JAARVERSLAG. Brussel Onthaal-Open Deur Taborastraat Brussel Tel. 02/ Fax : 02/ bapo@bapobood.be

Transcriptie

1 JAARVERSLAG Brussel Onthaal-Open Deur Taborastraat Brussel Tel. 02/ Fax : 02/ bapo@bapobood.be

2 INDEX VOORWOORD... 1 Voorstelling van de Dienst... 3 ONTHAAL EN PSYCHO-SOCIALE HULP... 5 Publiek... 5 Soorten problemen waar we mee te maken hebben... 6 Hulpbronnen... 8 De statistieken van de sociale dienst... 9 ONTHAAL, INFORMATIE EN RELIGIEUZE ORIËNTATIE Publiek Vragen en interventies Informatie Gesprekken Verkoop Hulpbronnen Mensen Materieel Statistieken Synthese BRUSSEL ONTHAAL-OPEN DEUR EN ZIJN NETWERK Vergaderingen en interne vormingen Bijeenkomsten en externe contacten Diversen OPVOLGING 40 ste VERJAARDAG CONCLUSIES EN VOORUITZICHTEN BIJLAGEN Voorstelling van het team Subsidies en giften Specimen steekkaart... 31

3 VOORWOORD Voor het hoofddoel van het huis, een zo breed mogelijk onthaal, hebben we ons dit jaar verder ingezet. We merkten wel een daling van het aantal telefonische oproepen en ook van de bezoekers (-4%), maar de aanvragen voor de sociale dienst stegen met 20 % De hulpvragers evenals de diensten, nemen nooit meer contact met ons op per brief maar doen dit enkel per mail. Deze nieuwe vorm van communicatie is veel minder persoonlijk en vooral anoniemer ( wie verschuilt zich achter het mailadres?) Iedere dag ontmoeten we mensen met diverse profielen en van verschillende origine. Een groot deel van hen leeft in materiële armoede en is slecht op de hoogte van de doolhof van de administratieve diensten van onze maatschappij. Sommigen, die niet bekend zijn met de nieuwe communicatiemiddelen, voelen zich verdwaald en komen bij ons voor het zoeken van info op internet. De eenzaamheid en geïsoleerde situatie van oudere mensen, is ook dikwijls voelbaar. Andere bezoekers, vaak habitués, lijden aan psychische stoornissen. Onze hyper georganiseerde en complexe maatschappij biedt aan deze mensen weinig oplossingen en nog minder empathie. Trouw aan de intuïtie van onze oprichters, valt ons werkveld onder de noemer diaconie in de brede zin van het woord. We geven informatie over de katholieke wereld, over oecumene en over de diverse godsdiensten. Zo komen we in contact met de leefwereld, zowel met de religieuze als de filosofische overtuigingen van de migranten die in Brussel komen. De samenwerking met het netwerk van de andere antenne van het CAW Brabantia en de diverse sociale Belgische projecten van Caritas International werd voortgezet en heeft de expertise van onze maatschappelijke werksters verrijkt. De diverse informatie, verzameld door het secretariaat in samenwerking met de documentalist, werd doorgegeven aan de Communicatiedienst van het Vicariaat. Onze website werd volledig vernieuwd, terwijl de vorming en de begeleiding van de onthaalmensen in de verschillende kerken van Brussel Centrum werd voortgezet. ( ) We zijn hier niet om de ander te veranderen of te bekeren- dat is de taak van Jezus want het Geloof is een gave God s en niet de uitdrukking van macht of superioriteit. We zijn hier om de ander te ontmoeten met nederigheid en respect en hen hun waarde te tonen als mens. Het sacrament van de ontmoeting STELT Jezus aanwezig. ( ) De ontmoeting openbaart aan de andere zijn waardigheid en vergt van mij te luisteren met heel hart, zonder dat ik de overtuigingen die mij drijven verloochenen en mijn innerlijk geweten verdring Jean Vanier - 1 -

4 Afkortingen ADDE Art. 9 ter AV BC BOOD CAW CASG CBAI CI CV DAC FAC Fedasil GESCO EU Hind. HT IHECS IKB Invald. KTO KTRO KUL OCMW PE PWA RCF RDC RvB SAMU SAWA SVBBO SVK Uitkering VT Association pour le Droit des Étrangers Toelating Verblijf voor medische redenen Algemene Vergadering Beheerscomité Brussel Onthaal Open Deur Centrum Algemeen Welzijnswerk Centre d Action Sociale Globale Centre Bruxellois d'action Interculturelle Caritas International Curriculum Vitae Derde Arbeid Circuit Federatie van de Autonome Centra Federaal Agentschap voor Onthaal Asielzoekers Gesubsidieerde contractuelen Europese Unie Hindouisme Halftijds Institut des Hautes Etudes en Communication Sociale Interkerkelijk Komité Brussel Invalide Télévision Catholique (France) Katholiek Televisie- en Radio-Omroep Katholieke Universiteit Leuven Openbare Centra Maatschappelijk Werk Pastorale Eenheid Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap Radio Chrétienne Francophone Démocratische Republiek Congo Raad van Bestuur Service d Aide Médicale d Urgence Service d Accueil de rue pour venir en aide aux prostitués Sociaal Vertaalbureau van Brussel Onthaal Sociaal Verhuurkantoor Allocations Voltijds - 2 -

