Inhoud. Zuiniger met CO 2 bij gelijkblijvende of hogere productie? Fotosynthese: de basis van gewasgroei!
|
|
- Linda van der Meer
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Netto fotosynthese ( mol CO 2 m -2 s -1 ) Zuiniger met CO 2 bij gelijkblijvende of hogere productie? Govert Trouwborst (Plant Lighting BV) i.s.m. Sander Hogewoning (Plant Lighting BV) Sander Pot (Plant Dynamics BV) Stefan Persoon (Inno Agro BV) Ary de Jong, Jeroen Sanders en collega s (Demokwekerij Westland) Masterclass CO 2 bij paprika 2 september 21 Team: Dr. ir. Sander Hogewoning, Dr. ir. Govert Trouwborst & ing. Reinder van der Spek Expertise o.a.: fotosynthese, verdamping en CO 2 plantreacties op lichtkleur wetenschap lichtbronnen (o.a. LED) en stuurlicht phenotyping Wij doen onderzoek voor: praktijk tuinders & veredelaars toeleveranciers overheid en belangenorganisaties Inhoud Intro fotosynthese & het belang van CO 2 Onderzoek luie bladeren Discussie Fotosynthese: de basis van gewasgroei! Primaire bouwstoffen: CO 2 & water Energiebron: licht Fotosynthese: CO 2 + water lichtenergie suikers+ zuurstof Regeling snelheid proces: temperatuur Secundaire bouwstoffen: nutriënten (omzetting suikers in eiwitten etc.) Huidmondjes fungeren als poortwachter voor CO Fotosynthese op bladniveau: reactie op licht Lichtintensiteit ( mol/m 2 s) Bij laag licht: 1% meer licht= 1% meer fotosynthese Hoger lichtniveau: 1% meer licht <1% meer fotosynthese Beperking door CO 2 opname (bouwstoffen) Beperking door eiwitten in blad (machinekamer) Bij heel veel licht: 1% meer licht= % meer fotosynthese Fotosynthese op chloroplastniveau Twee deelreacties: Lichtreactie: Energie wordt opgeslagen (ATP en NADPH) Donkerreactie: Energie wordt gebruikt en CO 2 vastgelegd. Lichtreactie Donkerreactie 1
2 Netto fotosynthese ( mol CO2 m -2 s -1 ) Lichtreactie: Z-schema (2-trapsraket) productie van de energiedragers ATP en NADPH door elektronenstroom Elektronenstroom wordt opgewekt door de geabsorbeerde lichtdeeltjes (fotonen) Donker-reactie (Calvin cyclus): enzym Rubisco Voor 3 CO2 Illustratie: Linus van der Plas (WUR) en 3 ATP nodig voor terugvorming RuBP. 6 ATP voor extra energie 6 NADPH voor reductie 1 triose winst Rubisco: centraal enzym in de Calvin-cyclus Afkorting van: Ribulose 1,-bisphosfaat carboxylase/oxygenase Enzym dat binding van CO 2 met RuBP katalyseert Meer dan 2% van plant eiwit Verreweg meest voorkomende eiwit op aarde! Maar. als er weinig CO 2 is en veel O 2, reageert ook zuurstof met rubisco: fotorespiratie Fotorespiratie kan leiden tot een verlies van 2 - % van de gebonden CO 2 De verhouding O 2 /CO 2 bepaalt mate van fotorespiratie In een wereld zonder O 2 groeien planten harder Zelfde effect kan bereikt worden met CO 2 -dosering! Oorzaak Enzym Rubisco: van de zuurstofremming Fotosynthese & ligt Fotorespiratie bij rubisco Rubisco RuBp CO 2 RuBp Rubisco O 2 Er wordt dan O 2 gebonden en CO 2 afgegeven: (foto)respiratie Gevolg:niet genoeg PGA voor vorming suiker en terugvorming RuBp P G A P G A Later omgezet in suiker P G A P deels CO 2 G Wanneer treden problemen op? Reactie van fotosynthese op CO 2 op bladniveau 1. Bij (relatief) weinig CO 2 in de omgeving (geen luchtbeweging...) 2. Bij hoge temperatuur (CO 2 lost dan relatief slecht op) 3. Bij droogte: huidmondjes bijna dicht = huidmondjes-dilemma! Gebrek aan wateraanvoer via wortels Te hoge VPD 2 CO2-gehalte bij buitenlucht CO 2 in blad (ppm) CO 2 respons lijkt op lichtrespons! eerst enorme toename fotosynthese, daarna afvlakking Bij verzadigend CO 2 is fotorespiratie geminimaliseerd 2
3 Netto fotosynthese ( mol CO2 m -2 s -1 ) Vragen???? Zuiniger met CO 2 bij gelijkblijvende of hogere productie? Onderzoek 21 en 21 Financier: Uitvoerende partijen: Heeft veel CO 2 ook nadelen? Internationaal onderzoek: FACE : Free Air CO 2 Enrichment CO2-gehalte bij buitenlucht CO 2 respons lijkt op lichtrespons! eerst enorme toename fotosynthese, daarna afvlakking CO 2 in blad (ppm) Hoog CO 2 heeft ook nadelen: rookgasverontreiniging luie bladeren Tarwe, rijst, soja, mais, bomen..kasgewassen???? Voorbeeld literatuur: lange-termijn effect hoog CO 2 Luie bladeren Luie bladeren Sluitende huidmondjes (korte termijn) Minder huidmondjes (lange termijn)? Verminderde werking sleutelenzym Rubisco Sleutelenzym RUBISCO: CO 2 -binder 2-% van alle oplosbare eiwitten in bladeren=rubisco Productie Rubisco op aarde geschat op 1 kg/ seconde!! Wereldwijde zoektocht naar efficiënter Rubisco gaande Bron: Komatsu et al 213 Zolang CO 2 hoog is in de kas misschien geen probleem, maar als in het voorjaar de ramen open gaan.? 3
