Hogeschool INHOLLAND, Haarlem

Transcriptie

1 Hogeschool INHOLLAND, Haarlem Opleiding: Bouwmanagement & Vastgoed hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd en deeltijd Visitatiedatum: 23 september 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, november 2008

2 2/61 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 19 Onderwerp 3 Inzet van personeel 33 Onderwerp 4 Voorzieningen 37 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 40 Onderwerp 6 Resultaten 43 Deel C: Bijlagen 47 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 48 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 53 Bijlage 3: Bezoekprogramma 59 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 60 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 61 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt) 3/61

4 4/61 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt) 5/61

6 6/61 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed van Hogeschool INHOLLAND heeft onderzocht. Het beschrijft betreft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen en begon in augustus 2008, toen de hogeschool het zelfevaluatierapport bij NQA indiende. Als onderdeel van het onderzoek was er een visitatiebezoek door het panel, op 23 september Het panel bestond uit: de heer prof. ir. W.G. Keeris MRICS (domeindeskundig panellid) de heer ing. R.E.H. de Gier MRE (domeindeskundig panellid) mevrouw ing. A. Decnop (studentpanellid) mevrouw drs. R. van Empel (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding Hogeschool INHOLLAND (verder: de hogeschool ) heeft haar opleidingen ondergebracht in 16 Schools op diverse locaties in de Randstad. De hogeschool had in circa 2700 werknemers en ongeveer studenten. De hogeschool verzorgt onderwijs op het gebied van de kennisdomeinen economie, rechten, techniek, kunst, educatie, vrije tijd, toerisme, communicatie, gezondheidszorg, social work, landbouw en natuurlijke omgeving. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt) 7/61

8 In het Instellingsplan Samen werken aan de kennis van morgen heeft de hogeschool haar speerpunten geformuleerd voor de periode van : - de integratie van kennis, onderzoek en praktijk - de verdere professionalisering van de eigen organisatie - de focus op inhoudelijke thema s - de banden met de regio s waar vestigingen zijn van de hogeschool - de internationale oriëntatie. De opleidingen van de hogeschool hebben dezelfde major/minor structuur: de major beslaat de helft van het totale curriculum en daarnaast hebben alle curricula twee minors: een specialisatieminor, gericht op beroepsspecifieke kwalificaties en een differentiatieminor. De differentiatieminor is verdiepend of verbredend. De hogeschool hanteert het principe van competentiegericht onderwijs met ondersteuning door blended learning: een combinatie van colleges en E-learning. Daarmee kunnen studenten zich ontwikkelen tot ondernemende en zelfstandige professionals met een internationale oriëntatie. Het streven van de hogeschool is om studenten voor te bereiden op het beroepsleven door hen niet alleen kennis bij te brengen, maar ook de vaardigheden en de houding zij later nodig zullen hebben in hun beroepsleven. De hogeschool wil studenten leren ondernemend te zijn in de brede zin van het woord: zelf initiatief te nemen, zich verantwoordelijk te voelen voor resultaten, sociaal begaafd te zijn, een nieuwsgierige en innoverende houding te hebben en respect te tonen voor de wereld waarin zij leven. De hogeschool wil hiermee tegemoet komen aan vragen uit het bedrijfsleven en de ontwikkelingen in de Nederlandse samenleving en het internationale handelsverkeer. De zestien Schools worden geleid door een directeur. Op Schoolniveau bestaat het management naast de directeur uit een programmadirecteur en opleidingsmanagers. De schooldirecties worden ondersteund door enkele centrale diensten van de hogeschool, zoals Human Resources Management (HRM), Marketing & Communicatie (M&C), Onderwijs, Kwaliteit, Research & Development (OKR), Facilitaire Zaken, Vastgoed, ICT, Planning & Control, Financiën, Internationalisering, Institute of Advanced Studies & Applied Research (ASAR) en Bestuurszaken. De opleiding Bouwmanagement en Vastgoed (verder: de opleiding, of BM&V) maakt deel uit van de School of Technology. Het onderwijs van de School is georganiseerd in vier majordomeinen: Major of Construction, Major of Technical Engineering, Major of Business & Technology en als vierde de Major of ICT. In totaal heeft de School dertien opleidingen voor het technologische en agrarische beroepenveld. Eén van de doelstellingen van de School voor de komende jaren is verdere integratie van onderwijs, onderzoek en praktijk. De opleiding dateert van september 2003 en is nog niet eerder gevisiteerd. De eerste afgestudeerden van de opleiding zijn in de zomer van 2007 aan het werk gegaan. De opleiding is in het leven geroepen omdat er in het werkveld de vraag werd gesignaleerd naar een hbo-multispecialist in de Bouwsector. Deze behoefte kwam voort uit een aantal, deels samenhangende, ontwikkelingen in de bouwwereld en vooral in de projectontwikkelingsbranche (zie bij de facetten 1.1 en 1.3) 8/61 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt)

