Tevens is deze proefles ideaal als voorbereiding op de Mad Science workshop Zuren & Basen die via deze link te boeken is.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Tevens is deze proefles ideaal als voorbereiding op de Mad Science workshop Zuren & Basen die via deze link te boeken is."

Transcriptie

1 Lesbrief Zuren & Basen : Voor u ligt een begeleidende lesbrief van Mad Science die u in uw eigen klas kunt gebruiken. De les bevat enkele experimenten die de kinderen zelf in de klas uit kunnen proberen. Bij deze les hoort een filmpje waarin twee professors van Mad Science deze experimenten op een interactieve manier uitleggen. Ideaal voor op het smartboard dus! Tevens is deze proefles ideaal als voorbereiding op de Mad Science workshop Zuren & Basen die via deze link te boeken is. Over Mad Science TV Educate, have fun and make a Difference! Science, (wetenschap & techniek) is de perfecte tool om kinderen iets te leren. We vertellen kinderen niet hoe iets werkt, we laten het zien, sterker nog, ze mogen het zelf doen. Wat leren de kinderen dan? We leren de kinderen de basisbegrippen van wetenschap & techniek zoals beschreven in de kerndoelen. Make a difference: Onderzoek heeft aangetoond dat Mad Science de attitude van kinderen ten opzichte van science positief beïnvloedt. U weet waarschijnlijk wel hoe kinderen reageren op onze diensten! Het boeken van Mad Science past helaas niet altijd op een school. En natuurlijk wil je als leerkracht ook zelf aan de slag. 1 maal per maand zullen wij een nieuwe video op onze website plaatsen. Met bijbehorende lesbrief. Omdat dit de eerste keer is dat wij dit doen staan wij natuurlijk open voor uw commentaar, vragen en verbeterpunten! Het opsturen van een foto of een berichtje naar ons wordt zeer gewaardeerd! Kortom, wij hopen u te voorzien van waardevolle, leuke en educatieve informatie waar u mee verder kunt. Wilt u meer opdrachten. Dan zou u kunnen overwegen om Mad Science in te huren voor een uitdagende workshop! 1

2 PH Regenboog: Doel: De leerlingen maken kennis met de begrippen zuur, base en indicator. Materialen: - 1 rode kool ml natuurazijn g soda (of zuiveringszout) - rasp - zeef - water - 2 glazen - theelepel Procedure: 1) Rasp de rode kool en doe de stukken in het glas met water. Zorg dat de rode kool helemaal onder water staat. 2) Giet het water met de rode kool door de zeef en zorg ervoor dat het allemaal in het andere glas terecht komt. Welke kleur heeft rode kool? 3) Druppel een beetje azijn bij het gekleurde water totdat de kleur verandert. Waarom verandert de kleur? 4) Voeg enkele theelepels soda toe aan het gekleurde water. Waarom verandert de kleur? Laat de kinderen een hypothese maken. Uitleg: Rode kool bevat een kleurstof die oplost in water en kan reageren met zuren, zoals azijn en met basen, zoals soda. Zo n kleurstof noemen we indicator (latijn voor aanwijzer). De kleurstof verandert door het zuur van paars-blauw naar rozerood. Door soda toe te voegen verandert de indicator in eerste instantie terug naar paars-blauw en daarna naar groen. Soda is een base en het chemische tegenovergestelde van een zuur. Door een zuur en een base met elkaar te mengen, maak je water met een restproduct, wat neutraal is. Je kunt nu verder testen welke stoffen nog meer zuur of basisch zijn. 2

3 Lakmoespapier maken Doel: De kinderen maken zelf teststrookjes om de PH-waarde te testen. Materiaal: - Glas rode kool water - witte koffiefilters Procedure: 1) Knip de koffiefilters in stroken van ongeveer 1 cm x 4 cm 2) Drenk de stroken in de rode kool vloeistof. 3) Laat de stroken een tijdje drogen (bijvoorbeeld boven de verwarming) 4) Test thuis verschillende vloeistoffen of ze zuur of basisch zijn, door het papier er heel kort in te dippen. Uitleg: Met het filterpapier kun je de indicator overal mee naartoe nemen om de PHwaarden van vloeistoffen te testen. Door de vloeistof kort aan te raken met het papier, kan de indicator al reageren met het zuur of de base in de vloeistof. Daardoor verkleurt het papier direct! Als je papier al verkleurt in de open lucht, komt dat door een reactie met koolzuurgas, wat ook zuur is! 3

4 Knallende Kurken: Doel: De kinderen leren dat er een reactie optreedt als azijn en zuiveringszout gemengd worden. Door die reactie blijft er water en een restproduct over. Materialen: - 1L Natuurazijn - Bakpoeder of zuiveringszout - Toiletpapier - lege wijnfles met kurk - eetlepel Veiligheidswaarschuwing! Bij dit experiment knalt de kurk van de fles! Houd rekening met de omgeving en voer dit experiment bij voorkeur buiten uit! Neem persoonlijke veiligheidsmaatregelen, zoals het opzetten van een beschermende bril. Procedure: 1) Controleer of de kurk op de fles past. Maak deze eventueel passend door er een stukje af te snijden. 2) Vul de fles (maximaal) voor de helft met azijn. 3) Schep twee eetlepels zuiveringszout op een velletje toiletpapier en vouw de punten van het papier naar elkaar. Draai de punten samen, zodat een pakketje ontstaat. 4) Plaats de fles op een veilige plaats. Laat alle kinderen afstand houden! 5) Klem het pakketje met zuiveringszout in de hals van de fles. Duw daarna de kurk stevig op de fles. 6) Schud één keer kort met de fles als het pakketje nog niet gevallen is. 7) Neem afstand en wacht af 8) Bespreek samen met de kinderen wat er gebeurde. 4

5 Uitleg: Azijn is een zuur en zuiveringszout is een base. Uit deze reactie ontstaan water en een restproduct. ZUUR + BASE WATER + RESTPRODUCT Het restproduct is in dit geval koolzuurdioxide-gas. Net als de belletjes in prik en champagne stijgen deze op en komt er druk op de fles te staan. De druk zoekt het zwakste punt op (de kurk) en ontsnapt. Extra: - Test met het lakmoespapier of de overgebleven vloeistof zuur of basisch is 5

