> Retouradres Postbus DA Heerlen

Transcriptie

1 > Retouradres Postbus DA Heerlen AANGETEKEND Ziekenhuis Gelderse Vallei T.a.v. de heer mr. W.J.G. Blaauw, voorzitter raad van bestuur a.i. Postbus HN EDE Stadsplateau AZ Utrecht Postbus DA Heerlen T F Onderwerp Instellen verscherpt toezicht Ziekenhuis Gelderse Vallei Bijlage 1 Geachte heer Blaauw, Bij deze deel ik u mee dat de Inspectie voor de Gezondheidszorg (hierna: inspectie) Ziekenhuis Gelderse Vallei (hierna: ZGV) te Ede op voor een periode van zes maanden onder verscherpt toezicht stelt. U bent hierover op die datum telefonisch door mij geïnformeerd. Aanleiding Sinds begin september 2016 bereikten de inspectie berichten afkomstig van de raad van bestuur, de raad van toezicht en later ook van het medisch-stafbestuur over de bestuurlijke verhoudingen binnen ZGV. Deze berichten hielden in dat de samenwerking tussen de raad van bestuur en de medische staf niet goed verliep. Terugkerend verschijnsel hierbij was dat de medische staf om haar moverende redenen selectief afzag van deelname aan overleggen in het ziekenhuis, waaronder ook overleggen waar kwaliteit en veiligheid van de zorg op de agenda stond. Dit trof ook een overleg met de auditcommissie kwaliteit en veiligheid van de raad van toezicht. De toenmalige raad van bestuur kenschetste deze bestuurscrisis als een discussie over geld en macht. Door de medische staf werd als oorzaak van de bestuurscrisis benoemd dat de samenwerking met de raad van bestuur niet naar wens van de medische staf verliep. De inspectie stelde vast dat op deze manier in ZGV een belangrijke voorwaarde voor goede zorg niet aanwezig was, omdat de raad van bestuur door de medische staf onvoldoende in de gelegenheid werd gesteld haar verantwoordelijkheid te nemen voor kwaliteit en veiligheid van zorg en het intern toezicht blijkbaar niet doeltreffend was om dit te doen corrigeren. Het ziekenhuis was daardoor onvoldoende bestuurbaar. Na diverse interventies van de inspectie nam de raad van toezicht maatregelen om de bestuurscrisis op te lossen. Op 18 april 2017 besprak de inspectie in een bestuursgesprek met afvaardigingen van de raad van bestuur, de raad van toezicht en het medisch-stafbestuur de voortgang. In de reactie van het ziekenhuis hierop en op het daarop volgende voornemen van de inspectie om verscherpt toezicht in te stellen vond de inspectie onvoldoende aanknopingspunten om aan te nemen dat het ziekenhuis geheel op eigen kracht weer aan alle voorwaarden voor goede zorg zou kunnen gaan voldoen. Pagina 1 van 7

2 Bevindingen en beoordeling van de inspectie De inspectie zag in de bestuurscrisis bij ZGV een aanzienlijk risico voor kwaliteit en veiligheid van zorg. Dit was aanleiding voor de inspectie om gericht hierop toezicht te houden. Op 6 oktober 2016 voerde de inspectie een bestuursgesprek met de toenmalige raad van bestuur van het ziekenhuis. De inspectie stelde daarin dat er zicht moest komen op de wijze en termijn van beëindiging van de bestuurscrisis. Op 30 november 2016 verzocht de inspectie het ziekenhuis bij wijze van voorlopige zekerstelling om een gezamenlijke verklaring van de raad van bestuur en het medisch-stafbestuur te overleggen dat kwaliteit en veiligheid van zorg onder geen beding te lijden zouden hebben onder het bestuursconflict. Dit leidde in eerste instantie tot twee afzonderlijke verklaringen van de raad van bestuur en het medisch-stafbestuur. Op 6 december 2016 voerde de inspectie een bestuursgesprek met de toenmalige raad van toezicht. In dit gesprek wees de inspectie de raad van toezicht nadrukkelijk op haar taak en