5 Voorstelling van de Dienst Op 6 december 1971, werd er in een van de kleine huisjes van de Taborastraat die tegen de St- Niklaaskerk aanleunen, vlakbij de Grote Markt, achter de Beurs, op initiatief van priesters en leken die actief waren in het dekenaat Brussel-Centrum, een klein winkeltje geopend dat er uitzag als een boekhandel, een plek waar niet-gelovigen, zoekenden of christenen in de gelegenheid waren (en nog zijn) om een antwoord te vinden op hun vragen op het gebied van spiritualiteit of geloof en om een onthaal en sociale hulp te krijgen. Brussel Onthaal Open Deur (BOOD) is een eerstelijns-dienst, een katholiek centrum voor religieuze informatie voor iedereen, een aandachtig luisterend oor... en heeft tot taak om «de mens in zijn totaliteit te onthalen. Een vraag op sociaal gebied kan de aanzet zijn voor een gesprek over essentiële vragen en de wens om met een priester of iemand anders te spreken kan de dekmantel zijn voor een ernstig sociaal probleem». Het centrum is iedere dag open van tot uur, behalve op zondag. Op het gelijkvloers is er altijd iemand beschikbaar om iedereen die zich aandient te ontvangen. De onthaalruimte die daartoe is ingericht, is voorzien van een balie met een telefoon die dient voor externe en interne communicatie en een computer verbonden met een intranet dat op elke verdieping toegang geeft tot onze databank en natuurlijk ook tot het internet. Planken met boeken, brochures affiches en folders kleden de muren van het gelijkvloers aan; ze nodigen voorbijgangers uit om binnen te komen en om informatie te vragen... De toegang is vrij en toegankelijk voor iedereen. De «open» deur nodigt iedereen uit die dat wil, om even te stoppen, om wat in een boek te bladeren, te rommelen in een bak met folders... of om te spreken over zijn probleem op sociaal, psychosociaal of religieus gebied, of gewoonweg om met iemand te praten. Vrijwilligers en leden van de vaste staf wisselen elkaar af per halve dag bij het onthaal om de telefoon te beantwoorden, te luisteren en inlichtingen te verschaffen aan iedereen die komt met een vraag, een probleem, en aan hen die hun pijn en verdriet willen vertellen, om hun rouw maar ook hun teleurstelling of ongeduld uit te spreken

6 - 4 -

7 ONTHAAL EN PSYCHO-SOCIALE HULP Het onthaal van mensen met sociale en psycho-sociale vragen gebeurt op het gelijkvloers, alle dagen van tot u waarvan sommige dagen volgens afspraak. In functie van de specificiteit van de vraag, geven de onthalers informatie, zoals de naam van een vrijwilligersdraaischijf, vrijwilligerswerk voor een zoon die worstelt met alcoholverslaving, hulp bij echtelijk geweld, opzoekwerk voor iemand die in de gevangenis verblijft, het adres van een kinderarts, een katholieke kinderopvang of centrum voor relatieproblemen, familiehulp, gesprekstafel Nederlands, een centrum voor drugsverslaafden in Ukkel, ontmoetingsplaats voor vereenzaamden, enz Men biedt ook de mogelijkheid de telefoon te gebruiken. Ook dit is een manier om een luisterend oor te bieden In 2012 werden er 1378 vragen van deze psychosociale aard geregistreerd, ofwel 37% van het totale aantal vragen die bij de balie zijn binnen gekomen. Dit betekent een verhoging van 6%. De andere vragen - op religieus vlak - worden in het tweede deel behandeld. De meer ingewikkelde vragen worden rechtstreeks doorgegeven aan een van de maatschappelijke werksters van de antenne van het CAW Brabantia die de mensen ontvangt op de eerste verdieping om de vertrouwelijkheid van de gesprekken te bewaren. Verslag van de maatschappelijke werksters Ons publiek De ligging van BOOD in het centrum van de stad laat ons toe om te merken hoe de kloof tussen arm en rijk groeit en hoe deze vast te stellen is door het groeiende aantal daklozen, mensen die in vuilnisbakken op zoek gaan naar eten of die op de grond slapen in weinig beschutte plaatsen. We merken bij de mensen die we opvangen, weinig verandering wat het type publiek betreft. Dat bestaat grotendeels uit mannen tussen de 30 en 50 jaar en betreft voornamelijk alleenstaande personen. We hebben 838 openstaande dossiers geteld, wat er 143 meer zijn dan vorig jaar. Dit lijkt misschien een hoog aantal op één jaar... Sommige mensen zijn slechts eenmaal langsgekomen, anderen zijn echter meerdere malen teruggekomen. In absolute aantallen komen degenen die over een Belgische identiteitskaart beschikken op de tweede plaats, na de personen van Marokkaanse nationaliteit. De huidige statistieken laten niet toe om een onderscheid te maken tussen het aandeel van de mensen die Belg van afkomst zijn en zij die Belg geworden zijn. De niet-belgen zijn goed voor zo n 64 nationaliteiten en komen voornamelijk uit Noord-Afrika, gevolgd door de EU en het Midden-Oosten. Ze worden gevolgd door mensen uit Centraal Azië, Zwart Afrika en niet EU-landen binnen Europa. Marokkanen staan op kop, gevolgd door Syriërs, Irakezen, Pakistaners en Algerijnen. Er zijn slechts zelden contacten met Latijns-Amerikanen. Van de mensen van buitenlandse afkomst die de Belgische nationaliteit niet verkregen en/of aangevraagd hebben, bestaat de meerderheid uit langdurig ingezetenen in België (verblijf van onbepaalde duur), mensen met een permanent verblijf of geregulariseerde migranten. Daarna komen de personen wiens aanvraag tot regularisatie lopende is, de erkende vluchtelingen en de - 5 -

