Jaarverslag Delta Lloyd Asset Management NV

Transcriptie

1 Jaarverslag 2013 Delta Lloyd Asset Management NV Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 3-4 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 5-7 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 8-10 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 15+ Delta Lloyd Institutioneel Mix Fonds Defensief Delta Lloyd Institutioneel Mix Fonds Neutraal Delta Lloyd Institutioneel Mix Fonds Offensief

2 Algemene informatie 2 Algemene gegevens 3 Algemeen verslag van de Beheerder 6 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Verslag van de Beheerder 15 Jaarrekening 17 Overige gegevens 31 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 3-4 Verslag van de Beheerder 35 Jaarrekening 37 Overige gegevens 51 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 5-7 Verslag van de Beheerder 55 Jaarrekening 57 Overige gegevens 71 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 8-10 Verslag van de Beheerder 75 Jaarrekening 77 Overige gegevens 91 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds Verslag van de Beheerder 95 Jaarrekening 97 Overige gegevens 111 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 15+ Verslag van de Beheerder 115 Jaarrekening 117 Overige gegevens 131 Delta Lloyd Institutioneel Mix Fonds Defensief Verslag van de Beheerder 135 Jaarrekening 138 Overige gegevens 154 Delta Lloyd Institutioneel Mix Fonds Neutraal Verslag van de Beheerder 158 Jaarrekening 160 Overige gegevens 176 Delta Lloyd Institutioneel Mix Fonds Offensief Verslag van de Beheerder 180 Jaarrekening 182 Overige gegevens 198 Jaarverslag

3 Algemene informatie Kantooradres Amstelplein BC Amsterdam Postadres Postbus BA Amsterdam Telefoon (020) Telefax (020) Website adres DLAM@deltalloyd.nl Bewaarder Delta Lloyd Bewaarder NV Vertegenwoordigd door: drs. A.A.G.H. Caubo (tot 18 januari 2013) drs. F.A. Aerts RC (tot ) G. Zwaan (vanaf ) T. Rossenaar (vanaf ) Beheerder Delta Lloyd Asset Management NV Vertegenwoordigd door: A.H. Otto RBA P.A. Knoeff RA R. van Mazijk Depotbank en betaalkantoor Kas Bank NV Nieuwezijds Voorburgwal RL Amsterdam Accountant Ernst & Young Accountants LLP Antonio Vivaldistraat HP Amsterdam Jaarverslag

4 Algemene gegevens Informatie over de beleggingsinstellingen De Delta Lloyd Institutionele Fondsen, fondsen voor gemene rekening, zijn aangegaan per notariële akte op 17 december 2011, verleden voor notaris mr. Robert Jan Jozef Lijdsman te Amsterdam. In dit jaarverslag hebben wij de volgende fondsen opgenomen: Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 3-4 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 5-7 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 8-10 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 15+ Delta Lloyd Institutioneel Mix Fonds Defensief Delta Lloyd Institutioneel Mix Fonds Neutraal Delta Lloyd Institutioneel Mix Fonds Offensief De fondsen zijn in hetzelfde jaarverslag opgenomen omdat de fondsen gemeen hebben dat ze onderdeel uitmaken van de actief beheerde portefeuille van BeFrank. BeFrank is een premiepensioeninstelling (PPI) en een samenwerking van BinckBank en Delta Lloyd. De pensioenstabilisatie en mix fondsen zijn opgebouwd met institutionele Delta Lloyd fondsen. Informatie per beleggingsinstelling vindt u in de Voorwaarden van Beheer en Bewaring en in de jaarverslagen. Deze documenten liggen ter inzage ten kantore van de vennootschap en zijn te downloaden van de website Delta Lloyd Asset Management NV De Delta Lloyd Institutionele Fondsen worden beheerd door Delta Lloyd Asset Management NV en de Fondswaarden worden bewaard door Delta Lloyd Bewaarder NV. De fondsen zijn gevestigd te Amsterdam. De fondsen hebben geen beursnotering. Delta Lloyd Asset Management NV is de vermogensbeheerder binnen de Delta Lloyd Groep en houdt zich bezig met het management, het beheer en de administratie van beleggingsfondsen van Delta Lloyd, vermogensbeheer ten behoeve van institutionele organisaties en de beleggingen van de werkmaatschappijen van Delta Lloyd NV. Beleggingen De Delta Lloyd Institutionele Fondsen beleggen in de volgende Fondsen: - Delta Lloyd Collateralized Bond Fund - Delta Lloyd Sub-sovereign Bond Fund - Delta Lloyd Sovereign Bond Fund - Delta Lloyd Sovereign LT Bond Fund - Delta Lloyd Sovereign XLT Bond Fund - Delta Lloyd Corporate Bond Fund - Delta Lloyd Institutioneel Property Fund - Delta Lloyd Institutioneel Blue Return Fund - Delta Lloyd Institutioneel Global Equity Index Fund Jaarverslag

5 Algemene gegevens Toe- en uittreding De Delta Lloyd Institutionele Fondsen worden alleen aangeboden aan institutionele beleggers. De minimum deelname per participant is EUR Waardebepaling De intrinsieke waarde van het fonds wordt ten minste wekelijks en aan het einde van elke maand vastgesteld in euro s. De intrinsieke waarde van het fonds is gelijk aan het fondsvermogen van het fonds, dat wil zeggen het saldo van bezittingen en schulden van het fonds. Code Corporate Governance Beleggingsinstellingen vallen niet onder de Code Corporate Governance. Zij worden door de Code echter wel aangemerkt als institutionele beleggers. Uit dien hoofde dienen beleggingsinstellingen primair te handelen in het belang van hun achterliggende beleggers en hebben zij een verantwoordelijkheid jegens hun achterliggende beleggers en de vennootschappen waarin zij beleggen om op zorgvuldige en transparante wijze te beoordelen of zij gebruik willen maken van hun rechten als aandeelhouder van beursgenoteerde vennootschappen. Uitgangspunt van het stembeleid van de beleggingsinstellingen is dat zij hun stemrecht op basis van aandelenbelangen in Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen zoveel mogelijk zullen uitoefenen indien Delta Lloyd Groep (inclusief beleggingsinstellingen) een belang van vijf procent of meer (in termen van zeggenschap) in een onderneming vertegenwoordigt, dan wel het belang (in kapitaal gemeten) significant is en de agenda hier aanleiding toe geeft. Het stembeleid met betrekking tot de 5%-belangen is gericht op waardecreatie door verantwoord, consistent en transparant stemgedrag. Hierbij geldt als leidend beginsel dat de beleggingsinstellingen het ondernemingsbestuur steunen, zolang dit bestuur niet de aandeelhoudersbelangen negeert of strijdig handelt met de Nederlandse Corporate Governance Code. De beleggingsinstellingen geven hun steun nooit in de vorm van een onvoorwaardelijke stemvolmacht aan de Raad van Bestuur. Eventuele volmachten voorzien zij altijd van steminstructies. Jaarverslag