verantwoordelijkheid. De inspectie liet de raad van toezicht weten dat het volksgezondheidsbelang naar het oordeel van de inspectie geen verder uitstel van ingrijpen door de raad van toezicht verdroeg. Op 14 december 2016 voerde de inspectie een bestuursgesprek met afvaardigingen van de toenmalige raad van bestuur, de raad van toezicht en het medisch-stafbestuur. In dit gesprek vroeg de inspectie de raad van toezicht om de inspectie uiterlijk donderdag 15 december 2016 om 17:00 uur schriftelijk te informeren over het uitgewerkte plan om de bestuurscrisis op te lossen. In vervolg op dit plan ondernam het ziekenhuis het volgende: De raad van toezicht gaf opdracht tot een onderzoek door een extern aangezocht deskundige en kondigde ook een evaluatie van haar eigen functioneren aan. Tevens werd eind januari een interim voorzitter van de raad van bestuur aangesteld. Nadat de rapportage van het externe onderzoek was opgeleverd, werden de twee zittende leden van de raad van bestuur op 10 april 2017 geschorst. De interim voorzitter raad van bestuur werd ten gevolge hiervan de enige bestuurder van het ziekenhuis. De voorzitter en twee leden van de raad van toezicht legden hun functie neer vanwege hun rol bij en veronderstelde medeverantwoordelijkheid voor de bestuurscrisis. Om statutair quorum voor de beslissing van het schorsen van de bestuurders te bewerkstelligen werd van de oud-voorzitter van de raad van toezicht het neerleggen van zijn functie opgeschort. Het ziekenhuis gaf op 10 april 2017 een persbericht uit waarin de personele wijzigingen in het bestuur van het ziekenhuis werden verklaard uit een behoefte aan bestuurlijke vernieuwing. Op 14 april 2017 liet de Ondernemingsraad de inspectie, in antwoord op vragen hiernaar, weten risico s te zien voor de kwaliteit en veiligheid van zorg, onder meer omdat het in de huidige cultuur ontbreekt aan transparantie, open samenwerking en gezamenlijke verantwoordelijkheid. Op 18 april 2017 besprak de inspectie de gang van zaken in een bestuursgesprek met de interim-bestuurder en afvaardigingen van respectievelijk de raad van toezicht en het bestuur van de vereniging medische staf (VMS), beide in vernieuwde samenstelling. Ter voorbereiding van dit gesprek stuurde het ziekenhuis op verzoek van de inspectie de rapportage van het eerder genoemde externe onderzoek met daarbij een begeleidend schrijven van de interimbestuurder. Het onderzoek richtte zich op de verstoorde verhoudingen tussen de raad van bestuur en de medische staf alsmede tussen de raad van bestuur en de Pagina 2 van 7

3 raad van toezicht. In de rapportage wordt onder andere aanbevolen om afscheid te nemen van de toenmalige bestuurders; de medische staf transparantie te doen betrachten naar de raad van bestuur, ook waar het gaat om medische incidenten zodat de raad van bestuur zijn eindverantwoordelijkheid ten aanzien van kwaliteit en veiligheid kan dragen; de samenwerkingsovereenkomst tussen ziekenhuis en coöperatie van de vrijgevestigd medisch specialisten te herzien zodat de gelijkgerichtheid van belangen daarin beter tot uitdrukking wordt gebracht en ten slotte om de raad van toezicht te zuiveren van met het verleden belaste leden. Het begeleidend schrijven van de bestuurder bevat naar aanleiding van een vraag van de inspectie een resumé van de structurele factoren die naar het inzicht van de interim-bestuurder ten grondslag hebben gelegen aan de escalatie. Naar het oordeel van de inspectie bevatten de uitkomsten van het externe onderzoek, als ook het resumé van de interim-bestuurder, belangrijke aanknopingspunten om de vraag te stellen