15 kritische vragen over de klimaatverandering beantwoord

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "15 kritische vragen over de klimaatverandering beantwoord"

Transcriptie

1 15 kritische vragen over de klimaatverandering beantwoord Beperk uw CO 2 -uitstoot met de Climate Impact Reducer

2 Wat haalt mijn spaarlamp uit als heel China steenkool verbrandt? Ze kunnen zelfs het weer van morgen niet voorspellen Het klimaat op aarde heeft altijd al grote schommelingen gekend De klimaatverandering roept bij velen nog vragen op. En zelfs als u het niet eens bent met de stellingen hierboven, dan vindt u het misschien toch moeilijk om tegenover sceptische familieleden en vrienden te argumenteren waarom ze toch echt beter de auto eens laten staan, of hun huis isoleren. Deze brochure wil u een antwoord bieden op een aantal vragen over de klimaatverandering zonder in simplismen te vervallen maar ook zonder u met technische termen om de oren te slaan. Uit WWF-onderzoek blijkt dat de technologie bestaat om met hernieuwbare energiebronnen te voldoen aan de energievraag in de komende decennia, zodat we de gevolgen van de klimaatbeperking kunnen beperken. Maar dat zal alleen lukken als iedereen meewerkt. De Climate Impact Reducer (zie achterzijde) helpt u daarbij op weg... Colofon: Redactie: Ingrid Adams i.s.m. Sam Van den plas en Philippe Plessers Lay-out: Jan van Remortel - Druk: Claes Printing, Sint Pieters-Leeuw. V.U. Franka Bytebier, WWF-Vlaanderen vzw, E. Jacqmainlaan 90, 1000 Brussel. Deze folder is gedrukt op niet-chloorgebleekt 100% gerecycleerd papier (post-consumptie).

3 15 kritische vragen over de klimaatverandering beantwoord 1. Ze kunnen zelfs het weer van morgen niet voorspellen Klimaat en weer zijn twee verschillende fenomenen, ook qua voorspelbaarheid. Het weer is de toestand van de atmosfeer op een bepaald moment. Het klimaat is de gemiddelde toestand van het weer (temperatuur, neerslag, wind, ) voor een langere periode, meestal 30 jaar. Bij het klimaat kijken we dus naar gemiddelden, wat voorspellingen doen een stuk makkelijker maakt dan bij het weer, dat nu eenmaal chaotisch van aard is. Om even te vergelijken: we kunnen wel voorspellen wat het hoogtij morgen in Oostende zal zijn, maar niet hoe hoog een bepaalde golf zal zijn. Het is een denkfout om verkeerde weerberichten als argument te gebruiken om de betrouwbaarheid van klimaatmodellen op lange termijn in twijfel te trekken. 2. Het klimaat op aarde heeft altijd al grote schommelingen gekend, dat is een natuurlijk fenomeen. Het klopt dat het klimaat op aarde al veel veranderingen heeft doorgemaakt. Wetenschappers hebben al vrij goed doorgrond hoe variaties in de baan van de aarde, zonneactiviteit e.d. het klimaat in het verleden hebben beïnvloed. Onder meer door onderzoek van ijslagen weten ze veel over de klimaatgeschiedenis van onze planeet. De huidige klimaatverandering is in twee opzichten anders dan de vroegere klimaatwijzigingen. Eén: zij valt niet te verklaren door natuurlijke oorzaken alleen. Als wetenschappers de menselijke uitstoot van broeikasgassen mee opnemen in hun berekeningen, komt het resultaat wel overeen met de vastgestelde globale temperatuursstijging. Twee: de aarde warmt vandaag veel sneller op (bijna tien keer zo snel) als bij vroegere klimaatwijzigingen. Zo n snelle globale opwarming is geologisch gesproken zo goed als ongezien. Onze soort heeft dit nog niet meegemaakt. De snelheid van de huidige klimaatverandering onderscheidt haar van eerdere klimaatveranderingen, en natuurlijke oorzaken alleen volstaan niet als verklaring. 3. De wetenschappers zijn zelf niet 100% zeker In de wetenschap spreekt men in termen van waarschijnlijkheid, niet van absolute zekerheden. Nieuwe gegevens kunnen altijd een oude theorie weerleggen. Maar hoe langer een theorie standhoudt, hoe zekerder die wordt. Zo groeit een wetenschappelijke consensus. Vandaag heeft zowat heel de wetenschappelijke gemeenschap de consensus bereikt dat de aarde opwarmt, dat deze opwarming zeer waarschijnlijk aan de mens te wijten is en dat de kans zeer groot is dat zij ernstige gevolgen zal hebben voor het leven op onze planeet. Zekerder dan dat zullen wetenschappers dat niet in een rapport formuleren, maar eigenlijk betekent het: de aarde warmt op, wij zijn er de oorzaak van en het is tijd om in actie te schieten. De meeste sceptische uitspraken over de klimaatverandering en haar oorzaken geven blijk van een gebrek aan kennis en informatie, en kunnen makkelijk worden weerlegd door verschillende studies. De wetenschappers die de menselijke verantwoordelijkheid voor de klimaatverandering nog in twijfel trekken 1) zijn met zeer weinig 2) zijn meestal geen klimatologen 3) worden niet correct geciteerd (verschillende wetenschappers van wie kritische opmerkingen werden gebruikt in de sceptische documentaire The Climate Swindle, distantieerden zich daar achteraf van omdat hun uitspraken niet in de juiste context waren geplaatst). Wetenschappers wereldwijd erkennen dat de planeet opwarmt en dat de uitstoot van broeikasgassen door menselijke activiteiten daarvan zeer waarschijnlijk de oorzaak is.

