What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis theoretische opdracht

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis theoretische opdracht"

Transcriptie

1 What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis theoretische opdracht, 4vmbo Naam: Klas: Theoretische Opdracht De geschiedenis van Flevoland en Waterschap Zuiderzeeland begint duizenden jaren geleden. Bij deze geschiedenis horen jaartallen, gebeurtenissen, afbeeldingen, kaarten en foto s. In deze opdracht ga je allerlei gegevens ordenen in de tijd. Je kunt ook zeggen: je gaat ze in chronologische volgorde plaatsen. Hoe ga je dat doen? Ronde 1 De klas wordt verdeeld in groepjes van twee of drie leerlingen. In de bijlage staan twintig kaartjes. Deze kaartjes zijn genummerd en er staan teksten op. Je gaat het volgende doen: - de kaartjes uitknippen; - de teksten op de kaartjes lezen; - de kaartjes in de juiste chronologische volgorde leggen. Let op: het is belangrijk dat je samen de kaartjes leest en dat je samen de juiste volgorde bepaalt! Je moet later kunnen uitleggen waarom dit volgens jullie de juiste volgorde is. Ronde 2 Je ontvangt een groot vel papier waarop drie tijdbalken staan: I Tijdbalk van 6000 voor Chr. tot 2000 na Chr. II Tijdbalk van 1000 tot 1900 na Chr. III Tijdbalk van 1900 tot

2 Bij de drie tijdbalken staan twintig afbeeldingen. Bij elke afbeelding staat een invulvakje. Je gaat het volgende doen: - Overleggen met je groepje waar de nummers van de teksten van Ronde 1 in de tijdbalk moeten staan. - In de vakjes bij de afbeeldingen de nummers van de teksten schrijven. - Controleren of je alle nummers hebt gebruikt en of alle vakjes zijn gevuld met een nummer. Ronde 3 In deze ronde ga je extra informatie toevoegen aan de tijdbalk. Je doet dat als volgt: - Boven elke afbeelding schrijf je het belangrijkste jaartal dat erbij hoort in een opvallende kleur - Bij elke afbeelding schrijf je een belangrijk woord of begrip dat erbij hoort in een opvallende kleur Ronde 4 In overleg met je docent presenteren enkele groepjes hun werk, de andere groepjes vergelijken en controleren hun eigen tijdbalk. Let bij het presenteren op het volgende: - werk in chronologische volgorde van verleden naar het heden; - noem de jaartallen bij de kaartjes; - noem de belangrijkste begrippen; - leg uit waar de lastige keuzes zaten en vertel hoe jullie deze opdracht hebben aangepakt. 2

3 Bijlage: twintig genummerde kaartjes 1 Op 29 mei 1968 pompte het gemaal De Blocq van Kuffeler Zuidelijk Flevoland droog. In de polder kwamen twee plaatsen: Almere en Zeewolde. Toen het gemaal De Blocq van Kuffeler klaar was, waren er in Flevoland zeven grote gemalen. Waterschap Zuiderzeeland gebruikt ze nog steeds om Flevoland droog te houden. De zeven gemalen pompen per jaar 1,2 miljard kubieke meter water uit de polders. Veertig procent van het water dat Waterschap Zuiderzeeland wegpompt, komt uit de bodem naar boven. Dat heet: kwelwater Na de Gouden Eeuw ging het slechter met Nederland. Er was minder handel en industrie. Veel Nederlanders leefden in armoede. Koning Willem I deed zijn best de armoede tegen te gaan door handel en industrie te steunen. Op Schokland werden daarom twee weverijen geopend. De weverijen werden geen succes. De armoede bleef. In 1859 werd Schokland ontruimd. De bewoners verhuisden en de huizen werden gesloopt. Schokland ligt nu middenin de Noordoostpolder als een eiland op het droge. Schokland is daarom opgenomen op de Werelderfgoedlijst net als de piramiden van Egypte en de Chinese muur. 2 4 Zo n 6000 jaar geleden woonden er al mensen in Flevoland. In de buurt van Swifterbant zijn menselijke resten en voorwerpen in de bodem gevonden. Swifterbantmensen woonden langs rivieren en op hooggelegen delen. Ze leefden van jagen, verzamelen en van de landbouw. In de omgeving was genoeg wild en vis. Ook vruchten en zaden waren er in overvloed. De Noordoostpolder werd de eerste echte IJsselmeerpolder. Het droogmalen gebeurde met behulp van de gemalen Buma en Smeenge. In september 1942 viel de Noordoostpolder (NOP) droog. Duizenden arbeiders groeven alle sloten en greppels. De afkorting NOP betekende in die jaren voor vele mensen overigens ook iets anders: Nederlands Onderduikers Paradijs. Wie werkte aan de polder, hoefde niet te werken in de oorlogsindustrie in Duitsland