9 De opleiding heeft een voltijdse - en een deeltijdse variant. De varianten hebben dezelfde opleidingsdoelstellingen, met verschil in de opbouw van het studieprogramma en in de werkvormen. De opleiding leidt op tot de titel Bachelor of Built Environment (BBE), net als de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. Het zijn alle drie relatief kleine opleidingen. Daarom worden de coördinerende taken voor wat betreft afstuderen, stage, SLB en instroom voor de drie opleidingen gezamenlijk vervuld. De opleiding BM&V heeft een eigen (curriculum-) coördinator en een eigen afstudeercoördinator. De curriculumcoördinator bewaakt kwaliteit, actualiteit en samenhang van het programma en bepaalt, in overleg met geledingen als het docententeam en de opleidingscommissie, of er aanpassingen noodzakelijk zijn in het leerplan. Enkele vergelijkende cijfers per september 2008 Totaal aantal Instroom 2008 Totaal aantal Staf-student ratio studenten sept docenten (fte) School of (doc) 23.1 (doc) Technology BM&V 150 vt en 70 dt vt en 35 gewogen dt: Werkwijze De beoordeling van de opleiding vond plaats conform de werkwijze die is neergelegd in Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het visitatiebezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens hebben de panelleden zich in augustus en september inhoudelijk voorbereid op het bezoek van 23 september Daartoe hebben zij het zelfevaluatierapport (en bijlagen) bestudeerd en hebben zij, in een beoordelingsformat, hun vragen daarover weergegeven. Zij hebben hun bevindingen doorgegeven aan de NQA-auditor die op basis daarvan kernpunten en prioriteiten heeft vastgesteld voor nader documentonderzoek en voor de gesprekken tijdens het bezoek. In het voorjaar van 2008 was er een zogeheten generieke audit bij de School of Technology (verder: de School). Daarbij heeft een NQA-panel zich gebogen over de materie die in het NVAO-beoordelingskader aan de orde komt bij Onderwerp 3 (Personeel), Onderwerp 4 (Voorzieningen) en Onderwerp 5 (Kwaliteitszorg). Het rapport van deze generieke audit heeft het panel voor Bouwmanagement en Vastgoed was onderdeel van het informatiepakket voor het panel; het panel heeft de bevindingen van de generieke audit betrokken bij haar oordeelsvorming. Voorafgaande aan het visitatiebezoek was er een voorbereidende vergadering van het panel. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt) 9/61