8 asielzoekers. We benadrukken hoeveel mensen tekenen vertonen van mentale onrust, of het nu om Belgen of buitenlanders gaan, en of ze hier nu permanent of slechts tijdelijk zijn. Soorten problemen waar we mee te maken hebben 1. Problematieken gerelateerd aan het recht (35 %, waarvan 93 % vreemdelingenrecht) De problematieken waar we op stuiten inzake vreemdelingenrecht betreffen regularisaties, familiehereniging, naturalisaties, asielrecht, toegang tot wettelijk verblijf, We betreuren in het bijzonder de administratieve vertragingen, maar ook het gebrek aan samenhang tussen de administratieve diensten. Dit is de oorzaak van enorme stress en spanning bij diegenen die wachten op een wettig verblijf. Al deze vertragingen en heel dit gebrek aan coördinatie doen vragen rijzen over het respect dat wordt betoond aan deze mensen, die afkomstig zijn uit arme landen en in ons land een betere toekomst voor zichzelf en hun familie zijn komen zoeken. Hetzelfde geldt voor de asielzoekers, voor wie de beslissingen tot weigering van het opheffen van Code 207, die genomen werden door de juridische of medische dienst van Fedasil, niet altijd overeenstemden met de realiteit waarin de betroffen asielzoekers zich bevinden. Het gaat hier om het afschaffen van de verplichte plaats van inschrijving, opgelegd aan asielzoekers die bepaalde specifieke redenen inroepen (voornamelijk medische gronden). De burgeroorlog in Syrië heeft een niet te verwaarlozen aantal aanvragers aangetrokken, of het nu gaat om asielzoekers of om mensen die in België gevestigd zijn en willen weten hoe ze hulp kunnen bieden aan hun familieleden in Syrië. Er zijn eveneens Irakezen die in België erkend zijn als vluchteling maar van wie de familieleden in Syrië zijn achtergebleven in afwachting van de familiehereniging. Sinds het in voege treden van de nieuwe wet op de naturalisatie hebben we veel vragen gekregen. Ook willen we de crisis in Spanje, Italië en Portugal vermelden, die vele mensen naar hier brengt met de grote hoop, in België werk te vinden. 2. Administratieve problemen (24 %) Talrijke mensen hebben contact met ons opgenomen naar aanleiding van problemen die ze ondervinden met overheidsdiensten, of het nu om gemeentelijke, regionale of ministeriële diensten gaat: Financiën, Pensioenen enz We vermelden ook nog de problemen die te wijten zijn aan de spelling van namen, wat bijvoorbeeld erg remmend kan zijn voor hen die een vertrek naar het buitenland plannen, aangezien de termijnen om fouten te verbeteren erg lang zijn. 3. Financiële en materiële problemen (10 %) De verzoeken om financiële hulp (schulden, vervoerskosten om terug te keren naar het thuisland enz ) en materiële hulp (voedselpakketten, maaltijdcheques enz ) tonen voor ons aan dat de inkomsten van deze mensen vaak ontoereikend zijn binnen het huidige leefniveau. We proberen dan om samen met de persoon na te gaan of een duurzamere oplossing denkbaar en mogelijk is in hun situatie. Als dit het geval is, grijpen we soms in opdat een persoon een kleine en gerichte financiële interventie kan genieten, en op die manier een obstakel kan overkomen (ingebrekestelling, opzegging van huurcontract of afsluiten van energie vermijden enz...) en daarna terug naar een normale situatie kan gaan. Als het om een vraag om voedselhulp gaat, werken we samen met kerkgemeenschappen voor maaltijdcheques in sociale restaurants of de verdeling van voedselpakketten. Soms krijgen we gerichte hulpaanvragen van mensen die geen geld hebben en naar hun land van herkomst willen terugkeren. Ook hier is een interventie, na analyse van de gronden en de perspectieven, soms mogelijk

9 4. Huisvestingsproblemen (11 %) Huisvesting is een problematische kwestie in Brussel: huurprijzen, gebrek aan vertrouwen bij huiseigenaars als het gaat om vreemdelingen, werklozen, personen die leven van een minimumuitkering, gepensioneerden of eender welke persoon die hen geen loonfiche ter geruststelling kan voorleggen. Bij BOOD zoeken we met de mensen niet naar huisvesting, maar we steunen hen in hun aanvraag voor een sociale woning, we verwijzen hen door naar diensten die begeleiding bieden en naar sociale huisvestingsmaatschappijen, we laten hen soms gebruik maken van de telefoon om naar huiseigenaars te bellen,... Wat de aanvragen voor dringende tijdelijke huisvesting betreft, zoeken we naar mogelijkheden binnen de Brusselse centra die dit soort opvang aanbieden. 5. Werkgelegenheid en vraag naar opleiding (7 %) Problemen van het dagdagelijkse leven (6 %) Deze problematieken, die opgenomen zijn in de statistieken, zijn nauw met elkaar verbonden. Een groot deel van ons werk bestaat erin, brieven uit te leggen aan mensen, ofwel omdat ze de inhoud ervan niet begrijpen, ofwel omdat ze de taal/talen niet voldoende beheersen. We doen soms dienst als openbaar schrijver, wat deze mensen de geruststelling geeft dat ze goed begrepen worden. We zijn overtuigd van de gegrondheid van het inburgeringsparcours zoals het aan de Nederlandstalige kant wordt toegepast en dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest probeert in te voeren voor Franstalige onderdanen. Wat de volgende problematieken betreft (7 %), zullen we er enkel de voornaamste domeinen van vermelden: Het gaat om kwesties rond sociale zekerheid (mutualiteit, recht op rustpensioen of IGO), sociale of medische hulp van het OCMW, of lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblemen

10 HULPBRONNEN Om een sociaal onthaal van hoog gehalte te kunnen bieden maken we sinds 1974 deel uit van het CAW «Brabantia» 1 dat als opdracht heeft een eerstelijns sociale dienst te verzekeren in Brussel. Het betreft een VZW die zes antennes omvat: drie daarvan bevinden zich in wijken met een multiculturele en kwetsbare bevolking: de diensten van Kuregem, Sint Gillis en Molenbeek. De sociale dienst van Caritas International vangt enkel migranten en niet-eu burgers op, terwijl de Dienst voor Buitenlandse Studenten en Stagiaires hulp verleent aan studenten uit de «Derde Wereld». Onze dienst, Brussel Onthaal Open Deur, biedt een polyvalent onthaal. Dankzij deze verschillende vestigingen kunnen de maatschappelijk werksters hun sociale dienstwerk binnen een netwerk verrichten. Sinds enkele jaren moeten de maatschappelijke werksters steeds meer tussenkomen in de Pastorale Eenheid St-Michiels & St-Goedele. De mensen die zich tegenwoordig tot de parochies wenden met een ingewikkelde sociale vraag worden doorgestuurd naar de Taborastraat. Om beter aan de eisen van deze sociale dienst tegemoet te komen, worden de permanenties georganiseerd in functie van de behoeften en de beschikbaarheid, d.w.z. vier dagen in de week, waarvan een dag uitsluitend op afspraak. Hun gevarieerde deskundigheid op sociaal gebied, evenals hun kennis van diverse talen en culturen (de Arabische wereld en de landen van Oost Europa) stellen onze maatschappelijke werksters in staat om een internationaal publiek van allerlei afkomst te onthalen. Ieder jaar worden ze bijgestaan door twee à drie stagiaires maatschappelijk werk uit verschillende scholen. Materiaal Om te kunnen antwoorden op die verschillende vragen, ontmoeten de maatschappelijk werksters de hulpvragers en luisteren ze aandachtig naar hun vragen (vaak in hun eigen taal). De maatschappelijke werksters evenals de vrijwilligers en de andere leden van het team beschikken over 2 hulpmiddelen : een interne databank met meer dan 5000 fiches en een externe: internet, maar ze moeten vooral contact opnemen met administraties of diensten van het netwerk en de raad van juristen inwinnen die gespecialiseerd zijn in de een of andere materie. Zij werken ook nauw samen met andere vestigingen van CAW Brabantia, gespecialiseerde diensten in vreemdelingenrecht, hulp aan daklozen, en meer «informele» sociale diensten die vaak verbonden zijn aan parochies of wijken De vragen naar financiële of materiële hulp (voornamelijk voeding- maaltijd bons voor sociale restaurants van het Centrum) worden doorgelicht in het licht van de situatie van de persoon, in samenwerking met de andere hulpverleners die het probleem reeds kennen, om dubbel werk evenals misbruiken te vermijden, en op de meest efficiënte manier hulp te bieden. De taak van de sociale dienst is vooral een eerstelijns onthaal bieden, dit betekent zo goed mogelijk op de zeer uiteenlopende vragen te antwoorden. De mw. maken een eerste analyse van het probleem, en proberen daarna de mensen door te verwijzen naar de meest competente diensten. Ze doen niet aan globale begeleiding. Om een goede doorverwijzing te implementeren zijn externe contacten zeer belangrijk, namelijk met het sociaal netwerk en o.a. diensten voor geestelijke gezondheid, schuldbemiddeling, gespecialiseerde juridische diensten, enz. Ze brengen alle informatie betreffende de problematieken die ze tegenkomen bij de mensen onder in een informaticaprogramma dat speciaal is ontworpen voor de CAW Brabantia. 1 )

11 De statistieken van de sociale dienst Het informaticaprogramma SYSSO, dat in gebruik is genomen door de Federatie van Sociale Diensten, in samenwerking met de CAW s en de CASG is een ambitieus programma voor statistieken en het beheer van bestanden. Dankzij dit programma hebben de maatschappelijk werkster een fijnere analyse kunnen maken van de problematieken. Dit zal ongetwijfeld reële en relatief betrouwbare tendensen weerspiegelen Dit programma voor statistieken laat een evaluatie toe volgens twee criteria: ofwel per dossier op jaarbasis, ofwel volgens de problematieken: We stellen hier eerst een vergelijking voor tussen dossiers van 2011 en 2012 Aantal dossiers: 696 in 2011en 838 in 2012 Statuut Niet meegedeeld Regularisatie aanvrager Permanent verblijver Migrant geregulariseerd Asielzoeker Uitgepr.met regularisatie aanvraag Erkend vluchteling Andere Totaal Geslacht Man Vrouw Niet meegedeeld Totaal Leeftijd Niet meegedeeld à 40 jaar à 50 jaar à 30 jaar à 60 jaar à 70 jaar à 80 jaar Totaal Burgerlijke stand Niet meegedeeld Alleenstaande Koppel met kinderen Samenlevend Eenoudergezin Koppel zonder kinderen Totaal Nationaliteiten 2011 Marokko 129 België 103 Syrië 67 Irak 59 Algerije 44 Pakistan 35 DR Congo 15 Ghana 12 Polen 11 Libanon 10 Togo 8 Bangladesh, Kameroen, Roemenië (3 x 7) 21 Egypte, Spanje, Jordanië, Soedan, Guinea 30 (5x6) Afghan, Congo, Equat (3 x 5) 15 Andere nationaleiten: < 5 72 Onbekend of Niet meegedeeld 65 Totaal Marokko 161 België 125 Syrië 88 Irak 68 Pakistan 42 Algerije 38 DRCongo 13 Bengl, Polen (2x10) 20 Roemenie, Soedan, (2x9) 18 Kamer, Sp., Fr, Ghana, Iran, Ital., Tun (7x7) 49 Afgh, Guinea, Libanon (3x6) 18 Alban, Kos, Nigéria, Rusland (4x5) 20 Andere nationaliteiten: < 5 86 Onbekend of niet meegedeeld 92 Totaal

