Nooit meer zweten voor het wijnschap: 5 manieren om je Italiaanse wijn te kiezen

Transcriptie

1

2 Nooit meer zweten voor het wijnschap: 5 manieren om je Italiaanse wijn te kiezen Checklist waarop te letten bij kiezen van Italiaanse wijnen: - Je leert de verschillen in kiezen op smaak type(s) - Je leert de verschillen in kiezen op prijs - Je leert de verschillen in kiezen op etiket - Je leert de verschillen in kiezen op milieu / duurzaamheid - Je leert de verschillen in kiezen op gelegenheid Kiezen op gelegenheid: Vraag je af wat is het doel? Ik bedoel bij aankoop van de wijn, waar is de wijn voor/ bij bedoeld? Met wie ga je de wijn drinken, wat voor weer is het, waar houdt deze persoon van, wat eet je er eventueel bij? In wat voor bui ben je? De antwoorden hebben uiteraard invloed op je keuze en mogelijkheden. Terugkomend op de eerste vraag even een aantal situaties geschetst. Kiezen op smaak/soort: Dient de wijn als aperitief of voor bij het eten? In geval van aperitief, is dat bij mooi weer en ga je uit van iets lichts en fris dan zijn er vele mogelijkheden: Bubbels: Als je voor Prosecco gaat en meer kwaliteit wil, check dan in elk geval of er d.o.c.g op staat en dan bij voorkeur Asolo of Conegliano/ Valdobbiadene als toevoeging. Vind je Prosecco te makkelijk /zoet? Probeer dan eens de variant extra Brut of Zero Dosage, in het laatste geval zit er helemaal geen suiker toegevoegd en bij (extra) Brut veel minder dan in de meest gebruikte gevallen (extra dry is gebruikelijk, anders dan de naam doet vermoeden is dat niet zo droog ). Ook handig als je op dieet bent Een andere optie is Prosecco col fondo,

3 ongeflilterde prosecco, dat geeft een totaal andere smaak sensatie, allen verkrijgbaar bij de betere importeur of speciaalzaak. Eigenlijk een Champagne fan? Italië heeft haar eigen Champagne zone, maar de wijn daarvandaan mag niet zo heten natuurlijk. Het gebied heet Franciacorta, en de mousserende wijn ook, Franciacorta docg. De druiven zijn dezelfde als die in Champagne worden gebruikt: Chardonnay en/of Pinot Noir. Prijscategorie is hoger dan die van (goede) prosecco. Je hebt hier ook mooie rosé varianten van. Dat geldt ook trouwwens voor Oltrepo Pavese. Iets originelers? Vraag/ zoek dan eens naar een Ortrugo frizzante, of Pignoletto frizzante (onlangs docg geworden) Witte wijn/ vino bianco (als aperitief en/of bij het eten): Al staat Italië niet bekend om haar witte wijnen, toch zijn er vele prachtige wijnen en druiven te ontdekken. Wil je fris en kruidig? Probeer dan eens een Vermentino, een Verdicchio (breed verkrijgbaar, ook bij de supermarkt zeer smakelijke exemplaren), Vernaccia di San Gimignano. Uiteraard zijn dit type wijnen ook goed bij de vis inzetbaar. Droog, mineralig? Greco di Tufo of Fiano di Avellino, sommige Soave s Clasico Superiore (maar dat is weer wat lastiger uitleggen.. met lagere opbrengst en zo). Super mineraal: Caricante van de Etna. Wijnen van vlakbij zee. Wat meer bloemig, voller? Dan kan nog steeds een Fiano een goede optie zijn, of Malvasia (daar zijn vele varianten van, vaak ook in een blend met andere druiven) en te vinden door heel Italië heen. Roero Arneis uit Piemonte is ook een goede kandidaat, evenals (Tocai) Friulano uit Friuli, maar hier hangt het er weer vanaf, kunnen ook zeer mineralige exemplaren zijn, beter navragen bij je expert. Hetzelfde geldt voor Pecorino wijn (ja wijn) uit Abruzzo/ le Marche. Moscato wordt meestal dessertwijn van gemaakt maar je hebt ook stille, droge varianten (secco), dan zit je wel aan uiterste spectrum van bloemig. Alhoewel Gewurztraminer nog een stapje verder gaat. Ook te vinden in met name Noord Italië (alhoewel ik top exemplaar ken van de Etna op Sicilie, van 1100 meter hoogte). Rose / Rosato : Italië is (nog) geen roséland, d.w.z. vraag je dat hier bij een bar dan hebben ze het nauwelijks, op een wijnkaart is wel wat te vinden en uiteraard wordt het wel geproduceerd, maar meer voor de export. De regio die bekend staat om (goede) rosé is Puglia in het diepe zuiden. Hier worden voornamelijk lekker fruitige rosato s gemaakt op basis van bijvoorbeeld de Negroamaro en de Primitivo druif. Wil je wat serieuzer werk dan kun je kijken naar de druiven zoals Sangiovese of Nebbiolo, of Aglianico, dat zijn de druiven voor stevigere rode wijn, dus ook de rose ervan heeft