6 Vulkaanuitbarsting Doel: De kinderen krijgen te zien dat azijn en zuiveringszout (of bakpoeder) met elkaar reageren en dat je hier een vulkaan mee kunt maken. Materialen: - Per groepje een fles azijn - Per groepje een eetlepel bakpoeder of zuiveringszout (natriumbicarbonaat) - Per groepje een flesje afwasmiddel - Een flesje rode kleurstof (evt. limonade) - Per groepje een plastic eetlepels - Per groepje een klein flesje of bekertje - Per groepje een plastic bord of dienblad met opstaande rand Procedure: 1) vul de flesjes voor de helft met azijn 2) voeg een scheutje afwasmiddel toe 3) voeg een paar druppels kleurstof toe 4) meng alles goed door te roeren of voorzichtig te schudden 5) voeg als laatste een lepel zuiveringszout toe aan het mengsel Uitleg: Bij de reactie tussen azijn en zuiveringszout ontstaat CO2, ook wel koolzuur of koolstofdioxide genoemd. Het gas stijgt op, maar wordt gevangen in een web van water- en zeepmoleculen. Net als wanneer je een scheetje laat in bad, blijft het gas gevangen tot de bubbel barst. Ieder korreltje zuiveringszout kan veranderen in een belletje, waardoor je zelfgemaakte vulkaan uitbarst en overstroomt met rood schuim! Tijdens het bakken van een cake worden de belletjes die ontstaan uit het bakpoeder gevangen in het deeg. Daardoor wordt de cake lekker luchtig en mals. 6

7 Meer te doen: Rekenen: - Meet in een grote maatbeker verschillende hoeveelheden azijn af en meng dit met vaste hoeveelheden afwasmiddel en zuiveringszout. Meet hoe hoog het schuim in de maatbeker komt en bereken het volume van het gas. - Schep verschillende hoeveelheden zuiveringszout in ballonnen en plaats deze over flessen met vaste hoeveelheden azijn. Door de ballon op te tillen, valt het zuiveringszout in de azijn en ontstaat er gas. Bepaal welke hoeveelheid zuiveringszout het meeste gas produceert. De ballonnen kunnen gewogen worden op een balans, om te meten hoeveel gas er per hoeveelheid zuiveringszout ontstaat. - De resultaten van de experimenten met verschillende hoeveelheden kunnen door de leerlingen in een tabel of grafiek gezet worden. Taal: - Bespreek de begrippen zuur, base en indicator. - De leerlingen kunnen een verslag schrijven van hun experiment. Echte wetenschappers gebruiken altijd de volgende indeling: o Inleiding (wat wil je onderzoeken?) o Verwachting (wat denk je dat er gaat gebeuren o Materialen (wat heb je nodig?) o Methode (wat ga je doen?) o Conclusie (wat is er gebeurd?) o Samenvatting (alles in het kort) - Houd een vraaggesprek over het nut van zuur (prik in frisdrank, zure snoepjes, conserveermiddel (citroensap), maagzuur, etc.) en evt. basen (schoonmaakmiddel (loog), maagzuurremmers) Kunst / creativiteit: - Drenk een vel papier in een indicator (rode koolsap). Droog het en maak er een kunstwerk van door er andere vloeistoffen op te druppelen of te smeren. - Bewaar rode koolsap in een plantenspuit. Schrijf of teken met citroensap of azijn op een vel papier. Laat dit drogen. Besproei het met de plantenspuit en kijk wat er gebeurt. - Bouw een raket van een lege toiletrol. Lijm een fotobusje vast in de onderkant, met de opening naar beneden. Doe wat azijn in het busje en een propje toiletpapier met zuiveringszout. Plaats het dopje erop en zet de raket op de grond. 7

8 Snelcursus Een zuur is een stof die, opgelost in water, een proton of waterstof-ion kan afstaan (H + ). Een base is een stof die, opgelost in water, een hydroxide-ion kan vormen (OH - ). De ionen kunnen verbindingen aangaan met moleculen van andere stoffen of delen daarvan. Een zuur-base reactie is dan ook de volgende som: H + OH = H 2 O (water) Een indicator bestaat vaak uit één of meerdere kleurstoffen die sterk reageren met zuren en/of basen. Voorbeelden daarvan zijn lakmoes of anthocyaan (de kleurstof in rode kool en bloedsinaasappelen). De kleur van de indicator verandert omdat de moleculen een andere golflengte van zichtbaar licht weerkaatsen na de reactie. Met de kleurverschillen kan de ph van een stof bepaald worden. De term ph staat voor de potentie (p) van waterstof (H). Een ph neutrale vloeistof, zoals water, heeft bij kamertemperatuur een ph van 7. Een lagere waarde geeft een zuur aan en een hogere waarde een base. Mensen kunnen heel goed zuren waarnemen door te proeven. Azijn en citroenzuur worden vaak gebruikt in voeding. Behalve voor de zure smaak worden ze ook gebruikt om de moleculen van het eten te veranderen. Citroenzuur kan ervoor zorgen dat fruit minder snel bruin kleurt. Ook kan het vis garen, door de eiwitten in het vlees te denatureren. De vis hoeft dan niet zo lang te bakken en blijft lekker mals. Een appeltje in de rode kool geeft net genoeg zuur om alles mooi rood te kleuren. 8

9 Notities: 9

Over Mad Science TV WWW.MADSCIENCE.ORG/NEDERLAND. Lesbrief Materie :

Over Mad Science TV WWW.MADSCIENCE.ORG/NEDERLAND. Lesbrief Materie : Lesbrief Materie : Voor u ligt een begeleidende lesbrief van Mad Science die u in uw eigen klas kunt gebruiken. De les bevat enkele experimenten die de kinderen zelf in de klas uit kunnen proberen. Bij

Nadere informatie

Leerlingeninstructie: Zuren en basen in de keuken

Leerlingeninstructie: Zuren en basen in de keuken Leerlingeninstructie: Zuren en basen in de keuken Introductie Wat eet je? Wat drink je? Welke producten gebruik je tijdens je verzorging? Welke producten worden er bij jou thuis gebruikt om schoon te maken?

Nadere informatie

De proefjeskist. Wat moet er voor de les gebeuren:

De proefjeskist. Wat moet er voor de les gebeuren: De proefjeskist De proefjeskist is een kist waarin alle benodigdheden zitten om zes scheikundige/biologische proefjes te doen. De proefjes worden door groepjes in circuit vorm uitgevoerd. De kist is bedoeld

Nadere informatie

Tevens is deze proefles ideaal als voorbereiding op de Mad Science workshop Elektriciteit die via deze link te boeken is.

