Eigen wijs, wijzer, wijst

Transcriptie

1 Eigen wijs, wijzer, wijst IN DIT NUMMER DE VERENIGING Verslag van de AV O-factor DE 1-METING Uitdagende kansen voor leerkrachten PO? Grote verschillen in VO MBO zet kleine stapjes Hoe kan de expertise van ABers benut worden? Medezeggenschap: betrokkenheid en draagvlak BELEID/POLITIEK Verslag Conferentie ECPO DE WERKVLOER Inspelen op passend onderwijs Onduidelijkheid over rol directeuren UIT DE MEDIA Het wordt pas wat als nú Hoe bereiden leraren zich voor op passend onderwijs? AGENDA Conferentie masterplan dyscalculie MBO De kracht van het oplossingsgericht werken LEES VERDER Halfmaandelijks overzicht Jullie antwoorden centraal Themanummer 1-meting 2648 leden vulden in oktober de vragenlijst in! Jullie gaven allemaal ongeveer 10 minuten van je (kostbare) tijd en veel informatie. Waarvoor we jullie hartelijk willen bedanken namens de stuurgroep én namens de werkorganisatie van CNV Onderwijs. In dit nummer van onze nieuwsbrief vind je de uitkomsten van het onderzoek. Ook op andere plekken is of komt er aandacht voor deze uitkomsten. Zo stond in het Schooljournaal 18 en in het Algemeen Dagblad van 27 november een artikel. Op de site staat het volledige onderzoeksrapport. In januari 2014 zal ZorgPrimair helemaal in het teken van passend onderwijs staan. In dit nummer vind je achtereenvolgens: een artikel over PO; een artikel over VO; een artikel over MBO; een artikel over AB-ers en een artikel over medezeggenschapsorganen. In alle artikelen staat naast de resultaten ook een (succes)verhaal van één van onze leden centraal. 10 minuten aandacht voor 7 stappen Stap voor stap naar passend onderwijs Bron: CNVO.nl (2013); Katalin de Kleuver, stuurgroep Passend Onderwijs Op weg naar passend onderwijs zijn we allemaal! Op verschillende scholen gloort licht aan de horizon op andere scholen vertroebelen wolken nog steeds het beeld. Al met al meldden (relatief) meer mensen hun succeservaringen met passend onderwijs in de enquête. We leggen de resultaten naast onze meetlat, het zeven-puntenplan: 1. Voldoende training op vaardigheden in de praktijk Bijna ieder personeelslid heeft scholing gevolgd, individueel dan wel in teamverband. Onderwijsondersteunend personeel wordt hier niet bij betrokken. Waarom, dat weten ze zelf vaak niet. Ondanks deze training voelen leerkrachten zich vaak onvoldoende toegerust. Volgt men wel de juiste scholing? 2. Voldoende ondersteuning op de werkvloer Bijna de helft van de leerkrachten in het PO zegt onvoldoende ondersteuning te krijgen om de leerlingen te kunnen begeleiden. In het VO en MBO is dit circa een derde. De leerkrachten die wel voldoende worden ondersteund, krijgen deze steun meestal in de vorm van beschikbare expertise binnen de school. Dit is vaker binnen het VO en MBO het geval dan binnen het PO. 1

2 DE WERKVLOER AAN Stap voor stap naar passend onderwijs Voer jij ook een 10- minutengesprek op school met je collega? HET WOORD VERDEROP IN DEZE NIEUWSBRIEF: Wie meldt in een volgende nieuwsbrief iets over zijn of haar ervaringen met passend onderwijs? Mail je bijdrage naar: Stuurgroep Passend Onderwijs: Kerstin de Beer AnneMarie Bruurmijn Frank Bulthuis Han Kooreman Katalin de Kleuver (eindredactie) Vervolg 10 minuten aandacht voor 7 stappen 3. Personeel en medezeggenschapsorganen worden erbij betrokken Kijkend naar de beleving van leerkrachten als het gaat om betrokkenheid bij de invoering van passend onderwijs, voelen veel leerkrachten zich (enigszins) niet betrokken, met name in het VO en MBO (ca. 50%). 4. Maximale focus op het primaire proces Dit lijkt langzamerhand wat door te dringen. Samenwerkingsverbanden en leidinggevenden doen hun best de teams te informeren. Echter, de betrokkenheid op de werkvloer blijft laag. Hoe dichter bij het primaire proces, hoe lager! 5. Leraren beschikken over voldoende basis- en complexe vaardigheden Over hun eigen vaardigheden zijn leraren gemengd positief: zowel differentiëren als individuele hulp is voor ongeveer een kwart goed te doen. Ten opzichte van de 0-meting geven iets meer leraren aan dat zij gedragsproblemen/-stoornissen in de klas kunnen opvangen. 6. Elke leraar kan zelf vormgeven aan de basisondersteuning Op veel scholen staat nog onvoldoende vast wat de basisondersteuning inhoudt (dit wordt o.a. in het SOP vastgelegd). Ook bij leraren is dit nog (deels) onbekend. Het lijkt nog wat te vroeg om hier volmondig ja of nee op te kunnen zeggen. Wel worden Kan leerkracht zowel differentiatie als individuele hulp bieden? kinderen met gedragsproblemen en gedragsstoornissen, leerproblemen en leerstoornissen door leraren in 3% 24% 14% 26% 26% 18% 45% MBO 22% 34% 35% VO 25% PO 29% Ja Nee, alleen één van beiden, het andere schiet er dan bij in Nee, geen van beiden Weet ik (nog) niet alle sectoren vooral met behulp van de interne zorgstructuur begeleid (meer dan de helft) en door circa 1 op de 5 leraren zelfstandig. 30% van de leraren geeft aan dat dit niet onder de expertise van de school valt. 7. Voldoende tijd, ruimte en mogelijkheden om het onderwijs professioneel vorm te geven Tijd is nog steeds de grootste belemmerende factor volgens de meerderheid van alle respondenten. Kortom: We herkennen Code Oranje van de ECPO: Gas geven met passend onderwijs! Het hele onderzoek kun je lezen op cvno.nl/passendonderwijs 2