12 Het Sysso statistieken programma laat ook toe een evaluatie te maken in functie van het aantal keren dat de verschillende problematieken werden gecodeerd gedurende het jaar. We stellen de cijfers van 2011 en 2012 op die manier voor. Er is een grote stijging van bepaalde problemen Deze stijging is enerzijds te wijten aan het vaker voorkomen bij de hulpvragers van deze problematieken maar ook omdat dit programma voor het 2 de jaar gebruikt werd en het coderen dus systematischer gebeurde. Het soort problemen en hun aantal: In Juridisch 573 Vreemdelingenrecht 526 Regularisatie 210 Gezinshereniging 76 Toegang tot wettelijk verblijf 61 Nationaliteit 45 Asielprocedure 42 Andere 92 Andere juridische vragen 47 Materieel en financieel 144 Financiële hulp 102 Voedsel en materiële hulp 33 Andere 9 Administratie 144 Administraties 57 Gemeentelijke Administratie 39 Belastingen en taxen 20 Andere 28 Huisvesting 149 Zoektocht huisvesting 48 Dringende huisvesting 39 Problemen met eigenaars 22 Andere 40 Problemen dagelijks leven 103 Probl met begrijpen van documenten 73 Diverse informatie 13 Problemen dagelijks leven 8 Andere 9 Sociale zekerheid 74 Ziekenfonds 19 Kinderbijslag 18 Ouderdom en overlevingspensioen 12 Werkloosheid 8 Gehandicapten uitkering 7 Andere 10 OCMW 77 Financiële hulp 30 Medische kaart en dringende med.hulp 17 Andere 21 Betwisting 9 Werk/Vorming/ Voluntariaat 96 Werk zoeken 31 Recht op werk 21 Andere 32 Vorming 12 Gezondheid 72 Fysieke gezondheid 39 Geestelijke gezondheid en verslaving. 33 Sociale en familiale banden 52 Ouders/kinderen 12 Relatie koppels 12 Andere 28 Energie 34 Betwistingen Elektriciteit/Gas/Water 25 Andere 9 Problemen ivm kinderjaren 15 Cultuur en vrije tijd 6 In 2012: 4412 Juridisch 1848 Vreemdelingenrecht 1768 Regularisatie 829 Gezinshereniging 267 Toegang tot wettelijk verblijf Nationaliteit 160 Asielprocedure 148 Andere 364 Andere juridische vragen 80 Materieel en financieel 433 Financiële hulp 325 Voedsel en materiële hulp 108 Andere Administratie 445 Administraties 230 Gemeentelijke Administratie 134 Belastingen en taxen 81 Andere Huisvesting 339 Zoektocht huisvesting 111 Dringende huisvesting 62 Problemen met eigenaars 73 Andere 93 Problemen dagelijks leven 257 Probl met begrijpen van documenten 192 Diverse informatie 24 Problemen dagelijks leven Andere 41 Sociale zekerheid 219 Ziekenfonds 66 Kinderbijslag 30 Ouderdom en overlevingspensioen 60 Werkloosheid 23 Gehandicapten uitkering 12 Andere 28 OCMW 178 Financiële hulp 64 Medische kaart en dringende med.hulp 34 Andere 52 Betwisting 28 Werk/Vorming/ Voluntariaat 272 Werk zoeken 110 Recht op werk 64 Andere 24 Vorming 20 Vrijwilligerswerk en diverse 54 Gezondheid 134 Fysieke gezondheid 66 Geestelijke gezondheid en verslaving. 45 Andere 53 Sociale en familiale banden 121 Ouders/kinderen 35 Relatie koppels 33 Andere 53 Energie 123 Betwistingen Elektriciteit/Gas/Water 97 Andere 26 Problemen ivm kinderjaren 36 Cultuur en vrije tijd

13 Synthese en Perspectieven De analyse van het jaar 2012, laat, verscholen onder alle vermelde problematieken, een latent fenomeen naar voren komen: de sociale uitsluiting. De verschillende sociale diensten van de stad hebben een hoofdrol te spelen tegen deze afwijking die de meest kwestbaren, gezien hun precair verblijfstatuut bedreigt, zowel in hun sociaal, familiaal, psychisch, en economische leven. Brussel, hoofdstad van Europa, die zoveel mensen aantrekt op zoek naar welvaart, zou zich moeten bevragen over haar prioriteiten om de mensen toe te laten waardig te leven en om de sociale uitsluiting van de meest kwetsbaren te vermijden. Een probleem dat moet aangekaart worden is de afwezigheid op het einde van de week in BOOD van een m.w. Het is vaak dan en vooral op vrijdag namiddag, dat er meer vragen zijn naar voedselbons, geld en dringende huisvesting. De mensen moeten dan vaak vertrekken zonder oplossing voor de week-end. Het colloquium over «Nieuwe Armoede en een Nieuwe Benadering» was voor het team van BOOD de gelegenheid om grondig na te denken over de manier waarop ze haar opdracht vervult. De vormingen met name over het vreemdelingenrecht en de maandelijkse bijspijkercursus, die georganiseerd werd door de jurist van Caritas International voor de sociale werkers van C.I. en van CAW Brabantia, waren erg vruchtbaar. In 2013, zal er een reorganisatie plaats hebben van het psycho-sociale onthaal, in verband met het vertrek met pensioen van een m.w. Gezien de verhoging van het aantal sociale vragen, zou een versterking met een H/T m.w de efficiëntie van de dienst verhogen. Een vorming rond het onthaal van extreem marginale en van psychisch zeer zwakke mensen zou uiterst nuttig zijn

