Aan de raden en colleges van de gemeente Ermelo, Harderwijk en Zeewolde

Transcriptie

1 Concept 2, 13 april 2017 Versie SDV Aan de raden en colleges van de gemeente Ermelo, Harderwijk en Zeewolde Geacht college / Raad Hierbij bieden wij u de jaarrekening 2016 van de gemeenschappelijke regeling Sociale Dienst Veluwerand aan. In de jaarrekening 2016 leggen wij (financiële) verantwoording af over de verschillende programma s en de apparaats- en beheerkosten. Met deze brief geven wij een korte samenvatting van de jaarrekening en een aanvullende toelichting over een aantal ontwikkelingen binnen de programma s. 1. Financiële resultaten 2016 De jaarrekening 2016 van de Sociale Dienst Veluwerand sluit ten opzichte van de gewijzigde begroting 2016 met een begrotingsoverschot van Dit resultaat is als volgt opgebouwd: Gemeente Programma Inkomen Programma Zorg Programma Participatie Beheers- en apparaatskosten Totaal Ermelo Harderw ijk Zeew olde Begrotingsoverschot Zoals uit bovenstaande tabel blijkt zijn alle programma s financieel positief afgesloten. De Sociale Dienst Veluwerand zal nadat de jaarrekening 2016 van een controleverklaring is voorzien een teruggave aan de gemeenten doen van in totaal Het programma Inkomen laat een overschot zien van in totaal De belangrijkste oorzaken van dit overschot zijn: Bij de gemeente Ermelo is geanticipeerd op een groei van het cliëntenbestand, echter het klantenbestand bleef nagenoeg gelijk met als gevolg een flink overschot op WWB jaar ( 247K). Daarnaast heeft de Bbz zich gunstig ontwikkeld en laat ten opzichte van de aangepaste begroting een fors overschot ( 118K) zien. Het overschot bij de gemeente Harderwijk is grotendeels ontstaan door hogere inkomsten op de debiteurenontvangsten ( 100K) dan was begroot. Tevens is de Bbz gunstiger uitgevallen ten opzichte van de begroting ( 81K). Daarnaast is de IOAW lager uitgevallen. De IOAW kende in voorgaande jaren een sterkere stijging dan in Bij het maken van de begroting was uitgegaan met de groeiontwikkeling van voorgaande jaren. De gemeente Zeewolde is binnen de begroting gebleken ondanks de groei van het cliëntenbestand in met name de tweede helft van Programma Zorg is ondanks de toenemende vraag vanuit de maatschappij binnen de gewijzigde begroting gebleven en laat een overschot zien ter grootte van Binnen het programma Zorg zijn de bijzondere bijstand, leenbijstand, individuele inkomenstoeslag en de maatschappelijke bijdrageregeling de belangrijkste componenten die voor toenemende lasten zorgen. De lasten van de leenbijstand zijn enigszins beperkt gebleven doordat de hoogte van de verstrekken leenbijstand per 1 mei 2016 is verlaagd. Naast structurele ontvangsten uit de integratie-uitkering ter uitvoering van de Participatie krijgt het programma ook incidentele ontvangsten zoals ESF en gelden uit (maatwerk)projecten. Deze ontvangsten zijn niet in de begroting meegenomen omdat van te voren niet in te schatten is of de Sociale Dienst Veluwerand ook daadwerkelijk op deze incidentele baten kan rekenen. Over 2016 kon

