Werken de projectresultaten van loopbaanleren? Resultaten kwantitatief onderzoek.
|
|
- Nina Devos
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Werken de projectresultaten van loopbaanleren? Resultaten kwantitatief onderzoek. Loopbaanleren: Prepared for your future Resultaten begin- en eindmeting Lectoraat: Onderwijsarrangementen in maatschappelijke context Saxion University of Applied Sciences Kenniscentrum Onderwijsinnovatie En Hengelo: ROC van Twente. Annette van Liere, Msc. Dr. Henk Ritzen Oktober
2 Inleiding Studieloopbaanbegeleiding In schooljaar is het ROC van Twente gestart met de invoering van studieloopbaanbegeleiding. De studieloopbaanbegeleiding wordt uitgevoerd door docenten (rol als studieloopbaanbegeleider) en door specialisten die vanuit het Loopbaancentrum specialistische begeleiding aan (risico)studenten bieden. De rol van studieloopbaanbegeleider is een onderwijsrol, waarbij de studieloopbaanbegeleider de student structureel begeleidt in zijn leerproces en persoonlijke ontwikkeling. Het Loopbaancentrum bereidt de docenten voor op hun taak als studieloopbaanbegeleider door het bieden van scholing. Het Loopbaancentrum richt zich binnen het ROC van Twente op de begeleiding bij complexe persoonlijke problematieken. De werkzaamheden hebben voornamelijk betrekking op (ortho)pedagogische aspecten die zich tijdens het leerproces binnen de studieloopbaan van de student manifesteren. Voor de vmbo-scholen geldt dat leerlingen worden begeleid door mentoren ( in hun leerproces en persoonlijke ontwikkeling), en door decanen (bij hun studiekeuze en beroepsbeeldontwikkeling) binnen de Loopbaanoriëntatie en begeleiding (LOB). Eerder onderzoek: wat ging vooraf? Om meer inzicht te krijgen in het loopbaanleren van mbo-studenten en vmbo-leerlingen is binnen respectievelijk de mbo-opleidingen (ROC van Twente) en het vmbo onder studenten/leerlingen, docenten en praktijkopleiders van de deelnemende bedrijven een nulmeting uitgevoerd naar de huidige en gewenste situatie met betrekking tot loopbaanbegeleiding (IA09113). Hiervoor is een kwantitatief en kwalitatief onderzoek uitgevoerd. Samenvattend kan op basis van de resultaten uit het kwantitatieve deel van de nulmeting naar de loopbaangerichtheid van de leeromgeving, uitgesplitst naar de aspecten praktijkgerichtheid, vraaggerichtheid en loopbaandialoog, alsook uit de gesprekken met actoren uit het beroepenveld (kwalitatieve deel van de nulmeting), worden geconcludeerd dat loopbaangerichtheid van de leeromgeving binnen het ROC van Twente en het vmbo fragmentarisch is en mondjesmaat wordt toegepast. Binnen de onderwijsinstellingen is weinig oog voor dwarsverbanden tussen de loopbaanaspecten op de werkplek, het curriculum, en het keuzegedrag van studenten/leerlingen op het gebied van hun loopbaanplanning, de leeftijd van de jeugd (met name vmbo), preventiestrategieën (o.a. het voeren van loopbaangesprekken) en de aansluiting vmbo-mbo. Loopbaangesprekken vinden niet structureel plaats; er is nauwelijks sprake van gesprekken op vaste momenten met de begeleider op school (gemiddeld 1,41 op een 4 puntschaal). Huidige project: de doelen In het project Loopbaanleren prepared for your future (IA10128) worden de resultaten uit de nulmeting gekoppeld aan projectactiviteiten die docenten van het ROC van Twente samen met docenten van vier vmbo-scholen, ingebed in het Twents Aansluitingsnetwerk (verband van veertien voscholen en twee mbo-instellingen), in wisselwerking met de regionaal deelnemende bedrijven in de praktijk willen brengen. De doelstellingen voor dit project zijn tweeledig: (1) Integratie loopbaanbegeleiding vmbo en mbo en (2) Professionalisering van docenten en praktijkopleiders m.b.t. loopbaanbegeleiding (in het bijzonder voeren van een loopbaandialoog). 2
3 1 Aanleiding, onderzoeksvragen, -ontwerp 1.1 Aanleiding en doelen In het project Loopbaanleren prepared for your future (IA10128) vormen de resultaten uit de nulmeting van 2009 de aanleiding om loopbaangerichte activiteiten te ontwikkelen die docenten van het ROC van Twente samen met docenten van vier vmbo-scholen en in wisselwerking met de regionaal deelnemende bedrijven in praktijk gaan brengen. De doelstellingen voor dit project zijn tweeledig: (1) Integratie loopbaanbegeleiding vmbo en mbo en (2) Professionalisering van docenten en praktijkopleiders m.b.t. loopbaanbegeleiding (in het bijzonder voeren van een loopbaandialoog). 1.2 Onderzoeksvragen Het onderzoek Loopbaanleren - Prepared for your future stelt zich tot doel om meer zicht te krijgen op (1) de werking van de instrumenten en interventies die zijn ingezet tijdens het ontwerp van loopbaangerichte leeromgevingen in de teams en (2) de practice evidence based evaluatie van de effecten van deze instrumenten en interventies in de teams en (3) op basis van de evaluatieresultaten aanzetten tot bijstelling van het ontwerp van de leeromgevingen in de mbo-opleidingen en gericht op schoolbrede innovatie. De centrale onderzoeksvraag van het kwantitatief onderzoek Loopbaanleren - Prepared for your future is als volgt: Zijn de studenten na afloop van het innovatiearrangement vanuit de variabelen (1) de praktijkgerichtheid van de opleiding, (2) de vraaggerichtheid van het curriculum, (3) het voeren van de loopbaandialoog door docenten, (4) de praktijkgerichtheid van de stage, (5) de vraaggerichtheid van de stage, (6) het voeren van de loopbaandialoog in de stage, (7) de loopbaancompetenties en (8) de beroepsbeelden beter voorbereid dan bij aanvang van het project? 2 Theoretisch kader Zowel in Nederland als internationaal is er een groeiende erkenning van het belang dat leerlingen tijdens hun schoolloopbaan worden begeleid bij het maken van beroepskeuzen (Kuipers, 2003; Kuijpers, et al., 2006; Mittendorf, 2010; Watts & Sultana, 2004; Arrington, 2000). Achtereenvolgens wordt in dit theoretisch kader in relatie tot vmbo en mbo ingegaan op loopbaanontwikkeling en loopbaanleren, het waarom van loopbaanontwikkeling, de toenemende belangstelling voor loopbaanontwikkeling vanuit het macro-, meso- en microniveau en de gevolgen hiervan voor de ontwikkeling van loopbaanleren in het beroepsonderwijs. 2.1 Loopbaanontwikkeling Loopbaanontwikkeling: het macroniveau Loopbaanontwikkeling definieert Kuipers (2007) als het proces van voortdurend bewust en actief waarnemen en realiseren van mogelijkheden, waarden en ambities. De noodzaak voor loopbaanontwikkeling in het beroepsonderwijs vloeit in de eerste plaats voort uit de toenemende individualisering van de samenleving. Leerlingen beschikken hierdoor niet meer over een standaardbiografie en hebben veel vrijheid bij hun beroepskeuze (Meijers, Kuipers & Bakker, 2006). 3
4 Op de tweede plaats staat loopbaanontwikkeling vanwege de overgang van het postindustriële tijdperk naar een diensten- en kenniseconomie hoog op de nationale agenda s (Meijers et al., 2006; Savickas, Van Esbroeck & Herr, 2005). Vanwege flexibilisering en technologisering van de arbeid moeten leerlingen worden voorbereid om tijdens de beroepsloopbaan nieuwe keuzes te maken (Kuijpers, 2007). Al tijdens de beroepsopleiding moeten leerlingen leren in te spelen op nieuwe ontwikkelingen, die zowel binnen de maatschappij als binnen de loopbaan plaatsvinden. Deze leerlingen worden in het beroepsonderwijs opgeleid tot een zelfontwikkelende werknemer: Een werkende die in staat is zijn loopbaan te sturen in de richting van werk waar hij voldoende passie voor heeft om zich te willen blijven ontwikkelen en presteren, (Kuijpers, 2007, 9). Het gevolg is dat leerlingen al op school hun loopbaan bewust en actief moeten onderzoeken en ontwikkelen. Dat kan alleen als de docent naast zijn didactische opgave aandacht weet te schenken aan zijn beroepspedagogische taak (Van Dam, Meijers, & Hövels, 2007; Kuijpers, 2007; Geurts 2003). Loopbaanontwikkeling heeft niet alleen effect voor de oplossing van arbeidsmarktproblemen, maar ook een preventieve werking op het gebied van voortijdig schoolverlaten en onderbenutting van capaciteiten van leerlingen (zie hoofdstuk 1 in dit artikel). Maar dan moet volgens Kuipers (2007;2008) het onderwijssysteem van vmbo en mbo vraaggericht zijn ingericht. Loopbaanontwikkeling: het mesoniveau Het mesoniveau heeft betrekking op loopbaanontwikkeling op institutioneel niveau van de school. Geurts (2003) is van mening dat de loopbaan van de mbo-leerling niet in een traditioneel aanbodgericht onderwijssysteem past. Hij stelt dat een transitie nodig is, waarbij het aanbodgerichte onderwijs, dat de kenmerken heeft van het industriële tijdperk, zich naar een loopbaancentrum ontwikkelt, dat aansluit op de veranderende eisen uit de diensten- en kenniseconomie. Het loopbaancentrum is in veel mbo-onderwijsinstellingen een herkenbaar onderdeel van de onderwijsorganisatie geworden waarin de leerling op basis van digitale informatiesystemen, elektronische leeromgeving, handleidingen, door (studie)loopbaanbegeleiders wordt begeleid (Janssen, 2005; Kuijpers, 2008; MBO 2010, 2010). Zie voor het loopbaancentrum van Geurts Figuur 2. Figuur 1: De ontwikkeling van opleidingen fabriek naar loopbaancentrum (Geurts, 2003) De horizontale dimensie (het Wat ) toont de verschuiving van een standaard-onderwijsprogramma naar een programma waarin de persoonlijke bekwaamheidsontwikkeling centraal staat; de verticale 4
