Verslagboek. Zaterdag 13 september 2008 Gentbrugge (Gent) Soeverein Vlaanderen = Solidair Vlaanderen. Solidair Vlaanderen = Soeverein Vlaanderen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Verslagboek. Zaterdag 13 september 2008 Gentbrugge (Gent) Soeverein Vlaanderen = Solidair Vlaanderen. Solidair Vlaanderen = Soeverein Vlaanderen"

Transcriptie

1 5de Sociaal-Flamingantische Trefdag Verslagboek Zaterdag 13 september 2008 Gentbrugge (Gent) Soeverein Vlaanderen = Solidair Vlaanderen Solidair Vlaanderen = Soeverein Vlaanderen

2

3 Solidariteit in de kijker op 5 e Sociaal-Flamingantische Trefdag Op zaterdag 13 september 2008 vond in Gentbrugge (Gent) het jaarlijkse treffen plaats van de linkse Vlaamse Beweging. Het thema van de dag was solidariteit, een begrip dat sinds enige tijd brutaal wordt opgeëist door de Belgicistische linkerzijde. Alsof het empirisch bewezen is, verkondigt zij dat er met meer Vlaanderen altijd minder solidariteit zal zijn. Hoe kan het ook anders, Vlaanderen is toch rechts? Een bont allegaartje van klein-linkse militanten, vakbondskaders en vrijpostige bv s trok alle registers open bij het verspreiden van deze boodschap. Op 13 september kwam er een antwoord. De Trefdag van 2007 in Antwerpen was een onverhoopt succes. Daarom werd er in Gent voor een gelijkaardige aanpak gekozen. Om te beginnen was het Dienstencentrum van Gentbrugge een goed bereikbare locatie met een ruime zaal. In het volkscafé werd er bijgepraat, kennisgemaakt en gediscussieerd. De standjes van sociaal-flamingantische organisaties en een uitgebreide boekenstand waren bestemd voor bezoekers die nog meer wilden weten. Nieuw was het internetkrantje Vlamingen Vooruit dat als opstap naar de Trefdag vier keer verscheen. In de nummers was er naast praktische informatie ook plaats voor teksten die een bijdrage leveren aan het debat over solidariteit. Verder in dit verslagboek zijn de relevante artikels uit Vlamingen Vooruit opgenomen. De volledige nummers zijn nog raadpleegbaar op In de pers was er nauwelijks aandacht voor de Trefdag. t Pallieterke was er wel en stelde vast dat 80% van de aanwezigen ouders was dan zestig ( t Pallieterke ). Volgens onze telling waren het er hoogstens 30%, maar waarschijnlijk wilde de journalist met het cijfer de irrelevantie van het initiatief bewijzen. De vaststelling dat er weinig aanwezigen waren klopte wel. Met een opkomst van ruim vijftig aanwezigen konden de organisatoren niet echt tevreden zijn. Inhoudelijk was de Trefdag wel geslaagd. In zijn welkomstwoord wees moderator Miel Dullaert erop dat Gent de bakermat is van het sociaal-flamingantisme. Dat de Gravensteengroep begin 2008 bij deze traditie aansloot is een goede zaak. Miel Dullaert: Dat het Vlaams-nationalisme de solidariteit opgeeft, wordt vandaag in belgicistische kringen als onomstotelijk voorgesteld. Aan ons om het tegendeel te bewijzen! In dit verslagboek zijn de volledige toespraken van de vijf sprekers te vinden. Wij beperken ons hier tot een korte samenvatting. U zult tevergeefs op zoek gaan naar de bijdrage van Peter De Graeve. Door een brand in de Kanaaltunnel kon hij niet tijdig naar Vlaanderen terugkeren. Een theoretische inleiding over solidariteit werd gegeven door Dirk De Haes. Daarbij werd uit de doeken gedaan hoe de solidariteit in de kapitalistische staat België wordt begrepen en hoe die visie past in het mondiale kader. Tot slot zette hij de krijtlijnen uit van de solidariteit waarnaar de Vlaamse beweging moet streven. De volgende toespraak werd verzorgd door Joost Vandommele. Hij begon met een historische schets van de politieke rol die Gent sinds de Middeleeuwen heeft gespeeld en kwam tot de vaststelling dat wij met initiatieven als de Nieuw-Gentse Alliantie zijn aanbeland bij een complete verwarring en verarming op politiek en geestelijk vlak. Met vijf stellingen koppelde hij terug naar de actualiteit en het onderwerp van de Trefdag. Julien Borremans sprak na het middagmaal over de toenemende verarming in Vlaanderen en deed een oproep om de Vlaamse en sociale kwestie als één strijd te zien. Van Paul Ghijsels was er een bijdrage over het internationale aspect van solidariteit. Na een algemene inleiding werd de Belgische ontwikkelingssamenwerking onder de loep genomen, evenals de beschamende sabotageacties tegen de regionalisering ervan. De solidariteit die de Belgische staat heeft getoond ten aanzien van het Zuiden was dubieus en stelde nooit veel voor. Het is pijnlijk om vast te stellen dat de Vlaamse regering terzake weinig ambities heeft. Hij eindigde met woorden van Maurits Coppieters uit 1977: Het is de hoogste tijd, dat wij met de nieuwe wereldrealiteit leren leven en dat wij ons in de wereldgeschiedenis opnieuw als een natie gaan gedragen, samen met 1

4 Europa en met andere kleine volken en landen uit de wereld een alliantie vormen, gericht op samenwerking, verstandhouding en wederzijdse ontwikkeling. Tijdens het discussiemoment dat volgde op de toespraak van Paul Ghijsels, werd gezegd dat er in het programma wat weinig plaats was voor discussie. Hierop stelde iemand voor om een tweedaagse ontmoeting te organiseren. Of het zo ver komt valt nog af te wachten, maar dat er op de volgende Trefdag meer ruimte zal zijn voor discussie staat nu al vast. Luc van Doorslaer sloot de dag af met een uiteenzetting over de linkse contrareformatie. Daarin stelt hij aan de kaak dat de Vlaamse linkerzijde uit angst voor Vlaanderen meewerken aan de Belgische restauratie. Die angst wordt onder meer gevoed door de overtuiging dat Vlaanderen van nature rechts is, iets wat door Luc van Doorslaer helemaal in twijfel wordt getrokken. Hij verzet zich ook tegen de mateloze relativering van de cultuurverschillen in België. Uit een onderzoek van zijn studenten bleek recent nog dat de Vlaamse pers zich voornamelijk baseert op Engelstalige persagentschappen, terwijl de Franstalige pers zweert bij de berichten van het Franse AFP. Zoals gebruikelijk werd de dag afgesloten in het sociaal-flamingantisch volkscafé. Jan Van Ormelingen 2

5 Vlamingen Vooruit mei-juni 2008 nr. 1 Cortebeeck en de solidariteit Op 21 april jongstleden, kort voordat de sociale verkiezingen begonnen op 5 mei, mocht ACV-voorzitter Luc Cortebeeck zijn boek publiekelijk voorstellen dat verscheen in de reeks Kopstukken in Vlaanderen van het Davidsfonds. De titel luidt: De solidaire samenleving: over de rol van sterke vakbonden. Kernboodschap van het 150 pagina s tellende essay is dat alleen door georganiseerde solidariteit er sociale vooruitgang kan worden gerealiseerd. Cortebeeck wil met de vakbond als tegenmacht de uitwassen van de globalisering (zoals alsmaar lagere loonkosten en meer flexibele arbeidsregels) blijven bevechten. De Gentse prof Rik Coolsaet verzorgde de inleiding en deelde mee: Alles waar Luc Cortebeeck in gelooft, staat in het hoofdstuk staatshervorming. In dat hoofdstuk over de communautaire agenda van de regering van Yves Good Governance Leterme is Cortebeeck dan ook heel duidelijk: Zij die zouden azen op meer autonomie voor de Vlaamse regio om de sociale zekerheid op een waakvlammetje te zetten, het arbeidsrecht te beknotten en het centraal sociaal overleg te kortwieken, komen het ACV tegen. De ACV-voorzitter zegt dat hij recentelijk tijdens internationale ontmoetingen geconfronteerd wordt met een negatief imago van Vlaanderen van bekrompenheid, eng nationalisme en extreem-rechts. In het Katholieke blad TERTIO van 20 juni vorig jaar zei Cortebeeck nog: Vlaanderen heeft een plaats in de wereld en we zijn daar graag gezien. Ook al omdat we een reputatie hebben van bruggenbouwers, zoekers van het midden die bijeenhouden wat van elkaar verschilt. Dat hebben we geleerd in de Belgische context. Dat mogen we niet weggooien door ons op onszelf terug te plooien. In 2008 stelt de syndicale topman vast dat Vlaanderen te veel naar zijn eigen navel staart en neemt hij het Vlaams superioriteitsgevoel onder vuur. Hij staat héél sceptisch tegenover wat aan Vlaamse kant bedoeld wordt met een grote staatshervorming en een geregionaliseerd arbeidsmarktbeleid. Voor Cortebeeck is het een kwestie of de werknemers in Vlaanderen, Wallonië en Brussel baat hebben bij een bevoegdheidsherschikking: Zo niet, dan niet a.u.b. Toen eind september 2007 de actie Red de solidariteit werd opgezet, was Cortebeeck dan ook bij de eerste ondertekenaars van het manifest. We moeten zelfs zeggen: van die eerste 50 bekende stemmen voor het behoud van de solidariteit was hij diegene met de meeste reële maatschappelijke macht. Luc Cortebeeck, die in 1999 Willy Peirens opvolgde als ACV-voorzitter (hij was dan de eerste voorzitter die niet uit de beweging d.i. een centrale - kwam, maar uit de syndicale bureaucratie), is sinds 1 november 2006 ook ondervoorzitter van de wereldvakbond I.V.V. (ITUC). Deze grootste mondiale vakbondskoepel ontstond door samensmelting van het socialistische I.V.V.V. en het christelijke W.V.A. De belangrijkste vakbondsleiders uit alle continenten waren eindelijk bereid hun historische, ideologische meningsverschillen te begraven om voortaan met één stem de belangen van werknemers te verdedigen, in een poging een tegengewicht te vormen voor de multinationals en instellingen als het IMF, de Wereldbank en de WTO. In aanloop naar deze historische gebeurtenis, had toenmalig ABVV-secretaris-generaal Xavier Verboven in februari 2006 in De Morgen een sterk pleidooi gehouden voor een Belgische éénheidsvakbond (d.m.v. fusie tussen ACV, ABVV en ACLVB). Maar Cortebeeck hield onmiddellijk de deur dicht. Bij het ACV was er geen behoefte om naar één vakbond te gaan. Het ACV houdt vast aan pluralisme bij de Belgische vakbonden. Dit biedt de mensen keuze. Een eenheidsvakbond zou op een moloch uitdraaien. Volgens Cortebeeck heeft het geen zin de verschillen tussen ACV en ABVV qua inhoud, visie, strategie en werking uit te gommen. Hij wilde alleen samenwerking in het kader van bepaalde objectieven. Front vormen bij gelegenheid. Voor de rest stonden die cultuurverschillen een versmelting in de weg. Trouwens concurrentie houdt scherp heette het bij het ACV. Raar is dat, want in het manifest Red de solidariteit lezen we: Wij willen niet dat het solidariteitsbeginsel vervangen wordt door wedijver en egoïsme. Wie wordt er beter van als mensen tegen elkaar worden opgezet? In dit geval wil Cortebeeck dus niet bijeen houden (c.q. bijeen brengen) wat van elkaar verschilt Wat op planetaire schaal kan, blijkt in België niet te mogen. 3

6 Laten we die verschillen tussen ACV en ABVV eens kort belichten. Het ABVV heeft 1,2 miljoen leden, voor meer dan 50% Franstaligen, vooral handarbeiders, overheidspersoneel en inactieven. Men is bij het ABVV snel bereid over te gaan tot combattieve syndicale actie. Het ACV heeft 1,6 miljoen leden, voor 65% Vlamingen, haast allen actief, met een overwicht aan witteboorders uit de privé en werkers uit de betoelaagde sector. Vandaar natuurlijk dat het ACV de laatste decennia steeds weer de sociale verkiezingen wint, ook in Wallonië. Het ACV is naar eigen zeggen een syndicat de propositions : Wij gaan ergens voor. Bij ons is het niet: we willen iets tegenhouden. Bij het ACV heerst goed bestuur. Dat pragmatisme gaat ons inziens zo ver dat het ACV, buiten wat woordradicalisme in tijden van sociale verkiezingen ( het kan wel eens een warme winter worden ), het patronaat nooit echt zal pijn doen. Wie kan ooit de periode van het Generatiepact vergeten? We beginnen stilaan te begrijpen waarom Cortebeeck tegen een eenheidsvakbond in België is, waarom hij bang is voor een moloch met 40% Waalse heethoofden en Brusselse werklozen. Zowel het ACV als het ABVV staan vanzelfsprekend duidelijk links van het politieke centrum. Maar het midden van het politieke spectrum is in Franstalig België veel linkser gelegen dan dat van Vlaams-België! Het FGTB als - obsoleet - travaillistisch collectief staat tegenover het ACV als - modern - dienstenkantoor voor de individuele werknemer. Voor het Belgisch establishment (het authentieke Rechts) is het ACV dus een handig instrument in het handhaven van de sociale harmonie en de communautaire vrede. Solidariteit, dat wil zeggen une Belgique neo-corporatiste solide. En de technocraat Cortebeeck, die geen moment twijfelt aan zijn eigen superioriteit, mag er een hoofdrol in spelen. De cultuurverschillen tussen de werknemers onderhouden en vooral - tegen elkaar laten spelen, is een hoofddeel van zijn taak. Het lijkt een verhaal van een liberale, Franstalige heersende klasse die christelijke, Vlaamse middenklassemanagers inhuurt om de socialistische, Waalse arbeiders- en onderklasse mee te neutraliseren Theo Van Heijst Vlamingen Vooruit mei-juni 2008 nr. 1 Ingrediënten voor Solidariteit In de Verenigde Staten, één van de rijkste landen ter wereld, zijn duizenden mannen en vrouwen dakloos. Ze slapen op straat, slepen hun karige bezittingen in een winkelkarretje mee en doorzoeken afvalcontainers om voedsel te vinden. Een vertrouwd beeld dat ook in onze contreien opgang vindt. Vergelijk het lot van deze daklozen met het leven van de Mossi uit West-Afrika, dat door een antropoloog als volgt werd omschreven. De Mossi laten iedereen in hun gemeenschap en hun dorp toe. Nieuwkomers moeten alleen zeggen waar ze hun huis wensen te bouwen en de gebruiker van het betreffende stuk land staat dit aan de nieuwkomers af In de twee jaren dat ik bij hen woonde, viel de bron droog, waardoor de dorpsbewoners verplicht waren kilometers ver te lopen om water te halen voor zichzelf en voor hun vee. Alle dorpen deelden hun water met hen, tot dat ook die bronnen nagenoeg droog waren, zonder ook maar enige wederdienst te vragen. Zelfs in die barre omstandigheden kon elke vreemdeling die in het dorp aankwam, zijn dorst lessen. Wat een verschil met het lot van de daklozen in de VS en met tal van kansarmen in Vlaanderen. Marx weet dit verschil aan het gemeenschappelijk bezit van de productiemiddelen in een gemeenschap zonder bevoorrechte klasse, wat de Mossi in zekere zin zijn. Maar deze al te economische verklaring gaat voorbij aan diep menselijke factoren zoals sociale verbondenheid. Hun gevoel van intieme verbondenheid met elkaar bindt de dorpelingen aan elkaar, maar ook aan vreemdelingen die hun dorp bezoeken of er komen wonen. Volgens sociologen zijn er twee soorten verbondenheid die de essentie vormen van het empathisch-altruïsme van de Mossi uit West-Afrika: enerzijds is er de cognitieve verbondenheid van hetzelfde gedeelde perspectief. 4

