DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE SLUIS IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE SLUIS IN 2012 Definitief Utrecht, februari 2013 H Pagina 1 van 26

2 Pagina 2 van 26

3 INHOUD Voorwoord 5 1 VVE in de gemeente Sluis Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Sluis Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE-beleid 10 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen 15 3 Conclusies 19 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 21 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen 25 Pagina 3 van 26

4 Pagina 4 van 26

5 Voorwoord In de Memorie van Toelichting bij de wet Ontwikkelingskansen door kwaliteit en Educatie (OKE-wet) wordt een zogenaamde bestandsopname voor- en vroegschoolse educatie (VVE) aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandmiddelen krijgen van het Rijk. In 2010 is de OKE-wet aangenomen en wordt vanuit dat kader na de bestandsopname in deze gemeente het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat in principe periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVE-toezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De hoofdinspecteur primair onderwijs, dr. A. Jonk Pagina 5 van 26

6 Pagina 6 van 26

7 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Sluis. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. In bijlage 1 staan de antwoorden van de zelfevaluatie van de gemeente. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft tevens een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de bezochte voor- en de vroegscholen. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 7 van 26

8 Pagina 8 van 26

9 1 VVE in de gemeente Sluis De gemeente Sluis heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de achtergrond van de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen. De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd. De zelfbeoordeling van VVE-context en condities. 1.1 Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Sluis In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom heeft de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dit overzicht nader ingevuld: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Sluis. Voorschool: Voorschool: Vroegschool: Locatie peuterspeelzaal kinderdagverblijf basisschool De Bengelbak* (Het Vangnetje) Vorstenman van Aardenburg/Eede (De Opkikker) Oyenschool* Sint Jozef (Op Dreef) De Kreukeltjes De Duizendpoot (OBS Breskens) Breskens (De Schippertjes) Pippeloentje Het Springtij Het Tij Zuidzande/Cadzand Europaschool Dikkertje Dap t Gabbertje Molenbolwerk IJzendijke Zeker zo leuk (Klein Duimpje) Kindercentrum Juultje 4 Prinses Irene* Schoondijke Kids* (De Schavuitjes) Meerstromenschool Groede/Nieuwvliet Pimpampoentje (De Berenboot) (Het Bereneiland) Kindercentrum Kidz St. Bavo (De Berenburcht) Oostburg (Pinokkio) (De Kabouterhut) J.H. van Dale Sluis Toelichting: Alle in de tabel genoemde locaties kregen een digitale vragenlijst toegestuurd. Op twee locaties na, werden deze locaties door de gemeente benoemd als VVE-locatie. De inspectie voegde zelf de Vorsterman van Oyenschool en De Berenburcht toe op grond van het percentage kleuters met een extra leerlinggewicht. (Voor)scholen met een * zijn daarnaast bezocht. De voor- en vroegscholen die in een zelfde rij genoemd worden, participeren binnen hetzelfde VVE-cluster en voeren regelmatig overleg met elkaar over VVE. De locaties die tussen haakjes staan genoemd, kregen wel een vragenlijst maar retourneerden deze niet (ondanks een herhalingsverzoek). Pagina 9 van 26

10 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd De inspectie ontving van de gemeente Sluis als toelichting op de vragenlijst tevens het volgende document: VVE beleid Sluis; Actviteitenplan 2011; Actviteitenplan 2012 (geredigeerde conceptversie). 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de inspectie het VVE-beleid en de uitvoering daarvan als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld (*) en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3* 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 2 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 3 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 1 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 3 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3* Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: 1. Verbeterpunten met een afspraak. 1a9 Resultaten van VVE (art. 167 WPO, lid 1b) Op gemeentelijk niveau dienen afspraken gemaakt te worden over de resultaten van VVE. De Memorie van Toelichting bij de OKE-wet geeft voorbeelden, zonder uitputtend te zijn: - het aantal kinderen dat een niveau stijgt; - het aantal kinderen dat bijvoorbeeld minimaal op niveau C zit; of - afspraken over de minimale woordenschat aan het einde van groep 2. In het document VVE heeft de gemeente Sluis voornemens geformuleerd om met het scholenveld tot afspraken te komen over de normering van de vorderingen van peuters en kleuters. In de jaarplannen zijn hiertoe nog geen concrete acties geformuleerd. De zelfevaluaties van de vroegscholen bevestigen dit beeld. De vroegscholen geven aan dat dergelijke afspraken niet gemaakt zijn. Om deze reden waardeert de inspectie deze indicator Pagina 10 van 26