5 dimensie (het Hoe ) de ontwikkeling van een instructiegericht aanbod naar een aanbod waarin kennisconstructie plaatsvindt op basis van reflectie op praktijkervaringen. Zowel de onderwijsinstellingen als het bedrijfsleven zijn gemeenschappelijk verantwoordelijk voor de loopbaanontwikkeling. Vertalen we het concept als onderdeel van een opleiding dan wordt het loopbaancentrum opgevat als een onderdeel van de school waarin de leerling veelal een informatiesysteem, handleidingen, etc. en loopbaanbegeleiders vindt. Loopbaanontwikkeling: het microniveau Kuipers (2003) onderscheidt in haar studie vijf loopbaancompetenties die zich tijdens de loopbaan actief ontwikkelen: kwaliteitsreflectie ( Wat kan ik? ), motievenreflectie ( Wat wil ik en waarom wil ik dat? ), werkexploratie ( Waar vind ik werk dat bij mij past? ), loopbaansturing ( Hoe bereik ik dat? ), en netwerken ( Wie kan me daarbij helpen? ). Het gaat hierbij om de volgende loopbaancompetenties (Kuijpers & Meijers, 2006): Loopbaanreflectie, reflectief gedrag aan de hand van ervaringen en keuzes om kwaliteiten en motieven te achterhalen die van belang zijn voor de toekomst. Loopbaanvorming, pro-actief gedrag ter beïnvloeding van het loopbaanverloop door onderzoek naar werk, het maken van weloverwogen keuzes en daadwerkelijk acties te ondernemen om werk en leren aan te laten sluiten bij eigen kwaliteiten en motieven en uitdagingen in werk. Netwerken, interactief gedrag om contacten op te bouwen en te onderhouden op de interne en externe arbeidsmarkt gericht op loopbaanontwikkeling (Kuijpers, 2007, p.14). De loopbaanontwikkeling op het microniveau betreft de interactie tussen docent, mentor, of loopbaanbegeleider en leerling. De loopbaanbegeleiding is geïntegreerd in het opleidingscurriculum en vormt een leerlijn voor leerling en docent (Janssen, 2005). De loopbaanleeromgevingen zijn door Meijers et al., 2006; Kuijpers, 2007; 2008) in kaart gebracht. Kuijpers (2008, p.13-14) definieert een loopbaangerichte leeromgeving als een omgeving waarin de leerling levensechte praktijkervaringen opdoet, invloed uitoefent op zijn leerproces en een dialoog aangaat om hiermee zijn loopbaan te beïnvloeden. Op basis van onderzoek onder 3500 vmbo- en mbo-leerlingen en 262 docenten werd de variatie van leeromgevingen op een assenstelsel in kaart gebracht, zie Figuur 2. Loopbaangerichte begeleiding (toekomstgerichte, reflexieve dialoog) Opleidingsgerichte programmaorganisatie Loopbaangerichte programmaorganisatie (aanbodgestuurd en binnenschools) (vraag- en praktijk gericht) Opleidingsgerichte begeleiding (incidenteel, monoloog) Figuur 2: Leeromgevingen voor loopbaanleren (Kuijpers, 2007, p.19; Meijers, et al., 2006, p.25). 5
6 Op de horizontale as in Figuur 2 is de variatie weergegeven van de programmaorganisatie: van opleidingsgericht (binnenschools leren vanuit een standaardaanbod van leerinhouden) tot loopbaangericht (waarin het onderwijs tegelijk praktijk- en vraaggericht is). Op de verticale as hebben Meijers et al., (2006) de begeleiding afgebeeld, variërend van opleidingsgericht, monologisch (advies en feedback van begeleider naar leerling) en incidenteel (tegemoet getreden als een op zichzelf staande gebeurtenis) tot loopbaangericht, dialogisch (interactief, waarbij zowel leerling als begeleiding een gelijkwaardige inbreng hebben) en geïntegreerd (verbonden met eerdere binnen- en buitenschoolse ervaringen, en toekomstige ambities) (Kuijpers, 2008, p.13-14). Uit het onderzoek bleek dat de meeste vmbo- en mbo-leeromgevingen zich in het kwadrant linksonder bevonden. 2.2 Loopbaanleren in het beroepsonderwijs Een loopbaangerichte leeromgeving is een optimale omgeving voor loopbaanontwikkeling, maar komt nog maar weinig voor (Kuijpers, et al., 2006). Er is (nog) geen alomvattend empirische evidentie voor de effectiviteit van een dergelijk onderwijsarrangement. Uit onderzoek van Meijers et al. (2006) blijkt een positieve samenhang met de leermotivatie van leerlingen en de kwaliteit van de keuzes. Een loopbaangerichte leeromgeving is volgens Kuijpers (2007) een omgeving waarin leerlingen zich reflectief, proactief, interactief en toekomstgericht ontwikkelen. Loopbaanleren vindt dus plaats in een loopbaangerichte leeromgeving, met adequate condities op het niveau van de programmaorganisatie en van de loopbaangerichte begeleiding (zie Figuur 2). Volgens Kuijpers et al. (2006) gaat het bij het ontwerp van een effectief loopbaangerichte leeromgeving om de volgende ontwerpinterventies: praktijkgericht curriculum, vraaggerichtheid en uitvoering geven aan de loopbaandialoog. Een praktijkgericht curriculum wil zeggen dat de opleiding wordt gestuurd door realistische praktijkproblemen, waarbij leerlingen veel en verschillende soorten praktijkervaringen opdoen en in contact komen met beroepsbeoefenaren die hen confronteren met beroepsdilemma s. Vraaggerichtheid wil zeggen dat het onderwijs gericht is op actieve participatie van de leerling. De leerling heeft medezeggenschap over zijn leerproces en kan zijn leeractiviteiten deels zelf kiezen. Vraaggerichtheid van de opleiding veronderstelt een flexibel curriculum en vereist van de docent dat naar leerlingen wordt geluisterd en zij de mogelijkheid krijgen hun persoonlijke leerdoelen en ambities te formuleren (Mittendorff, Den Brok & Beijaard, 2009a; De Bruijn, 2003). Het voeren van een loopbaandialoog gaat uit van een reflectief leerproces waarin de leerling als persoon en de beroepspraktijk de belangrijkste elementen zijn van de dialoog (Mittendorff, Den Brok & Beijaard, 2009b; Raad voor Werk & Inkomen, 2008). In de dialoog krijgen ervaringen en keuzes van leerlingen betekenis en tegelijkertijd krijgt de leerling de regie over zijn eigen leerproces. De docent stelt zich tijdens de dialoog met de leerling op als mentor, coach en vertrouwenspersoon; op basis van vertrouwen kunnen gedachten, gevoelens, ervaringen en keuzes van leerlingen worden geuit (Kuijpers, Meijers & Bakker, 2006; Meijers, 1995; Meijers & Wardekker, 2001). Voor het voeren van een loopbaandialoog gaat het om (1) zelfverheldering van de leerling; (2) zelfverheldering op de beroepspraktijk en koppeling aan de zelfbeelden van de leerling; (3) stimuleren van zelfsturing; (4) realiseren van een uitnodigende en gestructureerde context waarin het persoonlijke gesprek kan plaatsvinden. Belangrijke begeleidingscomponenten zijn volgens Kuijpers (2008): de affectieve component, waarin een goede relatie met wederzijds vertrouwen wordt opgebouwd; een informatieve component, waarbij juiste en relevante informatie wordt uitgewisseld en verschillende alternatieven worden aangereikt; een reflectieve component als meaning-making factor (bewustwording); een actiefmakende component als agency-factor (begeleiding van onderzoek van werk en mobiliteit en op het verbinden met uitkomsten van reflectie); een netwerkcomponent gericht op onderhandelen, netwerkontwikkeling en toegang verlenen tot een netwerk. 6
7 3 Methode Voor de nulmeting en de eindmeting is een vragenlijst afgenomen bij zowel studenten, docenten als praktijkopleiders. De vragenlijst is voor een groot deel gebaseerd op de bestaande vragenlijst van Meijers, Kuijpers, & Bakker (2006) en vervolgens bewerkt en aangepast aan respectievelijk de doelstelling van de nulmeting en de onderzoeksvragen. De vragenlijst bevat de volgende subschalen: (a) praktijkgerichtheid school, (b) vraaggerichtheid school, (c) loopbaandialoog school, (d) praktijkgerichtheid stage, (e) vraaggerichtheid stage en (f) loopbaandialoog stage. Aan de vragenlijst voor studenten zijn de subschalen loopbaancompetenties en beroepskeuze-beeld extra toegevoegd. 3.1 Onderzoeksontwerp Kwantitatieve meting Met behulp van vragenlijsten voor studenten/docenten/praktijkopleiders (kwantitatieve meting) van de vier opleidingen wordt antwoord gegeven op onderzoeksvragen. De vragenlijst meet in hoeverre er op het mbo sprake is van een op het loopbaanleren van studenten gerichte leeromgeving. Door deze meting aan het eind van het project te herhalen kunnen effecten van het ontwerp zichtbaar worden gemaakt. Doordat de metingen eveneens plaatsvinden bij referentiegroepen (deze nemen niet deel aan de interventies) kunnen gevonden verschillen worden toegeschreven aan de interventie. Het quasi experimenteel design ziet er als volgt uit: Tabel 1. Quasi experimenteel onderzoek Loopbaanleren Najaar Najaar Interventiegroepen mbo T1 X T2 3 Referentiegroepen mbo T3 T4 T1 en T3 = voormeting; T2 en T4 = eindmeting X = interventie 3.2 Opleidingscontext interventiegroepen Opleidingscontext van de interventiegroepen (de 4 deelnemende teams) De opleidingscontext van de 4 deelnemende teams is weergegeven in Tabel 2. Tabel 2. Overzicht opleidingscontext mbo interventiegroepen Context Onderwijsassistent Sport en Bewegen ICT Keuze en Verwachtingen Docenten hebben Docent vindt voorbereiding op kloppen goed contact met leerlingen opleiding en niet;leerlingen toeleverende voldoende beroep worden onvoldoende scholen. voorbereid op hun voorbereid op het Twijfel aan goede toekomst. toekomstig beroep. en bewuste keuze Loopbaanleren zou door leerlingen. op het vmbo meer aandacht moeten Haarverzorging Veel studenten hebben een geïdealiseerd beroepsbeeld. 7
