CDA-imago in steden Meer CDA in de stad? Meer CDA in de buurt!

Transcriptie

1 CDA-imago in steden Meer CDA in de stad? Meer CDA in de buurt! David Veenhof, mei Inleiding In grote steden stemmen weinig Nederlanders op het CDA. Hoe kunnen we dat veranderen? In dit artikel ga ik in op de vraag hoe wij het imago van het CDA kunnen neerzetten om de partij ook in steden een grote volkspartij te laten zijn. Mijn stelling is dat het CDA in steden altijd moet vertellen waarom buurtonderwerpen belangrijk zijn. Op 26 maart 2015 schreef Dave Ensberg-Kleijkers op christendemocraat.nl het artikel Het CDA en de slag om de stad. 1 Hij concludeert dat er nog veel werk aan de christendemocratische winkel is en adviseert onder andere om te investeren in multicultureel talent. Dat ben ik van harte met hem eens. In dit artikel belicht ik een ander deel van ons grote steden probleem, namelijk dat het CDA voor stadse kiezers niet de partij is die hun problemen aanpakt. Ik breng eerst in kaart wat de situatie nu is (2). Vervolgens kijk ik waar de ruimte zit om te groeien volgens een kiezersonderzoek en hoe dit bij het CDA past (3). Aan de hand daarvan bespreek ik hoe het CDA zich het beste zou kunnen profileren om in grote steden mensen naar zich toe te trekken (4). Dat werk ik tot slot uit met concrete standpunten (5). In dit artikel beschrijf ik de positie van het CDA in de vier grootste steden van Nederland. Dit doe ik omdat de grootste steden zich het duidelijkst laten vergelijken, maar ik hoop van harte dat meer stedelijke CDA-afdelingen hun voordeel met dit artikel kunnen doen. Tot slot wil ik Alwin de Jong hartelijk bedanken voor het meedenken bij dit artikel! 1

2 2. Situatie Weinig stemmen Hoe groter de stad hoe minder mensen CDA stemmen, lijkt het soms wel. Ter vergelijking zet ik op een rij wat het CDA de laatste tijd landelijk aan stemmen heeft gekregen en hoe dat in steden was. Bij de Gemeenteraadsverkiezingen in 2014 kreeg het CDA landelijk 14,4% van alle stemmen en bij de Provinciale Statenverkiezingen in 2015 was dat 14,7%. In de vier grootste steden kreeg het CDA de volgende uitslagen. Amsterdam 2,8% in 2014 en 3,3% in 2015 Rotterdam 5,9% in 2014 en 7,9% in 2015 Den Haag 6,7% in 2014 en 7,6% in 2015 Utrecht 6,2% in 2014 en 6,3% in 2015 Dit moeten we toch kunnen veranderen! Wat speelt er? Om erachter te komen waarom mensen in steden weinig CDA stemmen, heb ik gekeken naar een kiezersonderzoek. 2 Dit onderzoek meet hoe tevreden mensen zijn met hun gemeente. De antwoorden van mensen zijn gesplitst in antwoorden van mensen die in een grote stad wonen, mensen die in een kleinere stad wonen en mensen die niet in een stad wonen. Voor de duidelijkheid maak ik in dit artikel alleen onderscheid tussen antwoorden van mensen uit een grote stad en antwoorden van mensen die niet uit een grote stad komen. Ik onderscheid aan de hand van de antwoorden twee groepen onderwerpen: 1) onderwerpen waarbij het verschil maakt of iemand in een stad woont en 2) onderwerpen waarbij het geen verschil maakt waar iemand woont. 1) Onderwerpen waarbij het verschil maakt of iemand wel of niet in een stad woont (voor de vraag hoe tevreden iemand is met zijn gemeente) zijn bijvoorbeeld: - overlast van hangjongeren; - weinig parkeerplaatsen; - verloedering van mijn eigen wijk of buurt en hufterigheid; - respectloos gedrag op straat. Over deze groep onderwerpen zijn mensen uit een stad veel minder tevreden dan mensen die niet in een stad wonen. 2) Onderwerpen waarbij het geen verschil maakt waar iemand woont zijn bijvoorbeeld: - hoge lokale lasten; - het aanpakken van uitkeringstrekkers; - een bureaucratische lokale overheid. Bij deze onderwerpen maakt het niet uit waar mensen wonen voor de vraag of mensen tevreden zijn met hun gemeente. In dit artikel zal ik het verder hebben over onderwerpen uit groep 1), onderwerpen waarbij het verschil maakt of iemand wel of niet in een stad woont. Daar zit de waardevolle informatie voor een antwoord op de vraag hoe het CDA zich in steden beter kan profileren. 2