waarom dit dan zo heeft kunnen escaleren ofwel waarom er geen noties of mechanismen waren waardoor deze escalatie een halt werd toegeroepen. De inspectie verwacht van het ziekenhuis dat het nagaat of hier niet nog veel duurzamer verbetermogelijkheden liggen dan de maatregelen die tot nu toe genomen zijn en die voor de korte termijn soulaas bieden voor een nu werkbare situatie. Een wapenstilstand betekent nog geen duurzame vrede laat staan bestendige betrekkingen. Bij het gesprek was de teneur van de kant van het ziekenhuis dat de personele wisselingen een gunstige uitwerking hadden gehad. Verder had de bestuurder een kerngroep kwaliteit in het leven geroepen waarin onder andere het ziekenhuismanagement, de voorzitter van de medische staf, de portefeuillehouder kwaliteit van de medische staf, de voorzitter van het vrijgevestigd smaldeel van de medische staf en de voorzitter van de VAR zitting hebben, maar waarin de bestuurder zelf niet participeert. De bestuurder bleef daarmee naar het oordeel van de inspectie, zeker gezien de huidige bestuurssituatie, te veel op afstand staan. De raad van toezicht richtte zich op haar eigen completering en het zoeken van een nieuwe raad van bestuur. Niet alleen de raad van bestuur maar ook het interne-toezichtorgaan van het ziekenhuis is dus voorlopig nog niet op sterkte. Dit geldt bij beide zowel voor wat betreft de ervaring met de cultuur en organisatie van het ziekenhuis als voor wat betreft de formatie. De inspectie ziet onder ogen dat ontbreken van belasting door het verleden van voordeel is maar vindt het ook van belang dat valkuilen uit het verleden kunnen worden herkend zodat zij kunnen worden aangepakt. Daarvoor zijn zowel continuïteit als een frisse blik nodig. Het medisch-stafbestuur liet weten goed op de toekomst voorbereid te zijn nu zij uit haar eigen midden nieuwe stafbestuurders naar voren heeft geschoven. Verder gaf het medisch-stafbestuur aan al langer een naar haar opvatting doeltreffende werkwijze te hebben ontwikkeld in goede afstemming met de managers van het ziekenhuis waarmee al vóór de komst van de interim-bestuurder het conflict met de toenmalige raad van bestuur naar de opvatting van het stafbestuur kon worden omzeild. Naar het oordeel van de inspectie behoort de raad van bestuur altijd de mogelijkheid van tussenkomst te hebben in bestuurlijke processen. Verder draagt de personele wisseling van het stafbestuur naar het oordeel van de inspectie onvoldoende bij aan een oplossing voor het kennelijke bestuursrisico onder andere omdat de plenaire medische staf betrokken was en is bij het direct of indirect goedkeuren van de besluiten van het medisch-stafbestuur. Pagina 3 van 7

4 Na het gesprek van 18 april 2017 heeft de inspectie aan het ziekenhuis de mogelijkheid gegeven om tot vrijdag 21 april 2017 schriftelijk inhoudelijke aanvulling te geven op de informatie die tijdens het gesprek op 18 april 2017 is verstrekt. De aanvullingen die het ziekenhuis toestuurde betreffen de instelling van de eerder genoemde kerngroep kwaliteit, het informatieprotocol ZGV VMS en het Kwaliteits- en Veiligheidssysteem Ziekenhuis Gelderse Vallei met een begeleidend schrijven van de bestuurder. De inspectie zag in deze documenten geen nieuwe inzichten of toegenomen urgentiebesef voor het adresseren van de onderliggende factoren die een rol speelden bij het ontstaan en voortduren van de bestuurscrisis. Ook ontbrak een plan om aan een professionele en bestuurlijke cultuur te werken met als doel om deze substantieel te verbeteren. Na het bestuursgesprek over de voortgang op 18 april 2017 en kennisname