10 De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft in samenspraak met de opleiding een bezoekprogramma ontwikkeld voor de indeling van het visitatiebezoek in Haarlem (bijlage 3). Er waren gesprekken met het management van de School en het management van de opleiding. Verder waren er gesprekken met het werkveld, de docenten, studenten en alumni. Tijdens het bezoek heeft het panel de documenten bestudeerd die ter inzage lagen. Ook was er een rondleiding door de onderwijsruimten. Tijdens het bezoek had het panel momenten van overleg, waarin de leden van het panel hun bevindingen hebben uitgewisseld, zodat zij konden komen tot gezamenlijke (tussen-)oordelen. Aan het einde van het bezoek was er een korte terugkoppeling van enkele indrukken en ervaringen van het panel, waarbij geen expliciete oordelen zijn uitgesproken. De fase van rapporteren De NQA-auditor heeft na het visitatiebezoek een conceptrapportage opgesteld en die voorgelegd aan de panelleden. Het panel heeft daarna het definitieve concept vastgesteld (oktober 2008). Dit conceptrapport is vervolgens voorgelegd aan de hogeschool ter correctie van feitelijke onjuistheden. Naar aanleiding daarvan zijn er enkele wijzigingen aangebracht, waarna het bijgestelde concept opnieuw aan de hogeschool is voorgelegd (november 2008). Het definitieve rapport is door het panel in november 2008 vastgesteld en ter beschikking gesteld aan de hogeschool, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging hebben de beslisregels die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en die nader zijn uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een centrale rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. 10/61 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Onderwerp/Facet voltijd deeltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen goed goed 1.2 Niveau bachelor goed goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor goed goed Totaaloordeel positief positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO goed goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma voldoende voldoende 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma goed goed 2.4 Studielast goed goed 2.5 Instroom voldoende voldoende 2.6 Duur voldaan voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud goed goed 2.8 Beoordeling en toetsing goed goed Totaaloordeel positief positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO goed goed 3.2 Kwantiteit personeel voldoende voldoende 3.3 Kwaliteit personeel goed goed Totaaloordeel positief positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen voldoende voldoende 4.2 Studiebegeleiding goed goed Totaaloordeel positief positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten goed goed 5.2 Maatregelen tot verbetering goed goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld goed goed Totaaloordeel positief positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau goed goed 6.2 Onderwijsrendement voldoende voldoende Totaaloordeel positief positief NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt) 11/61

12 Onderwerp 1, Doelstellingen opleiding Het panel heeft alledrie facetten, voor beide varianten, als goed beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp is dan ook voor beide varianten positief. Onderwerp 2, Programma De facetten 2.2, Relatie doelstellingen en inhoud programma, en 2.5, Instroom, zijn voldoende voor beide varianten. Het facet 2.6, Duur van de opleiding, is met voldaan beoordeeld. De overige vijf facetten van dit onderwerp zijn door het panel voor beide varianten met goed beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp is dan ook voor beide varianten positief. Onderwerp 3, Inzet van personeel Het facet 3.2, Kwantiteit Personeel, is als voldoende beoordeeld. De overige twee facetten van dit onderwerp heeft het panel als goed beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp is dan ook voor beide varianten positief. Onderwerp 4, Voorzieningen Het panel heeft het eerste facet van dit onderwerp, voor beide varianten, als voldoende beoordeeld, het tweede facet als goed. Het oordeel over het onderwerp is dan ook voor beide varianten positief. Onderwerp 5, Interne kwaliteitszorg Het panel heeft alle drie facetten, voor beide varianten, als goed beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp is dan ook voor beide varianten positief. Onderwerp 6, Resultaten Het panel heeft het eerste facet van dit onderwerp, voor beide varianten, als goed beoordeeld. Het panel heeft het tweede facet als voldoende beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp is dan ook voor beide varianten positief. Totaaloordeel Uit de oordelen zoals die zijn weergegeven in het bovenstaande schema, en op grond van de inhoudelijke onderbouwing daarvan in het facetrapport, blijkt dat het panel bij beide opleidingsvarianten positief oordeelt over de zes onderwerpen. De conclusie is dan ook dat het totaaloordeel over de beide varianten van de opleiding positief is. 12/61 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt) 13/61