6 Algemene gegevens Principles of Fund Governance Delta Lloyd Asset Management heeft als beheerder van beleggingsfondsen zogeheten Principles of Fund Governance op zijn website geplaatst. Deze principles zijn een vorm van zelfregulering waarbij de Dutch Fund and Asset Management Association (DUFAS) richtlijnen en best practices heeft aangegeven. Het doel van de principles is het geven van nadere richtlijnen voor de organisatorische opzet en werkwijze van fondsbeheerders. Delta Lloyd Asset Management heeft deze richtlijnen gevolgd en beleid geformuleerd dat te vinden is op de website Jaarverslag

7 Algemeen verslag van de Beheerder Macro-economie De economie ontwikkelde zich in 2013 wereldwijd positief. Aan de neerwaartse tendens waarvan sinds het derde kwartaal van 2010 sprake was kwam een einde. In de laatste twee kwartalen van 2013 kwam de wereldwijde kwartaalgroei aanzienlijk boven het historisch gemiddelde van 3,6% uit, dit in vergelijking met einde 2012 (2,5%). De inflatietendens bleef daarbij beperkt. In de grootste industrielanden bedroeg de gemiddelde prijsstijging minder dan 1%. Verenigde Staten en Europa De Amerikaanse economie werd negatief beïnvloed door onder meer het terugdraaien van loonbelastingverlagingen en een automatische uitgavenverlaging voor een belangrijk deel van de overheidsbestedingen. De consumptieve bestedingen werden gesteund door inkomens- en vermogensgroei bij beperkte inflatie. De inkomensgroei was vooral het gevolg van de creatie van 2,2 miljoen banen, terwijl de vermogensgroei teweeg werd gebracht door hogere prijzen voor huizen en aandelen. Ook toenemende bouwactiviteit droeg bij aan de economische activiteit. Overigens waren bedrijven nauwelijks geneigd meer te investeren ondanks een al jarenlang redelijke winstgroei. Vooralsnog zetten ondernemers de hogere winsten met name in voor terugkoop van eigen aandelen. De ontwikkeling van nieuwe energiebronnen zorgde ervoor dat de tekorten op de handelsbalans verminderden. De economische activiteit in de eurozone steeg met name in de eerste helft van 2013 bijna niet, wat begin 2013 ook niet was verwacht. Beleidsmakers putten moed uit het feit dat een aantal probleemlanden, zoals Ierland en Spanje en zelfs Griekenland, in de loop van het jaar meevallende cijfers publiceerde. Europa trof in de loop van 2013 een aantal maatregelen onder meer het versoepelen van doelstellingen van begrotingstekorten. Ondanks de maatregelen kromp de bancaire kredietverlening in Binnen Europa liet vooral de Franse economie een tegenvallende ontwikkeling zien. De inflatie daalde zowel in de Verenigde Staten als in de eurozone tot rond 1%. Zowel grondstoffenprijzen als de kerninflatie (inflatie exclusief prijzen voor energie en voedingsmiddelen) vielen lager uit. In de eurozone stegen de prijzen voor industriële producten sinds maart in het geheel niet meer. De sterke euro zorgde voor dalende importprijzen. In Ierland, Griekenland, Portugal en Spanje daalde het gemiddeld prijsniveau zelfs. Japan Japan maakte in 2013 een enorme kentering door. Een gemiddelde krimp van 2,4% in het tweede halfjaar van 2012 sloeg om in een gemiddelde groei van dezelfde omvang in de laatste zes maanden van Het driesporenbeleid van Abe, bestaande uit fiscale en monetaire stimulering plus hervormingen werd overwegend positief ontvangen. Opkomende markten Opkomende markten hadden het in 2013 moeilijk. De Chinese economische dynamiek bleek in de loop van het jaar sterker dan sceptici hadden verwacht. Dit was echter grotendeels te danken aan een sterke kredietgroei die in toenemende mate een doorn in het oog werd voor de overheid. De dalende vraag naar grondstoffen trof belangrijke grondstoffenproducenten zoals Brazilië en Indonesië. Investeerders trokken kapitaal uit deze opkomende markten terug toen het Amerikaanse Stelsel van Centrale Bankiers, het Federal Reserve System (Fed), suggereerde de inzet van niet-conventionele monetaire beleidsmaatregelen te zullen verminderen. Omdat grote opkomende markten tegelijkertijd te kampen Jaarverslag