4 4. Een complot wil ons de klimaatverandering aanpraten en de media werken daaraan mee De belangrijkste bron van informatie over de klimaatverandering en haar gevolgen zijn de rapporten van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change). Deze wetenschappelijke instantie, opgericht door de Verenigde Naties, is samengesteld uit honderden experten wereldwijd (van universiteiten, onderzoekscentra, ondernemingen, milieuorganisaties, ). Het Panel verricht zelf geen onderzoek maar evalueert de wetenschappelijke klimaatonderzoeken die in wetenschappelijke publicaties verschijnen. Door haar brede samenstelling kan het IPCC er niet van worden beschuldigd vooringenomen te zijn. De conclusies van het Panel zijn zelfs eerder voorzichtig te noemen. De belangrijkste bron van info over de klimaatverandering, het IPCC, is een objectieve wetenschappelijke organisatie die algemeen wordt erkend als de autoriteit ter zake. 5. Leuk toch, warmer weer? Het gaat er niet over dat de temperatuur op een bepaalde plek misschien aangenamer wordt. Het probleem is dat de klimaatverandering zich zo snel voltrekt dat massa s mensen en dieren zich er niet aan zullen kunnen aanpassen. Menselijke infrastructuren (bv. dijken), nederzettingen (bv. dorpen) en activiteiten (bv. visserij) zijn afgestemd op bepaalde weerpatronen en zeespiegels. Droogten, overstromingen, stormen, zullen een grote menselijke en economische tol eisen. Vooral de armere bevolkingen - die het minst tot het hele probleem hebben bijgedragen - zullen hard worden getroffen, terwijl zij de minste middelen hebben om de gevolgen op te vangen. Ook bij ons staan inkomens op het spel (van uitbaters van langlaufcentra tot bosbouwers die met parasieten af te rekenen krijgen). Als we de klimaatverandering niet afremmen, zal de menselijke en economische schade enorm zijn en verdwijnen massa s soorten voorgoed van de aarde. Naast al dat menselijke leed dreigen ook ettelijke planten- en diersoorten uit te sterven. Zij zijn van het klimaat afhankelijk voor hun voedselvoorziening, migraties, voortplanting. Als de aarde tegen 2050 meer dan 2 C warmer wordt, kan een derde van alle diersoorten uitsterven. 6. De kerncentrales openhouden zal ons helpen minder CO 2 uit te stoten Het klopt dat kerncentrales zelf geen CO 2 (het broeikasgas dat het meest bijdraagt tot de klimaatverandering) uitstoten, maar toch veroorzaken ze een aanzienlijke verborgen CO 2 -uitstoot. Dat gebeurt bij de ontginning, raffinage en verrijking van de splijtstof (uranium 235), bij de constructie, het onderhoud en de ontmanteling van de centrales, en bij de verpakking en opslag van nucleair afval. In de toekomst zal kernenergie met een steeds hogere CO 2 -uitstoot gepaard gaan. Dat komt omdat de beschikbare voorraad erts dat rijk is aan uranium langzaam uitgeput raakt. Hoe minder uranium in het erts, hoe meer energie nodig is om het eruit te halen (en dus hoe meer CO 2 -uitstoot). Uiteindelijk zal kernenergie tot meer CO 2 -uitstoot leiden dan elektriciteitsproductie met gascentrales. Daarnaast zorgt kernenergie voor onaanvaardbare veiligheidsproblemen (radioactief afval, de beveiliging van centrales, proliferatie, ongezonde werk- en leefomstandigheden in en rond de uraniummijnen, ). Bovendien ontmoedigt het openhouden van de kerncentrales investeringen in hernieuwbare energie. Kernenergie is geen oplossing om de CO 2 -uitstoot te beperken. Door de slinkende uraniumvoorraden zal steeds meer energie (en dus CO 2 -uitstoot) nodig zijn om kernenergie te produceren.

5 7. Als we de kerncentrales sluiten, krijgen we in België een energietekort Zo n 55% van de elektriciteit in België komt uit kerncentrales. De angst van veel mensen voor een energietekort bij de sluiting van de centrales, is dus begrijpelijk maar toch ongegrond. Ten eerste gebeurt de uitstap uit kernenergie in fases, zodat investeringen in hernieuwbare energiebronnen de elektriciteitsproductie in stappen kunnen overnemen. Geplande investeringen en infrastructuren in aanbouw compenseren nu al de elektriciteitsproductie van de eerste drie reactoren die moeten sluiten (Doel1, Tihange1 en Doel2). Het is technisch én economisch perfect mogelijk om zonder kerncentrales in onze energiebehoeften voorzien. Om de overgang vlot te laten verlopen, moet ons toekomstig energiebeleid rusten op drie pijlers: energiezuinigere toestellen en een spaarzamer gedrag, de inplanting van hernieuwbare energiebronnen, en elektriciteitsproductie met een hoog rendement, zoals warmtekrachtkoppeling (de gecombineerde opwekking van warmte en elektriciteit) en stoom- en gascentrales (STEG-centrales). We hoeven daarbij echt niet aan comfort in te boeten. Bovendien kan de overschakeling naar hernieuwbare energiebronnen en schone technologieën een hoop werkgelegenheid creëren, zoals ook in Duitsland het geval was. 8. De CO 2 -uitstoot beperken is duur en slecht voor de economie. Nu geen maatregelen treffen zal op termijn nog veel slechter zijn voor de economie. Sir Nicolas Stern, voormalig hoofdeconoom van de Wereldbank, onderzocht in opdracht van de Britse regering de mogelijke impact van de klimaatverandering op de wereldeconomie. Zijn conclusie: als we niets doen, kunnen de kosten van de gevolgen van de klimaatverandering oplopen tot 5500 miljard euro of 20% van het Bruto Mondiaal Product (de totale wereldproductie van goederen en diensten gedurende een jaar). Ook voorspelt hij tot 200 miljoen ecologische vluchtelingen in 2050 als we niet de nodige actie ondernemen. Stern becijferde dat elke ton CO 2 die we uitstoten voor minstens 67 euro schade veroorzaakt, maar dat we diezelfde uitstoot met minder dan 20 euro kunnen voorkomen. Laten we trouwens ook eens kijken naar enkele andere positieve effecten van maatregelen tegen de klimaatverandering: meer werkgelegenheid, meer energieautonomie, lagere energiefacturen, een betere luchtkwaliteit, minder fijn stof, minder ozonproblemen in de zomer,... Om een wereldwijde economische crisis door de klimaatverandering te voorkomen, moet jaarlijks 1% van het BMP (bruto mondiaal product) worden geïnvesteerd in klimaatoplossingen. Dat is ongeveer het bedrag dat jaarlijks wereldwijd aan reclame wordt besteed. 9. De oplossingen zijn erger dan het probleem: kijk maar naar biobrandstoffen en de ontbossing die ze veroorzaken. Het klopt dat de productie van biobrandstoffen in een aantal gevallen aanleiding geeft tot ontbossing. WWF steunt de productie van biobrandstoffen alleen als die op een ecologisch en sociaal verantwoorde manier gebeurt. Biobrandstoffen zijn overigens geen wonderoplossing, maar kunnen wel deel uitmaken van een pakket van maatregelen om de klimaatverandering te bestrijden. WWF pleit in de eerste plaats voor minder autogebruik en meer gebruik van het openbaar vervoer. Ook moeten strengere normen de autofabrikanten verplichten zuinigere voertuigen te produceren. Er moeten criteria komen die producenten van biobrandstoffen verplichten ecologisch en sociaal verantwoord te werk te gaan.