4 5 6 De Tachtigjarige Oorlog is de oorlog van de Nederlanders tegen de Spanjaarden. De Noord-Hollandse steden Enkhuizen, Medemblik en Hoorn vochten samen met Willem van Oranje tegen de Spanjaarden. De Watergeuzen blokkeerden de Zuiderzee. De Spanjaarden in Amsterdam konden daardoor geen gebruik meer maken van de Zuiderzee. De Spaanse vloot stuurde in 1573 een vloot naar de Zuiderzee. De zeeslag werd door de Watergeuzen gewonnen. Amsterdam koos toen ook de kant van Willem van Oranje. 5 7 In de tijd van de Spaanse overheersing was Nederland rooms-katholiek. Tijdens en na de Tachtigjarige Oorlog veranderde dat. Veel Nederlanders werden protestant. Ook de inwoners van het eiland Urk. De Urkers hoorden bij de Nederlandse Hervormde Kerk, de officiële kerk. In het begin van de negentiende eeuw veranderde dat. Dominee Hendrick de Cock vond dat koning Willem I zich te veel bemoeide met wat er in de kerk gebeurde. De Cock richtte daarom een eigen kerk op; de Afgescheidenen. Op Urk kreeg dominee De Cock veel aanhang van de bevolking. 7 Na 1848 kreeg Nederland een nieuwe Grondwet. Hierdoor kreeg het volk meer rechten. De koning verloor een groot deel van zijn macht aan de regering en het parlement. Engeland en België hadden in het begin van de negentiende eeuw al zware industrie. Nederland liep op dat gebied achter. Na 1848 werden er spoorwegen en kanalen aangelegd. Er kwamen ook plannen over de afsluiting van de Zuiderzee. De regering vond die plannen te duur en de Zuiderzeevissers zouden werkloos worden. Een wet om de Zuiderzee in te polderen werd in 1877 daarom weer ingetrokken. 6 8 Julius Caesar ( v. Chr) veroverde Europa. In Nederland kwamen de Romeinen niet verder dan de Oude Rijn. Ten noorden van de Oude Rijn lag een uitgestrekt moerasgebied met een groot meer. Romeinen noemden dit meer Flevo Lacus. Via Flevo Lacus werd geprobeerd om Duitsland te veroveren. Dat lukte niet. De Oude Rijn bleef de grens van het Romeinse Rijk. Deze grens werd de limes genoemd. Langs de limes zijn wrakken van Romeinse schepen gevonden, die waarschijnlijk ook op het Flevo Lacus voeren. 8 4

5 9 In Oostelijk en Zuidelijk Flevoland kregen woningen en bedrijven veel ruimte. De waterhuishouding in allebei de polders werd hieraan aangepast. De ontwerpers van de polders zorgden ervoor dat mensen in hun vrije tijd aan het strand kunnen liggen of kunnen zwemmen. Zeewolde groeide door zijn ligging aan het water uit tot een plek waar veel mensen gaan varen en zwemmen. Een grote plas in Almere zorgt ervoor dat het stadscentrum een band heeft met water. In 1988 mochten mensen officieel zwemmen in het Weerwater. Op en rond de plas kun je varen, zwemmen, wakeboarden, skaten enz Flevoland is multicultureel geworden. Er wonen veel mensen die uit een andere cultuur komen. Toen de eerste polders werden drooggelegd woonden er weinig allochtonen in Nederland. Daarom kwamen alleen mensen uit Nederland naar de polders. In de jaren 60 en 70 kwamen groepen mensen uit andere landen - waaronder Suriname, de Nederlandse Antillen, Turkije en Marokko - naar Nederland. Eerst trokken die naar de grote steden als Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Later trokken mensen uit bijvoorbeeld Amsterdam naar Flevoland. Ook allochtonen. Dit zorgde voor een multiculturele samenleving in Flevoland Nederland krijgt steeds meer te maken met wateroverlast. Korte en hevige plaatselijke regenbuien zetten land en straten onder water. De schade is groot. De klimaatverandering zorgt niet alleen voor hevigere buien, ze komen ook vaker. Ook stijgt de zeespiegel en zakt in Flevoland op sommige plekken de bodem. De waterschappen en de overheid spreken rond het jaar 2000 af om de problemen aan te pakken. Dat gebeurt onder de naam: Ruimte voor water Door de economische crisis van de jaren dertig dreigde de droogmaking van de Zuiderzee gestopt te worden. De regering vond dat de inpoldering van het IJsselmeer door moest gaan. In 1935 werd een definitief plan gemaakt voor de Noordoostpolder. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog werd de dijk aangelegd en het water weggepompt. De Noordoostpolder was in 1942 drooggemalen. Oostelijk Flevoland volgde in Zuidelijk Flevoland ontstond in De Markerwaard moest de laatste polder worden die volgens Plan-Lely zou droogvallen. Die polder is er nooit gekomen. Wel een dijk tussen Lelystad en Enkhuizen. 12 5

6 13 14 De Heren van Kuinre waren ridders. Zij leefden in een tijd waarin veel gehandeld werd tussen steden van de Hanze. In de Noordoostpolder zijn resten gevonden van twee burchten. De oudste burcht werd gebouwd rond In de polderbodem zijn resten van fundamenten en voorwerpen als wapens, potten en bekers teruggevonden. De Heren van Kuinre namen soms de spullen van handelaren in beslag. In ruil voor losgeld konden ze hun eigendommen terugkrijgen. De handelsschepen van de Hanze heten koggen. In Flevoland zijn zo n vijftien wrakken gevonden van deze koggen De aanleg van Oostelijk Flevoland begon in 1950 in Lelystad Haven. In 1956 was de ringdijk van 90 km lengte klaar. Op 29 juni 1957 legden drie gemalen de polder droog. Er werden één grote stad (Lelystad), een groot dorp (Dronten) en twee kleinere dorpen (Biddinghuizen en Swifterbant) bedacht. De stukken landbouwgrond werden groter dan in de Noordoostpolder. Doordat er meer tractoren en andere landbouwwerktuigen kwamen, konden de boeren meer land bewerken. De waterhuishouding was er op gericht landbouw mogelijk te maken en in het stedelijk gebied wateroverlast te voorkomen. 15 De dijken rondom Flevoland moeten zware stormen en hoge waterstanden op het water kunnen tegenhouden. Door de klimaatverandering komen er steviger buien en gaat het waterpeil stijgen. Dijken moeten daarom verhoogd of versterkt worden. Tussen 2002 en 2005 heeft Waterschap Zuiderzeeland dit samen met Rijkswaterstaat gedaan aan de Oostvaardersdijk tussen Lelystad en Almere. Waterschap Zuiderzeeland zorgt voor ongeveer 251 kilometer dijken. Het waterschap zorgt ervoor dat de dijken sterk en hoog genoeg blijven Rond het jaar 1000 was West-Nederland een nat veengebied. Om er te kunnen werken en wonen, moest de grond droger gemaakt worden. Door de aanleg van dijken, sloten en vaarten regelden de mensen dit zelf met hun dorp of buurt. In de 13e eeuw gingen mensen samenwerken om het water te beheren. Mensen werkten samen om het land watervrij te houden. De eerste waterschappen ontstonden. De waterschappen hadden het eerste democratisch gekozen bestuur van Nederland. 16 6