8 Algemeen verslag van de Beheerder hadden met te hoge inflatie en begrotingstekorten, waren de beleidsopties beperkt. Bovendien leidde dit tot binnenlandse ontevredenheid geuit in demonstraties. In vergelijking met ontwikkelde markten viel de economische groei van opkomende markten tegen. Economische kerncijfers 2012 t/m 2014 Groei nationaal product (jaar op jaar) Inflatie (jaargemiddelde) * 2014* * 2014* Verenigde Staten 2,7% 1,8% 2,7% 2,1% 1,4% 1,7% Eurozone -0,3% -0,1% 1,2% 2,5% 1,3% 1,2% Japan 2,0% 1,8% 1,6% 0,0% 0,3% 2,5% Opkomende landen ** 4,9% 4,6% 4,8% 6,0% 6,1% 5,6% Bron: Research, Delta Lloyd Asset Management * verwachte cijfers ** Merendeel BRICS-landen Aandelenmarkten 2013 was een goed jaar voor de meeste aandelenmarkten. De MSCI wereldindex steeg met 21,2% (netto, gemeten in euro s), ondanks dat de winstgroei wereldwijd beperkt bleef. In de groep opkomende markten waren de rendementen in 2013 zelfs negatief. Het dividendrendement aan het begin van 2013 was iets lager dan historisch gemiddeld. De koersgrafiek van de wereldindex toonde over het jaar een gestage stijging. Het grootste deel van de stijging van de rendementen was te danken aan een hogere waardering voor aandelen in anticipatie op een voortgezet herstel en daarmee gepaard gaande winstontwikkeling. Medio mei zette een correctie in als reactie op eerste indicaties dat de Fed van plan was haar obligatie-opkoopprogamma af te bouwen, het zogenoemde tapering alsmede tegenvallende economische berichten uit China. De eerste schrikreactie medio mei maakte later plaats voor een meer positieve opstelling van aandelenbeleggers. De Fed zou alleen minder obligaties gaan kopen als de groei sterker zou aantrekken dan verwacht. Tevens benadrukte de Fed dat ze de rente lang laag zullen houden ongeacht het eventueel terugschroeven van obligatieaankopen. De Bank of Japan breidde haar aankoopdoelstelling aan het begin van het jaar zelfs flink uit en de Europese Centrale Bank verlaagde haar officiële tarief in november. Wereldwijd heeft de monetaire politiek in 2013 dus nog bijgedragen aan hogere waarderingen voor aandelen. De strubbelingen rond Syrië in september en de sluiting van niet essentiële overheidsdiensten in de Verenigde Staten in oktober resulteerden in slechts een tijdelijk beperkt negatieve koersreactie op aandelenbeurzen. Sectoren De winstgroei per aandeel bleef in 2013 beperkt tot iets meer dan 5% in de Verenigde Staten en tot zeer licht positief in Europa exclusief het Verenigd Koninkrijk. De wereldwijde economische groei versnelde in de loop van het jaar van 2,5% in het vierde kwartaal van 2012 tot 4,0% in 2013 wat een steun vormde voor omzetgroei. Banken verbeterden de winst het sterkst, terwijl in de sectoren grondstoffen en basismaterialen de margedruk juist erg hoog was. Binnen de verschillende sectoren waren enkele zaken op te merken. De sector consumenten, overige voerde de ranglijst aan met 33,3% winstgroei. Dit kwam mede door de belangstelling voor televisiemaatschappijen en uitgeverijen. Wat verder opviel was het positieve rendement ten opzichte Jaarverslag

9 Algemeen verslag van de Beheerder van de benchmark in de sectoren gezondheidszorg en consumenten, basisbehoeften. De sector gezondheidszorg profiteerde van de oplopende trend in het aantal toegelaten geneesmiddelen en het feit dat de gevolgen van Obama s hervormingen in de gezondheidszorg niet tegenvielen voor de sector. Sectoren die last hebben van stijgende marktrente hadden het in 2013 per saldo moeilijk. De sector indirect onroerend goed bungelde onderaan de ranglijst. Vooral de Amerikaanse investeringsbedrijven in (indirect) vastgoed (Reits) bleken zeer gevoelig voor de verhoging van de marktrente, terwijl later in het jaar de appreciatietrend in direct commercieel vastgoedprijzen in de Verenigde Staten stokte. De enorm positieve koersreactie op de monetaire stimulansen van de Bank of Japan in het begin van het jaar beklijfde niet bij de Japanse Reits. Andere sectoren met een hoog dividendrendement en sectoren in de grondstoffenhoek stelden eveneens teleur. Japan De Japanse aandelenmarkt behaalde het hoogste rendement Aandelenkoersen stegen met gemiddeld meer dan de 50%. In euro s bedroeg het rendement op de Japan index 21,7% (het overige verschil is volledig valuta gerelateerd). Zowel de winstgroei als de waardering had baat bij de enorme monetaire stimulans van de Bank of Japan. De winstgroei was mede te danken aan de daling van de Japanse yen, ook een gevolg van het monetaire beleid. Verenigde Staten en eurozone Echter in euro s gemeten presteerde de Amerikaanse aandelenmarkt zelfs nog iets beter dan de Japanse met een rendement van 24,0%. De aandelenmarkten in de eurozone begonnen het jaar minder sterk door onder meer onzekerheid ten aanzien van de bankencrisis op Cyprus en de nationalisatie van SNS REAAL in Nederland. In de tweede helft van het jaar werd de achterstand grotendeels ingehaald doordat de economische voorspellingen juist van landen in de periferie niet meer naar beneden werden bijgesteld. Ook de uitslag van de verkiezingen in Duitsland verminderde het eurorisico en pakte goed uit voor aandelenbeleggers. In de Verenigde Staten en Europa was er nauwelijks verschil tussen groeiaandelen (aandelen van bedrijven met een structureel sterke groei) en waardeaandelen (aandelen van bedrijven met een relatief lage, maar stabiele groei). In Japan presteerden groeiaandelen aanzienlijk beter. In Europa was er wel een groot verschil tussen de groot gekapitaliseerde aandelen en de kleine en middelgroot gekapitaliseerde. De laatste twee categorieën rendeerden meer dan 20% beter dan de eerste. Bedrijven De fusie- en overnameactiviteit van bedrijven was over het gehele jaar licht hoger dan in 2012, maar stelde teleur gelet op het feit dat het sentiment op de aandelenmarkten sterk was. Het uitkopen door Verizon van Vodafone uit de gezamenlijke Amerikaanse activiteiten voor een bedrag van 130 miljard Amerikaanse dollar was de grootste overname. De media- en telecomindustrie waren in ieder geval relatief sterk betrokken bij fusie- en overnameactiviteit. Jaarverslag

10 Algemeen verslag van de Beheerder Eurorendementen aandelen per regio Wereld 21,2% Noord-Amerika 24,0% Europa 19,8% Eurozone 23,4% Japan 21,7% Pacific uitgezonderd Japan 0,9% Opkomende markten -6,8% Bron: MSCI, Bloomberg Eurorendementen aandelen per sector Informatietechnologie 23,2% Consumenten, overige 33,3% Financieel 21,9% Gezondheidszorg 30,4% Consumenten, basisbehoeften 16,1% Telefonie 25,6% Industrieel 26,4% Nutsbedrijven 7,8% Basismaterialen -1,0% Energie 13,0% Bron: MSCI, Bloomberg Vastrentende markten De rente op de kapitaalmarkt in de Verenigde Staten werd het afgelopen jaar grotendeels bepaald door het monetaire beleid van de centrale bank in combinatie met belangrijke politieke beslissingen. De Fed nam geen stappen in de rente maar drukte een enorm stempel op het sentiment met haar uitspraken. Op het gebied van renteverwachtingen is forward guidance nu het tovermiddel. Forward guidance is het masseren van toekomstige verwachtingen. De verwachting die door forward guidance is gecreëerd, is dat het Fed Funds Target tarief in ieder geval laag blijft totdat de werkloosheid is gedaald onder het gedefinieerde niveau van 6,5%. Fiscal Cliff De eerste weken van 2013 lagen obligatiemarkten onder druk en waren aandelen favoriet. Dit euforische gevoel werd grotendeels veroorzaakt door het feit dat er in de Verenigde Staten vijf minuten voor twaalf toch een overeenkomst werd gesloten tussen republikeinen en democraten over de begrotingsafgrond, de zogenaamde Fiscal Cliff. Deze term beschrijft de macro-economische effecten die zouden optreden als gevolg van het verlopen van een aantal belastingfaciliteiten in combinatie met de toepassing van automatische begrotingkortingen in de Verenigde Staten Dit duurde een aantal weken. Hernieuwde onzekerheid in Europa, de doorgang van bezuinigingsmaatregelen (het Jaarverslag