van de aanvullende informatie die het ziekenhuis op 21 april stuurde stelde de inspectie vast dat: - Er nog geen sprake was van voldoende voortgang bij de opvolging van de aanbevelingen voortkomend uit het externe onderzoek, met name wat betreft de structurele praktisch uitwerking van de samenwerking tussen raad van bestuur en medische staf; - De onderliggende factoren die het ontstaan van frictie en het escaleren tot een bestuurscrisis hebben mogelijk gemaakt door het ziekenhuis nog onvoldoende waren geïdentificeerd, waardoor het zicht op structurele verbetermogelijkheden nog niet compleet was; - De door het ziekenhuis doorgevoerde personele maatregelen in dit verband als weliswaar noodzakelijk en behulpzaam op korte termijn moesten worden beschouwd, maar niet als doeltreffend om de kans op het optreden van een bestuurscrisis op langere termijn te reduceren. Daarnaast miste de inspectie nog een expliciete inzet van het ziekenhuis op verbetering van cultuur en gedrag. Belangrijke elementen om de kwaliteit en veiligheid van zorg duurzaam te kunnen borgen ontbraken bij de door het ziekenhuis reeds genomen en nog voorgenomen maatregelen. Voornemen tot het instellen van verscherpt toezicht In het licht van bovenstaande maakte de inspectie op 2 mei 2017 haar voornemen om verscherpt toezicht in te stellen schriftelijk en per mail aan het ziekenhuis kenbaar. Hieraan gekoppeld was de uitnodiging aan de raad van bestuur van het ziekenhuis om met vertegenwoordiging van de raad van toezicht en het medischstafbestuur op dinsdag 9 mei 2017 een reactie te komen geven op het kantoor van de inspectie te Utrecht. In reactie op het voornemen tot verscherpt toezicht en voorafgaand aan het gesprek op 9 mei stuurde het ziekenhuis op 4 mei een brief. In deze brief wordt conform eerdere analyses, als startpunt van de problematiek genoemd de wrijvingen in 2015 die in 2016 escaleerden tot een bestuurscrisis en een verkramping veroorzaakten in de relatie tussen de toenmalige raad van bestuur en de medische staf van het ziekenhuis. Ook uit de bijlage bij deze brief waarin de externe onderzoeker een toelichting geeft, blijkt dat het startpunt van de analyse rond 1 januari 2015 ligt toen de zogenoemde integrale bekostigingssystematiek moest worden ingevoerd. De huidige interim-bestuurder is van mening dat de oorzaken van de bestuurscrisis voldoende diepgaand zijn onderzocht met het Pagina 4 van 7

5 onderzoek door de externe onderzoeker. De overtuiging wordt uitgesproken dat het ziekenhuis op dat moment al het mogelijke heeft gedaan om herhaling te voorkomen. Erkend wordt dat er nog veel moet gebeuren gezien het totale pakket van aanbevelingen uit het onderzoek van de externe onderzoeker. Dit geldt ook voor een specifieke aanpak van de professionele cultuur en de bestuurscultuur in het ziekenhuis. Door de personele wisselingen en de aanpak van de interim bestuurder is men nu weer in gesprek met elkaar. Aan een plan van aanpak voor alle overige aanbevelingen uit het rapport van de externe onderzoeker, waaronder de invulling van de samenwerking tussen de raad van bestuur en de medische staf, alsmede een plan om expliciet op cultuur in te zetten is men op dit moment nog niet toe gekomen. Verder verklaarde de bestuurder om volgens de suggestie van de inspectie zitting te zullen nemen in de eerder genoemde kerngroep kwaliteit. In het gesprek op 9 mei 2017 werd hierop een uitgebreide toelichting gegeven. In het voornemen tot VT had de inspectie gewezen op het belang van een verdergaande oorzakenanalyse van de bestuurscrisis. Het ziekenhuis had dit opgevat als