7 17 Hendric Stevin wilde in de zeventiende eeuw de Zuiderzee afsluiten en droogleggen. In die tijd werden voor het eerst grote stukken ondergelopen land werd heroverd op water. De Beemster en De Schermer in Noord-Holland waren toen net drooggelegd. Stevin wilde ook de Zuiderzee droogleggen. Dat was met de kennis van die tijd nog niet mogelijk. Zijn vader Simon Stevin had al grootse plannen om een stad in de polder te maken. De Stevinsluizen bij de Afsluitdijk zijn vernoemd naar vader en zoon Stevin Cornelis Lely maakte in 1891 een nieuw plan tot droogmaking van de Zuiderzee. Maar er was geen geld om het uit te voeren. Door de Eerste Wereldoorlog kwam de handel stil te liggen en zat Nederland bijna zonder levensmiddelen. Om het tekort aan voedsel op te lossen was meer landbouwgrond nodig. In 1916 overstroomden gebieden rondom de Zuiderzee.Voor de veiligheid van Nederland moest de Zuiderzee worden drooggelegd. De Zuider-zeewet werd op 14 juni 1918 aangenomen. De eerste polder was de Wieringermeer in Noord- Holland (1930). De Zuiderzee werd IJsselmeer na de aanleg van de Afsluitdijk in De Gouden Eeuw (17e eeuw) is een rijke eeuw voor Nederland geweest. Dit kwam door de handel van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) met Azië. De Zuiderzee was in die eeuw een zeer belangrijk verkeersplein voor de VOC-schepen en de West-Indische Compagnie (WIC). Het vervoer over de Zuiderzee was veel goedkoper dan vervoer over land. Maar de tocht over de Zuiderzee was gevaarlijk. Stormen en ondiepten veroorzaakten schipbreuken. Er zijn honderden wrakken in de bodem van Flevoland gevonden. In het nieuwe land werden ook dorpen en steden gebouwd. Het Nieuwe Bouwen was een moderne manier van huizen en wijken bouwen. De architecten maakten de huizen modern, strak en fris. Het dorpje Nagele in de Noordoostpolder werd ontworpen door meer dan dertig architecten. Volgens het Nieuwe Bouwen moesten er rechte straten komen en huizen met veel glas en licht. Nagele is een belangrijk voorbeeld van het moderne bouwen

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis theoretische opdracht

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis theoretische opdracht What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis theoretische opdracht, 2VMBO Naam: Klas: Theoretische Opdracht De geschiedenis van Flevoland en Waterschap Zuiderzeeland begint duizenden jaren geleden.

Nadere informatie

Nieuw Land zet vensters open Docentenhandleiding onderbouw voortgezet onderwijs (beknopte versie van de handleiding inclusief de antwoorden)

Nieuw Land zet vensters open Docentenhandleiding onderbouw voortgezet onderwijs (beknopte versie van de handleiding inclusief de antwoorden) Nieuw Land zet vensters open Docentenhandleiding onderbouw voortgezet onderwijs (beknopte versie van de handleiding inclusief de antwoorden) Inleiding Met deze spelgerichte kijktocht wandelen leerlingen

Nadere informatie

Nieuw Land zet vensters open Docentenhandleiding bovenbouw basisonderwijs

Nieuw Land zet vensters open Docentenhandleiding bovenbouw basisonderwijs Nieuw Land zet vensters open Docentenhandleiding bovenbouw basisonderwijs Inleiding De Canon van Flevoland is ontwikkeld door Nieuw Land. In zestien vensters toont het de culturele en historische geschiedenis

Nadere informatie

Geschiedenis groep 6 Junior Einstein

Geschiedenis groep 6 Junior Einstein De oude Grieken en Romeinen hadden ze al en later ook de Vikingen. Koloniën. Koopmannen voeren met hun schepen over zee om met andere landen handel te drijven. Langs de route richtten ze handelsposten

Nadere informatie

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus 138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de

Nadere informatie

Thema water. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Thema water. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Anne Hermens 07 december 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/69835 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers

Nadere informatie

WHAT S UP ZUIDERZEELAND? AARDRIJKSKUNDE, THEORETISCHE OPDRACHT

WHAT S UP ZUIDERZEELAND? AARDRIJKSKUNDE, THEORETISCHE OPDRACHT WHAT S UP ZUIDERZEELAND? AARDRIJKSKUNDE THEORETISCHE OPDRACHT WATER EN DIJKEN IN EDUGIS 4 VMBO Naam: Klas: In deze opdracht ga je Waterschap Zuiderzeeland op verschillende manieren onderzoeken. Je kijkt

Nadere informatie

Schokland Werelderfgoed Kijktocht basis onderwijs

Schokland Werelderfgoed Kijktocht basis onderwijs Schokland Werelderfgoed Kijktocht basis onderwijs Opdracht 1 Bij de tekst Schokland Werelderfgoed op de grond. 1a. De grote foto op de grond is gemaakt in 1930. Toen was Schokland nog een eiland. Waarom

Nadere informatie

200 JAAR STATEN-GENERAAL

200 JAAR STATEN-GENERAAL 200 JAAR STATEN-GENERAAL NOVEMBER 2015 - POLITIEK IN PRAKTIJK #7 WAT HEB JE NODIG Knipblad met jaartallen (gekleurd papier) Knipblad met foto s/uitleg (wit papier) Magneetjes + magneetbord Uitgeknipte

Nadere informatie

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Van de oogst van hun land en van hun dieren Jagers & boeren Wat

Nadere informatie

Schokland Werelderfgoed Kijktocht voortgezet onderwijs

Schokland Werelderfgoed Kijktocht voortgezet onderwijs Schokland Werelderfgoed Kijktocht voortgezet onderwijs Opdracht 1 Bij de tekst Schokland Werelderfgoed op de grond. 1a. Deze luchtfoto is gemaakt rond 1930. Toen was Schokland nog echt een eiland. Waarom

Nadere informatie

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 7 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Boze