6 10. Het is niet haalbaar om op een duurzame manier aan de wereldwijde energievraag te voldoen. Het WWF-rapport WWF s vision for 2050 analyseerde hoe we aan de stijgende wereldwijde energievraag kunnen voldoen met alleen duurzame technologieën. Dat is perfect mogelijk met een combinatie van maatregelen: de energie-efficiëntie verbeteren (energiezuinigere technologieën ontwikkelen) de ontbossing stoppen (ontbossing is verantwoordelijk voor 20% van de CO 2 -uitstoot) de ontwikkeling versnellen van technologieën met weinig CO -uitstoot 2 (windenergie, zonne-energie, ) zonder gebruik te maken van kernenergie flexibele brandstoffen ontwikkelen (energieopslag door middel van waterstof) koolstofrijke steenkool vervangen door koolstofarm gas elektriciteitscentrales die werken op fossiele brandstoffen (voornamelijk We kennen voldoende technologieën om aan de wereldwijde energievraag te voldoen zonder het klimaat onder druk te zetten. We moeten ze NU op grote schaal toepassen. steenkool) uitrusten voor de ondergrondse opslag van CO 2 Met deze maatregelen kan de Europese Unie zijn uitstoot van broeikasgassen tegen 2020 met één derde verminderen. 11. Groene stroom? Waar is dat goed voor? En het is ongetwijfeld duurder! Een efficiënte manier om als consument iets aan de klimaatverandering te doen, is kiezen voor groene stroom. Groene stroom wordt opgewekt uit hernieuwbare energiebronnen (windenergie, zonne-energie, waterkracht, biomassa, ), in tegenstelling tot de klassieke grijze stroom, die wordt opgewekt in vervuilende kerncentrales en steenkoolcentrales. Door voor groene stroom te kiezen, moedigt u investeringen in hernieuwbare energie aan, zodat we het tijdperk van fossiele brandstoffen en kernenergie sneller achter ons kunnen laten. Het is een mythe dat groene stroom per definitie duurder zou zijn dan de klassieke stroom. Enkele leveranciers van groene stroom kwamen bij een studie van Test-Aankoop juist als goedkoop uit de bus. Neem uw recentste jaarlijkse factuur erbij en doe een prijssimulatie op Kiezen voor groene stroom hoeft u niet meer te kosten en levert een zeer belangrijke bijdrage aan de strijd tegen de klimaatverandering. voor Vlaanderen: > vergelijk de leveranciers voor Brussel: voor Wallonië: (onder Actualités, Particuliers: Simulateur tarifaire) 12. Wat haalt mijn spaarlamp uit als heel China steenkool verbrandt? Eerst even duidelijk stellen: het klopt dat de economie in Azië een explosieve groei kent, met een grotere vraag naar grondstoffen en energiebronnen tot gevolg. Maar u en ik verbruiken gemiddeld vijf keer meer energie dan een Chinees. Bovendien zou het wel heel cynisch zijn om - als inwoner van een van de rijkste landen ter wereld - zelfs de kleinste inspanning te weigeren, alleen omdat de bevolking in ontwikkelingslanden nu even meer aandacht heeft voor betere leefomstandigheden dan voor het klimaat. Uiteraard moeten inspanningen om de CO 2 -uitstoot te beperken wereldwijd gebeuren, ook in China en India. Deze landen staan voor de uitdaging om hun welvaart te verbeteren met de hulp van energie-efficiëntere technologieën, zodat zij niet onze verspillende toer op gaan. Het is ook de taak van de rijkere landen hen daarbij te helpen. De economische groei in China en India kan voor ons - nog steeds bij de grootste energieverspillers ter wereld - geen vrijgeleide zijn om vrolijk voort te verspillen. Sta er trouwens ook even bij stil dat veel goedkope producten die u koopt made in China zijn.

7 13. De industrie en de bedrijven zijn de grote energieverspillers. Zij moeten maar inspanningen doen. Gezinnen, bedrijven, industrie, consumenten, we zijn allemaal een deel van het probleem en het is maar billijk dat we allemaal ons stuk(je) tot de oplossing bijdragen. Het energieverbruik van gezinnen voor verwarming, huishoudtoestellen en personenvervoer valt niet te onderschatten. Zo kost een huis verwarmen in België meer energie dan in Scandinavië, waar de winters veel kouder zijn. De oorzaak: slechte isolatie. Ook is zowat de helft van onze autoritten niet langer dan vijf kilometer. En dat zijn maar een paar voorbeelden. iedereen draagt een deel van de verantwoordelijkheid. De tips op helpen u uw CO 2 -uitstoot zonder veel moeite beperken. Daarnaast stuurt ons koopgedrag de beslissingen van bedrijven en winkels. Als niemand nog aardbeien in de winter koopt, worden ze ook niet meer ingevoerd (om in de winter 1 kg aardbeien op uw bord te krijgen, kan wel 5 liter olie nodig zijn). En toch ook even vermelden: steeds meer bedrijven leveren inspanningen om hun CO 2 -uitstoot te beperken. Sommige daarvan sloten daarvoor zelfs een Climate Saver -overeenkomst met WWF. 14. WWF springt ineens op het klimaatprobleem omdat het veel media-aandacht krijgt WWF voert al jarenlang en op verschillende fronten actie voor een doeltreffende aanpak van de klimaatverandering. Wereldwijd praten we met overheden om hen te overtuigen de nodige maatregelen te treffen, sluiten we partnerschappen met bedrijven om hun CO 2 -uitstoot te beperken, sensibiliseren we jong en oud, voeren we studies uit naar de beste oplossingen, WWF heeft al jaren een wereldwijd klimaatprogramma met een brede aanpak. Trouwens, al ons werk om dieren, bossen, zeeën, rivieren en waterrijke gebieden te beschermen, is onlosmakelijk met de klimaatverandering verbonden. De natuur zal immers wereldwijd de gevolgen van de klimaatverandering ondervinden. 15. De klimaatverandering ik weet er alles van! De klimaatverandering is een complex probleem waar veel bij komt kijken. Wie dat wenst, kan menige avond met klimaatlectuur doorbrengen. Hieronder vindt u een paar van de vele beschikbare bronnen: Het klimaatboek. Pleidooi voor een ecologische omslag - Els Keytsman en Peter Tom Jones, uitgeverij Epo. Onze planeet wordt heet - Jill Peeters, uitgeverij Het Bronzen Huis. De weermakers, Tim Flannery, uitgeverij Atlas. > what we do > climate change > klimaat & energie Veel leesplezier!