3 De Vereniging Verslag 26 e Algemene Vergadering Bron: cnvo.nl ( ) De opening door Marieke van den Bosch staat in het teken van verbinding en samenwerking zoeken want samen sta je sterk. Die verbinding heeft CNV Onderwijs ook gevonden door een Nationaal Onderwijsakkoord te sluiten. Jan Veringa is directeur wetgeving en juridische zaken van OCW en hij legt uit hoe de ambities uit het akkoord werkelijkheid kunnen worden. Hij citeert: vernieuwing in het onderwijs moet vanuit het onderwijs zelf komen, uit De nieuwe lijnen voor het onderwijs van morgen, uit Doelstellingen van de Mammoetwet uit die tijd gelden nog steeds, het streven naar talentontwikkeling voor ieder kind. Bewondering voor de verantwoordelijkheid die CNV Onderwijs heeft genomen. Het gaat om meer dan geld, want het zijn stappen naar beter onderwijs. Voorzitter Helen van den Berg blikt daarna terug op het tot stand komen van het onderwijsakkoord. Een lange campagne om na jaren weer salarisverhoging voor onderwijspersoneel te realiseren heeft tot resultaat geleid. Andere ambities uit het onderwijsakkoord komen terug in de arbeidsvoorwaardennota Herkenbare speerpunten zijn meer waardering, meer werkgelegenheid en minder werkdruk. De arbeidsvoorwaardennota wordt aangenomen. Vanuit de stuurgroep onderwijsondersteunend personeel (OOP) wordt speciaal aandacht gevraagd voor de ontwikkelingsmogelijkheden voor het OOP. De sector Hoger Onderwijs benadrukt dat niet alleen professionalisering aandacht moet hebben, maar juist professionele ruimte. De vergadering roept het bestuur op om zich in te spannen de eisen voor het inschrijven in het lerarenregister aan te passen ten gunste van leraren die een arbeidsovereenkomst hebben van minder dan 0,2 fte, zoals invallers. 1-meting Passend Onderwijs De stuurgroep Passend Onderwijs bood met de volgende woorden het onderzoeksrapport officieel aan Helen van den Berg aan: De afgelopen maanden heeft de stuurgroep in nauwe samenwerking met de werkorganisatie en het onderzoeksbureau voor de tweede keer een breed onderzoek uitgezet onder alle leden van CNV Onderwijs. Het resultaat van deze samenwerking willen we vandaag officieel presenteren en overhandigen. De tijd laat het niet toe een volledig verslag te doen van de onderzoeksresultaten, dan zaten we hier tot vanavond laat, maar het past ook niet bij onze opzet. Daarom aandacht voor de opvallendste uitkomsten. Het algemene beeld is dat leraren zichzelf en de school het laagst becijferen en directeuren het hoogst op een schaal van 1-10 voor het in staat zijn tot het geven van passend onderwijs. Gemiddeld kwamen we uit op vieren, vijven en zessen. Dit zijn wel hele magere cijfers voor passend onderwijs. Een goede leraar nodigt in zo n situatie altijd de ouders uit of gaat het gesprek aan met de leerling, het bekende tien-minutengesprek. In dit tien-minutengesprek, dat natuurlijk korter duurt, tijdens de AV willen we dan aandacht voor onder andere de volgende punten die opvallen: - Zes op de tien leraren (PO) vindt het helder waar voor zichzelf de grens lift tussen lichte en zware ondersteuning. Binnen VO en MBO is dit aantal lager: vijf op de tien. Hoe deze zware ondersteuning plaatsvindt is in ruim 60% van de gevallen nog onduidelijk. De taak voor het vormgeven hiervan ligt bij de samenwerkingsverbanden. - Een kwart van de leraren verwacht per 1 augustus 2014 differentiatie én individuele hulp te kunnen bieden. De meesten verwachtten slechts aan één van beide toe te komen. Vanuit het 7-puntenplan vroegen we aandacht voor professionalisering op maat zodat de leraar complexe vaardigheden zou beheersen, hier ligt nog een duidelijke behoefte. Leraren binnen PO en VO hebben meestal als team scholing gevolgd (89%/61%) en in mindere mate individuele scholing (64%/39%), meestal ging deze scholing over HGW, OGW en in het VO ook klassemagement. - We zien gelukkig een toename in het aantal scholen waar het SOP besproken is, maar dit is maar een kleine toename. Nog steeds heeft ruim 2/3 van de scholen het School Ondersteuning Profiel nog niet 3

4 besproken. Vooral onder leraren is nog veel onduidelijkheid, directeuren geven vaker aan dat ze het plan besproken hebben in het team. - Als grootste belemmering geldt (nog steeds) de werkdruk. Leraren, maar ook schoolleiders en IB-ers geven massaal aan dat de veelheid aan taken hen belemmert in het vormgeven van goed passend onderwijs aan alle kinderen. We willen dit tien-minutengesprek natuurlijk positief afsluiten. Gelukkig zien we ditmaal meer succeservaringen vanuit alle doelgroepen. Laten we ondanks alle zorgen niet vergeten dat alle stapjes vooruit in de goede richting gaan. De komende maanden zullen we deze successen presenteren in ZP, SJ en EW. Zo kunnen ze andere scholen uitdagen en stimuleren om zelf weer verder te ontwikkelen. De komende periode zouden wij als stuurgroep graag meer van dit soort tien-minuten-gesprekken voeren, maar dan wel in dialoogvorm. We willen het gesprek aangaan met betrokkenen, met sectorraden binnen de vakbond met mensen uit het veld en met externen. Maar vooral willen we iedereen oproepen een tienminutengesprek over passend onderwijs op de agenda te zetten voor de komende periode. Om hiermee een begin te maken willen we graag het rapport officieel overhandigen aan onze voorzitter Helen van de Berg. Het rapport wordt in de pauze als Sinterklaascadeau aan voorzitters van de stuurgroepen en sectorraden aangeboden met de uitnodiging voor een 10 minuten gesprek. Voor overige belangstellenden ligt er een exemplaar bij de inschrijfbalie dat je zo op kunt halen. Ook staat de digitale versie vanaf vandaag op de site. Helen van den Berg bedankte de stuurgroep hartelijk en bood vervolgens Mr. Jan Veringa van OC&W ook een exemplaar aan waarvan hij later toezegde deze binnen het ministerie bij de juiste mensen onder ogen te brengen. O-factor 5 april organiseert CNV Onderwijs op 1 dag in 12 provincies het evenement de O- factor. Diverse workshops staan in het teken van de talentontwikkeling zowel onderwijspersoneel en leerlingen. De naam O-factor is niet zomaar gekozen: onderwijsinhoud, ontmoetingen, ontspanning en ontdekkingen zijn de woorden die kenmerkend zijn voor de inhoud van het evenement. Slotrede Voorzitter Helen van den Berg sluit de algemene vergadering af met een rede waarin zij de stijl van CNV Onderwijs benadrukt, die van de dialoog. Tegen de tijdsgeest in, maar met resultaten. Zij somt resultaten op die CNV Onderwijs internationaal, nationaal, op schoolniveau en individueel heeft bereikt. Lees hier de slotrede. O-factor Bron: cnvo.nl (november 2013) Met een knipoog naar X-factor zijn wij natuurlijk allemaal mensen met een hoge Onderwijs-Factor. Op 5 april 2014 wordt een landelijk event in 12 provincies georganiseerd rondom dit thema. Vanaf 1 januari kun je je inschrijven, tot die tijd kun je je aanmelden als vrijwilliger in de organisatie of zorgen dat jij en je collega s deze zaterdag vrijhouden in hun agenda. Meer info kun je vinden op of op de facebookpagina:

5 1-meting: Stap voor stap naar passend onderwijs. 10 minuten aandacht voor 7 stappen. De vijf artikelen die nu volgen zijn geschreven door leden van de stuurgroep passend onderwijs en gebaseerd op het onderzoek Stap voor stap naar passend onderwijs. 10 minuten aandacht voor 7 stappen. Daarnaast zijn deelnemers aan dit onderzoek gevraagd om hun verhaal over passend onderwijs te vertellen. Vijf van deze verhalen zijn verwerkt. Met dank aan: Martijn van den Aarssen, Will Verbruggen, Jeroen Kalter, Kees Corbet en Inge Korfker voor de prettige samenwerking en de openheid waarmee zij hun verhaal wilden delen. Wil jij ook je verhaal delen? Mail dan naar passendonderwijs@cnvo.nl Uitdagende kansen voor leerkrachten PO? Bron: AnneMarie Bruurmijn, Stuurgroep Passend Onderwijs ( ) In het PO zijn leerkrachten, IB-ers, directies en onderwijsondersteuners bevraagd. Wat opvalt is dat de bekendheid met de gevolgen van de invoering van passend onderwijs afneemt naarmate men meer op de werkvloer belandt. Het merendeel van de schoolleiders is (gedeeltelijk) bekend met de gevolgen van de wetgeving rondom passend onderwijs. Slechts een kleine groep schoolleiders heeft nog vragen, waarvan de financiering, praktische invulling in de klas en gevolgen voor de werkdruk de grootste vraagpunten zijn. IB-ers verwachten een grotere rol te krijgen in het coachen van collega s. Er blijkt vooral nog onduidelijkheid te zijn hoe in het nieuwe samenwerkingsverband zware ondersteuning aan leerlingen geboden gaat worden en hoeveel extra zorgleerlingen er in de klas mogen komen. Daarom verwachten de meeste leerkrachten dat het niet haalbaar is om zowel differentiatie als individuele hulp te kunnen gaan bieden. Het merendeel van de onderwijsondersteuners heeft geen duidelijk beeld van hun toekomstige rol binnen het passend onderwijs. Het opstellen van een SOP is op de meeste scholen inmiddels gebeurd, maar het merendeel van de scholen heeft het toekomstige SOP echter nog niet besproken binnen het team. Er moeten vaak nog afspraken gemaakt worden rondom de zorgplicht en het aannamebeleid binnen het samenwerkingsverband. Ondanks dat het merendeel van de IB ers inmiddels scholing gevolgd heeft (werken met ontwikkelingsperspectieven, handelings- of opbrengstgericht werken) kunnen de meeste IB ers in het PO slechts gedeeltelijk ondersteuning bieden aan collega s met hulpvragen. Waar IB ers vanaf 1 augustus 2014 terecht kunnen met hulpvragen is in de meeste gevallen nog onbekend of niet uitgewerkt. Weinig zorgleerlingen worden binnen de school zelfstandig door de leerkracht begeleid. In plaats daarvan gebeurt dit meestal via de zorgstructuur of met hulp van externen. De financiële middelen die door de overheid zijn Kinderen met Worden in PO begeleid m.b.v.: Gedragsproblemen/-stoornissen 1. Zorgstructuur (57%) 2. Zelfstandig (24%) Leerproblemen/-stoornissen 1. Zorgstructuur (69%) 2. Zelfstandig (23%) Lichamelijke handicap 1. Zitten niet bij ons op school (47%) 2. Zorgstructuur (21%) IQ < Zorgstructuur (54%) 2. Zelfstandig (18%) Visuele beperkingen 1. Zitten niet bij ons op school (59%) 2. Externen (16%) Auditieve beperkingen 1. Zitten niet bij ons op school (46%) 2. Externen (22%) 5

