Nieuwsbrief Paard Juni 2017

Transcriptie

1 Nieuwsbrief Paard Juni 2017 Het is weer tijd voor een nieuwe nieuwsbrief. Lees verder voor tips, trics en nieuws rond zomereczeem. En: wat je altijd al wilde weten over vitaminen bij paarden. Krijgt jouw paard voldoende vitaminen binnen? Ook zijn er deze maand weer verschillende aanbiedingen bij Dierenkliniek Ommen! Staart- en maneneczeem Ook wel zomereczeem genoemd. Dit is een bekend onderwerp, maar misschien kunnen we nog enkele tips meegeven om met dit vervelende probleem voor zowel paard als eigenaar wat beter de zomer door te komen. Wat is zomereczeem Zomereczeem wordt veroorzaakt door overgevoeligheid voor speeksel van bepaalde mugjes. In Nederland zijn de Culicoides soorten de grootste boosdoeners, ook wel kriebelmugjes of knutten genoemd. Dit veroorzaakt jeuk bij paarden op de plaatsen waar deze mugjes het meeste steken: rond de manen en staart. Meestal beginnen de symptomen tussen 2 en 4 jaar leeftijd. Door de enorme jeuk die de overgevoeligheid kan veroorzaken, zullen paarden kosten wat kost een plaats zoeken om tegen aan te schuren om hun jeuk te verlichten. In eerste instantie zorgt dit voor het afbreken van de haren en kale plekken. Uiteindelijk kan dit zo ver gaan dat wondjes ontstaan rond de manen en de staart. Deze wondjes kunnen geïnfecteerd raken wanneer hier niets aan gedaan wordt. De manenkam van een pony met staart- en maneneczeem. De haren zijn kapot geschuurd en de huid is beschadigd. (foto uit: Gezondheid en ziekte bij paarden, Prof. Dr. H.J. Breukink) De Culicoides-mugjes Deze kriebelmugjes zijn actief gedurende de zomer, waardoor staart- en maneneczeem een seizoensgebonden probleem is. Dit kan in maart al beginnen. De mugjes zijn voornamelijk actief rond de schemering, zonsopgang en zonsondergang. Wanneer broedplaatsen in de buurt aanwezig zijn (stilstaand water), kunnen grotere aantallen kriebelmugjes verwacht worden.

2 Wat te doen Een echte behandeling is er niet tegen zomereczeem. Voorkomen is in dit geval dus beter, en effectiever, dan genezen. Allereerst is het hierbij belangrijk om te bekijken op welke tijden je paard in de wei staat. Rond de schemering, zonsopgang en zonsondergang, zijn de knutten het actiefst. Door je paard op die momenten op te stallen wordt de kans dat ze gestoken worden al fors verminderd. Daarnaast is een goede eczeemdeken aan te raden. Deze dekens zijn zo ontwikkeld dat de knutjes er niet doorheen komen zodat het paard op die plaatsen niet gestoken kan worden. Let wel op dat je de deken al vroeg in het jaar op doet, voordat het paard last van staart- en maneneczeem krijgt. Als de jeuk eenmaal begonnen is, is de kans groot dat de deken direct kapot geschuurd wordt. Voor sommige paarden is het een oplossing om te verhuizen. Knutten houden van schaduwrijke vochtige plaatsen. Het kan daarom helpen om je paard op een open winderige weide te zetten. Ook langs de kust komen minder knutten voor. Als laatste zijn er de vliegenwerende middelen. Een redelijk nieuw middel op de markt is Endure Fly. Dit middel bindt zich aan de buitenzijde van de haarstructuur en heeft zo een langdurige werking tegen alle vliegende insecten. Het is de enige vliegenspray die een dergelijke verlengde werking heeft. Na een opbouwperiode hoeft er nog maar eens in de dagen gesprayd te worden. De ervaring is dat paarden met een milde vorm van staart- en maneneczeem onder behandeling van dit middel soms zelfs zonder eczeemdeken de zomer doorkomen. Nog een voordeel van de Endure Fly is dat het ook tegen teken werkt. Ook paarden kunnen last van teken hebben en sommige teken kunnen ziekten naar paarden overbrengen. Uiteraard moeten vliegenwerende middelen gebruikt worden in combinatie met bovenstaande maatregelen. Het kan een oplossing lijken om alle mogelijke plaatsen waar het paard kan gaan schuren weg te halen. Dit is echter geen oplossing voor het probleem, omdat het paard dan nog altijd jeuk heeft! Zomereczeem en voeding Er wordt onderzoek gedaan naar de invloed van voeding en bepaalde supplementen op de ernst van staart- en maneneczeem. Zo werd er aan het begin van het muggenseizoen aan 25 paarden een supplement gegeven, bestaande uit bepaalde vitaminen en eiwitten, en aan 25 andere paarden werd een placebo gegeven. Na 30 dagen zagen de onderzoekers meer paarden die verergerd waren in de groep die de placebo ontving, dan in de groep die het supplement kreeg. Dit zou kunnen wijzen op een positief effect van het supplement. Echter wanneer de onderzoekers de eigenaren zelf lieten scoren werd dit verschil niet gezien. Of vitaminensupplementen bijdragen aan de vermindering van zomereczeem moet dus nog verder onderzocht worden. Een andere studie onderzocht of lijnzaad supplementeren een positief effect heeft. De paarden in deze studie reageerden allemaal op bloodstelling aan extract van de culicoidesmug. Na 42 dagen lijnzaad toevoegen aan het voer werd opnieuw de huidtest gedaan, waarbij de paarden minder reactie vertoonde dan bij de eerste test. Uit deze kleine studie kon geconcludeerd worden dat het voeren van lijnzaad de reactie op culicoides vermindert, de samenstelling van de haren kan veranderen en de ontstekingsreactie minder heftig is. Verder waren er geen nadelige bijwerkingen vastgesteld. Lijnzaad kan dus bijdragen aan het verminderen van de ernst van zomereczeem, maar ook hier is meer onderzoek voor nodig. (Lijnzaad moet steeds voorgekookt worden voordat het geschikt is als voeding voor je paard. Lijnzaad is daarnaast ook in poedervorm te koop.)