Nadere informatie

Ontdek het verborgen verleden van Schokland

Ontdek het verborgen verleden van Schokland Ontdek het verborgen verleden van Schokland Methodelink bij het lespakket Archeoroute Schokland De culturen en landschappen op Schokland vormen een veelzijdig onderwerp voor uw les in de groepen 6, 7 en

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? Natuurkunde, theoretische opdracht

What s up Zuiderzeeland? Natuurkunde, theoretische opdracht What s up Zuiderzeeland? Natuurkunde theoretische opdracht kernmodule, 4vmbo Naam: Klas: Pompen of verzuipen Zoals je aan de titel al kunt zien is het onderwerp van deze module het afvoeren van overtollig

Nadere informatie

Dagboek Sebastiaan Matte

Dagboek Sebastiaan Matte Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen

Nadere informatie

Lesbrief. Watersysteem. Droge voeten en schoon water. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta

Lesbrief. Watersysteem. Droge voeten en schoon water. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Lesbrief Watersysteem Droge voeten en schoon water www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Droge voeten en schoon water Waterschappen zorgen ervoor dat jij en ik droge

Nadere informatie

Deel 1 Toen en nu 13

Deel 1 Toen en nu 13 Deel 1 Toen en nu 13 14 Historie Het huidige typisch Nederlandse landschap met polders en dijken kent een lange historie. Na de laatste grote ijstijd, ongeveer 10.000 jaar geleden, werd door een stijgende

Nadere informatie

THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 3 - WERKBLAD 1

THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 3 - WERKBLAD 1 THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 3 - WERKBLAD 1 Naam: Groep: INDUSTRIALISATIE (1801 TOT 1940) DE INPOLDERING VAN HET HAARLEMMERMEER Bekijk de video Industriële Revolutie nogmaals. 1 Waarom kreeg het Haarlemmermeer

Nadere informatie

1 Het gevaar van water

1 Het gevaar van water 1 Het gevaar van water 1 a 1 Dordrecht 2 Enschede 3 Tiel 4 Eindhoven b Dordrecht Tiel 2 a 60% b Antwoord verschilt per leerling. 3 a Een door dijken omringd gebied waarbinnen de waterstand geregeld kan

Nadere informatie

STI B AT. bovenbouw 2008/2009. Docentenkaart 2 (1 van 2) Verwerking

STI B AT. bovenbouw 2008/2009. Docentenkaart 2 (1 van 2)  Verwerking STI B AT Docentenkaart 2 (1 van 2) Voorbereiding Kopieer voor alle kinderen werkblad 2A, 2B en 2C. Zorg voor knip- en plakspullen en blanco papier. Leg enkele geschiedenislesboeken klaar. Lesdoel Kinderen

Nadere informatie

Lesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta

Lesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Lesbrief Dijken Kijken naar dijken www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Kijken naar dijken Zonder de duinen en de dijken zou jij hier niet kunnen wonen: bijna de

Nadere informatie

Lesbrief De Meerpolder 400 jaar:

Lesbrief De Meerpolder 400 jaar: Lesbrief De Meerpolder 400 jaar: 1616-2016 Het doel van deze lesbrief is, dat je leert: 1. hoe het landschap rondom Zoetermeer is ontstaan. 2. dat turf eeuwenlang een erg belangrijke brandstof was. 3.

Nadere informatie

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De

Nadere informatie

NEDERLAND IN VOLLE BLOEI

NEDERLAND IN VOLLE BLOEI THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 2 - WERKBLAD 1 Naam: Groep: NEDERLAND IN VOLLE BLOEI (1600 TOT 1800) VAN BEDREIGEND NAAR VRUCHTBAAR LAND Bekijk de video Van bedreigend naar vruchtbaar land. 1 A. Je hebt

Nadere informatie

Die groote leegte 150 jaar toekomst van het Markermeer Over de inhoud van een nieuwe expositie

Die groote leegte 150 jaar toekomst van het Markermeer Over de inhoud van een nieuwe expositie Die groote leegte 150 jaar toekomst van het Markermeer Over de inhoud van een nieuwe expositie Wie de kaart van Nederland bekijkt, ontdekt nauwelijks plaatsen die niet op een of andere manier door mensen

Nadere informatie

Welkom in Nederland 1

Welkom in Nederland 1 Welkom in Nederland 1 Inhoudsopgave : 1. Eisen voor de presentatie Blz. 2 2. Eisen voor het verslag 3 3. Wat geografen willen weten over een land? 4 4. De geschiedenis van een land 5 5. We zetten nu de

Nadere informatie

Een wal van zand, klei of steen die mensen beschermt tegen hoog water. De plek waar het rivierwater in de zee uitkomt.

Een wal van zand, klei of steen die mensen beschermt tegen hoog water. De plek waar het rivierwater in de zee uitkomt. Meander Samenvatting groep 5 Thema 3 Waterland Samenvatting Langs de kust Nederland ligt voor de helft onder de zeespiegel. Heel vroeger woonden mensen dicht bij zee op terpen. Langs de kust beschermen

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? Natuurkunde, theoretische opdracht

What s up Zuiderzeeland? Natuurkunde, theoretische opdracht What s up Zuiderzeeland? Natuurkunde theoretische opdracht kernmodule, 2HV Naam: Klas: Pompen of verzuipen Zoals de werktitel al doet vermoeden is het kernthema van deze module het afvoeren van overtollig

Nadere informatie

Samen toekomst schrijven Groep 5-6

Samen toekomst schrijven Groep 5-6 Samen toekomst schrijven Groep 5-6 Het Verhaal van Dronten Op de plek waar jij nu bent was ooit zee. Totdat er mensen kwamen die ervan droomden om er land van te maken. Nu is Dronten een plaats in de provincie

Nadere informatie

WHAT S UP ZUIDERZEELAND? AARDRIJKSKUNDE, THEORETISCHE OPDRACHT

WHAT S UP ZUIDERZEELAND? AARDRIJKSKUNDE, THEORETISCHE OPDRACHT WHAT S UP ZUIDERZEELAND? AARDRIJKSKUNDE THEORETISCHE OPDRACHT WATER EN DIJKEN IN EDUGIS 2 HV Naam: Klas: In deze opdracht ga je Waterschap Zuiderzeeland op verschillende manieren onderzoeken. Je kijkt

Nadere informatie

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 4. 1ste druk

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 4.  1ste druk De Geo 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw Antwoorden hoofdstuk 4 www.degeo-online.nl 1ste druk De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH 1 ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen,

Nadere informatie

De Romeinen. Wie waren de Romeinen?