11 Algemeen verslag van de Beheerder zogenaamde sequestration) en teleurstellende economische cijfers zorgde ervoor dat de stijging van de rente weer snel ongedaan werd gemaakt. Opkoopprogramma Fed De aankondiging van de introductie van tapering door de Fed in mei van 2013 had tot gevolg dat op grote schaal goedkoop geleend geld werd teruggetrokken uit angst voor rentestijging (leveraged money). De impact was groot binnen de kapitaalmarkten met name op vergoedingen voor bedrijfsleningen en staatsleningen van opkomende markten Vanaf dat moment was de discussie eigenlijk alleen nog maar wanneer de Fed het startschot zou gaan geven voor het dichtdraaien van de geldkraan en bleef de rente onder druk staan. Marktparticipanten waren het er snel mee eens dat de formele aankondiging van de start van tapering (het geleidelijk afbouwen van het opkoopprogramma van staatsleningen en hypotheekobligaties) zou plaatsvinden op de bijeenkomst van de Fed in september. Het was dan ook een grote verrassing toen de Fed besloot vooralsnog af te zien van deze beslissing omdat de economische omstandigheden nog niet voldoende sterk werden gevonden om aan te vangen met een eerste stap. Politieke strubbelingen over het fiscale budget en het ophogen van het schuldenplafond met als gevolg het tijdelijk sluiten van het ambtenarenapparaat werd ook als reden aangedragen. De rente op de kapitaalmarkt was sinds mei 2013 opgelopen van 1,6% naar net boven de 3% (10-jaars rente). Aan deze stijging kwam kortstondig een einde door het uitstellen van tapering. De laatste maanden van het jaar liep de rente toch weer op. De verwachting dat tapering begin 2014 zou aanvangen werden gevoed door beter dan verwachte economische cijfers en de overeenkomst over het fiscale budget De Fed verraste in december echter opnieuw door aan te kondigen om in januari 2014 per maand voor 10 miljard Amerikaanse Dollars minder aan staatsleningen en leningen gerelateerd aan hypotheken op te kopen. De kapitaalmarkt ziet dit als een bevestiging van een optredend herstel van de economie. Eurozone Vooral in de tweede helft van het jaar vond er een forse convergentie plaats van risicovergoedingen tussen diverse landen van de Eurozone. Dit proces wordt ondersteund door diverse uitlatingen van de Europese Centrale Bank (vangnet OMT), acties van rating instellingen, de zoektocht naar rendement van beleggers en verschillen in het economische groei proces tussen de diverse landen. Bedrijfsobligaties In Europa zorgden economische omstandigheden en toenemende regulering bij financiële instellingen voor achterblijvende winstgroei. Consumenten hielden de hand nog op de knip wat goed merkbaar bleef in onder andere de auto industrie en bij retailbedrijven. Premium autoproducenten wisten dankzij opkomende markten nog wel goede resultaten te boeken. Mijnbouwbedrijven ondervonden op hun beurt problemen door terugvallende vraag uit opkomende landen. Minder cyclische bedrijven wisten hun resultaten redelijk op peil te houden. In Amerika zorgden aantrekkende bedrijvencijfers op haar beurt voor toenemende druk van aandeelhouders die betere rendementen verlangden. Beleggers zetten in 2013 hun zoektocht naar beter renderend papier voort. Emittenten maakten hiervan dankbaar gebruik. Zo werden er veel achtergestelde financiële obligaties uitgegeven. Bij bedrijfsobligaties nam de plaatsing van de zogenaamde hybrids, high yield en ander riskanter papier toe. Ook obligaties van zogenaamde junked bedrijven (deze bedrijven geven alleen summiere informatie over hun winsten en verliezen) vonden goed aftrek. Zo lieten obligaties van Telecom Italia, ondanks de verlaging van haar kredietwaardigheid naar high yield en het wegvallen uit de index, een goede performance zien. In totaal werd er voor 194 miljard euro aan investment grade bedrijfspapier uitgegeven. Na 2009 het op een na grootste bedrag in de laatste tien jaar. De uitgave van high yield Jaarverslag

12 Algemeen verslag van de Beheerder obligaties in euro s bereikte een nieuw record van 69 miljard. Rentestanden en rendementen vastrentende indices 2012 HY HY FY 2013 HY HY FY Rente 3-maands Euribor, eind 0,65% 0,19% 0,22% 0,29% Rente 10-jaars Verenigde Staten, eind 1,64% 1,76% 2,49% 3,03% Rente 10-jaars Duitsland, eind 1,58% 1,32% 1,73% 1,93% Rendement iboxx sovereign (EUR) 3,92% 6,81% 10,99% 0,10% 2,10% 2,21% Rendement iboxx non-sovereign (EUR) 4,78% 6,39% 11,48% 0,19% 1,87% 2,06% Bron: Bloomberg Valutamarkten De euro was één van de sterkste valuta in 2013 en apprecieerde met 5,4% tegenover de Amerikaanse dollar ondanks de relatief sterke economische groei in de Verenigde Staten en het aan het eind van het jaar duidelijk minder losse monetaire beleid daar. Het Britse pond was op basis van sterk meevallende economische cijfers nog sterker dan de euro. De Japanse yen had echter te lijden van de monetaire verruiming en deprecieerde met 21% tegenover de euro. Door de dreigende vermindering van monetaire stimulansen door de Fed haalden investeerders geld terug uit een aantal kwetsbare opkomende markten met grote tekorten op de lopende rekening. De JP Morgan index voor de valuta van opkomende landen daalde over het jaar met 7,1%. Valutastanden 2012 HY 2012 FY 2013 HY 2013 FY USD per EUR, eind 1,27 1,32 1,30 1,37 GBP per EUR, eind 0,81 0,81 0,86 0, JPY per EUR, eind 101,05 114,47 128,98 144,82 Bron: Bloomberg Vooruitzichten De wereldwijde economische groei zal naar verwachting de komende kwartalen boven het historisch gemiddelde blijven, met daarbij een minder negatieve bijdrage van de begrotingspolitiek in vergelijking tot Mogelijk dat de sinds het begin van de kredietcrisis ingevoerde hervormingen in verschillende landen verdere positieve effecten sorteren. Overtuigende stimulering in Japan en minder bezuinigingen in de eurozone verklaarden een deel van het sterke herstel van de dynamiek in de wereldeconomie in de tweede helft van In 2014 belooft vooral een minder scherpe koers door de fiscale overheid in de Verenigde Staten eenzelfde gunstig effect te sorteren. Een drietal meer structurele ontwikkelingen lijkt de economie van de eurozone in de kaart te spelen. Zolang besparingen niet versnellen zullen private schulden en bankbalansen verder kunnen afnemen zonder ten koste te gaan van de groei van de economische activiteit. Ten tweede lijken de na de crisis Jaarverslag