3 Vaccineren tegen zomereczeem? Er wordt enorm veel onderzoek verricht naar overgevoeligheid door insectenbeten bij paarden. Hierdoor lijkt onder andere duidelijk te worden dat het genetisch bepaald is en dat het erfelijk is. Ook wordt steeds duidelijker welke allergenen de veroorzaker zijn van de overgevoeligheid (allergeen = bestanddeel van een stof die een reactie kan veroorzaken). Verder zijn er proeven uitgevoerd op IJsland met IJslandse paarden. Interessant hierbij is dat de culicoides-mugjes niet voorkomen op IJsland. IJslandse paarden die geëxporteerd worden, krijgen in andere landen vaak last van insecten overgevoeligheid. Onderzoekers wilden bekijken of het mogelijk is om preventief de paarden te vaccineren tegen de antigenen die de reactie veroorzaken. Het vaccin veroorzaakte een stijging in de antistoflevel tegen deze antigenen. De antistoffen waren bovendien in staat de antigeenbinding tegen te gaan. Met dergelijk onderzoek kan in de toekomst misschien wel een vaccin tegen zomereczeem worden ontwikkeld. De hele maand juni korting 10% korting op de Endure: 500ml voor 37,55! Vitaminen bij paarden Heel regelmatig krijgen we de vraag of het paard extra vitaminen en mineralen nodig heeft of niet. Wat heeft een paard eigenlijk nodig aan vitaminen en mineralen en krijgt je paard genoeg binnen? In deze nieuwsbrief nemen we een aantal vitaminen onder de loep. Van bepaalde vitaminen weten we dat ze in elk geval voldoende in de voeding van het paard moeten zitten: vitamine A, D en E. Dit zijn vet-oplosbare vitaminen, die niet met de urine worden uitgescheiden. Daarom moet bij supplementeren van deze vitaminen opgelet worden dat niet te veel gegeven wordt. Wanneer 10x de behoefte wordt overschreden kan het giftig zijn voor het paard. We overlopen enkele van de belangrijkste vitaminen, wat hun functie is en waar we ze kunnen vinden.