7 Anderzijds is er de emotionele verbondenheid van de empathische bezorgdheid omwille van de gehele gemeenschap. Oskar Schindler was voor en na de oorlog een onopvallend, eerder een wat grijs figuur. Maar tijdens de oorlog groeide hij uit tot een bijzonder iemand. Ondanks het feit dat hij zelf geen Jood was, deed hij er alles aan om zoveel mogelijk Joden te redden. Dit bracht hem ertoe te sjoemelen, te charmeren, op te lichten, zijn geld uit te geven en vooral plannen te smeden. De emotionele verbondenheid met het lot van vele onbekende slachtoffers en de empathische bezorgdheid tijdens de Holocaust bracht Schindler er toe om levensgevaarlijke risico s te nemen. Ongetwijfeld brengen de individuele en collectieve vormen van solidariteit emotionele stemmingen en factoren met zich mee, dus ook de gedachte of men een individu of een groep van mensen sympathiek vindt. Al deze ingrediënten of juist het gebrek eraan spelen een rol in de perceptie die Vlamingen, Brusselaars en Walen van elkaar hebben, maar verklaren niet volledig het plaatje. In Vlaanderen zijn er weinig mensen die de solidariteit met het zuiden in vraag stellen. Het mag best wat kosten. Vlamingen blijven solidair, maar de redelijkheid van de solidariteit hangt af van de appreciatie van de andere om als vol- en gelijkwaardig te worden aanschouwd. Daar wringt juist het schoentje. De emancipatorische strijd die Vlamingen al decennia lang voeren gaat over een pad vol hobbels, diepe putten en valkuilen. Vlamingen worden nog altijd niet als volwaardig ervaren. Er is een historisch forfait. Het niet naleven van de Taalwetten en de weigering van vele Franstaligen om zich te integreren in Vlaams-Brabant, zet kwaad bloed in Vlaanderen, dit terwijl jaarlijks vele miljarden richting zuiden stromen. De loyaliteit van Vlamingen t.a.v. de federale constructie is naar een dieptepunt gezakt. Zowel de emotionele als de cognitieve verbondenheid zijn al heel sterk geërodeerd. Het perspectief van Vlaanderen valt steeds meer buiten het Belgische kader. Ongetwijfeld zal dit in de toekomst nog verder tot rupturen leiden. Als België als staat wil overleven, zal het ernstig moeten transformeren. De empathische bezorgdheid van Vlaanderen is groot, maar een gebrek aan gedeeld perspectief kan aardig wat roet in het eten gooien. Wallonië staat voor erg grote uitdagingen. Het primair inkomen per inwoner ligt in Wallonië zowat 26% lager dan in Vlaanderen. Dit kan tellen. Als Wallonië op de Vlaamse solidariteit wil blijven rekenen, zal een doorgedreven staatshervorming onvermijdelijk zijn. Wallonië zal moeten kiezen tussen een aantal rijke villabewoners in de Rand en de vele Walen die onder de armoedegrens leven. Solidariteit is een relatief begrip. De Mossi uit West-Afrika kunnen rekenen op de spontane solidariteit van de lotgenoten in eigen streek, omdat er juist een essentie is van gedeeld perspectief en emotionele verbondenheid. Deze elementaire, spontane solidariteit tussen Vlamingen en Walen is ernstig geërodeerd. Onnodig te zeggen dat een mismeesterde Belgische constructie aan de basis van dit falen ligt. Julien Borremans Vlamingen Vooruit mei-juni 2008 nr. 1 Solidariteit en de Vlaams-Waalse transfers Solidariteit (als persoon, groep, gemeenschap, ) betekent dat je een deel van je bezit dat je best zelf kunt gebruiken, vrijwillig weggeeft aan iemand die het nog meer nodig heeft om behoorlijk te kunnen leven. (Met die omschrijvingen bedrijven filantrope miljardairs geen solidariteit, vermits zij een deel van hun teveel weggeven.) Gemeenschappelijke solidariteit heeft naast een materiële eveneens een ethische dimensie, als wapen voor de realisatie en de verdediging van sociale, politieke en culturele waarden op niveau van een groep, een klasse, een gemeenschap, een volk, een natie, de mensheid. Men kan ten zeerste betwisten of de massale transfers van Vlaanderen naar Wallonië en Brussel thuis horen bij het begrip solidariteit, zoals bijvoorbeeld de vakbonden beweren in hun solidariteitspetitie. - Vooreerst gebeuren ze niet op vrijwillige grond, maar worden ze opgelegd door een paritaire regering, waar de ontvangers dus evenveel te beslissen hebben als de donors. Vooral in departementen geleid door Franstalige ministers worden veel transfers uitsluitend beslist door die Franstaligen. Het zijn de zogenaamde hulpbehoevende Franstaligen die mogen beslissen hoeveel de Vlamingen hen mogen geven. - Ten tweede is het de vraag of de transfers ten goede komen aan wie ze het hoogst nodig heeft. Er is geen enkele transparantie in de verdeling van de transfers. Er zijn zelfs voldoende aanduidingen dat ze niet gebruikt worden om de meest behoeftigen te helpen. - Ten derde wegen die transfers op de Vlaamse behoeftigen. Elke dag leest men dat er te weinig geld is voor de sociale sectoren in Vlaanderen. Een aanzienlijk deel van de Vlaamse bevolking leeft onder de armoegrens. Eigen volk eerst is niet uitgevonden door het Vlaams Belang. Het bestaat al miljoenen 5

8 jaren en is één van de universele stimulatoren van de evolutionaire ontwikkeling. Het helpt het overleven van familie, van clan, van klasse, het boetseert de volken in hun verscheidenheid. Het is een gezonde basis voor het sociaal leven dat elk volk verantwoordelijk is voor zijn welvaart en welzijn. Het is slechts in de mate dat men de eigen armoeproblemen kan bestrijden dat solidariteit met anderen zich kan ontwikkelen. - Voeg daar nog aan toe dat de ontvangers van de solidariteit via hun politieke vertegenwoordigers niet ophouden Vlaanderen en Vlamingen te beledigen en te pogen Vlaams grondgebied af te nemen. Echte solidariteit van Vlaanderen tegenover de Walen kan gebeuren van gemeenschap tot gemeenschap, op doorzichtige wijze inzake de besteding van de hulp, en via een echt Marshallplan, met concrete doelstellingen en beperkt in de tijd. Solidariteit met Brussel kan opgevoerd worden in het kader van Brussel-hoofdstad, integrerend deel uitmakend van Vlaanderen. Jef Turf Vlamingen Vooruit juni-juli 2008 nr. 2 Solidariteit vroeger, nu en morgen Solidariteit is in eerste instantie een relatie tussen mensen die stoelt op de bereidheid om elkaar te steunen indien daartoe objectieve redenen bestaan. We denken aan rampen of vastgelegde voorwaarden in een gegeven maatschappelijk kader. Er zijn vele vormen van solidariteit. Zo was in premoderne tijden solidariteit op basis van bloedverwantschap (familie, stam,...) de dominante vorm. Naarmate de maatschappij zich positief ontwikkelde, werd het bewustzijn van lotsverbondenheid die tot solidariteit nopen, ook gedifferentieerder en maatschappelijker. Zo ontstond klassensolidariteit in de 19e eeuw tegen uitbuiting, ontslag, honger Die vertaalde zich in de oprichting van mutualiteiten, werkloosheidskassen, Niet alleen onderdrukte groepen, ook heersende elites organiseren zich in belangengroepen. Solidariteit organiseren gebeurt steeds in een politiekculturele omgeving die de solidariteit conditioneert. Die politieke solidariteit neemt in onze contreien, de vorm aan van een afdwingbare solidariteit (sociale zekerheid) die wordt gelegitimeerd door de democratie. Meer dan 100 jaar was de Belgische staat het strijdterrein. De solidariteit staat sinds de jaren zeventig en tachtig onder druk. Omdat de Belgische bourgeoisie eerst Wallonië economisch te gronde heeft gericht en de transfers gebruikt om het economische kerkhof sociaal te ondersteunen. Het Belgische regime is handlanger geworden van het mondiaal kapitaal waarin de afbraak van de sociale rechtsstaat één van de prioriteiten is, privatisering van pensioenen en gezondheid deden hun intrede. Zo heeft de Belgische elite de voorbije 30 jaar een ware kaalslag gehouden. Met als gevolg een sterk geërodeerde legitimiteit van de Belgische staat bij de Vlaamse bevolking. De Solidariteit preken is vanuit het Belgische regime een hefboom in de strijd tegen de autonome ontwikkeling van Vlaanderen en voor het in stand houden van ondoorzichtige transfers. Maar, niemand kan Vlaanderen het recht ontzeggen om een eigen SZ uit te bouwen. Elke volwaardige natie heeft dit recht. Hoe die solidariteit in Vlaanderen er zal uitzien hangt in grote mate af van het interne debat en visies en sociale stromingen. Wat sociaal-flaminganten betreft dient de afbraak van het solidariteitsysteem in het Belgische regime in een autonoom Vlaanderen gestopt en gerenoveerd te worden. Een zelfstandig Vlaanderen is geen project van collectief autisme. Het heeft geen baat bij achterop geraakte buurlanden. Zeker in het geval van Wallonië. Via economische relaties en een soort Marshall-plan moet de solidariteit spelen om Wallonië er terug bovenop te helpen. Maar dit kan niet zolang Vlaanderen en Wallonië passeren via het netwerk van krochten van het Belgisch regime. Beide regio s zullen rechtstreeks met elkaar moeten onderhandelen en heldere afspraken maken. Miel Dullaert Vlamingen Vooruit juni-juli 2008 nr. 2 Solidariteitskeuzen Is solidariteit meer dan meeleven met onder andere slachtoffers van rampen of onrecht, meer dan een gevoel zich met anderen verbonden te voelen omdat men dezelfde belangstelling of belangen heeft? Solidair zijn, een uiting van verbondenheid, steun enzovoort. Keuze te over in de categorie van de solidariteit. Maar welke vorm van solidariteit helpt de maatschappij wezenlijk vooruit? Solidair zijn met de vluchtelingen in Darfour. Met mensen zonder papieren. Met de familieleden van verkeersslachtoffers. Bij solidariteit denken we vaak aan uitingen van altruïsme, solidariteit met mensen van groepen waartoe men zelf niet behoort. 6

9 Iedereen behoort tot diverse onderdelen van een maatschappij. Er is zoiets als nationale solidariteit, zich verbonden voelen met een natie, of solidair zijn met bij voorbeeld Vlamingen die opkomen voor elementaire rechten in Brussel. Het is een vorm die vooruitstrevend kan zijn voor zover het gaat om democratische rechten en vrijheden waartoe de verdediging van het zelfbeschikkingsrecht en de strijd tegen discriminatievormen tegenover Vlamingen in Brussel behoren. Een samenleving geschoeid op kapitalistische basis, is echter in de eerste plaats een maatschappij van klassen, hoe goed de liberale ideologie erin geslaagd is dat te verdoezelen. De samenleving is de voorbije dertig jaar veel geatomiseerder, gefragmenteerder, geworden, waardoor er sterkere corporatistische tendensen opdoken. De grote bedrijfseenheden zijn goeddeels verdwenen, van wat men de bataljons van de arbeidersklasse noemde, schiet niet zoveel over. Zij waren generaties lang de motor van de klassesolidariteit. De liberale ideologie schuift andere vormen van (valse) solidariteit naar voren, zoals die van alle categorieën die bij een bedrijf zijn betrokken directie, kaderleden, arbeiders en bedienden, vaak vergeten ze de aandeelhouders daarbij te vermelden. Als het bedrijf goed gaat, is dat goed voor iedereen Datzelfde verhaal wordt ook opgedist voor nationale solidariteit, alsof iedereen effectief in hetzelfde bootje zit. Dit was bij voorbeeld het refrein dat ikzelf jarenlang als vakbondsafgevaardigde te horen kreeg op de Ondernemingsraad van de Vum (nu Corelio), zeker als er moeilijke tijden waren: We zitten allemaal in hetzelfde schuitje, waarbij een beroep werd gedaan op de solidariteitszin van de personeelsleden. Maar het is niet voor niets dat er op een Ondernemingsraad twee groepen zijn die tegenover elkaar zitten, ook al zitten er bij de patronale vertegenwoordigers loontrekkers die de illusie koesteren dat ze bij de andere kant horen. Subjectief is dat zo, maar zij blijven deel uitmaken van de grote massa van mensen die hun arbeid in loondienst presteren. Maar enkele kaderleden in de directie opnemen, is een van de middelen om die klasse van de arbeid te verdelen. Zoals veel patroons ook pogen kaderleden, bedienden en arbeiders tegen elkaar uit te spelen. Wij leerden hoe belangrijk het was en is concreet solidair te zijn onder alle categorieën van personeel. Toen ooit zeven arbeiders van onderhoud werden geoutsourced (naar een ander bedrijf werden overgezet) dreigden bedienden en redactieleden onmiddellijk met staking. De maatregel werd ingetrokken. Toen de redactie dan zelf in actie schoot tegen ontslagen, konden ze als vanzelf rekenen op de actieve solidariteit van de arbeiders en bedienden. Dat was het machtigste wapen in iets wat ondanks alle liberale rookgordijnen de maatschappij beheerst: klassentegenstellingen. Vlamingen Vooruit juli-augustus 2008 nr. 3 Belgicisme: solidariteit onder Vlamingen moet kapot Freddy De Pauw De laatste tijd is de voornaamste werkzaamheid van de Belgische bourgeoisie zonder twijfel het op touw zetten van belgicistische werkzaamheden in Vlaanderen. Er moet met alle geweld voorkomen worden dat onder oude en nieuwe Vlamingen het bewustzijn uitbreiding neemt van hun onderlinge overeenkomst en verbondenheid als potentiële burgers van een nog in te richten eigen staat. Alle manieren zijn goed om de staatkundige overtuiging ingang te doen vinden dat de rechten van de Vlamingen voldoende erkend kunnen worden in het federale België. De beste manier is natuurlijk het geestelijk dienstwerk te laten doen door Vlamingen zelf. Op een bedekte, maar geniepige wijze via de ouwe-gabbersnetwerken van het establishment - heeft de francofone burgerij grote segmenten van de Vlaamse culturele elites kunnen inhuren. Hun opdracht luidt: zorg dat de gewone werkende mensen zich overgeven aan illusies omtrent hun situatie, waardoor hun politieke beoordeling van die situatie niet overeenstemt met de werkelijkheid. De Vlaamse belgicisten zullen dus niet komen aandraven met één afgeronde, coherente argumentatie op een eenduidig forum, maar wel op alle niveaus tegelijk, met honderden, onderling tegenstrijdige opwerpingen, gaande van de platste emotionaliteiten tot de grootste rationale s uit de liberale politologie. Zo is het Vlaamse volk vandaag aanbeland in een toestand van grote twijfel omtrent de eigen identiteit en de historische rol die het speelt. Het belgicisme is er immers op gericht de solidariteit onder de Vlamingen, hun mate van integratie tot een groep, terug te schroeven. Dit versterkt nog het kapitalistisch, mondialistische proces van vernietiging van maatschappelijke verbondenheid, ten gunste van de cultus van de individuele 7

