: Onderzoek verfschade van kookverf op houten gevelbekleding

Transcriptie

1 Titel Oorspronkelijke titel Auteur Bron : Onderzoek verfschade van kookverf op houten gevelbekleding : Idem : Verf Advies Centrum : Intern rapport Inleiding De vuren gevelbekleding van een natuur- en milieucentrum is behandeld met een kookverf. Niet lang na de behandelding is verfschade ontstaan. Aan het Verf Advies Centrum is gevraagd een onderzoek uit te voeren naar de mogelijke oorzaak van de verfschade en een hersteladvies op te stellen. Tijdens het onderzoek zijn de volgende aspecten aan de orde gekomen: het visueel beoordelen van de conditie van het materiaal, de constructie en het afwerksysteem, het steekproefsgewijs vaststellen van het vochtgehalte in de gevelbekleding, het uitvoeren van hechtproeven volgens ISO 2409/ASTM D3359, het steekproefsgewijs bepalen van de droge verflaagdikte. Waarnemingen in het werk Op de naaldhouten gevelbekleding komt vrijwel op alle gevels, beschut of onbeschut gesitueerd, verfschade voor. De verfschade betreft het afbladderen van de toplaag of toplagen. Verder zijn er nog barsten zichtbaar. De barstvorming loopt evenwijdig aan de houtdraad. Het verfsysteem barst op de grens tussen het vroeg- en laathout. Het verfsysteem barst verder haaks op deze lengte barsten. Het verfsysteem bladdert sterk af bij de geveldelen met sterke barstvorming. Onder de afgebladderde verflaag is nog een laag kookverf zichtbaar. De verfschade ontstaat over het algemeen op het laathout. De barstvorming en het afbladderen is hier als eerste zichtbaar. Op een aantal plaatsen is de houttekening door de verfschade zichtbaar. Het verfsysteem op de nieuwe geveldelen vertoont geen verfschade. In de gevelbekleding gesitueerd in de meest weerbelaste gevels komt ook barstvorming in de ondergrond voor. Het hout barst in de lengte richting op het grensvlak tussen het vroeg- en het laathout. Op deze plaatsen is een grijze verkleuring in de ondergrond zichtbaar. Verf Advies Centrum B.V. 1

2 Verfschade. Verfschade. Zichtbaar is dat er een laag kookverf achterblijft. Op plaatsen waar nog geen directe verfschade zichtbaar is, is met een loupe het oppervlak beoordeeld. Hierbij wordt zichtbaar dat op plaatsen waar ogenschijnlijk geen schade aanwezig is, toch barstvorming in het verfsysteem aanwezig is. Het verfsysteem op de nieuwe geveldelen vertoont deze schade niet. Ogenschijnlijk geen verfschade zichtbaar. Op dezelfde plaats door de loupe gekeken. Zichtbaar wordt de barstvorming in het verfsysteem. Vochtgehalte Om een indicatie te krijgen van het houtvochtgehalte van de gevelbekleding is het houtvochtgehalte met een houtvochtmeter (Brookhuis FME) gemeten. Het houtvochtgehalte is gemeten om, los van de exacte waarde, te meten of er in de gevelbekleding sterke verschillen aanwezig zijn. De waarden liggen tussen de 14 en 20%. Wateropnamecapaciteit verfsysteem Om de wateropnamecapaciteit van het verfsysteem te onderzoeken is met behulp van een Karstenbuisje een constante vochtbelasting gecreëerd op het verfsysteem. Voor de uitvoering van de proef lag het houtvochtgehalte in de gevelbekleding op 16,6 %. Na 45 minuten was vrijwel de gehele waterkolom via het verfsysteem in de ondergrond gedrongen. Het vocht is door het hout in de vezelrichting verplaatst. Na deze proef is op dezelfde plaats opnieuw het houtvochtgehalte gemeten. Het houtvochtgehalte was tot boven het vezelverzadigingspunt gestegen (>30%). Verf Advies Centrum B.V. 2

3 Houtvochtgehalte voor de uitvoering van de proef om de wateropnamecapaciteit aan te tonen. Karstenbuisje met een kolom water is bevestigd op de gevelbekleding op een plaats waar geen verfschade zichtbaar was. Na ± 45 minuten is vrijwel de gehele kolom water via het verfsysteem door de ondergrond opgenomen. Zichtbaar is dat het vocht zich in de vezelrichting verspreid heeft. Het houtvochtgehalte van ca. 17% is gestegen tot boven het vezelverzadigingspunt. Microscopisch onderzoek De droge verflaagdikte van een zestal monsters is met een licht microscoop bepaald. In de onderstaande tabellen zijn de gemiddelde waarden in micrometer weergegeven. De laagdikte varieerde van 97 tot 276 µm. Hechting De hechting van het verfsysteem is gemeten volgens ISO 2409, verzwaard met tape. Op verschillende plaatsen is de hechting van het verfsysteem gemeten zonder de insnijdingen te maken. Op deze plaatsen is alleen de genormaliseerde tape gebruikt. Van het verfsysteem onthecht vaak de toplaag. Op enkele plaatsen onthecht het totale verfsysteem tot de ondergrond. Op deze plaatsen is een grijze verkleuring van het hout zichtbaar, voornamelijk op de plaatsen waar barsten in de ondergrond aanwezig zijn. Verf Advies Centrum B.V. 3

