Eindverslag VASt-2 tandheelkundige branche

Transcriptie

1 Eindverslag VASt-2 tandheelkundige branche Inleiding Op basis van de voorinventarisatie VASt-1 is door de tandheelkundige branche (tandtechniek en tandheelkunde) een voorstel gemaakt om een verbeterde informatievoorziening met betrekking tot veilig werken met producten met gevaarlijke stoffen binnen de branche te realiseren. Het probleem met de reeds beschikbare informatiestructuur (veiligheidsinformatiebladen via internet beschikbaar stellen) was, dat eindgebruikers hiervan nagenoeg geen gebruik maakten. De oorzaak hiervan was gelegen in de moeilijkheid om de informatie in de veiligheidsinformatiebladen goed te interpreteren en te vertalen naar de eigen praktijksituatie. Immers, in het VIB wordt geen rekening gehouden met de mate van blootstelling, waardoor de waarschuwingen vaak niet van toepassing zijn of een andere interpretatie behoeven. Gelet op de organisatievorm (veelal zeer kleine ondernemingen) beschikken de eindgebruikers niet over de deskundigheid en zijn zij veelal genoodzaakt om externe adviseurs in te huren, waardoor hoge kosten ontstaan. Ten aanzien van de blootstelling aan gevaarlijke stoffen binnen deze bedrijven is bovendien weinig kwantitatieve informatie beschikbaar. Dit maakte het extra lastig voor de eindgebruikers om een inschatting te maken van de werkelijke risico s die feitelijk aan de orde zijn. Vanuit dit perspectief hebben de partijen in de branche gezocht naar mogelijkheden om de informatievoorziening verder te verbeteren. Hierin is samengewerkt in de totale keten van producent tot en met eindgebruikers. Daarnaast is ondersteuning geboden door een aantal deskundige externe partijen. Het project is mede gefinancierd en begeleid door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De projectgroep bestond uit de volgende partijen: Vereniging van Laboratoriumhoudende Tandtechnici (V.L.H.T.) Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (N.M.T.) Vereniging van Dentale Industrie Benelux (INDENT) ArboUnie (inhoudelijke expertise) DEXIS Arbeid (projectleiding) Branchevereniging Tandtechniek (B.V.T.) Organisatie van Nederlandse Tandprothetici (O.N.T.) Nederlandse Vereniging van Groothandelaren in de Tandheelkundige branche (VGT) BECO (software-ontwikkeling Stoffenmanager) Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid 1

2 De aanpak Om een verbetering in de informatievoorziening te bereiken was duidelijk dat de informatie zeer laagdrempelig moest zijn. Uit het vooronderzoek bleek dat kennis en de animo om veel tijd en moeite te doen op dit terrein bij de meeste eindgebruikers niet aanwezig was. Om dit te bereiken is gezocht naar een manier om deze zeer complexe materie te vertalen naar direct in de praktijk toepasbare informatie. Het moet de gebruiker zo min mogelijk moeite kosten om te bepalen welke risico s voor de eigen praktijksituatie gelden en welke concrete maatregelen er genomen kunnen (of moeten) worden om risico s tegen te gaan. Om hier invulling aan te geven zijn de volgende stappen gezet: Van alle producten (preparaten) met gevaarlijke stoffen in de tandheelkundige branche zijn de gevaarsaspecten in kaart gebracht. Hiervoor is de Gevaarlijke Stoffen Databank (GSDB) van VGT gebruikt, waarin van alle producten die vallen onder de definitie van product met gevaarlijke stof de veiligheidsinformatiebladen beschikbaar zijn. Dit is de basis voor de informatie die aan eindgebruikers wordt verstrekt. Producten die vanwege andere wetgeving niet in deze databank voorkomen (bijvoorbeeld geneesmiddelen) zijn niet meegenomen in dit project. Alle bedrijfsprocessen in de branche zijn door een werkgroep van desbetreffende organisaties in kaart gebracht. Dat wil zeggen dat een totaaloverzicht is gemaakt van alle voorkomende werkzaamheden welke daarna zijn ingedeeld in respectievelijk bedrijfsproces, processtap en handeling. De producenten hebben vervolgens aangeven bij welke handelingen hun product wordt toegepast. Op basis van deze stappen is per handeling bekend met welke gevaarsaspecten rekening gehouden moet worden. Vervolgens is door middel van veldonderzoek vastgesteld in welke mate er sprake is van blootstelling aan deze producten (inademing en huidcontact). Dit gegeven is vastgelegd in parameters zoals die worden toegepast in de blootstellingsmodellen die gehanteerd worden in de generieke Stoffenmanager. Door deze exercitie is inzicht ontstaan in de zogenaamde kritische processen: handelingen die tot (kritische) blootstelling leiden aan een potentieel gevaarlijk product. Voor deze handelingen is in de Stoffenmanager een set van faciliteiten gemaakt om gebruikers te informeren over de risico s, de te nemen maatregelen en hen te helpen bij het vormgeven van hun toxische stoffenbeleid. Dit alles heeft geleid tot een branchespecifieke Dental Stoffenmanager die als instrument wordt toegepast om de eindgebruikers te helpen bij het veilig werken met producten met gevaarlijke stoffen. De Dental Stoffenmanager bevat alle informatie over de blootstellingsscenario s van de bedrijfsprocessen in de tandheelkundige en tandtechnische bedrijven én bevat de gevaarsinformatie van de producten met gevaarlijke stoffen die in die bedrijfsprocessen worden gebruikt. 2