11 net als de gemeente zelf als verbeterpunt. De inspectie spreekt met de gemeente af dat in samenspraak met de betrokken partners resultaatafspraken zijn vastgelegd vóór 1 augustus Verbeterpunten 1a2 Het bereik (peuters) (art. 166 WPO). Dit betreft zowel het aantal aangeboden kindplaatsen (voor hoeveel doelgroepkinderen zijn er plaatsen gecreëerd) als het aantal bezette VVE -kindplaatsen (hoeveel VVE -kindplaatsen worden ook daadwerkelijk bezet door doelgroepkinderen). De eisen die aan een VVE -kindplaats gesteld worden zijn zaken als: er wordt gewerkt met een integraal VVE -programma, de leidsters zijn VVE -geschoold, er wordt voldoende VVE per week gegeven enz. De gemeente Sluis geeft aan dat zij weet hoeveel VVE-plaatsen zij dient te creëren volgens de rijksdefinitie en creëert daartoe ook voldoende VVE-plaatsen. De gemeente heeft echter bepaald dat niet langer de rijksdefinitie uitgangspunt is, maar een eigen definitie. Zij weet niet hoeveel doelgroepkinderen er volgens de eigen definitie zijn (volgens de zelfrapportage) en kan het percentage bereik dan ook niet betrouwbaar vaststellen. 1a3 De toeleiding (art. 167 WPO, lid 1a, 2) Bij de toeleiding wordt gewaardeerd óf die op gemeentelijk niveau geregeld is en of daar een verantwoording bij wordt gegeven, met name hoe wordt geprobeerd het non-bereik aan te pakken. De gemeente Sluis heeft toeleidingsprocedure helder beschreven (VVE-beleid ). Op grond van dit beleid zou zij zicht moeten hebben op het zogenaamde non-bereik. De gemeente geeft in de zelfevaluatie echter aan dit zicht niet te hebben, waarmee deze indicator een verbeterpunt wordt. Blijkbaar worden de gegevens waarover de JGZ conform de procedures zou moeten beschikken, niet aangewend om kengetallen betreffende doelgroepbereik te genereren. 1a4 Ouders (art. 15i WOT, lid 1b) Het ouderbeleid op gemeentelijk niveau dient betrekking te hebben op: - Of er een gericht ouderbeleid is dat aansluit bij de specifieke VVE -behoefte van de ouders in deze gemeente. - Of ouders vooraf adequaat geïnformeerd zijn over VVE. - De intakeprocedure. - Hoe ouders gestimuleerd worden om thuis ontwikkelingsbevorderende activiteiten met hun kinderen te doen. - Hoe ouders betrokken worden bij VVE op de voorschool. - Hoe ouders geïnformeerd worden over de ontwikkeling van hun kind. - Of rekening wordt gehouden met de thuistaal. Hoewel de gemeente Sluis zich inspant om ouders goed over VVE te informeren, beschikt zij niet over een uitgewerkt ouderbeleid op basis van een grondige analyse van de ouderpopulatie in termen van kenmerken en wensen. 1a8 Doorgaande lijn (art. 167 WPO, lid 1a, 3; art. 15i WOT, lid 1f)* Voor een goede VVE -kwaliteit is een doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool belangrijk. Die doorgaande lijn heeft betrekking op de volgende punten: - De VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool. - Of voldoende doelgroeppeuters doorstromen naar een vroegschool en of voldoende doelgroepkleuters op een voorschool gezeten hebben - Of er gewerkt wordt met een overdrachtsformulier en liefst ook met een warme overdracht, zeker bij de risicokinderen. - De afstemming tussen voor- en vroegschool van het aanbod (VVE -programma), het pedagogisch-educatief handelen van de leidsters, de wijze waarop met ouders wordt omgegaan, en de interne begeleiding en zorg. Hoewel het meerjarenplan VVE een goede opmaat biedt voor het realiseren van de doorgaande lijn, is dit toch een verbeterpunt. De gemeente komt op grond van de zelfrapportage tot deze conclusie dat de doorgaande lijn voldoende gewaarborgd is en refereert hierbij aan het Meerjarenplan VVE. De locaties beoordelen echter meerdere aspecten van de doorgaande lijn als verbeterpunt. Hieruit trekt de inspectie de conclusie dat het nog vooral een papieren beleid is. Pagina 11 van 26