14 14/61 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Vt: goed Dt: goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het initiatief voor deze opleiding Bouwmanagement & Vastgoed dateert van , naar aanleiding van de vraag uit de bouwsector naar een projectmanager op hbo-niveau die in staat is om bouwprojecten op te zetten en te leiden. Zo n opleiding was er nog niet in Nederland, was de gedachte in de bouwwereld. Het gaat om het beroepsperspectief van projectontwikkeling tot en met de exploitatie van vastgoed. Enkele relatief recente ontwikkelingen in de bouw die aan deze behoefte van het werkveld ten grondslag lagen zijn: - Toenemende samenhang in de organisatie van het bouwproces door versterking van de zogenoemde voorwaartse en achterwaartse integratie in de laatste vijftien jaar: integratie van voorbereidende processen in het daadwerkelijke bouwproces en anticipatie op vragen betreffende beheer, exploitatie en herstructurering. Dit leidt tot de vraag uit de beroepspraktijk om meer organisatiegevoelige en project- en procesgerichte technici. - Internationalisatie van de bouwsector, zoals, naast de al bestaande export van Nederlandse deskundigheid, ook import van buitenlandse bouwproducten en van buitenlandse ontwikkelingen in de Nederlandse bouwpraktijk. - Meer buitenlandse werkkrachten in de bouw en meer aandacht voor samenwerking met buitenlandse bedrijven met het doel op een ruimere markt actief te zijn. - Signalen dat de sector schade ondervindt door achterblijvende groei in modernisering van kwaliteitsontwikkeling en ICT-toepassingen. - Toenemende aandacht voor duurzaamheid bij de toepassing en productie van materialen De hogeschool is hierover in gesprek getreden met een aantal bedrijven in de bouw (onder meer BAM, Grontmij, Alphaplan, Heijmans en Heddesbouw) en heeft met hen samen de opleidingsinhoud en de opleidingseisen vastgesteld. Als referentiekader voor het opleidingsprofiel BM&V is de hogeschool uitgegaan voor de ontwerpeisen die door PSIBouw en de regieraad Bouw zijn gesteld aan een brede opleiding op hbo-niveau tot multispecialist in de bouwsector. De ontwikkelingen in het werkveld van de bouw zijn enkele jaren later vastgelegd in het rapport Bouwen aan het vak, Sleutelpublicatie (Gouda, december 2006 van PSIBouw en de Regieraad Bouw). De opleiding heeft, op grond van conceptversies van de hierboven genoemde publicatie en van de eerder vastgestelde opleidingsinhoud, tien opleidingscompetenties beschreven NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt) 15/61

16 (zie hieronder). Daarmee ontstond het profiel van de toekomstige Bouwmanager als beginnend professional in de bouw. Dit profiel is vormgegeven in een matrix met drie dimensies: kennisdomeinen, beroepsdomeinen en de fasen van de bouwcyclus. Er zijn vier kennisdomeinen onderscheiden, te weten projectmanagement, techniek, economie en logistiek. Daarnaast zijn er vier beroepsdomeinen, te weten het beheren, het realiseren, het adviseren en de projectontwikkeling. Bij de bouwcyclus zijn er vier fasen onderscheiden: de initiatieffase, de ontwerpfase, de realisatiefase en de exploitatiefase. Deze matrix analyseert en beschrijft het gehele terrein van kennis, beroepsmogelijkheden en het bouwproces. Het panel stelt vast dat het geheel leidt tot een brede opleidingsdoelstelling. De Haarlemse opleiding legt de focus op project/procesmanager. De studieleiding heeft de tien opleidingscompetenties duidelijk vastgelegd, onder meer in de studiegids: 1. Opstellen van een advies of plan 2. Implementeren van een advies of plan 3. Toegepast onderzoeken 4. Projectmatig/ procesmatig werken 5. Draagvlak creëren door interactieve planvorming 6. Communiceren 7. Contractdocumenten opstellen 8. Beheren van bouw- of civieltechnische werken 9. Eigen professionaliteit 10. Professionaliteit van de beroepsgroep Er is vooralsnog geen landelijk vastgesteld beroepsprofiel voor Bouwmanagement & Vastgoed (BM&V) en de Haarlemse opleiding is totnogtoe uniek in Nederland. Wel sluit de opleiding intussen aan bij de Profielbeschrijving van de Bachelor of Built Environment (hoger onderwijs Groep Bouw & Ruimte, Den Haag, maart 2006). Tot het domein van de Bachelor of Built Environment (BBE) behoren ook de opleidingen Civiele Techniek, Bouwkunde, Bouwtechnische Bedrijfskunde en Verkeerskunde. De studieleiding heeft voor het panel een overtuigend overzicht gemaakt waarmee zij duidelijk maakt dat de tien BM&V opleidingscompetenties inhoudelijk samenvallen met de doelstellingen van de Bachelor of Built Environment, al zijn er verschillen in woordkeuze en indeling: - De domeincompetenties BBE zijn gerelateerd aan kenmerkende activiteiten en beroepsproducten van vijf onderscheiden fasen in het bouwproces: 1) initiëren/definiëren (programmafase), 2) ontwerpen (ontwerpfase), 3) uitwerken (uitwerkingsfase), 4) uitvoeren (uitvoeringsfase) en 5) beheren (gebruiksfase). De vijf competenties zijn uitgewerkt in deelcompetenties, met onderscheiden competentieniveaus. - Naast deze vijf fasen zijn er drie beroepscontexten onderscheiden: gebouw, gebied/leefomgeving en infrastructuur. Voor de Haarlemse opleiding zijn vooral de twee eerste beroepscontexten van belang. BM&V onderscheidt zich van een studie als Bouwtechnische Bedrijfskunde door een sterkere nadruk op inzicht in bouwtechnische processen en door een nadere detaillering van de kennisdomeinen. 16/61 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt)