4 vaak wat meer diepgang. In het Noorden vindt je de zogenaamde Chiaretto s, rondom het Gardameer, hele lichte rose. (niet mijn cup of tea.. maar kunnen heel aardig zijn). Rode wijn/ vino rosso: Italië is bij uitstek bekend vanwege haar rode wijnen, de meest bekende is zeer waarschijnlijk Chianti uit Toscane. Daar zijn zeer veel varianten van, waaronder ook heel veel middelmatig spul. Omdat goed te leren onderscheiden raad ik je mijn cursus aan of een uitgebreid verblijf ter plekke. Frisse, fruitige rode wijn: Dat zijn vrijwel altijd de meest jonge exemplaren, oftewel wijn met jaartal wat heel dicht bij huidige jaartal ligt. Dat is een indicatie, een andere is dat er alleen sprake is van fles / staal of cementrijping. In elk geval geen houtrijping. Je kan hier nog onderscheid maken met hoge/lage zuren en tannines. Dolcetto uit Piemonte is een goede kandidaat voor fruitig, Barbera eventueel ook maar kan hoog in zuren zijn. Verder zijn er vele mogelijkheden, in principe kun je van aller rode wijnen een dergelijke variant hebben. Lagrein uit Alto Adige, Ciro Rosso uit Calabrië. Fruitig maar dan (vaak) wat voller: even erg algemeen gesteld dit, maar de druiven uit Puglia eerder genoemd, Negroamaro en Primitivo leveren vaak heerlijk fruitige wijnen op. Soms flink zon doorstoofd. Geldt ook voor Nero d Avola van Sicilië. Montepulciano d Ábruzzo kan zowel onder deze als eerste categorie vallen. Van zeer eenvoudig tot stevige exemplaren, hierbij verschil op etiket ook kwa igt of doc (g). Mineraal/ salmiak e.a.: Wijnen van vulkanische bodem en of vlakbij zee vandaan. Zoals wijnen van de Etna, vino rosso Etna doc op basis van Nerello Mascalese en Capuccio. Niet voor beginners. Bepaalde Aglianico s hebben het ook sterk, ook iets vuursteen achtigs e.d. Aglianico delle Vulture in Basilicata. Maar deze vallen ook weer onder de zeer stevige exemplaren afhankelijk van aantal jaren (hout)rijping etc. Bloemig- ja dat bestaat ook in rood: Bij uitstek Lacrima di Morro d Alba uit Le Marche, een piepklein herkomst gebied, maar heel bijzondere wijn die naar roosjes ruikt en smaakt (o.a.), en ook iets lytchees achtigs. Prachtig bij bijvoorbeeld aziatisch eten, of als je je vlees nogal gekruid hebt. Bijzondere wijn! Mousserend droog : Lambrusco, vroeger vooral bekend als dat goedkope spul onderaan het supermarkt schap (en nog steeds ben ik bang), maar er zijn heerlijke Lambruschi te koop, die