Tevens is deze proefles ideaal als voorbereiding op de Mad Science workshop Elektriciteit die via deze link te boeken is. Lesbrief Elektriciteit : Voor u ligt een begeleidende lesbrief van Mad Science die u in uw eigen klas kunt gebruiken. De les bevat enkele experimenten die de kinderen zelf in de klas uit kunnen proberen.

Nadere informatie

Doktor Proktor lesbrief groep 3-4. behorend bij de verteltheatervoorstelling: 'Doktor Proktor's Schetenpoeder' door Marjo Dames/ Sterk-Verhaal

Doktor Proktor lesbrief groep 3-4. behorend bij de verteltheatervoorstelling: 'Doktor Proktor's Schetenpoeder' door Marjo Dames/ Sterk-Verhaal Doktor Proktor lesbrief groep 3-4 behorend bij de verteltheatervoorstelling: 'Doktor Proktor's Schetenpoeder' door Marjo Dames/ Sterk-Verhaal 1 Voorbereiding Samen met uw groep gaat u naar de Verteltheatervoorstelling

Nadere informatie

Tevens is deze proefles ideaal als voorbereiding op de Mad Science workshop Structuren en Hefbomen die via deze link te boeken is.

Tevens is deze proefles ideaal als voorbereiding op de Mad Science workshop Structuren en Hefbomen die via deze link te boeken is. Lesbrief Structuren en Hefbomen : Voor u ligt een begeleidende lesbrief van Mad Science die u in uw eigen klas kunt gebruiken. De les bevat enkele experimenten die de kinderen zelf in de klas uit kunnen

Nadere informatie

Experiment 1: Een wolk in een fles

Experiment 1: Een wolk in een fles Experiment 1: Een wolk in een fles Materiaal: een stevige plastic fles van 2 liter (bijvoorbeeld een colafles) drie lucifers lauwwarm water Welke stoffen gaan we op elkaar laten reageren? Wat zal het effect

Nadere informatie

onderzoek water opdrachtkaart Onderdeel A les 5-6.6

onderzoek water opdrachtkaart Onderdeel A les 5-6.6 Onderdeel A 1. 2. 3. 4. 5. Lees de opdracht. Noteer de verwachting. Voer het onderzoek uit. Noteer het resultaat. Noteer de verklaring. - twee glazen - bol dikke wol - schaar - liniaal - viltstift, donkere

Nadere informatie

Een stof heeft altijd stofeigenschappen. Door hier gebruik van te maken, kun je stoffen makkelijk scheiden.

Een stof heeft altijd stofeigenschappen. Door hier gebruik van te maken, kun je stoffen makkelijk scheiden. Stoffen scheiden Schrijf bij elke proef steeds je waarnemingen in je schrift. Bij het doen van experimenten is het belangrijk dat je goed opschrijft wat je hebt gedaan, zodat andere mensen jouw experiment

Nadere informatie

Docentenhandleiding: Zuren en basen in de keuken

Docentenhandleiding: Zuren en basen in de keuken Docentenhandleiding: Zuren en basen in de keuken Introductie Om de leerlingen bewuster te maken van het feit dat zuren en basen overal om ons heen zijn, kunnen we deze practica uitvoeren met voornamelijk

Nadere informatie

Bronnen. Meer info. Naam: Co-wetenschapp(st)er: Klas:

Bronnen. Meer info. Naam: Co-wetenschapp(st)er: Klas: Bronnen - Het grote experimenteerboek, uitgeverij Deltas, 2003 - Aan de slag met Findus, uitgeverij Davidsfonds/Infodok, 2000 - Grasspriet Themadossier 4 Tuinbouw, Plattelandsklassen vzw Meer info Telefoon:

Nadere informatie

De TOA heeft een aantal potjes klaargezet. In sommige potjes zit een oplossing, in andere potjes zit een vaste stof.

De TOA heeft een aantal potjes klaargezet. In sommige potjes zit een oplossing, in andere potjes zit een vaste stof. OPDRACHT 9 Practicum Om je kennis van de scheidingsmethoden en oplosbaarheid te vergroten volgen hieronder een aantal proeven. Ook krijg je een proef over indicatoren / reagens. Met behulp daarvan kun

Nadere informatie

Allereerst moeten we natuurlijk de benodigdheden klaarzetten, dus laten we beginnen bij stap 1. Stap 1: het klaarzetten van de benodigdheden:

Allereerst moeten we natuurlijk de benodigdheden klaarzetten, dus laten we beginnen bij stap 1. Stap 1: het klaarzetten van de benodigdheden: Zelf bio-co 2 maken Door: Cichlid Zoals beloofd hier het uitgebreide fotoverslag over het maken van bio co2 in flesformaat. Zoals jullie allemaal weten hebben planten voedingsstoffen nodig. Hoofdzakelijk

Nadere informatie

R eptenboek van Nikko en Co

R eptenboek van Nikko en Co R eptenboek van Nikko en Co Receptenboek van Nikko en co Inleiding O nze Chemiebende is er in geslaagd tijdens een bedrijfsbezoek een paar geheime recepten voor badproducten te ontfutselen. Nikko, Kloortje,

Nadere informatie

Onderzoeksformulier KRENTEN

Onderzoeksformulier KRENTEN 1.2 Onderzoeksvraag Waardoor bewegen krenten op en neer in een mengsel van water, azijn en soda? 2.1 Materiaallijst Voor dit onderzoek heb je nodig: o twee bekerglazen o 300 ml water o 100 ml azijn o een

Nadere informatie

1e klas. BiNaSch slootwateronderzoek. Deze reader is van: Scala Rietvelden Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas. Klas:.

1e klas. BiNaSch slootwateronderzoek. Deze reader is van: Scala Rietvelden Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas. Klas:. 1e klas BiNaSch slootwateronderzoek Deze reader is van: Klas:. Docent: Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas Waterkwaliteit In deze lessencyclus ga je naar de kwaliteit van het water van

Nadere informatie

Wat is CO2? (koolstofdioxide) een gas is dat in de lucht zit, net als zuurstof. ervaren of je CO 2

Wat is CO2? (koolstofdioxide) een gas is dat in de lucht zit, net als zuurstof. ervaren of je CO 2 Klimaatverandering 7 en 8 2 Wat is CO2? Proefjes Doelen Begrippen Materialen De leerlingen: weten dat (koolstofdioxide) een gas is dat in de lucht zit, net als zuurstof ervaren of je kan zien, ruiken en

Nadere informatie

High tea recepten voor Pasen

High tea recepten voor Pasen High tea recepten voor Pasen Vegan Pasen Voor veel mensen draait Pasen om ei. Helaas komt er een hoop leed en onrecht kijken bij de ei-inustrie. Daarom is Pasen bij ons altijd ei-vrij. Omdat we van lekker

Nadere informatie

Laat de kinderen ook opzoeken in een woordenboek en/of spreekwoorden boek

Laat de kinderen ook opzoeken in een woordenboek en/of spreekwoorden boek Voorbereiding: Materialen verzamelen Voor de les alles al klaarzetten. De tafels in groepjes van vier zetten zodat je elk proefje eventueel twee keer kan klaar leggen. De werkbladen kopiëren De opdrachtvellen

Nadere informatie

Voer deze proefjes alleen uit met je juf of meester erbij.