4 CO 2-opname (µmol/m 2 /s) Opzet fundamenteel onderzoek paprika en tomaat (213/21) Proefopzet Cabine 6 Cabine Cabine ppm CO2 continu 1 ppm s ochtends 1 ppm CO2 continu RV continu hoog s middag ppm RV continu hoog RV continu hoog 1 ppm CO2 continu en 1 ppm CO2 continu ppm CO2 continu hoge RV RV continu hoog RV continu hoog s middag ppm en lage RV Cabine 1 Cabine 2 Cabine 3 Twee meetmomenten: Korte acclimatietijd: ( en 1 ppm continu) Rubisco-aanpassing? Bladeren anatomisch gevormd bij plantenkweker dus zelfde bij alle behandelingen Lange acclimatietijd: (alle behandelingen) Rubisco-aanpassing? Bladeren anatomisch gevormd bij verschillend CO 2. Paprika, aanpassingen op korte termijn? Foto 1. Meting van CO2-benutting met het LI-6XT Portable Photosynthesis System. Links: Meting aan een paprikablad dat al aangelegd was bij de plantenkweker. Rechts: Meting aan een blad dat ontwikkeld is in de onderzoekscabine. Tegelijkertijd meting van CO 2 -opname & verdamping berekening van de fotosynthese en huidmondjes-geleidbaarheid Meting tomaat en paprika in najaar 213 en paprika nogmaals voorjaar Fotosynthese-respons op CO 2 ppm 1 ppm CO 2 kas (ppm) Korte termijn: al ontwikkelde bladeren blootgesteld aan hoog of laag CO 2 Geen verschil in helling, dus geen verschil Rubisco-capaciteit Rendement CO 2 benutting bij paprika voorjaar 21: Metingen voorjaar 21: lange termijn CO 2 kas In ppm ppm bladeren % t.o.v. ppm bij ppm blad Vrij snel CO 2 -verzadiging bij 7-8 ppm 1 ppm bladeren % t.o.v. ppm bij ppm blad 1 1% 17% 2 7% 8% 3 7% 76% 1% 1% 6 126% 133% 7 133% 1% 8 136% 1% 1 139% 17% 12 1% 16% tent gebouwd om klimaatshock te minimaliseren Bladeren ongeveer 3 cm onder de kop
5 CO 2-opname (µmol/m 2 /s) CO 2-opname (µmol/m 2 /s) Paprika: aanpassingen lange termijn van Rubisco? Lange termijn = bladeren volledig ontwikkeld onder laag of hoog CO Fotosynthese-respons op CO 2 ppm 1 ppm CO 2 rondom blad (ppm) Dus als de ramen open gaan produceren de 1-ppm-bladeren minder. Fors verschil in helling curve (n=13)! dus aanpassing in Rubisco-capaciteit capaciteit Rubisco 3% lager bij permanent hoog CO 2 huidmondjes niet de oorzaak, dus geen luie huidmondjes Rendement CO 2 -benutting paprika (zomer 21) CO 2 kas In ppm ppm bladeren % t.o.v. ppm bij ppm blad 1 ppm bladeren % t.o.v. ppm bij ppm blad 1 1% 8% 2 6% 32% 3 7% 3% 1% 73% 6 13% 16% 7 11% 118% 8 19% 127% 9 11% 13% 1 13% 11% 12 1% 11% 1 1% 16% ppm-bladeren in voorjaar 21: 22 tot 28% meer fotosynthese bij een zelfde CO 2 -niveau. ppm-bladeren gaan dus effectiever met het CO 2 om. Bij 8 ppm CO 2 -verzadiging Samenvattend onderzoek 21 Korte termijn aanpassing: Geen luie bladeren Paprika bij 8 ppm vrijwel CO 2 verzadigd, dus wie meer doseert kan direct besparen! Lange termijn: Paprika voorjaar 3% lagere Rubisco-capaciteit bij continu hoog CO 2 Dus als CO 2 in de kas zakt bij opening ramen fors minder productiviteit! Ja maar? Voorkomt een matigere CO 2 concentratie (bijv. 7 pm) luie bladeren? Gaat een alternerende CO 2 concentratie het optreden van luie bladeren tegen? Kunnen luie bladeren weer actief worden? Zo ja, hoe snel gaat dat dan? Vervolgonderzoek zomer 21: Vraag 1: Is het fenomeen luie bladeren door hoog CO 2 reversibel, en zo ja, hoe snel? Als de luiheid na enkele dagen lager CO 2 al verdwenen is, dan is de praktische relevatie minimaal en kan in de winter gewoon doorgedoseerd worden tot 7 á 8 ppm. Als de luiheid langdurig is of blijvend, dan moet gedacht worden over een andere CO 2 -strategie in de winter. Vraag 2: Hoe presteert een zomergewas op warme dagen in de middag en avond in de praktijk, ten opzichte van de ochtend? Wat is hiervan de oorzaak? NB veel tuinders hebben de beleving dat op warme zomerdagen het gewas voor gaas gaat... Wat is jullie belevening? Vraag 1: Is het fenomeen luie bladeren door hoog CO 2 reversibel, en zo ja, hoe snel? Aanpak: Kweek paprika op bij (2 cabines) en 1 ppm ( cabines) CO 2 Planten week 17 in cabines Startmeting van de efficiëntie waarmee de bladeren CO 2 benutten na minimaal 8 tot 1 weken. Vervolgens de CO 2 -concentratie in twee 1 ppm cabines laten verlopen volgens een realistisch voorjaarspatroon (wisselend tussen en 1ppm). Leidt dit andere CO 2 regime ertoe dat het fenomeen luie bladeren reversibel is? Zo ja, hoe snel dan? Metingen na 6 en 1 dagen Wisselen in CO 2, activeren luie bladeren? Fotosynthese-respons op CO 2 ppm 1 ppm 6dgn wissel /1ppm 1dgn wissel /1ppm CO 2 rondom blad (ppm) Vcmax ppm 89.6 a 1 ppm 68.3 b 6 dagen wissel 8.2 a 1 dagen wissel 8.2 a Verrassend! Rubisco in 6 dagen weer op niveau ppm bladeren Tevens geen negatief effect langdurig 1 ppm op maximale huidmondjesopening Dus slechts korte tijd een lagere productiviteit van verwend gewas na zakkende CO 2 -concentratie in de kas Problemen door verwendheid dus te kort voor aanpassing doseerstrategie NB. 8ppm in winter = genoeg!
