Automatisering & Werkgelegenheid

Transcriptie

1 Automatisering & Werkgelegenheid Essay door Brandon Yuen Brandon Yuen Hogeschool Rotterdam (Rotterdam University of Applied Sciences) Jaar 1 Creative Media and Game Technologies (CMGT) 6 April 2017, Zwijndrecht

2 Introductie We leven in een tijdperk waarin technologische ontwikkelingen zo snel gaan, dat we 20 jaar geleden de technologieën van nu als science fiction bestempelden. Denk hierbij aan mobiele telefoons met touchscreen, virtual reality, technologie in de geneeskunde, en nog ontelbare andere innovatieve ontwikkelingen. In de eerste instantie zien mensen vooral positieve gevolgen in technologische ontwikkelingen. Een tool zoals een smartphone die ons het leven makkelijker maakt, of nanotechnologie die in de toekomst misschien kanker kan genezen. Maar er zijn ook een aantal negatieve gevolgen van deze technologische vooruitgang, met name op de werkgelegenheid. In deze tekst worden een aantal onderwerpen besproken met betrekking tot de invloed van automatisering/robotisering op de werkgelegenheid. Het is een heel breed onderwerp en daarom heb ik een onderzoekende houding aangenomen die antwoorden zoekt op de vraag: Wat zijn de gevolgen en voorspellingen van automatisering op de werkgelegenheid in verschillende sectoren? Het is voor mij als student zijnde een erg relevant onderwerp. Ik wil mijzelf onderwijzen voor de banen van de toekomst, en niet die van nu. Want wie weet bestaan die banen over 10 jaar niet meer, omdat een computer of robot deze heeft overgenomen. Verder vind ik het interessant om te speculeren over de toekomst en welk pad de technologische ontwikkeling gaat nemen. Automatisering in het verleden en nu Er zijn veel onderzoeken gedaan naar technologische ontwikkeling en de invloed op de werkgelegenheid hiervan. Het probleem is echter dat de meningen van experts zijn verdeeld. In een onafhankelijk Amerikaans opinieonderzoek zijn experts op het gebied van kunstmatige intelligentie, robotica en economie ondervraagd over de invloed en gevolgen van automatisering tot 2025 (Pew Research 2014). Hierin voorspeld 52 procent van de experts een optimistisch pad voor de toekomst en 48 procent is juist bezorgd over die toekomst. Als we kijken naar het verleden van technologische ontwikkeling en de ontwikkelingen van nu, is te begrijpen waarom de meningen van experts zo verdeeld kunnen zijn.

3 Eerste machinetijdperk Vanaf 1800 spreken we van het eerste machinetijdperk. Dit was een ontwikkeling waarin spierkracht van machines centraal stond. Automatisering zorgde er toen voor dat vooral taken van laagopgeleiden overgenomen werd door machines. Dit was vaak ongeschoold (routinematig en manueel) werk met veel herhaling van fysieke aard. Tweede machinetijdperk Het tweede machinetijdperk begon nog niet zo lang geleden, maar vanaf Dit is het tijdperk waar wij nu in leven en waarin machines niet alleen spierkracht leveren, maar juist steeds meer denkkracht leveren. Sinds de jaren tachtig treft de toenemende automatisering niet meer alleen laagopgeleiden, maar vooral middelbaar geschoolden. Het gaat om cognitief routinewerk. Dit is het soort werk dat goed in regels is te vangen en te automatiseren, bijvoorbeeld administratief werk. Sommige experts denken dat in de toekomst ook niet-routinewerk door computers kan worden overgenomen, bijvoorbeeld laaggeschoold werk als schoonmaken, of hooggeschoold werk als taxateur of laborant. Nieuw machinetijdperk? In 1930 gebruikte John Maynard Keynes als eerst in de geschiedenis de term technologische werkloosheid : Unemployment due to our discovery of means of economising the use of labour outrunning the pace at which we can find new uses for labour. Hij geloofde dat het slechts een tijdelijke aanpassingsperiode zou zijn, waarbij er weer nieuwe banen zouden ontstaan. Sinds de eerste industriële revolutie gingen mensen ervan uit dat technologische ontwikkeling ervoor zorgt dat banen in oude sectoren verdwijnen, maar er ook nieuwe banen ontstaan in nieuwe sectoren. Zo is de kolenboer verdwenen, maar bracht de technische ontwikkeling nieuwe banen als webdesigner of datascientist. De vraag is of dat ook deze keer gaat gebeuren, in het tijdperk van slimme machines. Met de exponentieel toenemende ontwikkeling in kunstmatige intelligentie krijgen de machines niet alleen meer denkkracht, maar worden ze ook steeds slimmer. Welke taken kunnen slimme machines overnemen, en waar vullen mensen en machines elkaar aan?