8 krijgen. Zelfsturing Gedurende opleiding Voornemen Leerlingen willen Leerlingen gaan zelf leerling meer autonomie. docenten dit te meer op zoek naar een Leerlingen voelen versterken. praktijkgericht en stagebedrijf. Dit zich onvoldoende Leerlingen willen inhoud/tempo stimuleert een serieus genomen. meer sturing in 1 e afgestemd op actieve houding van jaar. individu. de student en zelfsturing. Op basis van de AMN test kunnen de studenten hun persoonlijke leerdoelen formuleren. Tevredenheid Leerling niet altijd Leerlingen zijn Motivatie leerlingen Niet onderzocht. opleiding tevreden over tevreden over vermindert. begeleiding en opleiding en Leerlingen zijn vakkennis docenten. werkveld. positief over de Hebben een negatief Docenten stage. arbeidsperspectief. beschikken over Docenten zijn voldoende overbelast en vakkennis. worden niet serieus genomen. Relatie met Praktijk is sturend. In Het werkveld is Stage ervaringen Samenwerking praktijk lessen Methodische nogal versnipperd worden nauwelijks wordt gestimuleerd: Werkbegeleiding en men heeft vaak teruggekoppeld. studenten houden terugkoppeling van te maken met Opleiding is te aan het eind van de stage-ervaringen. vrijwilligers. weinig eerste stageperiode praktijkgericht. een presentatie aan ouders, vrienden, begeleiders en bedrijf. Loopbaanbegelei- Loopbaanbegeleiding Per klas zijn 2 Leerlingen denken Het gevaar bestaat ding in loop van opleiding studieloopbaanbe weinig na over hun dat de docent te relevanter geacht. geleiders. Zij toekomst of weten betrokken raakt en Alle docenten zijn voeren 4 keer per er weinig van. blijft hangen in de opgeleid en jaar een gesprek Docenten moeten rol van begeleider. met de leerling. soms wel 72 hulpverlener, wat leerlingen deskundige hulp in begeleiden. de weg kan staan. 3.3 Respondenten vragenlijst student, docent en praktijkopleider 8
9 De vragenlijst Loopbaanleren is afgenomen bij de interventiegroepen Sport & Bewegen (S&B), Onderwijs Assistent (OA), ICT en Haarverzorging (HV). De groepen VMM (Vormgeving Mode en Media), M&M (Mens en Maatschappij) en M&O (Management en Organisatie) vormen de mbo referentiegroepen. Voor de vergelijking begin- en eindmeting zijn de studenten ICT Almelo niet meegenomen. Zie Tabel 3. Tabel 3. Overzicht respondenten kwantitatief onderzoek studenten Respondenten Student Meting 1 Student Meting2 Docent Meting 1 Docent Meting2 Praktijkopleider Meting 1 Praktijkopleider Meting 2 S&B OA ICT Hengelo HV Subtotaal interventiegroepen VMM X X M&M X X M&O X X ICT Almelo 62 X X X X X Subtotaal X X referentiegroepen Totaal Vragenlijst student De betrouwbaarheid van de subschalen van de vragenlijst student en docent is gemeten m.b.v. Cronbach s Alpha, zie voor het overzicht per subschaal Tabel 4. Tabel 4. Overzicht Cronbach s Alpha subschalen vragenlijst Student beginmeting en eindmeting. N items CA Student Meting 1 N 580 CA student Meting 2 N 287 CA Begin en eind Praktijkgerichtheid school ,58 Vraaggerichtheid school ,62 Loopbaandialoog school ,85 Praktijkgerichtheid stage ,48 Vraaggerichtheid stage ,60 Loopbaandialoog stage ,79 Loopbaancompetenties ,88 Beroepsbeeld ,85 M.u.v. de subschalen praktijkgerichtheid school en praktijkgerichtheid stage is de vragenlijst voor studenten betrouwbaar gebleken om uitspraken te kunnen doen over de subschalen. 3.5 Resultaten vragenlijst student De gemiddelden begin- en eindmeting student per subschaal is als volgt. De items bestaan uit 4punt Likert schaalvragen. De minimum score per item is 1, maximum is 4. Per subschaal is van de vragenlijst student de gemiddelde score berekend, zie Tabel 5. 9
10 Omdat de interventies plaatsvinden binnen de schoolcontext en onderdeel uitmaken van bestaande curricula en studieloopbaanbegeleiding is er voor gekozen om de totale onderzoekspopulatie van de beginmeting en die van de eindmeting samen te nemen bij de berekening van de gemiddelden om daar uit conclusies te trekken. Tabel 5. Gemiddelden en standaarddeviaties van subschalen Student beginmeting en eindmeting Subschaal Beginmeting Eindmeting M M Praktijkgerichtheid school 2,54 * 2,70 * Vraaggerichtheid school 2,34 2,41 Loopbaandialoog school 2,60 * 2,73 * Praktijkgerichtheid stage 2,79 * 2,93 * Vraaggerichtheid stage 2,64 * 2,79 * Loopbaandialoog stage 2,74 * 2,92 * Loopbaancompetenties 2,75 * 2,93 * Beroepsbeeld 2,84 2,85 * Significant verschil p <.05, 2-tailed Gemiddelden begin- en eindmeting student uitgesplitst in interventie- en referentiegroep, per subschaal Tabel 6.Gemiddelde scores subschalen Student begin- en eindmeting interventie- en referentiegroep beginmeting Eindmeting Interventie Student Referentie Student Interventie Student Referentie Student Praktijkgerichtheid 2.59 * 2,48 * 2,73 2,58 school Vraaggerichtheid 2.39 ** 2,28 ** 2,45 * 2,28 * school Loopbaandialoog 2.65 * 2,54 * 2,80 ** 2,50 ** school Praktijkgerichtheid ,73 2,90 3,04 stage Vraaggerichtheid stage ,61 2,77 2,88 Loopbaandialoog stage Loopbaancompetenties Beroepsbeeld 2.79 * 2,65 * 2,92 2, ** 2,67 ** 2,92 2,96 2, ,78 ** 3,11 ** * Significant verschil p <.05 ** Significant verschil p <.01 Vergelijken we de leerlingen van de interventiegroep met de leerlingen van de referentiegroep, dan blijkt dat de praktijkgerichtheid van de opleiding, de vraaggerichtheid van de opleiding, het voeren van de loopbaandialoog door docenten en door de werkbegeleiders (leermeesters) in de stage en de loopbaancompetenties van de leerlingen significant zijn vooruitgegaan (het voeren van de loopbaandialoog in de stage heeft een significantieniveau <.05, en tweezijdig gemeten en de andere variabelen een significantieniveau <.01 tweezijdig gemeten). De leerlingen zijn niet vooruitgegaan op de praktijkgerichtheid en op de vraaggerichtheid van de stage, en niet op de vorming van een beroepsbeeld. Zie Figuur 3. 10
11 Figuur 3. Overzicht student interventie-/referentie begin- en eindmeting Vergelijken we de leerlingen uit de teams die gedurende drie jaar actief zijn geweest met het innovatiearrangement met de leerlingen uit de referentiegroepen, dan blijkt dat de praktijkgerichtheid van de opleiding, de vraaggerichtheid van de opleiding, het voeren van de loopbaandialoog door docenten en door de werkbegeleiders (leermeesters) in de stage en de loopbaancompetenties zijn vooruitgegaan (het voeren van de loopbaandialoog in de stage heeft een significantieniveau <.05, en tweezijdig gemeten en de andere variabelen een significantieniveau <.01 en 2-zijdig gemeten). De leerlingen zijn niet vooruitgegaan op de praktijkgerichtheid van de stage en de vraaggerichtheid van de stage. Logisch dat deze variabelen geen verschillen laten zien want zowel de leerlingen uit de loopbaanprojecten en de leerlingen uit de referentiegroepen nemen deel aan de stages. Zie Tabel 7 en Figuur 4. Tabel 7. Gemiddelden interventie- en referentie student en totaal met significantieduiding Subschaal Interventie Referentie Totaal M M M Praktijkgerichtheid school 2,65 2,50 2,59** Vraaggerichtheid school 2,42 2,28 2,37** Loopbaandialoog school 2,71 2,53 2,64** Praktijkgerichtheid stage 2,86 2,82 2,85 Vraaggerichtheid stage 2,71 2,69 2,70 Loopbaandialoog stage 2,85 2,72 2,81* Loopbaancompetenties 2,86 2,73 2,81** Beroepsbeeld 2,81 2,89 2,84 * Significant verschil p <.05, 2-tailed ** Significant verschil p <.01 11
12 Figuur 4: Gemiddelde scores van de leerlingen van de interventiegroep en referentiegroep. 3.6 Effecten op het niveau van het ROC van Twente De projectactiviteiten van de vier teams kunnen niet los worden gezien van het instellingsbrede beleid van loopbaanleren dat vooral wordt veroorzaakt door de invoering van o.a conceptuele model. Feitelijk maken de interventies van loopbaanleren deel uit van een totaal pakket op het terrein van studie- en beroepskeuze en de begeleiding daarvan. Dit totaal pakket wordt zowel binnen de interventieteams als binnen de referentieteams uitgevoerd. Hierdoor wordt de interpretatie van de verschillen tussen de interventie- en referentiesteams bemoeilijkt. Stel we sommeren de resultaten van de experimentele en controlegroep dan blijkt uit Figuur 5 dat de leerlingen op de variabelen de praktijkgerichtheid van de opleiding, het voeren van de loopbaandialoog door docenten, de praktijkgerichtheid van de stage, de vraaggerichtheid in de stage, het voeren van de loopbaandialoog in de stage en de loopbaancompetenties significant zijn vooruitgegaan (significantieniveau <.01 en 2-zijdig gemeten). De leerlingen zijn niet vooruitgegaan op de vraaggerichtheid van het curriculum en hun beroepsbeeldontwikkeling. Zie Figuur 5. Figuur 5: Gemiddelde en gesommeerde scores van alle leerlingen. 12