De Romeinen. Wie waren de Romeinen? De Romeinen Wie waren de Romeinen? Lang voor de Romeinen naar ons land kwamen, woonden ze in een kleine staat rond de stad Rome. Vanaf 500 voor Christus begonnen de Romeinen met gebiedsuitbreiding. Als

Nadere informatie

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Terugkijken: Bij de ene revolutie ontstaat een nieuw en onafhankelijk land. Vrijheid is voor de inwoners

Nadere informatie

Kustlijn van de Noordzee

Kustlijn van de Noordzee International Wadden Sea School www.iwss.org 150.000 jaar geleden - 150.000 jaar geleden was het hele Noordzeebekken bedekt met een dikke ijslaag: dit was de Saale ijstijd. - Alle zeewater was in gletsjers

Nadere informatie

De Franse keizer Napoleon voerde rond 1800 veel oorlogen in Europa. Hij veroverde verschillende gebieden, zoals Nederland en België. Maar Napoleon leed in 1813 een zware nederlaag in Duitsland. Hij trok

Nadere informatie

Toetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 1 Toetsvragen

Toetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 1 Toetsvragen Tijdvak 1 Toetsvragen 1 De meeste kennis over de periode waarin de eerste mensen leefden, komt van archeologen. Wat houdt het werk van archeologen in? A Zij bestuderen de verschillende theorieën over de

Nadere informatie

De Republiek in een tijd van vorsten, 1477-1702 Kennistoets bij hoofdstuk 3 Havo

De Republiek in een tijd van vorsten, 1477-1702 Kennistoets bij hoofdstuk 3 Havo Kennistoets bij hoofdstuk 3 Havo Opdracht 1 De sterke economische groei die de Gouden Eeuw kenmerkt, kwam hoofdzakelijk ten goede aan het gewest Holland. Welke militaire oorzaak kun je benoemen? Holland

Nadere informatie

De ramp in 1953 waarbij grote stukken van Zeeland, Noord-Brabant en Zuid- Holland overstroomden.

De ramp in 1953 waarbij grote stukken van Zeeland, Noord-Brabant en Zuid- Holland overstroomden. Meander Samenvatting groep 6 Thema 1 Water Samenvatting De watersnoodramp In 1953 braken tijdens een zware storm de dijken door in Zeeland en delen van Noord-Brabant en Zuid-Holland. Het land overstroomde.

Nadere informatie

Lesbrief BIJZONDERE SCHATTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE

Lesbrief BIJZONDERE SCHATTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO BIJZONDERE SCHATTEN De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom komt er een uitbreiding

Nadere informatie

Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn

Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Filips II In 1566, meer dan vierhonderd jaar geleden, zijn veel mensen boos. Er is onrust in de Nederlanden. Er zijn spanningen over het geloof, veel mensen

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 4hv Naam: Klas: Geschiedenis Chronologie In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 2hv Naam: Klas: Geschiedenis CHRONOLOGIE In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis

Nadere informatie

Een gedeelte van een stad of een groter dorp. Een wijk bestaat uit meerdere buurten.

Een gedeelte van een stad of een groter dorp. Een wijk bestaat uit meerdere buurten. Meander groep 5 Thema 1 Onderweg Aardrijkskunde Waarom is een nieuwe wijk hier gebouwd en niet daar? Wat voor gebouwen staan er? Waarom staan ze juist op die plek? Huizen, boerderijen, fabrieken en kantoren

Nadere informatie

GESCHIEDENIS VOOR VMBO BOVENBOUW 3 VMBO KGT-EDITIE WERKBOEK

GESCHIEDENIS VOOR VMBO BOVENBOUW 3 VMBO KGT-EDITIE WERKBOEK GESCHIEDENIS VOOR VMBO BOVENBOUW 3 VMBO KGT-EDITIE WERKBOEK Inhoudsopgave 8 Nederland 1900-191 Module 1 Nederland en Indonesië HET CULTUURSTELSEL NEDERLAND BREIDT ZIJN INVLOED UIT HET NATIONALISME 6 50

Nadere informatie

Zoekopdrachten bij Het water komt. **

Zoekopdrachten bij Het water komt. ** Module 1 De geschiedenis van de Delta. 1 Strijd tussen land en water 2 Overstromingen door de eeuwen heen 3 Oorzaken van overstromingen: de mens zelf 4 Waterbeheer. Blz. 4 Achter de duinen had je veengronden

Nadere informatie

Kastelen in Nederland

Kastelen in Nederland Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,

Nadere informatie

Naar veilige Markermeerdijken

Naar veilige Markermeerdijken Naar veilige Markermeerdijken Naar veilige Markermeerdijken Hoogheemraadschap Hollands Noorder kwartier versterkt 33 kilometer afgekeurde dijk tussen Hoorn en Amsterdam. Tijdens de toetsronde in 2006 zijn

Nadere informatie

Landenspel. Duur: 30 minuten. Wat doet u?

Landenspel. Duur: 30 minuten. Wat doet u? Landenspel Korte omschrijving werkvorm: In deze opdracht wordt de klas verdeeld in vijf groepen. Iedere groep krijgt een omschrijving van een land en een instructie van de opdracht. In het lokaal moeten

Nadere informatie

B1 Hoofddorp pagina 1

B1 Hoofddorp pagina 1 B1 Hoofddorp pagina 1 Inhoud 1. Inleiding 2. Geschiedenis 3. Ontwikkeling 4. Bezienswaardigheden 1. Inleiding Hoofddorp is een stad in de provincie Noord-Holland en de hoofdplaats van de gemeente Haarlemmermeer.