14 - 12 -

15 ONTHAAL, INFORMATIE EN RELIGIEUZE ORIËNTATIE Publiek Het publiek is heel uiteenlopend. Van 30% van onze bezoekers kennen we niet de afkomst. Van degenen van wie we de nationaliteit wèl kennen is 47 % Belg, 11% Europeaan en de 12 % resterenden zijn voor 7% Afrikaan. Zij zijn voor het merendeel volwassen (70% is jonger dan 60 jaar) en van 84 % kennen we hun sociale omstandigheden niet. Sommige personen die binnenkomen vragen niets, ze kijken naar de borden of snuffelen in de boeken. Anderen hebben een duidelijke vraag. Ons publiek bestaat uit verschillende groepen die men als volgt in kaart kan brengen: Een publiek van passanten Voorbijgangers aangetrokken door een boek of een tijdschrift in de etalage Mensen die in het Centrum werken en die, tijdens het middaguur de deur binnen komen... om een geschenk te kopen, een boek of een tijdschrift te bekijken of om een inlichting te vragen. Belgen uit het Noorden of het Zuiden van het land, verheugd een plek te vinden waar ze religieuse litteratuur vinden Jonge stagiaires in een of andere Europese instelling of studenten uit Europa of uit de Derde Wereld die het centrum van de stad aan het ontdekken zijn (bv een Japaner wenste Nederlands te leren). Mensen op zoek naar een Bijbel, soms in een bepaalde taal (Turks bv.), een gebedenboek, een boek van Paus Benediktus, etc Jonge mensen die op zoek zijn naar informatie over de liturgie voor een doopsel, een huwelijk Een vrouw uit Togo wenste te weten hoe de Belgische kerk het Jaar van het Geloof vierde. Ze kocht de brief van de bisschoppen Een Libanees zocht een levende eucharistieviering Laaggeschoolde mensen die we verder helpen om een gespecialiseerde boekhandel te vinden. Toeristen op doorreis die ons verwarren met het toeristenbureau maar die soms een gesprek aangaan over de doelstellingen van het huis of een boek kopen of de folder meenemen van een concert of een tentoonstelling in het kader van een kerk. Toeristen met interesse voor maatschappelijke problematieken, Derde Wereld, religieuze boeken, Bijbel Europeanen op zwerftocht die een probleem hebben met hun omgeving en die lijken rond te dolen van land naar land. Religieuzen die na een lange afwezigheid naar Belgie terugkomen en zoeken naar retraites of bezinningen, naar vrijwilligerswerk. Oude, vereenzaamde mensen, geesteszieken, die rondzwerven door de stad en voor wie we een vast punt zijn, een steunpunt of eenvoudigweg een plaats waar ze zich kunnen uitspreken... over hun soms irrationele angsten. Associaties, journalisten die getuigen zoeken i.v.m armoede en uitsluiting. Mensen op zoek naar religieuze gemeenschappen, naar priesters (o.a; ivm een jonge Cameroenees op de dool ) Gevangenisalmoezeniers en pastoraal werkers in ziekenhuizen, wensen de gemeenschappen van buitenlandse herkomst te kennen. Een publiek van vaste bezoekers Vaste klanten die iedere maand terugkomen voor de aankoop van een tijdschrift, voor een kleine inlichting betreffende een retraite, biechtgelegenheid, een pastorale of sociale activiteit. Zeer kwetsbare vaste bezoekers voor wie we een vast punt zijn tijdens hun omzwervingen en in hun onbehagen en die op bepaalde momenten heel opdringerig, zelfs gewelddadig kunnen zijn

16 Het netwerk Waarmee we op verschillende vlakken samenwerken. Werkgroep Parlement der Religies Onthaalmensen van de verschillende kerken in het Centrum Sociale diensten: Accompagner, Bonnevie, StVincentius à Paulogenootschap, parochiale diensten op zoek naar sociale informatie of vreemdelingenrecht. Jeugddienst stelt onze dienst voor aan vrienden uit het buitenland Verschillende pastorale diensten, IKC, RCF, radio Spes, KMS, Missio, Jeugddienst, Communicatiedienst, Evangile en Partage, Caritas Vlaanderen, Interreligieuze Dialoog van de kerk in Brussel, St Paulusstichting vragen informatie over specifieke diensten of een samenwerking. De winkeliers in de omgeving vragen ons regelmatig een kleine dienst, vertrouwen ons een zorg van de familie toe Aanbiedingen Giften van Kleding, voedsel, dekens voor daklozen Uitwisseling over de verschillende informele plekken in de stad die materiële hulp bieden Giften religieuze boeken, cultus voorwerpen, kazuifels Nationaliteit % Totaal Belgen % Vreemdelingen % Niet meegedeeld % TOTAAL %

17 De mensen met wie we te maken hebben, lijken ons hoe langer hoe kwetsbaarder, bejaard en met weinig hulpbronnen. Ze zijn ingehaald door de nieuwe technologieën en hebben geen toegang tot internet en dus ook niet meer tot informatie. Velen zoeken eenvoudigweg contact