6 ingesteld (zoals de prestatiebox), zijn vooral ingezet om in te spelen op professionaliseringsbehoeften van alle betrokkenen. De functiemix is nauwelijks benut als vliegwiel voor passend onderwijs. Professionele groei Van leerlingen met gedrags- en leerproblemen is de meeste kennis in huis. Zo ook bij Martijn van den Aarssen, leerkracht groep 7b/8a van Basisschool Het Kompas in het Zeeuwse Oost-Souburg. Na een jaar of 8 voor de klas te hebben gestaan, wilde hij wel eens beginnen aan een stukje zelfontwikkeling. Martijn merkte op dat zijn flexibiliteit verdween en wilde graag eens wat nieuwe inzichten verkrijgen. Het werd voor hem de opleiding Master SEN gedragsspecialist. Martijn blikt terug: Ik moest me verdiepen in de zorgplicht en passend onderwijs. Ik had er wel van gehoord, maar de startdatum lag ergens in een passief stuk van mijn geheugen. We hadden ook wel een studiedag schoolondersteuningsprofielen gevolgd, maar draagvlak creëren, effectieve plannen maken en voorbereiden kwamen niet aan de orde. Jammer, want naarmate ik meer theorie las, werd ik steeds enthousiaster over passend onderwijs. Het betrekken of informeren van de werkvloer rondom de invulling van passend onderwijs door de samenwerkingsverbanden, laat hier en daar nog te wensen over. Veel leerkrachten voelen zich dan ook (enigszins) niet betrokken bij de invoering van passend onderwijs, zo bleek uit de 1-meting. Men voldoet niet met het doormailen van een publicatie of nieuwsbrief, of het opstellen van een ondersteuningsprofiel en het later niet activeren. We spreken over een groot verandertraject! Daarin moet gekeken worden naar de verandercapaciteit van mensen, er moet draagvlak gecreëerd worden, er moet een implementatiecyclus worden gevolgd, merkt Martijn op. Onvoldoende tijd (werkdruk) en te weinig mankracht is in vrijwel alle gevallen de grootste belemmering voor de invulling van passend onderwijs op scholen. Martijn vindt het jammer te moeten ervaren dat medewerkers in het onderwijs niet beter voorbereid worden op deze grote verandering. De overheid is niet laat: er wordt al decennia over een geschikte vorm van passend onderwijs gepraat. Naar mijn idee hadden besturen en directies dit beter op kunnen pakken, concludeert hij. Scholen zijn duidelijk nog niet helemaal klaar voor passend onderwijs: alle rollen scoren gemiddeld rond de 4, 5 of 6 op een schaal van 1 (totaal niet) t/m 10 (helemaal klaar). Martijn lijkt wel klaar om een nieuwe stap vooruit te zetten en besluit enthousiast: Gelukkig heb ik mijn flexibiliteit hervonden en kunnen er naast de rapportavonden, voortgangsgesprekken, vergaderingen, ouderavonden en voorbereidingswerk wel wat activiteiten en bijeenkomsten bij. Grote verschillen in het VO Bron: Katalin de Kleuver, Stuurgroep Passend Onderwijs ( ) Bijna 500 mensen uit het voortgezet onderwijs deden mee aan de 1-meting. Dit is meer dan de vorige keer en geeft ook aan dat passend onderwijs meer is gaan leven in het afgelopen jaar. Bijna 80% van de zorgcoördinatoren weet wat van hen verwacht wordt vanaf 1 augustus Er zijn stappen gezet: zo geeft nu nog maar 22% van de schoolleiders aan geen SOP te hebben, vorig jaar was dat bijna de helft. Schoolleiders in VO zijn goed op de hoogte van de beschikbare (financiële) middelen per 1 augustus 2014, maar liefst 78% weet hier (deels) van. Wel opvallend dat de zorg-coördinatoren hiervan veelal nog niet op de hoogte zijn, maar 40% weet er voldoende vanaf. Enige nuancering is hier wel aan te brengen: 75% van de schoolleiders zou wel graag meer willen weten over de financiering.

7 Kijkend naar het schoolbeleid zien we dat er sinds de 0-meting vooral gewerkt is aan een duidelijke profilering van de schoolkwaliteiten (59%) en aan de scholing van het personeel (56%). Dit lazen we ook terug in een aantal succeservaringen. Via de 1-meting kwamen wij in contact met Will Verbruggen, eindverantwoordelijk schoolleider bij de Limburgse scholengemeenschap Sint Ursula en lid van het dagelijks bestuur van het samenwerkingsverband VO. Hij is met recht trots op de stappen die gezet zijn om passend onderwijs te realiseren. Het Schoolondersteuningsprofiel is klaar, het team wordt regelmatig geïnformeerd over passend onderwijs en in het samenwerkingsverband wordt gewerkt met werkgroepen waarin werknemers van de diverse scholen plaatsnemen. Will draagt er zorg voor dat wat in de werkgroepen besproken wordt op bijvoorbeeld het gebied van budgettoewijzing, professionalisering en dergelijke door deze werknemers wordt teruggekoppeld aan de collega s. Deze terugkoppeling naar het team is positief. Daar waar 19% van de schoolleiders het team nog niet heeft geïnformeerd past dit voorbeeld bij de meerderheid (74%) die het team over het SOP heeft geïnformeerd en de 67% die het team over de ontwikkelingen in het samenwerkingsverband heeft geïnformeerd. De antwoorden van zorgcoördinatoren bevestigen dat ze goed geïnformeerd zijn, maar het merendeel van de docenten heeft nog vragen. Bijna de helft van de zorgcoördinatoren weet wat het standpunt t.o.v. lichte en zware ondersteuning is en 53% van de docenten weet wat er van hen verwacht wordt met de ingang van passend onderwijs. Dat is een groot verschil vergeleken met de 78% leidinggevenden. Ondanks de informatie die het merendeel van de directeuren nu gegeven heeft, voelt bijna de helft van de docenten zich niet of nauwelijks betrokken (zie figuur in artikel MBO). Praktijk in en om de klas Van de leraren geeft 1/3 aan onvoldoende ondersteund te worden. De overige leraren worden vooral ondersteund met behulp van expertise binnen de school. Het is opvallend dat scholing in het VO vooral in teamverband georganiseerd is, zelden volgt iemand individuele scholing. Leraren geven zichzelf een 4,6 en de school een 4,5, dat is lager dan hun collega s in PO. Binnen het VO kan ruim de helft van de zorgcoördinatoren voldoende ondersteuning bieden aan leraren en kan 43% dit gedeeltelijk. Ze geven zichzelf een 5,7 en de school een 4,9. Al met al blijft er een groot verschil tussen de man/vrouw in de klas en de leidinggevende: deze laatste geeft zichzelf ruim een punt meer (5,7) en beoordeelt ook de school bijna een punt hoger (5,4). De ideale voorbereiding Will is enthousiast over wat hij noemt de ideale voorbereiding op Passend Onderwijs voor onze docenten en medewerkers. Hij schrijft: Wij zijn ruim vijf jaar geleden gestart door samen met een REC-4-school leerlingen uit het speciaal onderwijs die daarvoor redelijkerwijze in aanmerking komen, in twee jaar te laten schakelen van speciaal naar regulier onderwijs in de zogenaamde syntheseklassen (link naar nieuwsfilmpje over deze syntheseklassen, vanaf minuten). Met een extra steuntje in de rug laten we leerlingen met een autistisch spectrum in kleinere klassen op het grensvlak van wat wettelijk mag en kan schakelen naar reguliere onderwijs. Voor deze syntheseklassen is er een schakelcoach die de mentor, de leerlingen en de leraren ondersteunt. Daarnaast volgen de betrokken leraren scholing om met de doelgroep om te leren gaan. De bedoeling is dat na een schakelperiode de leerlingen in toenemende mate zelfstandig kunnen functioneren in het reguliere onderwijs. Een prachtig voorbeeld van scholing in de praktijk; door deze leerlingen nu al op te vangen, kunnen leraren immers ervaring opdoen die geen enkele cursus kan bieden! 7