8 Uw CO 2 -uitstoot beperken makkelijker dan u denkt! U kan uw auto echt niet missen maar misschien kunt u wel een collega meenemen? U mag in uw huurwoning geen grote energiebesparende werken doen maar goede gordijnen maken ook al een verschil Surf naar en doe mee! Energiezuiniger leven met de Climate Impact Reducer is Makkelijk, met haalbare tips De Climate Impact Reducer van WWF helpt u om klimaatvriendelijker (en budgetvriendelijker) door het leven te gaan. De volgende thema s komen aan bod: transport, bouwen en wonen, vakantie en voedsel. U krijgt per thema een hoop tips aangereikt en kiest zelf welke in uw situatie haalbaar zijn. Bemoedigend, met zichtbare resultaten Met de Climate Impact Reducer treedt u toe tot een community van mensen die handelen om de toekomst van onze planeet en haar bewoners veilig te stellen. Iedereen die meedoet kan zijn stip zetten op de interactieve kaart van Google Earth. U ziet meteen ook hoe klimaatvriendelijk uw straat is. Gezellig, met leuke contacten Wie dat wil, kan berichtjes sturen naar andere klimaatactievoerders, bv. om tips en ervaringen uit te wisselen. Surf nu naar en kies uw tips! WWF-België E. Jacqmainlaan Brussel De missie van WWF is de achteruitgang van de toestand van onze planeet een halt toe te roepen, en mee te helpen bouwen aan een toekomst waarin de mens in harmonie met de natuur leeft: - door de biodiversiteit van onze planeet te bewaren; - door het duurzaam gebruik van hernieuwbare natuurlijke bronnen aan te moedigen; - door te streven naar een zo groot mogelijke beperking van vervuiling en verspilling. Tel. 02/ Fax: 02/ info@wwf.be

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem

Nadere informatie

28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs

28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs 28 november 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de

Nadere informatie

The Day After tomorrow... Waarom wachten

The Day After tomorrow... Waarom wachten The Day After tomorrow... Waarom wachten als we vandaag kunnen reageren? The Day After Tomorrow, de film van Roland Emmerich (Godzilla en Independence Day), verschijnt op 26 mei 2004 op het witte doek.

Nadere informatie

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in

Nadere informatie

klimaatcasino Stellingenspel

klimaatcasino Stellingenspel Stelling 1 Dat een klein land als België z n CO 2 -uitstoot terugdringt, helpt niks. De grote landen moeten het doen. Stelling 2 Acties rond de opwarming van het klimaat zijn niet meer nodig omdat iedereen

Nadere informatie

Bedreigingen. Broeikaseffect

Bedreigingen. Broeikaseffect Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd

Nadere informatie

et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces

et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de

Nadere informatie

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van

Nadere informatie

6,1. Werkstuk door een scholier 1953 woorden 1 april keer beoordeeld. Hoofdvraag: Wat zijn de gevolgen van het versterkte broeikaseffect?

6,1. Werkstuk door een scholier 1953 woorden 1 april keer beoordeeld. Hoofdvraag: Wat zijn de gevolgen van het versterkte broeikaseffect? Werkstuk door een scholier 1953 woorden 1 april 2004 6,1 365 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdvraag: Wat zijn de gevolgen van het versterkte broeikaseffect? Deelvragen: 1. Hoe werkt het broeikaseffect?

Nadere informatie

INLEIDING Bovendien vervuilen diezelfde energiebronnen onze planeet!

INLEIDING Bovendien vervuilen diezelfde energiebronnen onze planeet! INLEIDING Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen: koken, verwarmen, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel verschillende

Nadere informatie

30/01/2012. Wat denk jij over. Wat gebeurt er?

30/01/2012. Wat denk jij over. Wat gebeurt er? Kraak je energiekosten Wat denk jij over klimaat en energie 2 Flauwekul. Opwarming van de aarde Mijn probleem niet, maar die van de volgende generatie. Bekommerd! Ik wil mee m n steentje bijdragen zodat

Nadere informatie

Les Kernenergie. Werkblad

Les Kernenergie. Werkblad LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Kernenergie Werkblad Les Kernenergie Werkblad Wat is kernenergie? Het Griekse woord atomos betekent ondeelbaar. Het woord atoom is hiervan afgeleid. Ooit dachten wetenschappers

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect

Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?

Nadere informatie

2: vermindering van koolmonoxide, kooldioxide, zwaveldioxide en stikstofoxide en dat is erg goed om het broeikaseffect tegen te houden.