Nadere informatie

Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt

Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt De Gouden Eeuw duurde niet precies honderd jaar. Hij begon aan het eind van de 16de eeuw, beleefde zijn hoogtepunt rond 1675 en was in de 18de eeuw voorbij. De Gouden

Nadere informatie

- Op de terugweg hiervan kwamen ze op één punt bijeen, Utrecht. ( auto s)

- Op de terugweg hiervan kwamen ze op één punt bijeen, Utrecht. ( auto s) Samenvatting door Saskia 1046 woorden 8 april 2014 7,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 2.4 Files oplossen Files 29 mei 1955 was er in Nederland de eerste file. Duizenden inwoners van

Nadere informatie

2. Bourtange I. Kijk naar het plaatje en lees bovenstaande titel. Waar zou de luistertekst over gaan? Kruis het juiste antwoord aan.

2. Bourtange I. Kijk naar het plaatje en lees bovenstaande titel. Waar zou de luistertekst over gaan? Kruis het juiste antwoord aan. 2. Bourtange I. Kijk naar het plaatje en lees bovenstaande titel. Waar zou de luistertekst over gaan? Kruis het juiste antwoord aan. 1. Boeren gebruiken een tang om de nagels van hanen bij te knippen.

Nadere informatie

GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat

GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Naam GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Groot Brittannië Groot-Brittannië is Schotland, Engeland en Wales samen. Engeland is het grootst van Groot-Brittannië en Wales het kleinst. Engeland heeft meer dan 46

Nadere informatie

Lesbrief MAASVLAKTE 2 OPDRACHT 1 - TOPOGRAFIE EN AARDRIJKSKUNDE

Lesbrief MAASVLAKTE 2 OPDRACHT 1 - TOPOGRAFIE EN AARDRIJKSKUNDE Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO MAASVLAKTE 2 De haven van Rotterdam wordt te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen. Daarom komt er een nieuw stuk haven: Maasvlakte

Nadere informatie

De plek waar de zee als een brede rivier het land instroomt. Al het werk dat gedaan is om het Deltaplan uit te voeren.

De plek waar de zee als een brede rivier het land instroomt. Al het werk dat gedaan is om het Deltaplan uit te voeren. Meander Samenvatting groep 6 Thema 1 Water Samenvatting De watersnoodramp In 1953 braken tijdens een zware storm de dijken door in Zeeland en delen van Noord-Brabant en Zuid-Holland. Het land overstroomde.

Nadere informatie

Friese historicus blikt met unieke foto's terug op 75 jaar Noordoostpolder. 9/10/2017 Bron: Leeuwarder Courant /Robert Jan Speerstra

Friese historicus blikt met unieke foto's terug op 75 jaar Noordoostpolder. 9/10/2017 Bron: Leeuwarder Courant /Robert Jan Speerstra Friese historicus blikt met unieke foto's terug op 75 jaar Noordoostpolder 9/10/2017 Bron: Leeuwarder Courant /Robert Jan Speerstra VorigeVolgende 1/7 De Noordoostpolder is vandaag officieel 75 jaar droog.

Nadere informatie

LEZEN. Terpentijd - 1500

LEZEN. Terpentijd - 1500 1 LEZEN Terpentijd - 1500 Friesland bestaat eigenlijk uit drie delen: de klei, het veen en het zand. De eerste boeren woonden op het zand (De Wouden en Gaasterland). Hun aardewerk in de vorm van trechters

Nadere informatie

Tijd van monniken en ridders Vroege Middeleeuwen. Tijd van jagers en boeren Prehistorie. - 3000 v C 500-1000

Tijd van monniken en ridders Vroege Middeleeuwen. Tijd van jagers en boeren Prehistorie. - 3000 v C 500-1000 jagers en boeren Prehistorie - 3000 v C monniken en ridders Vroege Middeleeuwen 500-1000 Grieken en Romeinen Oudheid -3000 v C - 500 n C steden en staten - Hoge en Late Middeleeuwen 1000 1500 ontdekkers

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken

Nadere informatie

Thema: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land.

Thema: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land. Thema: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land. Op 6 juni 1944 is het D Day, dat wordt nog steeds gevierd want het is het begin van de bevrijding van West Europa. Eigenlijk betekent D Day de

Nadere informatie

Samenvatting Gouden Eeuw ABC

Samenvatting Gouden Eeuw ABC Samenvatting Gouden Eeuw ABC Week 1ABC: Gouden Eeuw algemeen Info: De Gouden Eeuw (1600-1700) De 17 e eeuw wordt de Gouden Eeuw genoemd, omdat er in Nederland veel geld werd verdiend. Vooral door de handel.

Nadere informatie

Module 5 Geschiedenis en geografie

Module 5 Geschiedenis en geografie Module 5 Geschiedenis en geografie 5.1 De geschiedenis van Nederland Tekst 1: De gouden eeuw Handel In de zeventiende eeuw gingen Nederlanders steeds meer handelen. Nederland ligt aan zee en er zijn veel

Nadere informatie

Puzzel Historische ontwikkelingen parlementair stelsel

Puzzel Historische ontwikkelingen parlementair stelsel Puzzel Historische ontwikkelingen parlementair stelsel Korte omschrijving Tijdens deze werkvorm spelen leerlingen kwartet, waarbij de kaarten over historische ontwikkelingen en veranderingen van ons parlementaire

Nadere informatie

Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is

Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is rcheobode Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is archeoloog. Hij hoort bij de groep archeologen die nu aan het opgraven is in Oosterhout in het gebied Vrachelen. Daar wordt over een jaar

Nadere informatie

Inhoud. Thema 5.1 Jagers en boeren 3. Thema 5.2 Grieken en Romeinen 6. Thema 5.3 Monniken en ridders 9. Thema 5.4 Steden en staten 12.