8 MBO zet kleine stapjes Bron: Katalin de Kleuver, stuurgroep Passend Onderwijs ( ) Vanuit het MBO kregen we 120 reacties, waarvan de grootste groep (91) docent is. Dat maakt het niet eenvoudig om grote uitspraken te doen over de kwaliteit van passend onderwijs in het MBO. In het MBO is nog behoefte aan duidelijkheid over de invulling op bestuurlijk en praktisch niveau. Eén van de leden, Kees Corbet, meldde hierover zijn zorgen. Docenten in het MBO geven zichzelf en de school een 4,2. Zorgcoördinatoren of medewerkers studie en handicap becijferen zichzelf hoger, met een 6,5. Waar komen deze cijfers vandaan? Wat houdt passend onderwijs in? Sommige respondenten uit het MBO hoorden zeer recent voor het eerst dat zij iets met passend onderwijs moesten doen. Van de docenten is 40% (deels) op de hoogte van wat na 1 augustus 2014 van hen verwacht wordt en datzelfde percentage weet waar voor het team de grens ligt tussen lichte en zware ondersteuning. Bij 13% is inmiddels wel een standpunt bepaald over de grenzen van passend onderwijs, maar de grootste groep docenten weet het niet. Het merendeel heeft ook nog geen scholing gevolgd om passend onderwijs te kunnen realiseren. Door deze (on)bekendheid met passend onderwijs is het niet vreemd dat slechts 33% van de docenten zich betrokken voelt bij passend onderwijs (zie ook figuur). Dit geldt ook voor het ondersteunend personeel in het MBO, 1 op de 6 is voldoende op de hoogte van de ontwikkelingen op dit gebied. Zorgcoördinatoren en Medewerkers studie en handicap zijn wel beter op de hoogte, maar ook zij vinden dat de organisatie er minder klaar voor is, zo bleek uit de 5,7 die zij gemiddeld gaven. Op welke manieren zijn leerkrachten betrokken bij de invoering? Geïnformeerd door de directie/intern begeleider Studiedag(en) van de stichting/het bestuur Schriftelijke/digitale informatie van de stichting/bestuur Zelf actie ondernomen om betrokken te worden Studiedag(en) van het samenwerkingsverband Schriftelijke/digitale informatie van het samenwerkingsverband Betrokken bij het opstellen van het school ondersteuningsprofiel Betrokken bij het vormgeven van het beleid Leerkracht is hierbij niet betrokken door school/bestuur/samenwerkingsverband 26% 13% 22% 9% 21% 19% 3% 10% 7% 9% 11% 8% 3% 12% 8% 1% 11% 4% 0% 5% 3% 4% 21% 34% 41% 46% PO VO MBO 67% Een beleidsmedewerker én ouder maakt zich zorgen Kees Corbet zijn ervaring illustreert helaas deze onderzoeksgegevens. Hij is werkzaam als beleidsmedewerker op een MBO en daarnaast ouder van een rugzakleerling in het MBO (Niveau 3). Zijn dochter heeft een rugzak (LGF) en heeft daarmee niet alleen recht op extra ondersteuning maar brengt ook geld mee. Dit bleek echter onbekend binnen de school. De zorgcoördinator is wel actief betrokken, maar Kees Corbet merkt dat dit bij docenten veel minder is.

9 Over de begeleidingsmogelijkheden maakt Kees Corbet zich echt zorgen. Als vader van én als collega. Hij schrijft dat: met de invoering van een dyscalculie/erwd-versie van het rekenexamen men in zijn organisatie niet staat te trappelen om studenten extra te begeleiden. Ook dit lijkt bij meerdere MBO s te gelden: één derde van de docenten zegt dat ze onvoldoende ondersteuning krijgen om begeleiding vorm te geven en nog eens één derde weet het niet. Toch is er gelukkig (!) voor de overige 27% wel voldoende expertise binnen de organisatie aanwezig. Kleine stapjes Kijkend naar deze kant van de medaille is er heel veel werk aan de winkel in het MBO. Maar gelukkig zit er ook een keerzijde. Op bestuurlijk vlak lijkt er wel beweging te zijn: de helft van de vijftien zorgcoördinatoren zegt een standpunt omtrent de zorgplicht te hebben. Dit lijkt nog niet bij alle docenten bekend, aangezien 33% aangaf dat er een standpunt bepaald is. De kwaliteit van de docenten komt globaal overeen met de overige 2 sectoren: 22% kan zowel individuele hulp als differentiatie bieden. Binnen het MBO valt op dat werkdruk minder vaak als belemmering wordt genoemd maar de politieke ontwikkelingen werken vaker verwarrend en belemmerend. De hoogste tijd om binnen het MBO duidelijkheid te verschaffen en/of te vragen. Een tien-minutengesprek met je collega s of met je leidinggevende zal al heel veel vragen ophelderen! Hoe kan de expertise van de Ambulant begeleiders benut worden? Bron: AnneMarie Bruurmijn, Stuurgroep Passend Onderwijs ( ) De toekomst voor ambulant begeleiders is vaak nog onbekend. De grootste groep (38%) ziet de toekomst van de AB-dienst als expertisecentrum voor het samenwerkingsverband, een kleine groep (9%) denkt dat de dienst in de huidige vorm zal blijven bestaan, maar in de meeste gevallen (81%) is het nog niet bekend hoe de expertise van de ambulant begeleiders zal worden ingezet. Volgens ambulant begeleiders richt het samenwerkingsverband zich echter meestal alleen op de bestuurlijke inrichting en in slechts een kwart van de gevallen ook op het behoud van de expertise van de AB-dienst. Een minderheid van de ambulant begeleiders (19%) voelt zich dan ook voldoende betrokken bij de invoering en gevolgen van passend onderwijs en veel ambulant begeleiders vinden de houding van de samenwerkingsverbanden afwachtend. De meeste AB-diensten (72%) hebben geen personeel ondergebracht bij een samenwerkingsverband; dit terwijl dat vaak wel de bedoeling was (voor 52%). Ruim een kwart zegt dat dit wel is gebeurd. Het personeel is dan meestal als gedetacheerde of ambulant begeleider ondergebracht. Inspirerend Een inspirerend initiatief, dat zij graag wil delen, is toegestuurd door Inge Korfker. Inge werkt op dit moment als kennismakelaar, in dienst van PCPO De Vier Windstreken, één van de besturen in het samenwerkingsverband WSNS3304 te Gouda. In het kort vertelt zij hier wat haar werk als kennismakelaar inhoudt. Binnen het bestuur werd geconstateerd dat de scholen veel van elkaar kunnen leren, maar dat dit vaak niet van de grond komt, omdat vraag en aanbod niet bij elkaar bekend zijn. Ik ben toen aangesteld als kennismakelaar. Ongeveer 6 à 7 keer per jaar organiseer ik een kenniscafé van uur. Door mijn werk als (preventief) ambulant begeleider, ben ik goed op de hoogte van de vragen die leven op de werkvloer. Daarnaast heb ik nauw contact met het bovenschools management over de inhoud van de bijeenkomsten, vertelt Inge. Voor de middagen zoek ik meestal twee sprekers, die vertellen over een bepaalde aanpak, een interessante methode of bijvoorbeeld een didactisch onderwerp. Alle sprekers zijn 9