6 Gs (mol/m 2 /s) CO 2-opname (µmol/m 2 /s) CO 2-opname (µmol/m 2 /s) Gs (mol/m 2 /s) Vraag 2: Hoe presteert een zomergewas op warme dagen in de middag en avond in de praktijk, ten opzichte van de ochtend? Gaat het gewas voor gaas en zo ja, wat is hiervan de oorzaak? En wat zijn de gevolgen voor CO 2 -dosering? Gaan de huidmondjes dicht bij hoge VPD in de loop van de ochtend/middag? Gaan ze s avonds weer open of niet? Of ligt het teruglopen van de assimilatie niet aan de VPD, maar aan sinklimitatie (plant is vol met suikers)? Als de plant vol is, dan heeft het stimuleren van de assimilatie door sturing VPD (huidmondjes openen) via bijvoorbeeld bevochtiging in de middag geen zin. Ook extra CO 2 dosering, zodat ondanks hoge weerstand huidmondjes toch voldoende CO 2 het blad in diffuseert, is dan niet zinvol. Mogelijk speelt ook daglengte op zich een rol, ongeacht assimilatenproductie over de dag? Vraag 2: Hoe presteert een zomergewas op warme dagen in de middag en avond in de praktijk, ten opzichte van de ochtend? Wat is hiervan de oorzaak? Aanpak: Meet in praktijk aan planten met volle en halve sinksterkte (dunnen vruchten) Meet patroon CO 2 -opname bladeren over de dag en vergelijk met verloop kasklimaat op warme dag (veel assimilatenproductie, hoge VPD in loop van de dag) gemeten bij Vijverberg op 3 juni en 1 juli weerstation Rotterdam: T etmaal 21.6 en 27 C; T max 27.7 en 3. C; PAR som buiten 66 mol Sluiten huidmondjes? hangt dat samen met VPD? is dat eerder bij halve sink ( plant vol )? Meting onbeschaduwde topbladeren Volle en halve sinksterkte (vruchten gedund op 2-3 versus -8) resultaten (I) Huidmondjesopening over de dag.8 Gs 1% sink.7 Gs % sink : 1: 12: 1: 16: 18: 8: 1: 12: 1: 16: 18: Verbazend hoge geleidbaarheid huidmondjes (Gs) voor zo n warme dag! Gewas houdt zich dus goed en koelt zichzelf. Afname Gs halverwege middag Sterkere afname en meer variatie bij % sink Fotosynthese blijft hoog bij volle sink, kleine afname in middag. Variatie en sterkere afname in middag bij % sink. Duidt op plant vol Fotosynthese over de dag Gs 1% sink Gs % sink resultaten (II) Fotosynthese en Gs Gs 1% sink Gs % sink Gs (mol/m 2 /s) Huidmondjesopening en VPD.8 Gs 1% sink.7 Gs % sink VPD (kpa) Bij Gs groter dan.3 geen beperking fotosynthese bij 1µmol PAR NB bij lagere lichtintensiteit mag Gs lager zijn. Gs bij % sink vaak beperkend voor de fotosynthese in tegenstelling tot Gs bij 1% sink Negatief effect van VPD op de huidmondjes Bij zelfde VPD heeft % sink regelmatig een lagere Gs (NB einde dag en hoge VPD vallen samen) 6
7 Conclusies praktijkmetingen Dank voor uw aandacht! Gewas houdt zich verbazend goed D-Fuse coating op glas (hoge haze en hoge transmissie) VPD bleef redelijk (grootste deel dag onder de 2kPa)! Bij volle sink zakt fotosynthese nauwelijks in bij % sink zie je wel dat huidmondjes gaan sluiten Vijverberg teelt blijkbaar heel goed! Gewas blijft aan de gang op heetste dagen van het jaar Hoe zit het op andere bedrijven? Gaat gewas daar wel voor gaas? Govert Trouwborst Sander Hogewoning info@plantlighting.nl Sander Pot sander@plant-dynamics.nl Stefan Persoon stefan@inno-agro.nl VPD (dampdrukdeficit blad-lucht) Veel telers werken alleen met VD (vochtdeficiet) VPD (vapour pressure deficit) bereken je uit: 1. planttemperatuur 2. luchttemperatuur 3. luchtvochtigheid. Drijvende kracht voor verdamping: Verdamping = (dampdruk blad - dampdruk lucht ) / weerstand ofwel Verdamping = VPD / weerstand Dampdruk lucht Dampdruk blad (1%RV bij Tblad) Weerstand=huidmondjesopening! 7
Inhoud. Zuiniger met CO 2 bij gelijkblijvende of hogere productie? Intro fotosynthese: het belang van CO 2 Onderzoek luie bladeren Discussie
Zuiniger met CO 2 bij gelijkblijvende of hogere productie? Sander Hogewoning (Plant Lighting BV) i.s.m. Govert Trouwborst (Plant Lighting BV) Sander Pot (Plant Dynamics BV) Stefan Persoon (Inno Agro BV)
Nadere informatieZuiniger met CO 2 bij gelijkblijvende of hogere productie?
Zuiniger met CO 2 bij gelijkblijvende of hogere productie? Sander Pot (Plant Dynamics BV) i.s.m. Govert Trouwborst (Plant Lighting BV) Sander Hogewoning (Plant Lighting BV) Stefan Persoon (Inno Agro BV)
Nadere informatieDe basisprincipes van de fotosynthese Hoe gaat een plant om met CO 2?
De basisprincipes van de fotosynthese Hoe gaat een plant om met CO 2? Govert Trouwborst (Plant Lighting BV) Masterclass CO 2 bij potplanten 12 mei 2016 Team: dr. ir. Sander Hogewoning, dr. ir. Govert Trouwborst
Nadere informatieOptimaal CO 2 doseren. Recente ontwikkelingen uit onderzoek.
Optimaal CO 2 doseren Recente ontwikkelingen uit onderzoek. Plant Dynamics B.V. Sander Pot Workshop Energiek Event 26 maart 2015 Financiering onderzoek : Contactpersonen programma Kas als Energiebron :
Nadere informatieLichtEvent 10 december Workshop Lichtbenutting. Monitoren hoe het licht wordt benut voor de fotosynthese: hoe realiseer ik het optimale?
LichtEvent 10 december 2014 Workshop Lichtbenutting. Monitoren hoe het licht wordt benut voor de fotosynthese: hoe realiseer ik het optimale? Plant Dynamics Sander Pot Fotosynthese hangt af van: Licht
Nadere informatieBelichten bij CAM-planten (Phalaenopsis als case-studie)
Lichtevent december Belichten bij CAM-planten (Phalaenopsis als case-studie) Dr. ir. Sander Hogewoning (Plant Lighting B.V.) december Dr. ir. Sander Hogewoning & Dr. ir. Govert Trouwborst Expertise o.a.:
Nadere informatieMeer rendement uit licht & CO 2 : toelichting van onderzoek + resultaten
Samenwerken aan Vaardigheden Arenasessie Grip op Licht Meer rendement uit licht & CO 2 : toelichting van onderzoek + resultaten Sander Pot (Plant Dynamics BV) Onderzoek uitgevoerd samen met Sander Hogewoning
Nadere informatiemonitoringsproef: Verhoogde daglichtbenutting Alstroemeria door gebruik diffuuscoating?
monitoringsproef: Verhoogde daglichtbenutting Alstroemeria door gebruik diffuuscoating? Govert Trouwborst Sander Hogewoning Reinder van der Spek 9 maart 2017 Team: Dr. ir. Sander Hogewoning, Dr. ir. Govert
Nadere informatieFotosynthese response op licht(kleur), CO 2 en T. Recente ontwikkelingen uit onderzoek.