18 Vragen en interventies Het is niet gemakkelijk om de drie soorten tussenkomsten van elkaar te scheiden: informatie, gesprekken, verkoop. Vaak leidt een vraag naar informatie tot een gesprek of een aankoop (en omgekeerd) maar we kunnen toch een onderscheid maken tussen: Informatie De vragen en verzoeken om inlichtingen zijn veelvoudig, zeer uiteenlopend en vaak uniek. Ze gaan over de adressen van nieuwe gemeenschappen, abdijen, en stilte centra s christelijke gemeenschappen van buitenlandse oorsprong, hun pastores de verschillende uurregelingen van de vieringen op alle tijdstippen door het jaar, in de talen van de gemeenschappen die in Brussel aanwezig zijn en in de verschillende riten. diverse bedevaarten in België en het Heilig Land, Rusland, Medjugorge, Cascia. Parochies in het buitenland, in moslimlanden Christelijke architectuur in Brussel. Verschillende Bijbelvertalingen muziekevenementen, Kerstconcerten, het muziekprogramma van de kathedraal. plaatsen voor christelijke vorming, bijbelgroepen. volwassencatechumenaat de christelijke media: RCF, KTO, Radio Maria, homilieën van detvmis. Programma s van retraites. documentatie over heiligen, diverse gebedsteksten, misteksten in het Nederlands, pastorale teksten, encyclieken. huisvesting in een christelijk milieu in Brussel, in België. christelijk vrijwilligerswerk voor volwassenen en jongeren. interreligieuze kwesties sektaire afwijkingen, nieuwe geloofsovertuigingen, magie, duivelbezwering Bijbel 155 6,6% Kerk 166 7,1% Geloof 78 3,3% Uurregeling 213 9,1% Pastoraal 76 3,2% Gemeenschappen 82 3,5% Exorcisme 15 0,6% Sacramenten / Zegeningen 55 2,3% Bedevaart 30 1,3% Prions en Eglise / Magnificat /Parole et Prière ,4% Bezinning / Vorming 18 0,8% Media en christelijke tijdschriften 180 7,7% Heiligen / gebeden /devotie 159 6,8% Oecumene / Taize 41 1,7% Orthodoxie 13 0,6% Protestantisme 9 0,4% Boeddhisme/ Hind./ Yoga/ Zen 8 0,3% Gemengde huwelijken 2 0,1% Religies 50 2,1% Islam 34 1,4% Jodendom 10 0,4% Sekte & Nieuwe Rel. Bewegingen 11 0,5% Varia ,7% Totaal ,0%

19 Gesprekken Een formeel verzoek om een gesprek komt zelden voor en vooral de vragen om een priester te mogen spreken worden van jaar op jaar minder. Wanneer er expliciet gevraagd wordt om met iemand te mogen praten, gaat het vaak om een psycho- sociaal onderhoud rond diep leed, vragen naar duiveluitdrijvingen, bevrijding van magie. In de meeste gevallen komt er een gesprek op gang bij gelegenheid van de aankoop van een boek of een tijdschrift, of een vraag om informatie, een kort gebed. Ziehier enkele voorbeelden Grootouders zoeken een kunstreproductie van de Kerstkribbe. Ze wensen een kleine tentoonstelling op te zetten i.v.m het Oude en het Nieuwe Testament. Ze vertellen over hun familie en hun zorg de betekenis van Kerstmis door te geven aan hun kinderen Uitwisselingen over het belang van het gebed : ik kan niet bidden als ik Prions en Eglise niet heb. Een Canadese vrouw zoekt een boek over Marie als cadeau voor haar diepgelovige man.ze spreekt over haar ongeloof en over het leed dat dit teweeg brengt in het koppel Religieuze kinderboeken voor kinderen die in een moslimland opgroeien. Een gesprek over de dialoog en het belang van de getuigenis. Welk is de belangrijkste gebeurtenis van Pasen, van de Vasten? Geloof je in God?Wat is de menselijke vrijheid? Een man, erg gekwetst door het leven, vertelt zijn verhaal, zijn universitaire studies en zijn aftakeling Een vrouw waarvan de man jarenlang ziek is kwam haar verhaal vertellen, zocht geen oplossing, maar had nood aan een luisterend oor om haar weg voort te zetten Je wordt steeds opnieuw verrast door ieder toevallig gesprek. Je stelt je dan vragen over de moeilijkheid om beschikbaar te zijn en het belang van een houding van luisterbereidheid Verkoop Nu er geen christelijke boekhandel meer bestaat in het Centrum, zeggen de mensen ons vaak hoe belangrijk ze het vinden een nieuw, stichtend boek bij ons te vinden. De verkoop wordt niet als een lucratieve bezigheid beschouwd maar als een dienst aan oudere mensen, die minder goed te been zijn, maar ook aan degenen die haast hebben en druk bezet zijn. We hebben niet zoveel boeken en vaak hebben we niet de titel die men zoekt. Toch proberen we altijd te luisteren en de mensen door te verwijzen naar de gespecialiseerde boekhandels en per uitzondering een boek te bestellen. Het grootste deel van de verkoop betreft de maanduitgave van Prions en Église, Magnificat of Parole et Prière. Veel mensen zijn blij dat ze bij ons bepaalde tijdschriften vinden zoals: l Appel, Bonne Nouvelle, Panorama, Famille chrétienne, France Catholique, Dimanche, Tertio, Pèlerin, la Vie, Prier, Feu et Lumière, Peuples du Monde, Pastoralia, Le Monde des religions, Rive Dieu, Volzin, MO Magazine, Streven, etc. Verder wordt er, in verband met het liturgische jaar, gevraagd naar boeken en brochures voor de Vastentijd, voor Pasen, geschenken voor communiefeesten, de Advent, de liturgische kalender en het zondagsmissaal. Dan zijn er ook gebedenboeken, gidsen van abdijen. Sinds enige tijd merken we ook dat er meer belangstelling is voor Bijbels in verschillende talen: Portugees, Chinees, Italiaans, de Thora en de Talmud,de Psalmen, de TOB, de Bijbel in de