Voer deze proefjes alleen uit met je juf of meester erbij. Voer deze proefjes alleen uit met je juf of meester erbij. Waxinelichtje en een glas - Een waxinelichtje - Een schoteltje - Een lucifer - Een glas Zet in het midden van de kring een schoteltje neer met

Nadere informatie

Hoofdstuk 3: Water, zuren en basen

Hoofdstuk 3: Water, zuren en basen Hoofdstuk 3: Water, zuren en basen NaSk II Vmbo 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 3: Water, zuren en basen NaSk II 1. Bouw van materie 2. Verbranding 3. Water, zuren en basen 4. Basis chemie voor beroep

Nadere informatie

Doezijde. Zelf verf maken. Wat ga je doen? Je gaat zelf verf maken en hier ook mee verven!

Doezijde. Zelf verf maken. Wat ga je doen? Je gaat zelf verf maken en hier ook mee verven! Doezijde Zelf verf maken Wat ga je doen? Je gaat zelf verf maken en hier ook mee verven! Wat heb je nodig? Spullen Kwast of penseel Vel wit A4 papier om op te verven 4 schaaltjes Limonadeglas 4 theelepeltjes

Nadere informatie

Lucht Niet niets 9-11. Auteur: Christian Bertsch. jaar. Benaming van de activiteit:

Lucht Niet niets 9-11. Auteur: Christian Bertsch. jaar. Benaming van de activiteit: 9-11 jaar Benaming van de activiteit: Lucht Niet niets Wetenschappelijke inhoud: Natuurkunde Beoogde concepten: Dichtheid van vaste stoffen en vloeistoffen Beoogde leeftijdsgroep: 9-11 jaar oud Duur van

Nadere informatie

Ik plaats mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde.

Ik plaats mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde. De regenboog God heeft een boog in de wolken geplaatst om ons aan het verbond te laten herinneren. Er zal nooit meer zo n grote zondvloed komen, dat heel de aarde onder water staat. Laten we een regenboog

Nadere informatie

neutraal 13 geel vergelijk jouw data Hortensia ph-waarde

neutraal 13 geel vergelijk jouw data Hortensia ph-waarde ph-waarde vergelijk jouw data kraanwater Zuur is slecht voor je tanden. Het maakt je tandglazuur zacht... en dat harde glazuur beschermt nu juist tegen gaatjes. melk citroensap koffie frisdrank neutraal

Nadere informatie

Je onderzoekt de zuurgraad van de grond of het water in jouw buurt. Citroenen en frisdranken zijn zuur, dat kun je proeven.

Je onderzoekt de zuurgraad van de grond of het water in jouw buurt. Citroenen en frisdranken zijn zuur, dat kun je proeven. Hoe schoon is de lucht die je inademt? Is zwemwater hetzelfde als drinkwater? Zitten er veel of weinig microben in de grond? En wat betekent dat? Ontdek hoe gezond jouw buurt is en wat je zelf kan doen

Nadere informatie

Bekers vastzuigen met koffiefilter

Bekers vastzuigen met koffiefilter A1 1 Bekers vastzuigen met koffiefilter 2 bekers 1 koffiefilter 1 schaar 1 waxinekaarsje Lucifers Waarom gaat het kaarsje uit? Hoe kan het dat je de onderste beker op kunt tillen zonder deze aan te raken

Nadere informatie

Gisten en wafels... Doe - activiteit Doe - activiteit

Gisten en wafels... Doe - activiteit Doe - activiteit 1 Gisten en wafels... OPDRACHT 1: Om goed te kunnen onderzoek wat gisten zijn, gaan we eerst wafels onderzoeken. Je hebt hiervoor 2 soorten deeg nodig... Maak het deeg zoals voorzien in de receptjes. Recept

Nadere informatie

Zelf je schoonmaakmiddelen maken!

Zelf je schoonmaakmiddelen maken! Workshop Zelf je schoonmaakmiddelen maken! Waspoeder Vloeibaar wasmiddel Wasverzachter Afwasmiddel Tapijtreiniger Allesreiniger Vlekweg voorbehandelmiddel Natuurlijk schoonmaken Waspoeder 60 gram totaal

Nadere informatie

A. VEILIGHEIDSINSTRUCTIES

A. VEILIGHEIDSINSTRUCTIES Kit om een vulkaan te maken A. VEILIGHEIDSINSTRUCTIES 1. Gelieve deze richtlijnen door te nemen vooraleer van start te gaan. 2. Toezicht en hulp van een volwassene zijn aanbevolen. 3. Bestemd voor kinderen

Nadere informatie

TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE. Hoofdthema: Voeding Onderwerp : limonade maken Doelgroep: 1 e gr

TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE. Hoofdthema: Voeding Onderwerp : limonade maken Doelgroep: 1 e gr TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE Hoofdthema: Voeding Onderwerp : limonade maken Doelgroep: 1 e gr Timing: 1 lestijd De les in het kort: De leerlingen maken limonade. Het maken van limonade is

Nadere informatie

5 Water, het begrip ph

5 Water, het begrip ph 5 Water, het begrip ph 5.1 Water Waterstofchloride is een sterk zuur, het reageert als volgt met water: HCI(g) + H 2 0(I) Cl (aq) + H 3 O + (aq) z b Hierbij reageert water als base. Ammoniak is een zwakke

Nadere informatie

Citroentaart. Ingrediënten: 250 g zanddeeg sap van 3 citroenen 3 eieren 25 g maïzena 180 g suiker 220 g boter fijn geraspte schil van 1 citroen

Citroentaart. Ingrediënten: 250 g zanddeeg sap van 3 citroenen 3 eieren 25 g maïzena 180 g suiker 220 g boter fijn geraspte schil van 1 citroen 250 g zanddeeg sap van 3 citroenen 3 eieren 25 g maïzena 180 g suiker 220 g boter fijn geraspte schil van 1 citroen Citroentaart Verwarm de oven voor op 200 C. Rol het deeg uit en leg in de beboterde of

Nadere informatie

3. Snij ondertussen de wortel, prei, en selderij klein en spoel deze schoon. 4. Prak het gehakt plat met een vork en kruid het gehakt met wat maggi.

3. Snij ondertussen de wortel, prei, en selderij klein en spoel deze schoon. 4. Prak het gehakt plat met een vork en kruid het gehakt met wat maggi. GROENTESOEP Bouillon Wortelen Selderij Prei Gehakt Soepvlees Maggi Vermicelli GROENTESOEP 1. Breng de bouillon aan de kook. 2. Snij het soepvlees klein. 3. Snij ondertussen de wortel, prei, en selderij

Nadere informatie

BOUW JE EIGEN WEERSTATION

BOUW JE EIGEN WEERSTATION BOUW JE EIGEN WEERSTATION Als je wilt weten wat voor weer het is, dan moet je de verschillende weerselementen kunnen meten. Met enkele heel gewone dingen kan je jouw eigen weerstation bouwen. De thermometer

Nadere informatie

VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN

VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN Naam: Klas: VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN EEN KIJKJE NAAR KEEK INLEIDING Cake is een eenvoudige gebaksoort. Hoewel het woord "cake" in Engelstalige landen een verzamelnaam voor 'gebak' of 'taart'

Nadere informatie

Werkboekje Grote Wetenschapsdag

Werkboekje Grote Wetenschapsdag Werkboekje Grote Wetenschapsdag Als je alles ingevuld hebt - > inleveren bij je leerkracht. Naam: Klas: _ School: Start van de dag - > Video Wat vond je van de video? Heb jij een eigen vraag kunnen bedenken?

Nadere informatie

Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test.

Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test. Bereiding en eigenschappen van CO 2 Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test. 1.1 Onderzoeksvraag Hoe kunnen we CO 2 aantonen? 1.2 Mogelijke hypothesen 1.2.1 Geen interactie: Er vormt zich

Nadere informatie

Bosbessen Pruimentaart

Bosbessen Pruimentaart Bosbessen Pruimentaart Deeg: 150 gr bloem 1 ½ tl bakpoeder 1 tl zout 50 gr boter 50 gr bruine suiker 75 gr boter Vulling: 200 gr suiker 1 ei 1 tl vanille-extract of 1 zakje vanillesuiker 175 ml melk 4

Nadere informatie

Biologische tandpasta maken (1)

Biologische tandpasta maken (1) Biologische tandpasta maken (1) Materiaal Baking soda Etherische muntolie Afsluitbaar potje Stappenplan 1) Doe 2 eetlepels de baking soda in een afsluitbaar potje 2) Voeg 2 druppeltjes muntolie toe 3)

Nadere informatie

Scheikunde SE2. Hoofdstuk 8

Scheikunde SE2. Hoofdstuk 8 Scheikunde SE2 Hoofdstuk 8 Paragraaf 2 Indicatoren: stoffen waarmee je kunt bepalen of een oplossing zuur of basisch is. Zuur: als een oplossing een ph heeft van minder dan 7. Basisch: als een oplossing

Nadere informatie

Lanceer een raket met behulp van een chemische reactie tussen bakpoeder en azijn.

Lanceer een raket met behulp van een chemische reactie tussen bakpoeder en azijn. Groep 5 & 6 Team van maximaal 4 leerlingen Lesbrief voor leerkracht Uitdaging Lanceer een raket met behulp van een chemische reactie tussen bakpoeder en azijn. Inleiding Het thema van het Techniek Toernooi

Nadere informatie

bij vraag 2 Hoeveel munten er in het glas passen ligt aan de grootte van de munten en aan het glas.

bij vraag 2 Hoeveel munten er in het glas passen ligt aan de grootte van de munten en aan het glas. NAO proefjes Antwoorden werkbladen en extra informatie 1. Munten in borrelglaasje munten Het glas is eigenlijk te vol met, maar het stroomt niet over. Het in het glas staat bol, het komt er boven uit.

Nadere informatie

Hoekenwerk sector Chemie en kunststoffen opdracht 1

Hoekenwerk sector Chemie en kunststoffen opdracht 1 Hoekenwerk sector Chemie en kunststoffen opdracht 1 Beroep Laborant (voor de leerkracht) Omschrijving van het beroep Het labo is het kloppend hart van de chemie. Alle chemische producten die in het proces

Nadere informatie

Dit is het Receptenboek van Luc van Kessel.

Dit is het Receptenboek van Luc van Kessel. Dit is het Receptenboek van Luc van Kessel. Er staan recepten in die ik lekker vind, kijk maar eens! Deze recepten kunnen jullie zelf bakken/maken. Als je deze recepten wil maken duurt het minimaal 10

Nadere informatie

Doelstelling: Op het einde van de activiteit moeten de kinderen tot het volgende in staat zijn: Micropipetten en multititerplaten gebruiken

Doelstelling: Op het einde van de activiteit moeten de kinderen tot het volgende in staat zijn: Micropipetten en multititerplaten gebruiken 9-11 jaar Wetenschappelijke inhoud: Chemie Beoogde concepten/vaardigheden: Zure, neutrale en basische substanties. Basisconcepten binnen de chemie en het belang van deze concepten in het dagdagelijkse

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde havo 2008-I

Eindexamen scheikunde havo 2008-I Beoordelingsmodel Uraan 1 maximumscore 2 aantal protonen: 92 aantal neutronen: 146 aantal protonen: 92 1 aantal neutronen: 238 verminderen met het aantal protonen 1 2 maximumscore 2 UO 2 + 4 HF UF 4 +

Nadere informatie

Papier recyclen. Inlage

Papier recyclen. Inlage Inlage A1 Papier maken Voor deze opdracht heb je de volgende materialen nodig: A - 1 Drielenzige loep B - 3 Bladen viltpapier C - 1 Reinigingsdoek D - 1 Zeef E - 1 Scheprand F - Stapel oude kranten G -

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een indicatordoekje op drie manieren van kleur doen veranderen? Dit van rood naar blauw en weer naar rood?

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een indicatordoekje op drie manieren van kleur doen veranderen? Dit van rood naar blauw en weer naar rood? Blauw op drie wijzen 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een indicatordoekje op drie manieren van kleur doen veranderen? Dit van rood naar blauw en weer naar rood? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aan de hand van chemische reacties een oplossing de kleuren van een stoplicht krijgen?