Fotosynthese response op licht(kleur), CO 2 en T. Recente ontwikkelingen uit onderzoek. Plant Dynamics B.V. Sander Pot Thema bijeenkomst Energie Bromelia en Potanthurium 12 mei 215 Financiering onderzoek
Nadere informatieEnergie en CO 2 besparen bij CAM planten?
Workshop Energiek-event 7 april 6 Energie en CO besparen bij CAM planten? Sander Hogewoning Plant Lighting B.V. 7 april 6 Team: Dr. ir. Sander Hogewoning, Dr. ir. Govert Trouwborst, ing. Reinder van der
Nadere informatieOptimale benutting licht en CO 2 bij CAM-planten. Govert Trouwborst Plant Lighting B.V. Energiekevent 11 april 2019
Optimale benutting licht en CO bij CAM-planten Govert Trouwborst Plant Lighting B.V. Energiekevent april 9 Team: Dr. ir. Sander Hogewoning, Dr. ir. Govert Trouwborst, Stefan van den Boogaart & Andre Krause
Nadere informatieZuiniger met CO2 bij gelijkblijvende of hogere productie?
Zuiniger met CO2 bij gelijkblijvende of hogere productie? November 2015 S.W. Hogewoning, S.H. Persoon, G. Trouwborst, C.S. Pot en J. Sanders Zuiniger met CO2 bij gelijkblijvende of hogere productie? November
Nadere informatieWorkshop: Efficiënter CO 2 doseren / weerstanden bij CO 2 opname
Energiek Event 9 maart 2017. Plant Dynamics, Sander Pot Workshop: Efficiënter CO 2 doseren / weerstanden bij CO 2 opname Primaire bouwstoffen: CO 2 & water Energiebron: licht Fotosynthese: CO 2 + water
Nadere informatieWorkshop: Telen op plantbalans
Energiek Event Licht op besparing. 7 april 2016. Plant Dynamics, Sander Pot Workshop: Telen op plantbalans DE BASISPRINCIPES VAN HET NIEUWE TELEN ir. P.A.M. Geelen Ir. J.O. Voogt ing. P.A. van Weel Ook
Nadere informatiePhalaenopsis: Slimmer belichten en CO 2 doseren?
Phalaenopsis: Slimmer belichten en CO 2 doseren? Sander Hogewoning Plant Lighting B.V. Energiek Event 9 maart 217 Team: dr. ir. Sander Hogewoning, dr. ir. Govert Trouwborst & ing. Reinder van der Spek
Nadere informatieMeer rendement uit licht en CO 2 bij Snijchrysant
Meer rendement uit licht en CO 2 bij Snijchrysant Govert Trouwborst, Sander Hogewoning & Sander Pot Juni 2013 Meer rendement uit licht en CO 2 bij Snijchrysant Juni 2013 Dr. ir. G. Trouwborst 1 Dr. ir.
Nadere informatieMeer rendement uit licht en CO 2 bij Alstroemeria
Meer rendement uit licht en CO bij Alstroemeria Govert Trouwborst, Sander Hogewoning & Sander Pot Juli 015 Meer rendement uit licht en CO bij Alstroemeria Juli 015 Dr. ir. G. Trouwborst 1 Dr. ir. S.W.
Nadere informatieMeer rendement uit licht en CO 2 bij Potchrysant
Meer rendement uit licht en CO 2 bij Potchrysant Govert Trouwborst, Sander Hogewoning & Sander Pot Juni 2013 Meer rendement uit licht en CO 2 bij Potchrysant Juni 2013 Dr. ir. G. Trouwborst 1 Dr. ir. S.W.
Nadere informatieMeer rendement uit licht en CO 2 bij Lisianthus
Meer rendement uit licht en CO 2 bij Lisianthus Govert Trouwborst, Sander Hogewoning & Sander Pot Juni 213 Meer rendement uit licht en CO 2 bij Lisianthus Juni 213 Dr. ir. G. Trouwborst 1 Dr. ir. S.W.
Nadere informatieBelichten op assimilatenbalans bij siergewassen
Belichten op assimilatenbalans bij siergewassen Sander Hogewoning Plant Lighting B.V. Energiekevent 11 april 2019 Team: Dr. ir. Sander Hogewoning, Dr. ir. Govert Trouwborst, ir. Stefan van den Boogaart
Nadere informatieMeer rendement uit licht en CO 2 bij Gerbera
Meer rendement uit licht en CO bij Gerbera Govert Trouwborst, Sander Hogewoning & Sander Pot Juli 015 Meer rendement uit licht en CO bij Gerbera Juli 015 Dr. ir. G. Trouwborst 1 Dr. ir. S.W. Hogewoning
Nadere informatieIntrinsieke plantkwaliteit Anthurium
Intrinsieke plantkwaliteit Anthurium Ad Schapendonk Dr ir A.H.C.M. Schapendonk Plant Dynamics BV Gefinancierd door Productschap Tuinbouw Juli 2005 2005 Wageningen, Plant Dynamics BV Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieMeer rendement uit licht en CO 2 bij Spathiphyllum
Meer rendement uit licht en CO 2 bij Spathiphyllum Govert Trouwborst, Sander Hogewoning & Sander Pot Juni 2013 Meer rendement uit licht en CO 2 bij Spathiphyllum Juni 2013 Dr. ir. G. Trouwborst 1 Dr. ir.
Nadere informatieERVARINGEN MET HET NIEUWE TELEN
ERVARINGEN MET HET NIEUWE TELEN Lezing door Barend Löbker VORTUS bv Programma: Klimaat Praktijkervaringen nieuwe telen Vragen/discussie Introductie Vortus BV: 2007 25 jaar geleden door Simon Voogt opgericht
Nadere informatieActiveren van de fotosynthese door sturing op huidmondjesopening
Activeren van de fotosynthese door sturing op huidmondjesopening April 215 C.S. Pot, S.J.M. de Vreede, G. Trouwborst en S.W. Hogewoning Activeren van de fotosynthese door sturing op huidmondjesopening
Nadere informatieMeer rendement uit licht en CO 2 bij Freesia
Meer rendement uit licht en CO bij Freesia Govert Trouwborst, Sander Hogewoning & Sander Pot Juli 015 Meer rendement uit licht en CO bij Freesia Juli 015 Dr. ir. G. Trouwborst 1 Dr. ir. S.W. Hogewoning
Nadere informatieLuchtbevochtiging in de zomerperiode: Wat wil de plant?