5 opwekkend sappig en fruitig zijn en perfect combineren met vette vleeswaren e.d. Verder heb je bijvb. Gutturnio, Freisa frizzante en nog vele anderen. Stevig rood, complex: Ik heb ze eigenlijk al genoemd zo her en der: de druiven voor topwijnen op dit gebied zijn Nebbiolo in Piemonte (voor de beroemde Barolo en Barbaresco), Sangiovese in Midden Italië en met name Toscane. Niet alleen de basis voor Chianti, maar ook voor Brunello di Montalcino en Vino Nobile di Montepulciano. In het Zuiden heerst zoals gezegd de Aglianico. Exemplaren met 4,5 jaar houtrijping waarbij dan een waaier van fraaie geuren tevoorschijn komt als je de fles lang genoeg laat ademen en in de smaak komt ook van alles terug. Meer leren over hoe te ruiken en proeven? Check mijn site voor of gratis mini cursus. Op Sardegna vindt je de Cannonau, een krachtpatser van jewelste en in midden Italie, in Umbrie hebben ze de meest tannineuze druif van Italie, de Sagrantino. Die zit in de Sagrantino di Montefalco, en mits goed getemd is het een heerlijke wijn. In de Veneto tenslotte maken ze prachtige Amarone di Valpolicella, en dat is zeker een aanrader als je niet zo n fan bent van flinke tannines want die worden in dit geval bedekt door de smaak van de ingedroogde druiven die erbij zitten, waardoor het zacht en soepel aandoet. Dessert wijnen/ vino dolce (passito o altro): Ook hier zijn weer vele mogelijkheden, van fris mousserend tot zeer zoet en wat er tussen in ligt. En er tussenin zijn fraaie exemplaren te vinden met een prachtige balans tussen het zoet en de zuren, wat dan ook het geheim is van een goede dessertwijn. Fris, fruitig mousserend: Moscato d Asti en Asti Spumante zijn het meest bekend, beiden op basis van Moscato, wat een zoete, bloemige smaak geeft. Maar door het lage alcohol gehalte en de bubbels blijft het toch fris. Lekker met fruit gebak. Uit dezelfde regio (Piemonte) komt ook Brachetto (d Aqui), een rode mousserende wijn met een aromatische geur, denkend aan roosjes en aardbeien en naar dat laatste smaakt het vooral ook. Feest in het glas en perfect op een zomerdag met verse aardbeien of aardbeiengebak. Drogere stijl dessert wijnen: Sommige Vin Santo s. Hierbij is het heel goed oppassen, als er vino liquoroso op het etiket staat dan is het goedkoop en heel zoet (en ook geen echte vin santo). Deze kan je wel je cantuccini in dopen volgens goed toeristisch gebruik.

6 Echt mooie Vin Santo (overigens zijn er twee, deze in Toscane maar ook in het Noorden in Trentino Alto Adige) is droog en bijna noot-achtig en heeft flink lang houtrijping achter de rug. Kan prachtig zijn, maar kost wel wat. Zowel in witte variant (op basis van trebbiano, malvasia) als in de zeldzamere rode variant verkrijgbaar, Occhio di Pernice geheten, op basis van Sangiovese. Alles van ingedroogde druiven, een maand of vier, op matten of aan een balk naar beneden en daarna rijping in meestal kastanje houten vaatjes. Van enkele jaren tot veel langer. Veneto heeft diverse Recioto s die heel mooi kunnen zijn, witte op basis van Soave druiven (garganega hoofdzakelijk) en rode van de Amaronedruiven ( corvina, rondinella, molinara). Friuli kent aantal dessertwijnen: Picolit, zeldzaam (kwa productie) en Ramandolo (op basis van Verduzzo). Over Picolit: Witte dessert wijn/druif die hele dikke, stroperige dessertwijn geeft met vrij weinig zuren. Honing, wilde bloemen, elegant, aromatisch. Ramandolo: De smaak van deze is wat frisser: appel, peer, abrikoos, nectarine, lichte zuren, smaak zelfde als geur. Kan heel mooi droog zijn, noot-sherryachtig. Vini Passiti (de echte desserwijnen zonder toevoeging van likeur, suiker oid): Op Sicilië maken ze een aantal prachtige dessertwijnen zoals de Passito di Pantelleria en de Malvasia delle Lipari. Beiden van weer aparte eilandjes. Malvasia delle Lipari is iets frisser, bloemiger en kan prachtig zijn. Het komt van de Eolische eilanden (Salina en Lipari met name, volop Vulkanisch). Hier drogen de druiven op matten buiten in de zon (al gaan die dan vaak wel s avonds naar binnen). Het uiterste spectrum is Passito di Pantelleria van het gelijknamige eilandje wat heel dicht bij Tunesië ligt, zuidelijker kan het dus niet. Op basis van Zibibo, Moscato d Álessandria, een druif ooit geïmporteerd vanuit Egypte die samen met de zon zorgt voor zeer intense dessertwijn, een soort vloeibare siroop die doet denken aan vijgen, abrikozen, perzikken, honing e.d. Hier drogen de druiven buiten, soms nog aan de plant. Het proberen meer dan waard en bijvoorbeeld mooi bij foie gras, bepaalde kazen e.d. Dit is uiteraard geen volledig overzicht, ik heb alleen een beeld willen schetsen, voor wie meer wil weten/leren, check mijn site voor diverse cursussen en webinars. Kiezen op prijs: Een overweging die zeker een rol speelt is prijs (categorie). Meestal weet je van te voren al wat voor bedrag je over hebt voor de wijn, en bijvoorbeeld in de supermarkt gaat het veelal over wijn van 3 a 4 tot ongeveer 10. In de laagste