Inhoud. Thema 5.1 Jagers en boeren 3. Thema 5.2 Grieken en Romeinen 6. Thema 5.3 Monniken en ridders 9. Thema 5.4 Steden en staten 12. Inhoud Thema 5.1 Jagers en boeren 3 Thema 5.2 Grieken en Romeinen 6 Thema 5.3 Monniken en ridders 9 Thema 5.4 Steden en staten 12 Eigentijds Eigentijds Toets Thema 5.1 Jagers en boeren 1. Rondtrekken 3.

Nadere informatie

geschiedenis geschiedenis

geschiedenis geschiedenis Examen HAVO 2009 tijdvak 1 woensdag 20 mei 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 30 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

Vind de mooiste fietsroutes op www.route.nl. Fietsroute 122375 Van Harderwijk naar Lelystad

Vind de mooiste fietsroutes op www.route.nl. Fietsroute 122375 Van Harderwijk naar Lelystad Fietsroute 122375 Van Harderwijk naar Lelystad Praktische informatie Dichtstbijzijnde parkeerplaats de poel De Poel Ede Gld Dichtstbijzijnde parkeerplaats vanaf eindpunt de poel De Poel Ede Gld Dichtstbijzijnde

Nadere informatie

Muziekopdracht. 1950-heden. Naam: Klas: Docent:

Muziekopdracht. 1950-heden. Naam: Klas: Docent: Muziekopdracht 1950-heden Naam: Klas: Docent: Muziekopdracht: 20ste eeuw (1950-heden) Ga naar http://www.sitepalace.com/develsteinhavo4/muziek.html. Hier vind je links naar muziek(clips) die je nodig hebt

Nadere informatie

Brandaan. Geschiedenis WERKBOEK

Brandaan. Geschiedenis WERKBOEK 7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK 7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Juul Lelieveld, Frederike Pals, Jacques van der Pijl Controle historische

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - I

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - I Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de Coalitieoorlogen voerde de Franse regering de dienstplicht in. 2p 1 Leg uit dat zij hiermee de betrokkenheid van Franse

Nadere informatie

Daarom luidt onze hoofdvraag: "Wat zijn de Zuiderzeewerken, Waarom zijn ze er en Wat hebben ze opgeleverd?"

Daarom luidt onze hoofdvraag: Wat zijn de Zuiderzeewerken, Waarom zijn ze er en Wat hebben ze opgeleverd? Werkstuk door een scholier 2955 woorden 6 maart 2003 5,7 125 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave: I. Inleiding II. Achtergrond III. Plannen voor het temmen van de Zuiderzee IV. Zuiderzeewet

Nadere informatie

Mysterie De vluchtende keizer

Mysterie De vluchtende keizer Mysterie De vluchtende keizer De les in een oogopslag Onderwerp: Activiteit: Tijdsduur: Doelen: Beginsituatie: Voorbereiding: Vlucht Keizer Wilhelm naar Nederland Deze mysterie- activiteit is een goede

Nadere informatie

In het oude Rome De stad Rome

In het oude Rome De stad Rome In het oude Rome De stad Rome In het oude Rome De stad Rome is héél oud. De stad bestaat al meer dan tweeduizend jaar. Rome was de hoofdstad van het grote Romeinse rijk. De mensen die naar Rome kwamen,

Nadere informatie

Les 1: Het ontstaan en de splitsing van het Koninkrijk der Nederlanden ( )

Les 1: Het ontstaan en de splitsing van het Koninkrijk der Nederlanden ( ) Les 1: Het ontstaan en de splitsing van het Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830) Inleiding Tijdens de viering van 200 jaar koninkrijk staan we stil bij gebeurtenissen uit de afgelopen twee eeuwen en

Nadere informatie

VERHALEN RONDLEIDINGEN WORKSHOPS ARCHEOLOGIE ONDER WATER FORT DE SCHANS KAAP SKIL MUSEUM VAN JUTTERS & ZEELUI

VERHALEN RONDLEIDINGEN WORKSHOPS ARCHEOLOGIE ONDER WATER FORT DE SCHANS KAAP SKIL MUSEUM VAN JUTTERS & ZEELUI VERHALEN RONDLEIDINGEN FORT DE SCHANS WORKSHOPS 2015 ARCHEOLOGIE ONDER WATER KAAP SKIL MUSEUM VAN JUTTERS & ZEELUI Kaap Skil, de Vuurtoren, de Oudheidkamer en Ecomare zijn onderdeel van Stichting Texels

Nadere informatie

Naam: Samenvatting Gouden Eeuw.

Naam: Samenvatting Gouden Eeuw. Samenvatting Gouden Eeuw. In het kort: De zeventiende eeuw (1600-1700) werd ook wel de Gouden Eeuw genoemd. De Gouden Eeuw was een periode waarin het erg goed ging met Nederland. Het ging goed met de schilderkunst

Nadere informatie

Nederland. Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Welke bekende persoon is er altijd bij?

Nederland. Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Welke bekende persoon is er altijd bij? Nederland Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Waar? (vul in) Op de. in (plaats) Waarom zijn al die mensen daar?... Welke bekende persoon is er altijd bij?. Hoe heet het meisje rechts? Haar moeder viert

Nadere informatie

THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 4 - WERKBLAD 1

THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 4 - WERKBLAD 1 THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 4 - WERKBLAD 1 Naam: Groep: NU EN DE TOEKOMST (1941 TOT NU) DE RAMP VAN 1953 Bekijk de video Kustbescherming. 1 A. Welke natuurlijke oorzaken zorgden ervoor dat de watersnoodramp

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting door Cas 1253 woorden 2 april 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding. Waarom ik voor dit onderwerp heb gekozen. Ik heb voor dit

Nadere informatie

Een gezonde lunch. Een gezonde lunch. Ontbijt en energie

Een gezonde lunch. Een gezonde lunch. Ontbijt en energie Een gezonde lunch Een gezonde lunch Ga met folders van het Voorlichtingsbureau voor de Voeding een gezonde lunch voor jezelf maken. Zoek daarvoor eerst uit wat er precies in een gezonde lunch moet zitten.

