Programma. Vragen naar aanleiding van plenaire presentaties. Vraag 1. Vraag 1. Vraag 2 WORKSHOP. Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie

Transcriptie

1 WORKSHOP Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie Geriatriefysiotherapie netwerk Noord-Holland Marjan Doves Lisette Mooy Programma Vragen Nog even herhalen Diagnosticeren Interveniëren Evidentie voor spierkrachttraining Casuïstiek in groepjes Plenaire terugkoppeling 2 Vragen naar aanleiding van plenaire presentaties Vraag 1 De handknijpkracht (HKK) is een betrouwbare maat om de hoeveelheid spiermassa vast te stellen. Juist / Onjuist 3 4 Vraag 1 Vraag 2 De handknijpkracht (HKK) is een betrouwbare maat om de hoeveelheid spiermassa vast te stellen. Onjuist HKK is met veel pathologieën geassocieerd en om die reden GEEN betrouwbare maat om spiermassa te meten. Welke factoren dragen direct bij aan het ontstaan van sarcopenie bij ouderen? a. Toename dwarsdoorsnede spiervezels Juist/Onjuist b. Verlies van motorneuronen Juist/Onjuist c. Infecties zoals keelontsteking en griep Juist/Onjuist d. Afname van het aantal myogene stamcellen Juist/Onjuist e. Vitamine B deficiëntie Juist/Onjuist f. Te weinig dagelijkse eiwitinname Juist/Onjuist 5 6 1

2 Vraag 2 Welke factoren dragen direct bij aan het ontstaan van sarcopenie bij ouderen? a. Toename dwarsdoorsnede spiervezels Onjuist b. Verlies van motorneuronen Juist c. Infecties zoals keelontsteking en griep Onjuist d. Afname van het aantal myogene stamcellen Juist e. Vitamine B deficiëntie Onjuist f. Te weinig dagelijkse eiwitinname Juist Sarcopenie Leeftijdsgebonden gegeneraliseerde progressieve afname van skeletspiermassa M.n. afname van type II spiervezels (power) Bindweefselveranderingen, afname elasticiteit Afname van de kwaliteit van spieren (vet ) Immunologische veranderingen (laaggradig inflammatoir proces) Sarcopenie cascade Morley et al Pathologie Definitie Klinimetrie fysiotherapeut Sarcopenia Loss of muscle mass Kratopenia Loss of force ie strenght Spierkrachttesten Dynapenia Loss of power (force X velocity) Loopsnelheid, loopafstand, traplopen Frailty Increased risk of disability when stressed Testen voor frailty (EFIP, TFI, GFI), Fried criteria Disability Loss of function ADL, IADL, BI, FIM Sarcopenie vs Frailty Spiermassa en functie vs algehele fysiologische veroudering Meeste frail ouderen zijn ook sarcopeen maar niet andersom Frailty: 3 van de 5 kenmerken: Gewichtsverlies Vermoeidheid Spierzwakte Loopsnelheid Lage fysieke activiteit Frailty bevat niet alleen fysieke aspecten maar ook cognitieve en omgevingsfactoren spelen een rol

3 65+ risicogroepen sarcopenie Chronische aandoeningen: Diabetes Mellitus type II Hartfalen COPD Achteruitgang in functie, kracht of algemene gezondheid Verminderde fysieke activiteit Zelf gerapporteerde mobiliteit gerelateerde moeilijkheden(in en uit bed, opstaan uit de stoel) Geschiedenis van vallen Recent gewichtsverlies ( >5%) Na ziekenhuisopname Verminderde loopsnelheid (< 1m/sec) Fielding RA 2011 Morley JE 2011 Screenen op sarcopenie (Morley et al. 2011) > 60 jaar Cliënten ervaren dat hun loopsnelheid is verminderd Na een recente ziekenhuisopname Na langdurig verblijf in bed Moeite om op te staan vanuit een stoel Bij gebruik van loophulpmiddel Screenen op sarcopenie Maar ook: Problemen met traplopen Valproblematiek 6 Minuten Wandeltest (6MWT) 400 meter.. Diagnostiek Fysiotherapeut Je vermoedt dat een oudere patiënt, die je al een tijdje onder behandeling hebt, sarcopenie heeft. Wat ga je de volgende afspraak doen met deze patiënt? Van welke factoren hangen jouw acties af? Loopsnelheid Loopsnelheid Welke test? Welk afkappunt? Uitvoering? Welke test? Welk afkappunt? Uitvoering? SPPB: 4 meter looptest: at risk 0,8 m/sec 10 MLT: 10 meter looptest: at risk 1,0 m/sec?