3 Zodoende kan de gebruiker door het selecteren van een product en bedrijfproces direct inzicht krijgen in de feitelijke risico s die er binnen de eigen praktijksituatie aan de orde zijn. Naast deze risico-analyse bevat de Dental Stoffenmanager per processtap adviezen over de maatregelen die genomen kunnen worden om de risico s terug te dringen en er wordt (volgens dezelfde blootstellingsmodellen) direct aangegeven welke invloed de maatregelen hebben op de risico s. Ook kan de gebruiker informatie downloaden en afdrukken en desgewenst gebruiken om medewerkers voor te lichten over de risico s en maatregelen. Dit zijn: - Praktijkadviezen: voor de kritische bedrijfsprocessen is een schriftelijk advies beschikbaar waarin wordt aangegeven wat de belangrijkste risico zijn en wat goede manieren van werken zijn. Dit wordt deels ondersteund door filmbeelden (PIMEX); - Werkplekinstructiekaarten (WIK): de gebruiker kan per processtap-product combinatie een A4 afdrukken waarin de belangrijkste veiligheidsinformatie is samengevat, ondersteund met diverse symbolen; - Registers: op eenvoudige wijze kunnen overzichten worden gemaakt van de producten die in het bedrijf worden gebruikt en de daarbij behorende gevaarsaspecten. Dit geeft een snel overzicht voor iedereen met welke risico s er ten aanzien van productgebruik binnen de onderneming rekening gehouden moet worden. De verwachting is dat met dit instrument de gebruikers meer geneigd zullen zijn om hun eigen situatie in kaart te willen brengen. Ze krijgen met relatief geringe inspanning inzicht in de zaken die belangrijk zijn voor het werken met producten met gevaarlijke stoffen. Dit zal een stimulans zijn om voor die situatie in actie te komen teneinde de risico s zo gering mogelijk te maken. Implementatie De enorme data-analyse (gevaarsaspecten en blootstellingsscenario s inclusief beheersmaatregelen) en vertaling daarvan naar de branchespecifieke stoffenmanager vormde qua tijdsbesteding het merendeel van dit project. Er zal evenwel pas resultaat geboekt kunnen worden als de gebruikers dit instrument ook daadwerkelijk gaan toepassen. Om deze reden is in dit project ook de nodige aandacht besteed aan de communicatie naar de doelgroepen: de eindgebruikers in de branches. Hiervoor zijn de volgende acties ondernomen c.q. deels zullen deze acties nog door de branches worden ingevuld: 1. eindgebruikers zijn betrokken bij de totstandkoming van het eindproduct; 2. zij hebben deskundigen begeleid bij het veldonderzoek ter vaststelling van blootstellingsscenario s en het maken van PIMEX beelden; 3. diverse bedrijven hebben meegedaan aan het testen van de testversies van de Dental Stoffenmanager; 4. op een landelijk congres voor de tandheelkunde is een presentatie gehouden over risico s en de beheersing daarvan met behulp van de Dental Stoffenmanager. 3