2: vermindering van koolmonoxide, kooldioxide, zwaveldioxide en stikstofoxide en dat is erg goed om het broeikaseffect tegen te houden. Stelling door T. 1429 woorden 12 juni 2014 7,8 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Stelling 1: openbaar vervoer moet gratis worden 1: km autorijden levert dan per passagier gemiddeld zeven keer

Nadere informatie

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec) Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere

Nadere informatie

BETER ZORGEN VOOR ONSZELF EN ONZE PLANEET

BETER ZORGEN VOOR ONSZELF EN ONZE PLANEET BETER ZORGEN VOOR ONSZELF EN ONZE PLANEET Meer dan 550.000 gezinnen hebben al een milieubewuste en verantwoorde kijk op energie. Omdat je energiebudget steeds belangrijker wordt, biedt Lampiris je verschillende

Nadere informatie

Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting

Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting DUTCH Wedstrijd Correspondentie en notuleren De wedstrijdtekst bevindt zich in de derde kolom van de lettergrepentabel in art. 19.1 van het Intersteno

Nadere informatie

ZUINIGE ENERGIE EN KPN

ZUINIGE ENERGIE EN KPN ZUINIGE ENERGIE EN KPN KPN start op 30 oktober 2012 met nieuwe corporate campagne Het netwerk dat geeft om Nederland. Hierbij worden relevante maatschappelijke thema s belicht. In de eerste uiting, We

Nadere informatie

De Energiezuinige Wijk - De opdracht

De Energiezuinige Wijk - De opdracht De Energiezuinige Wijk De Energiezuinige Wijk De opdracht In deze opdracht ga je van alles leren over energie en energiegebruik in de wijk. Je gaat nadenken over hoe jouw wijk of een wijk er uit kan zien

Nadere informatie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!

Nadere informatie

CaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid?

CaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid? CaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid? Door Rik Lo & Lisa Gerrits 15-03-13 Inhoud: Inleiding Deelvraag 1 Deelvraag 2 Deelvraag 3 Deelvraag 4 Hoofdvraag & Conclusie

Nadere informatie

Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie

Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:10 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,

Nadere informatie

reating ENERGY PROGRESS

reating ENERGY PROGRESS reating ENERGY PROGRESS 2012 ENERGIE EN MILIEU: Opwarming van de aarde: Drastische vermindering CO 2 -uitstoot Energie: De energiekosten fluctueren sterk en zullen alleen maar stijgen Behoud van het milieu

Nadere informatie

Klimaatcompensatie investeren in een schone toekomst

Klimaatcompensatie investeren in een schone toekomst Klimaatcompensatie investeren in een schone toekomst Van warme douche, autorit en vliegvakantie tot het verwarmen van ons huis: alles wat we in ons dagelijks leven doen, leidt tot uitstoot van broeikasgassen.

Nadere informatie

Bouwstenen voor een nieuw energiebeleid. De uitdagingen in het energiebeleid. CD&V voorzitter Jo Vandeurzen

Bouwstenen voor een nieuw energiebeleid. De uitdagingen in het energiebeleid. CD&V voorzitter Jo Vandeurzen Bouwstenen voor een nieuw energiebeleid De uitdagingen in het energiebeleid CD&V voorzitter Jo Vandeurzen CD&V-studiedag, Vlaams Parlement 29 april 2006 Als ik zeg dat onze moderne westerse samenleving

Nadere informatie

Werkblad 3. Klimaatconferentie Parijs december 2015

Werkblad 3. Klimaatconferentie Parijs december 2015 Werkblad 3 Wetenschap versus politiek De tijd loopt! Jean-Pascal van Ypersele, klimatoloog aan de UCL en ondervoorzitter van het Klimaatpanel IPCC van de Verenigde Naties zegt: We moeten volledig stoppen

Nadere informatie

Prof. Jos Uyttenhove. E21UKort

Prof. Jos Uyttenhove. E21UKort Historisch perspectief 1945-1970 Keerpunten in de jaren 70 oliecrisis en milieu Tsjernobyl (1986) ramp door menselijke fouten Kyoto protocol (1997) (CO 2 en global warming problematiek) Start alternatieven

Nadere informatie

Dit dossier bestaat uit verschillende fiches, waar jullie in de klas mee aan de slag kunnen.

Dit dossier bestaat uit verschillende fiches, waar jullie in de klas mee aan de slag kunnen. INTRODUCTIE Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen; koken, onszelf warm houden, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel

Nadere informatie

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030 IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

Vooraleer de leerlingen de teksten lezen, worden de belangrijkste tekststructuren overlopen (LB 265).

Vooraleer de leerlingen de teksten lezen, worden de belangrijkste tekststructuren overlopen (LB 265). 5.2.1 Lezen In het leerboek krijgen de leerlingen uiteenlopende teksten te lezen. Op die manier worden de verschillende tekstsoorten en tekststructuren nogmaals besproken. Het gaat om een herhaling van

Nadere informatie

DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix

DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix DE BELGISCHE ENERGIE- UITDAGING 2 De doelstellingen van het interfederale

Nadere informatie

100% groene energie. uit eigen land

100% groene energie. uit eigen land 100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse

Nadere informatie

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238

Nadere informatie

Duurzame energie in balans

Duurzame energie in balans Duurzame energie in balans Duurzame energie produceren en leveren binnen Colruyt Group I. Globale energievraag staat onder druk II. Bewuste keuze van Colruyt Group III. Wat doet WE- Power? I. Globale energievraag

Nadere informatie

Les Biomassa. Werkblad

Les Biomassa. Werkblad LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne-energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%

Nadere informatie

Biomassa: brood of brandstof?

Biomassa: brood of brandstof? RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply

Nadere informatie

LAAT DE WIND WAAIEN

LAAT DE WIND WAAIEN LAAT DE WIND WAAIEN 2019 zal worden herinnerd als het jaar waarin iets veranderde, toen kinderen staakten om volwassenen te vragen actie te ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan. Geïnspireerd

Nadere informatie

Energie Rijk. Lesmap Leerlingen

Energie Rijk. Lesmap Leerlingen Energie Rijk Lesmap Leerlingen - augustus 2009 Inhoudstafel Inleiding! 3 Welkom bij Energie Rijk 3 Inhoudelijke Ondersteuning! 4 Informatiefiches 4 Windturbines-windenergie 5 Steenkoolcentrale 6 STEG centrale

Nadere informatie

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE DE LEERLINGENHANDLEIDING HAVO/VWO Naam: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING De mens maakt op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen. Dit zijn bijvoorbeeld aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele brandstoffen

Nadere informatie

Het Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten

Het Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Het Energiebeleid van komende jaren dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Opbouw Ambities en hoofdlijnen Ontwikkelingen in het energieveld Keuzes van het kabinet Ambitie Regeerakkoord: 1. Minder

Nadere informatie

3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.