13 Algemeen verslag van de Beheerder doorgevoerde economische hervormingen hun eerste vruchten af te werpen. Ten slotte komt de bodem voor prijzen binnen de woningmarkten in zicht. Bij het geschetste economische beeld past een verbeterende trend in de winstgroei, in toenemende mate ook buiten de Verenigde Staten. De monetaire politiek kan daarnaast losjes blijven omdat de inflatie in de geïndustrialiseerde landen ver onder doelniveau ligt en deze de kredietgroei en prijsontwikkeling voor (financiële) activa de financiële stabiliteit niet in gevaar brengt. De aandelenmarkten krijgen verder een duwtje in de rug van het verbeterde sentiment. Dit is vooral terug te zien in de toenemende belangstelling van beleggers voor deze asset categorie. De historisch hoge waardering voor aandelen verklaart zich uit lage geldmarkttarieven en nog hogere waarderingen voor andere beleggingscategorieën. Per saldo zijn we voor 2014 gematigd positief voor aandelen. De financiële markten reageerden niet ongunstig op de vermindering van de obligatieopkoop door de Fed bekendgemaakt in december; een misstap daar vormt nog wel een risico. In januari 2014 volgt Yellen Bernanke op als voorzitter bij de Fed. Belangrijk zal zijn waar zij de monetaire politiek in de toekomst op gaat sturen. Ligt de nadruk op economische groei of gaat inflatie een grotere rol spelen? Hoe gaan we om met richtlijnen van verwachtingen (forward guidance)? Werkloosheid en inflatie spelen een grote rol en kunnen zorgen voor behoorlijke schommelingen in de rente. Daarnaast zijn er in februari opnieuw besprekingen over het ophogen van het schuldenplafond en de daaraan gekoppelde fiscale maatregelen (bezuinigingen). Voor de eurozone bedreigen vooral de bankendoorlichting en de Parlementsverkiezingen de stabiliteit in het komende halfjaar. Overcapaciteit, lagere grondstofprijzen en deflatoire druk uit opkomende markten (inclusief valuta) zullen ook in 2014 zorgen voor lage inflatie. Jaarverslag

14 Algemeen verslag van de Beheerder Verantwoord beleggen Delta Lloyd Asset Management Delta Lloyd Asset Management erkent als belegger haar maatschappelijke verantwoordelijkheid. Wij willen ons hierover verantwoorden naar onze klanten, maar ook naar de bedrijven waarin wij beleggen. Verantwoord beleggen sluit aan op de kernwaarden van de Delta Lloyd Groep en past bij de manier waarop Delta Lloyd Asset Management wil opereren: toekomstgericht beleggen, met oog voor mens, milieu en maatschappij. In 2013 heeft Delta Lloyd de lijst met uitsluitingen verder uitgebreid. Dit gebeurt op basis van informatie over milieu-aspecten, sociale omstandigheden en het goed ondernemingsbestuur (zogenaamde ESG criteria). In 2013 zijn hier ook bedrijven aan toegevoegd die betrokken zijn bij de productie van nucleaire wapens. Delta Lloyd sluit bedrijven uit die handelen in strijd met UN Global Compact principes en/of die betrokken zijn bij controversiële wapens. Gedurende het jaar zijn gemiddeld 50 á 60 bedrijven uitgesloten, gebaseerd op de criteria die in het Beleid verantwoord beleggen zijn vastgelegd. Een onafhankelijk, gespecialiseerd onderzoeksbureau voorziet de beleggers van Delta Lloyd van deze ESG informatie. Alleen en samen met andere beleggers heeft Delta Lloyd gesproken met bedrijven over hun duurzaamheidsbeleid en over corporate governance. We merken een toename in het aantal vragen dat de klant stelt over verantwoord beleggen. Dit heeft er onder andere toe geleid dat we in de zogenaamde Requests for Information meer aandacht besteden aan dit thema. Amsterdam, 4 april 2014 De directie Delta Lloyd Asset Management NV Jaarverslag

15 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Beleggingsdoelstelling Het Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 stelt zich ten doel op langere termijn een optimaal beleggingsresultaat te behalen op een dusdanige wijze dat de risico s worden beperkt. Beleggingsprofiel Tot op het moment dat de Beheerder op zijn website een gewijzigde samenstelling van de beleggingsportefeuille heeft gepubliceerd, bestaan beleggingen van het fonds voor honderd procent (100%) uit Vastrentende Waarden, acht procent (8%) in het Delta Lloyd Sub-sovereign Bond Fund, zeven procent (7%) in het Delta Lloyd Collateralized Bond Fund, éénentwintig procent (21%) in het Delta Lloyd Sovereign Bond Fund, drieëndertig procent (33%) in het Delta Lloyd Sovereign LT Bond Fund en éénendertig procent (31%) in het Delta Lloyd Sovereign XLT Bond Fund. De samenstelling van de beleggingen van het fonds kan worden gewijzigd. De portefeuillemanager heeft, als marktbewegingen daartoe aanleiding geven, de mogelijkheid om kortstondig af te wijken van de doelwegingen met een maximum van vijf procent (5%). Het kan voorkomen dat een beperkt gedeelte van de portefeuille bestaat uit contanten. Een benchmark wordt niet gehanteerd. Jaarverslag