10 afkomstig uit ons eigen bestuur. Onderwijsmensen zijn gewend om voor een groep te staan, dus kan ik als kennismakelaar putten uit een grote bron van potentiële sprekers, vervolgt Inge enthousiast. Wat zijn de sterke punten van deze aanpak? Omdat het mensen uit de eigen omgeving zijn, is de situatie herkenbaar en lijkt een aanpak eerder haalbaar. Dat spreekt enorm aan. Ook de tijd is een groot voordeel: één middag na schooltijd is voor iedereen een goed haalbare tijdsinvestering. Tijdens het kenniscafé is veel ruimte om met elkaar te overleggen, tussen de sprekers door aan de hand van een gerichte vraag of opdracht en aan het eind tijdens een vragenronde en discussie. De sfeer is open en ongedwongen en men is er echt op uit om te leren van elkaar. Onderwerpen die aan de orde zijn geweest zijn bijvoorbeeld: de aanpak van pesten met een steungroep, kids skills, omgaan met onveilig gedrag (voor directies) en het werken met combinatiegroepen (wegens succes herhaald). Bevlogen gaat Inge verder: Als ambulant begeleider wijs ik de leerkrachten die ik coach soms op kenniscafés die aansluiten bij hun hulpvraag en het werkt goed om na een kenniscafé met leerkrachten door te praten over het hanteren van een bepaalde aanpak voor hun specifieke zorgleerling. Ambulant begeleiders hebben zelf natuurlijk ook veel kennis, die ze zouden kunnen delen binnen dit concept. Volgens de meeste respondenten (64%) is er door de samenwerkingsverbanden niets gedaan om de geschetste gevolgen uit de 0-meting te voorkomen (o.a. meer thuiszitters, behoefte aan ondersteuning leraren, verlies van expertise). De grootste belemmeringen voor het veranderingsproces zijn volgens de ambulant begeleiders onduidelijkheid vanuit het samenwerkingsverband (71%), de afwachtende houding of onwetendheid van scholen (60%) of dat het samenwerkingsverband te terughoudend is met het maken van beleid (50%). De cijfers die Ambulant begeleiders zichzelf en de dienst geven illustreren dit nog eens: zichzelf geven ze net een voldoende, de dienst een onvoldoende. Klaar voor passend onderwijs? Ook Inge weet nog niet hoe haar expertise in de toekomst zal worden Ambulant begeleider Ambulante dienst ingezet. Er wordt over gedacht welke plek de kennismakelaar in het nieuwe samenwerkingsverband PO Midden Holland kan krijgen. Inge besluit: Onder de leerkrachten heerst bezorgdheid over de komst van passend onderwijs. Ze willen er klaar voor zijn, maar weten niet goed hoe ze zich kunnen voorbereiden. Kenniscafés zijn een goedkope en effectieve oplossing om de kennis en vaardigheden van de leerkrachten te vergroten. Medezeggenschap: betrokkenheid en draagvlak Bron: AnneMarie Bruurmijn, Stuurgroep Passend Onderwijs ( ) Aan de 1-meting deden 314 leden van een medezeggenschapsorgaan mee. Bijna 90% van hen is MR-lid (zowel binnen het PO als het VO). Ook is een substantiële groep lid van de GMR. (PO: 36%, VO: 22%). Veel medezeggenschapsleden weten nog niet (precies) wat hun rol is als (G)MR/OPR/OR-lid rondom de invoering van passend onderwijs. Dit geldt zowel voor het PO (ruim de helft) als het VO (ruim een derde). De medezeggenschapsorganen zijn vaak wel geïnformeerd over de invoeringsstappen van passend onderwijs binnen het samenwerkingsverband (PO: 69%, VO: 83%), maar bij het beleid rondom de positie van ouders en hoe de ondersteuningsmiddelen worden ingezet binnen de school zijn zij echter minder vaak betrokken. Dit maakt dat in een minderheid van de gevallen de ontvangen informatie voor de leden van de MR/OR voldoende is om een onderbouwd advies te geven t.a.v. het SOP, dit geldt met name voor het PO.

