RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Kwaliteitsonderzoek bij. Basisschool De Zevensprong

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij Basisschool De Zevensprong Plaats : Best BRIN-nummer : 06FM Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 13 december 2011 Rapport vastgesteld te Tilburg op: 25 januari 2012

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 13 december 2011 een onderzoek uitgevoerd op basisschool De Zevensprong naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor de school een risicoanalyse uitgevoerd. Daaruit kwam het volgende beeld naar voren. De eindopbrengsten in 2010 en 2011 voldeden niet aan de norm. De resultaten van de huidige groep 8 zijn kwetsbaar. Op 16 september 2011 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Daarbij is tevens aan de orde gekomen dat de school in aanmerking kwam voor een vierjaarlijks bezoek en dat per 1 januari 2011 een nieuwe directeur is aangetreden, die een schoolontwikkelingstraject heeft ingezet. Tijdens het gesprek met het bevoegd gezag is besloten een onderzoek uit te voeren om vast te stellen in hoeverre het ontwikkelingstraject tot de gewenste resultaten heeft geleid. Deze beslissing vloeide mede voort uit de uitgesproken behoefte aan een bezoek van de nieuw aangestelde directeur. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2, 4, 4/5, 6, 7 en 8. Gesprekken met de directie en de intern begeleiders over de kwaliteit van de indicatoren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, onderwijsleerproces, leerlingenzorg (afstemming, zorg en begeleiding) en kwaliteitszorg. Daarbij zijn alle normindicatoren onderzocht. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op pagina 5 van 13

6 Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 5 pagina 7 van 13

8 Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee pagina 8 van 13

9 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Zowel de eind- als de tussenopbrengsten voldoen aan de gestelde normen. Daarnaast heeft de inspectie alle normindicatoren als voldoende beoordeeld. Hiermee ontstaat een positief totaalbeeld, dat een basisarrangement rechtvaardigt. Het ingezette ontwikkelingstraject heeft inmiddels geleid tot zichtbare veranderingen in de dagelijkse onderwijspraktijk. De schoolbrede invoering van de 1-Zorgroute door het werken met clusters is hiervan het meest in het oog springende voorbeeld. Op een aantal punten heeft het onderwijs echter nog een impuls nodig. Dit geldt in de eerste plaats voor het leesonderwijs. Maar ook de opzet van het rekenonderwijs (keuze van een nieuwe methode) en het klassenmanagement verdienen aandacht. Verder moet een aantal veranderingen nog uitkristalliseren. Zo is de structuur van het werken met clusters stevig neergezet; de inhoudelijke uitwerking en toepassing kan verder worden aangescherpt. De voorwaarden om de schoolontwikkeling krachtig voort te zetten, zijn aanwezig. De directie is hierin sturend, terwijl de teamleden aangeven voldoende inbreng te kunnen geven. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten Om de resultaten aan het einde van de basisschool te kunnen beoordelen, heeft de inspectie gebruik gemaakt van de prestaties van de leerlingen op de Eindtoets Basisonderwijs. Zij heeft daarbij rekening gehouden met leerlingen, die in groep 7 of 8 zijn ingestroomd, leerlingen met een lgf-, so- of sbo-indicatie, die als gevolg van beperktere capaciteiten een individuele leerlijn hebben gevolgd en leerlingen, die zijn uitgestroomd naar het praktijkonderwijs of het voortgezet speciaal onderwijs. In 2009 en 2010 voldoen de resultaten aan de gestelde normen; in 2011 is dat niet het geval. De inspectie beoordeelt de eindopbrengsten als geheel daarmee als voldoende. Om de resultaten van de leerlingen gedurende de schoolperiode te kunnen waarderen, heeft de inspectie de resultaten in het schooljaar op een aantal landelijk genormeerde toetsen geanalyseerd. Deze voldoen voor technisch lezen in groep 3 en 4 niet aan de norm. De resultaten voor begrijpend lezen in groep 6 en voor rekenen en wiskunde in groep 4 en 6 voldoen echter wel. De inspectie beoordeelt de tussenopbrengsten als geheel daarmee als voldoende. Voor de leerlingen in groep 8, die werken met een individuele leerlijn, beschikt de school over een schriftelijk vastgelegd ontwikkelingsperspectief, waarin het verwachte eindniveau van de leerlingen is beschreven op basis van hun capaciteiten en de in het verleden gevolgde ontwikkelingslijnen. De invulling van het leerstofaanbod is hiervan aantoonbaar afgeleid en de school volgt of de leerlingen zich conform het opgestelde ontwikkelingsperspectief ontwikkelen. De inspectie beoordeelt indicator 1.4 daarom als voldoende. De school volgt de sociaal-emotionele ontwikkeling van haar leerlingen op een systematische wijze. De inspectie beschikt echter niet over een norm voor het door de school gehanteerde instrument om indicator 1.5 te kunnen beoordelen. Onderwijsleerproces De school heeft een leerstofaanbod waarmee aan de kerndoelen kan worden voldaan. Een belangrijk onderdeel van het ingezette ontwikkeltraject is de versterking van het aanbod. In dit kader heeft de school de methode voor begrijpend lezen inmiddels vervangen. pagina 9 van 13