13 Dus ondanks het feit dat er geen causaal verband is tussen het innovatiearrangement loopbaanleren (dat als interventie binnen de vier teams is uitgevoerd) heeft het concept loopbaanleren in de vorm van een totaalpakket binnen het ROC van Twente bijgedragen aan het verbeteren van de loopbaancompetenties van de leerlingen in het ROC van Twente. Kennelijk hebben de docenten van de vier projecten (inclusief referentiegroepen), de stuurgroep en de onderzoekers de discourse beïnvloed waardoor het ROC van Twente vooruit is gegaan in de implementatie van het concept loopbaanleren. Het innovatiearrangement heeft niet bijgedragen aan de vraaggerichtheid van de opleidingscurricula en de beroepsbeeldontwikkeling van de leerlingen. 3.7 Effecten student op teamniveau Voor een overzicht van de gemiddelden van de subschalen per opleiding wordt verwezen naar Bijlage I. Bijzonder is dat de opleiding Sport en bewegen op alle subschalen in de eindmeting lager scoort dan de andere teams. Bij zowel de opleiding ICT als Haarverzorging is het gemiddelde van beroepskeuze- /-beeld ten opzichte van de nulmeting gedaald. Alle teams, m.u.v. het team ICT verschillen significant tussen begin- en eindmeting op de variabele loopbaangerichtheid van school. De opleiding ICT heeft grotere verschillen tussen begin- en eindmeting en vertoont ook significanties in loopbaandialoog stage en loopbaancompetenties. De referentiegroepen vertonen significante verschillen in met name in de loopbaangerichtheid van de stage, uitgezonderd loopbaandialoog stage. 3.8 Resultaten vragenlijst docent De betrouwbaarheid van de vragenlijst voor docenten is m.u.v. de subschaal vraaggerichtheid stage goed 0.63 tot Zie Tabel 8. Tabel 8. Overzicht Cronbach s Alpha subschalen vragenlijst docent beginmeting en eindmeting Subschaal N items CA Docent begin N 41 CA Docent eind N 44 CA Begin en eind Praktijkgerichtheid school ,63 Vraaggerichtheid school ,65 Loopbaandialoog school ,78 Praktijkgerichtheid stage ,66 Vraaggerichtheid stage ,18 Loopbaandialoog stage ,75 De vragenlijst docent is opgebouwd in 4punt Likert schaalvragen met een minimum score per item van 1 en een maximumscore van 4. Per subschaal is van de vragenlijst docent zijn de gemiddelde scores berekend, zie Tabel 9. Tabel 9. Gemiddelden en standaarddeviatie subschalen Docent begin- en eindmeting docent Subschaal Beginmeting Eindmeting M M Praktijkgerichtheid school 2,81 2,93 Vraaggerichtheid school 2,10 2,19 Loopbaandialoog school 2,98 * 3,14 * Praktijkgerichtheid stage 2,61 2,61 Vraaggerichtheid stage 2,54 2,57 Loopbaandialoog stage 2,98 3,14 * Significant verschil p <.05 13
14 De resultaten van de vragenlijst van de docent zijn als volgt. De vraag is of het ontwerponderzoek heeft bijgedragen aan de verbetering van het handelingsrepertoire van de docent; een hoofddoelstelling van het innovatiearrangement. Op alle onderdelen zijn geen significante vooruitgangen gemeten. Wel zijn de docenten van de experimentele groep vooruitgegaan in het ontwerp van een praktijkgerichte leeromgeving en het voeren van de loopbaandialoog. Kennelijk hebben de werkzaamheden van de praktijkopleiders meer effect op het onderwijsleerproces dat leerlingen krijgen aangeboden (zie ook de effecten bij de leerlingen) dan op hun eigen handelingsrepertoire dus toepassen van loopbaanleren tijdens de stages met leerlingen. Zie Tabel 10 en Figuur 6. Tabel 10. Gemiddelde scores op de subschalen van de interventie- en referentiegroepen docent Beginmeting Eindmeting Interventie Docent Referentie Docent Interventie Docent Referentie Docent Praktijkgerichtheid school 2,84 2,73 2,90 3,05 Vraaggerichtheid school 2,16 1,98 2,24 2,03 Loopbaandialoog school 3,01 2,90 3,14 3,10 Praktijkgerichtheid stage 2,60 2,63 2,64 2,53 Vraaggerichtheid stage 2,51 2,61 2,62 2,43 Loopbaandialoog stage 2,96 3,05 3,04 3,46 In zowel de beginmeting meting als de eindmeting zijn geen significante verschillen gevonden tussen de interventie- en de referentiegroepen docent. Figuur 6: Interventie-/referentie docenten op de begin- en de eindmeting 14
15 3.9 Effecten docent op teamniveau Voor een overzicht van de gemiddelden van de subschalen van de docentenvragenlijst p[ teamniveau wordt verwezen naar Bijlage I. De meeste stijgingen betreffen de gemiddelde scores van de docenten op de variabele loopbaangerichtheid van de opleiding. De gemiddelden van alle subschalen in de eindmeting, t.o.v. de beginmeting, bij docenten van opleiding Sport en bewegen zijn toegenomen. Bij de opleiding OA is de er sprake van een sterke stijging op de variabele vraaggerichtheid van de opleiding. Tegelijkertijd is er een daling van de variabele loopbaandialoog tijdens de stage. Bij het team ICT is een sterke daling te zien in de praktijkgerichtheid van de opleiding en tijdens de stage. Daarentegen is sprake van een sterke stijging in het voeren van een loopbaandialoog op school. Het team Haarverzorging laat over de hele linie kleine fluctuaties zien Resultaten vragenlijst praktijkopleider De praktijkopleiders laten een positieve ontwikkeling zien van de praktijkgerichtheid op school en het voeren van de loopbaandialoog op school. De loopbaangerichtheid in stage is op de eindmeting gedaald t.o.v. de score op de beginmeting. Zie Tabel 11. Tabel 11. Gemiddelden en standaarddeviaties van subschalen praktijkopleider begin- en eindmeting Subschaal Beginmeting N 18 Eindmeting N 9 M SD M SD Praktijkgerichtheid school 2,38 0,39 2,65 0,29 Loopbaandialoog school 2,70 0,77 2,91 0,51 Praktijkgerichtheid stage 3,06 0,42 2,92 0,48 Vraaggerichtheid stage 2,78 0,48 2,72 0,26 Loopbaandialoog stage 2,85 0,37 2,87 0,28 Vanwege de kleine populatie praktijkopleider zijn de betrouwbaarheden van de subschalen niet gemeten. Vergelijken we de loopbaanvariabelen bij de praktijkopleiders dan worden ook bij deze groep geen significante verschillen aangetroffen tussen de begin- en de eindmeting. Kennelijk hebben de werkzaamheden van de praktijkopleiders meer effect op het onderwijsleerproces dat leerlingen krijgen aangeboden (zie ook de effecten bij de leerlingen) dan op hun eigen handelingsrepertoire dus toepassen van loopbaanleren tijdens de stages met leerlingen. Zie Figuur 7. 15
16 Figuur 7. Gemiddelde scores van de praktijkopleiders 4 Conclusies Voor wat de betreft de kwantitatieve metingen wordt het volgende geconcludeerd. De centrale onderzoeksvraag is: zijn de studenten na afloop van het innovatiearrangement vanuit de variabelen (1) de praktijkgerichtheid van de opleiding, (2) de vraaggerichtheid van het curriculum, (3) het voeren van de loopbaandialoog door docenten, (4) de praktijkgerichtheid van de stage, (5) de vraaggerichtheid van de stage, (6) het voeren van de loopbaandialoog in de stage, (7) de loopbaancompetenties en (8) de beroepsbeelden beter voorbereid dan bij aanvang van het project? Binnen het ontwerponderzoek is gefocust op het voeren van een goede loopbaandialoog en het ontwerp van een vraaggericht en praktijkgericht curriculum. Daarnaast is een leerlijn studieloopbaanbegeleiding ontwikkeld naar aanleiding van de vraag van studenten om meer uniformiteit in hun studieloopbaanbegeleiding te krijgen. Uit het kwalitatief onderzoek (Beune, 2014) blijkt dat de doelen van de ontwerpteams (interventiegroepen) zijn gerealiseerd. Uit dit kwantitatieve onderzoek blijkt echter dat alleen de studenten uit de interventiegroepen significant zijn vooruitgegaan. De invoering van een loopbaangerichte leeromgeving vanuit het perspectief van loopbaanleren is kennelijk een complex proces dat tijd nodig heeft. Vervolgonderzoek zou meer focus moeten brengen op de rol van de docent en praktijkopleider. Hun professionele kwaliteiten op het gebied van de begeleiding van studenten dragen bij aan de kwaliteit van loopbaanleren! In het verlengde van het onderzoek van Hattie (2008) dus (1) meer focus op het stellen van uitdagende taken en doelen; (2) verbanden leggen tussen loopbaancompetenties en lesinhouden en deze onderdelen verbinden aan loopbaanleren; (3) studenten feedback geven op de wijze waarop zij loopbaancompetenties vanuit de principes van loopbaanleren ontwikkelen. Literatuur Arrington, K. (2000). Middle Grades Career Planning Programs. Journal of Career Development, vol. 27 (2), p Beune, K. (2014). Evaluatie Innovatiearrangement loopbaanleren Prepared for your Future. Enschede: SKETCH Gedragsanalyse & onderzoek. 16