10 prestatie en de competitie. Het komt immers uit dezelfde bron. De bourgeois-democratie is er een van eenzaamheid, stress en onmaatschappelijk geweld. Wanneer nu bepaalde Vlamingen, zoals dat ook gebeurt onder andere volkeren, in functie van hernieuwde collectieve zekerheid en veiligheid, op zoek gaan naar de banden waardoor wij als volk samen horen, doen ze dat helaas weer op een elders uitgetekende manier. De globalisering dwingt de samenlevingen meer en meer op elkaar te gelijken, zodat die soms reageren door meer van elkaar te willen verschillen. Maar hoe meer verschillend ze willen zijn, hoe gelijkender ze worden. Want er bestaat een reeks Westerse standaardmanieren om uniciteit en verschil uit te drukken, die nou ja universeel aanvaard zijn en waardoor je volkeren gemakkelijk kunt vergelijken. Maar in dat proces om zichzelf vergelijkbaar te maken, verliest een volk de echte trekken die het op de eerste plaats als volk onderscheiden maakten. Vervolgens wordt zoals overal de oppervlakkige folklore er weer bij getrokken: de kleding, de keuken, de volksmuziek. Of ook het type van arbeidsethos, publieke cultuur en goed bestuur, geheel volgens de normen van het mondiaal patronaat. De grammatica waaruit geput wordt om verschillen uit te drukken is zo goed als globaal gestandaardiseerd. Zo blijven goedmenende Vlaamsgezinden rondjes draaien binnen een paradigma dat het hunne niet is, waardoor ze geen fundamentele oplossingen voor de Vlaamse problemen kunnen vatten en waardoor ze tegelijk gemakkelijke schietschijven zijn voor de belgicisten. Als een volk wil vinden en verwoorden wie men eigenlijk is (en dus wat de problemen zijn en waar de oplossingen liggen), doet het dat best niet op de manier van degene die dat volk niet echt genegen zijn. We moeten dus leren onszelf vrij te denken, vrij onszelf te denken. Dan pas kan het respect afdwingen als we zeggen: onze dag zal komen. Theo Van Heijst Vlamingen Vooruit juli-augustus 2008 nr. 3 Red de solidariteit echt Solidariteit is historisch gezien het seculiere antwoord op de christelijke naastenliefde. Vanuit het ethisch principe dat ieder van ons moet bijdragen naar zijn of haar vermogen en moet ontvangen naar zijn of haar behoefte was er in feite niets mis met die religieus geïnspireerde caritas: kinderen, zieken, zwakkere ouderen en werklozen hebben inderdaad recht op onze hulp, ook zonder tegenprestatie. Alleen is het gevaar groot en erg reëel dat dit nobele principe in een ondemocratische maatschappij zoals de slavernij ten tijde van de evangelies, het feodalisme en het absolutisme daarna - misbruikt wordt om elke rechtmatige eis van de burgers te ontzenuwen en op die manier de status quo te handhaven: houd gij ze dom, wij houden ze arm, maar samen zorgen we ervoor dat ze niet te veel klagen of, godbetert, in opstand komen. Zonder die nog altijd nodige liefdadigheid te willen afschaffen zorgt de solidariteit voor een heel andere benadering van dezelfde problemen: het gaat hier niet langer om de verhouding tussen de grootmoedige heren en het dankbare volk, maar om een maatschappijvisie die de klassen- en standenverschillen wil opheffen. Want solidariteit veronderstelt gelijkwaardigheid, wederzijdsheid en vrijwilligheid en is uiteindelijk gericht op een maatschappij waarin de zo volledig mogelijke ontplooiing van eenieder de voorwaarde is voor de ontplooiing van het geheel, zoals Marx en Engels het verwoordden in het Kommunistisch Manifest. Echte solidariteit is dus wezenlijk revolutionair: 1. Alle mensen zijn ofwel gelijkwaardig of moeten de kans krijgen als gelijkwaardige medemensen behandeld te worden. Gelijkwaardigheid is niet hetzelfde als gelijkheid, want die zou op termijn de reëel bestaande en bevrijdende diversiteit bedreigen en ten slotte opheffen, zoals het de laatste twee eeuwen al zo vaak onterecht in naam van de Verlichting of andere ideologieën gebeurd is. Die gelijkwaardigheid veronderstelt onderhandelingen en respect voor de andere. Ze kan dus nooit vanuit de macht opgedrongen worden. 2. Solidariteit berust altijd op wederzijdsheid, wat iets anders is dan een zakelijke transactie. De ene partner kan bijvoorbeeld voor economische, technische of financiële steun zorgen, denk aan de ontwikkelingshulp, maar dat betekent hoegenaamd niet dat de andere partner niets te bieden heeft. 8

11 Zijn bijdrage kan bijvoorbeeld cultureel of ethisch zijn, op voorwaarde dat het belang van deze immateriële inbreng ook voluit erkend wordt. Zo kan de agressieve vooruitgangs- en veroveringscultuur van het (materieel) rijke Westen ontzettend veel leren van alle niet-westerse beschavingen: waar zouden we staan zonder de bijdrage van de Arabisch-islamitische cultuur en van de Aziatische wijsheidsleer in het verleden en, vandaag, van de grootmoedige Ubuntufilosofie van zwart Afrika? 3. Omdat solidariteit niet van bovenaf kan gedecreteerd worden moet ze altijd vrijwillig zijn, want alleen vrije en zelfstandige mensen kunnen beslissen, hun leven daardoor in de richting van een universeel humanisme te veranderen en te verbeteren. Deze vrijwilligheid en wederzijdsheid berust op een zo groot mogelijke mate van transparantie, dat wil zeggen democratische openheid. Wanneer we het dus in de Vlaamse, Belgische, Europese en mondiale context over solidariteit hebben, bedoelen we niet minder dan de erkenning en toepassingen van bovenstaande eigenschappen. De Vlaamse beweging streefde vanaf het begin naar een gelijkberechtiging van de Vlamingen op cultureel, sociaal en politiek gebied en dus op het bewaren en bevorderen van de diversiteit. Deze democratische eisen zullen echter nooit bereikt worden, indien we deze legitieme strijd voor gelijkwaardigheid niet tot alle andere mensen uitbreiden. Indien een autonoom Vlaanderen zich van de rest van de wereld zou afsluiten, zouden we in eigen ogen en in die van de wereld onze geloofwaardigheid verliezen. Anders gezegd: meer Vlaanderen moet ook meer solidariteit brengen. Dit is geen kwestie van goede wil of diplomatie, maar een overlevingsstrategie. Ludo Abicht Vlamingen Vooruit juli-augustus 2008 nr. 3 Solidariteit vanuit een sociaal-flamingantisch perspectief Wanneer we echt steven naar een Vlaamse Republiek, is onze eerste solidariteit, de solidariteit binnen de eigen Vlaamse bevolking. Dit wil zeggen dat we het neoliberale systeem grondig moeten veranderen. Solidariteit betekent in dat kader niet meer dulden dat er armoede is binnen de Vlaamse Republiek. Vooreerst vergt dit een rechtvaardig belastingssysteem waarbij de inwoners inzake personenbelastingen in verhouding volgens hun inkomen belast worden. Vervolgens moeten de pensioenen aangepakt worden, en ook de medische kosten. Leefbare vervangingsinkomens zijn ook een belangrijk aspect van de sociale rechtvaardigheid. Onderwijs en welzijnszorg moeten ook algemeen toegankelijk zijn. De reële armoedebestrijding moet een bestendige zorg zijn. Binnen het Belgisch Staatsverband staat de sociale zekerheid als een goed instrument voor de solidariteit. Bij het meer zelfstandig worden van de Vlaamse en respectievelijk de Waalse Gemeenschap moet er zorg besteed worden aan de solidariteit van de sociale zekerheid. In het kader van de responsabilisering kunnen op termijn de transfers door onderling overleg geleidelijk afgebouwd worden. De Vlaamse gemeenschap kan het zich niet permitteren dat de oude buurgemeenschap arm blijft. Het Brusselse Gewest blijft een zorgprobleem voor beide gemeenschappen. Vlaanderen zal ofwel Brussel moeten integreren binnen de eigen staat met toegevingen voor de francofone gemeenschap aldaar ofwel andere solidaire maatregelen moeten nemen t.a.v. de Brusselse bevolking (Vlamingen, Franstaligen en vreemdelingen). Men kan ook de waarde van Brussel voor de Vlaamse Staat niet onderschatten. Het spreekt voor zich dat de Vlaamse Republiek moet blijven solidair zijn ten aanzien van de arme bevolkingen op de wereld. Op dit ogenblik is dat reeds een optie. Maar in het kader van de strijd tegen de neoliberale globalisering wordt dit ook nog belangrijker. Rijkere bevolkingen moeten meer inspanningen leveren ten aanzien van de arme landen om een meer rechtvaardige wereld te bereiken. De klimaatproblemen zullen van Vlaanderen ook blijvende inspanningen vereisen. Daartoe is vooreerst een ernstige politiek nodig om naar duurzame energiebevoorrading te groeien, zowel wat elektriciteit betreft als wat de energiebesparingen betreft. Isolatie en het installeren van energiebesparende machines zijn hierbij belangrijk. Wij denken ook aan een ernstig beleid ten aanzien van wagens met hoog verbruik en hoge CO2- uitstoot. Dit is ook een intergeneratie-solidariteit. Solidariteit is een visie voor de praktijk. Met hoge theorieën en dergelijke komt men niet ver, het gaat over de praktijk van solidariteit. Stefaan Lievens 9

12 Vlamingen Vooruit augustus-september 2008 nr. 4 Solidariteit in het post-belgisch tijdperk Wie De Morgen er al geruime tijd op naleest, moet de stelling betwisten dat er geen zekerheden meer zijn in het leven. Er is er namelijk wel één die als een paal boven water lijkt te staan: een onafhankelijk Vlaanderen is noodzakelijk een asociaal, rechts en egoïstisch Vlaanderen. Een neo-liberaal Vlaanderen zelfs, dixit de Vooruitgroep. De vakbonden verkrimpen van schrik bij het idee dat het corporatistisch overlegmodel in die nieuwe republiek wel eens op een andere leest geschoeid zou kunnen worden. De ziekenfondsen vrezen een algehele privatisering van de sociale zekerheid, en de Vlaamse linkse werkelijk linkse? politieke partijen vrezen hun socialistisch overwicht te verliezen bij gebrek aan de link(s)e broeders uit het zuiden. Voor hen is België het toonbeeld van solidariteit, en Vlaanderen het toonbeeld van een bekrompen kruideniersmentaliteit. Maar klopt dat beeld wel met de werkelijkheid? Steeds meer blijkt van niet. De asociale Vlaming: waar ligt de grens tussen fantasie en realiteit Enerzijds is België niet dat sociale paradijs dat we kennen van het aloude cliché: We hebben het hier toch zo goed in ons kleine landje, waarom ruzie maken? Als we het hier dan toch zo goed hebben, waarom zijn de Belgische pensioenen dan bij de laagste van Europa? Waarom leeft een derde van alle zelfstandigen dan onder de armoedegrens? Waarom is het minimumloon dan zo laag dat mensen niet uit hun werkloosheidsval geraken? Waarom stijgt de staatsschuld dan nominaal nog elk jaar? Waarom trekken zoveel bedrijven dan weg? Van een paradijs is er dus geen sprake. België als welvaartsstaat kreunt niet minder dan de andere landen in Europa. Dat is een keiharde werkelijkheid, dé uitdaging waar we voor staan. Anderzijds is Vlaanderen zeker niet de sociale woestijn waarvoor ze altijd versleten wordt. Dankzij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap kunnen mensen een financiële tegemoetkoming krijgen voor niet-medische hulpmiddelen. In Wallonië bestaat zoiets niet. Dankzij de Vlaamse zorgkas kunnen mensen die zwaar hulpbehoevend zijn een mantelzorger vergoeden, wat niet enkel de kosten van residentiële verzorging doet dalen, maar ook vaak een sociale meerwaarde creëert voor de patiënt. In Wallonië bestaat zoiets evenmin. Daar zit je met twintig andere mensen van de wijk samen in de wachtkamer van de gemeenschapspraktijk van het Volkshuis. In Vlaanderen vind je in achtergestelde wijken tientallen medewerkers van Samenlevingsopbouw aan het werk. Zoek die eens in de Borinage? Onbestaande aan de andere kant van de taalgrens. Het Vlaams Netwerk van Verenigingen waar Armen het Woord nemen dan? Ook geen tegenhanger voor. Wie werkzoekend is, krijgt van de VDAB tal van voordelen inzake mobiliteit. Wie student van armen huize is, krijgt in veel gevallen een ruime studiebeurs. En zo kunnen we nog wel even doorgaan. De opdeling sociaal paradijs-woestijn volgens de as België-Vlaanderen is daarom niet langer houdbaar. En het is nogal goedkoop Vlaanderen te verwijten asociaal te zijn, als ons toekomstig land niet de bevoegdheden krijgt om dat te bewijzen. Op elk domein waar Vlaanderen de mogelijkheid zag, heeft zij solidariteit aan de dag gelegd onder alle Vlamingen. Op elk domein waar Vlaanderen die solidariteit echter verder wou uitbouwen, zijn het steeds de Franstaligen geweest die via juridische weg stokken in de wielen hebben proberen te steken. En het meest tragische van al is dat een meute van Belgicistisch-linkse Vlamingen klaar staat om zelf die stokken aan te leveren. Dit in weerwil van de steeds duidelijker wordende realiteit: Vlaanderen zal ook in een post- Belgisch tijdperk in staat zijn om solidariteit te organiseren onder zijn bevolking. Brecht Arnaert 10