10 Volgend schooljaar zal zij ook een nieuwe methode voor rekenen en wiskunde invoeren. De opzet van het technisch lezen vraagt om aandacht. Een aantal jaren geleden heeft de school een methode ingevoerd voor aanvankelijk en voortgezet technisch lezen. Hoewel deze voldoet aan de kerndoelen, slaagt de school er onvoldoende in om hiermee haar leesonderwijs succesvol naar een hoger plan te tillen. Ook pogingen om naast het gebruik van de methode extra aandacht te besteden aan leesonderwijs, bijvoorbeeld door groepen tien minuten per dag 'kilometers te laten maken', blijken onvoldoende effectief. De school is ervan doordrongen dat de sleutel tot succes ligt bij het inplannen van voldoende tijd voor instructie en begeleide inoefening met als basis een aanbod, dat een doorgaande lijn ondersteunt. Dit wordt de komende tijd een belangrijke speerpunt in de schoolontwikkeling. Het didactisch handelen is van een voldoende niveau. De uitleg is in de regel duidelijk en de leraren slagen erin een voldoende taakgerichte werksfeer te creëren, waarin de leerlingen vlot aan de slag gaan en aan het werk blijven. Daarbij is sprake van een goed schoolklimaat. De leraren zorgen ervoor dat leerlingen respectvol met elkaar omgaan. Dit punt krijgt veel aandacht, ondersteund door een planmatige aanpak. Het werken in clusters vormt een belangrijke basis voor het onderwijs op De Zevensprong. In feite is dit een vorm van de 1-Zorgroute, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen een basisgroep, een instructiegevoelige groep en een groep sterkere leerlingen. Deze werkwijze geeft voldoende structuur om de instructie af te stemmen op de behoeften van leerlingen. Het is nu zaak om de instructie ook daadwerkelijk, zowel qua inhoud als proces, af te stemmen op de verschillende clusters. Tijdens de bezochte lessen waren de zwakkere leerlingen weliswaar geclusterd, maar zij kregen echter in de regel een soortgelijke instructie als de basisgroep. Het bewust beperken van het aantal aangeboden strategieën of het geven van een verlengde instructie met een alternatieve uitleg was nog onvoldoende zichtbaar. Een aantal zwakkere leerlingen kreeg weliswaar andere stof aangeboden, die nog niet werd beheerst. Het gevaar bestaat dat dit ten koste gaat van de tijd, die nodig is om de nieuwe stof aan te leren. Hiermee samenhangend maakt de school nog te beperkt gebruik van de mogelijkheden om te variëren in onderwijstijd. De geplande schoolbrede stroomlijning van het werken met dag- en weektaken, waarin ruimte is voor gerichte 'alleen voor mij' taken biedt op dit punt mogelijkheden. Dit past tevens in de geplande verdere versterking van het klassenmanagement. Zorg en begeleiding De school heeft haar zorgsysteem schriftelijk vastgelegd. De bijbehorende afspraken worden aantoonbaar gevolgd in de dagelijkse praktijk. De school beschikt over een voldoende samenhangend systeem om de vorderingen van de leerlingen te kunnen volgen en leerlingen die zorg nodig hebben snel te kunnen signaleren. De basis van de uitvoering van de zorg ligt in het werken met de eerder genoemde clusters. Deze systematiek is inmiddels volledig ingevoerd voor rekenen en wiskunde en voor spelling. Naast het gebruik van clusterplannen, hanteert de school waar nodig ook individuele hulpplannen en, voor leerlingen met een afwijkende leerlijn, ontwikkelingsperspectieven. De clusterplannen beschrijven de indeling van de leerlingen in drie groepen, de te behandelen leerstof en de wijze waarop deze wordt aangeboden. Daarnaast legt de school voor alle leerlingen de specifieke onderwijsbehoefte vast op basis van een analyse van de onderliggende hulpvraag. Hoewel op dit punt enige aanscherping mogelijk is, krijgen zo, binnen de clustering, de verschillen tussen leerlingen in de aard van de zorg voldoende aandacht. pagina 10 van 13