12 2b Gemeentelijk subsidiekader Gemeenten hanteren een verordening met vvesubsidievoorwaarden: voorscholen moeten aan bepaalde eisen voldoen om vve-subsidie te krijgen. De gemeente Sluis heeft in haar meerjarenplan VVE duidelijk voorwaarden voor VVE geschetst. Het is echter niet duidelijk of er actieve monitoring plaats vindt naar aanleiding van deze voorwaarden door ze bijvoorbeeld als een bekostingsvoorwaarde voor subsidiering te benoemen. 3. Voldoende 1a1 Definitie doelgroepkind (art. 167 WPO, lid 1a,1). Gemeenten krijgen geld van het rijk om de benodigde VVE -voorzieningen in de voorscholen te bekostigen op basis van schoolgewichten in een gemeente. Daarbij wordt de volgende vuistregel gehanteerd om het aantal doelgroepkinderen vast te stellen waarvoor voldoende aanbod moet zijn gerealiseerd: het aantal doelgroeppeuters is driekwart van het aantal kleuters van een gemeente met een leerlinggewicht. Gemeenten hebben nadrukkelijk de ruimte om hun definitie van doelgroepkind nader in te vullen door aanvullende criteria te benoemen bijvoorbeeld de taalachterstand van kinderen mee te nemen. De gemeente dient helder te verantwoorden welke definitie ze hanteert. De gemeente Sluis hanteert een bredere definitie voor doelgroepkinderen. Hiervoor sluit zij aan bij het voorstel van de provinciale werkgroep VVE voor een uniforme Zeeuwse definiëring van doelgroepkinderen. In deze definitie is de gewichtenregeling verbreed (loslaten kan niet volgens de wet OKE). De gemeente gaf deze indicator zelf als verbeterpunt aan met als argument dat zij geen definitie voor doelgroepkleuters gebruikt (wel voor peuters). Het document VVE-beleid voorziet echter wel in een definitie voor doelgroepkleuters. 1a5 Integraal VVE-programma (Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie art. 5; art. 15i, lid 1c) Voor de voorschoolse educatie wordt een programma gebruikt waarin op gestructureerde en samenhangende wijze de ontwikkeling wordt gestimuleerd op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. De gemeente geeft aan welke VVEprogramma s door de gemeente worden geaccepteerd. De gemeente Sluis stelt het gebruik van 'geïntegreerd programma voor VVE' als voorwaarde voor VVE. Het is overigens niet duidelijk of dit een bekostigingsvoorwaarde is voor voorschoolse educatie en of deze voorwaarde ook voor de vroegscholen geldt. Indirect kan uit de documentatie afgeleid worden dat er van uitgegaan wordt dat vroegscholen met 'Schatkist' werken. Dit programma voldoet aan de voorwaarden voor een 'integraal aanbod'. 1a6 Externe zorg (art. 15i WOT, lid 1d) De gemeente dient een overzicht te hebben van zorginstanties waar een beroep op kan worden gedaan door voor- en vroegscholen voor kinderen die deze zorg nodig hebben. Hierbij moet duidelijk zijn welke zorg geboden kan worden en welke afspraken er gemaakt zijn over contactgegevens en werkwijze. De gemeente Sluis heeft afspraken gemaakt met het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). 1a7 Interne kwaliteitszorg (art. 15i WOT, lid 1e) Op gemeentelijk niveau dient aangegeven te zijn wat belangrijk is met betrekking tot de kwaliteit van VVE, en hoe deze kwaliteit gemeten én geborgd wordt. De gemeente Sluis stelt in haar VVE-plan voorwaarden aan deelname VVE. Veel van deze voorwaarden betreffen het verankeren van VVE in de eigen organisatie. Zo vraagt de gemeente van vroegscholen dat zij VVE opnemen in het schoolwerkplan. 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau (art. 1.50a en 2.5 WKo; art 167) Bij de VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau gaat het zowel om de sturing als om de uitvoerende coördinatie. De sturing zal doorgaans in LEA-kaders (lokale educatieve agenda) plaatsvinden. Daarnaast zijn er op gemeentelijk niveau allerlei uitvoerende coördinatietaken over het realiseren van het bereik, de certificering van leidsters, enz. De gemeente Sluis geeft in de zelfrapportage aan de coördinatie op gemeentelijk niveau als voldoende te zien. Zij heeft de coördinatie belegd bij een werkgroep. Daarnaast is er een Overleggroep Lokaal Onderwijsbeleid (LEA) waarbinnen alle betrokkenen inclusief de basisscholen - vertegenwoordigd zijn. Pagina 12 van 26