Luchtbevochtiging in de zomerperiode: Wat wil de plant? Leo Marcelis & Ep Heuvelink Wageningen UR: WUR Glastuinbouw Leerstoel Tuinbouwproductieketens Met medewerking van: Peter van Weel, Hendrik Jan van
Nadere informatieLicht en planten (onder glas)
Licht en planten (onder glas) Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Masterclass workshop, 17 april 2008 Inhoud Licht en straling Stuurlicht LEDs Diffuus Licht Zonlichtspectrum Straling Golflengte Opmerking
Nadere informatieWat is stuurlicht? Wat kunnen we ermee?
Wat is stuurlicht? Wat kunnen we ermee? Govert Trouwborst, Plant Lighting B.V. govert@plantlighting.nl www.plantlighting.nl 10 december 2014 Dr. ir. Sander Hogewoning & Dr. ir. Govert Trouwborst Expertise
Nadere informatieEnergiebewust belichten: een hele kunst
Energiebewust belichten: een hele kunst Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw 10 november, 2009 Belichting in Nederland Tuinbouw onder glas 10 500 ha Glastuinbouw met kunstlicht - 2000 ha (19%) + 1% op
Nadere informatie29/05/2013. Het Nieuwe Telen, algemene ontwikkelingen, praktische. In stappen naar Het Nieuwe Telen (Sheet uit breakfast briefing 2009)
Lichtreactie (heeft licht nodig) 29/05/2013 Het Nieuwe Telen, algemene ontwikkelingen, praktische toepassingen en CO 2 In stappen naar Het Nieuwe Telen (Sheet uit breakfast briefing 2009) Bijeenkomst INES
Nadere informatieLicht effecten en plant responsen
Licht effecten en plant responsen Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Lezing DLV, Wageningen, 29 juni 2009 Wat is licht? Canadese noorderlicht Inhoud Wat is licht? Het spectrum (in de tijd) Invloeden
Nadere informatieCO 2 bij paprika: wanneer kan ik het beste doseren? Anja Dieleman, Wageningen UR Glastuinbouw
CO 2 bij paprika: wanneer kan ik het beste doseren? Anja Dieleman, Wageningen UR Glastuinbouw Wat komt er aan de orde? Resultaten enquêtes Fotosynthese Relaties CO 2, licht en temperatuur Effecten CO 2
Nadere informatie50% energiebesparing door betere lichtbenutting
50% energiebesparing door betere lichtbenutting Leo Marcelis Hoogleraar Tuinbouw en Productfysiologie, Wageningen Universiteit. Leo.Marcelis@wur.nl Ambitie Doelstelling: 50% minder energie én Verbetering
Nadere informatieZuiniger met CO2 bij gelijkblijvende of hogere productie: Phalaenopsis
Zuiniger met CO2 bij gelijkblijvende of hogere productie: Phalaenopsis PT 14891 September 216 G. Trouwborst, S.W. Hogewoning, S. Persoon, A. de Jong, J. Sanders, R. van der Spek Zuiniger met CO2 bij gelijkblijvende
Nadere informatieStuurlicht: wat kunnen we ermee 2. Licht Event 10 december 2014 Arca Kromwijk, Wageningen UR Glastuinbouw
Stuurlicht: wat kunnen we ermee 2 Licht Event 10 december 2014 Arca Kromwijk, Wageningen UR Glastuinbouw arca.kromwijk@wur.nl Stuurlicht Freesia Normaal assimilatielicht (SON-T 35 µmol/m 2 /s) met stuurlicht
Nadere informatie27/11/2015. Ontwerpen van nieuwe productiesystemen gebaseerd op LED belichting verlagen van de CO 2 voetafdruk. 1. Inleiding. 1.
Ontwerpen van nieuwe productiesystemen gebaseerd op LED belichting verlagen van de CO 2 voetafdruk Masterclass 22 oktober 2015 HAS Den Bosch BOGO project Klimaat en energie: nieuwe low input teeltsystem
Nadere informatieCO2 opname bij Phalaenopsis
CO2 opname bij Phalaenopsis CO2CO opname bij Phalaenopsis CO opname bij Phalaenopsis 22 opname bij Phalaenopsis Th.A. Dueck & E. Meinen Th.A. Dueck Dueck && E. E. Meinen Meinen Th.A. Th.A. Dueck & E. Meinen
Nadere informatieTelen op basis van plantbalans bij koude teelten (voorbeeldgewas Freesia)
Telen op basis van plantbalans bij koude teelten (voorbeeldgewas Freesia) Presentatie ALV Freesia 25-01-2017 Sander Pot (Plant Dynamics) Ad Schapendonk (Photosyntax) Jan Snel (Adviesbureau JFH Snel) Hans
Nadere informatieMinder belichten Phalaenopsis zonder productieverlies?
Minder belichten Phalaenopsis zonder productieverlies? September G. Trouwborst, S.W. Hogewoning en C.S. Pot Minder belichten Phalaenopsis zonder productieverlies? September G. Trouwborst, S.W. Hogewoning,
Nadere informatieWorkshop. Meer rendement uit belichting en CO 2
Workshop Meer rendement uit belichting en CO 2 Datum 11 januari 2012 Locatie LKP Plants III, Van Hasseltweg 26, 2751 GZ Moerkapelle Uitgevoerd door: Sander Pot en Govert Trouwborst (Plant Dynamics) & Sander
Nadere informatieMeer rendement uit licht en CO 2 bij Ficus
Meer rendement uit licht en CO 2 bij Ficus Govert Trouwborst, Sander Hogewoning & Sander Pot Juni 2013 Meer rendement uit licht en CO 2 bij Ficus Juni 2013 Dr. ir. G. Trouwborst 1 Dr. ir. S.W. Hogewoning
Nadere informatieMeer rendement uit licht en CO 2 bij Kalanchoë
Meer rendement uit licht en CO 2 bij Kalanchoë Govert Trouwborst, Sander Hogewoning & Sander Pot Juni 2013 Meer rendement uit licht en CO 2 bij Kalanchoë Juni 2013 Dr. ir. G. Trouwborst 1 Dr. ir. S.W.
Nadere informatieStuurlicht: Hoe werkt het en hoe reageren gewassen erop?
Stuurlicht: Hoe werkt het en hoe reageren gewassen erop? 1.Introductie: Licht en planten 2.Voorbeelden lichtkleur en plantsturing Govert Trouwborst Plant Lighting B.V. 7 April 2016 Team: dr. ir. Sander
Nadere informatieStuurlicht: Hoe werkt het en hoe reageren gewassen erop?