17 De Haarlemse studieleiding bewaakt dat de opleidingdoelstelling blijven aansluiten bij de eisen van het beroepenveld door structureel overleg met de beroepenveldcommissie (BVC). De BVC bestaat uit vertegenwoordigers uit de brede bedrijfstak, zoals een aannemer, een architect en een projectontwikkelaar. Tot de taken van de BVC behoort onder meer het adviseren over de noodzaak tot actualisatie van het opleidingsprofiel, de competenties, de binnen- en buitenschoolse praktijkcomponenten en over de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt. Het panel heeft tijdens haar bezoek aan de opleiding gesproken met leden van de BVC. Van 2004 tot 2007 was er één BVC voor de drie bouw -opleidingen van de School of Technology. In het vroege voorjaar van 2008 is een eerdere situatie hersteld: er is nu weer een aparte BVC per opleiding. Daartoe zijn er extra leden geworven, ook voor wat nu de BVC voor BM&V is. Het panel stelt vast, op grond van haar gesprek met de BVC en op grond van de verslagen van de afgelopen jaren, dat er een levendige discussie is tussen het werkveld en de opleiding over de opleidingsdoelstellingen, over de ontwikkelingen in het beroepenveld en over de manier waarop de doelstellingen in het opleidingsprogramma moeten worden geconcretiseerd. Naast het contact met het werkveld via de BVC blijft de studieleiding op de hoogte van landelijke en regionale ontwikkelingen door deelname aan landelijke en regionale congressen, onder meer van Bouwned, SBR en congressen die door de TU s worden georganiseerd. Ook neemt de studieleiding deel aan het landelijke overleg tussen opleidingen BBE en zijn er contacten met directies en projectmanagers van bedrijven in de bouwbedrijfskolom en met adviesorganen, zoals de Regieraad Bouw en PSIBouw. Voorbeelden van betrokken bedrijven zijn aannemers (zoals Heijmans, de BAM), management-, advies- en onderzoeksbureaus (zoals SBR en EIB), projectontwikkelaars/adviesbureaus/ managementbureaus, zoals Movares, Grontmij en Twijnstra en Gudde) en de relevante opleidingen van de drie Technische Universiteiten. De internationale oriëntatie van de opleidingsdoelstellingen betreft algemene managementtheorieën en macro-economische inzichten. De bouwwereld waar BM&V zich op richt, is nationaal georiënteerd en mogelijk zelfs regionaal. De opleiding heeft geen buitenlandse collega-opleidingen; wel is er een aanzet daarvoor in de vorm van contacten over excursies over en weer. Deze contacten met hogescholen en universiteiten in het buitenland betreffen ook overleg over studieonderdelen die voor BM&V-studenten interessant kunnen zijn (zie hiervoor bij 2.2). Het panel stelt vast dat het initiatief om deze opleiding vorm te geven getuigt van een excellent inzicht in de ontwikkelingen in de bouwwereld en in de veranderende behoefte van het beroepenveld. Het proces waarbij de opleidingsdoelstellingen zijn ontwikkeld, was uiterst zorgvuldig en zeer analytisch, resulterend in een heldere en inzichtelijke vormgeving aan deze opleidingsdoelstellingen. Er wordt nauwgezet bewaakt of de opleidingsdoelstellingen blijven voldoen aan de eisen van het werkveld. Samenvattend: de opleidingsdoelstellingen vormen een origineel, inzichtelijk en uiterst zorgvuldig geheel, waarvan de actualiteit bijzonder goed wordt bewaakt. Het panel komt daarom tot het oordeel goed. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt) 17/61