4 Verdwijnen en ontstaan van banen Er zijn twee verschillende visies over de relatie tussen technologie en werkgelegenheid. In de ene visie leidt technologische innovatie tot economische groei, meer banen, hogere arbeidsproductiviteit en goedkopere producten. In de andere visie ontstaat er ook hogere arbeidsproductiviteit, maar wordt deze arbeid vervangen door machines, en ontstaat er dus meer werkloosheid. Deze werkloosheid zal uiteindelijk leiden tot een lagere koopkracht en consumptie, met een slechtere economische groei als gevolg. No one goes to Paris to eat at McDonald s ( ). But I was just one person in a long queue. To avoid waiting, people could opt to order their food using a touchscreen, pay for it with a credit card, and collect it from the counter but they did not. Like me they preferred to wait and speak to the polite assistant (probably an undergraduate) at the cash till. Fastfood restaurants no longer need people at the counter, just as supermarkets don t need people to operate their checkouts. Technology can do these tasks. But these jobs still exist, largely because people need other people. (Bainbridge, 2015) De citaat hierboven suggereert dat er altijd banen zullen blijven bestaan die een persoonlijke dienst leveren, omdat sommige mensen interactie willen met andere mensen in plaats van een machine. Nieuwe banen Als gevolg van de informatierevolutie (nieuw machinetijdperk) zien we nu een heel aantal nieuwe beroepen ontstaan, zoals de software programmeur, de webdesigner en de online marketeer. Historically, the income-generating effects of new technologies have proved more powerful than the labor-displacing effects: technological progress has been accompanied not only by higher output and productivity, but also by higher overall employment. (OESO 1994) Er is dan ook een verwachting van Europa in onze tijd dat de app-economie in 2018 bijna vijf miljoen banen zal creëren. Tijdens een workshop op 3 oktober 2013 over de beroepen van de toekomst door BrilliantBrains en de Haagse Hoogeschool, is nagedacht over beroepen die we mogelijk (meer) zullen zien in de toekomst. Hieronder volgt een lijst van deze toekomstige beroepen: 3D-printing expert, 4D-printarchitect, augmented reality ontwerper, big data visualizer, chipinplanter, data visualisatiespecialist, dna-technoloog,

5 dronemonteur, dronevanger, ethicus robotintelligentie, extended brainspecialist, fooddesigner, gamedeveloper, digitaal gereedschapontwikkelaar, minivoedselkweker, orgaanontwikkelaar, robotontwikkelaar, robotservicemonteur, robottherapeut, security identityexpert, smart home-ontwerper, smart grid-ontwerper, taal- en spraaktechnoloog, virtuele reisagent, virtuele rijvlieginstructeur, virtuele wereldontwerper en vrijetijdcoach. Invloed technologische ontwikkeling op arbeidsmarkt Het is lastig om de invloed van technologische verandering op de arbeidsmarkt in te schatten. Arbeidsmarkten veranderen voortdurend, onder invloed van verschillende factoren, zoals: Economische groei Vraag naar bepaalde producten Organisatie van het productieproces Groei van de beroepsbevolging (vergrijzing, vergroening en immigratie) Aanwezige en gevraagde vaardigheden van de beroepsbevolging (toename aan hogeropgeleide) In recente wetenschappelijke artikelen (bijvoorbeeld Goos, Manning & Salomons 2014) is te lezen dat volgens hun de IT-revolutie heeft geleidt tot baanpolarisatie. Daarmee beweren ze dat de vraag naar middelbaar geschoold werk afneemt, maar de vraag naar hoog- en laaggeschoold werk toeneemt. Dit komt waarschijnlijk doordat computers steeds vaker cognitive routinetaken, zoals administratie of het maken van berekeningen, kunnen overnemen van mensen. Deze cognitieve routinetaken zijn voornamelijk te vinden in banen van middelbaar geschoold werk. Zowel het werk van hogeropgeleiden (zoals het programmeren van software), als het werk van lageropgeleiden (zoals schoonmaken, horecawerk of kapper), is minder routineus en moeilijker te automatiseren. Skill Biased Technological Change-theorie (SBTC) De SBTC theorie stelt dat de gevolgen van technologische innovatie niet in balans is, maar de vraag naar hoogopgeleide werknemers laat stijgen. De technologie vervangt taken die eerst door laageschoolden werden gedaan. Tegelijkertijd moet deze nieuwe technologie ontwikkeld worden en dat moet dus door de hogeropgeleiden gedaan worden, waardoor de vraag naar deze groep stijgt. De theorie voorspelt dat technologische verandering uiteindelijk leidt tot skill upgrading: een toename van vaardigheden onder de gehele beroepsbevolking. Er ontstaat als het ware een race tussen technologie en