16 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Verslag van de Beheerder Performanceoverzicht Geplaatste participaties Uitgekeerd dividend Afgiftekoers Performance incl herbelegging (x 1.000) EUR EUR % 2011* ,87 8,6% ,34 11,89 12,6% ,68-1,8% * De performance is berekend over de periode t/m Beleggingsresultaten Hieronder worden de totale beleggingsresultaten van het fonds, weergegeven over de afgelopen twee jaar, gesplitst naar inkomsten, kosten en waardeveranderingen. Beleggingsresultaten EUR (x 1.000) t/m Inkomsten Waardeveranderingen Totaal beleggingsresultaat Dividendbeleid Jaarlijks keert het fonds dividend uit. Het dividend wordt bekend gemaakt aan alle betrokken participanten. Het fonds is een fiscale beleggingsinstelling en moet voldoen aan de zogenaamde fiscale uitdelingsverplichting, de verplichting is het minimum aan uit te keren dividend. De uitdelingsverplichting wordt berekend door toegerekende beleggingsopbrengsten te verminderen met toegerekende kosten. Gerealiseerde en ongerealiseerde resultaten maken geen onderdeel uit van de uitdelingsverplichting. Indien er dividend wordt toegekend, zal het dividend binnen acht maanden na het einde van het boekjaar worden uitgekeerd aan de participanten. Over 2013 wordt, als gevolg van het ontbreken van directe beleggingsopbrengsten, voorgesteld om geen dividend uit te keren. Jaarverslag

17 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Amsterdam, 4 april 2014 De Beheerder Delta Lloyd Asset Management NV Jaarverslag

18 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Jaarrekening Balans per 31 december 2013 (voor resultaatverdeling) Balans per 31 december 2013 (voor resultaatverdeling) EUR (x 1.000) Ref Activa Beleggingen Participaties Beleggingen Vorderingen Onafgewikkelde effectentransacties Vorderingen Overige activa Liquide middelen Totaal Passiva Fondsvermogen Geplaatst en gestort participatiekapitaal Overige reserves Onverdeeld resultaat EV Kortlopende schulden Kredietinstellingen Kortlopende schulden Totaal Jaarverslag

19 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Winst- en verliesrekening over 2013 Winst- en verliesrekening EUR (x 1.000) Ref Som der opbrengsten Opbrengsten uit beleggingen - 49 Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Overige bedrijfsopbrengsten Opbrengsten Resultaat Jaarverslag

20 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Kasstroomoverzicht over 2013 Kasstroomoverzicht EUR (x 1.000) Resultaat Correcties voor: Ongerealiseerde waardeveranderingen van participaties Veranderingen uit hoofde van participaties Aankopen van participaties Verkopen van participaties Gerealiseerde waardeveranderingen op participaties Toename(-)/afname(+) van kortlopende vorderingen Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Herplaatsing eigen participaties Inkoop eigen participaties Uitgekeerd dividend Kasstroom uit financieringsactiviteiten Netto kasstroom Toename(+)/afname(-) liquide middelen Mutatie Liquide middelen (1) Stand primo verslagperiode 6-21 Stand ultimo verslagperiode - 6 Toename(+)/afname(-) liquide middelen (1) Inclusief eventuele schulden aan kredietinstellingen Onder beleggingsactiviteiten worden de kasstromen uit beheeractiviteiten opgenomen. Kasstromen uit transacties met aandeelhouders worden, onder aftrek van directe belastingen, verantwoord onder financieringsactiviteiten. Jaarverslag

21 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening Waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen Algemeen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van titel 9 boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving. De grondslagen voor de waardering en resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het voorgaande jaar. Activering en passivering Activering op de balans vindt plaats zodra het fonds contractpartij is ( recognition ). Bij het niet langer opnemen in de balans ( derecognition ) is primair bepalend of de economische voordelen en risico s zijn overgedragen. Beleggingen De beleggingen worden gewaardeerd tegen de actuele waarde welke is gebaseerd op de intrinsieke waarde van de Delta Lloyd Institutionele fondsen waarin wordt belegd. De waarde van de effectenportefeuille en (valuta)opties is berekend aan de hand van de beurs- en de valutakoersen aan het einde van de verslagperiode. Effecten waar geen beursnotering van beschikbaar is, worden gewaardeerd tegen een benaderde marktwaarde met inachtneming van de maatstaven die de vermogensbeheerder voor de waardering van zodanige beleggingen raadzaam acht. Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde, eventueel rekening houdend met een voorziening voor oninbaarheid. Liquide middelen Als liquide middelen worden aangemerkt de rekening-courant tegoeden bij banken en gelieerde partijen alsmede uitstaande (termijn-)deposito s voor zover deze niet tot de beleggingen worden gerekend. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Kortlopende schulden Kortlopende schulden worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Jaarverslag

22 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Kortlopende schulden aan gelieerde partijen Kortlopende schulden aan gelieerde partijen hebben betrekking op de verplichtingen per verslaggevingdatum van het fonds aan dochtermaatschappijen van Delta Lloyd NV. Uitgifte en inkoop van participaties De uitgifte van participaties vindt plaats tegen de vastgestelde intrinsieke waarde per participatie. De inkoop van participaties vindt plaats tegen de vastgestelde intrinsieke waarde per participatie verminderd met een afslag van maximaal 0,15% als vergoeding voor de kosten van royement. Deze vergoeding komt ten goede aan het fonds en wordt verantwoord onder het hoofd overige bedrijfsopbrengsten. Transactiekosten Aankoopkosten worden direct ten laste van de verkrijgingprijs van de beleggingen gebracht. Verkoopkosten worden ten laste van de vervreemdingsprijs van de beleggingen gebracht. Dientengevolge vormen de aankoop- en verkoopkosten onderdeel van de (on-)gerealiseerde waardeveranderingen van de beleggingen. Transacties die verlopen zijn middels gelieerde partijen zijn tegen marktconforme voorwaarden en tarieven uitgevoerd. Beheerkosten Het fonds heeft geen personeel in dienst (2012: idem), maar wordt beheerd door Delta Lloyd Asset Management NV. Deze ontvangt geen beheervergoeding voor het door hem gevoerde beheer over het fonds. Bewaarvergoeding De Bewaarder (Stichting Delta Lloyd Bewaarder) ontvangt aan het einde van elk kwartaal een vaste bewaarvergoeding van EUR 75 (excl. BTW). Eigen kosten Voor het overige draagt de beleggingsinstelling haar eigen kosten, zoals die van verslagleggingen, accountantskosten en specifieke eigen kosten. Alle door het fonds gemaakte kosten worden in de huidige opstartfase betaald door de Beheerder. Vreemde valuta Transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers op transactiedatum. Activa en passiva luidende in vreemde valuta worden omgerekend naar euro s tegen de valutakoers op balansdatum. Uit de omrekening voortvloeiende valutaverschillen worden in de winst- en verliesrekening verantwoord onder het hoofd (on-)gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. De posten in deze jaarrekening worden berekend in de valuta van de economische omgeving waarin de entiteit haar voornaamste bedrijfsactiviteiten uitoefent (hierna: de functionele valuta). Opbrengsten uit beleggingen Onder opbrengsten uit beleggingen worden verantwoord de verdiende interest en gedeclareerde dividenden. De niet in contanten uitgekeerde dividenden worden op het moment van verkrijging gewaardeerd tegen reële waarde en tegen deze waarde in de winst- en verliesrekening verantwoord. Jaarverslag