2 circa ESF-subsidie ten bate van het programma Participatie worden gebracht. De toerekening van de ESF vindt na afloop van het boekjaar plaats omdat dan duidelijk is wat de realisatie is. Zonder deze gelden zijn de uitgaven nagenoeg in balans met het integratiebudget. In voorgaande jaren was er sprake van forse overschrijdingen voor de gemeenten Ermelo en Zeewolde en voor Harderwijk een fors overschot. Dit is met de nieuwe aanpak in 2016 meer gestructureerd in balans gebracht. De apparaats- en beheerlasten zijn binnen de aangepaste begroting 2016 gebleven. In de afgelopen jaren was er sprake van enkele forse overschrijdingen van de apparaats- en beheerlasten. De SDV heeft dit in 2016 weten om te buigen. Door strakke monitoring op de ontwikkeling van de personeelskosten (is verreweg de grootste begrotingspost) en het zorgvuldig afwegen van investeringen/ kosten zijn de apparaats- en beheerlasten binnen de begroting gebleven. Hoewel 2016 financieel gunstig is afgesloten blijft de druk op de budgetten onverminderd groot, mede door het toenemende cliëntenbestand en de daarmee gepaard gaande vraag naar de ondersteunende regelingen. In de komende paragrafen wordt een nadere inhoudelijke toelichting op de ontwikkeling van de programma s in 2016 gegeven. 2. Programma Inkomen Het programma Inkomen heeft net als in 2015 te maken gehad met een aanzienlijke toename van het aantal cliënten. Ondanks de hoge instroom is de SDV in staat gebleken de uitstroom op peil te houden, met als gevolg dat er ten opzichte van de gewijzigde begroting sprake is van een overschot. In onderstaande tabel is een overzicht van de factoren weergegeven die in 2016 de toename in het klantenbestand hebben veroorzaakt. Factoren Meer statushouders Nieuwe groepen in de bijstand Crisis ijlt na Flexibilisering arbeidsmarkt Verkorting WW-duur Toelichting Het aantal mensen dat een verblijfstatus in Nederland krijgt groeit. In 2016 was de instroom statushouders in totaal 107 (Ermelo 22; Harderwijk 64; Zeewolde 21). De statushouders zijn vaak afhankelijk van (langdurige) bijstand. De verwachting voor de komende tijd is een stijgende lijn van het aantal mensen dat een verblijfstatus krijgt en daarmee aanspraak op een bijstandsuitkering kan doen. Sinds 2015 zijn er nieuwe groepen op de bijstand aangewezen zoals jonggehandicapten met arbeidsvermogen en mensen die voorheen in de sociale werkvoorziening terecht kwamen. Ondanks een economische groei was in 2016 nog sprake van een grote instroom van werklozen vanuit de WW naar de bijstand (2016; 103 en 2015; 100). Aan de onderkant van de arbeidsmarkt bestaat de werkgelegenheid steeds vaker uit parttime en tijdelijk werk. Een groeiende groep heeft bijstand als aanvulling op onregelmatige en lage inkomsten. De nieuwe Wet werk en Zekerheid leidt vanaf 2016 tot een snellere doorstroom van WW naar bijstand, omdat de looptijd van de WW is ingekort. Hierdoor volgt er een grotere instroom van WW-ers die een half jaar aan het werk zijn geweest en daarna weer terugvallen op bijstand. Deze cliënten ontvangen de eerste drie maanden een WW-uitkering die lager is dan de bijstandsnorm. Middels een aanvullende bijstand wordt dan het inkomen aangevuld.

3 De omvang van het cliëntenbestand in de gemeente Ermelo is nagenoeg gelijk gebleven. In de eerste vijf maanden van 2016 was er nog sprake van een stijging van 6 cliënten. Daarna was er sprake van een dalende trend die uiteindelijk bleef steken op 346 cliënten per 31 december In Harderwijk echter was er gedurende het gehele jaar sprake van een geleidelijke stijging van 840 cliënten per 1 januari tot 894 per 31 december Ook in Zeewolde was sprake van een stijging. Van 253 cliënten per 1 januari naar 286 cliënten per 31 december Zeewolde liet daarmee de hoogste procentuele stijging zien ten opzichte van de andere deelnemende gemeenten. De ontwikkeling van het cliëntenbestand over 2016 is in de volgende grafiek grafisch in beeld gebracht. Ontwikkeling cliëntenbestand 2016 Cliëntenaantal Ermelo Harderwijk Zeewolde Grafiek ontwikkeling cliëntenbestand 2016 Maand De kenmerken van het cliëntenbestand veranderen naarmate de instroom van o.a. statushouders in rap tempo toeneemt. Het cliëntenbestand wordt daardoor steeds internationaler. Per ultimo 2016 bestaat het bestand van de Sociale Dienst Veluwerand voor 20% uit cliënten met de niet Nederlandse nationaliteit tegen 14% ultimo In onderstaande tabel per gemeente de samenstelling van het cliëntenbestand op de Nederlandse- en niet Nederlandse nationaliteit. Gemeente Nederlandse nationaliteit Niet nederlandse nationaliteit Per Per Per Per Ermelo 86,21% 79,77% 13,79% 20,23% Harderw ijk 85,83% 80,61% 14,17% 19,39% Zeew olde 84,98% 80,71% 15,02% 19,29%