20 omgangstaal (om Frans te leren), het commentaar van de Bijbel, Evangelie in zakformaat, Bijbel met grote letters of goud op snee en ook gratis Bijbel!... Mensen zoeken ter gelenheid van Kerstmis en Pasen ook naar religieuze voorwerpen, doopkaarsen, pyxide, en ook: wierrook, houtskool, kaarten Met het oog op de œcumenische beweging, zijn we een van de verkoopspunten van de brochure voor de gebedsweek voor de Eenheid van der Christenen. Op interreligieus vlak, vraagt men ons vaak naar de affiche en de boeken uit de collectie Uit Abraham geboren, interreligieuze kalenders uit Zwitserland, van El Kalima en bij gelegenheid van het einde van de Ramadan, wenskaarten om prettig feest te wensen aan de moslims. We verkopen ook boeken en stripverhalen voor kinderen, heiligenlevens, boeken die verband houden met de actualiteit. Tenslotte zijn er onze eigen uitgaven die we verkopen of gratis meegeven. Ze worden in kleine oplagen gedrukt, enerzijds omdat er vaak wijzigingen optreden en anderzijds omdat de informatie ook op het net te vinden is en er daarom minder vaak naar gevraagd wordt Het gaat om: Eucharistievieringen te Brussel, informatieblaadjes betreffende de vieringen in de Goede Week, met Kerstmis, plaatsen van eucharistische aanbidding in Brussel, plaatsen voor het sacrament van de verzoening missen in vreemde talen, de brochure gemeenschappen en verenigingen. De teksten van de Misviering in het Nederlands De brochure het Repertorium van de christelijke kerken en gemeenschappen in Brussel werd regelmatig bijgewerkt op onze site en de nieuwe verbeterde versie zal opnieuw verschijnen in maart

21 Hulpbronnen Mensen Voor het onthaal aan de balie kan BOOD rekenen op de aanwezigheid van de coördinatrice en een tiental vrijwilligers, zowel leken als priesters. Twee secretaressen, een documentalist en af en toe een stagiaire. De secretaresses houden de gegevens bij, en coderen de statistieken, zorgen voor de boekhouding en de vele taken die moeten worden vervuld voor het goed functioneren van een onthaaldienst. Ze helpen iedereen in huis en nemen daarbij nog andere taken waar. Verder leest en klasseert de documentalist de boeken, de verschillende tijdschriften en persartikels die binnen gekomen zijn, over zowel sociale als godsdienstige onderwerpen. Hij werkt mee aan de redactie van interne documenten over onderwerpen waarnaar gevraagd is. Hij neemt ook deel aan œcumenische, interreligieuze en interlevensbeschouwelijke bijeenkomsten. De coördinatrice organiseert het werk, zorgt ervoor dat aan de vragen wordt tegemoet gekomen, neemt deel aan overlegvergaderingen buitenshuis, zowel op sociaal als op religieus gebied. De vrijwilligers die het team versterkt hebben om bij toerbeurt de permanenties te verzekeren tijdens de ochtend en/of op zaterdag, hebben zich hoe langer hoe meer vertrouwd gemaakt met de verscheidenheid van de vragen. Verschillende vrijwillige onthalers hebben een goede kennis van het Brusselse sociale netwerk, van het christelijk geloof en van de andere godsdiensten. Hun inbreng bij de dienst bestaat uit hun competentie en hun enthousiasme en met hun vragen interpelleren ze soms het team van permanente medewerkers die ze zo bewust maken van de lacunes in de organisatie. Door hen bovendien te wijzen op nieuwe problematieken, helpen ze te voorkomen dat de permanenten in routine vervallen. Hun suggesties zijn een uitnodiging tot creativiteit. Dit jaar konden we rekenen op jonge vrijwilligers. Gedurende meer dan drie maand, hielp een student bij het onthaal, af en toe ook voor het sociaal onthaal, en voor de logistiek. Een ander hielp bij het bijwerken van de inventaris Nederlandstalige boeken en het updaten van de gegevens van de site en van het netwerk Materieel De ruimte voor het onthaal «type winkel» en de etalage zijn essentiele elementen voor het onthaal. Ze zorgen ervoor dat de cliënt zich niet gestigmatiseerd voelt: zij die binnen komen kunnen zich vrij voelen om weer te vertrekken zonder dat ze gecatalogiseerd zijn. Ook buiten de openingstijden blijft de etalage aanspreken. Zij wordt veranderd naargelang de thema s en vraagt veel zorg. We zien er op toe dat het kader steeds gastvrijheid uitstraalt, dat er muziek is, bloemen zijn, affiches en folders. De schappen met boeken en tijdschriften nodigen uit om er nieuwsgierig in te snuffelen. De documentatie die ter beschikking staat (dossiers op papier of gedigitaliseerd) worden regelmatig bijgewerkt

22 Statistieken Na iedere ontmoeting vult degene die het onthaal doet de rubrieken in van een fiche 2. Op basis van deze notities verifieert de secretaresse of alle categorieën zijn ingevuld en encodeert de gegevens in een ad hoc programma. Wat betreft het object van de vragen (gegroepeerd in drie onderafdelingen: «religieus», «sociaal en psychosociaal» en «migratie»), wordt de interpretatie overgelaten aan ieders eigen oordeel. In de onderafdeling «religieus», zijn er vakjes voor «pastoraal», «divers» waarin allerlei kan worden ondergebracht en die dus weinig revelant zijn voor de analyse. We proberen desondanks om er wat resultaten uit te distilleren. 63 % van de vragen die bij het onthaal gesteld worden zijn van religieuze aard. Meer dan 33 % zijn pastorale vragen, dan komt de verkoop van brochures zoals «Magnificat» en «Prions en Église», de uurregelingen (9%), Bijbels (7%). Verdeling van de vragen gegroepeerd naar thema Thema s van de aanvragen Aantal Totaal % Religieuze % Sociale % Psychosociale 221 6% Migranten- en vluchtelingen 137 4% Totaal % 2 zie model in de bijlagen

23 Synthese De onderlinge samenhang van het sociale en het pastorale blijft een realiteit. Deze constatering vraagt van degenen die het onthaal bij de balie doen een grote beschikbaarheid en steeds nieuwe aandacht. De mensen worden onthaald, iedereen als een unieke persoon. We maken het mee dat er steeds minder vaak een priester als priester aanwezig is, enerzijds omdat er minder naar gevraagd wordt en anderzijds omdat hun aanwezigheid vaak ook elders vereist is