23 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen De gerealiseerde waardeveranderingen worden bepaald door op de verkoopopbrengst (inclusief verkoopkosten) de balanswaarde aan het begin van het boekjaar dan wel de gemiddelde kostprijs gedurende het boekjaar in mindering te brengen. De ongerealiseerde waardeveranderingen worden bepaald door op de balanswaarde ultimo boekjaar de gemiddelde kostprijs (inclusief aankoopkosten) gedurende het boekjaar dan wel de balanswaarde aan het begin van het boekjaar in mindering te brengen. De aan- en verkoopkosten van beleggingen vormen derhalve onderdeel van de (on-) gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Omloopfactor De omloopfactor, ofwel Portfolio Turnover Rate, geeft de omloopsnelheid van de activa weer en wordt als volgt berekend: [(Totaal 1 Totaal 2) / X] * 100 Totaal 1: het totaal bedrag aan effectentransacties (effectenaankopen + effectenverkopen) van de beleggingsinstelling gedurende het jaar. Totaal 2: het totaal bedrag aan transacties (uitgifte + inkopen) van deelnemingsrechten van de beleggingsinstelling gedurende het jaar. X: de gemiddelde intrinsieke waarde van de beleggingsinstelling. De gemiddelde intrinsieke waarde van de beleggingsinstelling is de som van de intrinsieke waarden gedeeld door het aantal waarnemingen. Hierbij wordt de som van de intrinsieke waarden gebaseerd op de cijfers per 31 december van het voorafgaande boekjaar, 31 maart, 30 juni, 30 september en 31 december van het onderhavige boekjaar. Het aantal waarnemingen is vijf. De waarnemingen worden als gewogen gemiddelde beschouwd, waarbij de bedoelde tijdstippen worden gewogen in de verhouding 0,5:1:1:1:0,5. Lopende kosten ratio De lopende kostenratio wordt afgerond op twee decimalen en wordt berekend door de totale kosten te delen door de gemiddelde intrinsieke waarde van de beleggingsinstelling. - De gemiddelde intrinsieke waarde van de beleggingsinstelling is de som van de intrinsieke waarden gedeeld door het aantal waarnemingen. Hierbij wordt de som van de intrinsieke waarden gebaseerd op de cijfers per 31 december van het voorafgaande boekjaar, 31 maart, 30 juni, 30 september en 31 december van het onderhavige boekjaar. Het aantal waarnemingen is vijf. De waarnemingen worden als gewogen gemiddelde beschouwd, waarbij de bedoelde tijdstippen worden gewogen in de verhouding 0,5:1:1:1:0,5. Onder totale kosten worden begrepen alle kosten die in de verslagperiode ten laste van het resultaat worden gebracht. De kosten van beleggingstransacties en rentelasten worden buiten beschouwing gelaten, evenals de kosten verband houdend met het toe- en uittreden van deelnemers, voor zover deze gedekt worden uit de ontvangen op- en afslagen. Per 1 januari 2012 is het begrip lopende kosten ingevoerd conform de richtlijnen van het Committee of European Securities Regulators (CESR), inmiddels European Securities and Markets Authority (ESMA). Een eventuele prestatievergoeding dient als apart percentage te worden getoond. Synthetische lopende kosten ratio Voor het berekenen van de synthetisch lopende kosten zijn de gemiddelde lopende kosten van de verschillende beleggingsinstellingen, die zijn opgenomen in de portefeuille van de pensioenstabilisatiefondsen, pro rata meegenomen en afgezet tegen de gemiddelde intrinsieke waarde van het fonds. Jaarverslag

24 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Fiscale status De beleggingsinstelling heeft de fiscale status van beleggingsinstelling in de zin van artikel 28 van de Wet op het fondsbelasting Als gevolg hiervan is de fiscale winst onderworpen aan een tarief vennootschapsbelasting van 0%, mits de beleggingsinstelling aan een aantal voorwaarden voldoet. Op grond van de wettelijke vereisten dient de fiscale winst binnen acht maanden na afloop van het boekjaar aan de aandeelhouders te worden uitgekeerd. Grondslagen voor kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen kasstroom uit beleggingsactiviteiten en financieringsactiviteiten. Onder liquide middelen zijn posten begrepen welke vrij ter beschikking staan aan de beleggingsinstelling, onder voorbehoud van eventueel opgenomen margeverplichtingen. De gerealiseerde opbrengsten uit hoofde van beleggingen en derivaten zijn in het resultaat opgenomen. Het ongerealiseerde resultaat wordt als correctie op het resultaat gepresenteerd aangezien dit nog niet tot een kasstroom heeft geleid, dit in tegenstelling tot de gerealiseerde resultaten. Beheerder Delta Lloyd Asset Management NV is aangesteld als beheerder van het fonds. De beheerder neemt in die hoedanigheid het vermogensbeheer, de administratie en de marketing van het fonds voor haar rekening. Bewaarder Stichting Delta Lloyd Bewaarder is aangesteld als bewaarder van het fonds. Gelieerde partijen Het fonds en de beheerder kunnen gebruik maken de diensten van en transacties verrichten met aan het fonds gelieerde partijen. Zo bestaat er de mogelijkheid om onder andere rekening-courant tegoeden aan te houden bij en financiële contracten af te sluiten ter hedging van uitstaande posities met Delta Lloyd Treasury BV en/of Delta Lloyd Bank NV (beide gelieerde partijen). Deze contracten worden tegen marktconforme tarieven afgesloten en zijn derhalve niet separaat in de jaarrekening toegelicht als gelieerde partijen-transacties. Overig De bedragen in deze jaarrekening luiden in duizenden euro, tenzij anders aangegeven. In tabellen opgenomen berekeningen zijn gebaseerd op niet afgeronde bedragen; er kunnen zich derhalve afrondingsverschillen voordoen. Jaarverslag