Nadere informatie

Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau A

Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau A Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau A Wat doe je in deze les? Bij Nieuwsbegrip lees je altijd een tekst met het stappenplan. Je gaat vaak op zoek naar verbanden in een tekst. Wat

Nadere informatie

Hoofdstuk 7 Samenwerking in Europa

Hoofdstuk 7 Samenwerking in Europa Hoofdstuk 7 Samenwerking in Europa Vroeger voerden Europese landen vaak oorlog met elkaar. De laatste keer was dat met de Tweede Wereldoorlog (1940-1945). Er zijn in die oorlog veel mensen gedood en er

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Ro Samenvatting door S. 1180 woorden 29 maart 2016 6,4 11 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 5 De Ro Paragraaf 1 t/m 7 1 Van dorp

Nadere informatie

DE CACHE MEER POLDER. De volgende attributen zul je zeker nodig hebben: - natuurlijk een GPS (al dan niet in de vorm van een smartphone),

DE CACHE MEER POLDER. De volgende attributen zul je zeker nodig hebben: - natuurlijk een GPS (al dan niet in de vorm van een smartphone), Met de cache Meer Polder beleef je het heden en verleden van de Meerpolder. Het is een prachtige tocht van ca. 9 km die je lopend of met de fiets kunt doen. Bij Zoetermeer ligt een polder die is heel bijzonder

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme

Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk door een scholier 1970 woorden 12 oktober 2005 6,7 72 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag: Hoe beschrijven en verklaren we

Nadere informatie

Niveau: klas 3 h/a, ook te gebruiken in bovenbouw h/a

Niveau: klas 3 h/a, ook te gebruiken in bovenbouw h/a Domino - Verandering en continuïteit in Rusland, 1894-1921 De Russische geschiedenis in de periode 1894-1921 kenmerkte zich onder meer door Opstand in 1905, twee revoluties in 1917 en een burgeroorlog

Nadere informatie

De ligging van Rome De Tiber als aanvoerroute en bedreiging

De ligging van Rome De Tiber als aanvoerroute en bedreiging De ligging van Rome De Tiber als aanvoerroute en bedreiging Rome is gesticht aan de rivier de Tiber. Dit is een traagstromende rivier, althans in de zomer. In tijden van regen kan het waterpeil in de rivier

Nadere informatie

5,1. Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders.

5,1. Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders. Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart 2013 5,1 27 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders. Paragraaf 1 De Romeinen trekken zich terug. 1. Welke

Nadere informatie

KOUDE OORLOG. Opgavenblad

KOUDE OORLOG. Opgavenblad ARUBA SE 3 MIDDAGMAVO AVONDMAVO GESCHIEDENIS 2018-2019 Tijdvak-1 KOUDE OORLOG Opgavenblad Dit School Examen (SE) bestaat uit 42 vragen. Voor dit SE zijn maximaal 70 punten te behalen. Dit SE bestaat uit

Nadere informatie

X BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS ANTWOORDEN OPDRACHTEN MAASVLAKTE 2

X BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS ANTWOORDEN OPDRACHTEN MAASVLAKTE 2 X BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS ANTWOORDEN MAASVLAKTE 2 X De haven van Rotterdam x werd te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen. Daarom

Nadere informatie

TASTBARE TIJD, LEIDSCHE RIJN

TASTBARE TIJD, LEIDSCHE RIJN TASTBARE TIJD, LEIDSCHE RIJN WERKBLAD Tijdlaag tot 1000 Thema: verdwenen rivieren en de Limes 1. Ligt landgoed De Haar binnen het projectgebied? o ja o nee 2. Wat is zavel? 3. Zet de woorden zand, zavel

Nadere informatie

1. Het begrip kan weg, omdat de overgebleven begrippen. Het begrip kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen

1. Het begrip kan weg, omdat de overgebleven begrippen. Het begrip kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen Welk Woord Weg Dynamiek en Stagnatie Aanloop 1. commerciële landbouw moedernegotie malthusiaanse spanning - nijverheid 2. waterschappen feodaliteit gilden - Hanze 3. stapelmarkt nijverheid Nederlanden

Nadere informatie

Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC

Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Prehistorie De geschiedenis in Nederland begint al heel lang geleden. Lang voordat de Romeinen in Nederland kwamen, waren er al mensen.

Nadere informatie

Handboek Politiek. Derde Kamer der Staten-Generaal

Handboek Politiek. Derde Kamer der Staten-Generaal Handboek Politiek Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid van de Derde Kamer der Staten-Generaal, Gefeliciteerd! Deze week ben jij een politicus. Je gaat samen met je klasgenoten discussiëren over

Nadere informatie

Opdrachten bij de tentoonstelling over het NAP

Opdrachten bij de tentoonstelling over het NAP blad 1 Opdrachten bij de tentoonstelling over het NAP niveau 3: onderbouw havo / vwo KIJKEN EN METEN Opdrachten bij de tentoonstelling over het NAP Niveau 3: onderbouw havo/vwo Vul de antwoorden van de

Nadere informatie

Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk

Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk De kust is (niet) veilig! De dijk aan de kust van Petten ziet er zo sterk en krachtig uit, maar toch is hij niet

Nadere informatie

Examenopgaven VMBO-KB 2003

Examenopgaven VMBO-KB 2003 Examenopgaven VMBO-KB 2003 tijdvak 1 woensdag 21 mei 09.00-11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING VBO-MAVO-C Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit

Nadere informatie

WERKBLAD. De Hanze. Naam: Figuur 1 Afbeelding uit Stedelijk Museum Zwolle

WERKBLAD. De Hanze. Naam: Figuur 1 Afbeelding uit Stedelijk Museum Zwolle WERKBLAD De Hanze Figuur 1 Afbeelding uit Stedelijk Museum Zwolle Naam: 1 1. Wat was de Hanze Een Hanze was een naam voor de samenwerking van handelaren en steden tijdens de middeleeuwen. De mensen werkten

Nadere informatie

LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS OPDRACHTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE

LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS OPDRACHTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE BIJZONDERE SCHATTEN LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom is

Nadere informatie