17 Dam, E. v., Meijers, F., & Hövels, B. (2007). Met Metopia onderweg. De juiste koers gevonden? Nijmegen: Kenniscentrum Beroepsonderwijs - Arbeidsmarkt. Geurts, J. (2003). Van opleidingenfabriek naar loopbaancentrum. Pleidooi voor een integraal herontwerp van het middelbaar beroepsonderwijs. In: Gids Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie. 's Gravenhage: Elsevier. Hattie, J. (2008). Visible Learning: A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement. NY: Routledge. Janssen, M. (2005). Thema loopbaan centraal: een conceptverheldering. Den Bosch: CINOP. Kuijpers, M. A. C. T. (2007). Loopbaanontwikkeling in het beroepsonderwijs: draagvlak en daadkracht. Intreerede bij de openbare aanvaarding van het ambt van lector Pedagogiek van de Beroepsvorming aan de Haagse Hogeschool d.d. 2 november 2007.Unpublished manuscript. Kuipers, M. (2008). Loopbaanontwikkeling: leeromgeving en begeleiding cruciaal. In: Handboek Effectief Opleiden, 46 / 259 mei Kuijpers, M., Meijers, F., & Bakker, J. (2006). Krachtige loopbaangerichte leeromgevingen in het (v)mbo: hoe werkt het? Driebergen: HPBO. Meijers, F. (1995). Arbeidsidentiteit. Studie- en beroepskeuze in de post-industriele samenleving. Alphen a/d Rijn: Samsom HD Tjeenk Willink. Meijers, F., & Wardekker, W. (2001). Ontwikkelen van een arbeidsidentiteit. In J. W. M. Kessels & R. F. Poell (Eds.), Human resource development. Organiseren van het leren. Alphen a/d Rijn: Samsom HD Tjeenk Willink. Meijers, F., Kuijpers, M., & Bakker, J. (2006). Over leerloopbanen en loopbaanleren. Loopbaancompetenties in het (v)mbo.: Het Platform Beroepsonderwijs. Mittendorff, K., den Brok, P. & Beijaard, D. (2009a). Career conversations in vocational schools. Submitted to British Journal of Guidance and Counselling. Mittendorff, K., den Brok, P. & Beijaard, D. (2009b). Students' perceptions of career conversations with their teachers. Submitted to Teaching and Teacher Education. Mittendorff, K. (2010). Career conversations in senior secondary vocational education. Proefschrift TU Eindhoven. OECD. (2004). Career guidance and public policies: bridging the gap. Paris: OECD. Savickas, M., Van Esbroeck, R. & Herr, E. L. (2005). The Internationalization of Educational and Vocational Guidance. The Career Development Quarterly, Vol. 54, p Watts, A. G. & Sultana, R. G. (2004). Career Guidance Policies in 37 Countries: Contrasts and Common Themes. International Journal for Educational and Vocational Guidance, vol. 4, p
18 Bijlage 1 Team Sport en bewegen Overzicht S&B begin- /eindmeting b- student b-docent b- praktijkopl e- student e-docent e-praktijkopl praktijk-school vraag_school loopbd_school praktijk_stage vraag_stage loopbd_stage loopb_comp beroepsbeeld 2,71 2,63 2,33 2,38 2,89 2,67 2,55 2,08 2,75 2,35 2,21 2,96 2,79 3,08 3,13 2,52 3,14 2,94 2,96 2,48 2,38 2,87 2,77 2,56 2,68 2,44 2,90 2,43 2,67 2,76 2,81 2,80 2,70 2,96 2,85 2,74 2,75 2,49 18
19 Team Onderwijsassistent Overzicht OA begin- /eindmeting praktijkschool vraag_school loopbd_school praktijk_stage vraag_stage loopbd_stage loopb_comp beroepsbeeld b- b- student docent e- student e-docent 2,51 3,25 2,73 3,38 2,22 1,85 2,26 2,25 2,57 3,12 2,80 3,21 2,86 2,75 2,98 2,63 2,87 2,60 2,90 2,50 2,87 3,32 2,99 3,00 2,79 2,96 2,80 2,94 19
20 Team ICT (Hengelo) Overzicht ICT H'lo begin- /eindmeting praktijkschool vraag_school loopbd_school praktijk_stage vraag_stage loopbd_stage loopb_comp beroepsbeeld b- b- praktijkopl student b-docent e- student e-docent e-praktijkopl 2,17 3,08 2,27 2,58 2,69 2,42 2,26 2,75 2,78 2,33 2,31 2,83 2,48 2,45 3,15 2,75 3,29 3,50 2,50 2,92 3,00 2,90 2,38 3,13 2,35 2,56 2,76 2,75 2,58 3,03 2,56 2,48 2,85 2,83 2,63 2,84 2,82 2,79 20
21 Team Haarverzorging Overzicht Haarverzorging begin- /eindmeting b- student b-docent b- praktijkopl e- student e-docent e-praktijkopl praktijk-school vraag_school loopbd_school praktijk_stage vraag_stage loopbd_stage loopb_comp beroepsbeeld 2,86 2,92 2,27 2,86 2,89 2,42 2,51 2,29 2,78 2,58 2,26 2,83 2,71 3,04 3,15 2,87 3,10 3,50 2,87 2,63 3,00 2,88 2,59 3,13 2,66 2,56 2,76 2,79 2,60 3,03 2,88 3,26 2,98 3,20 2,94 2,98 2,96 2,77 21
Paper Onderwijs Research Dagen 2010 Enschede. Dr. Henk Ritzen, Hogeschool Edith Stein. E-mail: ritzen@edith.nl Postbus 568 7550 AN Hengelo (Ov)
Loopbaanleren: wat vinden studenten, docenten en opleiders van de loopbaangerichtheid van de leeromgeving op en tijdens de BPV? Casus: ROC van Twente. Paper Onderwijs Research Dagen 2010 Enschede Dr. Henk
Nadere informatieStudieloopbaanbegeleiding in het hbo: mogelijkheden en grenzen. Marinka Kuijpers & Frans Meijers
Studieloopbaanbegeleiding in het hbo: mogelijkheden en grenzen Marinka Kuijpers & Frans Meijers De Haagse Hogeschool Januari 2009 Management Samenvatting Studieloopbaanbegeleiding is hot in het hoger beroepsonderwijs.
Nadere informatieVersterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo
Stimuleringsproject LOB in het mbo Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo Checklist voor de opzet van een ontwikkelings- en begeleidingslijn De grote vraag is hoe het vmbo en mbo het beste
Nadere informatieFrans Meijers, Marinka Kuijpers & Jantiene Bakker. Over leerloopbanen en loopbaanleren
Frans Meijers, Marinka Kuijpers & Jantiene Bakker Over leerloopbanen en loopbaanleren Aandacht voor loopbaanontwikkeling Perkamentus in Harry Potter: It s not the talent you have, but the choises you make,
Nadere informatieProgramma sessie. Vraag. theorie naar. praktijk. Van wie heeft u geleerd na te denken over de keuzes in uw loopbaan? VMBO Congres 31 januari 2013.
Loopbaan Oriëntatie en Begeleiding op het VMBO Ahmed Mahamed Jan Lauwrens Haisma Programma sessie van theorie naar praktijk en in gesprek daarover Vraag Van wie heeft u geleerd na te denken over de keuzes
Nadere informatie9 Loopbaanleren: resultaten nulmeting over de mate waarop (v)mbo-leerlingen hun loopbaancompetenties ontwikkelen
9 Loopbaanleren: resultaten nulmeting over de mate waarop (v)mbo-leerlingen hun loopbaancompetenties ontwikkelen Dr. Henk Ritzen en Annette van Liere* Inleiding Loopbaanleren in het (v)mbo is hot! Een
Nadere informatieLOOPBAANORIËNTATIE EN -BEGELEIDING. Leren kiezen, een onmisbare competentie. oktober 2012
LOOPBAANORIËNTATIE EN -BEGELEIDING Leren kiezen, een onmisbare competentie Auteurs Hester Smulders, Expertisecentrum Beroepsonderwijs oktober 2012 Oneerbiedig gezegd heeft het beroepsonderwijs wel wat
Nadere informatieVersterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo
Stimuleringsproject LOB in het mbo Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo De inrichting van een doorlopende ontwikkelings- en begeleidingslijn LOB VMBO-MBO Werknemers doen er goed aan
Nadere informatieToekomstgericht opleiden. Prof. dr. M. Kuijpers
Toekomstgericht opleiden Prof. dr. M. Kuijpers Waarom toekomstgericht onderwijs? Wat is de taak van het onderwijs? Wat is de rol van LOB? Wat is de ambitie voor onderwijs voor de toekomst? Waarom? De maatschappij
Nadere informatieVersterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo
Stimuleringsproject LOB in het mbo Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo De actoren in een doorlopende leerlijn LOB LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo gaat onder andere over het
Nadere informatieEen loopbaangerichte leeromgeving in het vmbo
Een loopbaangerichte leeromgeving in het vmbo Marinka Kuijpers & Frans Meijers Scholen die leren in het teken van de persoonlijke loopbaan van leerlingen zetten, zijn nog niet te vinden in het voortgezet
Nadere informatieDe LOB-scan voor mbo
35 BIJLAGE 3 De LOB-scan voor mbo De LOB-scan Doel van de LOB-scan is om zicht te krijgen op hoe Loopbaanontwikkeling en -begeleiding (LOB) in jullie onderwijsinstelling er op dit moment voor staat. De
Nadere informatieLoopbaanoriëntatie en -begeleiding
Loopbaanoriëntatie en -begeleiding Vragenlijst Printversie Verantwoording 2017 Vernieuwenderwijs, Utrecht Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder voorafgaande
Nadere informatieOntwerponderzoek Loopbaanleren: eindverslag Prepared for your future
Working paper. Hengelo: ROC van Twente A. van Liere Oktober 2014 Inhoud Aanleiding... 3 Fase 1... 4 Literatuuronderzoek... 4 Context- en behoefteanalyse: methode en respondenten... 5 Context- en behoefteanalyse:
Nadere informatieIntegreren van leren in school en praktijk. Een studie naar werkzame bestanddelen
Integreren van leren in school en praktijk. Een studie naar werkzame bestanddelen Frans Meijers (De Haagse Hogeschool) Marinka Kuijpers (Open Universiteit, De Haagse Hogeschool) Een omgeving waarin jongeren
Nadere informatieLOB scan voor MBO werkversie 1
Uitleg bij invullen LOB-scan; Stap 1: de LOB -scan is verdeeld in 12 componenten (donker grijze balken). Onder ieder component zijn een aantal elementen (witte vlakken) geformuleerd. Per element geeft
Nadere informatieNooit meer POPP (Nooit meer instrumenten als POP Pressen)
Workshop HGZO maart 2010 Nooit meer POPP (Nooit meer instrumenten als POP Pressen) Alex de Veld, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Eric Entken, Hogeschool Rotterdam Insteek dialoog HGZO 2010 Onderbouwing
Nadere informatieSAMEN LOOPBAANLEREN VERANKEREN OP SCHOOL WORKSHOP VOOR DECANEN SAMEN MET SCHOOLLEIDERS. Inge Kirsten De loopbaan van de leerling centraal
SAMEN LOOPBAANLEREN VERANKEREN OP SCHOOL WORKSHOP VOOR DECANEN SAMEN MET SCHOOLLEIDERS Inge Kirsten De loopbaan van de leerling centraal NEE HEB JE.. https://www.youtube.com/watch?v=iqdmgz-rsie IN GESPREK
Nadere informatieGroen Verbindt. Floriade 2012
Groen Verbindt Floriade 2012 Workshop loopbaanleren Marionette Vogels WAT WILDE JE WORDEN TOEN JE 15 JAAR WAS? 3 WAT BEN JE UITEINDELIJK GEWORDEN? 4 Reflectie opdracht: Wat bent u uiteindelijk geworden?