4 3. Programma Zorg De stijging van het cliëntenbestand heeft tot gevolg dat er ook vaker een beroep wordt gedaan op diverse ondersteunende regelingen. Daarmee stijgen de lasten voor bijzondere bijstand en minimaregelingen in 2016 het sterkst. Een aantal van deze lasten hebben wij hieronder nader toegelicht. Bewindvoeringskosten De afgelopen jaren is een toename te zien van mensen die door hun schuldenproblematiek een beroep moeten doen op bewindvoering. Hierdoor zien we een toename van de uitgaven voor bewindvoeringskosten. Dit is een landelijke trend en geeft aan dat er in toenemende mate sprake is van ernstige financiële problemen van mensen met een psychische beperking met als gevolg dat toewijzing plaatsvindt van een bewindvoerder door de kantonrechter. Het afgelopen jaar is binnen de SDV de signaleringsfunctie aangescherpt en zijn mensen sneller verwezen naar schuldhulpverlening. Helaas heeft dat niet geleid tot minder aanvragen voor bewindvoeringskosten omdat gebleken is dat de aanvragen om bewindvoeringskosten ook worden gedaan door mensen die geen uitkering hebben bij de SDV. Leenbijstand De kosten van leenbijstand zijn in Ermelo en Zeewolde afgenomen en in Harderwijk iets toegenomen. De verklaring hiervoor is dat de toename van het aantal gehuisveste statushouders lager is dan vorige jaren en het feit dat de hoogte van de te verstrekken leenbijstand voor algehele woninginrichting per 1 mei 2016 is verlaagd. Voor Ermelo geldt dat er in 2016 een achterstand was bij het aantal te huisvesten statushouders, hetgeen de hogere afname van de kosten verklaart. Individuele inkomenstoeslag Hier is ook een toename te zien van het aantal aanvragen. Deze toename is in Ermelo het grootst. Een verklaring kan zijn dat deze regeling meer onder de aandacht wordt gebracht in Ermelo en dat er als gevolg hiervan sprake is van een inhaalslag. Maatschappelijke bijdrageregeling Ook bij deze regeling is sprake van een toename van het aantal aanvragen en ook hier is deze toename in Ermelo het grootst. Hiervoor geldt dezelfde verklaring als bij de Individuele inkomenstoeslag.

5 4. Programma participatie Op 1 januari 2015 is de Participatiewet in werking getreden. Na de transitie werd innovatie verwacht, ook wel de transformatie genoemd. De werkgeversdienstverlening en het kennen van de klant werden benoemd tot ontwikkelspeerpunten van de re-integratie. Geconcludeerd kan worden dat de urgentie is gevoeld. De werkgeversdienstverlening is vrijwel geheel zoals beschreven in de beleidsnotitie niemand op de reservebank vanuit lokale teams ingericht, te weten: Samenwerkend Ermelo, Harderwijk Werkt, en Team Z. Bij de start van het project is benoemd dat de werkgeversdienstverlening een groeimodel is, waarbij de lokale aanpak al werkende de komende jaren verder wordt verfijnd en invulling wordt gegeven aan de regionale differentiatie. Samen met de gemeenten Ermelo, Harderwijk, Zeewolde en externe partijen zijn grote veranderingen ingezet. Gedurende het project zijn lokale klantenteams ontstaan en samenwerkingen gegroeid. Participatiecoaches hebben een grote verandering in hun werkzaamheden doorgezet, accountmanagers en bemiddelaars zijn gecontracteerd en communicatieplannen rondom de lokale klantenteams zijn uitgerold. Werkgevers en onze klanten werden bijeengebracht op banenmarkten, welke samen met de Inclusief Groep en het UWV werden georganiseerd. Ook andere regiogemeenten schoven bij deze banenmarkten aan. Deze transformatie heeft zowel inhoudelijk als organisatorisch veel opgeleverd, waaronder een groei van de uitstroom ten opzichte van De resultaten en effecten worden in het voorjaar van 2017 geëvalueerd. Wij weten dat wij nog verder moeten groeien en zien dit rapport als een goede aanvulling om onze dienstverlening verder te innoveren en te transformeren. In april 2015 hebben wij ambitieuze taakstelling neergelegd, te weten stabilisatie van het volume in 2015 en een daling van 10% in In 2015 daalde in het bijzonder het volume in de gemeente Zeewolde sterk en werd in deze gemeente de doelstelling gehaald. Zowel in 2015 als in 2016 ontstond voor het eerst een overschot op het budget voor uitkeringen (Pw-budget). In de gemeente Ermelo verdubbelde in 2016 de uitstroom naar werk ten opzichte van 2015 (van 24 naar 55 personen) en bleef het volume ongeveer gelijk aan dat van Ook groeide de uitstroom naar werk in de gemeente Harderwijk van 85 in 2015 naar 105 in In elk van de drie gemeenten was het uitstroompercentage naar regulier werk ca. 33%. Desondanks is de doelstelling, een afname van 10% van het cliëntenbestand niet gehaald. Hiervoor kunnen we een aantal redenen noemen. Ten eerste liet in 2015 en 2016 de economische opleving zich nog niet gelden. Hoewel het aantal vacatures toenaam, steeg het aantal mensen met een WW-uitkering vanaf medio 2015 explosief. Ter indicatie, in Harderwijk met personen. De daling zet zich ca. een half jaar later in dan landelijk. Tabel 1 Vergelijking groei WW in 2015 en 2016 (bron UWV) jan febr mrt apr mei juni juli aug sept okt nov dec