13 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau (art. 1.50a en 2.5 WKo) Sommige gemeenten werken met een VVE-monitor die doorgaans vooral gaat over het bereik van VVE. Een monitor is één van de manieren om vve op gemeentelijk niveau te evalueren en waar nodig te verbeteren, maar dat kan ook op andere manieren. De gemeente Sluis werkt systematisch aan de evaluatie en verbetering van VVE. Het VVEmeerjarenplan en de eigen kwaliteitsmonitor die daarin is opgenomen, evenals de jaarplannen, getuigen hiervan. 2a GGD Rapport (art en 2.21 WKo) De gemeente moet geregeld hebben dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt en dat er recente GGD-rapporten zijn. Dit betreft de basiskwaliteitseisen uit de Wet Kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen (art en 2.6) en de eisen aan de voorschoolse educatie (art. 1.50b en 2.8, en het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie); het zogenoemde 8 e domein. Deze eisen zijn uitgewerkt in het model-ggd-toetsingskader. De gemeente Sluis geeft in haar zelfrapportage aan dat de GGD vanaf 1 januari 2012 ook het 8 e domein zal beoordelen. Overigens geldt voor de beide bezochte voorscholen dat dit in oktober 2012 nog niet gebeurd is. Pagina 13 van 26

14 Pagina 14 van 26

15 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaalwenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en 'resultaten'. 2.1 Het bereik In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 2 doelgroeppeuters op de voorscholen. Dit staat in schril contrast met de 28 VVE-plaatsen die de gemeente volgens haar zelfevaluatie moet realiseren. Daarbij geeft de gemeente nog eens aan dat zij feitelijk 41 plaatsen gerealiseerd heeft. Het is niet duidelijk waar dit extreme verschil in aantal door veroorzaakt wordt. Het aantal doelgroeppeuters op basis van de eigen definitie kan volgens de OKE-wet niet kleiner zijn dan het aantal op basis van de rijksdefinitie. Het kan zijn dat niet alle geïndiceerde VVE-peuters, daadwerkelijk vier dagdelen afnemen en dus door de voorscholen ook niet als doelgroepkind worden geteld. Maar dan is het grote verschil nauwelijks te verklaren. In ieder geval is het van groot belang dat de gemeente zelf achterhaalt wat de verklaring voor deze uiteenlopende cijfers is. De nieuwe definitie, die op gemeentelijk niveau is vastgelegd in de Samenwerkingsovereenkomst GGD, JGZ, Zeeuwsbreed (januari 2012), wordt in de praktijk blijkbaar nog niet eenduidig toegepast. Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep Pippeloentje 25 0 Dikkertje Dap 12 0 De Kreukeltjes 42 2 De Bengelbak 27 0 VVE Kinderdagverblijf aantal peuters waarvan doelgroep t Gabbertje 30 0 Het Springtij 10 0 zeker zo leuk 3 0 Kindercentrum Juultje 4 kids 2 0 Kindercentrum Kidz 0 0 De Duizendpoot Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. Pagina 15 van 26