11 Kwaliteitszorg De school werkt op basis van een actueel jaarplan planmatig aan haar ontwikkeling en zij maakt hierbij zichtbare vorderingen. Zij slaagt er tevens in om gerealiseerde veranderingen voldoende stevig in de dagelijkse praktijk te verankeren. De borging van de gemaakte afspraken in de groepen is daarmee versterkt. Een punt van aandacht vormt de evaluatie van de eigen kwaliteit als basis voor toekomstige verbeterplannen. De school heeft weliswaar voldoende inzicht in de samenstelling van haar leerlingenpopulatie en evalueert de resultaten van haar leerlingen op een systematische wijze, maar het ontbreekt aan een systematiek, waarmee de kwaliteit van het hele onderwijsleerproces regelmatig in kaart wordt gebracht. In dit kader is gesproken over de mogelijkheid om het volgende jaarplan uit te breiden met een dergelijke evaluatie en een update van het meerjarenplan. pagina 11 van 13

12

13 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De inspectie concludeert dat de kwaliteit van het onderwijs op basisschool De Zevensprong op de onderzochte onderdelen grotendeels op orde is. Uit het onderzoek is gebleken dat de school op die gebieden weinig tekortkomingen kent. Om die reden wordt het reeds aan de school toegekende basisarrangement gehandhaafd. De bevindingen zullen worden betrokken bij de eerstvolgende risicoanalyse, waarbij opnieuw de vraag aan de orde is of het toezichtarrangement eventueel moet worden aangepast. Naleving De school voldoet aan de verplichtingen voor wet- en regelgeving die de inspectie tijdens dit onderzoek heeft onderzocht. Er zijn echter wel enige onvolledigheden in de inhoud van de schoolgids en het schoolplan geconstateerd. In de schoolgids ontbreekt het volgende onderdeel: Een passage, waarin de hoogte van de ouderbijdrage is vermeld. In het schoolplan ontbreekt het volgende onderdeel: Een beschrijving van het aanbod of een vermelding van methoden voor het onderwijs in Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde. Een passage, die aangeeft hoe het bestuur bewaakt dat de betrokken school de gewenste kwaliteit realiseert. Het beleid van de inspectie is deze omissie op dit moment nog niet als tekortkoming te beoordelen bij de betreffende indicatoren over het naleven van wet- en regelgeving. Wel heeft de inspectie met het bevoegd gezag afgesproken dat in de volgende editie van deze schooldocumenten de ontbrekende onderdelen zijn opgenomen. pagina 13 van 13