11 Medezeggenschapsleden zijn gemiddeld zeker nog niet klaar voor passend onderwijs, zij geven zichzelf en de (G)MR/OR/OPR gemiddeld nog geen 5. Gebrek aan kennis en tijd zijn de voornaamste belemmeringen voor (G)MR/OPR-leden om hun taak vorm te geven. Bekend met rol rondom invoering passend onderwijs? Ja, dat heeft een collega/bestuur/directie verteld 25% 41% Ja, door informatie hierover te zoeken 20% 35% Ja, door informatie op cnvo.nl Ja, door scholing via de vakbond Ja, door scholing via een andere instelling 15% 10% 11% 7% 9% 26% PO VO Min of meer 28% 28% Nee 7% 27% Waar liggen nu de kansen? Uit het onderzoek blijkt dat de (G)MR/OR voornamelijk door de directie over de inrichting van passend onderwijs geïnformeerd wordt (PO: 71%, VO: 67%) en hierbij in de meeste gevallen geen actieve rol speelt. Een medezeggenschapsorgaan kan natuurlijk wel van zich laten horen en initiatief nemen. Een positieve ervaring omtrent actief meedenken en -doen wordt gedeeld door Jeroen Kalter, voorzitter van de deelraad van de Daaf Gelukschool, bij het tot stand komen van een SOP en een OPR. We zijn ook wel trots op het werk dat we doen. Op school, maar ook in de deelraden. Jeroen beschrijft: Bij ons op school hebben we een bijzondere situatie. Wij zijn een school die uit twee scholen bestaat. Eén deel is VSO-rec4 en één deel is VMBO-K/T-LWOO. Doordat we twee aparte scholen zijn die gezamenlijk optrekken (zelfs onder aparte BRIN-nummers) is een samenwerking tussen de twee deelraden een noodzaak. In de medezeggenschap is er een verdeling waar we op de werkvloer gelukkig niet teveel hinder van ondervinden. Afgelopen schooljaar hebben we met onze schoolleiding de nieuwe medezeggenschapsstructuur opgebouwd en die vullen we nu verder in. Passend onderwijs is voor onze school de basis. Al onze leerlingen behoeven ondersteuning. Didactisch, sociaal emotioneel en soms zelfs medisch. Terugblikkend: Afgelopen jaar heeft de schoolleiding een ondersteuningsprofiel geschreven voor de VSO-tak (vestiging Gunningschool) en de LWOO-tak (Daaf Gelukschool). Toen er eenmaal een concept lag zijn de twee deelraden gevraagd om er op te reageren. We bleken nogal veel vragen te hebben en behoorlijk wat kritische opmerkingen. Vervolgens heeft de schoolleiding ons gevraagd om gezamenlijk de tekst te herschrijven. De twee voorzitters hebben dit gedaan en in een open gesprek met de schoolleiding ligt er nu een SOP dat door de organisatie gedragen wordt en als uitgangspunt kan dienen voor ons didactische en pedagogische handelen. Aanleverende scholen, ouders en toekomstige leerlingen kunnen lezen wat wij te bieden hebben. Jeroen heeft nog meer positiefs te melden: Daarnaast hebben mijn collega-voorzitter en ik ons met nog zo'n dertig collega MR-leden bezig gehouden met de opzet van een OPR en een reglement voor die OPR van het samenwerkingsverband VO zuid Kennemerland. Wat mijn opviel bij onze collega s was dat vrijwel iedereen 11

12 die hier aan deelnam in staat was verder te kijken dan het eigen schoolbelang en graag iets wilde neerzetten dat recht doet aan de wens om alle leerlingen te voorzien van passend onderwijs. Er is bovendien gewerkt aan draagvlak en betrokkenheid: Daardoor is er een OPR gekomen met een eerlijke verdeling over de onderwijscategorieën (VSO/PRO, VMBO en HAVO/VWO). Voor iedere achterban is gewaarborgd dat ze zicht terug kunnen vinden in de OPR. Iedere genoemde categorie krijgt 4 van de 12 zetels in de OPR. Optimistisch besluit Jeroen: Hopelijk zal de toekomst uitwijzen dat het ons gelukt is om iedere leerling de passende ondersteuning te laten krijgen. Zowel binnen het samenwerkingsverband als binnen de Daaf Gelukschool en de vestiging Gunning op de Daaf Gelukschool. Beleid/Politiek ECPO houdt op te bestaan, maar de invoering van passend onderwijs moet verder! Bron: Frank Bulthuis, secretaris stuurgroep Passend Onderwijs ( ) Maandag 25 november presenteerde de Evaluatie Commissie Passend Onderwijs de Routeplanner Passend Onderwijs. Het is een evaluatie plan én een nulmeting in één. De commissie draagt de evaluatie rol over aan het nationaal regieorgaan voor onderwijsonderzoek (NRO). Dat orgaan krijgt er een flinke kluif aan. Onderzoek in een gevarieerd veld dat, zo typeert ECPO dat, verschillende wegen bewandelt naar het educatieve Rome. Toekomstige onderzoekers worden tegelijkertijd geconfronteerd met het gegeven dat niet ieders educatieve Rome op dezelfde plaats ligt. De slotconferentie bood de gelegenheid om kennis te nemen van de laatste onderzoeken die bedoeld waren om een soort startpunt te bepalen. Onderzoek naar de positie van leraren en ouders, onderzoek rond ontwikkelingsperspectieven, zorgtoewijzing en de vorming van samenwerkingsverbanden. Bij de aanbieding van Routeplanner gaf de ECPO een duidelijk signaal af: baseer je bij de verdere gesprekken op school, in de besturen en de samenwerkingsverbanden maar zeker ook met ouders op de feiten. Niets is verlammender als je te laten reageren door angst. Een heldere factsheet komt daarbij goed van pas. Er werden in de presentaties mooie metaforen neergezet, maar de metafoor met de duidelijkste boodschap was die van het verkeerslicht: code oranje. Jan Gispen (voorzitter ECPO) zei daarover: je zou kunnen remmen, maar in deze fase van voorbereiding ook kunnen besluiten om gas te geven. De invoering van Passend Onderwijs heeft een zet nodig. Ministerie van Onderwijs, organisaties van ouders, leraren, schoolleiders en schoolbesturen moeten de handen ineen slaan om Passend Onderwijs zonder kleerscheuren over het kruispunt van 2014 te loodsen. Hij vervolgde met: Het wordt nu de hoogste tijd voor meer aandacht voor de inhoud: elke leerling het beste onderwijs of de beste onderwijsplek aanbieden. Bij dit laatste advies van de ECPO aan de staatssecretaris sluit de stuurgroep Passend Onderwijs zich graag aan: de betrokken organisaties moeten zo snel mogelijk met elkaar in gesprek, intensief ondersteund door het ministerie, over de inhoud van passend onderwijs. Met het uitbrengen van dit themanummer, dat gebaseerd is de praktijk van dit moment, en de oproep voor 10 minuten gesprekken voor het eind van 2013, geeft CNV Onderwijs direct gevolg aan dat advies.