18 Facet 1.2 Niveau bachelor Vt: goed Dt: goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Ter definiëring van het bachelorniveau hanteert de opleiding de tien generieke hbo-kwalificaties van de commissie Franssen (Den Haag, 2001). Als referentiekader voor de internationaal geaccepteerde beschrijving van het bachelorniveau gebruikt de opleiding de Dublin descriptoren. De studieleiding heeft in een overzicht weergegeven hoe de tien opleidingscompetenties zich verhouden tot de hbo-kwalificaties en de Dublin descriptoren. De beheersingsniveaus van elk van de tien opleidingsdoelstellingen zijn inzichtelijk weergegeven, onder meer in de studiegids. Het panel is van oordeel dat dit een overtuigend beeld geeft van het beoogde niveau van de opleiding. De Dublin descriptor Kennis en Inzicht komt onder meer terug in de competenties: Toegepast onderzoeken, Contractdocumenten opstellen, Beheren van bouw- en civieltechnische constructies, Eigen professionaliteit en Professionaliteit van de beroepsgroep. De descriptor Oordeelvorming komt onder meer terug in de competenties Opstellen van een advies, Toegepast onderzoeken, Draagvlak creëren en Communiceren. De aansluiting van de doelstellingen van BM&V bij die van de BBE (zie bij facet 1.1), die zijn ontwikkeld met het oog op zowel de Dublin descriptoren als de tien hbo-kwalificaties (Commissie Franssen, Den Haag, 2001), is een verdere garantie voor het hbo-bachelor niveau. De opleiding bewaakt dat de opleidingscompetenties blijven aansluiten bij de algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor mede via doordat zij via de INHOLLAND-dienst Onderwijs, Kwaliteit & Research op de hoogte blijft van de ontwikkelingen op dit gebied. Het panel concludeert op grond hiervan dat overtuigend en duidelijk is dat de nagestreefde competenties aantoonbaar aansluiten bij de Dublin descriptoren en daarmee bij een algemene, internationaal geaccepteerde beschrijving van de kwalificaties van een bachelor. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Vt: goed Dt: goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. 18/61 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt)

19 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij facet 1.1 is vermeld dat de opleidingsdoelstellingen gebaseerd zijn op een vraag uit het beroepenveld. Ook is beschreven op welke wijze het werkveld betrokken is bij de borging dat de doelstellingen blijven aansluiten bij de ontwikkelingen in het beroep. Het diploma van de opleiding is de startkwalificatie voor beroepen als projectleider bij een projectontwikkelaar of een bouwbedrijf, planontwikkelaar, of coördinator van bouwprojecten. Na afstuderen kan een student ook universitair doorstuderen, in opleidingen als Master Real Estate Management, Bouwtechnische Bedrijfskunde, Vastgoedkunde of Planologie. In april 2008 heeft de hogeschool een convenant gesloten met de TU Delft voor doorstroming. Afgestudeerden van de opleiding kunnen ook verder studeren bij enkele masteropleidingen van de Vrije Universiteit, via de hogeschoolbrede bèta Ateliers. In het gesprek dat het panel tijdens het visitatiebezoek met afgestudeerden had, bleek dat de alumni inderdaad werkzaam zijn in het beoogde beroepenveld en ook dat er afgestudeerden zijn die met succes verder studeren. Dit sluit aan bij de resultaten van onderzoek door de opleiding onder de eerste lichting alumni (juni 2007): uit de analyse van de resultaten van dit onderzoek is af te leiden dat de afgestudeerden werk vinden onder meer als planontwikkelaar of beheerder onroerend goed bij woningcorporaties, beleidsfunctionaris bouw- en woningtoezicht bij gemeentelijke overheden, accountmanager bij leveranciers van prefabbouwelementen. Enkele studenten zijn een eigen onderhoudsbedrijf begonnen. De alumni gaven aan dat zij bij aantreden in hun nieuwe werkkring vrijwel direct goed aan de slag konden met wat zij aan kennis, kunde en inzicht hadden verworven tijdens hun studie. De werkgevers met wie het panel heeft gesproken tijdens de visitatie waren die mening eveneens toegedaan: de opleidingsdoelstellingen sluiten op wat het beroepenveld verwacht en nodig heeft. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Vt: goed Dt: goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt) 19/61