13 Revolutionair nationalisme en solidariteit door Dirk De Haes Welkom, vrienden, op deze Sociaal-Flamingantische Trefdag. Het is al de vijfde keer dat wij een bijeenkomst organiseren voor de linkse Vlaamse beweging. Met links bedoelen wij niet het modieus progressieve gedachtegoed van de species der Wereldburger, noch de sociaaldemocratie van de Europeanisten, noch iets anders dat neerkomt op verkapt neoliberalisme. Wij zijn niets meer of niets minder dan antikapitalisten. Dát is wat wij onder links verstaan. Vanaf de middeleeuwen had het kapitalisme zich vanuit West-Europa steeds verder over de wereld verspreid, totdat het rond 1900 een mondiaal productiestelsel was geworden. Sindsdien heeft de expansie van het kapitalisme, dat altijd al op zoek is geweest naar goedkope arbeidskrachten, noodzakelijkerwijs plaats gemaakt voor een intensivering ervan. Steeds meer terreinen van het maatschappelijk leven worden onderworpen aan de kapitalistische logica, steeds meer processen worden gecommercialiseerd, steeds meer dingen worden tot koopwaar gemaakt. Laat mij ter illustratie hiervan een onvervalst kapitalistisch begrip gebruiken. Het bruto binnenlands product (BBP) van onze planeet bereikte in 2005 een totaal van miljard dollar. Indien deze som gelijk werd verdeeld onder de meer dan 6 miljard bewoners van onze aarde, dan zou het jaarlijkse inkomen per hoofd ongeveer dollar bedragen. De realiteit is echter anders. In 2005 waren 30 miljoen huishoudens dollarmiljonair. Daartegenover waren er 1,4 miljard mensen die van minder dan 2 dollar per dag moesten rondkomen, onder wie 550 miljoen die het met minder dan één dollar per dag moesten rooien. In datzelfde jaar 2005 telde de aarde meer dan 190 miljoen mensen die om economische of veiligheidsredenen hun land hadden verlaten om elders hun toevlucht te zoeken. Sinds de globaloney (vrij vertaald: het geglobalibazel) opgang maakt, is de kloof tussen rijke en arme landen almaar dieper en breder geworden, de ongelijkheid schrijnender dan ooit. Alle grote steden ter wereld, ook die in het Westen, vormen in sociologisch opzicht een afspiegeling van die wereld, met enkele machtige rijken, een middenklasse, die bij de rijken in een goed daglicht proberen te staan, lagere klassen en ten slotte een onderklasse, waar niemand om geeft. Meer hoef ik niet te zeggen om aan te tonen wat wij na 500 jaar kapitalistische geschiedenis hebben bereikt. Ik hoef niet in te gaan op de gruwelijke details ervan. Het kapitalisme is evenwel een historisch verschijnsel. Dat wil zeggen dat het eindig is. Wie goed toekijkt, merkt overigens dat de neergang ervan is begonnen. Wij zijn ontegenzeglijk in een historische overgangsfase terechtgekomen. De komende 30 tot 50 jaar zullen daardoor worden gekenmerkt door een wereldwijde chaos. Net zoals de Amerikaanse presidentskandidaat John McCain op de televisie zei dat hij schroom noch schaamte voelt om ervoor uit te komen dat hij zich bij zijn handelen (onschuldige vrouwen en kinderen bombarderen en zo) laat leiden door zijn geloofsovertuiging, zo durf ik op dit weliswaar veel bescheidener forum zonder vrees of gêne te bekennen dat ik een socialist ben. Heel precies vertellen wat het socialisme inhoudt, kan ik echter niet. Er is geen algemeen geldende definitie van te geven. Welke concrete vorm het socialisme moet aannemen, dient elk volk voor zichzelf uit te maken. Het zal hoe dan ook altijd gebaseerd zijn op een hoge mate van collectieve eigendom, het streven naar grotere sociale gelijkheid en het garanderen van een bepaalde minimumlevensstandaard voor alle burgers. Er zijn in de geschiedenis evenwel geen voorbeelden voorhanden van socialistische maatschappijen. Evenmin geloof ik dat op het kapitalisme onvermijdelijk het socialisme zal volgen. Het huidige systeem mag dan al duidelijk terminaal zijn, omdat het op zijn economische, ecologische en ideologische grenzen stuit, of wij na de wanordelijke transitieperiode die wij momenteel doormaken in een betere situatie zullen terechtkomen, valt te betwijfelen. Er kan op de puinhopen van het kapitalisme namelijk evengoed een nieuwe ordeloosheid ontstaan. Wij zullen moeten vechten voor een concreet socialistisch alternatief, voor die andere wereld die wij willen, een wereld met meer sociale gelijkheid en rechtvaardigheid en met meer democratie, een wereld ook die minder georganiseerd is, minder draait om rijkdom en macht. In die strijd valt de 11

14 meeste tegenstand niet te verwachten van de conservatieve segmenten van de wereldburgerij, waartoe mensen als McCain en Sarah Palin behoren. Hun obsolete denken dringt in België trouwens paradoxaal genoeg alleen maar door tot in de rechtervleugel van de Vlaamse beweging. Nee, de verstandigste, vindingrijkste en stoutmoedigste handlangers van het mondiale kapitalisme zullen proberen om het overgangsproces onder hun controle te krijgen om vandaar uit een volslagen nieuw wereldstelsel op te bouwen, met een nieuwe naam en nieuwe methoden, dat echter wel de voortzetting zal moeten garanderen van het systeem van uitbuiting van de arbeidersmassa s over de hele wereld ten gunste van een minderheid. In haar sluwe poging om de economische verhoudingen, de ongelijkheid, onrechtvaardigheid en hiërarchische structurering van de vigerende maatschappelijke orde intact te houden, zal de mondiale bourgeoisie allerlei vermommingen aannemen en zich voordoen als progressief en sociaal. Zo zullen we hen op onze weg tegenkomen. Zo zullen zij de echte vooruitgang, de overgang naar een in moreel opzicht fundamenteel andere wereld dan die waarin wij nu leven, de pas trachten af te snijden. Op alle continenten zijn politicologen, gaande van Europeanist Rik Coolsaet hier te lande tot de groene patriot Thomas Friedman in de States, ten behoeve van pseudolinks aan het uitzoeken hoe de zaken zo kunnen worden veranderd dat de economische grondverhoudingen onaangetast blijven. In Amerika hebben zij Barack Obama als politiek aanvoerder naar voren geschoven. In West-Europa en zeker in een land als België hebben zij traditioneel links, of althans de leiding ervan, allang in hun greep. Honderd jaar geleden al neigden de sociaaldemocratische partijen en vakbonden in Europa ertoe om zich te conformeren aan de burgerlijke democratieën teneinde daarbinnen zo veel mogelijk hervormingen ten bate van de arbeidersklasse na te streven. Ook in België werd de revolutie die het omverwerpen van het kapitalisme impliceert al vroeg als einddoel opgegeven of tenminste op de zeer lange baan geschoven. De activiteiten van de arbeidersbeweging zijn sinds het midden van de 20ste eeuw gekanaliseerd naar officiële instellingen, haar leiders opgenomen in het establishment van de westerse welvaartsstaten. Er werd een zogeheten sociaal overlegmodel in het leven geroepen, waardoor politieke en klassenconflicten van elkaar werden gescheiden, zodat spanningen in de ene sfeer niet langer de scheidslijnen in de andere sfeer kunnen versterken. In de cultuur van de arbeidersbeweging werden radicale, oppositionele waarden, gebaseerd op klassenbewustzijn, ingeruild voor dominante waarden. Via de mechanismen van de welvaartsstaat werd de werkende klasse in de kapitalistische maatschappij geïntegreerd. Het denkvermogen en de verbeelding van de loontrekkenden en, meer nog, van hun vertegenwoordigers werden voortaan beperkt door de grenzen van het neokapitalisme. En met welke naam duidt men elke instelling of handeling aan die de verwevenheid tussen arbeidersbeweging en kapitaal ondersteunt? Hoe heet de houding die het harmonieuze neocorporatisme bestendigt? Hoe noemt men het streven naar het behoud van het plekje in de schaduw van de troon van de macht, waar de leiders van de arbeidersbeweging zo graag zitten te glunderen? Inderdaad, dat alles pleegt men te kwalificeren als solidariteit, pardon, Heilige Solidariteit. De partners van de arbeidersbeweging in de overlegeconomie behartigen allebei de belangen van het mondiale kapitalisme. De ene partner, de werkgeversorganisaties, doet dat op korte termijn. Er kan hem bijgevolg worden aangewreven dat hij te weinig solidariteit aan de dag legt wanneer hij met voorstellen komt aanzetten die de vertegenwoordigers van de arbeiders niet, of beter gezegd: nóg niet aan hun achterban kunnen verkopen. Zulk verbaal radicalisme staat goed. En tijdens de obligate protestmarsen, zogenaamd bedoeld om de werkgevers de wacht aan te zeggen, verkleden de vakbondsbureaucraten zich graag als actievoerders door een rode of groene plastic zak aan te trekken. De andere partner van de vakverenigingen in de tripartiete overlegeconomie, de Belgische staat, dient de belangen van het grootkapitaal op lange termijn en is onaantastbaar: hij is niet in het minst vatbaar voor kritiek. Wie het bestaansrecht ervan in twijfel trekt, geeft niet zomaar blijk van een gebrek aan gevoel voor solidariteit, nee, zo iemand is door erfelijke belasting niet in staat om solidair te zijn, zo iemand kent alleen maar haat, zo iemand is een onmens. In België is solidariteit tot het hoogste morele goed verheven en het zal derhalve niet lang meer duren voordat links België de actieve onderdrukking eist van zijn grote tegenstander, de Vlaamse beweging. En kijk, diezelfde 12

15 vakbondsbonzen lopen nu hand in hand met vertegenwoordigers van de werkgevers in betogingen mee, met dezelfde zwart-geel-rode hoed op. De vraag die ons hier bezighoudt, is: wat moeten wij antwoorden als belgicistisch links ons, flamingantisch links, verwijt niet solidair te willen of kunnen zijn? Moeten wij ons dan überhaupt aangesproken voelen? Laat ik eerst iets zeggen over onze vrienden van de rechtervleugel van de Vlaamse beweging. Het gaat hier om mensen die gewaarworden dat er iets fundamenteel verkeerds aan de gang is, dat de dingen uit elkaar aan het vallen zijn. Zij voelen vaag aan wat wij met zekerheid weten, namelijk dat de crisis van het Belgische regime de lokale verschijningsvorm is van een diepe wereldwijde crisis van het kapitalisme. Aangezien zij evenwel afkomstig zijn uit conservatief-burgerlijke kringen of milieus die zich daarmee identificeren, zijn zij opgegroeid in een ideologisch klimaat waarin klassiek liberalisme en sociaal darwinisme overheersen. Om de naderende chaos te voorkomen, pleiten zij voor de rigide toepassing van de donkerblauwste principes, zij het niet zonder een communautaristische correctie. Die correctie kan geënt zijn op taal, cultuur, nationaliteit of godsdienst, of liever nog een mengeling van dit alles, zodat zij zichzelf als sociaal kunnen voorstellen. Het is voor de progressieve fracties van de wereldburgerij heel gemakkelijk om hun behoudende klassenbroeders te ridiculiseren of te demoniseren. Daartoe roepen zij de hulp in van vakbondsbestuurders en van de intellectuele en artistieke leiders van het door de gevestigde orde ingelijfde deel van de linkerzijde. De teneur van hun aantijgingen is ondertussen algemeen bekend. Politicus X is niet alleen een belachelijk varken in Lederhose, zijn geknor is daarenboven gevaarlijk haatzaaiend. Vandaar dat hij zo vlug mogelijk naar de slachtbank moet worden afgevoerd. Al ben ik het niet vaak met hen eens, onze vrienden van fatsoenlijk flamingantisch rechts verdienen het niet om te worden afgeschilderd als monsters. Om afdoende te kunnen reageren op de beschuldigingen die aan ons adres worden geuit door de kampioenen van de Belgische solidariteit moeten wij echter eerst nog een aantal andere onderwerpen aansnijden. Ten eerste is het een grove belediging aan het adres van het Vlaamse volk om te beweren dat het van nature rechts is. Je zou evengoed kunnen zeggen dat het precies een wezenskenmerk van de Vlamingen is dat zij solidair zijn. Wij zijn immers een volk van missionarissen als pater Damiaan en sociale voorvechters als priester Daens, van vrijwilligers die mosselmaaltijden organiseren ten voordele van en padvinders die kalenders van Broederlijk Delen huis aan huis aanbieden. Er bestaat geen gegronde reden om aan te nemen dat in een onafhankelijk Vlaanderen links structureel in de minderheid zou zitten en dat er een zulk draagvlak is zodat de voor links dierbare verworvenheden op de tocht zouden komen te staan. In tegendeel. Ik ben stellig van mening indien het soevereine Vlaamse volk op doorgedreven democratische manier zijn constitutie zal opstellen, die veel linkser zal uitvallen dan het huidige België. Ten tweede, van verworvenheden gesproken. Wat is de balans van de laatste jaar dat SP-A, ABVV, ACW en zelfs Groen! van dichtbij aan de macht hebben deelgenomen op Vlaams, neocorporatief, federaal en Europees niveau? Ze hebben verdorie actief meegewerkt aan de uitverkoop van staatseigendom en de privatisering van collectieve goederen. En de laatste decennia vielen met het jaar steeds meer mensen onder de armoedegrens. En steeds meer gezinnen moeten ploeteren om rond te komen zonder in statistieken te figureren. En steeds meer mensen lopen zich dood in de rat race: consumentisme, individualisme, competitie, stress, eenzaamheid, escapisme in seks en drugs, zelfmoord en asociaal geweld. Dat spelletje is al 40 jaar bezig en dat staat allemaal mee op de rekening van officieel Belgisch links. Hoe durven zij iemand anders de les te spellen? Ten derde dient gezegd dat niet enkel het beleid van de Belgische staat tot nu toe in het voordeel van het grootkapitaal was, deze staat is ook vormelijk tot in zijn kleinste vezels kapitalistisch. België in zijn huidige vorm is het gevolg van 175 jaar klassenstrijd. Maar doorheen alle hervormingen, sociale en cultuurpacten, federalisme, Europeanisering en zo verder, is de bourgeoisie mooi aan het roer gebleven. Alle Belgische structuren (dus ook het Vlaams parlement, de Vlaamse Gemeenschap en het 13