dat het onderzoek van de externe onderzoeker over zou moeten. De inspectie doelt echter op het verdergaand stellen van de waarom - vraag. Waarom was er begin 2015 een voedingsbodem voor het ontstaan van een bestuurscrisis? Het gespreksverslag wordt bijgevoegd bij deze brief. Conclusie Goed bestuur acht de inspectie een noodzakelijke voorwaarde om duurzaam goede zorg te kunnen leveren. Op basis van het toezicht op ZGV en de uitkomsten van de bijbehorende interventies van de inspectie tussen 3 oktober 2016 en 9 mei 2017 in het kader van een bestuurscrisis, concludeert de inspectie dat de bestuurbaarheid van het ziekenhuis nog niet op orde is. De inspectie is van oordeel dat de voedingsbodem die er blijkbaar was voor het ontstaan van een bestuurscrisis tot heden door het ziekenhuis nog onvoldoende is geadresseerd. De inspectie begrijpt dat om pragmatische redenen het startpunt van het onderzoek bij de bestuurscrisis sec is gelegd, maar acht het noodzakelijk dat wordt onderzocht waarom de toenmalige structuur en cultuur het ziekenhuis zo kwetsbaar maakte voor het ontstaan van deze langdurige bestuurscrisis. Verbetermaatregelen zullen mede hierop moeten worden gebaseerd. Het ziekenhuis heeft weliswaar personele wisselingen doorgevoerd bij de raad van bestuur, de raad van toezicht en het medisch-stafbestuur alsmede enkele wijzigingen doorgevoerd in de overlegstructuur, maar door de nog onvolledige analyse is het niet duidelijk of de door het ziekenhuis genomen maatregelen ook de basisoorzaken van de bestuurscrisis adresseren. De inspectie is van oordeel dat de onderliggende factoren die het ontstaan van frictie en het escaleren tot een bestuurscrisis mogelijk hebben gemaakt moeten worden gekend alvorens tot structurele verbetermaatregelen te kunnen komen. De inspectie houdt er rekening mee dat momenteel symptomen van de bestuurscrisis zijn bestreden, maar nog onvoldoende structurele verbetermaatregelen zijn genomen of voorgenomen. De inspectie denkt bij het laatste onder andere aan een adequate uitwerking van de samenwerkingsafspraken tussen het ziekenhuis en de medische staf en de wijze waarop wordt geborgd dat in deze samenwerkingsrelatie het patiëntenbelang centraal wordt gesteld. Het mag niet meer voorkomen dat de voor goede zorg noodzakelijke afstemming tussen medische staf en statutaire bestuurders wederom inzet wordt in een bestuurscrisis. Met name ten aanzien van de borging Pagina 5 van 7

6 van compliance zal ook een expliciete inzet op cultuur en gedrag nodig zijn. De inspectie acht dit van het grootste belang om een robuuste bestuursstructuur met bijbehorende cultuur te vormen die onafhankelijk van personele invulling. Op dit punt heeft de inspectie nog onvoldoende substantiële initiatieven van het ziekenhuisbestuur kunnen vaststellen. De inspectie heeft er begrip voor dat het ziekenhuis hiertegen inbrengt dat het nog niet de tijd heeft gehad om hiertoe een degelijk plan van aanpak te maken. Echter dit neemt niet weg dat deze lacune borging van goede zorg momenteel hindert en dat die situatie naar het oordeel van de inspectie niet langer voort kan duren. Kwaliteit en veiligheid van zorg kunnen niet langer onderhevig zijn aan de tekortkomingen in de bestuurbaarheid van het ziekenhuis. Verder concludeert de inspectie dat de interne toezichthouder momenteel niet op sterkte is, juist nu toezicht van groot belang is voor het ziekenhuis. Gelet op bovenstaande stelt de inspectie Ziekenhuis Gelderse Vallei met ingang van onder verscherpt toezicht voor een periode van zes maanden. De inspectie verwacht van het ziekenhuis dat in die