16 1 peuterspeelzaal 1 kinderdagverblijf 2 vroegscholen (groep 1 en 2 van basisscholen). De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 2 A0.2 VE-basisvoorwaarden 2 A2 Groepsgrootte 2 A3 "Dubbele bezetting" 4 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 2 A5.2 Opgeleide leidsters 2 A5.3 Nederlands spreken 2 A5.4 VVE-geschoolde leidsters 1 3 A5.5 arlijks opleidingsplan 1 1 Toelichting: Uit de tabel valt af te lezen dat op de beide voorscholen in oktober 2012 het zogenoemde 8 e domein nog niet beoordeeld was. De gemeente heeft echter per 1 januari 2012 de GGD opdracht gegeven dit bij de jaarlijkse onderzoeken wel te doen. Verder blijkt dat aan het merendeel van de voorwaarden voor voorschoolse educatie is voldaan. Een uitzondering vormt de specifieke VVE-scholing van de leidsters of leerkrachten op één locatie. OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 4 B2 Vooraf info aan ouders 4 B3 Intake 3 1 B4 Thuis VVE-activiteiten 2 2 B5 VVE-participatie van ouders op 3 1 school B6 Info ouders over ontwikkeling kind 1 3 B7 Thuistaal 4 Toelichting: Binnen het aspect 'ouders' wordt heel divers gescoord. Van echt ouderbeleid lijkt geen sprake en ook blijken ouders onvoldoende voorgelicht te worden over doel en werkwijze van VVE. Op een aantal locaties worden ouders niet voldoende gestimuleerd om thuis speelse educatieve activiteiten met hun kind te doen, en zijn er te weinig mogelijkheden voor ouders om op school in VVE-activiteiten te participeren. KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 4 C1.2 Doelgerichte planning 4 C1.3 Aanbod taal 1 3 C1.4 Voldoende differentiatie 1 3 C2.1 Pedagogisch handelen 4 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 4 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 4 C2.4 Bevorderen autonomie kind 4 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 3 C3.1 Afstemming leidsters 1 Pagina 16 van 26

17 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 2 2 C3.3 Interactie bevorderen 1 3 C3.4 Betrokkenheid kinderen 4 C3.5 Aanpakgedrag 1 3 C3.6 Responsiviteit 4 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 2 2 Toelichting: De uitvoering van VVE voldoet op veel onderzochte indicatoren in voldoende mate aan de verwachtingen. Verbeterpunten liggen vooral binnen de afstemming en de differentiatie en binnen het taalaanbod. ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 4 D1.2 Planmatige begeleiding 1 3 D1.3 Evaluatie begeleiding 3 1 D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 3 1 D2.1 Welke kinderen externe zorg 4 nodig? D2.3 Volgen van de externe zorg 1 3 Toelichting: Op alle locaties worden de kinderen goed in hun ontwikkeling gevolgd. Nog niet alle locaties slagen erin om naar aanleiding hiervan planmatige zorg aan kinderen te bieden. De contacten met de externe zorgpartners verloopt wel goed, hoewel er vaak geen zicht op het vervolg van de externe hulp is. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 4 E2 VVE evalueren 4 E3 Opbrengsten evalueren 4 E4 Verbetermaatregelen 3 1 E5 VVE borgen 3 1 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 2 Toelichting: De kwaliteitszorg inzake VVE bevat voor alle locaties de nodige verbeterpunten. In relatie tot hetgeen de gemeente als bekostigingsvoorwaarde stelt voor VVE is dit opmerkelijk. In de voorwaarden staat namelijk duidelijk vermeld dat VVE een vaste plek in de schoolorganisatie en ontwikkeling moet hebben. Dit betekent of dat deze voorwaarden in 2012 pas voor het eerst gesteld zijn of dat de gemeente niet nagaat of aan deze voorwaarden voldaan wordt. Het beeld van uit de zelfrapportages is overigens aanzienlijk positiever. De ervaring leert echter wel dat - om op onderliggende indicatoren voldoende te scoren - de inspectie doorgaans de lat hoger legt dan de locaties zelf. Het is dan ook niet uit te sluiten dat de zelfevaluaties op dit punt een te rooskleurig beeld schetsen. DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 1 3 F2 Doorstroom naar vroegschool 1 1 F3 Warme overdracht 4 F4 Afstemming aanbod 3 1 F5 Afstemming ped/educ handelen 4 F6 Afstemming over ouders 2 2 F7 Afstemming begeleiding/zorg 4 Toelichting: De doorgaande lijn komt vooral tot uiting in de warme overdracht van de VVE-kinderen. Op andere terreinen is niet of nauwelijks sprake van afstemming of een doorgaande lijn tussen voor- en vroegschool. Pagina 17 van 26