16 Vlaamse Gewest, dat het polderdorp Doel aan het platgooien is) zijn in essentie Belgischkapitalistisch. Een echte linkse kan alleen maar zeggen: hier baat geen reformisme meer; geen compassie met federaal België, weg ermee! Ten vierde moeten we het hebben over het Vlaams-nationalisme als verschijnsel. De crisis van deze staat is niet conjunctureel maar structureel. Er is in België, als gevolg van de klassenstrijd, een conflict ontstaan tussen twee projecten voor natievorming. Enerzijds is er het Belgische, dat goed weet wat het wil, maar dat daar na 175 unitarisme, federalisme en neo-unitarisme nog steeds niet in geslaagd is. Het springt nu op de kar van het zogezegd progressieve mondialisme. Anderzijds zijn er de projecten van het Vlaamse en Waalse volk, die vrij gemakkelijk zouden kunnen slagen indien ze maar wisten wat ze nu eigenlijk wilden. De geschiedenis van het Vlaamse volk is inderdaad de geschiedenis van zijn strijd tegen de Belgische staat (niet tegen de Walen!). De Belgische bourgeoisie beseft dat maar al te goed en is daarom bezig zich terug te trekken in hun Brussels sanctuarium dat daarom moet uitgebreid worden. Het feit dat ideologische mobilisatie rond de omschrijving van naties bepaalde grenswijzigingen kunnen mogelijk maken, verleent nationalistische bewegingen een directe economische inhoud, in die zin dat de deelnemers (en ook de tegenstanders) van de waarschijnlijkheid uitgaan dat een bepaald soort beleid zal volgen op de geprojecteerde grenswijzigingen. De Vlaamse Beweging kan dus pas slagen als ze in haar geheel kiest voor een fundamenteel ander beleid, niet voor een variatie op het Belgische. En wanneer links nu voor een keertje echt revolutionair durft te denken, dan moeten ze dit weten: wanneer de macht van het hof en de Belgische kapitalistische klasse kan gebroken worden en het establishment valt uit elkaar, dan staat er geen Belgisch volk, geen Belgische nieuwe elite of geen Belgisch proletariaat klaar om een nieuw-belgië op te richten. Nee, dan komen de Vlaamse en Waalse sociale formaties, die doorheen de geschiedenis opgekomen zijn, boven te liggen en deze zullen dan 2 bevriende, postkapitalistische buurstaten opzetten. Ten vijfde en ten slotte nog iets over de term solidariteit. Solidariteit zou de voortzetting zijn van de naastenliefde die de grote heilige uit de middeleeuwen, Sint Franciscus, zo mooi verpersoonlijkte, en van de broederlijkheid die gepredikt werd door de knappe koppen uit de Verlichting. Alle Menschen werden Brüder : de broederliefde van alle mensen voor alle mensen op grond van hun mens zijn. Maar het revolutionaire devies sprak in het begin niet van broederlijkheid, alleen maar van vrijheid en gelijkheid. Kijk maar: (zie illustratie) Revolutionair links wist en weet dat echte vrijheid en echte gelijkheid de twee kanten van een muntstuk zijn, dat het ene niet mogelijk is zonder het andere, en dat we in ons streven naar meer vrijheid/gelijkheid automatisch komen tot een samenleving die meer cohesie vertoont, waarin de mensen vanzelf voor elkaar zorgen in geval van ziekte, ongeval, werkloosheid, invaliditeit en ouderdom. Het recht van de ene is dan de plicht van de anderen, in die zin dat armen en zwakken de meeste rechten hebben en bijna geen verplichtingen en de rijken en machtigen net omgekeerd. Vrijheid/gelijkheid leiden dus, broederlijkheid volgt. Voor de rest geen gepreek. Maar toen het revolutionaire moment gepasseerd was en de nieuwe soort staten overal geïnstalleerd werden, bleken vrijheid en gelijkheid ineens onverzoenlijke tegengestelden. Het ene betekende individuele vrijheid (van de rijke ondernemer), het andere collectieve gelijkheid, nl. sociale rechtvaardigheid (voor de arme massa). Wanneer de arbeidersbeweging nu ideologische voorbereidingen ging treffen om zich in het kapitalistisch bestel te laten incorporeren, werd solidariteit het toverwoord om deze stap te verantwoorden. De revolutionaire dyade vrijheidgelijkheid werd uitgebreid tot een triptiek door er broederlijkheid aan toe te voegen. Maar revolutie was voortaan uit den boze, maatschappelijke verzoening bleek nu nodig; alleen door harmonie zouden vrijheid en gelijkheid bereikt kunnen worden. Vanaf het eind van de 19de eeuw kreeg het solidarisme de aanhang van diegenen die zich wel radicaal wilden voordoen, en die het liberaal individualisme nefast of voorbijgestreefd achtten, maar die de revolutionaire ontdekkingen van Karl Marx verwierpen. De ontdekkingen met name ten eerste dat iedere meerwaarde de vrucht is van de uitbuiting van de levende arbeidskracht en ten tweede dat het klassenconflict de motor van de geschiedenis is. 14

17 De incorporatie draaide uiteindelijk uit op de na-oorlogse welvaartsstaat waarin het neo-solidarisme als morele verplichting het cement van het maatschappelijk contract werd. In zulke samenleving heeft iedereen ook rechten en plichten, nl het recht op hulp en de plicht tot bijdragen. Ja wat, zo kan het patronaat tot de arbeiders zeggen: wilt ge meer rechten, wel dan moet ge ook meer plichten aanvaarden. Rechts eist altijd gehoorzaamheid, maar noemt dat dan verantwoordelijkheid. Daniel van Daele, federaal secretaris van het ABVV, maakte op een colloquium in het voorjaar nog eens duidelijk: de bestaansreden van de vakbeweging en zeker van het ABVV is de organisatie van de solidariteit. En Jan Renders kondigde van de zomer aan dat het ACW als thema voor het volgend werkjaar de solidariteit had gekozen. Nog meer dan de linkserige academici en artiesten, zijn deze twee heren de hogepriesters van het Belgisch solidarisme. In heel de hetze van 2007 en 2008 om de Vlaamse Beweging finaal de das om te doen, spelen zij een cruciale, moralistische rol. Zij kunnen de krachtigste fatwa s uitspreken tegen diegenen die van de satanische splitsingsdrang bezeten zijn. Zij moeten de arbeidende bevolking moet te allen prijze van de Vlaamse beweging verwijderd houden, en de Vlaamse beweging van de arbeidende bevolking. Wij als radicale Vlaamsgezinden, maar ook als echte linksen, moeten ons eigenlijk niet aangesproken voelen door hun tirades. Maar door hun geleuter over solidariteit geven ze ons de sleutel in handen tot het verdere verloop van ons revolutionair nationalisme. De Vlaamse beweging moet op de eerste plaats de belangen verdedigen van de grote massa der gewone, werkende mensen, de loontrekkenden en de kleine zelfstandige, tegen de directieven van het patronaat en het grootkapitaal in. De Vlaamse Beweging moet tevens de spreekbuis worden van de arme, de zwakke, de migrant. We moeten het opnemen voor wie geen werk heeft, voor wie sociaal onbeschermd blijft, voor wie slecht gehuisvest is, voor wie ziek of laaggeschoold is. We moeten dagdagelijks aanklagen dat steeds meer van onze kinderen longziektes of kanker krijgen van de vervuilde Vlaamse leefomgeving. Wij moeten de solidariteit tussen de 5 Vlaamse provincies herstellen om terug tot een eengemaakt volk te komen, bewust van zijn identiteit en historische rol, nl. afrekenen met het kapitalistische België. We moeten de solidariteit tussen Vlaanderen en Nederland dringend vernieuwen, om onze gezamenlijke standaardtaal in ere te herstellen en te verdedigen tegen het Vlaamse tussentaaltje, het Hollandse poldernederlands en de alom oprukkende verengelsing. We moeten totaal solidair worden met het Waalse volk en het helpen uit de impasse te geraken waarin het sinds 50 jaar zit. We moeten onze Waalse broers duidelijk maken dat de Vlaamse Beweging er niet op uit is om alle Franstaligen tot de bedelstaf te brengen. Nee, we moeten ze zeggen dat een soeverein Vlaanderen Wallonië van zeer dichtbij zal bijstaan in zijn remonte eens we van België vanaf zijn. Solidariteit en samenwerking moet er zijn met alle links-nationalismen in Europa, in Baskenland, Ierland, Catalonië, Bretagne, en zo verder. Samenwerking met alle bewegingen, syndicaten, volkeren en staten, waar ook ter wereld, die zich trachten te ontworstelen van de schadelijke circuits van het mondiaal kapitalisme. En zulke solidariteit mag veel verder gaan dan wederzijdse steunbetuigingen en uitwisseling van ervaringen, dat mag en moet echte georganiseerde samenwerking worden. Dat verstaan wij onder solidariteit: internationale strijd voor de lokale belangen van de gewone mens. Beste vrienden, jullie hebben bij het onthaal allemaal een zelfklever gekregen, Vlaams Republikeins Links. Plak m op een goed zichtbare plaats en loop er overal mee in het zicht. Hij dient immers in de eerste plaats om te provoceren. Het is vandaag tijd dat wij opstaan en de Belgische falanx duidelijk maken dat wij, sociaal-flaminganten ons niet in de catacomben zullen laten jagen. * * * 15

18 De nieuwe sociale kwestie door Julien Borremans Volgens de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) is het aantal mensen dat de elektriciteitsrekening niet meer kan betalen het voorbije jaar met de helft gestegen. Onze pensioenen behoren tot de laagste in Europa en werken verarming in de hand. De toename van de medische kosten brengt tal van gezinnen in financiële problemen, waardoor ze geen toegang meer hebben tot basisgezondheidszorg. Het wordt duidelijk zichtbaar: onze samenleving verpaupert. Lange tijd dacht men dat een klein deel van de bevolking voorbestemd was om in armoede te leven. Het ging om marginalen, sommige allochtonen en wat verkommerde oudjes. Het laatste jaarboek over armoede en sociale uitsluiting brengt opnieuw de schrijnende problematiek in zijn volle omvang naar voren. De toenemende armoede wordt een ernstig maatschappelijk probleem. Om het ergste leed te verzachten, heeft de overheid de laatste jaren een aantal tegemoetkomingen in de kosten voor levensonderhoud in het leven geroepen: extra kinderbijslag aan het begin van het schooljaar, stookoliecheques, cultuurbonnen, een uitgavenplafond ( maximumfactuur ) voor medische hulp Het zijn goedbedoelde maatregelen, maar ver kom je er niet mee. De problemen zijn structureel van aard en veelomvattend. Zo dalen de meeste inkomens en uitkeringen gestaag in waarde. Hierbij enkele voorbeelden. Een alleenstaande vrouw met twee kinderen die van een invaliditeitsuitkering moet leven, ontving in 1992 nog 71% van het gemiddelde Belgische loon. In 2006 was dat nog maar 63%. Een werkloosheidsuitkering is gedaald van 59% (1992) tot 51% (2007) ten opzichte van het gemiddelde loon. Alle politieke partijen hebben de aanpak van de armoedeproblematiek in hun programma s opgenomen. Premier Yves Leterme pleitte vorig jaar in zijn Rerum Novarumspeech voor rechtvaardige minimumuitkeringen. Maar het blijft bij holle woorden. Dat weet ook gewezen senator Jacinta De Roeck: In verkiezingstijden, ja, dan willen ze [= de politici] wel iets voor hen [= de armen] doen. Maar als ze na de campagne door anti-armoedeorganisaties worden uitgenodigd om een wet of een beleidsbeslissing te komen toelichten, zijn ze meestal al veel minder enthousiast. Spreken over armoede wordt als marginaal beschouwd. Specialisten zijn het erover eens dat armoede een web van sociale uitsluiting is dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan. Veelal wordt de schuld van de achterstelling bij de mensen zelf gelegd, bijvoorbeeld omdat ze lui, spilziek, drankzuchtig of onverantwoordelijk zijn. Deze benadering gaat voorbij aan maatschappelijke oorzaken en aan de omstandigheden waarin armen leven. Ze houdt evenmin rekening met de hardheid van het kapitalisme en de nietsontziende globalisering van de samenleving, die de ongelijke verdeling van inkomen en van de daaraan gekoppelde macht en status verergert en de verzorgingsstaat uitholt. Er worden ook geen bedenkingen geuit tegen onze sterk gesegmenteerde en zelfs duale arbeidsmarkt of tegen de verdeling over verschillende beleidsniveaus van bevoegdheden als werkgelegenheid, arbeidsbemiddeling en -begeleiding, wat een coherent beleid in de weg staat. Individuen stigmatiseren en met een schuldgevoel opzadelen verhindert een doeltreffende aanpak. Er zijn genoeg cijfers die onweerlegbaar aantonen dat de sociale uitsluiting structurele proporties begint aan te nemen. In Vlaanderen leeft 11,3% van de bevolking onder de armoedegrens. In Wallonië loopt dit op tot 17,7%, in Brussel hoofdstad van Europa tot 20 à 25%. In België zit dus gemiddeld 15% van de bevolking (1,5 miljoen mensen) onder de armoedegrens, wat indrukwekkend is voor een land dat in een van de rijkste regio s ter wereld ligt. Uit de werkloosheidsstatistieken blijkt duidelijk dat 51,1% van de werkzoekenden in Vlaanderen kansarm en laaggeschoold is, een stijging van meer dan 5% in vergelijking met Voor Brussel en Wallonië zijn de cijfers een stuk dramatischer. Ondanks de inspanningen die de overheid op het terrein van de werkgelegenheid al leverde (activering van en begeleidingstrajecten voor langdurig werklozen, verbetering van de aansluiting van onderwijs en vorming op de arbeidsmarkt, bestrijding 16