3 3. Ruimte CDA-onderwerpen Wat kan het CDA in steden met de informatie uit het kiezersonderzoek? Daarvoor is eerst van belang of de eerste groep onderwerpen bevat die het CDA als probleem zou zien en zou willen aanpakken. Wat mij betreft is dat zo. Vanuit de christendemocratische uitgangspunten kunnen we de onderwerpen als probleem zien dat we willen oplossen. Verloedering van wijken zou het CDA willen tegengaan in het kader van rentmeesterschap: we willen een mooie buurt behouden. Niet alleen voor ons zelf, maar ook voor iedereen die er nog in zal komen wonen. Bij overlast door hangjongeren kan het CDA zowel de jongeren als degenen die overlast ervaren aanspreken op wederzijdse solidariteit. Iedereen mag op straat zijn in een levendige buurt. Graag zelfs. Maar je moet wel rekening houden met anderen die last van jouw gedrag kunnen hebben. Vanuit het beginsel van publieke gerechtigheid zou het CDA willen ingrijpen als mensen in hun gedrag te ver gaan. Deze problemen en standpunten zijn voor het CDA niet nieuw. Hier kunnen wij goed mee uit de voeten. Buurtonderwerpen Er is iets opvallends aan de onderwerpen die mensen belangrijk vinden. Dat is dat het allemaal onderwerpen zijn die spelen bij mensen in de buurt. Last van verloedering, hangjongeren en respectloos gedrag op straat heb je in jouw eigen straat. Weinig parkeerplaatsen zijn een probleem als je terug van je werk komt en in jouw buurt is er nergens plek voor je auto. Waar het bij deze onderwerpen vooral om gaat is dat mensen zich prettig willen voelen in hun eigen buurt. Blijkbaar hebben mensen het gevoel dat de gemeente niet genoeg aan deze kleinere onderwerpen doet en dat mensen de problemen niet in eigen hand hebben. Het probleem is enerzijds dat mensen zichzelf niet zien als oplossers van buurtproblemen. Anderzijds houdt de gemeente zich in grote steden misschien te veel bezig met onderwerpen die het niveau van de buurt zijn ontstegen. Dat kan logisch zijn in een grote gemeente, maar dat betekent ook dat buurtonderwerpen op een lager niveau aan de orde moeten komen. Nu worden die onderwerpen namelijk niet aangepakt. In ieder geval niet naar tevredenheid zoals blijkt uit het kiezersonderzoek. Het CDA is de partij om deze onderwerpen aan te kaarten. Het CDA is de partij die zich niet laat meeslepen met grootse ideeën over de stad waarbij mensen in hun eigen buurt ondersneeuwen. Het CDA is dé partij voor de buurt. Dit is vanuit het christendemocratisch gedachtegoed vooral gebaseerd op het beginsel van gespreide verantwoordelijkheid. Dit is het meest bijzondere beginsel om het CDA mee te profileren. Het is niet voor niets dat dit beginsel bij andere politieke stromingen niet terugkomt. Het christendemocratisch gedachtegoed heeft aan verschillende kanten raakvlakken met andere stromingen, maar gespreide verantwoordelijkheid maakt de christendemocratie uniek. Ook om die reden is het een beginsel om te koesteren en campagne mee te voeren. Gespreide verantwoordelijkheid Gespreide verantwoordelijkheid houdt in dat wij verantwoordelijkheden zo laag mogelijk neerleggen. Dit neigt naar het katholieke beginsel van subsidiariteit. 3 Daarnaast houdt gespreide verantwoordelijkheid de vraag in wie problemen zou moeten aanpakken: is de overheid, de gemeente, wel de juiste instantie? Dit neigt naar het protestantse beginsel van soevereiniteit in eigen kring. 4 Vanuit het principe van gespreide verantwoordelijkheid legt het CDA verantwoordelijkheid bij mensen zelf en 3