Stuurlicht: Hoe werkt het en hoe reageren gewassen erop? 1.Introductie: Licht en planten 2.Voorbeelden lichtkleur en plantsturing Sander Hogewoning Plant Lighting B.V. 09 December 2015 Team: dr. ir. Sander
Nadere informatieMeer rendement uit licht en CO 2 bij Lelie
Meer rendement uit licht en CO 2 bij Lelie Govert Trouwborst, Sander Hogewoning & Sander Pot Juni 2013 Meer rendement uit licht en CO 2 bij Lelie Juni 2013 Dr. ir. G. Trouwborst 1 Dr. ir. S.W. Hogewoning
Nadere informatieOptimaal gebruik van CO 2
Optimaal gebruik van CO 2 Energiek2020 Event, 17 maart 2011 Anja Dieleman Wageningen UR Glastuinbouw Onderwerpen Trends CO 2 balans van de kas Effecten van CO 2 op groei Fysiologisch effect van CO 2 :
Nadere informatieLicht Event. December Filip van Noort met dank aan o.a. Tom Dueck en Leo Marcelis
Licht Event December 2014 Filip van Noort met dank aan o.a. Tom Dueck en Leo Marcelis Wat meer grip op licht -> maar hoe nu verder? Conclusies en kennis uit Grip op licht? Geleerd dit jaar met andere gewassen?
Nadere informatieInvloed van Stuurlicht op het gewas. Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Maart 26, 2015
Invloed van Stuurlicht op het gewas Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Maart 26, 2015 Deze projecten zijn gefinancierd vanuit het programma Kas als Energiebron, het innovatie- en actieprogramma van
Nadere informatieNear Infrared Radiation (NIR) reflectie:
Near Infrared Radiation (NIR) reflectie: Effect op kasklimaat en productie van rozen Frank Kempkes Wageningen UR Glastuinbouw Met dank aan Cecilia Stanghellini en Silke Hemming Eigenschappen van een kasdek
Nadere informatieWorkshops LichtEvent 9 december Door: André Flinterman
Workshops LichtEvent 9 december 2015 Door: André Flinterman Optimalisatie huidige belichting Om de lichtoutput van de lampen te verhogen is onderhoud essentieel. Ook om problemen te voorkomen. Waar moet
Nadere informatieBijeenkomst CO 2 en Venlow Energy Kas. Venlow Energy kas 2 juli 2012 Frank Kempkes, Jan Janse
Bijeenkomst CO 2 en Venlow Energy Kas Venlow Energy kas 2 juli 2012 Frank Kempkes, Jan Janse Ons energiegebruik (warmte) Redenen om warmte in de kas te brengen 1. Setpoint verwarmen handhaven 2. Gewas
Nadere informatieInvloed diffuus scherm op klimaat en productie roos.
Invloed diffuus scherm op klimaat en productie roos. 12 december 2009 Uitvoering: Ing C.S. Pot Verslag: Ing C.S. Pot en Dr ir A.H.C.M. Schapendonk www.plant-dynamics.nl Englaan 8 6703EW Wageningen 06-21983129
Nadere informatieDe Meerwaarde van Diffuus Licht voor Gewas & Tuinder
De Meerwaarde van Diffuus Licht voor Gewas & Tuinder Zicht op Licht, 29 oktober 2013, Wageningen Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Inleiding Natuurlijk zonlicht is gratis! Gratis licht voor groei,
Nadere informatieLicht, belichting & kwaliteit. Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw KCB, 16 febr 2011
Licht, belichting & kwaliteit Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw KCB, 16 febr 2011 Licht en Belichting Waarom belichten wij? Jaarrond teelt Productieverhoging -> groeilicht Kwaliteitverbetering -> stuurlicht
Nadere informatieFotosynthese Avalanche
Fotosynthese Avalanche Metingen 14 mei 2008 Verslag 28 mei 2008 Dr ir A.H.C.M. Schapendonk www.plant-dynamics.nl Englaan 8 6703EW Wageningen 06-21983129 Opdrachtgever: Productschap Tuinbouw Locatie onderzoek:
Nadere informatieFotosynthesemetingen bij Cymbidium
Fotosynthesemetingen bij Cymbidium metingen door Plant Dynamics Rob Baas, Arca Kromwijk (PPO) Ad Schapendonk (Plant Dynamics) Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector Glastuinbouw november 2003 2003
Nadere informatiePlanten en LED: een uitdagende toekomst
Planten en LED: een uitdagende toekomst Tuinbouw op weg naar 2030. 8 maart 2019, Arie de Gelder Historie Bron: Roadmap voor de transitie naar gewasbelichting met LEDs. De Ruijter, KEMA 2008 2 Opbouw presentatie
Nadere informatie50% energiebesparing door LEDverlichting. Leo Marcelis Hoogleraar Tuinbouw en Productfysiologie
50% energiebesparing door LEDverlichting Leo Marcelis Hoogleraar Tuinbouw en Productfysiologie Glastuinbouw Tuinbouwsector Wereldleider Economisch belangrijk Er is een probleem 10% van nationale gasverbruik
Nadere informatieWorkshops LichtEvent 9 december 2015
Workshops LichtEvent 9 december 2015 Door: André Flinterman Optimalisatie huidige belichting Om de lichtoutput van de lampen te verhogen is onderhoud essentieel. Ook om problemen te voorkomen. Waar moet
Nadere informatieHet Nieuwe Telen. Basis HNT. Wat is de kern van HNT? en CO 2. Natuurkundige principes oa: Plantfysiologie Plantbalans. Vochtbalans Energie balans
Het Nieuwe Telen en CO 2 Wat is de kern van HNT? Door Hans Pronk, 12/05/2016 1 Basis HNT Natuurkundige principes oa: Vochtbalans Energie balans Plantfysiologie Plantbalans Assimilatenbalans Vochtbalans
Nadere informatieLicht: betekenis voor 1-jarige zomerbloeiers
Licht: betekenis voor 1-jarige zomerbloeiers Tom Dueck & Filip van Noort, WUR Glastuinbouw December 11, 2008 Inhoud Wat is licht? Licht en planten: groeilicht Licht en planten: stuurlicht LEDs: ervaringen,
Nadere informatieVerdamping: Hoe reageert mijn gewas? Meer behoefte aan kennis, inzicht in :
Telen onder gewijzigde omstandigheden Het nieuwe telen Bron: Vakblad Groenten & Fruit Telen onder gewijzigde omstandigheden : Hoe reageert mijn gewas? Meer behoefte aan kennis, inzicht in : Invloed van
Nadere informatie27/11/2015. Gewasfotosynthese meten in een (belichte) tomatenteelt. Monitoren fotosynthese: wat is de status? Plantmonitoring.