18 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 2 Toelichting: De gemeente Sluis heeft nog geen afspraken met het veld gemaakt over te bereiken resultaten met VVE. Dit beeld wordt bevestigd door de beide voorscholen die aangeven dat er geen afspraken over de resultaten zijn. Over het niveau daarvan kan dan ook geen uitspraak worden gedaan. Het percentage kleuters met een extra kleuterjaar wijkt niet af van wat landelijk gemiddeld is. Pagina 18 van 26

19 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. Het beeld dat naar voren komt uit de zelfevaluatieformulieren op gemeentelijk én op locatieniveau, komt in redelijke mate overeen met de door de inspectie uitgevoerde verificatie. Er bestaat binnen de gemeente en binnen de locaties op de meeste van de onderzochte aspecten een tamelijk realistisch beeld over de verworvenheden van VVE op dit moment. Door de kleinschaligheid van de locaties kost het veel inspanning om verworven praktijken goed te borgen. De wisseling van één leidster of leerkracht kan grote gevolgen hebben voor de intensiteit waarmee VVE wordt uitgevoerd. Juist daarom is het belangrijk dat VVE een vaste plek binnen de kwaliteitszorg van de locaties (zowel voor- als vroegscholen) krijgt en behoudt. Pagina 19 van 26

20 Pagina 20 van 26

21 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente Sluis HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Nee - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Nee blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Nee 2 Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus 2011? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te Nee Nee Nee 2 Nee 2 Nee 3 Pagina 21 van 26

22 informeren inhoudt? Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Nee 2 Nee Nee Pagina 22 van 26

23 Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) 3 Nee Nee Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? Pagina 23 van 26

24 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? 3 DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de 3 kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Nee Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in 3 haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de 3 peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Nee Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in 3 haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) 3 Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele 3 bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? 3 Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? puk en co uk en puk taallijn vve Kijk! peuters Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Nee 2 Pagina 24 van 26

25 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de vooren de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 2 7 A0.2 VE-basisvoorwaarden 2 4 A2 Groepsgrootte 9 A3 "Dubbele bezetting" 14 4 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 3 6 A5.2 Opgeleide leidsters 9 A5.3 Nederlands spreken 9 A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 arlijks opleidingsplan 3 6 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 14 3 B2 Vooraf info aan ouders 5 12 B3 Intake 2 16 B4 Thuis VVE-activiteiten 12 6 B5 VVE-participatie van ouders op school 12 6 B6 Info ouders over ontwikkeling kind KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 6 12 C1.2 Doelgerichte planning 5 13 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 3 5 C1.4b Brede ontwikkeling 2 9 C1.4c Leeftijddifferentiatie 3 10 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 5 8 C2.5 Inrichting van de ruimte 4 14 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 4 14 D1.2a Planning hele groep 10 8 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 11 6 D1.3 Evaluatie begeleiding 6 12 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 11 7 D2.3 Volgen van de externe zorg 2 16 Pagina 25 van 26

26 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 1 17 E2 VVE evalueren 4 14 E3 Opbrengsten evalueren 2 16 E4 Verbetermaatregelen 8 10 E5 VVE borgen 4 14 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 4 5 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 5 13 F2 Doorstroom naar vroegschool 3 6 F3 Warme overdracht F4 Afstemming aanbod 9 9 F5 Afstemming ped/educ handelen 13 5 F6 Afstemming over ouders 12 6 F7 Afstemming begeleiding/zorg 13 5 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 3 6 G2 Niveau VVE-resultaten 2 4 G3 Verlengde kleuterperiode 1 8 Pagina 26 van 26