Nadere informatieDe creatie van een krachtige loopbaangerichte leeromgeving: monoloog, dialoog of trialoog?
11.7-9. De creatie van een krachtige loopbaangerichte leeromgeving: monoloog, dialoog of trialoog? Dr. F. Meijers & dr. M. Kuijpers Handboek Effectief Opleiden 44/129 11.7-9.01 11.7 LEREN VAN INDIVIDUEN/
Nadere informatieVerbreden van de loopbaandialoog met sociale media
Mariëlle Rutten Verbreden van de loopbaandialoog met sociale media Minisymposium 16 november 2011 Programma Kaders onderzoek op basis van literatuurstudie Workshop versterken individuele begeleidingsgesprekken
Nadere informatieLoopbaanoriëntatie en -begeleiding
Loopbaanoriëntatie en -begeleiding Loopbaanreflectiegesprekken Printversie Verantwoording 2017 Vernieuwenderwijs, Utrecht Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder
Nadere informatieLOB-spiekbriefje. 3. In dialoog: feedback vragen. 4. Formuleren vervolgstap. 2. Delen van de ervaring. 5. Profiel op- of bijstellen en netwerken
LOB-spiekbriefje LOB is een relatief nieuw fenomeen binnen het onderwijs. De standaard - woordenboeken hebben deze afkorting nog niet opgenomen in hun woordenlijst. LOB staat voor Loopbaanoriëntatie en
Nadere informatieOp weg naar competente loopbaanbegeleiders
Op weg naar competente loopbaanbegeleiders Dirk van Woerkom Utrecht, januari 2013 Inleiding Middelbaar opgeleide werknemers hebben moeite om een passende baan te vinden of te houden. Op Volkskrant.nl staat
Nadere informatieLOB in de vernieuwing vmbo & mbo
LOB in de vernieuwing vmbo & mbo Spirit4you Versterkt loopbanen Even kennismaken? Naam / organisatie / functie? Wat betekent LOB in het vernieuwde vmbo/ mbo voor jou? Waar ben je trots op? 30 november
Nadere informatieGROEI LOOPBAAN ONTWIKKELING EIGEN REGIE TALENT INNOVATIEKRACHT BEWUST PERSONEEL FLEXIBILITEIT ZELFSTURING EMPLOYMENT NETWERKEN TOEKOMST WERKNEMER
KADER LOOPBAANONTWIKKELING DIALOOG BEWUST TOEKOMST ZELFSTURING TALENT INNOVATIEKRACHT LOOPBAAN ONTWIKKELING FLEXIBILITEIT EIGEN REGIE NETWERKEN GROEI PERSONEEL KWALITEITEN EMPLOYMENT WERKNEMER INLEIDING
Nadere informatieIs loopbaanbegeleiding ontwikkeld?
Is loopbaanbegeleiding ontwikkeld? Een onderzoeksartikel over de evaluatie van een nieuw werkplan loopbaanbegeleiding bij de afdeling Pedagogisch Werk 17-3-2014 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Samenvatting...
Nadere informatieWendbaar en waarde(n)vol onderwijs!
Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! In ons onderwijs staat de mens centraal, of het nu gaat om studenten of medewerkers, om ouders of werknemers uit het bedrijfsleven, jongeren of volwassenen. Wij zijn
Nadere informatieVoorwoord. dr. Marinka Kuijpers dr. Frans Meijers
Voorwoord Studieloopbaanbegeleiding is hot in het hoger beroepsonderwijs. De afgelopen jaren hebben alle hogescholen flink geïnvesteerd om dit een belangrijk onderdeel van het curriculum te maken. Maar
Nadere informatieSamen verantwoordelijk voor studiesucces
BIJLAGE 1 De pilot samen verantwoordelijk voor studiesucces biedt de kans om gezamenlijk aan visieontwikkeling te doen. Op basis van een gedeelde visie en gezamenlijk beleid kan onderzocht worden waar
Nadere informatieWelke effecten heeft loopbaanoriëntatiebegeleiding (LOB) op loopbanen van vo-leerlingen en wat is de relatie tussen vormgeving en effecten?
Opgesteld door: Edith van Eck (kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: beleidsmedewerker VO-raad Geraadpleegde experts: Peter den Boer, lector ROC West-Brabant, Frans Meijers, lector Haagse Hogeschool/Meijers
Nadere informatieLOB in het beroepsonderwijs drs. Metje Jantje Groeneveld
LOB in het beroepsonderwijs drs. Metje Jantje Groeneveld Wat gaan we doen? Inventarisatie vragen / verwachtingen Presentatie Vragen / discussie Wat kan ik er mee? Afronding 24-3-2015 2 Vragen? Met welke
Nadere informatieHet Bouwens: ouders zijn makkelijk te betrekken bij loopbaanbegeleiding van hun kind Vernieuwende elementen
Het Bouwens: ouders zijn makkelijk te betrekken bij loopbaanbegeleiding van hun kind Op de vmbo-afdeling van het Bouwens van der Boijecollege in de gemeente Peel en Maas zijn ouders actief betrokken bij
Nadere informatieEen loopbaanperspectief op leven lang ontwikkelen
Een loopbaanperspectief op leven lang ontwikkelen Essay door Marinka Kuijpers & Judith Semeijn & Beatrice van der Heijden 14 mei 2019 Een leven lang ontwikkelen staat momenteel sterk in de belangstelling.