Gewasfotosynthese meten in een (belichte) tomatenteelt Masterclass 1 oktober 2015 InHolland Delft BOGO project Klimaat en energie: nieuwe low input teeltsystem in de tuinbouw Anja Dieleman, Wageningen
Nadere informatiePhalaenopsis met minimale input: CO2, licht en vocht naar gewasbehoefte
Phalaenopsis met minimale input: CO2, licht en vocht naar gewasbehoefte deelrapport I: Plantenfysiologisch onderzoek op procesniveau November 217 G. Trouwborst & S.W. Hogewoning Phalaenopsis met minimale
Nadere informatieIntroductie temperatuur
Introductie temperatuur Met temperatuur kan de balans in de plant worden gehouden. De temperatuur bepaalt de snelheid van de processen die in de plant spelen. Onder een bepaalde temperatuur staan de processen
Nadere informatieOptimaliseren van de CO2 dosering in kassen
Optimaliseren van de CO2 dosering in kassen Feije de Zwart Onderzoeker kasklimaat en energie Arenasessie CO2, 8 september 2010 1 Het meeste van de CO2 toevoer verdwijnt door de ramen 150 kg/(ha uur) 380
Nadere informatieHandleiding gebruik van plantsensoren voor de fotosynthese in de praktijk
Handleiding gebruik van plantsensoren voor de fotosynthese in de praktijk Januari 2011 Sander Pot, Govert Trouwborst en Ad Schapendonk Handleiding gebruik van plantsensoren voor de fotosynthese in de praktijk
Nadere informatieAls planten konden praten
3/28/28 Als planten konden praten Leo Marcelis & Ep Heuvelink Wageningen UR: WUR Glastuinbouw (Leo.Marcelis@wur.nl) Leerstoelgroep Tuinbouwketens (Ep.Heuvelink@wur.nl) Met medewerking van: J. Bontsema,
Nadere informatieGrip op licht. Het Nieuwe Telen Potplanten: Meer energie besparing met meer natuurlijk licht en verbeterde monitoring
Grip op licht Het Nieuwe Telen Potplanten: Meer energie besparing met meer natuurlijk licht en verbeterde monitoring Filip v Noort, Wageningen UR Glas Financiering Kas als Energiebron van het PT en EZ
Nadere informatieBelichting in de Glastuinbouw. Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw energiek2020, 17 maart 2011
Belichting in de Glastuinbouw Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw energiek2020, 17 maart 2011 Eén integrale aanpak met 7 transitiepaden: Programma Kas als Energiebron Energie besparen Duurzame energiebronnen
Nadere informatieLED verlichting in kassen:
LED verlichting in kassen: met minder energie meer bloemen en groenten van betere kwaliteit Leo Marcelis Hoogleraar Tuinbouw en Productfysiologie Glastuinbouw: Nederland is wereldleider. Teelt van groenten,
Nadere informatieGewasfotosynthese meten in een (belichte) tomatenteelt. Wageningen UR Glastuinbouw, Anja Dieleman Themabijeenkomst energie glasgroente 18 mei 2015
Gewasfotosynthese meten in een (belichte) tomatenteelt Wageningen UR Glastuinbouw, Anja Dieleman Themabijeenkomst energie glasgroente 18 mei 2015 Plantmonitoring Doet mijn gewas het goed onder deze klimaatomstandigheden?
Nadere informatieLED als groeilicht; Wat weten we nu? Lisanne Helmus (Delphy IC) & Kees Weerheim (WUR Glastuinbouw). Energiek event 5 april 2018.
LED als groeilicht; Wat weten we nu? Lisanne Helmus (Delphy IC) & Kees Weerheim (WUR Glastuinbouw). Energiek event 5 april 2018. Belichting in de glastuinbouw Jaarrond gevraagde kwaliteit en kwantiteit
Nadere informatieEvaluatie, Leerpunten en Plannen Perfecte Roos Energiezuinig geteeld. 31-10-2014, Arie de Gelder
Evaluatie, Leerpunten en Plannen Perfecte Roos Energiezuinig geteeld 31-10-2014, Arie de Gelder Opmerkingen vooraf De genoemde punten staan open voor discussie Er is geen prioriteit in de volgorde Als
Nadere informatieCO 2, temperatuur en energiebesparing
2/14/29 CO 2, temperatuur en energiebesparing Wat komt er aan de orde? Ep Heuvelink & Leo Marcelis Wageningen UR: Leerstoelgroep Tuinbouwketens WUR Glastuinbouw Met medewerking van: Susana Carvalho, Anja
Nadere informatieSamenvattingen. Samenvatting Thema 1: Stofwisseling. Basisstof 1. Organische stoffen:
Samenvatting Thema 1: Stofwisseling Basisstof 1 Organische stoffen: - Komen af van organismen of zitten in producten van organismen - Bevatten veel energie (verbranding) - Voorbeelden: koolhydraten, vetten,
Nadere informatieMeer rendement uit licht en CO 2 bij Phalaenopsis
Meer rendement uit licht en CO 2 bij Phalaenopsis Govert Trouwborst, Sander Hogewoning & Sander Pot Juni 213 Meer rendement uit licht en CO 2 bij Phalaenopsis Juni 213 Dr. ir. G. Trouwborst 1 Dr. ir. S.W.
Nadere informatieHet Nieuwe Telen toegepast in aardbeien onderglas!
Het Nieuwe Telen toegepast in aardbeien onderglas! 10-1-2018 Lisanne Helmus (Met dank aan: Klaas Walraven en Peter Geelen) Defenitie Het Nieuwe Telen Optimaal telen in balans met toepassing van kennis
Nadere informatieHoe werkt een Kalanchoë? Kennisontwikkeling voor een optimale energiezuinige teelt
Hoe werkt een Kalanchoë? Kennisontwikkeling voor een optimale energiezuinige teelt Juli 8 G. Trouwborst, S.W. Hogewoning & R. Muilwijk Hoe werkt een Kalanchoë? Kennisontwikkeling voor een optimale energiezuinige
Nadere informatieTechnieken voor ontvochtiging
Technieken voor ontvochtiging Energiek Event 5 April 2018, Bram Vanthoor en Feije de Zwart Inhoud Technieken voor ontvochtiging Achtergrond Gepresenteerde technieken Buitenlucht inblazen Verticale schermventilatoren
Nadere informatieGrip op licht. Meer energie besparing bij Het Nieuwe Telen Potplanten met meer natuurlijk licht en verbeterde monitoring. Arenasessie 1 okt 2013
Grip op licht Meer energie besparing bij Het Nieuwe Telen Potplanten met meer natuurlijk licht en verbeterde monitoring Arenasessie 1 okt 2013 Finaniering Kas als Energiebron van het PT en EZ Financiering
Nadere informatieInvloed van CO 2 -doseren op de productie en kwaliteit bij Alstroemeria
Invloed van CO 2 -doseren op de productie en kwaliteit bij Alstroemeria F. van Noort Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector glastuinbouw januari 2004 PPO 411724 2003 Wageningen, Praktijkonderzoek
Nadere informatieLED-belichting in aardbeien Aardbeiendag Erik Stappers Plant Specialist Horticulture 9 januari 2019
LED-belichting in aardbeien Aardbeiendag 2019 Erik Stappers Plant Specialist Horticulture 9 januari 2019 Agenda Intro Philips Horti LED Licht & rekenen met licht Efficient en effectief licht Resultaten
Nadere informatieLuchtvochtigheid. maximale luchtvochtigheid; relatieve luchtvochtigheid; vochtdeficit. Absolute luchtvochtigheid (AV)
Luchtvochtigheid Luchtvochtigheid is belangrijk voor de groei. Een te hoge luchtvochtigheid betekent geringe verdampingsmogelijkheden voor de plant. De plant neemt dan niet zoveel water op en dus ook minder
Nadere informatieLED licht bij zonlicht. LED licht bij zonlicht. Lichtkleuren: effecten op planten. Lichtkleuren: effecten op planten IDC-LED.
