Exotische groene kikkers in Vlaanderen. Holsbeek Griet

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Exotische groene kikkers in Vlaanderen. Holsbeek Griet"

Annemie van de Berg
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Exotische groene kikkers in Vlaanderen Holsbeek Griet

2 Hoe het allemaal begon... Tijdens de ijstijden (Pleistoceen) Pelophylax lessonae (L)/Poelkikker P. ridibundus (R)/Meerkikker Hybride tussen Poelkikker en Meerkikker P. esculentus (E)/Bastaardkikker

3 Groene kikker complex In West-Europa: (België) L-E systeem P. esculentus/bastaardkikker P. lessonae/poelkikker Hybridogenetische voortplanting

4 Hybridogenese Oorspronkelijke hybridizatie Meerkikker vrouwtje Poelkikker Bastaardkikker Hybride L Terugkruising met parentale soort Bastaardkikker 100% hybriden

5 P. esculentus L-E systeem L x L E x L E x E 100% Poelkikker 100% Bastaardkikker (via hybridogenese) niet-levensvatbare RR nakomelingen (97%) Ophoping van letale mutaties in het R-genoom Overblijvende 3%: levensvatbare RR nakomelingen

6 R-E system In Oost-Europa: P. esculentus/bastaardkikker P. ridibundus/meerkikker L-E systeem Eliminatie van R-genoom in 3:1 verhouding

7 E systeem P. esculentus/bastaardkikker E x E = nietlevensvatbaar P. esculentus/bastaardkikker! Maar: E (2n) x E (3n) = levensvatbaar Leveranciers van L-gameten (= rol van de parentale soort)

8 MAAR... Verspreiding van uitheemse soorten Wereld handel: per ongeluk of opzettelijk Mogelijke gevolgen: Hybridizaties verhogen druk op inheemse populaties Reviewed by Holsbeek and Jooris, 2009 (Biol. Inv.)

9 Translocaties in België Literatuur: verschillende introducties in groene kikker complex Meerkikker (R. Jooris, pers. obs.) P. grafi (Percsy & Percsy, 2002) P. bedriagae (Kok et al., 2002) Groeiende vraag naar groene kikkers in handel Maar: wettelijk beschermd Egyptische groene kikkers

10 Verspreiding van Meerkikkers

11 Doelstellingen Welke uitheemse soorten zijn aanwezig in België? Wat is de verspreidingsgraad van deze uitheemse soorten? Wat zijn de genetische gevolgen voor de inheemse soorten?

12 Welke soorten? Results Eerste studie Fylogenie ND1-gen: 547 bp Bayesian Inference Maximum Likelihood (100 replicates) Holsbeek et al., 2008 (Mol. Ecol.)

13 Welke soorten? Tweede studie Fylogenie ND1-gen: 547 bp Neighbour Joining (p-distance; 1000 replicates) Holsbeek et al., 2009 (Biol. Inv.)

14 Doelstellingen Welke uitheemse soorten zijn aanwezig in België? Wat is de verspreidingsgraad van deze uitheemse soorten? Wat zijn de genetische gevolgen voor de inheemse soorten?

15 Verspreidingsgraad? Verspreiding in Vlaanderen Bastaardkikker Meerkikker Turkse Meerkikker Iberische Meerkikker Levantijnse Meerkikker 0 25 km Holsbeek et al., 2008 (Mol. Ecol.)

16 Doelstellingen Welke uitheemse soorten zijn aanwezig in België? Wat is de verspreidingsgraad van deze uitheemse soorten? Wat zijn de genetische gevolgen voor de inheemse soorten?

17 Genetische gevolgen? Hybridizaties Meerkikker Turkse Meerkikker Holsbeek et al., 2008 (Mol. Ecol.)

18 Media

19 Genetische gevolgen? mtdna Mann Whitney U p=0.005 Poelkikker Meerkikker Turkse Meerkikker 5 populatie klassen: - Inheemse: LE, E - Besmette: RE, BE, RBE Ploidie Mann Whitney U p=0.017 Diploïden Tripoïden Holsbeek et al., submitted (PNAS)

20 Genetische gevolgen? Diploïden LE en E populaties RE populaties FCA gebaseerd op 3 microsatelliet loci BE populaties RBE populaties ANOSIM: p<0.002 Fisher exact test: p<0.05 Holsbeek et al., submitted (PNAS)

21 Genetische gevolgen? Triploïden LE en E populaties RE populaties MDS gebaseerd op genetische matrix van 3 microsatelliet loci (Bruvo et al., 2004) BE populaties RBE populaties ANOSIM: NS Fisher exact test: NS Holsbeek et al., submitted (PNAS)

22 Disscussie: Invasie Uitheemse groene kikkersoorten: Meerkikker, Turkse Meerkikker, Iberische Meerkikker en Levantijnse Meerkikker Meerkikker: 37% vanaf 1970 Turkse Meerkikker: 26% vanaf ± 2000 Invasieve exoot Introducties zijn hoogstwaarschijnlijk gelinkt aan de handel Hybridizatie tussen twee uitheemse soorten

23 Discussie: Hybridizatie! Hybridizatie tss inheemse Bastaardkikkers en uitheemse kikkers Uitheemse kikker x Bastaardkikker (2n) = Uitheemse kikker Uitheemse kikker x Bastaardkikker (3n) = Geïntrogresseerde Bastaardkikker (2n or 3n) Geïntrogresseerde Bastaardkikker (2n) x Bastaardkikker (2n) = Uitheemse kikker Positieve selectie voor triploïden Zoniet: mogelijk verlies van inheemse bastaardkikker

24 Discussie: Introgressie Haploïd genoom vervanging in diploïde Bastaardkikkers Cryptisch: originele Bastaardkikkers zijn fenotypisch gelijk aan geïntrogresseerde Bastaardkikkers Geen introgressie/genoom vervanging in triploïde Bastaardkikkers R-genoom wordt elke generatie hernieuwd Minder vatbaar voor introgressie

25 Conclusies Vervanging van haploïde genomen Meerdere introducties Gevolgen voor het groene kikker complex Genetische integriteit van inheemse bastaardkikkers wordt in gevaar gebracht Nieuwe R-genomen in populaties Conservatie inheemse soorten bemoeilijkt Cryptische aard van introgressie of genoom vervanging

26 Conclusies Hoe kunnen de inheemse soorten beschermd worden? De handelswet omtrent invoeren van uitheemse soorten moet aangepast worden...

27 Dank u wel voor de aandacht! Met dank aan: Robert Jooris IWT Luc De Meester en Filip Volckaert En andere...

Vergelijkbare documenten

Kèkèkèk, een kikker alarmerende expansie van uitheemse groene kikkers

62 Brakona jaarboek 2008 Kèkèkèk, een kikker alarmerende expansie van uitheemse groene kikkers Griet Holsbeek Joachim Mergeay Filip A. M. Volckaert Luc De Meester Figuur 1: verspreidingskaart van de uitheemse