19 van de jeugdwerkloosheid, toeleiding van werklozen naar zogenaamde knelpuntberoepen, stimulering van de sociale economie ) zijn de resultaten erg mager. Niettegenstaande de verhoging van de scholingsgraad van de bevolking (32% is echter nog altijd laaggeschoold) en de hoge kwaliteit van het Vlaamse onderwijs, wordt het verschil tussen kop en staart groter. Ongelijkheid en uitsluiting zijn gedurende het hele onderwijstraject, van basis- tot hoger onderwijs, aan de orde van de dag en leiden in weerwil van de democratisering van het onderwijs tot een hoge ongekwalificeerde uitstroom (12,2% in Vlaanderen en 16% in Brussel). De bepalende factoren hiervoor zijn allang bekend: de zwakke sociaaleconomische positie van de ouders, het verschil tussen waarden en normen thuis en op school en een onderwijsbestel dat in grote mate is afgestemd op de middenklasse. Bij mensen met een niet-westerse culturele achtergrond is de situatie dramatisch: 42% van de allochtone schoolverlaters is laaggeschoold. 54% van de allochtonen spreekt thuis geen Nederlands en loopt daardoor een aanzienlijke maatschappelijke achterstand op. 70% van de middelbare scholieren van allochtone afkomst zit in het beroepssecundair onderwijs (bso). Amper 9% van de allochtone jongeren behaalt een diploma in het hoger onderwijs. De werkloosheid onder allochtonen bedraagt 40%. Zonder overdrijving kunnen wij spreken van etnische stratificatie op de arbeidsmarkt: terwijl de toplaag haast hagelwit is, is de onderlaag veelkleurig. Maken wij momenteel de opkomst mee van een multi-etnisch subproletariaat? Het is een illusie te denken dat dit alles geen gevolgen zal hebben. De hoge werkloosheid en de vele slecht betaalde en minderwaardige banen in bepaalde segmenten van de maatschappij leiden tot de ontbinding van het sociale weefsel en tot sociale en culturele gettovorming. Er ontstaan eilanden van armoede en religieus conservatisme in onze samenleving. De breuklijn tussen laag- en hogergeschoolden loopt parallel aan de kloof tussen allochtonen en autochtonen. De verwijdering tussen beide groepen ontstaat reeds in het onderwijs en zet zich vervolgens door naar de arbeidsmarkt, de gezondheidszorg, de huisvesting etc. Uit tal van studies blijkt dat dit ideologische implicaties heeft: mensen die in dergelijke, uitputtende en frustrerende omstandigheden leven, zijn veel vatbaarder voor autoritaire denkbeelden, politiek cynisme, etnocentrisme, materialisme en religieus conservatisme. Wij zien dat allochtonen radicaliseren. Meer en meer Turkse en Marokkaanse jongeren halen hun huwelijkspartner uit het land van herkomst (van de ouders). Het gaat om een jaarlijkse instroom van duizenden laaggeschoolde allochtonen, die de Nederlandse taal niet machtig zijn en toetreden tot het leger van multi-etnische subproletariërs. Ze ontwikkelen een contracultuur, een cultuurpatroon dat is ontstaan op basis van talrijke conflictsituaties en een frustrerende sociale omgeving. Ook autochtonen ontwikkelen een contracultuur, gericht tegen het bestuurlijke onvermogen van de leidende klasse om de samenlevingsproblemen op te lossen. Ze wordt gekenmerkt door een roep om een krachtig staatsgezag, duidelijke normen, welvaart voor eigen volk en een sterk natiebesef dat door bepaalde media en heel wat vooraanstaanden cynisch wordt weggelachen. Onnodig te zeggen dat het Vlaams Belang claimt als enige partij in Vlaanderen een stem te geven aan dit verzet tegen de gevestigde orde. Al is de situatie schrijnend en alarmerend, de armoedeproblematiek blijft een taboe. Twee zaken vertroebelen het debat erover. In de eerste plaats is er de ideologisering van de armoedediscussie. Wie een kritische houding aanneemt, stuit op taboes en verdachtmakingen en wordt zelfs gedemoniseerd. Daarnaast wordt de discussie getekend door de tegenstellingen tussen Vlamingen en Franstaligen. In Vlaanderen groeit immers het besef dat Wallonië en Brussel handenvol geld kosten en zelf te weinig doen om hun benarde situatie te raken. Zo verlaat 32% van de Franstalige jongeren de school met niet meer dan een waardeloos diploma lager middelbaar onderwijs, hoewel in het Franstalige onderwijs de uitgaven per leerling dertig tot veertig procent hoger liggen dan in het Vlaamse. Vlaanderen beschikt over te weinig beleidsinstrumenten en geld om de nieuwe sociale kwestie aan te pakken. Het toekennen van de noodzakelijke bevoegdheden en financiële middelen aan de deelstaten is onbespreekbaar. Het verpauperde Wallonië heeft last van scheidingsangst en vreest een derdewereldland te worden zodra België ophoudt te bestaan. Het klampt zich aan België vast. De 17

20 Vlamingen wordt een egoïstische en etnocentrische houding verweten (vooral door Franstaligen, maar ook door Vlamingen zelf). In het debat dat in het afgelopen jaar tussen Vlamingen en Franstaligen woedde, stonden geen meningen, maar attitudes en gevoeligheden centraal. Wat is nu het verschil tussen de oude en de nieuwe sociale kwestie? De oude werd onder meer te lijf gegaan met voldoende hoge sociale uitkeringen en pensioenen en met een toereikende financiering van de gezondheidszorg. De nieuwe betreft de vraag of in de huidige kennissamenleving de kansen gelijk worden verdeeld via onderwijs en opleiding, integratie op de arbeidsmarkt, cultuurparticipatie, sociale integratie en inburgering. In ons land lijkt het binnen proporties houden van de oude sociale kwestie een opdracht van de federale overheid en is het oplossen van de nieuwe voornamelijk een verantwoordelijkheid van de deelstaten. Dat gebeurt echter niet op een coherente manier. Door het failliet van de federale overheid komt de taak volledig bij de deelstaten te liggen. Het federale bestuursniveau heeft zijn onmacht om de sociale problemen van deze tijd op afdoende wijze te bestrijden duidelijk bewezen. De deelstaten zijn nu aan zet. Vanuit sociaaleconomisch en democratisch oogpunt staan ze dichter bij de burger. Een staatshervorming is daarom hoofdzakelijk een sociale opdracht. En waar blijft de Vlaamse beweging? De Vlaamse beweging ooit een sociale beweging is bij uitstek geschikt om in Vlaanderen een brede consensus tot stand te brengen over een grondige sociale staatshervorming. Hoewel het nationaliteitenconflict na de federale verkiezingen van vorig jaar weer in alle hevigheid oplaaide, blijven de uitstraling en impact van de Vlaamse Beweging tanen. Ze is niet in staat om brede lagen van de bevolking aan te spreken met een ambitieus project. Na de Tweede Wereldoorlog, in het bijzonder vanaf de wereldtentoonstelling van Brussel in 1958 tot de economische crisis in 1974, onderging de economische structuur in Vlaanderen snelle en ingrijpende veranderingen. In die periode nam het Amerikaanse monopoliekapitaal langzamerhand de rol van motor van de economie over van de Belgische houdstermaatschappijen. Er ontwikkelde zich een Vlaams managerskapitalisme, gekenmerkt door een uitgebreid netwerk van overheids- en semioverheidsinstellingen, middelgrote en kleine bedrijven en zelfstandigen. Vlaanderen werd een succesregio, die gaandeweg eigen politieke en institutionele structuren wist op te bouwen. Tegen deze achtergrond evolueerde de Vlaamse beweging tot een spreekbuis van de Vlaamse ondernemers en de gegoede burgerij. Het grootste deel van wat overblijft van de Vlaamse beweging spreekt de taal van de vrije markt en het centenflamingantisme. Met name Wallonië dat al jaren op kosten van Vlaanderen leeft moet het daarbij ontgelden. Vlaanderen wordt daarentegen afgespiegeld als een eiland van welvaart, waar het midden- en kleinbedrijf gedijt. Ondanks de vele kansen die de Vlaamse beweging heeft gehad om de economische macht van Vlaanderen te verzilveren, is het haar niet gelukt om een stevige machtspositie te verwerven. Hoewel haar invloed niet mag worden onderschat, heeft de Vlaamse Beweging de aansluiting met de macht gemist. De weinige keren dat nationalistische partijen of partijen die zich beijverden voor meer autonomie voor Vlaanderen mee aan de onderhandelingstafel zaten, liep dat steeds op een mislukking uit. Bij de opeenvolgende staatshervormingen strompelde het Vlaamse volk van vernedering naar vernedering. Als José Happart, zonder stemverheffing, non zei, dan vielen alle Franstalige politici hem bij en haalden de Vlamingen bakzeil, eenvoudigweg omdat Franstaligen de taal van de macht spreken. Dat kan niet van de Vlaamse beweging worden gezegd. De Vlaamse beweging is geëvolueerd van een taalbeweging naar een verzameling van organisaties en partijen die streven naar meer soevereiniteit voor Vlaanderen, maar ze is er niet in geslaagd om uit te groeien tot een brede sociale beweging. De legitieme taaleisen werden aanvankelijk ook gesteund door socialistische voormannen, zoals Camille Huysmans, maar allengs verloor de Vlaamse beweging het contact met sociaalemancipatorische bewegingen en partijen, zelfs in die mate dat ze momenteel lijnrecht tegenover elkaar staan. Daardoor draagt de Vlaamse beweging een halfslachtige boodschap uit. Veruit de meeste eisen die ze stelde, waren van institutionele aard; ze hield zich doorgaans ver van het brandpunt van de sociale strijd. Vandaar dat het merendeel van de werknemers en de sociaal kwetsbare groepen zich van haar heeft afgekeerd. Pas wanneer de Vlaamse en de sociale beweging hun krachten bundelen, kan het nefaste Belgische regime verdwijnen en de weg worden geëffend voor een waarlijk democratische en sociaal rechtvaardige Vlaamse samenleving. 18

Vrienden, kameraden, Eén van de fundamenten van onze samenleving is vrijheid. De vrijheid om te verschillen van mening met wie het bewind voert.

Vrienden, kameraden, Eén van de fundamenten van onze samenleving is vrijheid. De vrijheid om te verschillen van mening met wie het bewind voert. Vrienden, kameraden, Eén van de fundamenten van onze samenleving is vrijheid. De vrijheid om te verschillen van mening met wie het bewind voert. Hier staan vandaag zonder het te hebben over wat in Turkije

Nadere informatie

Tijd van burgers en stoommachines De sociale kwestie.

Tijd van burgers en stoommachines De sociale kwestie. Onderzoeksvraag: Waardoor ontstonden het liberalisme en het socialisme, en hoe dachten liberalen en socialisten over de sociale kwestie? Kenmerkende aspect: De opkomst van de politiek maatschappelijke

Nadere informatie

Tekst herdenking Brabantse gesneuvelden: Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst

Tekst herdenking Brabantse gesneuvelden: Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst Tekst herdenking Brabantse gesneuvelden: Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst Dames en heren, allen hier aanwezig. Het is voor mij een grote eer hier als pas benoemde burgemeester

Nadere informatie

Vrijheid van de een is voorwaarde voor die van de ander

Vrijheid van de een is voorwaarde voor die van de ander Vrijheid van de een is voorwaarde voor die van de ander Amsterdam, juni 2017 Beste Axel Honneth, Iedere keer als ik in Duitsland ben zoek ik een Duits boek op. Ik ben opgegroeid met de Duitse cultuur en

Nadere informatie

Kinderen zonder papieren

Kinderen zonder papieren VPM VPM Kinderen zonder papieren Je ziet het bijna elke dag op de tv of in de krant: beelden van landen in oorlog, mensen in armoede. Op zoek naar een betere plaats om te leven, slaan ze op de vlucht.

Nadere informatie

SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen.

SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013 Staat en Natie Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. In de 17 e en de 18 e eeuw ontstond er in Europa een politieke en filosofische stroming,

Nadere informatie

Dodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2015

Dodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2015 Dodenherdenking Beuningen, 4 mei 2015 Voor het eerst in mijn leven bezocht ik twee weken geleden Auschwitz en Birkenau. Twee plekken in het zuiden van Polen waar de inktzwarte geschiedenis van Europa je

Nadere informatie

Goeiemiddag in Gent, stad in volle groene verandering!

Goeiemiddag in Gent, stad in volle groene verandering! Beste vrienden, Goeiemiddag in Gent, stad in volle groene verandering! Vooreerst, en vanuit de grond van mijn hart: Bedankt! Bedankt om al weken keihard campagne te voeren. Bedankt voor jullie tijd, energie,

Nadere informatie

Toespraken van koning Boudewijn en premier Lumumba op de onafhankelijkheidsdag van Congo op 30 juni 1960.

Toespraken van koning Boudewijn en premier Lumumba op de onafhankelijkheidsdag van Congo op 30 juni 1960. Toespraken van koning Boudewijn en premier Lumumba op de onafhankelijkheidsdag van Congo op 30 juni 1960. Vergelijk deze punten en geef er uitleg bij: a. Hoe is de dekolonisatie er gekomen? b. Was er sprake

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting door M. 1184 woorden 8 juni 2013 4 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Hoofdstuk 1 De staat kan wetten maken, regels die voor alle

Nadere informatie

1 Korintiërs 12 : 27. dia 1

1 Korintiërs 12 : 27. dia 1 1 Korintiërs 12 : 27 kerk in deze (21 e ) eeuw een lastige combinatie? want juist in deze tijd hoor je veel mensen zeggen: ik geloof wel in God maar niet in de kerk kerk zijn lijkt niet meer van deze tijd

Nadere informatie

Geachte Genodigden, beste kandidaten, beste vrienden. Trots op onze organisatie: de Liberale Vakbond.