LED licht bij zonlicht LED licht bij zonlicht Gewasbijeenkomst komkommer Bleiswijk, 28 maart 2019 Anja Dieleman, Kees Weerheim en Jan Janse Doel: komen tot goede basisspectra voor LED licht als aanvulling
Nadere informatiede plant activiteit sensor Peter Stradiot Energie-InfoDag 12 maart 2009
de plant activiteit sensor Peter Stradiot Energie-InfoDag 12 maart 2009 www.innogreen.be Advies tomatenteelt in Noord en Zuid Proces management in internationale tuinbouwprojecten Internationale nieuwsbrief
Nadere informatieEffecten van luchtvochtigheid, temperatuur en CO2 op de fotosynthese van Cymbidium
Concept Effecten van luchtvochtigheid, temperatuur en CO2 op de fotosynthese van Cymbidium Rob Baas, Arca Kromwijk (PPO) Ad Schapendonk (Plant Dynamics) Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector Glastuinbouw
Nadere informatieGerbera: maximale isolatie & lichtonderschepping
Gerbera: maximale isolatie & lichtonderschepping Eindstand, BCO, 26-09-2017 Nieves García, Frank Kempkes, Arie de Gelder, Eugenie Dings Proef doel en looptijd Doel Het energie- en CO 2 gebruik bij gerbera
Nadere informatieHet gewas centraal. Balans assimilatenaanmaak en gebruik (vraag) Wat komt er aan de orde? 11/14/2008. lichtonderschepping fotosynthese.
11/14/28 Het gewas centraal Ep Heuvelink & Leo Marcelis Wageningen UR: Leerstoelgroep Tuinbouwketens WUR Glastuinbouw Met medewerking van: Menno Bakker, Benno Burema, Anja Dieleman, Tom Dueck, Frank Maas,
Nadere informatie1 Stoffen worden omgezet. Stofwisseling is het vormen van nieuwe stoffen en het vrijmaken van energie. Kortom alle processen in organismen.
THEMA 1 1 Stoffen worden omgezet 2 Fotosynthese 3 Glucose als grondstof 4 Verbranding 5 Fotosynthese en verbranding 1 Stoffen worden omgezet. Stofwisseling is het vormen van nieuwe stoffen en het vrijmaken
Nadere informatieGoede middag, Met dezepresentatiewilikprobereneen getalsmatiginzichttegevenin verdampingen ontvochtiging en het energieverbruik dat daarmee gemoeid
Goede middag, Met dezepresentatiewilikprobereneen getalsmatiginzichttegevenin verdampingen ontvochtiging en het energieverbruik dat daarmee gemoeid is. 1 Alswe kijkennaar de totaleenergiebalansvan een
Nadere informatieProef Biologie Zuurstofproductie van waterpest
Proef Biologie Zuurstofproductie van waterpest Proef door een scholier 2779 woorden 5 maart 2006 4,4 47 keer beoordeeld Vak Biologie Zuurstofproductie Fotosynthese is een biochemisch proces waarbij planten,
Nadere informatieSoftsensor. voor energie-efficiënte plant monitoring
Softsensor voor energie-efficiënte plant monitoring Sander Pot, Ad Schapendonk, Kees Rappoldt en Sander Hogewoning. Augustus 2014 Softsensor voor energie-efficiënte plant monitoring Weten zonder meten
Nadere informatieNieuwe simulatietool voor optimaal CO 2 -doseren Gebruik elke kilogram alsof het de laatste is!
Nieuwe simulatietool voor optimaal CO 2 -doseren Gebruik elke kilogram alsof het de laatste is! Op lichtrijke dagen moet in de kas zoveel mogelijk van het fotosynthesepotentieel geprofiteerd worden. De
Nadere informatie7/12/2018 ECONOMISCHE VERANTWOORDING VAN BELICHTING IN DE GLASTUINBOUW. Herman Marien Thomas More Kenniscentrum Glastuinbouw
ECONOMISCHE VERANTWOORDING VAN BELICHTING IN DE GLASTUINBOUW Herman Marien Thomas More Kenniscentrum Glastuinbouw 2 ECONOMISCHE ANALYSE BELICHTING EN WAT MEENEMEN Zelfde taal spreken als het gaat over
Nadere informatieCelstofwisseling II (COO 5) Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 en 10 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie
Celstofwisseling II (COO 5) Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 en 10 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie 2010-2011 Elektronen-transportketen 1. Van enkele processen in
Nadere informatieCO 2 : op zoek naar het optimum
1/31/27 CO 2 : op zoek naar het optimum Wat komt er aan de orde? Leo Marcelis & Ep Heuvelink Wageningen UR: WUR Glastuinbouw Leerstoelgroep Tuinbouwproductieketens Met medewerking van: Anja Dieleman, Tom
Nadere informatieFOTOSYNTHESE bij PLANTEN
FOTOSYNTHESE bij PLANTEN INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave Inleiding Doel Theorie Opstelling Uitvoering Waarnemingen en berekeningen Foutenbespreking Conclusie Geraadpleegde literatuur Bijlagen INLEIDING Wij
Nadere informatieEffecten van luchtvochtigheid op groei en ontwikkeling van tomaat
Effecten van luchtvochtigheid op groei en ontwikkeling van tomaat Anja Dieleman Wageningen UR Glastuinbouw, Wageningen februari 2008 Nota 519 2008 Wageningen, Wageningen UR Glastuinbouw Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatie