FACEBOOKTWITTERLINKED INMAILGROTE LIJNEN, KLEINE STAPJES. ONDERZOEK NAAR DE ESSENTIE VAN SOCIALE PSYCHIATRIE IN FACT-TEAMS

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "FACEBOOKTWITTERLINKED INMAILGROTE LIJNEN, KLEINE STAPJES. ONDERZOEK NAAR DE ESSENTIE VAN SOCIALE PSYCHIATRIE IN FACT-TEAMS"

Transcriptie

1 PRAKTIJK FACEBOOKTWITTERLINKED INMAILGROTE LIJNEN, KLEINE STAPJES. ONDERZOEK NAAR DE ESSENTIE VAN SOCIALE PSYCHIATRIE IN FACT-TEAMS Auteur(s): Door Bauke Koekkoek, Bea Tiemens, Karin van Montfoort & Leon van Rens Publicatiedatum: Artikelnummer: 7416 ACT en FACT zijn populair in de zorg voor mensen met ernstige psychische aandoeningen, maar niet erg goed onderzocht op effectiviteit. In plaats van op die grote modellen zou het onderzoek zich beter kunnen richten op welke onderdelen of kernels ervan effectief zijn. De hulp aan mensen met ernstige psychische aandoeningen (EPA) kent een lange traditie in de sociale psychiatrie, internationaal vaak community mental health care (CMHC) genoemd.* Ook het zeer populaire FACTmodel, Functie of Flexibele Assertive Community Treatment, kunnen we onder CMHC scharen. De hulp aan EPA-patiënten lijkt door FACT op een hoger plan te zijn gekomen. Rond FACT doemen ook nieuwe vragen op zoals: Wat is de essentie van het brede FACT-model? Wat gebeurt er zorginhoudelijk precies in FACT? In welke mate is alle FACT-zorg voor iedereen nodig? En hoe blijft FACT betaalbaar? Deze vragen zijn weliswaar heel actueel maar tegelijkertijd van alle tijden: in de sociale psychiatrie en community mental health care wordt, ondanks de wisselende organisatievormen door de jaren heen, naar de ideale mix van essentiële activiteiten en doelen gezocht. In dit artikel stellen we een onderzoeksagenda voor die daaraan kan bijdragen. DE OORSPRONKELIJKE ESSENTIE: HET HUISBEZOEK Het begon in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw allemaal zo simpel. In de grote steden gingen zusters op bezoek bij psychiatrische patiënten die ontslagen waren uit de kliniek. Net als nu werd de ambulantisering door zowel ideologie als geld gedreven: de bedden waren duur, en begeleiding in of dicht bij huis leek passender dan ver weg in bos of duin. De essentie van de vroege sociale psychiatrie was het huisbezoek: de zuster kwam langs, bekeek de woning, inspecteerde de provisiekast en maakte een kort praatje.[1] De cliënten waren, in de huidige terminologie, veelal EPA-patiënten en de zusters, aldus de overlevering, veelal doorgewinterde en betrokken verpleegkundigen. Als het moest vielen er stevige woorden en met een caseload van 300 (!) patiënten

2 moest er flink doorgefietst worden om alle mensen ook daadwerkelijk thuis te bezoeken.[2] In welke behoefte het huisbezoek voorzag of welke functie het had weten we niet precies, maar duidelijk is dat sociale controle hand in hand ging met menselijke betrokkenheid, en psychiatrische observatie met praktische hulp. VIA THERAPIE NAAR ACT EN FACT Gedurende de twintigste eeuw veranderde er geleidelijk iets in de ggz. Lang waren de sociaalpsychiatrische diensten sterker in de stad dan in het dorp of op het platteland. Ze waren de epicentra van waaruit de EPApopulatie werd bediend en waar het huisbezoek de kern van het werk bleef. Maar gedurende de zeventiger jaren veranderde dit, in de slipstream van maatschappelijke veranderingen zoals afnemende sociale controle en de toenemende verplichting tot persoonlijke ontplooiing. De zuster van weleer, ondertussen nazorgzuster en sociaalpsychiatrisch verpleegkundige geheten, werd steeds meer een therapeute.2-3 Een therapeut(e) in een RIAGG-gebouw die daar niet zo vaak meer uitkwam, tenzij hij of zij voor oudere patiënten zorgde.[3] Ondertussen leidde de sluiting van psychiatrische ziekenhuizen in Italië eind jaren zeventig tot een sterke opleving van de sociale psychiatrie, hoewel de uitkomst daarvan niet zonder discussie is.[4-5] In de Verenigde Staten, waar de sociale psychiatrie veel later dan de twintiger jaren ontstond en het immense psychiatrische ziekenhuis lang de enige vorm van zorg voor mensen met EPA was, werd ook hard geambulantiseerd.[6] Terwijl het aantal psychiatrische bedden in Nederland decennia lang gelijk bleef, werden in verschillende Angelsaksische landen in hoog tempo bedden gesloten en vaak mensen op straat gezet zonder adequate ambulante zorg. Tot begin jaren tachtig de eerste wetenschappelijke studies lieten zien dat het ook anders kon: door middel van Assertive Community Treatment (ACT) bleek men in staat om ernstige EPA-patiënten adequaat in de gemeenschap te ondersteunen.[7] Met assertive werd vooral de outreachende manier van werken bedoeld, ofwel het actieve huisbezoek of straatgesprek, ook wanneer dit ongewenst was door degene die bezocht werd. Het veelomvattende ACT-model begon aan een trage maar onstuitbare opmars in onderzoek en praktijk, terwijl in Nederland vooral de polikliniek werd uitgebreid. Voormalig outreachende medewerkers van de sociaalpsychiatrische diensten herkenden zich niet meer in de RIAGG-polikliniek, welke echter vaak een monopoliepositie had in de regio. Vanuit de psychiatrische ziekenhuizen kwamen verschillende reacties in de vorm van intensieve thuiszorg, casemanagement-teams en dergelijke.[8] De bemoeizorg deed haar intrede of keerde eigenlijk terug, in een andere gedaante. Pas in het voorbije decennium werd het Amerikaanse ACT-model echt populair in Nederland, al stuitte de uitvoering ervan al snel op praktische problemen (te kleine regio s) en wetenschappelijke bezwaren (te weinig verbetering voor de patiënt bij beperkte kostenreductie t.o.v. bestaande zorg).[9] In dit klimaat werd ACT aangepast voor de Nederlandse situatie en ontstond FACT (Functie of Flexibele ACT).[10-11] Internationaal zijn verschillende artikelen over FACT verschenen[12-15], maar de wetenschappelijke basis is nog vrij summier. Desalniettemin is het aantal FACT-teams in Nederland geëxplodeerd en wordt FACT op dit moment, ook door financiers, gezien als de eerste keuze in de zorg voor EPA-patiënten. HET OMVATTENDE MODEL ALS ESSENTIE VAN COMMUNITY MENTAL HEALTH CARE De historische schets laat zien dat actieve bemoeienis met EPA-patiënten niet nieuw is, maar dat veelomvattende organisatiemodellen als ACT en FACT dat wel zijn. Burns constateert dat ACT veel goeds heeft gebracht voor de Engelse sociale psychiatrische dienstverlening, de community mental health care.[16] Er is met ACT een betere standaard neergezet en daardoor is het niveau van de zorg over de gehele linie omhoog gegaan, constateert hij. Voor FACT, dat in Nederland veel breder geïmplementeerd is dan ACT hier of in Engeland, geldt mogelijk hetzelfde. FACT mogen we best beschouwen als sociaal psychiatrische dienstverlening 2.0: beter georganiseerd en breder georiënteerd. Veel meer dan vroeger is de zorg gestructureerd, en is omschreven welke elementen de

3 zorg moet bevatten.[11] Daarnaast zijn er verschillende losstaande evidence-based methoden ingevoegd: Individual Placement and Support (IPS; toeleiding naar een betaalde baan), Integrated Dual Diagnosis Treatment (IDDT; gelijktijdige behandeling van psychiatrie- en verslavingsproblematiek) en o.a. psycho-educatie, cognitieve gedragstherapie, medicatiemanagement, Illness Management and Recovery (IMR) en familie-interventies. Naast visie, attitude en fasering maken ook praktische zaken en voorwaarden deel uit van de FACT-methodiek. Er zijn een ideale grootte en samenstelling van het team en de patiëntengroep vastgesteld, er moet bepaalde deskundigheid aan boord zijn en er zijn richtlijnen voor het wel of niet intensiveren van zorg. De principes zijn goed uitgewerkt in instrumenten zoals de DACT-schaal voor ACT en certificeringcriteria voor FACT in Nederland.[17] Beide modellen lijken bij te dragen aan reductie van het aantal opnames (ACT, o.a. [18], FACT [12-14] en FACT ook op afname van symptomen [12-14]). In mindere mate verbetert eveneens de kwaliteit van leven. Maar tot op heden is nog niet solide vastgesteld dat (F)ACT ook helpt om de sociale participatie van patiënten te verbeteren. Daarnaast vergeten we in onze ijver om modelgetrouw te werken met de hiervoor genoemde instrumenten, dat we niet weten welke van de vele voorgeschreven elementen nu echt bijdragen aan het effect. Voor het model waarvan de effectiviteit in Noord-Amerika en Australië in ieder geval krachtig is aangetoond, ACT, is duidelijk geworden dat outreachende hulpverlening (het huisbezoek dus) en integratie van sociale en medische zorg cruciaal zijn.[16] Dit laatste wordt in FACT vertaald naar de multidisciplinaire samenstelling van het team. De vraag is echter of integratie via een andere weg niet effectiever is; bijvoorbeeld teamsamenstelling op basis van complementaire competenties gekoppeld aan de behoeften van cliënten, zoals Jenner voorstelt.[19] Hoewel er vaak vanuit gegaan wordt dat een grotere modelgetrouwheid leidt tot betere behandeling en gunstiger patiëntuitkomsten, is ook hiervoor geen onomstotelijk bewijs. Kidd e.a. vonden dat er weinig verband was tussen een modelgetrouwe uitvoering van ACT en op herstel gerichte hulpverlening.[20] KLEINE STAPJES: VAN MODEL NAAR KERNEL Als effectieve bestanddelen van community mental health care, waaronder we FACT rekenen, zijn tot nu toe alleen globale principes als outreachend en integraal werken vastgesteld. We willen echter graag weten welke bestanddelen van CMHC wanneer toegevoegde waarde hebben. Als die vraag beantwoord is, is het nog beter mogelijk om voor elke cliënt een eigen evidence-based pakket samen te stellen op basis van behoeftes en behandeldoelen. Langzamerhand zien we namelijk ook in de ggz de beweging ontstaan van standaardbehandelingen naar meer toegespitste interventies en pakketten op basis van bijvoorbeeld fasering, ernst en complexiteit van de stoornis (stagering, profilering en personalized medicine [21]). Om deze gepersonaliseerde zorg te kunnen bieden is het nodig de fasering of complexiteit scherp te krijgen. Daarnaast is het nodig om beter in beeld te krijgen wat de bijbehorende behandeldoelen zijn, de daarop gerichte evidencebased interventies, en de uitkomstmaten waarmee kan worden vastgesteld of de doelen inderdaad bereikt worden. Interventies moeten ons inziens daartoe niet beschreven zijn als grote programma s (bv. IDDT) maar als kleine elementen als de kleinste werkzame bestanddelen van een interventie, ook wel kernels genoemd.[22] Een kernel is een niet-opdeelbare procedure (set van activiteiten) gericht op een specifieke gedragsverandering. Juist bij kernels kan ook de invloed van contextuele factoren van cliënt, therapeut en hun onderlinge relatie goed worden onderzocht. Essentieel is hierbij dat het veranderingsmechanisme en de aard van de verandering die wordt beoogd, het einddoel, veel scherper worden gedefinieerd dan bij de meeste interventies of programma s gebeurt.23] Een eerste stap is dan ook om het handelen van FACT-professionals heel precies onder de loep te nemen en te beschrijven wat ze met, of voor, cliënten doen en met welk doel. We willen zo komen tot onderzoekbare kernels en uiteindelijk tot effectieve elementen. Het beschrijven van activiteiten is echter ook op zichzelf relevant. Het maakt het vak van professionals die werken met EPA-patiënten explicieter en biedt inzicht in wat er precies

4 gedaan wordt. Goede beschrijvingen van wat in handboeken en beroepsprofielen sociaalpsychiatrische attitude of aansluiten bij de cliënt wordt genoemd, zijn hard nodig om bijvoorbeeld studenten en jonge professionals te leren het vak onder de knie te krijgen. Nog te veel en te vaak wordt dat vak gezien als iets dat je alleen intuïtief doet, of alleen omdat het je goed ligt, of soms omdat je niet de juiste papieren hebt om echte behandeling te mogen bieden. In multidisciplinaire richtlijnen leidt dit gebrek aan precisie ertoe dat bv. een grote en uit meer onderdelen bestaande interventie als begeleiding naar werk wordt beschreven in enkele zinnen, terwijl een kleinere interventie als exposure zeer goed uitgewerkt is. EEN ONDERZOEKSAGENDA VOOR COMMUNITY MENTAL HEALTH CARE De hoofdvraag bovenaan onze onderzoeksagenda is dus: wat zijn de essentiële onderdelen van community mental health care? Subvragen, zoals die voor FACT al beschreven werden bij de start van dit artikel, zijn: 1) wat gebeurt er precies in CMHC?; 2) wat is daarvan het doel?; 3) welke elementen worden door cliënten, professionals en experts het belangrijkst gevonden?; 4) hoe zijn die elementen zo eenduidig mogelijk te omschrijven? en 5) wat is hun effectiviteit? Dat leidt tot de volgende onderzoeksstappen die we uitvoeren met een aantal FACT-teams. STAP 1: BESCHRIJVING VAN DE ACTIVITEITEN IN FACT-TEAMS Voor ca. 500 contacten wordt beschreven welke activiteiten, handelingen, etc. deel uit maken van de zorg die door FACT-professionals geleverd wordt en met welke doel. Studenten van verschillende HBO-opleidingen gaan met professionals op pad om activiteiten in kaart te brengen volgens een vast format. Ze lopen een aantal dagen mee met verschillende FACT-hulpverleners en brengen de zorg van de cliënten die ze dan ontmoeten in kaart. Alle behandeldoelen worden gerubriceerd en samen met de ingezette interventies/activiteiten beschreven. Doel hiervan is zicht krijgen op de variatie in de hoeveelheid en aard van de zorg die FACT-cliënten krijgen. STAP 2: PRECIES BESCHRIJVEN VAN DE KLEINSTE ONDERDELEN VAN FACT Aan de hand van de beschrijving van doelen en interventies/activiteiten, het FACT handboek, het beoordelingsinstrument voor de certificering van FACT-teams en overige input van professionals, wordt de FACTwerkwijze zo ver mogelijk uiteen gerafeld tot de kleinste bestanddelen (inclusief de organisatorische kenmerken van FACT). Deze worden in een document beschreven en waar mogelijk theoretisch onderbouwd, samen met de beschikbare evidentie voor de effectiviteit ervan. Essentieel hierbij is dat bij elk bestanddeel het doel wordt beschreven, zodat het daarop in de volgende stappen kan worden onderzocht. Voor de beschrijvingen stellen we een vast format op. Op dit moment hebben we daarin al een aantal stappen gezet en focussen we onder andere op de gespreksvoering door professionals een onderdeel dat relatief weinig aandacht krijgt in de certificeringslijst. We maken bijvoorbeeld onderscheid in gesprekken gericht op een bepaald doel (bv. geruststellen), verder gespecificeerd naar een aantal specifieke gesprekstechnieken (bv. motiveren). Een ander voorbeeld is de aandacht voor het systeem van de cliënt. De begrippen psycho-educatie, samenwerken met, worden verder uitgewerkt in activiteiten en doelen. STAP 3: EFFECTIVITEIT VAN DE BESTANDDELEN AFZONDERLIJK ONDERZOEKEN Op basis van de input van cliënten, professionals en experts worden de bestanddelen geprioriteerd. Op volgorde van de ranglijst worden de bestanddelen in kleine studies afzonderlijk onderzocht. Dit kunnen studies met een relatief klein aantal deelnemers zijn omdat het om een enkel onderdeel met slechts een enkel doel en dus een enkele uitkomstmaat gaat. STAP 4: DATABASE VAN DE BESTANDDELEN MAKEN

5 Er wordt een indeling gemaakt van de bestanddelen op categorieën van doelen, zodat op doel gezocht kan worden naar de juiste interventie. Dit overzicht wordt langzamerhand aangevuld met de gegevens over de effectiviteit van de bestanddelen. Deze stappen voeren we uit in een samenwerkingsverband met professionals en onderzoekers van vijf instellingen voor ggz en verslavingszorg, studenten en docenten van twee minors van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en het lectoraat Sociale en Methodische Aspecten van Psychiatrische Zorg. Hoewel we in dit artikel vooral de onderzoeksdoelen van dit project beschrijven, werken we tegelijkertijd aan scholing: studenten participeren in de beroepspraktijk en in onderzoek, en professionals worden door studenten bevraagd op uitgevoerde activiteiten en geformuleerde doelen. TOT SLOT: HET HUISBEZOEK REVISITED In de lange traditie van sociale psychiatrie (Nederland) en community mental health care (wereldwijd), zijn de FACT-teams de nieuwste loot aan de stam. De FACT-teams die op een aantal plekken zo goed draaien staan echter onder druk: wachtlijsten nemen toe waardoor het verleidelijk wordt de caseload-normen los te laten. Ook is de uitstroom vaak beperkt en is onduidelijk waar mensen naar toe kunnen na FACT. Tegen de achtergrond van de steeds krappere financiële marges in de ggz worden toenemend kritische vragen gesteld bij de doelmatigheid en effectiviteit van FACT. Naast dat er twijfels zijn over wetenschappelijke evidentie wordt er geopperd dat FACT als organisatiemodel weinig zegt over kwaliteit van zorg; bij implementatie zou teveel accent liggen op de organisatorische kenmerken en te weinig op inhoudelijke interventies, methodiek en rehabilitatie. De roep om onderzoek naar FACT is daarom groot. Hoewel de kracht van een integraal CMHC-model zoals FACT onmiskenbaar is, is het de vraag of het FACT-model niet nog meer toegespitst zou kunnen worden op de specifieke behandeldoelen van de individuele patiënt. Bijvoorbeeld, een van onze hypotheses is dat het huisbezoek uitermate belangrijk is voor goede CMHC voor EPA-patiënten. Maar we verwachten ook te vinden dat er grote verschillen zitten tussen huisbezoeken, dat er differentiatie bestaat tussen professionals, patiënten en situaties en dat deze differentiatie ook noodzakelijk is voor een goede kwaliteit en efficiency van CMHC. We hopen met het expliciteren daarvan bij te dragen aan een verdere verfijning van een aanbod dat goed gematcht kan worden met de vraag, binnen een ggz die steeds kostenbewuster moet opereren. VERDIEPING SAMENVATTING Modellen voor organisatie van zorg aan mensen met Ernstige Psychische Aandoeningen (EPA) zijn op dit moment populair in Nederland. Bijvoorbeeld, Assertive Community Treatment (ACT) en Functie of Flexibele ACT (FACT) dragen bij aan goede sociaalpsychiatrische zorg. Deze modellen zijn groot en duur, niet altijd even goed op effectiviteit onderzocht en in ieder geval is onduidelijk welke elementen wel of niet effectief zijn. In dit artikel wordt voorgesteld om het onderzoek naar sociaalpsychiatrische interventies minder op de grote modellen te richten en meer op kleine onderdelen zogenaamde kernels. Via een aantal stappen willen de auteurs komen tot meer inzicht in welke onderdelen er zijn, hoe effectief ze zijn en hoe deze optimaal gematcht kunnen worden met individuele cliënten. OVER DE AUTEURS Dr. Bauke Koekkoek (1973), lector Sociale en Methodische Aspecten van Psychiatrische Zorg bij Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, SPV en hoofd onderzoekslijn EPA bij Pro Persona.

6 Dr. Bea Tiemens (1963), senior onderzoeker en coördinator onderzoekslijn Health Services Research bij Pro Persona, manager wetenschappelijk onderzoek bij Indigo Service Organisatie. Karin van Montfoort (1981) verpleegkundig specialist, FACT-team Nijmegen bij IrisZorg. Leon van Rens (1977), GZ-psycholoog/cognitief gedragstherapeut bij IrisZorg. NOOT * De term sociale psychiatrie wordt op veel manieren gebruikt, uiteenlopend van ideologisch tot praktisch (zie bv. Van Hoof & Wolf [3] voor een uitgebreidere discussie). De term community mental health care, die verwijst naar de praktijk van de zorg voor EPA-patiënten door ambulante teams, is nauwkeuriger en sluit goed aan bij de rijke Angelsaksische traditie van onderzoek en praktijk. De letterlijke Nederlandse vertaling ervan is ambulante geestelijke gezondheidszorg een term die echter weer meer omvat dan we hier bedoelen. Om die reden gebruiken we in dit artikel vooral de term community mental health care (CMHC). LITERATUUR [1] Koekkoek B (2003). Buitengewoon in beweging. De mogelijkheden van therapeutische buitenactiviteiten in de sociale psychiatrie. Sociale Psychiatrie, 22, [2] Bakker H, Goei L de, & Vijselaar J (1994). Thuis opgenomen. Uit de geschiedenis van de sociale psychiatrie. Utrecht: NcGv. [3] Hoof van F & Wolf J (1995). Beroep SPV, een onderzoek naar werk en toekomstperspectieven van de sociaal psychiatrische verpleegkundigen. Utrecht: NcGv. [4] Burti L (2001). Italian psychiatric reform 20 plus years after. Acta Psychiatrica Scandinavica, 104(s410), [5] Girolamo G de & Cozza M (2000). The Italian psychiatric reform: a 20-year perspective. International Journal of Law and Psychiatry, 23, [6] Mechanic D (2008). Mental health and social policy: Beyond managed care. Upper Sadle River: Pearson Education. [7] Stein LI & Test MA (1980). Alternative to mental hospital treatment: I. conceptual model, treatment program, and clinical evaluation. Archives of General Psychiatry, 37, [8] Brunenberg W & Borgesius E (1996). Zorgvernieuwing in de psychiatrie, een verkennend onderzoek naar zorgvernieuwingsprojecten van psychiatrische ziekenhuizen. Utrecht: NcGv-reeks [9] Sytema S, Wunderink L, Bloemers W et al (2007). Assertive community treatment in the Netherlands: a randomized controlled trial. Acta Psychiatrica Scandinavia, 116, [10] Veldhuizen R van, Bähler M & Teer W (2006). FACT, de Functie ACT. Maandblad Geestelijke volksgezondheid, 61, [11] Veldhuizen R van, Bähler M, Polhuis D & Os J van (2008). Handboek FACT. Utrecht: De Tijdstroom. [12] Drukker M, Os J van, Sytema S, et al (2011). Function assertive community treatment (FACT) and psychiatric service use in patients diagnosed with severe mental illness. Epidemiology and Psychiatric Sciences, 20, [13] Drukker M, Maarschalkerweerd M, Bak, M, et al (2008). A real-life observational study of the effectiveness of FACT in a Dutch mental health region. BMC Psychiatry, 8, 93. [14] Drukker M, Visser E, Sytema S & Os J van (2013). Flexible Assertive Community Treatment, Severity of Symptoms and Psychiatric Health Service Use, a Real life Observational Study. Clinical practice and epidemiology in mental health: CP & EMH, 9, 202. [15] Firn M, Hindhaugh K, Hubbeling D, et al (2012). A dismantling study of assertive outreach services: comparing activity and outcomes following replacement with the FACT model. Social Psychiatry & Psychiatric Epidemiology, 1-7.

7 [16] Burns T, Catty J, Dash M, et al(2007). Use of intensive case management to reduce time in hospital in people with severe mental illness: systematic review and meta-regression. BMJ, 335, 336. [17] Vugt MD van, Veldhuizen JR van, Bähler M, et al (2011). Ontwikkeling van een modelgetrouwheidsschaal voor functie-assertive community treatment (FACT). Tijdschrift voor Psychiatrie, 53, [18] Marshall M & Lockwood A (1998). Assertive community treatment for people with severe mental disorders. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2. [19] Jenner JA (2008). Heeft ACT de toekomst? Maandblad Geestelijke volksgezondheid, 63, [20] Kidd SA, George L, O Connell M, et al. (2010). Fidelity and recovery-orientation in assertive community treatment. Community Mental Health Journal, 46, [21] Beekman ATF, Os J van, Marle HJC van & Harten PN van (2012). Stagering en profilering van psychiatrische stoornissen. Tijdschrift voor Psychiatrie, 54, [22] Embry DD & Biglan A (2008). Evidence-based kernels: Fundamental units of behavioral influence. Clinical Child and Family Psychology Review, 11, [23] Abraham C & Michie S (2008). A taxonomy of behavior change techniques used in interventions. Health psychology, 27, 379. MEER PRAKTIJK GEFOCUST OP WERK EN TOCH EEN BREDE...

FACT: van organisatiemodel naar effectieve interventies

FACT: van organisatiemodel naar effectieve interventies FACT: van organisatiemodel naar effectieve interventies Bauke Koekkoek & Karin van Montfoort-de Rave Lectoraat Sociale en Methodische Aspecten van Psychiatrische zorg, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Nadere informatie

Zakboek FACT. Flexible Assertive Community Treatment. Remmers van Veldhuizen. Zorg in de wijk voor mensen met ernstige psychiatrische problemen

Zakboek FACT. Flexible Assertive Community Treatment. Remmers van Veldhuizen. Zorg in de wijk voor mensen met ernstige psychiatrische problemen Zakboek FACT Flexible Assertive Community Treatment Zorg in de wijk voor mensen met ernstige psychiatrische problemen Remmers van Veldhuizen De Tijdstroom, Utrecht De Tijdstroom uitgeverij, 2016. De auteursrechten

Nadere informatie

Individuele Plaatsing en Steun (IPS)

Individuele Plaatsing en Steun (IPS) Individuele Plaatsing en Steun (IPS) Groeicijfers in Nederland Jaap van Weeghel, Den Haag, 7 februari 2019 Kennis delen over herstel, behandeling en participatie bij ernstige psychische aandoeningen 22-2-2019

Nadere informatie

Programma. 1. Historie. Noord Holland Noord. 2. Zorg voor EPA. Kenmerk (toen) 1. Historie. Ambulantiseren

Programma. 1. Historie. Noord Holland Noord. 2. Zorg voor EPA. Kenmerk (toen) 1. Historie. Ambulantiseren Programma Ambulantiseren in de Nederlandse GGZ Met een blik op Europa Diana Polhuis, Verpleegkundig specialist ggz Hoofdopleider GGZ VS 1. Historie 2. Zorg voor mensen met een Ernstig Psychiatrische Aandoening

Nadere informatie

Implementatie van Individuele Plaatsing & Steun voor mensen met ernstige psychische aandoeningen

Implementatie van Individuele Plaatsing & Steun voor mensen met ernstige psychische aandoeningen Implementatie van Individuele Plaatsing & Steun voor mensen met ernstige psychische aandoeningen KCVG onderzoekers: M. Vukadin, F.G. Schaafsma, J.R. Anema Trimbos Instituut: H. Michon GGZ In geest - Actenz:

Nadere informatie

introductie workshop ACT Frits Bovenberg & Gijs Francken Stichting GGZ+

introductie workshop ACT Frits Bovenberg & Gijs Francken Stichting GGZ+ introductie workshop ACT Frits Bovenberg & Gijs Francken Stichting GGZ+ inhoud historie doelgroep methodiek evidentie & onderzoek ACT implementeren historie ACT gestart in Mendota Mental Health Institute,

Nadere informatie

Illness Management & Recovery Ervaringen met de modelgetrouwe implementatie van IMR

Illness Management & Recovery Ervaringen met de modelgetrouwe implementatie van IMR Illness Management & Recovery Ervaringen met de modelgetrouwe implementatie van IMR GGZ Groep Europoort Trimbos-instituut instituut 9 september 2005 Bronnen Evidence-based practice implementation resource

Nadere informatie

Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking?

Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking? Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking? Jeroen van Oostrum Hoofd Business Intelligence Center 24 november 2009 Stellingen Stelling 1: Patiëntuitkomstmaten, zoals heropnames, complicaties en patiënttevredenheid,

Nadere informatie

tractor 30 maart 2011 ACT Assertive Community Treatment

tractor 30 maart 2011 ACT Assertive Community Treatment tractor 30 maart 2011 ACT Assertive Community Treatment Behandelmethodiek die door haar specifieke aanpak patiënten met psychisch lijden wil helpen bij het: Bevorderen van herstel en rehabilitatie Bevorderen

Nadere informatie

ACT en het verlangen Ter inleiding

ACT en het verlangen Ter inleiding ACT en het verlangen Ter inleiding Jaap van Weeghel Leiden, 27 september 2007 Wat verstaan we onder het verlangen? Op het internet veel verwijzingen naar: Pornografie Contactadvertenties Candlelight-poëzie

Nadere informatie

Individuele Rehabilitatiebenadering (IRB) IPS & IRB als voorbeelden van doelmatigheidsonderzoek. Individuele Plaatsing en Steun (IPS)

Individuele Rehabilitatiebenadering (IRB) IPS & IRB als voorbeelden van doelmatigheidsonderzoek. Individuele Plaatsing en Steun (IPS) IPS & IRB als voorbeelden van doelmatigheidsonderzoek Individuele Rehabilitatiebenadering (IRB) Jooske van Busschbach A. Dennis Stant 2 H. Michon 3 M van Vugt 3 W. Swildens 4. RGOc/UMCG, Hogeschool Windesheim

Nadere informatie

Workshop Klinisch FACT Duurzaam Wonen. GGZ Breburg Groep 23 september 2010 Marij de Roos, Tom van Mierlo en Linda Peeters

Workshop Klinisch FACT Duurzaam Wonen. GGZ Breburg Groep 23 september 2010 Marij de Roos, Tom van Mierlo en Linda Peeters Workshop Klinisch FACT Duurzaam Wonen GGZ Breburg Groep 23 september 2010 Marij de Roos, Tom van Mierlo en Linda Peeters Agenda Inventariseren van de vragen die u heeft bij deze workshop. Presentatie Klinisch

Nadere informatie

Visiedocument FACT GGZ Friesland

Visiedocument FACT GGZ Friesland Visiedocument FACT GGZ Friesland Soort document: Visiedocument Versie: 02 Visie Rehabilitatie begint bij de voordeur! Vanaf het eerste behandelcontact staat het individuele herstelproces van de patiënt

Nadere informatie

FACT wijkteams vernieuwen

FACT wijkteams vernieuwen jaargang 4 nummer 2 april 2012 Psychopraktijk 19 Artikel trefwoorden: FACT wijkteams sociale psychiatrie outreachende benadering rehabilitatie FACT wijkteams vernieuwen sociale psychiatrie De introductie

Nadere informatie

Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen. Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema

Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen. Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema Ernstige Psychische Aandoeningen (EPA) Definitie consensus groep EPA¹ - Sprake van psychische stoornis

Nadere informatie

FACT VOOR BESTUURDERS & MANAGERS. Zorg aan huis Integratie cure en care Gewoon Leven

FACT VOOR BESTUURDERS & MANAGERS. Zorg aan huis Integratie cure en care Gewoon Leven FACT VOOR BESTUURDERS & MANAGERS Zorg aan huis Integratie cure en care Gewoon Leven 1 1) FACT als BASIS; CERTIFICEREN BEKOSTIGEN Hersenkraker in 3 delen 2) BEDREDUCTIE, FACT en PCT en.. FACT 3) DE VOLGENDE

Nadere informatie

Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen?

Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Richtlijnen Casus IDDT Richtlijnen, wat zeggen ze niet! Richtlijnen Dubbele Diagnose, Dubbele hulp (2003) British

Nadere informatie

INTENSIVERING EN EXTENSIVERING VAN ZORG

INTENSIVERING EN EXTENSIVERING VAN ZORG INTENSIVERING EN EXTENSIVERING VAN ZORG BINNEN FACT Ardwi Klein Entink e.a. Eén doel van FACT is het voorkomen van opnames; dit moet bereikt worden door de zorg te intensiveren wanneer nodig. Bij het FACT-team

Nadere informatie

Bemoeizorg Zorgzaam en bemoeizuchtig Een kerntaak van de GGZ. Brussel 24 november 2016

Bemoeizorg Zorgzaam en bemoeizuchtig Een kerntaak van de GGZ. Brussel 24 november 2016 Bemoeizorg Zorgzaam en bemoeizuchtig Een kerntaak van de GGZ Brussel 24 november 2016 Hoezo bemoeizorg? Patienten met ernstige psychiatrische stoornissen vragen niet altijd zelf om behandeling Het gaat

Nadere informatie

(F)ACT-LVB: wat levert het op?

(F)ACT-LVB: wat levert het op? (F)ACT-LVB: wat levert het op? Festival forensische zorg 2019 Laura Neijmeijer Opzet Ontwikkeling van (F)ACT LVB Kenmerken van (F)ACT LVB (F)ACT LVB in internationaal perspectief Promotieonderzoek en deelstudies

Nadere informatie

(Jeugd)-FACT en certificeren. Margret Overdijk Maart 2017

(Jeugd)-FACT en certificeren. Margret Overdijk Maart 2017 (Jeugd)-FACT en certificeren Margret Overdijk Maart 2017 Wat is FACT? Flexible Assertive Community Treatment Visie, organisatiemodel en behandelaanpak : Service Delivery Model Voor mensen met langdurige,

Nadere informatie

HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE

HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Vrije Universiteit Brussel UMC St Radboud, Nijmegen NPi, Amersfoort 1 NVMT 4e LUSTRUM VAN HARTE PROFICIAT 2 WAAROM

Nadere informatie

IHT Intensive Home Treatment in de acute psychiatrie

IHT Intensive Home Treatment in de acute psychiatrie IHT Intensive Home Treatment in de acute psychiatrie Elnathan J.D. Prinsen Psychiater IHT-team Deventer Manager Zorg divisie spoedeisende psychiatrie Dimence Lid van de taskforce de juiste zorg op de juiste

Nadere informatie

Verlangen naar modelgetrouwheid?

Verlangen naar modelgetrouwheid? Verlangen naar modelgetrouwheid? Maaike van Vugt en Hans Kroon 5 e ACT congres, Leiden 2007 Trimbos-instituut 2007 1 Onderzoek naar (F)ACT in Nederland Vraagstelling: Heeft ACT als evidence-based practice

Nadere informatie

- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE?

- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? - Geplaatst in VISUS 4-2017 - EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? Om de verschillen tussen de kennis uit het laatste wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk kleiner te maken is de afgelopen

Nadere informatie

Artikel 107: Mentale Gezondheidshervorming

Artikel 107: Mentale Gezondheidshervorming Artikel 107: Mentale Gezondheidshervorming in België Een mogelijkheid om betere zorg te leveren in de gemeenschap? Verwijst naar het artikel 107 in de ziekenhuiswet. Zijn de patiënten dan beter af dan

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra

Nadere informatie

Multidisciplinaire richtlijn Werk en Ernstige Psychische Aandoeningen Kick off MMMensen met mogelijkheden 10 oktober 2013

Multidisciplinaire richtlijn Werk en Ernstige Psychische Aandoeningen Kick off MMMensen met mogelijkheden 10 oktober 2013 Multidisciplinaire richtlijn Werk en Ernstige Psychische Aandoeningen Kick off MMMensen met mogelijkheden 10 oktober 2013 Ellen Otto & Daniëlle van Duin Kenniscentrum Phrenos Ontwikkeling Richtlijn Achtergrond

Nadere informatie

Workshop IRB in ACT. Rotterdam december m.m.v. Jos Droës,, stichting Rehabilitatie 92

Workshop IRB in ACT. Rotterdam december m.m.v. Jos Droës,, stichting Rehabilitatie 92 Workshop IRB in ACT Rotterdam december 2008 Annet Aalbers,, Bavo-Europoort m.m.v. Jos Droës,, stichting Rehabilitatie 92 Programma Korte inleiding over ACT en IRB Technieken in ACT; de gereedschapskist

Nadere informatie

Evidence Based Practise versus Practice Based Evidence

Evidence Based Practise versus Practice Based Evidence Evidence Based Practise versus Practice Based Evidence Dr. John Verhoef (Lector) Lectoraat Eigen Regie Hogeschool Leiden, Cluster Zorg verhoef.j@hsleiden.nl Waar hebben we het over? Evidence Based Practice

Nadere informatie

SMART4U: een app om sociale contacten uit te breiden voor mensen met ernstige psychische aandoeningen. Dr. Willeke Manders Léon van Woerden MScN

SMART4U: een app om sociale contacten uit te breiden voor mensen met ernstige psychische aandoeningen. Dr. Willeke Manders Léon van Woerden MScN SMART4U: een app om sociale contacten uit te breiden voor mensen met ernstige psychische aandoeningen Dr. Willeke Manders Léon van Woerden MScN Inhoud presentatie Wat is Smart4U Doel van het onderzoek

Nadere informatie

SOCIALE PSYCHIATRIE BINNEN HET FACT MODEL HOE SOCIAAL PSYCHIATRISCH KUN JE WERKEN BINNEN HET FACT MODEL?

SOCIALE PSYCHIATRIE BINNEN HET FACT MODEL HOE SOCIAAL PSYCHIATRISCH KUN JE WERKEN BINNEN HET FACT MODEL? SOCIALE PSYCHIATRIE BINNEN HET FACT MODEL HOE SOCIAAL PSYCHIATRISCH KUN JE WERKEN BINNEN HET FACT MODEL? Cécile van Glabbeek, verplegingswetenschapper en sociaal psychiatrisch verpleegkundige, werkzaam

Nadere informatie

Implementatie van de richtlijn angststoornissen

Implementatie van de richtlijn angststoornissen Implementatie van de richtlijn angststoornissen De lange termijn behandeleffecten Door: Maarten van Dijk (Hoofdwetenschappelijk bureau HSK/GZ-psycholoog) Achtergrond Studie binnen team angststoornissen

Nadere informatie

Child Safety Now. Towards Effective Case Management for Families in Child Protection and Youth Parole Services I. Busschers

Child Safety Now. Towards Effective Case Management for Families in Child Protection and Youth Parole Services I. Busschers Child Safety Now. Towards Effective Case Management for Families in Child Protection and Youth Parole Services I. Busschers Samenvatting Dit proefschrift gaat over casemanagement van gezinnen binnen jeugdbescherming

Nadere informatie

Intensivering en extensivering van zorg binnen FACT Drs. Ardwi Klein Entink, Paul Rooijmans, Drs. Anouk Perquin, Dr.

Intensivering en extensivering van zorg binnen FACT Drs. Ardwi Klein Entink, Paul Rooijmans, Drs. Anouk Perquin, Dr. Intensivering en extensivering van zorg binnen FACT Drs. Ardwi Klein Entink, Paul Rooijmans, Drs. Anouk Perquin, Dr. Bauke Koekkoek Inleiding: Eén van de doelen van FACT is het voorkomen van opnames; dit

Nadere informatie

Individuele Plaatsing en Steun

Individuele Plaatsing en Steun Individuele Plaatsing en Steun Cris Bergmans (cbergmans@kcphrenos.nl) Stafmedewerker IPS kenniscentrum Phrenos IPS trajectbegeleider etips.nl Presentatie Werkatelier Utrecht Belang betaald werk voor mensen

Nadere informatie

Behandeling van eerste psychose (waar de richtlijn niet over spreekt) Dr H.J. Gijsman, psychiater Hoofd Zorgprogramma Psychose Pro Persona

Behandeling van eerste psychose (waar de richtlijn niet over spreekt) Dr H.J. Gijsman, psychiater Hoofd Zorgprogramma Psychose Pro Persona Behandeling van eerste psychose (waar de richtlijn niet over spreekt) Dr H.J. Gijsman, psychiater Hoofd Zorgprogramma Psychose Pro Persona Environment Genotype Phenotype Omgeving Gen Psychose Omgeving

Nadere informatie

Workshop Van kennis naar actie - het overbruggen van de kloof tussen weten en doen -

Workshop Van kennis naar actie - het overbruggen van de kloof tussen weten en doen - Improving Mental Health by Sharing Knowledge Workshop Van kennis naar actie - het overbruggen van de kloof tussen weten en doen - Marleen Hermens & Peter van Splunteren 17 november 2011 VGCT congres Doel

Nadere informatie

HOOFDSTUK 1: INLEIDING

HOOFDSTUK 1: INLEIDING 168 Samenvatting 169 HOOFDSTUK 1: INLEIDING Bij circa 13.5% van de ouderen komen depressieve klachten voor. Met de term depressieve klachten worden klachten bedoeld die klinisch relevant zijn, maar niet

Nadere informatie

Bemoeizorg Zorgzaam en bemoeizuchtig Een kerntaak van de GGZ. Brussel 24 november 2016

Bemoeizorg Zorgzaam en bemoeizuchtig Een kerntaak van de GGZ. Brussel 24 november 2016 Bemoeizorg Zorgzaam en bemoeizuchtig Een kerntaak van de GGZ Brussel 24 november 2016 Leap of Faith Indiana Jones and the Last Crusade Kenniscentrum Phrenos Hoezo bemoeizorg? Patienten met ernstige psychiatrische

Nadere informatie

EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp

EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Nederlands Paramedisch Instituut UMC St Radboud Hogeschool van Arnhem en Nijmegen NVLF 1 ORIËNTATIE op LOGOPEDIE NVLF Visie 2000-2005 NVLF

Nadere informatie

Workshop IRB in ACT. Stichting Rehabilitatie 92 Rotterdam GGZ Groep Europoort/ACT training & scholing Utrecht December 2006

Workshop IRB in ACT. Stichting Rehabilitatie 92 Rotterdam GGZ Groep Europoort/ACT training & scholing Utrecht December 2006 Workshop IRB in ACT Stichting Rehabilitatie 92 Rotterdam GGZ Groep Europoort/ACT training & scholing Utrecht December 2006 Programma Korte inleiding over ACT en IRB Technieken in ACT; de gereedschapskist

Nadere informatie

Geïntegreerde behandeling van patiënten met schizofrenie en middelengebruik

Geïntegreerde behandeling van patiënten met schizofrenie en middelengebruik Geïntegreerde behandeling van patiënten met schizofrenie en middelengebruik Saskia van Duin - verpleegkundig specialist GGZ Melchiord Ricardo - ervaringsdeskundige Ellen Struik teamleider DD kliniek GGZ

Nadere informatie

De ouderrol van mensen met (ernstige) psychische aandoeningen. Lectoraat Rehabilitatie Groningen

De ouderrol van mensen met (ernstige) psychische aandoeningen. Lectoraat Rehabilitatie Groningen De ouderrol van mensen met (ernstige) psychische aandoeningen Peter van der Ende Senior-onderzoeker Lectoraat Rehabilitatie Hanzehogeschool Groningen p.c.van.der.ende@pl.hanze.nl Website: www.ouderschap-psychiatrie.nl

Nadere informatie

Kosten en baten Thuisbegeleiding voor psychiatrische patiënten

Kosten en baten Thuisbegeleiding voor psychiatrische patiënten Kosten en baten Thuisbegeleiding voor psychiatrische patiënten Amsterdam, maart 2012 In opdracht van ActiZ Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door de Centrale Raad voor Gezinsverzorging Kosten en

Nadere informatie

Ambulant werken zonder Bedden (F)ACT or Fiction? Prof.dr. C.L. Mulder Onderzoekcentrum O3 Rotterdam

Ambulant werken zonder Bedden (F)ACT or Fiction? Prof.dr. C.L. Mulder Onderzoekcentrum O3 Rotterdam Ambulant werken zonder Bedden (F)ACT or Fiction? Prof.dr. C.L. Mulder Onderzoekcentrum O3 Rotterdam Wie heeft er wel eens een patiënt opgenomen? Wie vindt dat we minder moeten opnemen en meer ambulant

Nadere informatie

Sociale netwerken in F-ACT. Wat werkt? Raymond Brandt, Pro Persona Ilse Menheere, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Sociale netwerken in F-ACT. Wat werkt? Raymond Brandt, Pro Persona Ilse Menheere, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Sociale netwerken in F-ACT. Wat werkt? Raymond Brandt, Pro Persona Ilse Menheere, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Inhoud workshop Waarom samenwerken aan sociaal netwerk Social Network Map Een app om

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 9. Inleiding en leeswijzer 11

Inhoud. Voorwoord 9. Inleiding en leeswijzer 11 Inhoud Voorwoord 9 Inleiding en leeswijzer 11 Hoofdstuk 1 Achtergrond en historie van intensieve thuisbehandeling in de ggz 15 1 Achtergrond 15 2 Historie 21 Literatuur 26 Hoofdstuk 2 Het iht-model in

Nadere informatie

LUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT:

LUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT: Op weg naar een Kamer Mondzorg Josef Bruers LUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT: Quality for the future 4 oktober 2013 Kamer Mondzorg Werktitel voor een initiatief om in Nederland te komen

Nadere informatie

op zoek naar good practices

op zoek naar good practices Werken met psychische klachten op zoek naar good practices Presentatie Congres Mensenwerk 9 februari 2015 Philip de Jong en Femke Reijenga Agenda 1. Het onderzoek 2. De bevindingen 3. De betekenis 4. Discussie

Nadere informatie

DUURZAME IMPLEMENTATIE: DAT WERKT! Leonieke Boendermaker Lectoraat Implementatie in de Jeugdzorg

DUURZAME IMPLEMENTATIE: DAT WERKT! Leonieke Boendermaker Lectoraat Implementatie in de Jeugdzorg DUURZAME IMPLEMENTATIE: DAT WERKT! Leonieke Boendermaker Lectoraat Implementatie in de Jeugdzorg 1 Modules & zorgprogramma s Vraaggericht Kwaliteit Effectiviteit Evidence based werken Professionalisering

Nadere informatie

Arbeidsre-integratie Personen met psychische problemen Arbeidstrajectbegeleiders Hulpverleners. PhD-verdediging Knaeps Jeroen 6 maart 2015

Arbeidsre-integratie Personen met psychische problemen Arbeidstrajectbegeleiders Hulpverleners. PhD-verdediging Knaeps Jeroen 6 maart 2015 Arbeidsre-integratie Personen met psychische problemen Arbeidstrajectbegeleiders Hulpverleners PhD-verdediging Knaeps Jeroen 6 maart 2015 Probleemstelling Een op drie werkzoekenden heeft psychische problemen

Nadere informatie

Function Focused Care in het ziekenhuis Ontwikkeling en eerste ervaringen pilot

Function Focused Care in het ziekenhuis Ontwikkeling en eerste ervaringen pilot Function Focused Care in het ziekenhuis Ontwikkeling en eerste ervaringen pilot Carolien Verstraten RN MSc Janneke M. de Man-van Ginkel RN PhD, Silke Metzelthin PhD, Marieke Schuurmans RN PhD & Basic Care

Nadere informatie

Een hoogwaardige GGz in de vaart der volkeren

Een hoogwaardige GGz in de vaart der volkeren Een hoogwaardige GGz in de vaart der volkeren Aart Schene Hoogleraar Psychiatrie Radboud umc, Nijmegen Artikelen Neurowetenschappen - 1973-2012 - 2010 2000 1990 Translational Research Basic Animal Research

Nadere informatie

Flexibel thuistraject voor het hele gezin. GezinsFACT

Flexibel thuistraject voor het hele gezin. GezinsFACT Flexibel thuistraject voor het hele gezin. GezinsFACT Behandeling in de eigen leefomgeving. GezinsFACT Sommige gezinnen komen door een opeenstapeling van negatieve factoren, waaronder het complexe probleemgedrag

Nadere informatie

Van medicijnman tot evidence based practice

Van medicijnman tot evidence based practice Van medicijnman tot evidence based practice Een reis door de ambulante GGZ van Sierra Leone Antoinet Kabbedijk Verpleegkundig Specialist GGZ Kings Sierra Leone Partnership Sierra Leone Ruim 6 miljoen

Nadere informatie

MULTIDISCIPLINAIRE VISIE op DIAGNOSTIEK en BEHANDELING van het LUMBOSACRAAL RADICULAIR SYNDROOM

MULTIDISCIPLINAIRE VISIE op DIAGNOSTIEK en BEHANDELING van het LUMBOSACRAAL RADICULAIR SYNDROOM MULTIDISCIPLINAIRE VISIE op DIAGNOSTIEK en BEHANDELING van het LUMBOSACRAAL RADICULAIR SYNDROOM 1 HNP-onderzoek UMC St Radboud Evidence-based handelen bij postoperatief LRS: een uitdaging! Prof.dr. Rob

Nadere informatie

Het Effect van Assertive Community Treatment (ACT) op het. Sociaal Functioneren van Langdurig Psychiatrische Patiënten met. een Psychotische Stoornis.

Het Effect van Assertive Community Treatment (ACT) op het. Sociaal Functioneren van Langdurig Psychiatrische Patiënten met. een Psychotische Stoornis. Het Effect van Assertive Community Treatment (ACT) op het Sociaal Functioneren van Langdurig Psychiatrische Patiënten met een Psychotische Stoornis. The Effect of Assertive Community Treatment (ACT) on

Nadere informatie

Supported Employment modelgetrouwheid in Vlaamse arbeidsrehabilitatieprogramma s Knaeps J. & Van Audenhove Ch. GGZ-congres, 2012 Overzicht Inleiding Onderzoek Onderzoeksvragen Methode Analyse Resultaten

Nadere informatie

Dia 1. SPEEDPRESENTATIES Deel 3. Dia 2 MARIELLE BRENNINKMEIJER. Ik heb zo n zin in een biertje. Dia 3

Dia 1. SPEEDPRESENTATIES Deel 3. Dia 2 MARIELLE BRENNINKMEIJER. Ik heb zo n zin in een biertje. Dia 3 Dia 1 SPEEDPRESENTATIES Deel 3 Dia 2 MARIELLE BRENNINKMEIJER Ik heb zo n zin in een biertje Dia 3 Dia 4 Ik heb zo n zin in een biertje! Real time zelf gerapporteerde craving naar alcohol tijdens de ambulante

Nadere informatie

FACT en de toekomst van specialistische ggz in de buurt door Remmers van Veldhuizen

FACT en de toekomst van specialistische ggz in de buurt door Remmers van Veldhuizen FACT en de toekomst van specialistische ggz in de buurt door Remmers van Veldhuizen De snelle uitbreiding van het aantal FACT-teams en de erkenning voor de aanpak vanuit de overheid opende de weg naar

Nadere informatie

Evidence-Based Nursing. Bart Geurden, RN, MScN

Evidence-Based Nursing. Bart Geurden, RN, MScN Evidence-Based Nursing Bart Geurden, RN, MScN Trends in Verpleegkunde Jaren 1980: Systematisch werken Focus op proces Jaren 1990: Verpleegkundige diagnostiek Focus op taal Aandacht verschuift van proces

Nadere informatie

GGz in de huisartsenpraktijk. Christina Van der Feltz-Cornelis Symposium: Huisarts en POH GGz: samen sterker! Nieuwegein 22 januari 2015

GGz in de huisartsenpraktijk. Christina Van der Feltz-Cornelis Symposium: Huisarts en POH GGz: samen sterker! Nieuwegein 22 januari 2015 GGz in de huisartsenpraktijk Christina Van der Feltz-Cornelis Symposium: Huisarts en POH GGz: samen sterker! Nieuwegein 22 januari 2015 MODEL BASISGGZ Model BasisGGz-Generalistische GGz-Specialistische

Nadere informatie

Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen

Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Congres Focus op Onderzoek, 22 juni 2015 Gerda de Kuijper, AVG/senior senior onderzoeker CVBP/UMCG Dederieke Festen AVG/senior onderzoeker

Nadere informatie

Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS

Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Dag van de Inhoud Den Haag 28 september 2017 Ante Lemkes, GZ-psycholoog in opleiding tot Specialist Inleiding Introductie van mezelf, jullie

Nadere informatie

Herstelondersteunende zorg in een veranderend zorglandschap. Michiel Bähler Adviseur/ psycholoog GGZ NHN

Herstelondersteunende zorg in een veranderend zorglandschap. Michiel Bähler Adviseur/ psycholoog GGZ NHN Herstelondersteunende zorg in een veranderend zorglandschap Michiel Bähler Adviseur/ psycholoog GGZ NHN Geen belangen Disclosure Persbericht 15 oktober 2014 Veranderend zorglandschap vraagt om vernieuwde

Nadere informatie

Bemoeizorg. mensenkennis. Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders. post-hbo opleiding

Bemoeizorg. mensenkennis. Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders. post-hbo opleiding post-hbo opleiding Bemoeizorg Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders mensenkennis Post-hbo opleiding bemoeizorg Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders In onze samenleving zijn er meer dan

Nadere informatie

Kracht en steun voor ouders met (ernstige) psychische aandoeningen

Kracht en steun voor ouders met (ernstige) psychische aandoeningen Kracht en steun voor ouders met (ernstige) psychische aandoeningen Peter van der Ende Senior-onderzoeker Lectoraat Rehabilitatie Hanzehogeschool Groningen p.c.van.der.ende@pl.hanze.nl Website: www.ouderschap-psychiatrie.nl

Nadere informatie

IPS lijnen naar de toekomst. Jaap van Weeghel Utrecht, 12 april 2019

IPS lijnen naar de toekomst. Jaap van Weeghel Utrecht, 12 april 2019 IPS lijnen naar de toekomst Jaap van Weeghel Utrecht, 12 april 2019 Individuele Plaatsing & Steun (IPS) Hoofdkenmerken Regulier betaald werk is het centrale doel Iedere cliënt die baan wil, wordt in traject

Nadere informatie

Flexibel thuistraject voor het hele gezin. GezinsFACT

Flexibel thuistraject voor het hele gezin. GezinsFACT Flexibel thuistraject voor het hele gezin. GezinsFACT Behandeling in de eigen leefomgeving. GezinsFACT Sommige gezinnen komen door een opeenstapeling van problemen, waaronder het gedrag van een van de

Nadere informatie

D v/h Noorden; 17 sept 2005

D v/h Noorden; 17 sept 2005 D v/h Noorden; 17 sept 2005 10 jaar Integrale Psychiatrie Wat heeft het ons gebracht? Dr Rogier Hoenders, psychiater, CIP, Lentis 1 2 Het beste van twee werelden 29 maart 2006 3 4 Integrative Medicine

Nadere informatie

Evidence Based Practice in de alledaagse praktijk. Definitie EBP 16-4-2015

Evidence Based Practice in de alledaagse praktijk. Definitie EBP 16-4-2015 Evidence Based Practice in de alledaagse praktijk Lies Braam, verpleegkundig specialist neurologie 26 maart 2015 V &VN neurocongres Definitie EBP Bij EBP gaat het om klinische beslissingen op basis van

Nadere informatie

Dit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest.

Dit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest. Samenvatting 152 Samenvatting Ieder jaar krijgen in Nederland 16.000 mensen een hartstilstand. Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrond van dit proefschrift. De kans om een hartstilstand te overleven is met

Nadere informatie

Herstel en bemoeizorg bij mensen met erns0ge psychiatrische aandoeningen en verslaving. Is er sprake van een tegenstelling?

Herstel en bemoeizorg bij mensen met erns0ge psychiatrische aandoeningen en verslaving. Is er sprake van een tegenstelling? Herstel en bemoeizorg bij mensen met erns0ge psychiatrische aandoeningen en verslaving Is er sprake van een tegenstelling? Prof. Dr. C.L. Mulder, Leiden 9 nov 2012 Herstel Herstellen doen mensen zelf:

Nadere informatie

Screening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies. Walter Matthys

Screening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies. Walter Matthys Screening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies Walter Matthys Preventie en behandeling Wezenlijk verschillend? Voorbeeld: Coping Power (Minder boos en opstandig) bij

Nadere informatie

Denk even mee. Oeps! Meteen kiezen! Even voorstellen. Terug in de tijd De toekomst van de langdurende GGZ. Van verleden naar toekomst

Denk even mee. Oeps! Meteen kiezen! Even voorstellen. Terug in de tijd De toekomst van de langdurende GGZ. Van verleden naar toekomst Van verleden naar toekomst Ypsilon Jubileumdag Midden De toekomst van de langdurende GGZ Ypsilon Jubileumdag Midden Bert Stavenuiter 11 oktober 2014 Bert Stavenuiter 11 oktober 2014 Oeps! Meteen kiezen!

Nadere informatie

Masterroute Klinische Psychologie

Masterroute Klinische Psychologie Masterroute Klinische Psychologie Masterweek Marieke Pijnenborg Contact Twee Coördinatoren Wiljo van Hout Ineke Wessel Eén e-mailadres Mastercoordinator-K@rug.nl Wetenschappelijke oriëntatie Onderwijs

Nadere informatie

Dr. Hilde Verbeek 15 april 2014. Department of Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1

Dr. Hilde Verbeek 15 april 2014. Department of Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1 Dr. Hilde Verbeek 15 april 2014 Department of Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1 Doelstelling Nurses on the Move Bijdragen aan verbetering kwaliteit van zorg in verpleeg- en

Nadere informatie

Position Paper #Not4Sissies

Position Paper #Not4Sissies huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde Position Paper #Not4Sissies Lizette Wattel Coördinator UNO-VUmc Coördinator Onderzoekslijn Geriatrische Revalidatie Ewout Smit AIOTO Ouderengeneeskunde Programma

Nadere informatie

MODULE Evidence Based Midwifery

MODULE Evidence Based Midwifery VZW Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen vzw MODULE Evidence Based Midwifery Van Schoonbekestraat 143 Sint-Jacobsmarkt 84 2018 Antwerpen 2000 Antwerpen Programma Overzicht Dag 1: maandag 8 november 2010

Nadere informatie

Science

Science Science Fiction ? No Mijlpalen in de behandeling van psychose Lieuwe de Haan, Zorglijn Vroege Psychose Uitvoeren wat we al weten Bron en disclaimer Waar kunnen we de meeste winst halen? I. Hoop II. Zelfvertrouwen

Nadere informatie

Screening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg

Screening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Online screening Online behandeling - Effectiviteit

Nadere informatie

FACT-teams. Intensieve wijkgerichte behandeling en begeleiding. Informatie voor cliënten, verwijzers en betrokkenen

FACT-teams. Intensieve wijkgerichte behandeling en begeleiding. Informatie voor cliënten, verwijzers en betrokkenen FACT-teams Intensieve wijkgerichte behandeling en begeleiding Informatie voor cliënten, verwijzers en betrokkenen FACT-teams bieden behandeling en ondersteuning aan mensen met psychiatrische problemen

Nadere informatie

Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc.

Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc. Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc. INhoud Toename overleving meer patienten leven langer met kanker Effecten en behoeften na kankerbehandeling? Survivorship

Nadere informatie

Onderzoek in Vaktherapie

Onderzoek in Vaktherapie Onderzoek in Vaktherapie Dr. Henk Smeijsters, Lector KenVaK Wat zouden we moeten doen? lezing FVB-onderzoek Henk Smeijsters - lectoraat Hs Zuyd Het stappenplan (Hutschemaekers 2003) Definieer wat je doet

Nadere informatie

Behandeling van problematisch middelengebruik van leefstijltraining naar cognitieve gedragstherapie

Behandeling van problematisch middelengebruik van leefstijltraining naar cognitieve gedragstherapie Behandeling van problematisch middelengebruik van leefstijltraining naar cognitieve gedragstherapie Dr Wencke de Wildt Directeur behandelzaken Jellinek GZ psycholoog VGCT 2016 Inhoud 15 jaar cognitieve

Nadere informatie

Rehabilitatie & herstel in de langdurende zorg

Rehabilitatie & herstel in de langdurende zorg Rehabilitatie & herstel in de langdurende zorg Charlotte de Heer, Hanzehogeschool Groningen Loes Winkel, GGZ Friesland Innovatiewerkplaats Maatschappelijke participatie van mensen met een psychische beperking

Nadere informatie

Samen werken aan een beter leven: Herstel vanaf dag één

Samen werken aan een beter leven: Herstel vanaf dag één Samen werken aan een beter leven: Herstel vanaf dag één 30% meer herstel is alleen te bereiken door samen te werken met patiënten, naasten en externe collega s! Eén groep, diverse mogelijkheden Waarom

Nadere informatie

24/09/2014. Indeling. Definitie Klinisch Pad. Klinische paden in de psychiatrie: twee jaar later. Sabine Buntinx

24/09/2014. Indeling. Definitie Klinisch Pad. Klinische paden in de psychiatrie: twee jaar later. Sabine Buntinx Klinische paden in de psychiatrie: twee jaar later Sabine Buntinx Indeling Intro KP Methodiek ontwikkelen zorgpad Hoe verliep het proces voor zorgpad Korsakov? Conclusie 11/9/ 2014 Icuro Q&S slide 2 Definitie

Nadere informatie

Gezondheid en arbeidsparticipatie: determinanten, gevolgen en bouwstenen voor reïntegratie

Gezondheid en arbeidsparticipatie: determinanten, gevolgen en bouwstenen voor reïntegratie Gezondheid en arbeidsparticipatie: determinanten, gevolgen en bouwstenen voor reïntegratie Prof Dr Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam Gezondheid van uitkeringsgerechtigden

Nadere informatie

Vergelijking ACT teams op de Noordoever, Rotterdam. ACT congres Leiden 27 september 2007 Bert Jan Roosenschoon Arina van der Kwaak

Vergelijking ACT teams op de Noordoever, Rotterdam. ACT congres Leiden 27 september 2007 Bert Jan Roosenschoon Arina van der Kwaak Vergelijking ACT teams op de Noordoever, Rotterdam ACT congres Leiden 27 september 2007 Bert Jan Roosenschoon Arina van der Kwaak Benamingen zorg-aan-huis projecten (What s in a name?) Transmuraal Zorgteam

Nadere informatie

Buitengewoon Delta. algemene informatie

Buitengewoon Delta. algemene informatie Buitengewoon Delta algemene informatie Buitengewoon Delta Delta Psychiatrisch Centrum is gespecialiseerd in diagnostiek, behandeling en begeleiding van mensen met een psychische of psychiatrische aandoening.

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 11 Marjan ter Avest. Ten geleide 13

Inhoud. Voorwoord 11 Marjan ter Avest. Ten geleide 13 Inhoud Voorwoord 11 Marjan ter Avest Ten geleide 13 Deel 1 Verkenning Hoofdstuk 1 (Flexible) ACT is voor ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA) 19 Philippe Delespaul Hoofdstuk 2 EPA-patiënten, hun

Nadere informatie

Een praktijkgericht onderzoek bij verpleegkundigen naar het objectiveren van cognitieve functies

Een praktijkgericht onderzoek bij verpleegkundigen naar het objectiveren van cognitieve functies Een praktijkgericht onderzoek bij verpleegkundigen naar het objectiveren van cognitieve functies Marloes Peeters Verpleegkundig Specialist GGZ mpjpeeters@vvgi.nl 12-12-2014 Agenda Probleem Vraagstelling

Nadere informatie

6/11/2012. Wat is case management? Case management. Case management en ontslagmanagement in algemene en psychiatrische ziekenhuizen

6/11/2012. Wat is case management? Case management. Case management en ontslagmanagement in algemene en psychiatrische ziekenhuizen Case management en ontslagmanagement in algemene en psychiatrische ziekenhuizen Prof. Dr. Philip Moons Eva Goossens Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap KU Leuven Wat is case management? Management:

Nadere informatie

Twee geloven op een kussen? Hulpverlening en reclassering in een team

Twee geloven op een kussen? Hulpverlening en reclassering in een team Twee geloven op een kussen? Hulpverlening en reclassering in een team AIO GGZ VS: Rudy Roelofsen Leergang: GGZ VS 2008, groep D Opleidingsinstelling: GGZ VS Opleider: Dirk Wiersma Aantal woorden: 3813

Nadere informatie

Assertive community Treatment (ACT) en Rehabilitatie

Assertive community Treatment (ACT) en Rehabilitatie Assertive community Treatment (ACT) en Rehabilitatie Twaalf pogingen om een belofte in te lossen Jaap van Weeghel Amsterdam, 10 december 2004 1 Inhoud presentatie 1. Het rehabilitatie-tekort van ACT 2.

Nadere informatie

Zoeken naar evidence

Zoeken naar evidence Zoeken naar evidence Faridi van Etten-Jamaludin Clinical librarian Medische Bibliotheek AMC 2 december 2008 Evidence Based Practice? Bij EBP worden klinische beslissingen genomen op basis van het best

Nadere informatie

ROM en verder Over de waarde van ons werk

ROM en verder Over de waarde van ons werk ROM en verder Over de waarde van ons werk SYNQUEST symposium Utrecht 6 maart 2018 Aartjan TF Beekman Afdeling Psychiatrie VUmc en GGZinGeest Amsterdam Verschil maken: waarde van ons werk groter maken

Nadere informatie