Geachte Genodigden, beste kandidaten, beste vrienden. Trots op onze organisatie: de Liberale Vakbond. 2012_03_24 Toespraak Jan Vercamst 1 Toespraak Jan Vercamst, voorzitter ACLVB ACADEMISCHE ZITTING GENODIGDEN Viering 120 jaar ACLVB 24 maart 2012 Geachte Genodigden, beste kandidaten, beste vrienden Vandaag

Nadere informatie

Misschien zit u hier wel met de grote vraag: wat is Kerst eigenlijk?

Misschien zit u hier wel met de grote vraag: wat is Kerst eigenlijk? 25 december 2015 1 e Kerstdag Sixtuskerk te Sexbierum Ds. A.J. (Anneke) Wouda Teksten: Hebr. 1:1-6 en Lucas 2: 15-21 Geliefden van God, gemeente van Christus, Kerstochtend 2015 U zit midden in een kerstviering,

Nadere informatie

Debat: regionaal en nationaal

Debat: regionaal en nationaal Debat: regionaal en nationaal Korte omschrijving werkvorm In deze werkvorm debatteren leerlingen over het verschil tussen een regionale of lokale partij en een landelijke partij. Leerdoelen Leerlingen

Nadere informatie

INLEIDING. De Europese Alliantie voor de Vrijheid verdedigt de volgende belangrijke veranderingen:

INLEIDING. De Europese Alliantie voor de Vrijheid verdedigt de volgende belangrijke veranderingen: INLEIDING De volgende Europese verkiezingen zullen gehouden worden van tot 5 mei 014 in alle 8 lidstaten. Dit handvest bevat de politieke standpunten die de leden van de Europese Alliantie voor de Vrijheid

Nadere informatie

Naar de kern. Thema 1: De kern van het ondernemen ...

Naar de kern. Thema 1: De kern van het ondernemen ... Thema 1: De kern van het ondernemen overheid klanten leveranciers leefomgeving onderneming werknemers... mede-eigenaars drukkingsgroepen en actiecomités U Ondernemen doet iemand in de eerste plaats uit

Nadere informatie

PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN

PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN 3.1 Exploreren, verkennen en integreren van de mogelijkheden van de mens 3.2 Exploreren, verkennen en integreren van de grenzen van de mens 3.3 Ontdekken

Nadere informatie

Het belangrijkste verhaal is eigenlijk een samenvatting van alles wat Hij gedaan heeft

Het belangrijkste verhaal is eigenlijk een samenvatting van alles wat Hij gedaan heeft Kunt u mij een (voor u) belangrijk verhaal over Jezus vertellen? Het belangrijkste verhaal is eigenlijk een samenvatting van alles wat Hij gedaan heeft Zijn twee belangrijkste geboden: Heb je God lief

Nadere informatie

Vormingspakket Energie. De Lokale Adviescommissie en afsluiten van energie

Vormingspakket Energie. De Lokale Adviescommissie en afsluiten van energie De Lokale Adviescommissie en afsluiten van energie Normaal gezien sluit de netbeheerder de elektriciteit nooit af. Er zijn echter 3 uitzonderingen. De eerste uitzondering is als er gevaar is door technische

Nadere informatie

Eindexamen filosofie vwo I

Eindexamen filosofie vwo I Opgave 3 Ramadan in de post-seculiere samenleving 12 maximumscore 4 verlichtingsfundamentalisme: laïciteit: verbannen van religie uit openbaar onderwijs en politiek 1 verlichtingsvijandig multiculturalisme:

Nadere informatie

COMPENDIUM VAN DE SOCIALE LEER VAN DE KERK

COMPENDIUM VAN DE SOCIALE LEER VAN DE KERK COMPENDIUM VAN DE SOCIALE LEER VAN DE KERK INHOUDSTAFEL INLEIDING Een integraal en solidair humanisme a) Bij het aanbreken van het derde millennium 1 b) De betekenis van dit document 3 c) Ten dienste van

Nadere informatie

WAAR WIJ VOOR STAAN. Socialisten & Democraten in het Europees Parlement. Fractie van de Progressieve Alliantie van

WAAR WIJ VOOR STAAN. Socialisten & Democraten in het Europees Parlement. Fractie van de Progressieve Alliantie van WAAR WIJ VOOR STAAN. Fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten & Democraten in het Europees Parlement Strijden voor sociale rechtvaardigheid, het stimuleren van werkgelegenheid en groei, hervorming

Nadere informatie

Embargo tot de datum waarop deze toespraak wordt gehouden / toetsen aan deze datum

Embargo tot de datum waarop deze toespraak wordt gehouden / toetsen aan deze datum Bouwen aan de democratische veiligheid in Europa Ontwerptoespraak van de secretaris-generaal Brussel, woensdag 12 november 2014 Embargo tot de datum waarop deze toespraak wordt gehouden / toetsen aan deze

Nadere informatie

Mantelzorg, waar ligt de grens?

Mantelzorg, waar ligt de grens? Mantelzorg, waar ligt de grens? CDA Talentacademie 2014-2015 Anita Relou Wat is volgens het christendemocratisch gedachtengoed de grens van mantelzorg. Inleiding 2015. Een jaar met veel veranderingen in

Nadere informatie

Burgers en Stoommachines. Tot 1:20

Burgers en Stoommachines. Tot 1:20 Burgers en Stoommachines Tot 1:20 Wat gaan we leren? 1. Welke gevolgen de technische uitvindingen hadden. 2. Wat er in de grondwet van 1848 stond. 3. Welke groepen minder rechten hadden dan andere groepen.

Nadere informatie

Het is met veel emotie dat ik u welkom heet in de Belgische Senaat.

Het is met veel emotie dat ik u welkom heet in de Belgische Senaat. 1 Toespraak van de heer Armand De Decker, Voorzitter van de Senaat, naar aanleiding van het bezoek van de heer Mahmoud Abbas, President van de Palestijnse Autoriteit 23 februari 2010 Excellenties, Beste

Nadere informatie

filosofie havo 2018-II

filosofie havo 2018-II Opgave 2 Gevoelswerk 9 maximumscore 2 een uitleg dat Tessa s twijfel toont dat ze zich kritisch tot zichzelf kan verhouden, waarin volgens Korsgaard de waarde van authenticiteit ligt 1 een weergave van

Nadere informatie

Tijd van burgers en stoommachines 1800 1900. 8.6 Emancipatie en democratisering. Onderzoeksvraag: Hoe werd de politiek gedemocratiseerd?

Tijd van burgers en stoommachines 1800 1900. 8.6 Emancipatie en democratisering. Onderzoeksvraag: Hoe werd de politiek gedemocratiseerd? Onderzoeksvraag: Hoe werd de politiek gedemocratiseerd? Kenmerkende aspecten: * Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politiek proces. * De opkomst van

Nadere informatie

CPN. Manifest der Communistische Partij

CPN. Manifest der Communistische Partij CPN Manifest der Communistische Partij Een spook waart door Nederland het spook van het communisme. Alle machten van het oude Nederland hebben zich tot een heilige drijfjacht tegen dit spook verbonden,

Nadere informatie

Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus

Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus Zondag 27 september Markus 9, 30-37 Overdenking Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus 1) Ongemakkelijk gevoel Ik kreeg een beetje een ongemakkelijk gevoel toen ik dat gedeelte

Nadere informatie

Toespraak 4 mei 2010 dodenherdenking Ds. A.J. Haak 1

Toespraak 4 mei 2010 dodenherdenking Ds. A.J. Haak 1 Toespraak 4 mei 2010 dodenherdenking Ds. A.J. Haak 1 Beste mensen, De meimaand is een mooie maand. Mei betekent zon en voorjaar, het betekent weer buiten kunnen zitten. Maar de maand mei betekent ook denken

Nadere informatie

Jongerenkerk Venlo Overweging 20 september Hub van den Bosch

Jongerenkerk Venlo Overweging 20 september Hub van den Bosch Overweging 20 september 2015 In had vanmorgen Marianne Thieme of Jesse Klaver kunnen uitnodigen om hier te staan. Daar waar veel van hun collega s het over inkomensplaatsjes hadden, over economie, over

Nadere informatie

Paragraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving?

Paragraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving? Antwoorden door een scholier 1490 woorden 7 april 2006 4,6 15 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Paragraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving? In 1948

Nadere informatie

1.3.1. De samenleving is organisch 26 1.3.2. De nationalistische correctie van het sociaal contract 28

1.3.1. De samenleving is organisch 26 1.3.2. De nationalistische correctie van het sociaal contract 28 Inhoud Over deze analyse 13 De structuur van dit onderzoek 14 De bronnen en citaten 16 Referenties 17 Dankwoord 17 1. Inleiding. De Wever en de schaduw van Burke 19 1.1. Edmund Burke, een moderne held?

Nadere informatie

Ons economische zelf. Over leven in een verdeelde wereld en hoe we samen ongedwongen naar huis kunnen gaan

Ons economische zelf. Over leven in een verdeelde wereld en hoe we samen ongedwongen naar huis kunnen gaan Ons economische zelf Over leven in een verdeelde wereld en hoe we samen ongedwongen naar huis kunnen gaan Plaatjes invoegen Contrast tussen overvloed en gebrek Contrast tussen genieten van materie en uitbuiten

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het is een overbekend verhaal, dat verhaal over de 3 wijzen uit het oosten. Een verhaal dat tot de verbeelding spreekt: drie wijzen, magiërs of koningen:

Nadere informatie

Vluchtelingen en burgers zijn geen mensen Vrijzinnige antwoorden op politieke uitdagingen

Vluchtelingen en burgers zijn geen mensen Vrijzinnige antwoorden op politieke uitdagingen Vluchtelingen en burgers zijn geen mensen Vrijzinnige antwoorden op politieke uitdagingen 1 2 Vluchtelingen en burgers zijn geen mensen Jeroen Zandberg 3 Schrijver: Jeroen Zandberg ISBN: 9789463188043

Nadere informatie

Valkeniers: "Ze moeten weer bang van ons worden"

Valkeniers: Ze moeten weer bang van ons worden Valkeniers: "Ze moeten weer bang van ons worden" De schrik van het Belgische establishment "Stel dat de staatshervorming niet lukt, dan zijn het verkiezingen op ons terrein. Dan zullen ze opnieuw bang

Nadere informatie

Van verzorgingsstaat naar

Van verzorgingsstaat naar 1. Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving Het is onmiskenbaar dat mensen in onze huidige netwerk- en informatie-samenleving mondiger en zelfstandiger zijn dan vroeger. Gecombineerd met de noodzaak

Nadere informatie

Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15

Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen

Nadere informatie

waardigheid participatie gelijke rechten solidariteit individuele vrijheid

waardigheid participatie gelijke rechten solidariteit individuele vrijheid individuele vrijheid participatie gelijke rechten solidariteit waardigheid Basisrechten Santé België is een rechtsstaat en een democratie die ieders mensenrechten e De Staat garandeert de naleving van

Nadere informatie

een goed jaar voor jou, voor mij en voor de hele buurt.

een goed jaar voor jou, voor mij en voor de hele buurt. een goed jaar voor jou, voor mij en voor de hele buurt. Dames en Heren Beste vrienden Een gelukkig Nieuwjaar. Van harte Voor u, voor wie u dierbaar is, en voor ons allemaal. Een gelukkig Nieuwjaar. Een

Nadere informatie

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Twee weken geleden zijn we begonnen met lezingen uit het Marcus-evangelie. Een bijzonder evangelie waarin de vraag centraal staat: wie is Jezus? Hoe

Nadere informatie

DE MAGISCHE FORMULE VAN NIEUW EXTREEM- RECHTS. Autoritarisme gekoppeld aan vrije markt

DE MAGISCHE FORMULE VAN NIEUW EXTREEM- RECHTS. Autoritarisme gekoppeld aan vrije markt http://www.acw.be zingeving 1/5 DE MAGISCHE FORMULE VAN NIEUW EXTREEM- RECHTS Autoritarisme gekoppeld aan vrije markt Axel Buyse 1. Een Europees fenomeen Duitsland, Italië, Frankrijk, Oostenrijk, Denemarken,

Nadere informatie

Generation What? 1 : Jongeren over Politiek

Generation What? 1 : Jongeren over Politiek Generation What? 1 : Jongeren over Politiek De Generation What enquête peilde niet alleen naar de zogenaamd politieke opvattingen van jongeren, maar ook naar hun meer fundamentele houding tegenover het

Nadere informatie

KONING ARTHUR visie en organisatieprincipes

KONING ARTHUR visie en organisatieprincipes KONING ARTHUR visie en organisatieprincipes Ed Knies Koning Arthur; visie en organisatieprincipes Welkom Dit boek is een moreel boek voor professionals. Met moreel bedoelen we dat er binnen organisaties

Nadere informatie

Toetsvragen Geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 7 Toetsvragen

Toetsvragen Geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 7 Toetsvragen Tijdvak 7 Toetsvragen 1 In de Tijd van Pruiken en Revoluties hielden kooplieden uit de Republiek zich bezig met de zogenaamde driehoekshandel. Tussen welke gebieden vond deze driehoekshandel plaats? A

Nadere informatie

Pinksteren 2015 -- oogst van de vruchten. Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11

Pinksteren 2015 -- oogst van de vruchten. Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11 Pinksteren 2015 -- oogst van de vruchten Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11 Als wij Pinksteren vieren, dan vieren we toch ook dat de boodschap van Gods liefde wereldwijd rondgaat. Dat we in het

Nadere informatie

Openingsgebeden INHOUD

Openingsgebeden INHOUD Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6 Samenvatting door M. 804 woorden 17 juni 2013 5,5 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Bronnen Samenvatting geschiedenis Hoofdstuk 6 Burgers en stoommachines,

Nadere informatie

Toespraak Jan Vercamst, Voorzitter ACLVB

Toespraak Jan Vercamst, Voorzitter ACLVB 2012_03_24 speech Boost ACLVB 1 Toespraak Jan Vercamst, Voorzitter ACLVB MILITANTENFEEST Viering 120 jaar ACLVB 24 maart 2012 Beste vrienden, De komende weken zijn van het allergrootste belang voor onze

Nadere informatie

Dit is een rollenspel dat de volgende thema s behandelt: geweld tussen individuen, pesten.