20 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De studieleiding hanteert kwaliteitscriteria voor vakliteratuur en heeft die omschreven in het document Memo richtlijnen vakliteratuur School of Technology 2007). Daarmee is vastgelegd wat de School verstaat onder vakliteratuur en onder de actualiteit van vakliteratuur. Ook is vastgelegd hoe vakliteratuur in het studieprogramma wordt gebruikt. De boekenlijst wordt jaarlijks (in mei) aangepast aan nieuwe ontwikkelingen en publicaties, op voorstel van de curriculumcoördinator en in overleg met de docenten. De bijgestelde boekenlijst wordt daarna ter goedkeuring voorgelegd aan de Beroepenveldcommissie. Wat relevante literatuur is, wordt vastgesteld vanuit de vier kennisdomeinen (zie ook bij 1.1: projectmanagement, techniek, economie en logistiek). De boekenlijst is opgenomen in de studiegids. De desbetreffende literatuur is verplicht of aanbevolen ; er wordt ook literatuur aangeboden in readervorm. Het panel heeft de lijst bij de visitatie kunnen inzien en kon vaststellen dat daarop de literatuur was vermeld die het panel noodzakelijk acht voor een opleiding BM&V. Er was echter weinig literatuur in het Engels of Duits. Actuele literatuur, die in de loop van het studiejaar ook relevant blijkt, wordt tijdens een leerperiode toegevoegd. Dit wordt aan de studenten doorgegeven via het Blackboard. Studenten worden bij de uitvoering van het onderwijs door hun docenten gestimuleerd om digitale en schriftelijke bronnen te raadplegen, bijvoorbeeld bij voorbereidingsopdrachten. Bij projecten en andere opdrachten worden studenten onder meer beoordeeld op het gebruik van schriftelijke bronnen. Het gebruik van vakliteratuur is een expliciet aspect van beoordeling bij afstudeerverslagen; dit is vastgelegd in de Afstudeerhandleiding. In de bibliotheek is een geringe selectie van vaktijdschriften beschikbaar (zie ook bij 4.1). en een deel van de boeken van de boekenlijst. De accountmanager van de bibliotheek houdt het bronnenbestand actueel voor de School, volgt nieuw aanbod op de markt en overlegt met een contactpersoon van de opleiding over aanschaf van nieuwe publicaties en abonnementen op vakspecifieke databases. De opleiding heeft abonnementen op een aantal vaktijdschriften die onder de docenten worden verspreid, waarna ze beschikbaar worden gesteld voor de studenten. De bibliotheek verzorgt internettrainingen voor studenten en docenten. Ook is er een workshop bibliotheekgebruik voor propedeusestudenten, als onderdeel van de studieloopbaanbegeleiding. Naast de bibliotheek in Haarlem kunnen de studenten gebruik maken van de universiteitsbibliotheken zoals die van de TU Delft, zowel feitelijk als via internet. Uit studenttevredenheidsonderzoek (2007 en 2008) is af te leiden dat de eerstejaars studenten (vt en dt) positief oordelen over de aansluiting van de vakliteratuur op hun studie. De tevredenheid van de tweede- en derdejaarsstudenten op dit punt lag in 2007 onder het streefcijfer (3,0 op een vijfpuntsschaal). De studieleiding heeft dit besproken met de studenten en de conclusie was dat de ontevredenheid vooral zelfstandig gebruik van vakliteratuur betrof. Intussen is er daarom nadere voorlichting en instructie gekomen ( bibliotheekgebruik ). Het panel heeft hierover met de studenten gesproken en kon vaststellen dat er intussen geen sprake meer is van onvrede. Uit tevredenheidsonderzoek (2007) heeft de studieleiding afgeleid dat de derdejaarsstudenten van de deeltijdvariant niet tevreden waren over het studiemateriaal. 20/61 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Bouwmanagement & Vastgoed (vt/dt)