6 onderwijs, zodat de beroepsbevolking in staat is de vraag naar hogeropgeleide werknemers te beantwoorden. Deze toename is te zien vanaf de industriële revolutie. Echter kan deze theorie niet de baanpolarisatie verklaren, want volgens deze theorie hoort niet de vraag naar laagopgeleid werk te krimpen. Door de jaren heen is er daarom veel kritiek geuit op de SBTC-theorie. Een belangrijke verbetering van deze theorie kwam in 2003 van Autor, Levy & Murnane. Routine Biased Technological Change (RBTC) In de oude theorie delen ze de arbeidsmarkt in tweeën: ongeschoold/laaggeschoold werk en hooggeschoold werk. In de verbetering van de theorie staan echter vier soorten taken centraal. Hun aanpassing wordt het Routine Biased Technological Change (RBTC) of routinemodel genoemd en is daarna door veel andere wetenschappers overgenomen. Deze theorie bestaat uit vier verschillende taken: Routinematig werk manueel (laagopgeleid): werk met veel herhaling en is meestal fysiek werk. Dit is vaak ongeschoold werk en is sinds de industriële revolutie in steeds meer vervangen door machines. Routinematig werk cognitief (middelbaar opgeleid): werk met veel herhaling gebaseerd op informatie, zoals administratief werk. Vroeger was het lastig om dit werk uit te voeren met computers. Maar tegenwoordig worden computer steeds beter om dit soort werk ook te vervangen. Niet-routinematig werk cognitief (hoogopgeleid): werk zonder veel herhaling, in het maken, verwerken en manipuleren van informatie, zoals management, wetenschap of andere professionele banen. Nietroutinematig werk manueel (laagopgeleid): werk zonder veel herhaling, maar wel fysiek, zoals onderhoudswerk, metselaars of kappers. Deze taken zijn vaak nog steeds lastig voor computers of machines om te vervangen. Welke banen verdwijnen? Momenteel nemen computers voornamelijk middelbaar geschoold werk over. Echter verwachten we dat computers steeds meer routinewerk kunnen overnemen. Op basis van het routinemodel zal de toekomst van werk bestaan uit drie niet-routinematige, cognitieve taken: 1. het oplossen van ongestructureerde problemen, 2. het werken met nieuwe informatie en

7 3. het uitvoeren van niet-routineus fysiek werk. In deze taken zal de mens samenwerken met de computer en vullen zij zoveel mogelijk elkaar aan. Bijvoorbeeld een dokter die geholpen wordt door een softwareprogramma bij het stellen van een diagnose. Andere studies geloven ook dat er verschillende vormen van samenwerking tussen mens en machine zullen ontstaan. Bijvoorbeeld waar een mens de machine instrueert, maar ook andersom. Daar is ook de term robot als collega in af te leiden. Conclusie Als we terugkijken naar de onderzoeksvraag kan ik uit het onderzoek dat ik heb gedaan een aantal dingen concluderen. We hebben sinds 1800 een positieve invloed gezien van technologische ontwikkeling op de werkgelegenheid. Machines namen banen over, maar er ontstonden ook geheel nieuwe banen en dit had over het algemeen een positieve invloed op de economische ontwikkelingen. Vanaf het moment dat machines ook denkkracht kregen rond 1980 is het echter steeds meer banen gaan overnemen van middelbaar opgeleiden. Ook zien we dat banen die wel blijven bestaan kunnen veranderen. Zo is het takenpakket van een secretaresse uit 2015 niet te vergelijken met het takenpakket van een secretaresse van nu. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor het beroep van automonteur, waar ICT een deel van het vakmanschap overneemt. Er zijn ook nog verschillen tussen landen. Zo zijn er verschillen in de flexibiliteit van de arbeidsmarkt, vastgestelde minimumlonen of de aanwezigheid en sterkte van vakbonden. Voorspellingen Doordat er geen consistente gevolgen zijn als we kijken naar de invloed van technologische ontwikkeling van het verleden en nu, is het lastig om een voorspelling hierover te doen. Het is onzeker hoe de vraag naar arbeid zich onder invloed van technologische ontwikkelingen in de toekomst ontwikkelt. Wel bestaan er verschillende visies, of speculaties, over de toekomst en over de vraag of, en in hoeverre, machines het werk van mensen zullen overnemen. Brynjolfsson en McAfee (2014) stellen dat machines veel meer dan in het verleden mensen zullen vervangen. Volgens hen is de balans tussen baancreatie en baanverlies nu verschoven naar het laatste.