4 bij maatschappelijke organisaties. Het is in die zin een appel aan mensen om in actie te komen en aan overheden om mensen de ruimte te geven. 5 Zoals H.E.S. Woldring het zo mooi zegt: De christen-democratie ziet het als taak van de overheid de revitalisering van het staatsburgerschap en het civiel burgerschap te bevorderen en de burgerzin te versterken. 6 Dat betekent niet dat de overheid, in dit geval de gemeente, niets moet doen. Vanuit het beginsel van solidariteit kan de gemeente bijvoorbeeld geld van onroerendezaakbelastingen uit de ene wijk gebruiken in een andere wijk waar het meer nodig is. Vanuit het beginsel van publieke gerechtigheid handhaaft de gemeente verder de wet in alle buurten. Zo zijn er veel verschillende voorbeelden te noemen. 7 Belangrijk om te zien is dat het CDA vanuit het beginsel van gespreide verantwoordelijkheid constateert dat het gemeenteniveau te hoog en te abstract is geworden voor problemen op buurtniveau. Het CDA is de partij om de probleemoplossers te vinden de voor de problemen uit paragraaf 2. Op die manier staat het CDA met twee christendemocratische benen in de buurten. Ruim baan voor bevlogenheid en kleinschaligheid! 8 Klinkt goed, zou je zeggen. Waarom stemmen mensen dan toch geen CDA in hun stad? 4. Imago Om gelijk antwoord te geven op de vraag uit de vorige paragraaf: het CDA heeft blijkbaar niet het imago van een partij die met twee benen in de buurten te staat om problemen op te lossen. Dat moeten we veranderen. Hoe profileren we ons nu? We schrijven op wat we willen doen voor de stad en hoe de stad er uit zou moeten zien. Als voorbeeld neem ik de verkiezingsprogramma s van de grote steden voor de gemeenteraadsverkiezingen in Voor de duidelijkheid: ik denk dat er veel goede standpunten in deze verkiezingsprogramma s staan. Het gaat mij niet om de waarde van inhoudelijke standpunten, maar om de manier waarop het CDA wordt gepresenteerd. De verkiezingsprogramma s noemen vooral veel stadsbrede standpunten zoals Een zuinige gemeente met bestuurlijke kwaliteit, werk en economie, Gezin, opvoeden en onderwijs en De stad van sport en cultuur. De verkiezingsprogramma s verwijzen slechts hier en daar naar problemen in de buurt en oplossingen die het CDA daarvoor ziet. Het verkiezingsprogramma van Amsterdam heeft bijvoorbeeld voor het eerst een verwijzing naar buurten in het kader van criminaliteit in de stad 9 en verder waar het CDA pleit voor toekomstige bewoners die samen hun nieuwe buurt vormgeven. 10 Het Rotterdamse verkiezingsprogramma noemt als probleem te hard rijden in een woonwijk met spelende kinderen. 11 CDA Den Haag schrijft dat ze geen achterstandswijken wil. 12 In Utrecht beschrijft het CDA een aantal buurten in de stad dat te maken heeft met een stapeling van problemen. 13 Verwijzen naar hoe mensen problemen in hun eigen buurt ervaren, lijkt soms slechts een voorbeeld voor het stadsbrede probleem. Begrijp me goed, dit zijn allemaal belangrijke onderwerpen. En het zijn onderwerpen waar het CDA in alle steden 4