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aan de hand van chemische reacties een oplossing de kleuren van een stoplicht krijgen? Chemisch stoplicht 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aan de hand van chemische reacties een oplossing de kleuren van een stoplicht krijgen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment

Nadere informatie

Creatieve Workshop rond feestdagen

Creatieve Workshop rond feestdagen Creatieve Workshop rond feestdagen Creatieve Workshop rond feestdagen... 1 Eiwitarme marsepein verwerken tot leuke figuurtjes... 2 Recept marsepein... 2 Kleuren van marsepein... 3 Recept suikerlijm...

Nadere informatie

Ph-meting voedingsmiddelen

Ph-meting voedingsmiddelen Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Martine Leuvelink 04 march 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/59745 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Forensische Chemie in groep 7/8

Forensische Chemie in groep 7/8 Forensische Chemie in groep 7/8 [Technasium] Scheikunde op de basisschool? Dat kan! Met stoffen die in elke supermarkt te krijgen zijn. Een spannend en uitdagend project voor aanstormende detectives! Korte

Nadere informatie

Wist je dat. Bitter Zuur Zout Zoet. ... de bobbeltjes op je tong je smaakpapillen zijn. Hiermee proef je of iets bitter, zuur, zout of zoet is.

Wist je dat. Bitter Zuur Zout Zoet. ... de bobbeltjes op je tong je smaakpapillen zijn. Hiermee proef je of iets bitter, zuur, zout of zoet is. Wist je dat... de bobbeltjes op je tong je smaakpapillen zijn. Hiermee proef je of iets bitter, zuur, zout of zoet is. Bitter Zuur Zout Zoet... mensen vroeger dachten dat suiker geluk bracht. En nog steeds

Nadere informatie

5, waar gaat dit hoofdstuk over? 1.2 stoffen bij elkaar: wat kan er gebeuren? Samenvatting door een scholier 1438 woorden 31 maart 2010

5, waar gaat dit hoofdstuk over? 1.2 stoffen bij elkaar: wat kan er gebeuren? Samenvatting door een scholier 1438 woorden 31 maart 2010 Samenvatting door een scholier 1438 woorden 31 maart 2010 5,6 15 keer beoordeeld Vak Scheikunde Scheikunde Hoofdstuk 1 stoffen bij elkaar 1.1 waar gaat dit hoofdstuk over? Als je 2 stoffen bij elkaar doet

Nadere informatie

Scheikundige begrippen

Scheikundige begrippen Scheikundige begrippen Door: Ruby Vreedenburgh, Jesse Bosman, Colana van Klink en Fleur Jansen Scheikunde begrippen 1 Chemische reactie Ruby Vreedenburgh Overal om ons heen vinden er chemische reacties

Nadere informatie

Tomatensoep. Eet smakelijk. Muffins. Nodig:

Tomatensoep. Eet smakelijk. Muffins. Nodig: Tomatensoep Nodig: 1 liter water. 1 kilo rijpe tomaten. 2 groentebouillonblokjes. 1 prei of klein zakje soepgroente. Vermicelli. 1. Doe het water in de pan en breng het aan de kook. 2. Was en snij de tomaten

Nadere informatie

endotherme reactie met soda

endotherme reactie met soda endotherme reactie met soda 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we temperaturen behalen onder de nul graden Celsius m.b.v. dinatriumcarbonaat? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Endo-energetisch

Nadere informatie

Voel je dat ook als je met je hand van boven naar beneden zwaait of cirkels in de lucht maakt?

Voel je dat ook als je met je hand van boven naar beneden zwaait of cirkels in de lucht maakt? Dit werkblad is van: PROEF 1 Opdracht 1.1 Ochtendgymnastiek Als ik mijn hand heen en weer zwaai, dan voel ik; Dat komt volgens mij door; Voel je dat ook als je met je hand van boven naar beneden zwaait

Nadere informatie

1. Je schilt een kg kruimige aardappels en deze snijd je in kleine stukken.

1. Je schilt een kg kruimige aardappels en deze snijd je in kleine stukken. Aardappelpuree : Ingrediënten 1 kg kruimige aardappels 150 ml melk 25 g boter nootmuskaat Aardappelpuree : Bereidingswijze 1. Je schilt een kg kruimige aardappels en deze snijd je in kleine stukken. 2.

Nadere informatie

bospaddenstoelensoep

bospaddenstoelensoep bospaddenstoelensoep * VOORBEREIDEN (dag voor het kerstdiner): * Week de gedroogde paddenstoelen 15 minuten in water. * Snipper de ui en pers of snijd de knoflook fijn. Snijd de bleekselderij in kleine

Nadere informatie

Proefjes: overzicht. Dit doe je beter buiten. Doe dit niet zonder de juf/meester.

Proefjes: overzicht. Dit doe je beter buiten. Doe dit niet zonder de juf/meester. Proefjes: overzicht 1 De Toverpostkaart 2 Zonder handen 3 Bloempje water geven 4 Harder blazen! 5 Ping... Pong...? 6 Onzichtbare lijm 7 Ik zie, ik zie,... Zie ik nog goed? 8 Maak je eigen helikopter Dit

Nadere informatie

Oplosbaarheid van CO2 in water aantonen bij verschillende temperaturen 10 C 10 C

Oplosbaarheid van CO2 in water aantonen bij verschillende temperaturen 10 C 10 C Oplosbaarheid van CO 2 in water aantonen bij verschillende temperaturen Materiaal: (Titratie) A - Statief + klemmen - Buret - Thermometer - Bekerglas 250 / 500ml - Ijs - Gedestilleerd water => 10 C - Fenolftaleïne

Nadere informatie

Stofveranderingen in 9 projecten 90 proeven Proefjes met lekkere, (on)gezonde voedingsmiddelen

Stofveranderingen in 9 projecten 90 proeven Proefjes met lekkere, (on)gezonde voedingsmiddelen Stofveranderingen in 9 projecten 90 proeven Proefjes met lekkere, (on)gezonde voedingsmiddelen maandag 11 mei 2015 Begeleiding: F. Poncelet Filip.Poncelet@khlim.be + 20 studenten lerarenopleiding BASO

Nadere informatie

Multifunctioneel Milieuvriendelijk Zachtvoorhetlichaam Goedvooruwportemonnee Ruimtebesparend NUOOKINNEDERLANDVOORDELIGVERKRIJGBAAR

Multifunctioneel Milieuvriendelijk Zachtvoorhetlichaam Goedvooruwportemonnee Ruimtebesparend NUOOKINNEDERLANDVOORDELIGVERKRIJGBAAR Multifunctioneel Milieuvriendelijk Zachtvoorhetlichaam Goedvooruwportemonnee Ruimtebesparend NUOOKINNEDERLANDVOORDELIGVERKRIJGBAAR Meer informatie - Een lijst met enkele schadelijke chemicaliën: Engels:

Nadere informatie

ph bepalen m.b.v. rode koolsap

ph bepalen m.b.v. rode koolsap ph bepalen m.b.v. rode koolsap 1. Onderzoeksvraag Hoe kun je rode koolsap gebruiken om te bepalen of een oplossing zuur, neutraal of basisch is? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat?