periode: 1. In aanvulling op het externe onderzoek wordt nagegaan hoe begin 2015 blijkbaar een voedingsbodem kon bestaan waarin frictie tussen de raad van bestuur en de medische staf kon escaleren tot een bestuurscrisis waarbij kwaliteit en veiligheid van zorg in het geding kwamen; 2. Structurele verbetermaatregelen worden doorgevoerd die (mede) zijn gebaseerd op de onder 1 bedoelde aanvullende analyse; 3. De raad van bestuur van ZGV op sterkte wordt gebracht; 4. De raad van toezicht haar rol en functioneren verbetert op basis van evaluatie. De onder 1 bedoelde aanvullende analyse wordt hierbij betrokken; 5. De raad van toezicht in personeel opzicht zorgvuldig wordt gecompleteerd. Ten aanzien van het profiel van de te werven nieuwe leden houdt de raad van toezicht rekening met de uitkomsten van de onder 4 bedoelde evaluatie en de onder 1 bedoelde aanvullende analyse; 6. Expliciet wordt ingezet op verbetering van cultuur en gedrag. De inspectie ziet binnen vier weken een plan van aanpak tegemoet waarin de punten 1 t/m 6 worden geadresseerd. Verder verwacht de inspectie van de bestuurder van het ziekenhuis een maandelijkse voortgangsrapportage te ontvangen. Vervolgacties inspectie De inspectie zal in de periode van verscherpt toezicht het plan van aanpak en de voortgangsrapportages beoordelen en toetsingen uitvoeren met aangekondigde en onaangekondigde bezoeken alsmede (bestuurs)gesprekken. Voor het einde van de periode van het verscherpt toezicht zal de inspectie, op grond van haar bevindingen oordelen of het verscherpt toezicht kan worden opgeheven, moet worden verlengd of dat er verdere stappen genomen moeten worden in de vorm van bestuursrechtelijke maatregelen. Pagina 6 van 7

7 Aangezien deze maatregel nadrukkelijk betrekking heeft op het onderwerp goed bestuur wordt de Nederlandse Zorgautoriteit bij het toezicht van de inspectie betrokken, zoals beschreven in het kader Toezicht op Goed Bestuur. Procedure verscherpt toezicht en openbaarmaking Het instellen van verscherpt toezicht is geen besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) en daarom niet vatbaar voor bezwaar en beroep. U bent inmiddels in de gelegenheid gesteld om voor 19 mei :00 uur uw reactie op de instelling van het verscherpt toezicht schriftelijk kenbaar te maken aan de inspectie. Uw reactie zal als bijlage bij deze brief actief openbaar worden gemaakt op de website van de inspectie, De openbaarmaking gaat gepaard met een persbericht. U heeft, conform artikel 4:8 Awb, tot 19 mei :00 uur de gelegenheid uw eventuele bedenkingen tegen de openbaarmaking van het verscherpt toezicht in te dienen. Het indienen van deze bedenkingen kan zowel schriftelijk als mondeling. Indien u geen bedenkingen indient tegen de openbaarmaking wordt deze brief samen met uw eventuele schriftelijke reactie op de instelling van het verscherpt toezicht en een persbericht op de website van de inspectie gepubliceerd. Indien u wel bedenkingen indient tegen de openbaarmaking zullen deze in behandeling worden genomen in het kader van de Wet openbaarheid van bestuur (hierna: Wob). Hangende de besluitvorming op grond van de Wob zal geen actieve openbaarmaking plaatsvinden. Uw eventuele bedenkingen tegen de actieve openbaarmaking kunt u meedelen op telefoonnummer 06 xxxxxxxx, of mailen naar het algemene adres van de inspectie ri.utrecht@igz.nl, met een cc naar xxxxxx@igz.nl onder vermelding van het kenmerk rechts boven aan deze brief. De inspectie gaat ervan uit u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Met vriendelijke groet, coördinerend/specialistisch inspecteur Pagina 7 van 7