5 duidelijke keuzes in maakt die passen bij ons gedachtegoed. Maar de vraag die ik nu wil stellen is: wat doen deze onderwerpen voor ons imago? Wat, hoe en waarom Misschien herken je deze drie woorden wel in hun Engelse vertaling. Dan raad ik je aan gelijk door te lezen naar de volgende paragraaf waarin ik deze woorden toepas op het CDA in grote steden. De what, how & why zijn de drie trefwoorden van Simon Sinek. Dit wordt al snel managementtaal. Ik zal daarom gewoon de Nederlandse woorden gebruiken: wat, hoe en waarom. De auteur en spreker Sinek formuleerde de drie woorden een jaar of tien geleden om uit te leggen waarom sommige mensen succesvol zijn. Het gaat daarbij om de manier van communiceren. Succesvolle leiders blijken te inspireren omdat ze hun verhaal anders vertellen dan anderen. Zij vertellen waarom en via hoe vertellen ze wat. Mensen blijken te worden aangetrokken tot waarom een leider iets doet en niet tot wat hij doet. Als je zelf een succesvolle leider wil zijn kun je dit gebruiken. Als je mensen wil boeien, vertel dan waarom je doet wat je doet. Vertel niet je precieze plannen dat inspireert niet. Vertel wel waarom jouw manier van werken zo mooi is. In Sineks eigen woorden: The goal is not to do business with everybody that needs what you have. The goal is to do business with people who believe what you believe. 14 Deze manier van communiceren zou het CDA veel meer kunnen gebruiken, bijvoorbeeld in verkiezingsprogramma s. Uitwerking Als je de verkiezingsprogramma s leest zie je heel veel praktische standpunten op stadsniveau: de wat. Als je die leest krijg je als lezer een goed beeld van degelijke christendemocratische antwoorden op de problemen in de verschillende steden. Maar tussen de regels door lees je dat het CDA een partij is die zich bijna alleen maar bezig houdt met stadsbrede onderwerpen zoals werk, onderwijs, criminaliteit en duurzaamheid. Maar is dit wat ons onderscheidt van andere partijen? Is dit de waarom die wij willen laten doorschemeren? Ik denk het niet. Wat we willen laten doorschemeren, ja zelf van de daken willen schreeuwen, is dat het CDA de partij is om probleemoplossers te vinden de voor buurtproblemen. Dat het CDA met twee benen in de buurten staat! Dit betekent niet dat het CDA geen mening meer heeft over onderwerpen die over de hele stad gaan. Op die punten staan wij er inhoudelijk natuurlijk ook. Qua imago hebben we aan stadsbrede onderwerpen helaas niet zoveel. Potentiële kiezers en herkenbare onderwerpen zitten voor het CDA bij buurtonderwerpen. Mijn voorstel zou zijn: maak wel een stadsbreed plan, maar hou het kort. Heb een antwoord klaar in verkiezingstijd en weet wat je wil als je in de raad zit. Maar steek geen energie in een campagne op deze onderwerpen. Ook niet in een permanente campagne door de tijd heen. Het zijn geen winnende onderwerpen voor ons. Onze ruimte ligt bij mensen in de buurt. Het CDA kan het gevoel terugbrengen dat buurten van ons zijn. Hoe krijgen we meer CDA in de stad? Door meer CDA in de buurt! 5

6 5. Toekomst Imago We weten nu welke boodschap bij het CDA in steden voorop moet staan en in alles zou moeten doorklinken. Altijd moet duidelijk zijn waarom het CDA buurten belangrijk vindt. Dit is het belangrijkste punt dat ik in dit artikel wil maken. Standpunten Maar er is meer. Hoewel het waarom het belangrijkste is, kan het CDA zich vervolgens goed profileren met praktische plannen die alle ruimte geven aan buurten en aan mensen die hart voor hun buurt hebben, de hoe en wat. Deze standpunten verzin ik niet zelf, die heeft de stadse afdelingen al in hun verkiezingsprogramma s staan. Hieruit blijkt wat voor partij het CDA is. Ik noem aan paar voorbeelden van praktische standpunten die laten zien dat het CDA er is voor mensen in de buurt waar ze wonen: Brede buurtscholen in Amsterdam: 15 Schoolgebouwen in woonwijken kunnen ook na sluitingstijd hun onderwijsfunctie behouden. Doordat het openbaar speelterrein is. Of door er bijvoorbeeld s avonds onderwijs of cursussen aan senioren of taallessen voor allochtone