8 Echter zien we een verdeling van meningen onder experts. Miller & Atkinson (2013) denken dat Brynjolfsson en McAfee de snelheid van de technologische ontwikkelingen overschatten. Denk bijvoorbeeld aan de Wet van Moore: Tot hoe lang kan elke anderhalf jaar de rekenkracht worden verdubbeld, en wanneer vindt een overstap plaats naar andere technologieën, zoals quantum computing? Handelingen die op regels zijn gebaseerd, zullen in steeds verdergaande mate geautomatiseerd kunnen worden maar communicatie en complexe probleemoplossing zal voorlopig nog wel mensenwerk blijven. (WRR, 2013) Nawoord Tijdens mijn zoektocht naar informatie over dit onderwerp ben ik op paar nuttige wetenschappelijke bronnen uitgekomen. Het is een breed onderwerp en er zijn veel verschillende deelonderwerpen. Het was daarom lastig om specifieke antwoorden te vinden op mijn onderzoeksvraag in een zee van informatie. Er is geprobeerd om de meeste relevante en nuttige informatie te verzamelen. Ik heb heel veel geleerd over deze onderwerpen en heb het gevoel dat ik na het maken van dit essay een stuk wijzer ben geworden op het gebied van technologische ontwikkeling en werkgelegenheid. Het onderwerp in het algemeen vind ik heel interessant en het was daarom makkelijk om mijn concentratie bij het onderzoek te houden. Het is lastig om mijn eigen mening te uiten op een onderwerp waar ik nog niet alles over weet. Ik zal daarom mijn mening geven op de informatie die in deze tekst behandeld is. Ik heb gekozen voor een technische en creatieve opleiding, omdat ik denk dat hier in de toekomst vraag naar is. Mijn opleiding vind ik daarom goed in het kader passen van dit onderwerp. Ik wil niet opgeleid worden tot een robot., zeg ik vaak tegen mensen die vragen wat ik later wil gaan doen. Echter ben ik er na dit onderzoek achter gekomen dat dit antwoord waarschijnlijk nog letterlijk waar is ook. Ik denk dat er in de toekomst steeds meer banen gaan verdwijnen, maar er ook totaal nieuwe banen voor in de plaats komen. Ik ben het ermee eens dat persoonlijke diensten altijd blijven bestaan, omdat de mens behoefte heeft aan sociale interactie met andere mensen. En dat er in de toekomst steeds meer banen ontstaan in de technische branche.

9 Ook denk ik dat de technologische ontwikkeling exponentieel groeit en dus steeds sneller zal gaan. Als quantum computing volledig werkt en kunstmatige intelligentie sneller kan leren van zichzelf dan van een mens, dan geloof ik dat we in een nieuw tijdperk belanden die onvoorspelbaar is. Bronnenlijst Korsten, J., Lintsen, H., & Schot, J. (2015). Technologie en werkgelegenheid in historisch perspectief. _Rathenau_Instituut%20(1)%20(1).pdf Miller, B. & R.D. Atkinson (2013). Are robots taking our jobs, or making them? Washington: The Information Technology & Innovation Foundation (ITIF). Pew Research Center (2014). AI, Robotics and the Future of Jobs. pewinternet.org/ 2014/08/06/futureofjobs/. Bainbridge, S. (2015). In the Future, What Will People Do? In: Dolphin (ed.) Technology, Globalisation and the Future of Work in Europe. Essays on Employment in a Digitised Economy. London: IPPR. publications/technologyglobalisation-and-the-future-of-work-in-europe. Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) (1994). The OECD Jobs Study. Facts, Analysis, Strategies. emp/ pdf. Goos, M., A. Manning & A. Salomons (2014). Explaining Job Polarization. Routine- Biased Technological Change and Offshoring. In: American Economic Review 104, no. 8, pp Autor, D.H., F. Levy & R.J. Murnane (2003). The Skill Content of Recent Technological Change. An Empirical Exploration. In: The Quarterly Journal of Economics 118, pp