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat? blauw geheimschrift 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Indicator (een stof waarmee we

Nadere informatie

Kleurrijk schilderij maken met rode koolsap

Kleurrijk schilderij maken met rode koolsap Kleurrijk schilderij maken met rode koolsap 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een kleurrijk schilderij maken met melk en rode koolsap? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment ph, zuur,

Nadere informatie

Pannenkoeken (4 personen) Ingrediënten: 500 gram Leemansmolen tarwebloem 1 liter melk 4 à 5 eieren een beetje zout boter om te bakken

Pannenkoeken (4 personen) Ingrediënten: 500 gram Leemansmolen tarwebloem 1 liter melk 4 à 5 eieren een beetje zout boter om te bakken Recepten Pannenkoeken (4 personen) 500 gram Leemansmolen tarwebloem 1 liter melk 4 à 5 eieren Mix de bloem, het zout, de eieren en de helft van de melk in een kom tot een glad beslag. Meng de resterende

Nadere informatie

lesbrieven avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel leerlingenbestand Lesbrief 1: Opdracht 1: Maak een energieweb

lesbrieven avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel leerlingenbestand Lesbrief 1: Opdracht 1: Maak een energieweb lesbrieven leerlingenbestand Lesbrief 1: Sunny Opdracht 1: Maak een energieweb Opdracht 2: Teken Sunny de elektrische auto Opdracht 3: De zonnetoren avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel Opdracht

Nadere informatie

Gemaakt door. Datum 13 oktober. Gebruikte materialen. Gebruikte gereedschappen beitel en een hamer schroevendraaier. ? Hoe je een tv uit elkaar haalt

Gemaakt door. Datum 13 oktober. Gebruikte materialen. Gebruikte gereedschappen beitel en een hamer schroevendraaier. ? Hoe je een tv uit elkaar haalt 71.1.4eirs Gemaakt door Datum 13 oktober David Floor en Lucas tv Gebruikte gereedschappen beitel en een hamer schroevendraaier Weet je? Hoe je een tv uit elkaar haalt TIP1: HET IS SUPER TIP 2: BEGIN AAN

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting door K. 1077 woorden 22 maart 2016 6,1 9 keer beoordeeld Vak Scheikunde Impact 3 vwo Scheikunde hoofdstuk 1 + 2 Paragraaf 1: Stoffen bijv. Glas en hout,

Nadere informatie

Salade van zoete aardappel met grapefruit, gemarineerde tomaat en zalm uit de oven.

Salade van zoete aardappel met grapefruit, gemarineerde tomaat en zalm uit de oven. Salade van zoete aardappel met grapefruit, gemarineerde tomaat en zalm uit de oven. Rauwe zalm in plakjes gesneden Rode grapefruit Gemarineerde tomaat Klein uitje Zoete aardappelblokjes Maken; Bak de gesneden

Nadere informatie

Heel wat jongeren houden van frisdrank. We willen er nu zelf een maken.

Heel wat jongeren houden van frisdrank. We willen er nu zelf een maken. Frisdrank Toepassingsgebieden: Voeding/Biochemie Informatie en communicatie. Heel wat jongeren houden van frisdrank. We willen er nu zelf een maken. Jouw opdracht: bedenk en ontwikkel een nieuwe frisdrank.

Nadere informatie

Onderzoeksopdrachten. Brood leeft!

Onderzoeksopdrachten. Brood leeft! Onderzoeksopdrachten Brood leeft! Onderzoeksopdracht 1 Benodigdheden Kookboeken Zoek in verschillende kookboeken naar enkele recepten voor brood. Bekijk de ingrediënten die worden gebruikt. KHLeuven Tia

Nadere informatie

Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt op tafel gezet. De buitenkant wordt nat. Waarom?

Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt op tafel gezet. De buitenkant wordt nat. Waarom? Docentversie (24/05/2012) Natte Glazen Benodigdheden -glazen -ijsklontjes -koud water in kan of thermos of plastic flessen -maatbeker -weegschaal Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt

Nadere informatie

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN HET ZONNEWIEL

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN HET ZONNEWIEL LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 1: SUNNY Opdracht 1: Maak een energieweb Opdracht 2: Teken Sunny de elektrische auto Opdracht 3: De zonnetoren AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN HET ZONNEWIEL Copyright

Nadere informatie

ontleding van bakpoeder tot soda

ontleding van bakpoeder tot soda ontleding van bakpoeder tot soda 1. Onderzoeksvraag Welk gas ontstaat er bij de thermolyse van bakpoeder? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Gasvormingsreactie (een reactie waarbij

Nadere informatie

Chemische reacties. 1 Hoeveel verschillende stoffen zijn er denk je? Zijn het er rond de tien, rond de duizend of zelfs meer? ...

Chemische reacties. 1 Hoeveel verschillende stoffen zijn er denk je? Zijn het er rond de tien, rond de duizend of zelfs meer? ... Hiernaast is de lancering van de eerste spaceshuttle te zien (in 1981). Bij de lancering krijgt de raketmotor van de spaceshuttle zijn brandstof uit de enorme tank waarop de spaceshuttle is gemonteerd.

Nadere informatie

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 1: WATER VERZAMELEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan

Nadere informatie

Tevens is deze proefles ideaal als voorbereiding op de Mad Science workshop Geluidsgolven die via deze link te boeken is.

Tevens is deze proefles ideaal als voorbereiding op de Mad Science workshop Geluidsgolven die via deze link te boeken is. Lesbrief Geluidsgolven : Voor u ligt een begeleidende lesbrief van Mad Science die u in uw eigen klas kunt gebruiken. De les bevat enkele experimenten die de kinderen zelf in de klas uit kunnen proberen.