3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document. versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor alle leerjaren van

Nadere informatie

1. Ecologische voetafdruk

1. Ecologische voetafdruk 2 VW0 THEMA 7 MENS EN MILIEU EXTRA OPDRACHTEN 1. Ecologische voetafdruk In de basisstoffen heb je geleerd dat we voedsel, zuurstof, water, energie en grondstoffen uit ons milieu halen. Ook gebruiken we

Nadere informatie

Waterstof: de energiedrager van de toekomst. Frank de Bruijn. Waterstof. Een Gas Kleurloos;Geurloos;Niet Giftig; Brandbaar

Waterstof: de energiedrager van de toekomst. Frank de Bruijn. Waterstof. Een Gas Kleurloos;Geurloos;Niet Giftig; Brandbaar Waterstof: de energiedrager van de toekomst Frank de Bruijn www.ecn.nl Waterstof Een Gas Kleurloos;Geurloos;Niet Giftig; Brandbaar Hoge energie dichtheid op gewichtsbasis Lage energiedichtheid op volumebasis

Nadere informatie

Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen

Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Wie ben ik? Mijn naam is Graham Degens Ik heb >30 jaar in de olie industrie gewerkt, om olie en gas optimaal

Nadere informatie

Jerometer activiteit Meet de impact van je activiteit op het milieu

Jerometer activiteit Meet de impact van je activiteit op het milieu Jerometer activiteit Meet de impact van je activiteit op het milieu Aan de hand van deze vragenlijst kan je op voorhand je huiswerk doen. Eenmaal de gegevens zijn ingevuld zal het makkelijker en sneller

Nadere informatie

3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de leraar ter beschikking in dit document.

3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de leraar ter beschikking in dit document. versie 10-12-18 Beste leerkracht, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor basisschool groepen

Nadere informatie

PROBLEEM GESTUURD ONDERWIJS. Energieverbruik en milieu

PROBLEEM GESTUURD ONDERWIJS. Energieverbruik en milieu PROBLEEM GESTUURD ONDERWIJS Energieverbruik en milieu http://flood.firetree. net/?ll=51.0759%2c 4.1748&z=8 VRAAG 1: WELKE ENERGIEBRON WORDT VOORSPELD NOG HET LANGST BRUIKBAAR TE ZIJN? a) Steenkool

Nadere informatie

Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar

Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar 1 van 5 7-12-2018 06:32 volkskrant.nl Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar weer toegenomen 6-8 minuten IJsklif in West-Groenland. Beeld Credit: Sarah Das / Woods Hole Oceanographic Institution De stijging

Nadere informatie

Latijns-Amerika aarzelt over hernieuwbare energie zaterdag, 15 augustus 2015 12:30

Latijns-Amerika aarzelt over hernieuwbare energie zaterdag, 15 augustus 2015 12:30 Waterkrachtcentrale's vormen een belangrijke energiebron in Zuid-Amerka, zoals hier bij de Itaipudam, een Braziliaans-Paraguyaanse stuwdam in de rivier de Paraná op de grens van de Braziliaanse staat Paraná

Nadere informatie

Men gebruikt steeds meer windenergie in Nederland. Er wordt steeds meer windenergie gebruikt in Nederland.

Men gebruikt steeds meer windenergie in Nederland. Er wordt steeds meer windenergie gebruikt in Nederland. Herhalingsoefeningen De sprong, thema 8 Vocabulaire Oefening 1 Vul het goede woord in. Verander de vorm als dat nodig is. Kies uit: bewegen, bijdragen aan, biologisch, duurzaam, energiebronnen, energierekening,

Nadere informatie

Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid

Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Lesduur: 30 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat de gevolgen zijn van energie verbruik. De leerlingen weten wat duurzaamheid is. De leerlingen

Nadere informatie

Naam: Thijs. Groep: 6/7. School: St.Willibrordusschool

Naam: Thijs. Groep: 6/7. School: St.Willibrordusschool Naam: Thijs Groep: 6/7 School: St.Willibrordusschool 1 Voorwoord Voor je ligt het werkstuk van Thijs. Dit werkstuk gaat over zonne-energie. Ik kwam op het idee voor dit onderwerp toen papa en mama ook

Nadere informatie

1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen

1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen achtergrond Afscheid van fossiel kan Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. Energie(on)zekerheid ook. Dat betekent dat een transitie naar een veel duurzamere economie noodzakelijk is. Het recept

Nadere informatie

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE DE LEERLINGENWERKBOEK DE EINDOPDRACHT Team: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING De mens maakt op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen. Dit zijn bijvoorbeeld aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele

Nadere informatie

1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening

1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening 1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,

Nadere informatie

Begrippen. Broeikasgas Gas in de atmosfeer dat de warmte van de aarde vasthoudt en zo bijdraagt aan het broeikaseffect.

Begrippen. Broeikasgas Gas in de atmosfeer dat de warmte van de aarde vasthoudt en zo bijdraagt aan het broeikaseffect. LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Informatieblad Begrippen Biobrandstof Brandstof die gemaakt wordt van biomassa. Als planten groeien, nemen ze CO 2 uit de lucht op. Bij verbranding van de biobrandstof komt

Nadere informatie

3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.

3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document. versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor alle leerwegen en

Nadere informatie

Hoge energieprijzen. Mazout blijft een voordelige brandstof.

Hoge energieprijzen. Mazout blijft een voordelige brandstof. Hoge energieprijzen. Mazout blijft een voordelige brandstof. Dit document zal u helpen een beter inzicht te krijgen in de verbruikskosten, in een huishoudelijke omgeving, voor de verschillende energiebronnen.

Nadere informatie

5 jaar Kyoto. Wat of wie is KYOTO? Verandert ons klimaat? Auteur: Lieve Hoet

5 jaar Kyoto. Wat of wie is KYOTO? Verandert ons klimaat? Auteur: Lieve Hoet Auteur: Lieve Hoet Wat of wie is KYOTO? Kyoto is een stad in Japan. In 1997 werd daar een belangrijke milieutop gehouden. De leiders van 181 landen tekenden toen het 'Verdrag van Kyoto'. Daarin staat dat

Nadere informatie

vtest.be Energiecontracten vergelijken? Doe de V-test VREG Koning Albert II-laan 20 bus 19 1000 Brussel vreg.be

vtest.be Energiecontracten vergelijken? Doe de V-test VREG Koning Albert II-laan 20 bus 19 1000 Brussel vreg.be V.U. André Pictoel, gedelegeerd bestuurder Energiecontracten vergelijken? VREG Koning Albert II-laan 20 bus 19 1000 Brussel vreg.be Doe de V-test gratis telefoonnummer 1700 (kies toets 3 Andere vragen)

