoordeeld worden) bespreekbaar te maken. De leerkracht speelt hierbij advocaat van de duivel om de twee standpunten te belichten. Mensen uit oertijd die op dieren jagen: - Voor wie is dit een voorbeeld van iets goed? - Voor wie is dit een voorbeeld van iets kwaad? - Kan je dit ook niet zien als iets goeds, want deze mensen hebben honger en zijn op zoek naar eten. Als jullie honger hebben, willen jullie toch ook eten? Jullie eten nu toch ook vlees? - Deze mensen doden dieren, kan je dat dan ook niet zien als iets kwaad? Deze dieren hebben toch ook recht op blijven leven. - Kunnen we hier eigenlijk een duidelijk onderscheid maken tussen goed en kwaad? Is het hier wel of goed of kwaad? Campagneaffiche dierproeven: - Voor wie is dit een voorbeeld van iets goed? - Voor wie is dit een voorbeeld van iets kwaad? - Op deze dieren worden schoonheidsproducten en medicijnen getest waarvan men vaak nog niet weet welk (onbedoeld) effect ze hebben. Kan je dat dan ook niet zien als iets kwaad? Deze dieren kunnen daar misschien door sterven. - Stel dat ze dit niet testen op dieren en het onmiddellijk aan mensen geven zonder te weten wat de gevolgen kunnen zijn, kan je dat dan ook niet zien als iets goeds? - Kunnen we hier weer een duidelijk onderscheid maken? Is het hier weer of of en? Prent jagers oertijd Prent campagneaffiche dierproeven

5 Kern + Verwerking (2) 20 min. Basisdoelen: De leerlingen ontdekken de functie van het geweten. De leerlingen kunnen het begrip geweten in eigen woorden uitleggen. De leerlingen kunnen inzien dat ook zij een geweten hebben. * Ontdekken dat het 'geweten' in elke mens aanwezig is als een impuls om 'goed' te handelen: Klassikaal: De leerlingen verhuizen naar de talentenruimte (grote ruimte grenzend aan het klaslokaal). Filmfragment bekijken: De leerkracht toont een fragment uit de film Pinokkio waar de fee, Japie de krekel aanstelt als het geweten van Pinokkio. De term geweten wordt hier ook in verduidelijkt en concreet gemaakt. Bespreking van het begrip geweten: - Welke functie had Japie de krekel in de film Pinokkio? - Wat betekent dat geweten? Wat kunnen we ons daarbij voorstellen? Waarvoor dient ons geweten? Hoe willen we eigenlijk handelen? Goed of kwaad? - Waarmee kunnen we dat nog vergelijken? - Hoe wordt ons geweten vaak afgebeeld? Film Pinokkio Cartoon omtrent geweten (engeltje versus duiveltje): - Wat zie je op deze afbeelding? - Waarvoor zou het engeltje staan? - Waarvoor zou het duiveltje staan? - Heb je, bij het maken van een keuze, als eens het gevoel gehad dat er zo n engeltje en een duiveltje op je schouder zaten? Cartoon geweten

6 15 min. Basisdoelen: De leerlingen kunnen aangeven vanuit welke motieven de besproken personages handelen. * Zoeken vanuit welke motieven zij handelen: Klassikaal: Filmfragmenten bekijken en bespreken: Voor het bekijken van het fragment geeft de leerkracht de volgende opdracht: - Kijk goed naar de acties/beslissingen die de verschillende personages nemen. Stel je daarbij de vraag waarom dat personage net die keuze maakte. De leerkracht toont, één voor één, 2 fragmenten uit de film Pinokkio. Na elk fragment wordt dit besproken: - Wat deed Jantje Fatsoen in dit fragment? - Wat maakt dat hij die beslissing nam? - Wat deed Pinokkio in dit fragment? - Wat maakt dat hij die beslissing nam? Film Pinokkio Kern + Verwerking (3) 10 min. 15 min. De leerlingen kunnen aangeven of ze al dan niet akkoord zijn met de opgegeven stellingen. De leerlingen kunnen verwoorden waarom ze al dan niet akkoord zijn met de opgegeven stellingen. De leerlingen kunnen verbanden leggen tussen de stellingen en de eigen leefwereld. De leerlingen kunnen zoeken vanuit welke motieven zij toen handelden. De leerlingen kunnen nadenken en spreken over de voor- en nadelen van hun handelingen. Geleid zelfstandig: Stellingen: De leerlingen keren terug naar het klaslokaal. De leerkracht laat een leerling het enquêteblad uitdelen. Nadat iedereen een blad heeft gekregen en hier zijn/haar naam heeft opgezet, leest de leerkracht één voor één de stelling voor en licht deze toe indien nodig. Nadat de leerkracht de stelling heeft voorgelezen en toegelicht duiden de leerlingen aan of ze akkoord zijn met de stelling, niet akkoord of ze weten het niet. Ook dienen de leerlingen bij elke stelling één of meerdere argumenten te schrijven waarom ze het daarmee al dan niet eens zijn. Ondertussen deelt de leerkracht de groene en de rode kaartjes uit. Kringgesprek: Klasdiscussie: Wanneer de leerlingen klaar zijn, verhuizen leerkracht en leerlingen naar de talentenruimte (grote ruimte grenzend aan het klaslokaal). Daar zetten ze zich op kussentjes in een kring. De leerkracht zet zich bij in de kring. De leerkracht leest opnieuw één voor één de stellingen voor. Na het voorlezen steken de leerlingen het passende kaartje in de lucht (groen = akkoord, rood = niet akkoord, beide kaartjes = geen idee). Hierna duidt de leerkracht enkele leerlingen aan waarna zij hun argumenten geven. De andere leerlingen mogen daarop reageren, maar moeten wel het woord vragen door hun vinger op te steken. Stellingenblad

7 Lesovergang Bij elke stelling zal de leerkracht ook vragen of er leerlingen zijn die dit al hebben meegemaakt. Enkele richtvragen: - Heb je zoiets al meegemaakt? - Wat waren toen de gevolgen? - Had je dat verwacht? Was dat de bedoeling? - Waarom koos je ervoor om te doen? Wat maakt dat je koos om het zo te doen? - Zou je het een volgende keer anders aanpakken/anders doen? Hoe dan? Waarom? 5 min. De leerkracht haalt de stellingenbladen terug op. De leerlingen pakken alles in en maken zich klaar voor de speeltijd.

8 5. BORDSCHEMA Welke kernwoorden, schema s, geheugensteuntjes, bied je aan ter visuele ondersteuning? Welke borden zijn beschikbaar: Smartboard + whiteboard Op het bord zullen de woorden goed en kwaad gehangen worden. Op de witte muur in de talentenruimte zal de film Pinokkio geprojecteerd worden.

9