Nadere informatie

Kinderboekenweektip 2015

Kinderboekenweektip 2015 Kinderboekenweektip 2015 Josée Warnaar Het thema van de kinderboekenweek 2015 is Raar maar waar. Dit thema leent zich uitstekend voor onderzoekend leren. Ga aan de slag met huis-, tuin en keukenproefjes

Nadere informatie

Groep 7 & 8 COLA-FONTEIN

Groep 7 & 8 COLA-FONTEIN Groep 7 & 8 COLA-FONTEIN Trek je oudste kleren aan en maak de verst spuitende fontein van iedereen. Cola-fontein Groep 7 en 8 Team van 2, 3 of 4 kinderen LESBRIEF VOOR LEERKRACHT 2 Opdracht Maak een cola-fontein

Nadere informatie

Bolo de laranja com casca (cake van hele sinaasappel)

Bolo de laranja com casca (cake van hele sinaasappel) Bolo de laranja com casca (cake van hele sinaasappel) In deze cake gaat dus ook de schil. De geur van een verse bolo de laranja is weergaloos. Het recept is ook nog eens erg eenvoudig, en alles bij elkaar

Nadere informatie

Peperkoekhuisje. 250 ml gepasteuriseerd eiwit Poedersuiker. 200g pure chocolade

Peperkoekhuisje. 250 ml gepasteuriseerd eiwit Poedersuiker. 200g pure chocolade Peperkoekhuisje Ingrediënten 400 gram honing 235 gram rietsuiker 235 gram boter 10 gram potas (U kunt ook 5 gram zuiveringszout gebruiken) 2 eetlepels water 1 kg bloem 2 theelepels gemalen kaneel 1 theelepel

Nadere informatie

Herbalife Paasbrunch

Herbalife Paasbrunch Herbalife Paasbrunch De lente is aangebroken en op 5 & 6 april is het Pasen! Voor veel mensen een gezellig feest waarbij een lekkere brunch op tafel wordt gezet. Heerlijk natuurlijk! Maar hoe past dit

Nadere informatie

Wandelsnacktips. Omdat wandelen niet alleen leuk, maar ook lekker is. Marjoleine van der Waal. gewichtsconsulente. Marjoleine van der Waal

Wandelsnacktips. Omdat wandelen niet alleen leuk, maar ook lekker is. Marjoleine van der Waal. gewichtsconsulente. Marjoleine van der Waal Wandelsnacktips Omdat wandelen niet alleen leuk, maar ook lekker is Marjoleine van der Waal gewichtsconsulente Marjoleine van der Waal Speciaal voor nieuwe wandeltiplezers Houd je net als ik van wandelen

Nadere informatie

Paleo Brood. met 10 heerlijke Glutenvrije & Graanvrije BrooDrecepten

Paleo Brood. met 10 heerlijke Glutenvrije & Graanvrije BrooDrecepten Paleo Brood met 10 heerlijke Glutenvrije & Graanvrije BrooDrecepten 1 Inhoudsopgave Paleo Brood Appel Vinegar Brood 4 Rozemarijn Brood 7 Zoete Aardappel Brood 8 Paleo Knoflook Brood 11 Kaneel Banaan Brood

Nadere informatie

ßCalciumChloride oplossing

ßCalciumChloride oplossing Samenvatting door R. 1673 woorden 17 februari 2013 8 1 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Pulsar chemie Additiereactie Bij een reactie tussen hexeen en broom springt de C=C binding open. Aan het molecuul

Nadere informatie

Wa W rm r t m e Inlage

Wa W rm r t m e Inlage Inlage Proef 1 nattigheid - 1 Erlenmeyer (nr. 10) - 1 Rubberen stop (nr. 18) - Heet water Doe wat heet water in de erlenmeyer. Doe de stop erop en kijk wat er gebeurt. Kun je dit beschrijven? Proef 2 Frisse

Nadere informatie

Rode wijn als indicator

Rode wijn als indicator Rode wijn als indicator 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we huishoudmiddeltjes als zuurbase-indicator gebruiken? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment ph: De ph is een maat voor de

Nadere informatie

Vegetarische gerechten door Gery Mulder uit de ANBO Nieuwsbrief 2011. Aardappelgerecht(februari)... 1. Natte preipot(april)... 2

Vegetarische gerechten door Gery Mulder uit de ANBO Nieuwsbrief 2011. Aardappelgerecht(februari)... 1. Natte preipot(april)... 2 Vegetarische gerechten door Gery Mulder uit de ANBO Nieuwsbrief 2011 Aardappelgerecht(februari)... 1 Natte preipot(april)... 2 Courgettesoep(mei)... 3 Rabarber met een variatie(juli-augustus)... 4 Meloensalade(september)...

Nadere informatie

Pannenkoeken Sekerpare Tiramisu

Pannenkoeken Sekerpare Tiramisu DESSERTEN VAN HET ZESDE LEERJAAR schooljaar 2011-2012 Cupcakes chocolade Hippe cupcakes met vanille Oliebollen Pannenkoeken Sekerpare Tiramisu CUPCAKES CHOCOLADE Ingrediënten: 50g pure chocolade 125g zachte

Nadere informatie

Tartaar van surf & turf met appelgelei en appelsorbet

Tartaar van surf & turf met appelgelei en appelsorbet Voorgerecht Tartaar van surf & turf met appelgelei en appelsorbet Ingrediënten (voor 18 personen): 500 gram ossenhaas 20 scampi s 2 tl tomatenketchup 3 el huisgemaakte mayonaise cress balsamico azijn Voor

Nadere informatie

Experimenten KIT. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas:

Experimenten KIT. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas: Experimenten werkboekje KIT Dokter in de wetenschap: Klas: 1 Licht/zon Zonnebaden in het licht Zonlicht is heel belangrijk voor planten. Als een plant enkele dagen geen of onvoldoende licht krijgt, begint

Nadere informatie

kleurveranderingen en reactiesoorten met soda

kleurveranderingen en reactiesoorten met soda kleurveranderingen en reactiesoorten met soda 1. Onderzoeksvraag Welke soorten reacties kunnen aangetoond worden met behulp van soda? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Gasvormingsreactie

Nadere informatie

o In zakken gemaakt uit de huid van de dieren. o In de magen van de dode dieren. o Door veel te roeren in de melk.

o In zakken gemaakt uit de huid van de dieren. o In de magen van de dode dieren. o Door veel te roeren in de melk. Oppervlaktespanning Lees aandachtig info fiche 1 Beantwoord de vragen. info fiche 1 Apps 15 min Van probleem tot ontwerp In welk voorwerp bewaarden de jagers hun melk vele jaren geleden? o In zakken gemaakt

Nadere informatie