4 Handknijpkracht Prof. Dr. Andrea Maier Gezonde ouderen (Gilbertsen 1994) Mannen : < 30 kg Vrouwen : < 20 kg At risk! Zit in stoel Bovenarm langs romp, vrij Elleboog 90 flexie Dominante hand, beste meting Maximale inspanning rechts en links om en om 2 of 3 metingen rechts en links Aanmoediging met harder, harder, harder Meta-analyse handknijpkracht R.W. Bohannon et al. Physiotherapy 92 (2006) Handknijpkracht Lauretani et al. J Appl Physiol 2003;95: Fried et al. J Gerontol 2001;56: Normwaarden voor vrouwen naar leeftijd in kilogrammen voor linker en rechter hand Isometrische handknijpkracht is sterk gecorreleerd aan beenspierkracht (power) Lage handknijpkracht lage mobiliteit Lineair verband tussen handknijpkracht en ADL Handknijpkracht voorspeller meerdere uitkomstmaten Interveniëren Fysiotherapie Welke interventie(s) ga je direct toepassen? Hoe ga je dat precies doen? Cochrane: 3 reviews sarcopenia Weinheimer et al studies geïncludeerd sarcopeen/obees BMI 25 [ calorie ] of [ training ] of [ calorie + training ] Tabel: percentage deelnemers Interventie Resultaat 1,5 3 kg Vet Vrije Massa 5 10 kg gewicht Calorie beperking 56% 61% Calorie beperking + Training 8% 69% Training 0% 6%

5 Trainingsmogelijkheden Peterson et al. 2010, Duur: Frequentie: Intensiteit: Aantal sets: Montero-Fernandez Eur. J. of Phys. and Rehab. Med.; weken 1 3 x per week 40 85% van 1RM 1 6 per spiergroep Aantal herh. per set: 5 16 Rust tussen sets: seconden Specifieke aanbevelingen Progressieve weerstandsoefenigen, Montero-Fernandez Eur. J. of Phys. and Rehab. Med.; per week 150 min. matig of 60 min. hoog intensief Intensiteit: ervaren belasting 5-6/10 of 7-8/10 weerstand progressief verhogen 3 of meer keer per week 8-10 oefeningen voor het hele lichaam belangrijkste spiergroepen van benen, heupen, borst, rug, buik, schouders en armen 8-12 herhalingen per spiergroep 2 minuten rust tussen oefeningen Influence of strength training variables on strength gains in adults over 55 years-old A meta-analysis of dose response relationships Nádia L. Silva, Ricardo B. Oliveira, Steven J. Fleckd, Antonio C.M.P. Leonc, Paulo Farinatti Algemene aanbevelingen, Preferentie (sociaal, cultureel, historisch ed.) Bewegingsplan (doelen, op maat, wat, hoe, waar, motivatie ed.) Warming up Monitoring Combinatie met voedingsinterventie Hulpvraag? Montero-Fernandez Eur. J. of Phys. and Rehab. Med.; Rekening houden met:., Montero-Fernandez Eur. J. of Phys. and Rehab. Med.; Co- en multimorbiditeit Medische situatie Contra-indicaties oncontroleerbare hypertensie instabiel angina hartfalen Invloed van medicatie bijv. statines, beta-blockers Risico op blessures Persoonlijke barrières (kennis, angst ed.) Progressieve weerstandstraining Dynamische oefeningen Concentrisch en excentrisch 5 10 % toename spiervolume % toename in spierkracht 1 e weken neuromusculaire adaptatie Na ca. 4 weken ook hypertrofie Piek na 5-6 maanden training Taaffe D. 2006; Australian Family Physician Vol

6 Casuïstiek Dank voor uw aandacht! 1. Welke aspecten zijn belangrijk voor het fysiotherapeutisch onderzoek? 2. Waarom? 3. Welke aspecten interfereren met de fysiotherapeutische interventies? 4. Waarom? Vraag 2 Er is een verband tussen verhoogde ontstekingsfactoren in het bloed en verlies van spiermassa. Juist / Onjuist Veroudering Handknijpkracht Cruz-Jentoft: Age and Ageing 2010; 39: Verlies van 1-2% spiermassa vanaf 50ste levensjaar, onafhankelijk van leefstijl Verlies van spierkracht 3% 2-5 maal meer dan spiermassa Afname van spierkwaliteit Toename van spiervet (40%) Zit in stoel Bovenarm langs romp, vrij Elleboog90 flexie Dominante hand Maximale inspanning rechts en links om en om 2 of 3 metingen rechts en links Aanmoediging met harder, harder, harder

7 Satellietcellen Verdijk et al. Am J Physiol. 2007; Vol. 292no.1,E151-E157 NTVG Morley et al Spiervermoeibaarheidstest Vandewoude en Bautmans Sarcopenia is it preventable? Signaal voor spierkrachtsverlies Maximale handknijpkracht (Martin Vigori meter) Knijpkracht aanhouden Tijdsduur tot ½ maximaalkracht Belangrijk voor ADL-taken zoals optillen, dragen, verplaatsen en andere duur-taken Nog verder onderzoek nodig naar afkapwaarden en psychometrische waarden Mueller Respons op concentrisch en excentrisch trainen

8 Spieren 50% van het menselijk lichaam Orgaan voor kracht en beweging Metabolisme (glucose/eiwit) Hormonen Spiermassa = omvang spiercellen Short and Nair, Cochrane: 3 reviews sarcopenia Peterson et al studies geïncludeerd, , 1079 ouderen progressieve weerstandstraining Hogere intensiteit groter effect op spierkracht Cochrane: 3 reviews sarcopenia Malafarina et al studies geïncludeerd, 1287 ouderen voeding OF training OF voeding + training geen harde conclusies

9