Nadere informatie

Overleven met energie

Overleven met energie Overleven met energie Jo Hermans Universiteit Leiden Nationaal Congres Energie & Ruimte, TU Delft, 22 september 2011 Overleven met energie Een blijma in 5 bedrijven 1. Meest onderschatte wet 2. Meest onderschatte

Nadere informatie

Duurzame stroom in het EcoNexis huis

Duurzame stroom in het EcoNexis huis Groepsopdracht 1 Duurzame stroom in het EcoNexis huis Inleiding De wereldbevolking groeit, en de welvaart stijgt ook steeds meer. Daarom neemt de vraag naar energie (elektriciteit, gas, warmte) wereldwijd

Nadere informatie

Datum 23 april 2014 Betreft reactie op analyse nut en noodzaak windenergie van de heer Lukkes

Datum 23 april 2014 Betreft reactie op analyse nut en noodzaak windenergie van de heer Lukkes > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Energie, Telecom & Mededinging Directie Energie

Nadere informatie

'Wat we ook voor een maatregelen nemen, het proces van de opwarming van de aarde kunnen we niet omkeren'

'Wat we ook voor een maatregelen nemen, het proces van de opwarming van de aarde kunnen we niet omkeren' EenVandaag Opiniepanel enquête Klimaattop Kopenhagen 20.000 respondenten december 2009 Ik maak me grote zorgen over de verandering van het klimaat Helemaal mee eens 15,5% Mee eens 35,6% Neutraal 26,1%

Nadere informatie

Les De productie van elektriciteit

Les De productie van elektriciteit LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les De productie van elektriciteit Werkblad Doe de stekker in het stopcontact en je hebt licht, geluid, beeld, beweging... Allemaal dankzij elektriciteit. Maar waar komt dat

Nadere informatie

Werkstuk Informatica Energie

Werkstuk Informatica Energie Werkstuk Informatica Energie Werkstuk door een scholier 2227 woorden 27 februari 2004 5,8 143 keer beoordeeld Vak Informatica Wat is groene energie? Groene energie is duurzame energie die particulieren

Nadere informatie

WASA KOMT OP VOOR DE PLANEET

WASA KOMT OP VOOR DE PLANEET WASA KOMT OP VOOR DE PLANEET WASA BELOOFT: ONS MERK COMPENSEERT CO 2 VOOR 100% 1 We zijn van mening dat opkomen voor de planeet, door onze ecologische voetafdruk te verkleinen en CO 2 te compenseren, de

Nadere informatie

pedagogische leermiddelen het afvalstripverhaal van jean rivert

pedagogische leermiddelen het afvalstripverhaal van jean rivert pedagogische leermiddelen het afvalstripverhaal van jean rivert Wat drijft ons om steeds te consumeren? Wat is de impact van deze overconsumptie op het leefmilieu? Dat is de discussie die deze cartoons

Nadere informatie

LES 2: Klimaatverandering

LES 2: Klimaatverandering LES 2: Klimaatverandering 1 Les 2: Klimaatverandering Vakken PAV, aardrijkskunde Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend, samenwerken, kritisch denken Materiaal Computer met

Nadere informatie

KEMPENENERGIE. samen groen

KEMPENENERGIE. samen groen KEMPENENERGIE samen groen De coöperatie KempenEnergie wil alle inwoners van de 5 Kempengemeenten toegang geven tot de maatschappelijke en financiële voordelen van lokaal opgewekte schone energie. KEMPENENERGIE

Nadere informatie

Wat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)?

Wat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)? Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de

Nadere informatie

Kernenergie: Kan België zonder?

Kernenergie: Kan België zonder? Kernenergie: Kan België zonder? Marktonderzoeks-, studie- & consultancy-bureau mbt hernieuwbare energie - Marktstudies over energiemarkten - Opleidingen over (hernieuwbare) energie - Haalbaarheidsstudies,

Nadere informatie

Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA

Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA Verplicht aandeel hernieuwbare energie in nieuwbouw Vanaf 1 januari 2014 moet elke nieuwe woning, kantoor

Nadere informatie

KLIMAATNEUTRALE REINIGING. 100% reiniging, 100% emissieneutraal MILIEU & DUURZAAMHEID

KLIMAATNEUTRALE REINIGING. 100% reiniging, 100% emissieneutraal MILIEU & DUURZAAMHEID C0 2 KLIMAATNEUTRALE REINIGING 100% reiniging, 100% emissieneutraal MILIEU & DUURZAAMHEID IEDEREEN WIL HET. DUS WIJ DOEN HET! DIT IS UW VOORDEEL. Wij kunnen alles behalve produceren zonder emis sies. Maar

Nadere informatie

voetafdruk etcetera. 3. Verwerking door discussie. (30 min.) De feiten en antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.

voetafdruk etcetera. 3. Verwerking door discussie. (30 min.) De feiten en antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document. versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Het lesdoel is het creëren van bewustzijn. Aan

Nadere informatie

1. Het klimaat slaat op hol De klimaatverandering. 2. Energie Wat doen we ermee? 3. Energie Waar komt het vandaan?

1. Het klimaat slaat op hol De klimaatverandering. 2. Energie Wat doen we ermee? 3. Energie Waar komt het vandaan? Dit lespakket bestaat uit vijf blokken 1. Het klimaat slaat op hol De klimaatverandering 2. Energie Wat doen we ermee? 3. Energie Waar komt het vandaan? 4. Elektriciteit Hoe raakt het tot aan je huis?

Nadere informatie

Werkblad Introductieles Eneco EnergieLab

Werkblad Introductieles Eneco EnergieLab Werkblad Introductieles Eneco EnergieLab Naam: Datum: Fossiele brandstoffen Energie laat apparaten werken. Veel apparaten gebruiken energie. Bijvoorbeeld de waterkoker, je telefoonoplader en het digibord.