Nadere informatieAniek Draaisma, zelfstandig onderzoeker en adviseur, wetenschappelijk medewerker Stichting Consortium Beroepsonderwijs
DUURZAME IMPLEMENTATIE VAN LOB Focus van diploma naar loopbaan Auteurs Aniek Draaisma, zelfstandig onderzoeker en adviseur, wetenschappelijk medewerker Stichting Consortium Beroepsonderwijs april 2019
Nadere informatieVisie op Loopbaanoriëntatie en begeleiding
Visie op Loopbaanoriëntatie en begeleiding regio s-hertogenbosch en omgeving LOB is een verzameling van activiteiten binnen een loopbaangerichte leeromgeving om jongeren actief te laten werken aan hun
Nadere informatieEen proces van integrale schoolontwikkeling Loopbaanoriëntatie en -begeleiding
Jitske Brinkman Jitske Brinkman is senior-adviseur bij BMC Advies/Diephuis en Van Kasteren Onderwijsadviseurs. E-mail: jitskebrinkman@bmc.nl Een proces van integrale schoolontwikkeling Loopbaanoriëntatie
Nadere informatieScholingsaanbod voor loopbaanbegeleiders
Scholingsaanbod voor loopbaanbegeleiders Koning Willem 1 College Professionalisering op het gebied van loopbaanbegeleiding Maart 2014 1 Inleiding/Voorwoord Loopbaan oriëntatie en begeleiding (LOB) is een
Nadere informatieDe toekomstige professional
Thema Loopbaanontwikkeling (8): Leer- en loopbaancompetenties van hbo-abituriënten De toekomstige professional De jonge professionals die we nodig hebben in een dynamische kenniseconomie worden voor een
Nadere informatieStudieloopbaanbegeleiding in het hbo: mogelijkheden en grenzen
Studieloopbaanbegeleiding in het hbo: mogelijkheden en grenzen Studieloopbaanbegeleiding in het hbo: mogelijkheden en grenzen Marinka Kuijpers & Frans Meijers Studieloopbaanbegeleiding in het hbo: mogelijkheden
Nadere informatieLOB en Vernieuwing VMBO. Landelijke dag Zorg en Welzijn Edith Vissers, KPC Groep
LOB en Vernieuwing VMBO Landelijke dag Zorg en Welzijn Edith Vissers, KPC Groep Wat gaan we doen? Reflecteren op de bedoeling: loopbaanleren waarom? Inzoomen op de eisen die de vernieuwing stelt Inzoomen
Nadere informatieBouwstenen voor studiesucces. dr. Kariene Mittendorff, associate lector SLB Lectoraat Innovatief & Effectief Onderwijs StudieSuccesCentrum
Bouwstenen voor studiesucces dr. Kariene Mittendorff, associate lector SLB Lectoraat Innovatief & Effectief Onderwijs StudieSuccesCentrum Studiesucces Wat is het eigenlijk? 4 pijlers Juiste studiekeuze
Nadere informatieCompetentieprofiel loopbaanbegeleider
Competentieprofiel loopbaanbegeleider 1 De loopbaanbegeleider is coachend, sensitief en communicatief, r betrouwbaar en integer, vakkundig en deskundig, reflectief en lerend, praktijkgericht. 1 Competentieprofiel
Nadere informatieVisie op LOB van het Summa College
Visie op LOB van het Summa College Datum: 21 mei 2013 Auteur(s): Linda van Steenhoven (manager onderwijs) en Claudine Hogenboom (Dienst O&S) Versie: 1.0 (definitief) Visie op LOB van het Summa College
Nadere informatieKennismiddag 22 juni 2017
Kennismiddag 22 juni 2017 Programma Champs on Stage LOB en belang van stages Het orientatieproces Het stageproces Champs on Stage Ambitie Brug slaan tussen onderwijs en bedrijfsleven om schooluitval en
Nadere informatieKRACHTIGE LEEROMGEVINGEN IN HET BEROEPSONDERWIJS
KRACHTIGE LEEROMGEVINGEN IN HET BEROEPSONDERWIJS Rapportage voor Koning Willem I. College Opleiding Manager/ondernemer horeca van de Middelbare Horecaschool (MHS) HOGESCHOOL UTRECHT Wenja Heusdens, MSc
Nadere informatieLOB-stages. in de tweede fase. - op zoek naar best. practice
LOB-stages in de tweede fase - op zoek naar best practice Overzicht presentatie Vragen van de GSR Proces Literatuuronderzoek Interviews scholen Best practice: : aanbevelingen en valkuilen Vragen Vraagstelling
Nadere informatieKeuzemodel varianten van programma's praktijknabije LOB. Voor tl en gl
Keuzemodel varianten van programma's praktijknabije LOB Voor tl en gl Augustus 2012 Keuzemodel varianten van programma's praktijknabije LOB voor tl en gl Het LOB-keuzemodel geeft een beknopt overzicht
Nadere informatieSCHOLEN SCHOLIEREN BEDRIJVEN
SCHOLIEREN BEDRIJVEN Programma... Champs on Stage LOB en belang van stages Het oriëntatieproces Processtappen LOB LOBBOX In het kort... Ontstaan Initiatief van AmCham, McKinsey & Company en Randstad. Gestart
Nadere informatieWe vertalen de maatschappelijke boodschap naar het onderwijs.
We vertalen de maatschappelijke boodschap naar het onderwijs. Thema s: Natuur en milieu, Mediawijsheid, Ondernemend Onderwijs en financiële educatie en Burgerschap Jongeren voorbereiden op hun actieve
Nadere informatie(Studie)loopbaanbegeleiding: wat levert het op?
(Studie)loopbaanbegeleiding: wat levert het op? Gastcollege minor Psychologie van studiekeuze en loopbaanbegeleiding Hogeschool van Amsterdam 27 november 2014 Tom Luken Luken Loopbaan Consult, Amsterdam
Nadere informatieWerkexploratie en Ouderbetrokkenheid. Overzicht van het project werkexploratie
Werkexploratie en Ouderbetrokkenheid Overzicht van het project werkexploratie Van december 2015 tot - september 2017 vindt een project werkexploratie plaats. Dit vindt plaats in het kader van de kabinetsbrede
Nadere informatieVan school naar werk: hoe jongeren begeleid (willen) worden en loopbaancompetenties ontwikkelen
Van school naar werk: hoe jongeren begeleid (willen) worden en loopbaancompetenties ontwikkelen Knipprath, H., & Nicaise, I. (2016). Loopbaanleren in voltijds BSO en TSO. Een onderzoek naar de relatie
Nadere informatieMotivatie voor loopbaanleren door de inzet van sociale media Hoe organiseer je het? Hoe manage je het? Hoe realiseer je het?
Motivatie voor loopbaanleren door de inzet van sociale media Hoe organiseer je het? Hoe manage je het? Hoe realiseer je het? Ruim 90% van de werkgevers zoekt via sociale media naar informatie over sollicitanten.
Nadere informatieSUCCESFACTOREN IN LOOPBAANORIËNTATIE EN BEGELEIDING IN VMBO EN MBO
SUCCESFACTOREN IN LOOPBAANORIËNTATIE EN BEGELEIDING IN VMBO EN MBO Offerte aan Het Platform Beroepsonderwijs Mei 2004 Dr. F. Meijers, lector Pedagogiek van de Beroepsvorming, Haagse Hogeschool Dr. M. Kuijpers,
Nadere informatieLoopbaanleren en -begeleiden in het hbo
Loopbaanleren en -begeleiden in het hbo Marinka Kuijpers & Frans Meijers De Haagse Hogeschool November 2008 Colofon Uitgave Platform Bèta Techniek Lange Voorhout 20, 2514 EE Den Haag Postbus 556, 2501
Nadere informatieLoopbaanoriëntatie en begeleiding: de rol van communicatie.
Inleiding Loopbaanoriëntatie en begeleiding: de rol van communicatie. drs. Annemie Winters 1,2, dr. Marinka Kuijpers 1 en dr. Frans Meijers 1 Een belangrijk aandachtspunt in het deeltijds onderwijs is
Nadere informatieJongeren ondersteunen en inspireren elkaar bij LOB
Laat jezelf elf verrassen, dan komen er mooie dingen uit voort! Jongeren ondersteunen en inspireren elkaar bij LOB Laat jezelf verrassen, dan komen er mooie dingen uit voort! Jongeren ondersteunen en
Nadere informatieDocententeam ontwikkelt zich als leergemeenschap
Docententeam ontwikkelt zich als leergemeenschap Actie onderzoek naar invloedrijke factoren en interventies Voorstellen Voorzitter: Prof. dr. Elly de Bruijn Lector Beroepsonderwijs Faculteit Educatie Hogeschool
Nadere informatieGoesting in Leren en Werken 22 april 2O15. Herman Van de Mosselaer, projectmanager onderwijsgerelateerd onderzoek
Goesting in Leren en Werken 22 april 2O15 Herman Van de Mosselaer, projectmanager onderwijsgerelateerd onderzoek Artesis Plantijn Hogeschool 6 campussen, centrum Antwerpen VERSTERKEN INSTROOM Secundair
Nadere informatieOns. Onderwijs. Kwaliteit in onderwijs
Ons Onderwijs Kwaliteit in onderwijs Voorwoord Bij Marianum staat de ontwikkeling van de leerling voorop. Wij staan voor aantrekkelijk en afgestemd onderwijs, gemotiveerde leerlingen en goede eindresultaten.
Nadere informatieOperationaliseren van variabelen (abstracte begrippen)
Operationaliseren van variabelen (abstracte begrippen) Tabel 1, schematisch overzicht van abstracte begrippen, variabelen, dimensies, indicatoren en items. (Voorbeeld is ontleend aan de masterscriptie
Nadere informatieAan de weg timmeren: studietrajectbegeleiding en loopbaanleren 12/01/2015
Aan de weg timmeren: studietrajectbegeleiding en loopbaanleren 12/01/2015 Taken van studiekeuzebegeleider/stb er Ll n/stud. sensibiliseren voor het belang van de keuze; het feit dat dit tijd kost en dat
Nadere informatieBegrippenkader Studieloopbaanbegeleiding en Reflectie
Begrippenkader Studieloopbaanbegeleiding en Reflectie Kariene Mittendorff, lectoraat Innovatief en Effectief Onderwijs Studieloopbaanbegeleiding Binnen scholen wordt op verschillende manieren gewerkt aan
Nadere informatieLOOPBAANGERICHT LEREN IN DE HR
LOOPBAANGERICHT LEREN IN DE HR Contactgegevens Annemiek Grootendorst A.B.Grootendorst@hr.nl (Onderwijsadviseur professionele identiteit) Artikel Grootendorst, Annemiek (2017).Van studieloopbaancoaching
Nadere informatieKeuzeprocessen voor opleiding en beroep
Keuzeprocessen voor opleiding en beroep Peter den Boer Lector keuzeprocessen ROC West Brabant freelance onderzoeker Onderzoekend Leren Opzet verhaal Probleem Hoe komt dat? Welke oplossingen en wat weten
Nadere informatieLeren kiezen: Van ervaring naar zelfsturing
Leren kiezen: Van ervaring naar zelfsturing Peter den Boer Lector keuzeprocessen ROC West Brabant Onderzoeksbureau Onderzoekend Leren Opzet verhaal Probleem en hoe komt dat? Welke oplossingen en wat weten
Nadere informatieProfiel Product Verantwoording. LOB (Loopbaan oriëntatie en begeleiding) Leraren Opleiding. Management & Organisatie
Opdracht: Profiel Product Verantwoording LOB (Loopbaan oriëntatie en begeleiding) Leraren Opleiding Management & Organisatie Naam auteur(s) Vakgebied Bart Deelen M&O Student nr 10761799 Titel Onderwerp
Nadere informatieLoopbaanoriëntatie en -begeleiding: de rol van communicatie
IMPULS, 39e JG., NR. 1, JULI-SEPTEMBER 2008, 10-19 Loopbaanoriëntatie en -begeleiding: de rol van communicatie Annemie Winters Marinka Kuijpers Frans Meijers 1 10 Inleiding Een belangrijk aandachtspunt
Nadere informatieWorkshop Talentgerichte studieloopbaanbegeleiding HOG docenten dag Ing. Yvonne Smeets MEd Opleiding BE, Zuyd Hogeschool
Workshop Talentgerichte studieloopbaanbegeleiding HOG docenten dag 06.11.2018 Ing. Yvonne Smeets MEd Opleiding BE, Zuyd Hogeschool Workshop Talentgerichte studieloopbaanbegeleiding Presentatie waarom en
Nadere informatieLOB in de beroepsgerichte leerwegen van. sc Delfland
LOB in de beroepsgerichte leerwegen van sc Delfland Een integrale aanpak van LOB in de school verbetert de keuze en oriëntatie op de (studie)loopbaan van elke leerling. Periode 2018-2022 Inhoudsopgave
Nadere informatieTalentgerichte loopbaangesprekken
Talentgerichte loopbaangesprekken Onderzoeksrapport kwantitatieve analyse Karin Brouwer - Truijen Kariene Woudt - Mittendorff Annedien Pullen April 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 Opzet rapportage
Nadere informatieLoopbaanbegeleiding navigeren naar succes!
10 oktober 2018 Loopbaanbegeleiding navigeren naar succes! Scheltinga 10 oktober 2018 Wahyudi Hoekstra Motivatie Voorstellen Kitty Terwisscha van Scheltinga Motivatie Voorstellen Agenda van vandaag voorstellen
Nadere informatieLoopbaanbegeleiding Novacollege ETech
Loopbaanbegeleiding Novacollege ETech Onderzoek naar de loopbaan begeleiding Nova College unit techniek elektrotechniek. Master Professioneel Meesterschap Centrum voor nascholing Onderzoek begeleiding:
Nadere informatieTrajectbegeleiding
Trajectbegeleiding ZuidWest December 2013 Trajectbegeleiding 21-12-13 Visie: Een goed Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) programma zorgt ervoor dat leerlingen hun talenten en ambities beter ontwikkelen.
Nadere informatieLoopbaanoriëntatie in de Vakroute
Loopbaanoriëntatie in de Vakroute Auteur: Renske Smit Studentnummer: 4258185 Stagebegeleider Vakcollege Groep: Sandra van Dam Begeleider Universiteit Utrecht: Rob Gallenkamp Masterthesis voor de master
Nadere informatieLOB & 21 ste -eeuwse vaardigheden. Dr. Pieter
LOB & 21 ste -eeuwse vaardigheden Dr. Pieter Baay @BaayPieter ECBO doet... Praktijkgericht onderzoek voor en met (m)bo-sector Onderwijsloopbanen Organiseren van leren Aansluiting beroepsonderwijs-arbeidsmarkt
Nadere informatieHerken het Talent! Talentgerichte loopbaangesprekken met passie voor techniek. Dr. Kariene Mittendorff
Herken het Talent! Talentgerichte loopbaangesprekken met passie voor techniek Dr. Kariene Mittendorff i.s.m. Karin Truijen, Tjark Huizinga, Laura Staman, Charlotte Bisschop, Marike Faber, Mark Gellevij
Nadere informatieLeren kiezen: Van ervaring naar zelfsturing
Leren kiezen: Van ervaring naar zelfsturing Peter den Boer Lector keuzeprocessen ROC West Brabant Onderzoeksbureau Onderzoekend Leren Opzet verhaal Probleem en hoe komt dat? Welke oplossingen en wat weten
Nadere informatiePijlers van LOB p een inhoudelijke toelichting
Pijlers van LOB p een inhoudelijke toelichting Inhoudsopgave Inleiding R 2 Pijler 1: Visie en beleid R 4 Pijler 2: Oriëntatie en begeleiding R 7 Pijler 3: Organisatie R 10 Pijler 4: Samenwerking R 12
Nadere informatieInterventie voorstel. Regio College. Auteur: L.E. Sinnema 14-2-2013 Master Professioneel Meesterschap MBO
Regio College Interventie voorstel Een spel bij het onderzoek Juf het is school! 2012 Auteur: L.E. Sinnema 14-2-2013 Master Professioneel Meesterschap MBO Opleiders: Drs. Trudy Moerkamp Dr. Tirza Bosma
Nadere informatieLoopbaancoaching Module 2
Loopbaancoaching Module 2 Tijdens deze tweede module binnen de leergang Loopbaanbegeleiding wordt je klaargestoomd om aan de slag te gaan als loopbaancoach. Actuele ontwikkelingen, zoals de flexibilisering
Nadere informatieKader Studieloopbaanbegeleiding bij Avans Hogeschool
Leer- en Innovatiecentrum Breda, 's-hertogenbosch, Tilburg Kader Studieloopbaanbegeleiding bij Avans Hogeschool datum oktober 2014 onderwerp Studieloopbaanbegeleiding bij Avans Hogeschool van Floor van
Nadere informatieSamenvatting effecten en resultaten Masterplan CGO Zuid-Holland
BIJLAGE: Samenvatting effecten en resultaten Masterplan CGO Zuid-Holland Pagina 1: Effecten bij leerlingen Effecten bedrijven - onderwijs Toelichting: De percentages onder het kopje Nul zijn de uitersten
Nadere informatieIntegraal Automotive Onderwijs 11 september 2012 Ellen Klatter, Lector Didactiek van het Techniekonderwijs
Didactiek Techniek Integraal Automotive Onderwijs 11 september 2012 Ellen Klatter, Lector Didactiek van het Techniekonderwijs Integraal Automotive Onderwijs 11 september 2012 Ellen Klatter, Lector Didactiek
Nadere informatieScholieren eisen tijd en begeleiding voor hun loopbaan
Scholieren eisen tijd en begeleiding voor hun loopbaan Scholieren hebben behoefte aan LOB Uit het onderzoek blijkt dat scholieren behoefte hebben aan meer LOB. Dat begint in leerjaar één. In de laatste
Nadere informatieDatum 8 juli 2016 Betreft Antwoord op schriftelijke vragen van lid Jadnanansing (PvdA) over het bericht Mbo-student negatief over lessen
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Auditdienst Rijk Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieEen krachtige praktijkgerichte leeromgeving: dé uitdaging voor LOB
Een krachtige praktijkgerichte leeromgeving: dé uitdaging voor LOB LOB/loopbaanleren Hoe krijgt LOB/loopbaanleren vorm? Doel De leerling maakt zijn eigen loopbaanontwikkeling inzichtelijk door middel van
Nadere informatieKeuzeprocessen in beroeps(voorbereidend) onderwijs
Keuzeprocessen in beroeps(voorbereidend) onderwijs Peter den Boer Lector Keuzeprocessen ROC West-Brabant Zzp-er onderzoek en advies: Onderzoekend Leren Inhoud Keuzeprocessen: waar gaat het over? Context
Nadere informatieBouwstenen voor SLB: van visie naar praktijk
-- Praktisch artikel Bouwstenen voor SLB: van visie naar praktijk Dit artikel is het drieënzestigste in een serie praktische artikelen over onderwijsinnovatie. Deze serie heeft de bedoeling om mensen die
Nadere informatieLoopbaanontwikkeling in het. beroepsonderwijs; draagvlak en daadkracht
Loopbaanontwikkeling in het beroepsonderwijs; draagvlak en daadkracht Intreerede Marinka Kuijpers Loopbaanontwikkeling in het beroepsonderwijs; draagvlak en daadkracht In verkorte vorm uitgesproken bij
Nadere informatiemiddelbaar beroepsonderwijs Brainport regio Eindhoven Onderwijsvisie Onze kijk op onderwijs
middelbaar beroepsonderwijs Brainport regio Eindhoven Onderwijsvisie Onze kijk op onderwijs Summa College maart 2013 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: De vijf onderwijspijlers 4 Hoofdstuk 2: De vijf onderwijspijlers
Nadere informatieInnovatief beroepsonderwijs in de regio: bindmiddel en broedplaats
Innovatief beroepsonderwijs in de regio: bindmiddel en broedplaats Studiedag De toekomst van het platteland Nijmegen, 21 november 2018 Loek FM Nieuwenhuis Lectoraat beroepspedagogiek Lectoraat Beroepspedagogiek
Nadere informatieWelkom LOB. Helicon Eindhoven VMBO-MBO 20 januari Marionette Vogels ism Els van de Looveren en Daniëlle Blom
Welkom LOB Helicon Eindhoven VMBO-MBO 20 januari 2016 Marionette Vogels ism Els van de Looveren en Daniëlle Blom Agenda vandaag Leren door te DOEN: ervaar de 5 loopbaancompetenties Leren IN gesprek MET
Nadere informatieGoed voorbeeld doet goed volgen
Goed voorbeeld doet goed volgen Onderzoek naar goede praktijkvoorbeelden LOB Presentatie voor regio-bijeenkomsten Ruud van der Aa en Eva van der Boom, april 2009 Inhoud presentatie Waarom aandacht voor
Nadere informatieOnderzoek naar gebruik, waardering, impact en behoefte aan LOB onder scholieren en studenten.
Onderzoek naar gebruik, waardering, impact en behoefte aan LOB onder scholieren en studenten. 1. Samenvatting Scholieren willen LOB! Dat is goed want loopbaanoriëntatie en begeleiding (LOB) is belangrijk.
Nadere informatieOnderzoeken Werkplekleren
Onderzoeken Werkplekleren Leeromgeving Sapfabriek Competenties en professionaliseringsbehoeften Opzet presentatie Verbinding tussen de onderzoeken Aanleiding voor de onderzoeken Onderzoek Sapfabriek Respondenten
Nadere informatieRESULTATEN. Rapportage Triangel, Aalten
RESULTATEN Rapportage Triangel, Aalten april 2016 1 ALGEMEEN 1.1 Inleiding Algemeen Het instrument de Kwaliteitsvragenlijst is een hulpmiddel om de kwaliteit van de school en/of het schoolbestuur in kaart
Nadere informatieONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA
ONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA VOORWOORD Hoe leiden we elke student op tot de professional voor de wereld van morgen? Met de blik op 2025 daagt die vraag
Nadere informatie