4 5. voor de tandtechnische laboratoria/tandprothetici is op drie plaatsen in het land een workshop gehouden om eindgebruikers wegwijs te maken in de Dental Stoffenmanager en het gebruik daarvan; 6. in regiobijeenkomsten van BVT worden eindgebruikers geïnformeerd over het toepassen van de Dental Stoffenmanager; 7. in de opleiding voor tandtechniek zal de Dental Stoffenmanager een onderdeel gaan vormen in het onderwijsprogramma. Er is door een aantal leerlingen van het IVT in de testfase een workshop hiervoor verzorgd; 8. in het Tandtechnisch Magazine is een uitvoerig artikel gewijd aan het veilig werken met stoffen en is een duidelijke beschrijving van de Dental Stoffenmanager opgenomen; 9. de deelnemende branche-organisaties zullen via hun website en andere kanalen hun leden informeren (nieuwsbrief, vakbladen) om zodoende verdere ruchtbaarheid geven aan de Dental Stoffenmanager. 10. op de nationale Vakbeurs voor Tandheelkunde & Tandtechniek (Dental Expo - 3 tot 5 april 2008) is een workshop Dental Stoffenmanager gepland; 11. door de tandtechnische brancheverenigingen VLHT, BVT en ONT wordt in samenwerking met de VGT gewerkt aan een leaflet om eindgebruikers te wijzen om via de Dental Stoffenmanager het veilig werken met producten met gevaarlijke stoffen te bevorderen. Het plan is om dit leaflet in de komende tijd via alle verzendingen vanuit de dentale groothandel mee te sturen, ongeacht of deze verzending producten met gevaarlijke stoffen bevat. Beheer en continuïteit Met instemming van de overige organisaties heeft de VGT het op zich genomen in de toekomst te zorgen voor de continuïteit van de Dental Stoffenmanager. De INDENT overweegt nog om hierin te participeren. De VGT heeft een contract gesloten voor de hosting van het softwarepakket bij een externe firma. Ook heeft VGT een contract gesloten met een deskundige externe partij die zal zorgdragen voor de verwerking van nieuwe of aanvullende informatie in de Dental Stoffenmanager. Naast de instandhouding van de huidige informatie en het updaten daarvan, bestaat de wens om ook ongevaarlijke chemische producten op te nemen in de Dental Stoffenmanager. De ongevaarlijke producten zijn namelijk slechts voor een deel opgenomen in de GSDB die de basis vormt voor de Dental Stoffenmanager. Ook mag verwacht worden dat er ontwikkelingen blijven optreden in de samenstelling van producten en daarmee de gevaarsaspecten. Daarnaast zullen er technische ontwikkelingen gaan optreden die veranderingen in de bedrijfprocessen veroorzaken, waardoor blootstellingsscenario s zullen veranderen. Om te bepalen of dergelijke fundamentele veranderingen ook tot aanpassingen in de Dental Stoffenmanager moeten leiden, zal onder coördinatie van VGT een gebruikersgroep worden geformeerd. Met deze groep wordt bepaald hoe waarborging van kwaliteit en het gebruik van de Dental Stoffenmanager door het veld kan worden ingevuld. Eveneens zullen, waar mogelijke en gewenst, nieuwe functionaliteiten binnen deze groep besproken worden. 4

5 De VGT heeft als beheerder op zich genomen om als helpdesk te fungeren voor gebruikers die bij het gebruik op vragen stuiten. De hiervoor genoemde beheeraspecten zijn door VGT uitgeschreven in een beheerplan. Dit verkeert momenteel in een eindfase. VGT draagt zorg voor besluitvorming over dit beheerplan en neemt zodoende de coördinatie van de projectgroep over van de huidige projectleider. Tot slot De projectgroep is van mening dat dit project een belangrijke stap voorwaarts is in de informatievoorziening aan eindgebruikers omtrent het gebruiken van producten met gevaarlijke stoffen. De indruk is dat de Dental Stoffenmanager een zeer bruikbaar hulpmiddel is. Tegelijkertijd realiseren de leden zich ook dat dit pas het begin is. Er zullen zeker tijdens het gebruik nog wensen ontstaan om het instrument verder te ontwikkelen teneinde het gebruik nog verder te vergemakkelijken of de informatie nog toegankelijker te maken. Ook zijn de leden er van doordrongen dat het nodig is om de eindgebruikers voortdurend te blijven stimuleren om gebruik te maken van de beschikbare informatie. Om deze reden zijn er diverse activiteiten gepland ter implementatie. De ontwikkelingen die de wetgeving c.q. REACH met zich meebrengt zijn een kans maar ook een bedreiging voor wat hier tot stand is gebracht. Wij hopen dat de Dental Stoffenmanager in die zin een rol kan gaan vervullen om invulling te geven aan de REACH doelstellingen en dat REACH er niet toe zal leiden dat (veel) inspanningen ten aanzien van de Dental Stoffenmanager nog een keer over gedaan moeten worden. Wij danken alle brancheverenigingen en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor de grote bijdrage die zij en hun achterban hebben geleverd om de totstandkoming van de Dental Stoffenmanager mogelijk te maken. Amsterdam, 20 juni 2007 Namens de gehele projectgroep, E.T.J. Kolsteeg secretaris VGT 5