Nadere informatie

Caro De Brouwer 27/11/2013

Caro De Brouwer 27/11/2013 Caro De Brouwer 27/11/2013 Caro De Brouwer 2e Master Irw Energie, KUL Erasmus Imperial College London Thesis: Solvent storage for postcombustion CCS in coal fired plants Voorzitter YERA Young Energy Reviewers

Nadere informatie

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE ACTIES PRIMAIR ONDERWIJS

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE ACTIES PRIMAIR ONDERWIJS DE ACTIES PRIMAIR ONDERWIJS ACTIES RONDE 1 NEDERLANDSE REGERING De regering beloont mensen als hun koophuis minder warmte verliest (isoleren). De -meter daalt met 5 punten. Het kost 1500 euro. : -1500

Nadere informatie

Les Energie besparen LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad

Les Energie besparen LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Energie besparen Werkblad Les Energie besparen Werkblad Stel je voor dat fossiele brandstoffen morgen bijna op zouden zijn. De huizen zouden koud blijven. Er zou geen energie

Nadere informatie

Overzicht lessenserie Energietransitie. Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les.

Overzicht lessenserie Energietransitie. Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les. 1 Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les. 2 Colofon Dit is een uitgave van Quintel Intelligence in samenwerking met GasTerra en Uitleg & Tekst Meer informatie Kijk voor meer informatie

Nadere informatie

Energiecontracten vergelijken? Doe de V-test. vtest.be

Energiecontracten vergelijken? Doe de V-test. vtest.be Energiecontracten vergelijken? Doe de V-test vtest.be 1 Op zoek naar een goedkoper energiecontract? Elektriciteit en aardgas zijn duur. Waarop moet u letten als u een energiecontract kiest? Misschien bent

Nadere informatie

Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort

Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort WARMTEPOMPTECHNIEK Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort Voor verwarming en productie van sanitair warm water in nieuwbouw en renovatie Warmtepomptechniek in nieuwbouwprojecten Nieuw bouwen?

Nadere informatie

Ontwerp Gezonde Systemen

Ontwerp Gezonde Systemen Ontwerp Gezonde Systemen Het huidige zonne-inkomen gebruiken De cycli van de natuur worden aangedreven door de energie van de zon. Bomen en planten vervaardigen voedsel op zonlicht. De wind kan worden

Nadere informatie

Een nieuwe kijk op houtenergie

Een nieuwe kijk op houtenergie Een nieuwe kijk op houtenergie HOUT EEN MODERNE ENERGIEBRON AUTHENTIEK EN TOEKOMSTGERICHT In Europa is hout de primaire bron van duurzame energie. Duizenden gezinnen hebben een houtkachel ter beschikking.

Nadere informatie

Duurzame systemen. Comfortabel genieten, maximale energiebesparing. Het goede gevoel, het juiste te doen. 01-10 - 2015

Duurzame systemen. Comfortabel genieten, maximale energiebesparing. Het goede gevoel, het juiste te doen. 01-10 - 2015 Duurzame systemen Comfortabel genieten, maximale energiebesparing 01-10 - 2015 Het goede gevoel, het juiste te doen. Onbezorgde luxe, duurzaam leven! Energiezuinig dankzij bodem-, lucht- en zonnewarmte

Nadere informatie

ENERGIE- OBSERVATORIUM. Kerncijfers 2013 20% 80% 60% 40%

ENERGIE- OBSERVATORIUM. Kerncijfers 2013 20% 80% 60% 40% ENERGIE- OBSERVATORIUM Kerncijfers 2013 20% 80% 60% 40% Deze brochure wordt gepubliceerd met als doel door een efficiënt en doelgericht gebruik van de statistische gegevens, van marktgegevens, van de databank

Nadere informatie

Erdi Holding B.V. Voortgangsrapportage 2017

Erdi Holding B.V. Voortgangsrapportage 2017 01-01-017 t/m 31-1-017 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding. CO-voetafdruk.1. Rapportageperiode 017 3. Historische vergelijking 4. Relatieve uitstoot 5. Directe en indirecte emissies 6. Klimaatcompensatie

Nadere informatie

Duurzaamheid. Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018

Duurzaamheid. Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018 Duurzaamheid Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018 Duurzaamheid Duurzaamheid Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige

Nadere informatie

ENERGIEBALANS VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST Samenvatting

ENERGIEBALANS VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST Samenvatting ENERGIEBALANS VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST 216 Samenvatting EINDVERSIE - OKTOBER 218 1. Samenvatting van de energiebalans 216 Elk jaar stelt Leefmilieu Brussel de energiebalans van het Brussels

Nadere informatie

http://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03

http://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03 1 van 13 5-7-2011 17:03 Enquête Enquête beheer Ingelogd als: aqpfadmin Uitloggen Enquête sta s eken Enquête beheer > De Klimaat Enquête van het Noorden > Statistieken Algemene statistieken: Aantal respondenten

Nadere informatie

Change. Hoe moet het morgen met de energievoorziening? Document. magazine

Change. Hoe moet het morgen met de energievoorziening? Document. magazine Hoe moet het morgen met de energievoorziening? Nederland is verslaafd aan fossiele energie, zeker in vergelijking met landen om ons heen, vertelt Paul Korting, directeur van ECN. Er zijn genoeg scenario

Nadere informatie

VERANDEREN VAN KLIMAAT?

VERANDEREN VAN KLIMAAT? VERANDEREN VAN KLIMAAT? Tropisch klimaat, gematigd klimaat, klimaatopwarming, klimaatfactoren...misschien heb je al gehoord van deze uitdrukkingen. Maar weet je wat ze echt betekenen? Nova, wat bedoelen

Nadere informatie

De toekomst van energie

De toekomst van energie De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig

Nadere informatie

Windenergie goedkoper dan kernenergie!

Windenergie goedkoper dan kernenergie! Go Wind - Stop nuclear Briefing 1 26 june 2002 Windenergie goedkoper dan kernenergie! Electrabel geeft verkeerde informatie over kostprijs van kernenergie en windenergie. Electrabel beweert dat windenergie

Nadere informatie

niet in strijd met de artikelen 7 of 8.3 van de Reclame Code, noch met de artikelen 2 of 3

niet in strijd met de artikelen 7 of 8.3 van de Reclame Code, noch met de artikelen 2 of 3 Geachte leden van de Reclame Code Commissie, Atoomstroom.nl claimt dat de opwekking van elektriciteit met kerncentrales I. schoon, II. CO 2 -vrij en III. vrij van subsidies is. Ik zal u aangeven waarom

Nadere informatie