6 Ten tweede veranderde de arbeidsmarkt zich als gevolg van flexibilisering. De gedeeltelijke uitstroom naar werk is in 2016 sterk toegenomen. Dit vertaalt zich niet in een daling van het volume, maar deze tendens vinden wij wel terug in de daling van het tekort op het Pw-budget. In deze gevallen betalen wij immers ook maar een gedeelte van de uitkering. Ook nieuw was de instroom van het grote aantal statushouders (zie voorgaande). In 2016 hebben wij een onderscheid gemaakt tussen bijzondere doelgroepen met een zeer grote afstand tot de arbeidsmarkt (statushouders, burgers in een inrichting en IOAZ/IOAW) en de oude doelgroep met een min of meer reguliere WWB-uitkering, maar inclusief de nieuwe doelgroep jongeren en ouderen met een arbeidsbeperking Verschil Verschil in % Ermelo - regulier ,4% - bijzonder ,5% - totaal ,3% Harderw ijk - regulier ,1% - bijzonder ,9% - totaal ,7% Zeew olde - regulier ,3% - bijzonder ,2% - totaal ,7% Totaal - regulier ,8% - bijzonder ,2% - totaal ,7% Tabel: samenstelling uitkeringsbestand Wanneer de bijzondere doelgroep buiten beschouwing wordt gelaten, dan blijkt dat het volume met bijna 5% is gedaald. In Ermelo zelfs met -10,4%, waarmee wordt voldaan aan de taakstelling. Tenslotte wordt genoemd dat in de komende jaren de groep mensen met een arbeidsbeperking, waar we als gemeente verantwoordelijk voor zijn, steeds groter zal worden. Dit komt omdat de toegang tot de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) is afgesloten en alleen nog maar mensen die volledig arbeidsongeschikt zijn kunnen instromen in de Wajong. We bieden deze mensen de ondersteuning die ze nodig hebben. Bijvoorbeeld door hen aan te melden bij het doelgroepenregister voor een garantiebaan (banenafspraak). Verder zijn wij druk doende de voorziening beschut werken in te richten. Met deze nieuwe groepen transformeert, internationaliseert, medicaliseert en problematiseert het bestand van de Sociale Dienst Veluwerand. In 2016 heeft ongeveer 20% een niet Nederlandse nationaliteit en daarnaast neemt het aantal jongeren en ouderen, die voorheen waren aangewezen op de Wajong of Wsw, toe. Deze transformatie stelt andere eisen aan de medewerkers van de SDV. We vinden het belangrijk dat mensen die kunnen meedoen dat ook doen. Om mensen te helpen om de afstand tot de arbeidsmarkt te overbruggen zetten we verschillende instrumenten in. We begeleiden mensen in de ontwikkelcentra (Participatiehuis, Stadswerkplaats, Proson en de Basisz) en zetten scholing, werkervaringsplaatsen, uitstroombanen en andere trajecten in. Ook maken we gebruik van uitzendbureaus om mensen op een vacature te matchen. Voor mensen die een eigen bedrijf willen beginnen, hebben we specifieke trajecten.

7 In de begroting hebben we een bedrag van ongeveer 1,5 miljoen opgenomen voor uitvoeringskosten. Hierin zitten zowel de uitvoeringskosten voor maatschappelijke participatie als voor ondersteuning naar werk. Het gaat om accountmanagers, arbeidsbemiddelaars, jobcoaches, scholingskosten en inzet van een groot aantal instrumenten. Aangezien we meer dan in het verleden zelf mensen begeleiden, is een deel van de trajecten die we vroeger inkochten niet meer nodig. Ten opzichte van 2015 hebben wij in 2016 extra coaches ingezet, zodat ruim 50% van het totaal volume actief is geplaatst bij werkgevers of op andere trajecten. Voor mensen die zijn aangewezen op maatschappelijke participatie wordt samengewerkt met lokale vrijwilligerscentrales en welzijnsinstellingen. Met vriendelijke groet Namens het Dagelijks bestuur Sociale Dienst Veluwerand S. Osinga