4 Vitamine E Vitamine E heeft een beschermende functie tegen schadelijke stoffen, radicalen genoemd. Radicalen ontstaan door allerlei factoren, bijvoorbeeld zonlicht en spiersamentrekkingen. Hierdoor kunnen celwanden beschadigen wat ontsteking kan veroorzaken. Vitamine E (net als selenium) vangt deze radicalen weg en maakt ze onschadelijk. Vitamine E is terug te vinden in gras, maar bij het drogen en verzuren van gras tijdens het maken van hooi en graskuil, daalt het gehalte vitamine E. Dit daalt nog verder tijdens opslag van hooi en kuil. Vitamine E is verder terug te vinden in bijvoorbeeld lijnzaad. Per dag heeft een paard ongeveer 1mg vitamine E per kilogram lichaamsgewicht nodig. Bij (top)sportpaarden kan dit verhoogd worden naar 2 tot zelfs 4mg. Hierdoor kan de hoeveelheid (spier)schade bij deze dieren beperkt worden. Je mag ervan uitgaan dat goed vers hooi ongeveer 100mg per kilo bevat, maar dit blijft natuurlijk een schatting. Als je vervolgens weet hoeveel vitamine E er in je krachtvoer zit, kun je uitrekenen of je paard voldoende binnenkrijgt. Bij een tekort aan vitamine E of selenium zullen in eerste instantie de spieren aangetast worden. Daarnaast zijn vitamine E en selenium nodig voor de afweer, deze zal dalen bij een tekort hieraan. Overdosering wordt niet zo snel waargenomen in deze streken, omdat de bodem hier eerder arm is aan vitamine E en selenium. Bij overdreven supplementeren is overdosering natuurlijk wel mogelijk. Chronische intoxicatie kan bij het paard veranderingen veroorzaken in de hoorn van de hoef. Dit kan letsels rond de kroonrand geven, maar ook symptomen gelijkend op hoefbevangenheid. Vitamine A Dit komt niet voor in plantaardige voedingsmiddelen. Paarden kunnen vitamine A maken uit caroteen, wat bijvoorbeeld zit in gras, luzerne en wortelen. Hoe ouder hooi of graskuil, hoe lager het gehalte caroteen. 1 mg caroteen kan door cellen in de darmwand tot 400 IE (internationale eenheden) vitamine A opleveren, maar niet al het caroteen zal in het lichaam omgezet worden tot vitamine A. Caroteen heeft mogelijk een positief effect op de vruchtbaarheid van de merrie, maar verdere mogelijke functies in het lichaam zijn onbekend. In de meeste krachtvoeders is vitamine A toegevoegd, paarden kunnen dit goed absorberen. Een paard van 450kg heeft als onderhoudsdosering ongeveer IE per dag nodig. Vitamine D Dit vind je terug in zongedroogde producten, zoals hooi. Het gras zelf bevat weinig vitamine D. Wanneer een paard dag en nacht in de wei staat, krijgt het onvoldoende vitamine D binnen. Ook bijvoorbeeld luzerne bevat weinig vitamine D, omdat het gedroogd wordt in droogovens (in plaats van in de zon). Toch is vitamine D bijvoeren niet altijd nodig. In de huid zitten namelijk stofjes die kunnen worden omgezet tot vitamine D. Dit gebeurt onder invloed van UV straling, zonlicht dus. Dit zou voldoende moeten zijn om aan de behoefte van het paard te voldoen. We zien zelden tekort aan dit vitamine bij paarden en een tekort kan bovendien tijdelijk opgevangen worden door een voorraadje vitamine D in vet- en leverweefsel. Bij jonge, opgroeiende paarden moeten wel opgelet worden dat zij voldoende binnenkrijgen. Vitamine D is nodig voor de groei van botweefsel. Een paard van 450kg heeft per dag ongeveer 1700 IE vitamine D nodig.