13 De Werkvloer Inspelen op Passend Onderwijs: Lancering M-kaarten Bron: nationaleonderwijsgids.nl ( ) Bij Onderwijscentrum De Twijn in Zwolle vond woensdag de lancering plaats van leskaarten voor scholieren die een chronische ziekte of een lichamelijke beperking hebben. Dat meldt Weblogzwolle.nl. Doel van de M-kaarten (Motoriekkaarten) is om het voor deze groep leerlingen mogelijk te maken om op hun eigen niveau mee te doen aan de gymlessen op school. De M-kaarten zijn het resultaat van een samenwerking tussen Onderwijscentrum De Twijn en Bewegen Samen Regelen. Met deze kaarten spelen beide organisaties alvast in op de invoering van de Wet passend onderwijs per 1 augustus 2014 Onduidelijkheid over rol directeuren Bron: AVS.nl ( ) Bij veel schooldirecteuren heerst onduidelijkheid over hun rol bij de invoering van passend onderwijs. Dat blijkt uit een enquête van de AVS. In totaal hebben meer dan directeuren de vragenlijst ingevuld. Slechts 17 procent van de directeuren weet wat er moet gebeuren voor het succesvol invoeren van passend onderwijs. Voor bijna de helft van de directeuren geldt dat zij vrijwel geen duidelijkheid hebben over de procedures die gevolgd moeten worden bij passend onderwijs. De directeuren zullen, samen met het lerarenteam, een beeld moeten hebben van de vaardigheden die nodig zijn voor passend onderwijs. Hoewel de directeuren een redelijk goed beeld hebben van de huidige competenties binnen het team, is het slechts bij 19 procent duidelijk hoe ze met hun team naar de gewenste situatie moeten komen om passend onderwijs te laten slagen. Lees meer. Uit de Media Het wordt pas wat als nú de schouders eronder gaan Bron: Algemeen Dagblad ( ) Scholen laks met passend onderwijs Op veel basisscholen moet het kwartje nog vallen, maar volgend jaar moeten zij passend onderwijs aanbieden. Dus ook onderwijs op maat aan kinderen met een rugzakje. En daar moet je je als school wel op voorbereiden. Dat gebeurt nog te weinig en de tijd dringt Zo begint het artikel dat afgelopen woensdag verscheen in het Algemeen Dagblad. Renske Baars had een interview met Joany Krijt (Dagelijks bestuur CNVO, betrokken bij Passend Onderwijs) Katalin de Kleuver (stuurgroep Passend Onderwijs). 13

14 In het artikel worden enkele gegevens uit de 1-meting aangehaald en daarnaast ook een praktijkvoorbeeld gegeven. Op de Schakel houden ze het liefst alle kinderen binnen de school om kindnabij onderwijs te kunnen bieden. Daarbij kijken ze als team wel naar de mogelijkheden van de leraar en de klas. Joany Krijt pleit voor een krachtleraar op elke school, die het absolute aanspreekpunt is voor passend onderwijs. De overheid moet hier dan wel geld voor vrij maken Tot slot spreekt Joany Krijt haar zorg uit: Als scholen weinig doen en niet weten waar de grenzen van de school liggen, dan worden de leerlingen daar uiteindelijk de dupe van. Het hele artikel is bij verschijnen van deze nieuwsbrief allen op papier te lezen, in de krant van woensdag. Hoe bereiden leraren zich voor op Passend Onderwijs? Bron: Intermediair.nl ( ) In een artikel over de leraren en passend onderwijs wordt Ria Portman, begeleider van een pionier (voorloper) uit het PO geïnterviewd. Zij geeft aan dat de leraar de grootste succesfactor is, maar ook dat het allemaal wel meevalt. Het beeld is dat leraren straks veel probleemleerlingen in de klas krijgen met gedragsproblemen of met lichamelijke of psychische handicaps. Nu zien ze dat het meevalt. Er verandert niet zoveel. In het artikel geeft zij haar visie op zorgplicht, beleid en het tijdgebrek (werkdruk). Het artikel sluit af met een overzichtelijk tijdpad. Om het hele artikel te lezen, volg deze link. Agenda Conferentie Masterplan Dyscalculie mbo Bron: kpcgroep.nl ( ) In opdracht van het ministerie van OCW ontwikkelt KPC Groep samen met de Steunpunten taal en rekenen vo en mbo het Masterplan Dyscalculie. Het Masterplan Dyscalculie biedt scholen en onderwijsinstellingen (po, vo, (v)so en mbo) handreikingen om ernstige rekenproblemen en dyscalculie bij leerlingen en studenten te signaleren, diagnosticeren en hen daarna te kunnen doorverwijzen. Daarnaast biedt het Masterplan scholen handreikingen om leerlingen en studenten met dyscalculie op een geïntegreerde manier zó te ondersteunen dat zij onderwijs op hun eigen niveau kunnen volgen. 3 conferenties De steunpunten taal en rekeningen en KPC Groep organiseren in december 3 conferenties voor de verschillende onderwijssectoren. Waar en wanneer maandag 9 december conferentie voor vo, vso en praktijkonderwijs. woensdag 11 december conferentie voor po en so. donderdag 12 december conferentie voor mbo.

15 De conferentie vindt plaats in het Postillion Hotel in Bunnik. De conferentie duurt van tot uur. Meld u aan voor de conferentie voor het mbo. De kracht van het oplossingsgericht werken. Bron: lecso.nl ( ) In samenwerking met de Mytylschool Tilburg is er op 12 maart 2014 een studiedag over de kracht van het oplossingsgericht werken. De oplossingsgerichte benadering sluit nauw aan bij de opdracht van passend onderwijs. Sprekers zijn o.a De Finse psychiater Ben Furman (de auteur van Kids' Skills), Caroline Beumer (de auteur van Mission Possible), Tischa Neve en Dick J. van Dijk Meer info en aanmelden kan bij Marja van Esch (contactpersoon Mytylschool Tilburg) m.van.esch@tele2.nl en op Via deze link vindt u de link om het volledige programma downloaden. 15

16 Lees verder Halfmaandelijks overzicht toegankelijk via MijnCNVO (herhaling) Deze nieuwsbrief wordt samengesteld op basis van een halfmaandelijks overzicht dat op verzoek van de Stuurgroep Passend Onderwijs wordt samengesteld. Niet alle berichten kunnen geplaatst worden. Voor geïnteresseerden zijn de overzichten toegankelijk via MijnCNVO. Als je onder Vul je gegevens aan ook het vinkje bij passend onderwijs aan hebt staan, dan krijg je onder Verenigingsnieuws toegang tot de betreffende overzichten. 16