4 Zichtbaar is de grijze verkleuring van de ondergrond. Deze is sterker op het grensvlak tussen het vroeg en het laathout. De hechting van het verfsysteem op de nieuwe delen onthecht tot de ondergrond. Bespreking Een kookverf is volgens de productinformatie een verf met als bindmiddel een plantaardige lijm. In het gebruikte product is dit een zetmeelstijfsel van rogge- en tarwebloem. De enige eigenschap van dit bindmiddel is de pigmentdeeltjes te laten binden aan de ondergrond. De binding van het pigment met de ondergrond of oude kookverflagen wordt grotendeels gecreëerd door mechanische hechting. Een kookverf is volledig dampopen. De kookverf beperkt de wateropname en waterafgifte van de houten ondergrond niet. Een houten ondergrond zal afgewerkt met dit product als onbehandeld hout, krimpen bij het drogen van het hout en uitzetten bij het vochtig worden van het hout. Het technisch informatieblad van de fabrikant omschrijft dat bij het overschilderen van bestaande lagen van kookverf volstaan kan worden met één laag. Een tweede laag kan aangebracht worden na 2 jaar over een oude niet afgedunde laag. De ideale omstandigheden voor het aanbrengen van Kookverf zijn: droog en bewolkt weer met een relatieve luchtvochtigheid lager dan 95% en een temperatuur hoger dan 0 Celsius. Het rendement is 3 tot 5 l/m2. Als er meerdere lagen aangebracht worden zal de eerste laag 50% verdund moeten worden met zinksulfaat water of een speciaal product van de fabrikant. Afdunnen met water mag in beperkte mate Te snel overschilderen of het aanbrengen van te dikke lagen kan leiden tot afbladderen. Kookverf is een natuurverf. Volgens opgave van de fabrikant worden er geen binding agents (=hechtingsbevorderende stoffen), toegevoegd. Door de fabrikant wordt wel een verbruik opgegeven, maar geen laagdikte of vaste stofgehalte. Dit kan door de fabrikant ook niet worden opgegeven. De verfschade (afbladderen en barstvorming) is vrijwel structureel aangetroffen. Met een vergrotende loupe is zichtbaar dat ook oppervlakken die ogenschijnlijk intact zijn ook verfschade vertonen. Gezien de omvang van de verfschade per gevel kan worden geconcludeerd dat de meest weersbelaste gevels de meeste en de sterkste schade vertonen. Het percentage afbladderen is bij deze gevels het grootst. De schade ontstaat vanuit de grens tussen het vroeg- en het laathout. De fysische en/of de mechanische hechting van de toplagen met de oude kookverflagen is onvoldoende. De toplaag of toplagen komen los van het onderliggende oude verfsysteem. Verf Advies Centrum B.V. 4

5 De wateropnamecapaciteit van het afwerksysteem is groot. Doordat de ondergrond daardoor sneller de omgevingscondities van zijn omgeving aanneemt (evenwichtsvochtgehalte) zal het krimpen en zwellen sneller verlopen. Conclusie Op basis van de inspectie en de verstrekte informatie door de opdrachtgever en de verffabrikant is het Verf Advies Centrum tot de conclusie gekomen dat: De barst- en bladdervorming ontstaan is doordat twee onverdunde lagen kort na elkaar zijn aangebracht. Alleen bij de toepassing van een verdunde eerste laag Kookverf (50% verdund) kan na enkele dagen, volgens opgave van de verffabrikant een tweede onverdunde laag aangebracht worden. De mechanische en/of fysische hechting van de nieuw aangebrachte kookverf onvoldoende is. Het product is een natuurverf waarin chemische bestanddelen, zoals binding agents, ontbreken. De vermelde verdunning en de hoeveelheid verdunning van de eerste laag in het advies van de leverancier en het bestek van de opdrachtgever afwijkt van de productinformatiebladen van de verffabrikant. De eerste verflaag door de leverancier en de opdrachtgever verschillend wordt omschreven. De leverancier omschrijft het plaatselijk behandelen van het kale hout met een maximaal 30% verdunde verflaag. De opdrachtgever omschrijft het geheel behandelen met een maximaal 30% verdunde verflaag. De weersbelasting en vochtgehalte van de ondergrond geen grote invloed heeft gehad op de schade. Over het al dan niet aanbrengen van een te dikke verflaag kan geen uitspraak worden gedaan. Door de fabrikant kunnen geen gegevens verstrekt worden over het vaste stofgehalte van de Kookverf. Zoals uit deze conclusie te lezen is, wordt de verfschade veroorzaakt door, gedeeltelijk een foutief advies. Deels wordt de schade veroorzaakt door het foutief gebruiken van het product Kookverf. Bij dit laatste punt moet worden opgemerkt of er van een aannemer verwacht mag worden dat hij zich in Engelstalige productinformatie verdiept. In de Nederlandse productinformatie wordt over dit punt geen melding gemaakt. Herstel advies De fabrikant geeft op dat de opgetreden schade vaker voorkomt. Gezien de geconstateerde schade wordt door deze geadviseerd om in plaats van Kookverf een ander product te gebruiken, bijvoorbeeld een product op basis van lijnzaadolie. Voordat een nieuw verfsysteem aangebracht wordt, is het van belang dat het oude kookverfsysteem volledig wordt verwijderd. Dit kan bijvoorbeeld door het oppervlak intensief mechanisch te borstelen. Trefwoorden: Barstvorming Kookverf Onderzoek Natuurverf Verfschade Verf Advies Centrum B.V. 5