5 Vitamine B-complex Dit zijn eigenlijk 8 verschillende vitaminen (thiamine, riboflavine, niacine, biotine, foliumzuur, vitamine B 12, vitamine B 6, pantotheenzuur). Deze worden gemaakt door de bacteriën in de blinde darm en dikke darm van het paard. De bacteriën maken deze vitaminen voor zichzelf. In de darmflora is een continue proces bezig van groei en afbraak van bacteriën. Het paard kan de vitaminen gebruiken die vrijkomen bij afbraak van bacteriën. De exacte behoefte aan vitamine B-complex is niet gekend. De dagelijkse voeding van een paard bevat ook vitamine B-complex, daardoor zien we bij een gezond paard met een gezonde darmflora zelden een tekort hieraan. Bij paarden met chronische diarree kan het nodig zijn om het paard extra vitamine B-complex te geven. Een paard van 450kg heeft per dag ongeveer 18 IE thiamine nodig en 12 IE riboflavine. Vitamine C Vitamine C helpt bij de aanmaak van bindweefsel, sommige hormonen, de ijzerstofwisseling, bloedstolling en de afweer. In tegenstelling tot bij de mens (en apen en cavia s) is dit geen essentiële voedingsstof voor het paard. Dieren kunnen vitamine C namelijk zelf maken in de lever. Sommige oudere paarden hebben een laag vitamine C gehalte in het bloed. De productie in de lever is mogelijk onvoldoende, of de behoefte aan dit vitamine is gestegen. Daarom kan het zinvol zijn om seniorpaarden wat extra vitamine C te geven. Ook (top)sportpaarden hebben mogelijk een hogere behoefte aan dit vitamine. Vitamine C werkt namelijk ook als antioxidant (net als vitamine E, selenium, zink, koper en ijzer). Anti-oxidanten helpen zogenaamde vrije radicalen op te ruimen die vrijkomen tijdens energieverbruik in de spieren. Dit helpt voorkomen dat de vrije radicalen schade aan de (spier)cellen aanrichten. Is analyseren zinvol? De gehalte van vitaminen in met name ruwvoer kunnen enorm variëren. Analyseren kost veel geld en heeft niet zo veel zin doordat de gehalten zo veranderlijk zijn. Zoals al gezegd daalt het gehalte vitamine E door drogen en het gehalte vitamine E en caroteen dalen tijdens opslag van hooi en kuilgras. Het is dus mogelijk dat in je verse gras voldoende vitamine E zit, maar dat in je hooi van enkele maanden oud het vitamine E onvoldoende is. In krachtvoeders zijn vaak extra vitaminen toegevoegd. Zolang dit voer houdbaar blijft zijn deze gehaltes gegarandeerd. Alleen een totale rantsoenberekening kan bepalen of je paard voldoende vitaminen binnenkrijgt, maar dit is dus slechts een momentopname. Mocht je paard een korte periode wat minder vitaminen binnenkrijgen, dan wordt dat opgevangen door een kleine reservevoorraad die je paard heeft. Houdt hierbij wel in de gaten dat bij sommige paarden de behoefte groter is, bijvoorbeeld opgroeiende dieren, drachtige merries of merries met veulen. Is een vitaminensupplement nodig? Een gezond paard dat weidegang krijgt, goede kwaliteit ruwvoer en krachtvoer krijgt zal geen supplementen nodig hebben. In de volgende situaties kunnen supplementen nodig zijn, maar hierbij moet steeds rekening gehouden worden de voeding die het paard krijgt. Jonge opgroeiende paarden/oude paarden Drachtige of lacterende merries Sportpaarden Een rantsoen met oud hooi (bijvoorbeeld meer dan 1 jaar bewaard), vitamine E en mogelijk ook caroteen kunnen onvoldoende zijn Vetrijke rantsoenen, door de onverzadigde vetzuren uit plantaardige olie is er meer behoefte aan anti-oxidanten zoals vitamine E

6 Bij Dierenkliniek Ommen raden we als multivitaminen de Equitop Forte aan, maar er zijn natuurlijk nog tal van andere supplementen. Van de Equitop Forte hebben we uitgerekend dat hierin ruim voldoende zit van de bovenstaande belangrijke vitaminen. Er zijn ook vitaminenpreparaten op de markt die op dezelfde wijze als een wormenkuur kunnen worden toegediend. Deze werken echter maar kort. Daarom is het beter gedurende enkele weken, wanneer dit nodig is, extra vitaminen bij te voeren. Uiteraard is de basis van voldoende vitaminen en mineralen steeds een goede en gezonde voeding. Bron: een deel van de bovenstaande tekst komt uit het boekje 100+ vragen over de voeding van het paard, van Dr. Anneke Hallebeek. Een aanrader voor de paardeneigenaar die net even wat meer over de voeding van het paard wil weten. De hele maand juni korting Equitop Forte 1,5kg voor slechts 34,50! Voor verdere vragen rond de gezondheid van uw paard, kunt u telefonisch contact opnemen. Iedere ochtend tussen half 9 en 9 uur is er een paardendierenarts beschikbaar voor het telefonisch spreekuur. Heeft u nog ideeën voor onze nieuwsbrief of zijn er onderwerpen waar u altijd al meer over wilde weten, laat het ons dan gerust weten!