7 prijs categorie kom je automatisch bij industrieel geproduceerde wijnen uit, dat wil zeggen met grote hoeveelheden gemaakt, overwegend bulk wijn, met hoge opbrengsten per hectare. Dat wil niks zeggen over of de wijn lekker is of niet, dat is zo en zo aan jou, wat jij ervan vindt (en wat je gewend bent). Het zegt meer wat over hoe het gemaakt is. Het is wel (vaak) zo dat als je boven een bepaald bedrag komt de kwaliteit toeneemt, dan hangt er vanaf waar je bent met je wijn ontdekkingsreis of je dat verschil al kunt ervaren en waarderen. Over het algemeen zou je kunnen zeggen dat kwaliteit begint bij ongeveer 6-7 maar er zijn natuurlijk uitzonderingen. Tussen de 7 en 15 kun je al echt heel mooie wijnen kopen. De echt stevige jongens die serieus lange houtrijping hebben gehad en waar veel meer tijd /arbeid aan is besteed die komen nog wat hoger uit, zo en uiteraard nog veel hoger, afhankelijk van vraag & aanbod en goede marketing etc. Kiezen op etiket: Kwa smaak beschrijving kun je afgaan op wat op het etiket geschreven staat (of de onderverdeling in smaak op de schappen als die er is). En eventueel met de beschrijvingen die ik hierboven gegeven heb. Kiezen op letterlijk de layout van het etiket (leuke kleuren of tipografie) is uiteraard een risico, je kunt er hooguit mee inschatten of de wijnmaker/huis wat moderner is ingesteld of niet (wat wel weer effect kan hebben op smaak, maar dat voert hier te ver). Uitgaande van het etiket: Er zijn kwaliteitsgaranties die enigszins houvast kunnen geven. De hoogste kwaliteitsgarantie is D.O.C.G. (di origine controllata e garantita, bijvoorbeeld Brunello di Montalcino. Brunello mag dus alleen uit het dorp Montalcino komen (en aanpalende gehuchten/dorpen). Daaaronder zit DOC, di Origine Controllata, wat dan een ruimer gebied is, met soepelere regeld. Daaronder I.G.T. en het laagste is VdT, vino da tavola, tafelwijn. Daar zou ik niet voor kiezen. Bij d.o.c.g. moeten de makers aan de meeste eisen voldoen, en is er sprake van een nauwkeurig herkomstgebied. Dat wil niet automatisch zeggen dat het daarom de lekkerste wijn is, integendeel. Veel I.G.T. s zijn heerlijk en vaak van eigenwijze wijnmakers die niet aan de regels kunnen of willen voldoen. Meer weten hierover? Dan raad ik je een webinar of cursus aan die ik verzorg. Kiezen voor milieu/ duurzaamheid/ gezondheid: Wellicht behoort tot je persoonlijke waarden dat je met je (consumeer) keuze rekening houdt met het milieu. Daarbij zijn er verschillende varianten mogelijk: de meest bekende is de keuze voor een biologische gecertificeerde wijn. Gecertificeerd is prettig aangezien het terug te vinden is op het etiket. Maar wat zegt het? Het

8 enige wat je dan weet is dat er geen chemische bestrijdingsmiddelen in de wijngaard gebruikt worden. Dit is uiteraard positief, maar het kan nog beter. Zo is de toegestane hoeveelheid sulfieten om aan de biologische certificering te voldoen nog steeds buitengewoon/onnodig hoog. Als een wijn biologisch gemaakt is kan dat een andere smaak geven, maar dat hoeft niet. Het ligt eraan wat men verder in de wijnkelder doet, als men daar conventioneel werkt en wel gebruikt maakt van allerlei toevoegingen dan smaakt de wijn vaak net als gewone wijn. Wil je graag wijn waarbij men een stapje verder gaat en bijdraagt aan de biodiversiteit in de wijngaard, de omringende natuur dan kun je kijken naar biodynamische wijnen (vaak met het Demeter logo). Nog een trede verder zijn de zogenaamde natuurlijke wijnen, hier wordt of geen sulfiet toegevoegd of een zo laag mogelijke hoeveelheid (er zijn verschillende associaties waarbij de toegestane hoeveelheden licht verschillen). Daarnaast maakt men alleen gebruik van natuurlijke/ spontane gisting bij de fermentatie, dus geen toevoeging van geselecteerde gist (met een specifiek effect voor de smaak e.d.). Hierdoor ontstaan andere wijnen die anders aanvoelen in het lichaam. Hierover veel meer in aankomend boek en eventueel een workshop of iets dergelijks. Cin cin!!!! Smaakt dit naar meer? Geef je op voor mijn gratis introductie-les Italiaanse wijnen: Zie Josje