inwoners aan te bieden. Buurt bestuurt in Rotterdam: 16 Het initiatief Buurt bestuurt is een goed instrument om bewoners mee te laten denken over de aanpak van problemen in hun wijk. In wijken waar Buurt bestuurt nog niet bestaat en bewoners mee willen denken, wordt dit aangeboden. Buurthuis van de Toekomst in Den Haag: 17 De beweging van welzijn naar een betrokken samenleving is succesvol gebleken. Mensen uit de buurt, van de vereniging en andere vrijwilligers zijn middels het Buurthuis van de Toekomst direct betrokken bij de activiteiten. Zij vormen het hart van de organisatie, niet instellingen of gemeenteambtenaren. Buurtwinkels in Utrecht: 18 De winkels in Utrecht verdienen speciale aandacht. Het zijn de grote trekpleisters van onze binnenstad. En bovendien belangrijk in de buitenwijken. Het CDA vindt dat de detailhandel in Utrecht een steun in de rug mag krijgen, zeker in krachtwijken. De gemeente grijpt in op plekken waar winkelgebieden dreigen te verloederen. Bij het opstellen of wijzigen van bestemmingsplannen van wijken krijgen buurtwinkels de voorkeur boven megawinkels. 6. Samenvatting In grote steden stemmen opvallend weinig mensen op het CDA. Dat kunnen wij veranderen. Onderwerpen die mensen in steden belangrijk vinden zijn onderwerpen die bij mensen in de buurt spelen. Het CDA profileert zich nu echter vooral met brede onderwerpen die over de hele stad gaan. Het is logisch dat we een standpunt innemen over grote, stadsbrede onderwerpen, maar met deze standpunten onderscheiden we onszelf niet heel erg. Het CDA is de aangewezen partij om buurtonderwerpen aan de kaak te stellen. Niet omdat de gemeente deze problemen per se zelf moet oplossen, maar omdat het CDA 6

7 de oplossing in de buurt zelf zoekt. Het CDA legt verantwoordelijkheden zo laag mogelijk neer. Daarbij blijken wij in elke stad al goede ideeën te hebben over hoe we dit kunnen aanpakken. Het CDA zou zich in steden beter kunnen profileren als dé partij die bij mensen in de straat de oplossing vindt. Daarbij zijn concrete standpunten niet het belangrijkst. Het gaat er vooral om dat mensen herkennen waarom het CDA politiek bedrijft. Dat het CDA oplossers in de buurt weet te vinden en verantwoordelijkheden aan mensen zelf geeft. Aan praktische uitwerking hebben we vervolgens geen gebrek: in elke stad zijn er ideeën om het CDA neer te zetten als de partij die buurtenaantrekkelijk en levendig houdt. Laten we in campagnes vertellen waarom we dat doen. Dan groeien we in 2018 in elke stad! Motivaction H.E.S. Woldring, Politieke filosofie van de christen-democratie, uitgeverij DAMON, Budel 2003, p H.E.S. Woldring, Politieke filosofie van de christen-democratie, uitgeverij DAMON, Budel 2003, p G. Buijs, Gespreide verantwoordelijkheid, ruim baan voor bevlogenheid en kleinschaligheid, in: Waardevast, Over de uitgangspunten van het CDA, Wetenschappelijk Instituut voor het CDA, Den Haag 2011, p H.E.S. Woldring, Politieke filosofie van de christen-democratie, Uitgeverij DAMON, Budel 2003, p Bijvoorbeeld Het CDA-gedachtegoed, CDA-bestuurdersvereniging en CDA-partijbureau, Den Haag 2009, p G. Buijs, Gespreide verantwoordelijkheid, ruim baan voor bevlogenheid en kleinschaligheid, in: Waardevast, Over de uitgangspunten van het CDA, Wetenschappelijk Instituut voor het CDA, Den Haag Verkiezingsprogramma CDA Amsterdam , p Verkiezingsprogramma CDA Amsterdam , p Verkiezingsprogramma CDA Rotterdam , p Verkiezingsprogramma CDA Den Haag , p Verkiezingsprogramma CDA Utrecht , p Verkiezingsprogramma CDA Amsterdam , p Verkiezingsprogramma CDA Rotterdam , p. 12, 17 Verkiezingsprogramma CDA Den Haag , p Verkiezingsprogramma CDA Utrecht , p