25 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Risicomanagement Het fonds kent een specifiek beleggingsprofiel. Binnen dit gekozen profiel streeft het fonds naar vermogensgroei op de langere termijn bij een aanvaardbaar risico. Het fonds belegt hoofdzakelijk in Delta Lloyd beleggingsinstellingen en kent een eigen focus, hetgeen het risico- en rendementsprofiel bepaalt. Naast de risico s die samenhangen met het gekozen beleggingsprofiel worden de volgende risico s onderkend: Marktrisico De beleggingsinstelling belegt in beleggingsinstellingen van Delta Lloyd. De waarde van de aandelen in de beleggingsinstelling is afhankelijk van ontwikkelingen op de financiële markt. Er bestaat daarom een risico van waardedaling indien de hele financiële markt daalt. Naast het risico van een algehele daling van de aandelenkoersen kan één of meer beleggingsinstellingen waarin de beleggingsinstelling belegt een negatieve koersontwikkeling doormaken als gevolg van ontwikkelingen binnen die beleggingsinstelling, ondanks zorgvuldige selectie door de Beheerder. Rendementsrisico Het rendement op de aandelen van de beleggingsinstelling is afhankelijk van de door de Beheerder geselecteerde beleggingen van de beleggingsinstelling en de opbrengsten daaruit. Dit rendement kan zowel positief als negatief zijn. Er worden aan de beleggingsinstelling geen waarborgen verschaft door derden. Het vermogen van de beleggingsinstelling kan fluctueren, met inbegrip van het potentiële risico van erosie als gevolg van intrekken van aandelen in de beleggingsinstelling en uitkeringen van winst die hoger zijn dan het beleggingsrendement. Koersrisico Er bestaat een risico op koersschommelingen van de aandelen in de beleggingsinstelling en van de effecten waarin de beleggingsinstelling belegt. Dit laatste risico wordt beperkt door de beleggingen te spreiden. Valutarisico De beleggingsinstelling belegt in beleggingsinstellingen van Delta Lloyd, alle in euro s. Hierop wordt geen valutarisico gelopen. Echter, omdat de onderliggende beleggingsinstellingen veelal wereldwijd beleggen, wordt indirect valutarisico gelopen. Het valutarisico kan geheel of gedeeltelijk worden afgedekt, hetgeen het beleggingsresultaat positief of negatief kan beïnvloeden. Verhandelbaarheidrisico In uitzonderlijke omstandigheden, zoals bij de opschorting van de inkoop van participaties in de beleggingsinstelling kan er sprake zijn van een risico dat de belegger zijn belegging niet op het gewenste tijdstip of niet tegen een redelijke prijs kan verkopen. Inflatierisico De koopkracht van de belegde euro en daarmee de waarde van de belegging kan afnemen door geldontwaarding. Jaarverslag

26 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Liquiditeitsrisico De mate van verhandelbaarheid van effecten waarin belegd wordt door de beleggingsinstelling is van invloed op de hoogte van de feitelijke aan- en verkoopkoersen. Dit kan betekenen dat effecten niet of slechts tegen een substantieel lagere prijs dan de toegekende waardering verkocht kunnen worden. Ter beperking van dit risico wordt indirect overwegend belegd in beursgenoteerde effecten. Afgeleide financiële instrumenten risico Het gebruik van afgeleide financiële instrumenten is toegestaan. Dit zijn complexe producten die geregeld een hefboomwerking kennen, waardoor de gevoeligheid van de beleggingsinstelling voor marktbewegingen wordt vergroot. Door gebruik te maken van risicomanagementsystemen wordt gepoogd dit risico op een aanvaardbaar niveau te houden. Het gebruik van afgeleide financiële instrumenten heeft als gevolg dat zowel koerswinsten als koersverliezen versterkt kunnen worden. Tegenpartijrisico Er is een mogelijkheid dat een uitgevende instelling of tegenpartij zijn contractuele verplichtingen niet kan nakomen zoals levering van geld of effecten, waardoor de beleggingsinstelling verlies kan lijden. Betalingsrisico Het kan voorkomen dat een afwikkeling via het betalingsverkeer niet plaatsvindt zoals verwacht, omdat de betaling of levering van de financiële instrumenten door de tegenpartij niet, of niet op tijd, of zoals verwacht plaatsvindt. Bewaarnemingrisico De beleggingsinstelling loopt een risico dat de in bewaring gegeven activa als gevolg van insolvabiliteit, nalatigheid of frauduleuze handelingen van de (onder)bewaarnemer verloren gaan. Concentratierisico De beleggingsinstelling heeft ten doel in een gespreide portfolio te investeren. Er is echter geen garantie ten aanzien van de spreidingsgraad die uiteindelijk wordt bereikt door de beleggingsinstelling. Operationeel risico De beleggingsinstelling loopt het risico op verliezen door gebrekkige of foutieve interne processen, interne controle, fouten door personen, systemen of door externe gebeurtenissen. Operationeel risico omvat bedrijfsrisico, juridisch, fiscaal en compliance risico, het risico van fraude, toezichtrisico, administratief risico, systeemrisico en personeelsrisico. Echter, wij hebben niet geconstateerd dat de bedrijfsvoering niet effectief en niet overeenkomstig de beschrijving functioneert. Derhalve wordt dit risico als minimaal gekwalificeerd. De risico s van de beleggingsinstellingen waarin het Fonds belegt, zijn te vinden in de paragraaf risicomanagement in de jaarrekening van de betreffende beleggingsinstellingen. Deze jaarrekeningen zijn beschikbaar via Jaarverslag

27 Delta Lloyd Institutioneel Pensioenstabilisatie Fonds 1-2 Toelichting op de balans 1. Beleggingen Beleggingen Boekwaarde Aankopen (On-)gerealiseerde waardeveranderingen Verkopen Boekwaarde EUR (x 1.000) Participaties Totaal Aanvullende informatie De beleggingen per 31 december 2013 luiden allemaal in euro s. Niet-beursgenoteerde effecten Er wordt uitsluitend belegd in Delta Lloyd Institutionele fondsen, dit zijn niet-beursgenoteerde beleggingen (2012: idem). Omloopfactor De omloopfactor over de verslagperiode bedraagt 17 (2012: 26). Transactiekosten De transactiekosten voor de aan- en verkoop van de effecten bedragen zijn nihil (2012: idem). Jaarverslag