Dit is een rollenspel dat de volgende thema s behandelt: geweld tussen individuen, pesten. Kan het anders? (Uit: Kompas) Dit is een rollenspel dat de volgende thema s behandelt: geweld tussen individuen, pesten. Behandelende onderwerpen het recht veilig in vrijheid te leven het recht op respect

Nadere informatie

7,5. Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Russische Revolutie

7,5. Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Russische Revolutie Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april 2017 7,5 7 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Russische Revolutie Meeste mensen zijn boeren/boerinnen in Rusland Ze waren straatarm, ze wisten niks en ze gingen

Nadere informatie

Maatschappelijke oorzaak

Maatschappelijke oorzaak Recht-Op hanteert het maatschappelijk schuldmodel inzake armoede. De organisatie van de maatschappij, de heersende structuren en regelgevingen veroorzaken armoede, bestendigen of vergroten ze zelfs. Modaliteit

Nadere informatie

Vrouwelijke genitale verminking en gendergebonden geweld

Vrouwelijke genitale verminking en gendergebonden geweld Vrouwelijke genitale verminking en gendergebonden geweld Hieronder vindt u de praatplaten die u zelf kunt afdrukken. Druk het document recto-verso af (afdrukken vanaf pagina 2 - omdraaien langs korte zijde)

Nadere informatie

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen 14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie

Nadere informatie

In gesprek over: Arm en Rijk

In gesprek over: Arm en Rijk Bij Open Deur nummer 2, februari 2013 In gesprek over: Arm en Rijk Armoede en rijkdom. Twee woorden waar een hele wereld achter schuil kan gaan. Werelden waarin niet alleen geld en goederen een rol spelen,

Nadere informatie

Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie. Kenmerkende aspecten. Begrippen

Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie. Kenmerkende aspecten. Begrippen Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie 1. De levenswijze van jager-verzamelaars. 2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen. 3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.

Nadere informatie

Dodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2017

Dodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2017 Dodenherdenking Beuningen, 4 mei 2017 Zolang de mens bestaat, staat hij zijn naaste ook naar het leven. Het is een vreemde soort paradox: de ene mens kan niet leven zonder de ander terwijl diezelfde mens

Nadere informatie

Toespraak van Anouchka van Miltenburg, Voorzitter van de Tweede Kamer, bij de bijeenkomst van de Stichting Herdenking 15 augustus 1945, op 14 augustus 2015 in de Tweede Kamer We dachten dat we na de capitulatie

Nadere informatie

2,1: Nederlands-Indië, 19 e eeuw

2,1: Nederlands-Indië, 19 e eeuw 2,1: Nederlands-Indië, 19 e eeuw 1830 1870: Javaanse boer werkt voor Nederlandse staat: - cultuurstelsel - Herendiensten van verliespost naar wingewest Vanaf 1870: modern imperialisme particuliere bedrijven

Nadere informatie

Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes,

Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes, Toespraak Gerdi Verbeet Onthulling vernieuwd monument Voorhout, 3 mei 2017 Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes, Hartelijk dank dat u mij vandaag de gelegenheid geeft iets te

Nadere informatie

40 jaar Vlaams parlement

40 jaar Vlaams parlement Hugo Vanderstraeten 40 kaarsjes eenheidsstaat of een unitaire staat: één land met één parlement en één regering. De wetten van dat parlement golden voor alle Belgen. In de loop van de 20ste eeuw hadden

Nadere informatie

STATUTAIR CONGRES 2010 Definitieve versies zoals gestemd op 22/10/2010

STATUTAIR CONGRES 2010 Definitieve versies zoals gestemd op 22/10/2010 Socialisme Welvaart Gepensioneerden Bruggepensioneerden Internationaal Jongeren Militantisme Vooruitgang Leden Acties Dienstverlening België Europa Kaderleden BBTK SETCa RESOLUTIES & MOTIES STATUTAIR CONGRES

Nadere informatie

HC zd. 22 nr. 32. dia 1

HC zd. 22 nr. 32. dia 1 HC zd. 22 nr. 32 een spannend onderwerp als dit niet waar is, valt alles duigen of zoals Paulus het zegt in 1 Kor. 15 : 19 als wij alleen voor dit leven op Christus hopen zijn wij de beklagenswaardigste

Nadere informatie

WWW.HOPE-XXL.COM. Mede mogelijk gemaakt door de Iona Stichting en Vos/Abb

WWW.HOPE-XXL.COM. Mede mogelijk gemaakt door de Iona Stichting en Vos/Abb De meeste mensen in Nederland hebben het goed voor elkaar. We hebben genoeg eten, we hoeven niet bang te zijn voor oorlog en we zijn dan ook tevreden met ons leven. Maar dat is niet overal op de wereld

Nadere informatie

Vrienden, ik wil eindigen met een driedubbele oproep:

Vrienden, ik wil eindigen met een driedubbele oproep: Beste vrienden, We zijn aan het einde gekomen van een gevulde dag, met interessante sprekers. Over generaties heen en tussen generaties in, het debat voeren over solidariteit is niet evident. Maar waar

Nadere informatie

Luc Van den Brande Laten we samen aan Europa bouwen

Luc Van den Brande Laten we samen aan Europa bouwen Luc Van den Brande Laten we samen aan Europa bouwen Inhoud Mijn overtuigingen 2 Mijn prioriteiten 3 Bakens voor morgen 8 Laten we samen aan Europa bouwen 1 Mijn overtuigingen Mijn overtuigingen Een Europa,

Nadere informatie

Hoger Onderwijs: van elitair naar massa-onderwijs Jef C. Verhoeven Centrum voor Onderwijssociologie KU Leuven

Hoger Onderwijs: van elitair naar massa-onderwijs Jef C. Verhoeven Centrum voor Onderwijssociologie KU Leuven Hoger Onderwijs: van elitair naar massa-onderwijs Jef C. Verhoeven Centrum voor Onderwijssociologie KU Leuven Lezing aan de Arteveldehogeschool 16 mei 2002 9 mei 2002 Hoger Onderwijs 1 - Beschrijving geven

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Kennismakingsvragen:

Kennismakingsvragen: Kennismakingsvragen: 1. Als je op een onbewoond eiland belandde, welke 3 dingen zou je dan in ieder geval bij je willen hebben? 2. Wat is je vroegste jeugdherinnering? 3. Wat heeft je doen besluiten om

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming H9 en H10

Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming H9 en H10 Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming H9 en H10 Samenvatting door een scholier 1077 woorden 21 mei 2003 7,4 25 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Hoofdstuk 9 Knelpunten in het besluitvormingsproces

Nadere informatie

Blood in the Mobile. Opdrachtenblad. Regie: Frank Piasecki Poulsen Jaar: 2010 Duur:

Blood in the Mobile. Opdrachtenblad. Regie: Frank Piasecki Poulsen Jaar: 2010 Duur: Blood in the Mobile Frank Piasecki Poulsen 2010 52 minuten www.moviesthatmatter.nl Digibordles: www.spons.nl/moviesthatmatter 1 Kijkopdracht Waar gaat de film over? Documentairemaker Frank Poulsen komt

Nadere informatie

Jan de Laat OVERSTAG

Jan de Laat OVERSTAG Jan de Laat VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van teksten

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE . > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat

Nadere informatie

GELIJKE KANSEN IN BELGIË

GELIJKE KANSEN IN BELGIË GELIJKE KANSEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK 1. EEN WOORDJE UITLEG Tijdens het bezoek aan de Democratiefabriek hebben jullie kunnen vaststellen dat bepaalde elementen essentieel zijn om tot een democratie

Nadere informatie

GESCHIEDENIS LES 2 STAP VOOR STAP VOORUIT

GESCHIEDENIS LES 2 STAP VOOR STAP VOORUIT GESCHIEDENIS LES 2 STAP VOOR STAP VOORUIT Wie zei: Het is mijn taak om dit land goed te besturen. Maar al die ministers moeten zich er niet mee bemoeien. 1. koning Willem I 2. koning Willem II 3. koning

Nadere informatie

Hans Sijbesma. Managing Director, AstraZeneca Nederland

Hans Sijbesma. Managing Director, AstraZeneca Nederland Hans Sijbesma Managing Director, AstraZeneca Nederland De ideale wereld De ideale wereld die ik voor me zie, is een wereld die we steeds beter achterlaten voor de volgende generaties. Het gaat erom dat

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Jezus was moe. Hij had het helemaal gehad. Het begon er allemaal mee toen sommige van de schiftgeleerden zagen hoe wij, zijn leerlingen, een stuk brood

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

filosofie havo 2015-I

filosofie havo 2015-I Opgave 3 Wat is de Wat 11 maximumscore 1 Een goed antwoord bevat het volgende element: een uitleg dat Eggers zich met morele vraagstukken bezighoudt: hij vraagt zich af wat hij zelf vanuit zijn eigen normen

Nadere informatie

TRIPARTITE VERHOUDING

TRIPARTITE VERHOUDING ThvG/NR Mij is gevraagd om vandaag 1 mei 1988 een korte toespraak te houden via A.T.V.. Ik heb gedacht om op deze dag te praten over de TRIPARTITE VERHOUDING. Maar alvorens dit te doen is het misschien

Nadere informatie

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo?

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo? Wablieft praat met Paul Verhaeghe De maatschappij maakt mensen ziek Materieel hebben we het nog nooit zo goed gehad. De meesten van ons hebben een inkomen, een dak boven ons hoofd Toch voelen veel mensen

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Toen ik het slot van de lezing van Matteüs las, moest ik gelijk denken aan het nieuws van deze week. Wie heeft zal nog meer krijgen, en wel in overvloed.

Nadere informatie

De drie-engelenboodschap, ACTUEEL!

De drie-engelenboodschap, ACTUEEL! De drie-engelenboodschap, ACTUEEL! Missie De missie van de Kerk van de Zevende-dags Adventisten is de verkondiging van het eeuwig evangelie zoals verwoord in de drieengelenboodschap van Openbaring 14:6-12.

Nadere informatie

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen. Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest

Nadere informatie

Mc. 1: 1-11 PG te Sexbierum-Pietersbierum Sixtustsjerke 11 jan. 2015. Grote en kleine Geliefde van God - Gemeente van Christus,

Mc. 1: 1-11 PG te Sexbierum-Pietersbierum Sixtustsjerke 11 jan. 2015. Grote en kleine Geliefde van God - Gemeente van Christus, Mc. 1: 1-11 PG te Sexbierum-Pietersbierum Sixtustsjerke 11 jan. 2015 Ds. A.J.Wouda Grote en kleine Geliefde van God - Gemeente van Christus, Het weer is onrustig De wereld is onrustig En veel mensen, sommigen

Nadere informatie

DE NO BLAME-METHODE VOORAF

DE NO BLAME-METHODE VOORAF DE NO BLAME-METHODE VOORAF Omdat mijn school probeert te werken met de No Blame-Methode heb ik deze hier in kaart gebracht. Het is een manier om met kinderen in gesprek te gaan en zo ook de waarheid te

Nadere informatie

wat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen

wat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen vandaag wil ik dit gebod toepassen op het geloofsgesprek onderwerp van de gemeenteavond komende week onze overtuiging is dat zulke gesprekken hard nodig zijn voor de opbouw van onze gemeente tegelijk is

Nadere informatie

Inleiding regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst

Inleiding regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst Inleiding regeerakkoord 2017-2021 Vertrouwen in de toekomst Inleiding Mensen in Nederland hebben veel vrijheid. Nederlanders vormen een sterke groep. Iedereen kan proberen om verder te komen in zijn leven.

Nadere informatie

Onze Vader. Amen. www.bisdomdenbosch.nl

Onze Vader. Amen. www.bisdomdenbosch.nl Onze Vader Onze Vader Onze Vader, die in de hemel zijt, Uw Naam worde geheiligd, Uw Rijk kome, Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel, Geef ons heden ons dagelijks brood, en vergeef ons onze schuld,

Nadere informatie

sarie, mijn vriend kaspar en ik

sarie, mijn vriend kaspar en ik sarie, mijn vriend kaspar en ik Leen Verheyen sarie, mijn vriend kaspar en ik is een theatertekst voor kinderen vanaf 4 jaar en ging in première op 12 september 2009 bij HETPALEIS in Antwerpen 1 ik: het

Nadere informatie

De vluchtelingencrisis: oplossingen en inzichten van kinderen

De vluchtelingencrisis: oplossingen en inzichten van kinderen Door rechtopmigratie op 8 oktober, 2015-00:00 foto, school in Nederland uit 1937 De aanslepende vluchtelingencrisis en de daar bijhorende verklaringen van bepaalde politici heeft niemand onberoerd gelaten.

Nadere informatie

Is een klas een veilige omgeving?

Is een klas een veilige omgeving? Is een klas een veilige omgeving? De klas als een vreemde sociale structuur Binnen de discussie dat een school een sociaal veilige omgeving en klimaat voor leerlingen moet bieden, zouden we eerst de vraag

Nadere informatie

dat organisaties als Sharia4Belgium en steekpartijen in metrostations die vooroordelen in de hand werken.

dat organisaties als Sharia4Belgium en steekpartijen in metrostations die vooroordelen in de hand werken. 1 Toespraak door viceminister-president en Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand Geert BOURGEOIS Bezoek aan de Al Fath Moskee Gent, 16 juni 2012

Nadere informatie

HC zd. 42 nr. 31. dia 1

HC zd. 42 nr. 31. dia 1 HC zd. 42 nr. 31 weinig mensen zullen zeggen dat ze leven voor het geld geld maakt niet gelukkig toch zeggen we er graag achteraan: wel handig als je het hebt want waar leef ik voor? een christen mag zeggen:

Nadere informatie

Onthullingen van Kennis

Onthullingen van Kennis Onthullingen van Kennis Caleidoscoop van Kennis Facetten verschuiven door tijd Vorm en structuur doemen op Gestalte gegeven door Kennis Patronen behouden het ritme De potentie van het punt Hoofdstuk 2

Nadere informatie

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen Zondag 52 Zondag 52 gaat over de zesde bede. Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid, in der eeuwigheid. Amen. Lees de tekst

Nadere informatie

Naam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld

Naam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld Naam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld In meer dan dertig landen in de wereld is er oorlog. Wereldwijd zijn er dus miljoenen kinderen die een oorlog meemaken. Vraag 1. Kun je drie landen noemen

Nadere informatie