Telt elke stap? Waarom wandelen werkt

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Telt elke stap? Waarom wandelen werkt"

Transcriptie

1 Telt elke stap? Waarom wandelen werkt Filip Boen Christophe Delecluse Johan Pelssers Evelien Van Roie Eva Kennis An Bogaerts Faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen (FABER) Studiedag Elke Stap Telt! OKRA 03/12/2010 Antwerpen

2 Meten is weten (1) de 6-minuten wandeltest wandelfitheid en wandelvermogen

3 Meten is weten (2) psychologische vragenlijst motivatie, lichamelijk/psychologisch welzijn, sociale steun...

4 Meten is weten (3) krachttesten maximale handknijp- en beenkracht

5 Meten is ook manipuleren testeffecten Ik wil het volgende keer beter doen seizoenseffecten bv. winterdip bij KVLV zelfselectie bv. enkel gemotiveerden nemen deel => controlegroep: gelijkaardige deelnemers die enkel metingen uitvoeren

6 Meetgroepen Interventiegroep 34 OKRA-trefpunten startend op eigen initiatief > september/oktober 2009 eindigend voor Kerstmis > november/december deelnemers > alle datapunten Controlegroep 12 OKRA-trefpunten startend op eigen initiatief > maart 2010 oefensessies Elke Stap Telt! > oktober 2009 en december deelnemers > alle datapunten

7 Meetmomenten 1. Pretest: september - oktober Posttest: november - december Follow-up: november - december 2010

8 Resultaten

9 Wandeltest - aantal meters Interventiegroep stijgt, controlegroep blijft stabiel gestapte meters in 6 minuten Interventie Controle 460 Pretest Posttest

10 Effecten op lange termijn Wandeltest: Aantal meter Na 6 maanden / 1 jaar stijging t.o.v. voor de interventie Na 1 jaar: stabiel t.o.v. direct na de interventie Interventie Controle 460 Pretest Posttest Follow-up

11 Lichamelijk welzijn Interventiegroep stijgt, controlegroep blijft stabiel 5,5 5,4 op 7-puntenschaal 5,3 5,2 Interventie Controle 5,1 Pretest Posttest

12 Psychologisch welzijn Interventiegroep blijft stabiel, controlegroep blijft stabiel 5,8 op 7-puntenschaal 5,7 5,6 Interventie Controle 5,5 Pretest Posttest

13 Angstdispositie Interventiegroep daalt, controlegroep blijft stabiel 1,65 1,60 op 5-puntenschaal 1,55 1,50 Interventie Controle 1,45 1,40 Pretest Posttest

14 Autonome motivatie Interventiegroep stijgt, controlegroep blijft stabiel 4,3 4,2 op 5-puntenschaal 4,1 4,0 Interventie Controle 3,9 3,8 Pretest Posttest

15 Handknijptest - vrouwen Interventiegroep stijgt, controlegroep blijft stabiel ,6% +7,4% in kg * PRE 15 POST Interventie Controle

16 Steun van vrienden Vrouwen Interventiegroep stijgt, controlegroep blijft stabiel 3,7 3,6 3,5 op 5-puntenschaal 3,4 3,3 3,2 3,1 3,0 Interventie Controle 2,9 Pretest Posttest

17 Steun van vrienden Mannen Interventiegroep stijgt, controlegroep blijft stabiel 3,7 3,6 3,5 op 5-puntenschaal 3,4 3,3 3,2 3,1 3,0 Interventie Controle 2,9 Pretest Posttest

18 Sociaal klimaat u3 sociaal klimaat taak-klimaat = elkaar helpen wandelconditie verbeteren => eerder akkoord tot helemaal akkoord competitie-klimaat = verder/sneller wandelen dan anderen => neutraal tot eerder niet akkoord taak-klimaat bepalend voor toename aantal wandelmeters!

19 Dia 18 u3 Hier volgt nog mediate van Climate en TASC u ;

20 Rol van de trekker Evaluatie steun van de trekker goede kwaliteit ondersteuning trekker: eerder wel akkoord bepalend voor: toename in wandeltest score

21 Tevredenheid EST! tevreden tot zeer tevreden over: Elke stap telt! wandelbox wandelschema s lokale trekker van EST! begeleiding van de K.U.Leuven mate waarin men fysiek actief is geworden door EST! eigen deelname aan Elke stap telt! deze tevredenheid bepaalt vooruitgang in aantal meters

22 Conclusies Elke stap telt! heeft positief effect op enkele belangrijke parameters wandelfitheid: wandeltest welzijn: lichamelijk welzijn en angstdispositie autonome motivatie sociale steun om te bewegen: specifiek van vrienden Sleutelaspecten zijn kwaliteit van ondersteuning van de trekker van EST klimaat van het trefpunt bij EST tevredenheid over EST

23 Algemeen besluit Elke stap telt! is effectief zeker gezien a) de korte termijn van de interventie b) de beperkte begeleiding/kostprijs c) het gebrek aan controle op de uitvoering maar afhankelijk van de goede organisatie binnen het trefpunt

24 Algemeen besluit Elke stap telt! is effectief zeker gezien a) de korte termijn van de interventie b) de beperkte begeleiding/kostprijs c) het gebrek aan controle op de uitvoering maar afhankelijk van de goede organisatie binnen het trefpunt

25 Bedankt voor jullie aandacht & inzet!

26 Effecten op lange termijn Wandeltest: Totaalscore Na 1 jaar/ 6 maanden: stijging in totaalscore t.o.v. pre-test Na 1 jaar/ 6 maanden: stijging in totaalscore t.o.v. post-test Controle: winterdaling door interventie omgezet in stijging Interventie Controle Pre-test Post-test Follow-up

Ouderen in beweging: Hoe kunnen we senioren motiveren om meer fysiek actief te worden (en te blijven)

Ouderen in beweging: Hoe kunnen we senioren motiveren om meer fysiek actief te worden (en te blijven) Ouderen in beweging: Hoe kunnen we senioren motiveren om meer fysiek actief te worden (en te blijven) Filip Boen FaBeR Lessen voor de 21 ste eeuw 19/12/2011 Leuven Opwarming Benidorm Bastards hangouderen

Nadere informatie

Waarvoor staat Elke stap telt!?

Waarvoor staat Elke stap telt!? Waarvoor staat Elke stap telt!? Regelmatig bewegen helpt om gezond oud te worden. Veel ouderen bewegen te weinig. OKRA, de grootste beweging voor 55-plussers in Vlaanderen en Brussel, doet daar iets aan.

Nadere informatie

Sportelen/samen in actie: Huisarts en bewegingsdeskundige vormen een tandem met toekomst

Sportelen/samen in actie: Huisarts en bewegingsdeskundige vormen een tandem met toekomst Sportelen/samen in actie: Huisarts en bewegingsdeskundige vormen een tandem met toekomst Filip Boen mede namens Christophe Delecluse Faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen (FABER) Inwooncursus

Nadere informatie

ONDERZOEKSPROTOCOL. Prof. Dr. C. Delecluse, Gewoon Hoogleraar, Faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen,

ONDERZOEKSPROTOCOL. Prof. Dr. C. Delecluse, Gewoon Hoogleraar, Faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen, Commissie Medische Ethiek/ Klinisch Onderzoek Faculteit Geneeskunde K.U. Leuven Centrum voor Klinische Farmacologie E322 UZ Gasthuisberg Herestraat 3000 Leuven Aanvraag voor advies bij onderzoeksproject

Nadere informatie

The black-box ontmanteld: outcome als input voor continue kwaliteitsverbetering binnen de geestelijke gezondheidszorg

The black-box ontmanteld: outcome als input voor continue kwaliteitsverbetering binnen de geestelijke gezondheidszorg The black-box ontmanteld: outcome als input voor continue kwaliteitsverbetering binnen de geestelijke gezondheidszorg O. Peene (PhD) P. Cokelaere (MSc, MBA) V. Meesseman (MSc) Onze kernopdracht De gezondheid,

Nadere informatie

Draagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen?

Draagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen? Draagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen? Effectiviteitsonderzoek naar lesmateriaal Wijzer in geldzaken voor groep 7 www.wijzeringeldzaken.nl Inleiding:

Nadere informatie

Sport en Bewegingsstimulering voor Gezonde Ouderen

Sport en Bewegingsstimulering voor Gezonde Ouderen Sport en Bewegingsstimulering voor Gezonde Ouderen Johan de Jong Lectoraat Praktijkgerichte Sportwetenschap Instituut voor sportstudies Hanzehogeschool Groningen Onderwerpen - Achtergrond - Groepsinterventie

Nadere informatie

Rapportage coachtraject

Rapportage coachtraject Rapportage coachtraject Rapportage coachtraject Geanonimiseerd Periode maart 208 Coach: Trui Vos . Basisgegevens Geslacht Vrouw Geboortedatum 26 juli 9 Hoogst genoten opleiding Hoger beroepsonderwijs (HBO)

Nadere informatie

Dit onderzoek wordt uitgevoerd door:

Dit onderzoek wordt uitgevoerd door: Sociale EconomIe en GEzondheidspRomotie: StEIGERs Prof. dr. Ilse De Bourdeaudhuij, Prof. dr. Benedicte Deforche, Prof. dr. Lea Maes, dr. Anne Hublet, Jasmine Mommen, Nele Huys Studiedag SWVG Integrale

Nadere informatie

In Beweging! Lizette Wattel Universitair Netwerk Ouderenzorg UNO-VUmc 1-2-2015

In Beweging! Lizette Wattel Universitair Netwerk Ouderenzorg UNO-VUmc 1-2-2015 2015 In Beweging! Lizette Wattel Universitair Netwerk Ouderenzorg UNO-VUmc 1-2-2015 IN BEWEGING IMPLEMENTATIE VAN EEN BEST PRACTICE BINNEN HET UNO-VUMC. EINDVERSLAG INLEIDING Ouderen in woonzorgcentra

Nadere informatie

De zin en onzin van meten in

De zin en onzin van meten in De zin en onzin van meten in HRM SOPHIE DE WINNE SSPM congres: In search of HRM Measurement Het Pand, Gent 1 25 oktober 2011 INHOUD Strategisch denkkader Waarom effecten van HRM meten? Soorten metingen

Nadere informatie

Onderzoekslijn Brede motorische ontwikkeling

Onderzoekslijn Brede motorische ontwikkeling Onderzoekslijn Brede motorische ontwikkeling Joint PhD Ugent-VUB Eline Coppens Ph D Student E ecoppens.coppens@ugent.be T +32 9 264 86 85 M +32 473 64 57 87 Prof. Dr. Matthieu Lenoir & Prof. Dr. Eva D

Nadere informatie

Doelstelling en protocol

Doelstelling en protocol STUDIE OVER DE INVLOED VAN CURREX SOLES OP DE VOETBELASTING EN OP SPRONGTESTEN BIJ VOLLEYBALLERS Door Sportmedisch Testcenter RUNNING AND MORE Uit enquêtes bij onze huidige gebruikers van de Currex-zolen

Nadere informatie

Effectstudie KLINc: Kinderen Leren Initiatieven Nemen in communicatie

Effectstudie KLINc: Kinderen Leren Initiatieven Nemen in communicatie : Kinderen Leren Initiatieven Nemen in communicatie drs. Margje van der Schuit Interreg Benelux Middengebied 4-BMG-V-I=31 Interventie Start bij sociale en cognitieve competenties Sensomotorische, multimodale

Nadere informatie

Samenwerking in academisch netwerkensaetwerken

Samenwerking in academisch netwerkensaetwerken Home no. 1 Feb. 2015 Revalidatie chronische aandoeningen Eerdere edities Verenso.nl Samenwerking in academisch netwerkensaetwerken Verbetering van patiëntenzorg door wetenschap: in beweging! Lizette Wattel,

Nadere informatie

Evaluatieonderzoek project Taal voor het Leven. Prof. Dr. M. Segers

Evaluatieonderzoek project Taal voor het Leven. Prof. Dr. M. Segers Evaluatieonderzoek project Taal voor het Leven Prof. Dr. M. Segers Taal voor het Leven Taal voor het Leven creëert een netwerk en infrastructuur in de regio om laaggeletterden taal, digitale vaardigheden

Nadere informatie

De invloed van docentenprofessionalisering op het leren van studenten. Ann Stes Sven De Maeyer David Gijbels Peter Van Petegem

De invloed van docentenprofessionalisering op het leren van studenten. Ann Stes Sven De Maeyer David Gijbels Peter Van Petegem De invloed van docentenprofessionalisering op het leren van studenten Ann Stes Sven De Maeyer David Gijbels Peter Van Petegem Docentenprofessionalisering Universiteit Antwerpen Onderwijskundig - didactische

Nadere informatie

RealFit. Wat is het Doelstelling Voor wie Historie Waarom RealFit

RealFit. Wat is het Doelstelling Voor wie Historie Waarom RealFit RealFit Wat is het Doelstelling Voor wie Historie Waarom RealFit Wat is RealFit? Effectieve multidisciplinaire aanpak van overgewicht bij jongeren van 13 tot 18 jaar. De 13 weken durende cursus bevat:

Nadere informatie

Nieuwe mythen over ouder worden: Over medische kennisvermeerdering en maatschappelijke gevolgen

Nieuwe mythen over ouder worden: Over medische kennisvermeerdering en maatschappelijke gevolgen Nieuwe mythen over ouder worden: Over medische kennisvermeerdering en maatschappelijke gevolgen Prof.dr. Dorly J.H. Deeg EMGO-Instituut / Afd. Psychiatrie, Afd. Epidemiologie & Biostatistiek, VU medisch

Nadere informatie

DE AANSCHUIFTAFEL VLAAMSE GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN VOEDING EN BEWEGING 2009-2015

DE AANSCHUIFTAFEL VLAAMSE GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN VOEDING EN BEWEGING 2009-2015 VLAAMSE GEZONDHEIDSDOELSTELLINGEN VOEDING EN BEWEGING 2009-2015 Onderzoeksproject ontwikkeling van methodiek 2 e strategie: gezond bewegen en evenwichtiger eten in de leefomgeving van kinderen en jongeren.

Nadere informatie

Praktijkonderzoek. Joke van Adrichem & Toos van der Smit

Praktijkonderzoek. Joke van Adrichem & Toos van der Smit Praktijkonderzoek Joke van Adrichem & Toos van der Smit W A T I S H E T E F F E C T V A N D E S O R T E E R T A A K O P H E T T E K S T B E G R I P V A N L E E R L I N G E N U I T 4 V W O V A N H E T H

Nadere informatie

PREVENTIEDAG Back To Basics 19 november 2014 DE AANSCHUIFTAFEL

PREVENTIEDAG Back To Basics 19 november 2014 DE AANSCHUIFTAFEL PREVENTIEDAG Back To Basics 19 november 2014 ONTWIKKELING METHODIEK interventie gericht op jonge kinderen en hun ouders met als doel het verbeteren van voedings- en bewegingsgewoonten binnen het gezin

Nadere informatie

Kinderen in speelstraten bewegen meer

Kinderen in speelstraten bewegen meer Kinderen in speelstraten bewegen meer Sara D Haese, stafmedewerker beweging en lokale besturen 1/12/2016 Overzicht presentatie Bewegen en lang stilzitten Waarom? Richtlijnen Beweeg- en zitgedrag bij Vlaamse

Nadere informatie

Kleinschalig wonen voor ouderen met dementie. Department of Health Care and Nursing Science

Kleinschalig wonen voor ouderen met dementie. Department of Health Care and Nursing Science Kleinschalig wonen voor ouderen met dementie Achtergrond Toename aantal ouderen met dementie Verandering in zorgconcept Van oudsher: medisch-somatisch gericht Momenteel: veel aandacht voor welzijn en kwaliteit

Nadere informatie

Gelukkig ondanks pijn

Gelukkig ondanks pijn Gelukkig ondanks pijn Een online positieve psychologie interventie voor patiënten met chronische musculoskeletale pijn Elke Smeets, Madelon Peters, Marion Feijge, Steven Linton, & Gerhard Andersson Positieve

Nadere informatie

Prediction and early intervention in employees at risk for sickness absence due to psychosocial health complaints

Prediction and early intervention in employees at risk for sickness absence due to psychosocial health complaints Prediction and early intervention in employees at risk for sickness absence due to psychosocial health complaints Dr. Saskia Duijts Dr. IJmert Kant Dr. Gerard Swaen Prof. dr. Piet van den Brandt Effectiviteit

Nadere informatie

Vitamine B12 deficiëntie

Vitamine B12 deficiëntie Vitamine B12 deficiëntie Quality of life prospectief onderzoek Dit rapport bevat de analyses van de B12 Quality of Life Questionnaire, waarin 20 personen met een laag-normale vitamine B12 waarde zijn gevraagd

Nadere informatie

Aan de slag met studiekeuzegesprekken. Maar waarom eigenlijk? Daan Andriessen Lector Hogeschool Inholland

Aan de slag met studiekeuzegesprekken. Maar waarom eigenlijk? Daan Andriessen Lector Hogeschool Inholland Aan de slag met studiekeuzegesprekken Maar waarom eigenlijk? Daan Andriessen Lector Hogeschool Inholland Definitie studiekeuzegesprekken Studiekeuzegesprekken zijn individuele of groeps gesprekken (fysiek,

Nadere informatie

Leidt e-learning tot gedragsverandering bij studenten? - Tim Torsy Vera Balduyck Belinda Drieghe

Leidt e-learning tot gedragsverandering bij studenten? - Tim Torsy Vera Balduyck Belinda Drieghe Leidt e-learning tot gedragsverandering bij studenten? - Tim Torsy Vera Balduyck Belinda Drieghe HGZO Congres 2017 23 & 24 maart 2017 congreshotel De Werelt Lunteren INHOUD 1. Praktisch 2. Theoretische

Nadere informatie

Wat beïnvloedt de keuze van vervoer?

Wat beïnvloedt de keuze van vervoer? faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen omgevingspsychologie 1 14-03-2018 1 Wat beïnvloedt de keuze van vervoer? Nadja Zeiske Ellen van der Werff Linda Steg 2 3 Wat beïnvloedt de keuze van vervoer?

Nadere informatie

Een blik vanuit de bewegingspsychologie. Filip Boen

Een blik vanuit de bewegingspsychologie. Filip Boen Een blik vanuit de bewegingspsychologie Waarom is het moeilijk om sedentairen te activeren? Welke drempels moeten overwonnen worden? En hoe pak je dit best aan? Filip Boen Studiedag FaBeR en ISB Niet-actieve

Nadere informatie

Menu-engineering in restaurants

Menu-engineering in restaurants Menu-engineering in restaurants Machiel Reinders, Wageningen University & Research Joris Heijnen & Erik van Bommel, Variatie in de Keuken Marlijn Huitink & Coosje Dijkstra, Vrije Universiteit Amsterdam

Nadere informatie

DE EFFECTEN VAN GOAL SETTING OP SPORTCOMMITMENT BIJ DE JEUGD

DE EFFECTEN VAN GOAL SETTING OP SPORTCOMMITMENT BIJ DE JEUGD DE EFFECTEN VAN GOAL SETTING OP SPORTCOMMITMENT BIJ DE JEUGD Theorie Onderzoek Toepasbaarheid 27-2-2013 door Jetske Wiersma 1 Sportcommitment Definitie: het verlangen, de toewijding, betrokkenheid, verbondenheid

Nadere informatie

LEREN KOGELSTOTEN IN DE GYMLES MET ZELFGESTUURDE VIDEOFEEDBACK MARJAN KOK LAURIEN VAN CAPELLEVEEN, ANNET KOMEN, JOHN VAN DER KAMP

LEREN KOGELSTOTEN IN DE GYMLES MET ZELFGESTUURDE VIDEOFEEDBACK MARJAN KOK LAURIEN VAN CAPELLEVEEN, ANNET KOMEN, JOHN VAN DER KAMP LEREN KOGELSTOTEN IN DE GYMLES MET ZELFGESTUURDE VIDEOFEEDBACK MARJAN KOK (M.J.KOK@VU.NL), LAURIEN VAN CAPELLEVEEN, ANNET KOMEN, JOHN VAN DER KAMP RELEVANTIE VOOR BEWEGINGSONDERWIJS? Leerlingen (meer)

Nadere informatie

Naam. Datum. Noteer het aantal GFI punten op dit onderdeel Nadere omschrijving problematiek

Naam. Datum. Noteer het aantal GFI punten op dit onderdeel Nadere omschrijving problematiek Inventarisatie (A) Zet een kruisje of omcirkel het aantal punten bij het antwoord van uw keuze. A Sociale aspecten (wonen, werken, zelfstandigheid) Ervaart u op onderstaande onderwerpen problemen? SOMS

Nadere informatie

Welkom bij de workshop Behoud van spierkracht bij ouderen. Esmée Doets en Michael Tieland 13 mei 2019

Welkom bij de workshop Behoud van spierkracht bij ouderen. Esmée Doets en Michael Tieland 13 mei 2019 Welkom bij de workshop Behoud van spierkracht bij ouderen Esmée Doets en Michael Tieland 13 mei 2019 ProMuscle in de Praktijk Implementatie van een leefstijlprogramma voor kwetsbare ouderen in de praktijk

Nadere informatie

Care4Safety Data-Analyse

Care4Safety Data-Analyse Care4Safety Data-Analyse Stijn Luca Onderzoeksgroep Advise, KU Leuven i.s.m. Clement Decoster, Krista Goetvinck, Tom Lenie, Louis Paquay Maya Van den Broeck en Bart Vanrumste Inhoud 1. Inleiding proefopzet

Nadere informatie

Paper 3 Onderzoeksinstrumenten

Paper 3 Onderzoeksinstrumenten Paper 3 Onderzoeksinstrumenten Auteur: Erik de Vries Gonggrijp September/oktober 2014 1 Inhoudsopgave 1: samenvatting paper 1 blz. 22 2: beschrijving van de onderzoeksmethode blz. 22 Literatuur blz. 28

Nadere informatie

Opbouw. Meten is weten, maar wat en hoe? Meetinstrumenten als gereedschap. 2. Doel van de meting. 1. Wat wil je meten?

Opbouw. Meten is weten, maar wat en hoe? Meetinstrumenten als gereedschap. 2. Doel van de meting. 1. Wat wil je meten? Opbouw Valproblematiek bij mensen met verstandelijke beperkingen. Meten is weten: maar hoe? Lotte Enkelaar Ellen Smulders Bewegingswetenschappers, fysiotherapeuten UMC St Radboud, Nijmegen Afdeling Revalidatie

Nadere informatie

E-health4Uth: extra contactmoment vanuit de Jeugdgezondheidszorg voor 15/16 jarigen

E-health4Uth: extra contactmoment vanuit de Jeugdgezondheidszorg voor 15/16 jarigen E-health4Uth: extra contactmoment vanuit de Jeugdgezondheidszorg voor 15/16 jarigen Effectevaluatie Door: Rienke Bannink (Erasmus MC) E-mail r.bannink@erasmusmc.nl i.s.m. Els van As (consortium Rivas-Careyn),

Nadere informatie

Binnenklasdifferentiatie in de lerarenopleiding. Symposium Voorzitter: prof. dr. Kristof De Witte Discussiant: Els Tanghe

Binnenklasdifferentiatie in de lerarenopleiding. Symposium Voorzitter: prof. dr. Kristof De Witte Discussiant: Els Tanghe Binnenklasdifferentiatie in de lerarenopleiding Symposium Voorzitter: prof. dr. Kristof De Witte Discussiant: Els Tanghe Paper 1 Binnenklasdifferentiatie in de lerarenopleiding voor middelbaar onderwijs

Nadere informatie

Evaluatie gratis openbaar vervoer 65+-ers Rotterdam

Evaluatie gratis openbaar vervoer 65+-ers Rotterdam Evaluatie gratis openbaar vervoer 65+-ers Rotterdam J. Snippe F. Schaap M. Boendermaker B. Bieleman COLOFON St. INTRAVAL Postadres Postbus 1781 9701 BT Groningen E-mail info@intraval.nl www.intraval.nl

Nadere informatie

Toegepast wetenschappelijk onderzoek door mondhygiënisten Hanzehogeschool Groningen

Toegepast wetenschappelijk onderzoek door mondhygiënisten Hanzehogeschool Groningen Toegepast wetenschappelijk onderzoek door mondhygiënisten Hanzehogeschool Groningen Toegepast wetenschappelijk onderzoek door mondhyiënisten Y.A.B. Werkhoven Mondzorg bij forensisch psychiatrische patiënten

Nadere informatie

TOURNÉE MINÉRALE 2017

TOURNÉE MINÉRALE 2017 TOURNÉE MINÉRALE 2017 FINAAL RAPPORT NOVEMBER 2017 Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Dr. Jelle Van Cauwenberg Prof. Dr. Benedicte Deforche INHOUDSTAFEL

Nadere informatie

In hoofdstuk 4 hebben we het design van de gerandomiseerde gecontroleeerde studie en de economische evaluatie van HypoBewust beschreven.

In hoofdstuk 4 hebben we het design van de gerandomiseerde gecontroleeerde studie en de economische evaluatie van HypoBewust beschreven. SAMENVATTING HYPOBEWUST Een psycho-educatieve groepsinterventie voor mensen met diabetes type 1 en insulinebehandelde diabetes type 2 en problematische hypoglykemie Een van de meest impactvolle gebeurtenissen

Nadere informatie

WERKT DE WEBCARE INTERVENTIE?

WERKT DE WEBCARE INTERVENTIE? WERKT DE WEBCARE INTERVENTIE? Onderwerp: Hoe lees ik een wetenschappelijk artikel? Marjolein Snaterse, docent/onderzoeker Faculteit Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam TOCH MAAR WEER: EVIDENCE BASED PRACTICE

Nadere informatie

KMO-Barometer 100,8 100,6 Q Dit is het gemiddelde van de laatste 4 kwartalen.

KMO-Barometer 100,8 100,6 Q Dit is het gemiddelde van de laatste 4 kwartalen. De UNIZO KMO-barometer wordt sinds 17 opgemaakt en is de conjunctuurindicator voor de Vlaamse KMO. De barometer wordt per kwartaal samengesteld aan de hand van een bevraging bij een representatief KMO-panel

Nadere informatie

DE COACH METHODE BIJ MENSEN MET DIABETES TYPE 2

DE COACH METHODE BIJ MENSEN MET DIABETES TYPE 2 DE COACH METHODE BIJ MENSEN MET DIABETES TYPE 2 Dr. M.H.G. de Greef, Bewegingswetenschappen van Rijksuniversiteit Groningen. Drs. S.R. Sprenger, Centrum voor Beweging en Onderzoek Groningen. B.J. Houët,

Nadere informatie

Samenvatting Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 hoofdstuk 3

Samenvatting Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 Vallen komt in alle leeftijdsgroepen voor, maar vormt vooral bij ouderen een groot gezondheidsprobleem. Onder een val wordt verstaan een gebeurtenis waarbij de betrokkene onbedoeld op de grond of een lager

Nadere informatie

SAMENVATTING. MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172

SAMENVATTING. MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172 SAMENVATTING MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172 ALIFE@WORK DE EFFECTEN VAN EEN LEEFSTIJLPROGRAMMA MET BEGELEIDING OP AFSTAND VOOR GEWICHTSCONTROLE BIJ WERKNEMERS ACHTERGROND Overgewicht, waarvan

Nadere informatie

Cijfers kinderopvang derde kwartaal Tabel 1: Gemiddelde aantallen met kinderopvangtoeslag 12 2 e. 3 e. heel kwartaal kwartaal 2015

Cijfers kinderopvang derde kwartaal Tabel 1: Gemiddelde aantallen met kinderopvangtoeslag 12 2 e. 3 e. heel kwartaal kwartaal 2015 Cijfers kinderopvang derde 1. Gebruik kinderopvangtoeslag Tabel 1: Gemiddelde aantallen met kinderopvangtoeslag 12 heel 2013 2014 2015 2015 2015 Aantal kinderen (x 1000) Totaal 3 622 620 641 631 638 682

Nadere informatie

De educatieve effecten van de Mobibus. VSV en Universiteit Antwerpen

De educatieve effecten van de Mobibus. VSV en Universiteit Antwerpen De educatieve effecten van de Mobibus VSV en Universiteit Antwerpen Inhoud Situering Inhoud project Onderzoek Resultaten Conclusies Situering Aandacht voor kwaliteit 1 project per jaar: effectevaluatie

Nadere informatie

Cliënttevredenheidsonderzoek

Cliënttevredenheidsonderzoek Cliënttevredenheidsonderzoek Riwis Zorg & Welzijn GGZ Een onderzoek in opdracht van Riwis Zorg & Welzijn naar tevredenheid van GGZ-cliënten. Huidig onderzoek is uitgevoerd door het team van Bureau Apeldoorn

Nadere informatie

Het belang van financiële educatie

Het belang van financiële educatie Het belang van financiële educatie Kristof De Witte Leuven Economics of Education Research, KU Leuven Wikifin Chair Financial Literacy Studiedag Financiële Educatie KU Leuven 9 oktober 2017 Financiële

Nadere informatie

lekker actief Praktische tips en afspraken

lekker actief Praktische tips en afspraken lekker actief Praktische tips en afspraken Hoe instappen? Drie startmomenten: Maart 2018 September 2018 Maart 2019 Stap 1: Invullen instapcontract Ten laatste 2 weken voor de maand waarin jullie willen

Nadere informatie

Sectormonitor 2016-Q3

Sectormonitor 2016-Q3 Sectormonitor 2016-Q3 Ontwikkeling arbeidsmarkt transport & logistiek Kaj van Zenderen Inhoud Sectormonitor 2016-Q3 Arbeidsmarktindicatoren transport en logistiek: - Omzetontwikkeling - Ondernemersvertrouwen

Nadere informatie

In 2015 is NV schade opnieuw goed beoordeeld door werknemers en werkgevers

In 2015 is NV schade opnieuw goed beoordeeld door werknemers en werkgevers In 2015 is NV schade opnieuw goed beoordeeld door werknemers en werkgevers Samenvatting KTO NV schade 2015 31 maart 2016 Situatie en centrale vraagstelling Onderzoek naar de tevredenheid en loyaliteit

Nadere informatie

Bewegen Op Voorschrift in een stedelijk sportbeleid

Bewegen Op Voorschrift in een stedelijk sportbeleid Bewegen Op Voorschrift in een stedelijk sportbeleid Lifestyle Physical Activity Dr. Lic. An Bogaerts Poort naar een Actieve Levensstijl (PortaAL) Faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen KU Leuven

Nadere informatie

Bestuurders workshop. Prof. Dr. Annet de Lange Tjerry Verhoeven

Bestuurders workshop. Prof. Dr. Annet de Lange Tjerry Verhoeven Bestuurders workshop Prof. Dr. Annet de Lange Tjerry Verhoeven K=25 instellingen hebben vragenlijsten ingevuld 2 2 projecten: werknemer & werkgever Werknemersproject Zelfleiderschapstraining 14 instellingen

Nadere informatie

ARBITRAGEMONITOR 2017

ARBITRAGEMONITOR 2017 ARBITRAGEMONITOR 2017 Profielschets & Algehele tevredenheid Motivatie Begeleiding & opleiding Faciliteiten & randvoorwaarden Beoordeling Informatievoorziening Klimaat & imago K OPBOUW 2 * In de trendcijfers

Nadere informatie

Informatie. Hieronder een overzicht van de resultaten op alle vragen voor vijf van onze zes afdelingen. RESULTATEN INDICATOREN 2017

Informatie. Hieronder een overzicht van de resultaten op alle vragen voor vijf van onze zes afdelingen. RESULTATEN INDICATOREN 2017 RESULTATEN INDICATOREN 2017 VLAAMSE PATIËNTENPEILING De patiëntenpeiling is een vragenlijst die werd meegegeven aan patiënten die in behandeling waren in maart april 2017. Resultaten reflecteren hoe tevreden

Nadere informatie

Samenvatting (Dutch summary)

Samenvatting (Dutch summary) Parenting Support in Community Settings: Parental needs and effectiveness of the Home-Start program J.J. Asscher Samenvatting (Dutch summary) Ouders spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen.

Nadere informatie

- 172 - Prevention of cognitive decline

- 172 - Prevention of cognitive decline Samenvatting - 172 - Prevention of cognitive decline Het percentage ouderen binnen de totale bevolking stijgt, en ook de gemiddelde levensverwachting is toegenomen. Vanwege deze zogenaamde dubbele vergrijzing

Nadere informatie

Effectiviteit van de Wiet-Check

Effectiviteit van de Wiet-Check Improving Mental Health by Sharing Knowledge Effectiviteit van de Wiet-Check FADO 17 november 2011 Anouk de Gee Cannabis gebruik & jongeren Actueel gebruik (laatste maand) 5,3 % van 12-16 jarigen 20,7

Nadere informatie

VirtueleThuiszorg = preventieve inzet Voor Diabetes Mellitus Type 2 en Gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico

VirtueleThuiszorg = preventieve inzet Voor Diabetes Mellitus Type 2 en Gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico VirtueleThuiszorg = preventieve inzet Voor Diabetes Mellitus Type 2 en Gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico Diabetes Mellitus type 2 (DM2) wordt door verschillende experts aangeduid als een leefstijlziekte

Nadere informatie

Lennert Goossens Universiteit Gent Els Clays Universiteit Gent

Lennert Goossens Universiteit Gent Els Clays Universiteit Gent Lennert Goossens Universiteit Gent Els Clays Universiteit Gent DEEL 1: PREVENTIE VAN WERKGERELATEERDE MUSCULOSKELETALE AANDOENINGEN 3 LANGDURIG ZITTEN OP HET WERK 4 BEWEGEN ALS WERK 5 WERKGERELATEERDE

Nadere informatie

Projectie private huishoudens. Centrumsteden

Projectie private huishoudens. Centrumsteden Projectie private huishoudens Centrumsteden SVR PROJECTIES VAN DE BEVOLKING EN DE HUISHOUDENS VOOR VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN 2015-2030 Inhoud presentatie Toelichting projectiemechanisme Eerste resultaten

Nadere informatie

Resultaten medewerkers tevredenheidsonderzoek Valkenhof najaar 2018

Resultaten medewerkers tevredenheidsonderzoek Valkenhof najaar 2018 Resultaten medewerkers tevredenheidsonderzoek Valkenhof najaar 2018 Inhoud 1. Vragenlijst... 3 2. Respons... 3 3. Resultaten per thema... 3 4. Werkgever Net Promotor Score (WNPS)... 5 5. Resultaten bibliotheekvragen...

Nadere informatie

De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)

De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Improving Mental Health by Sharing Knowledge De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Maringa de Weerd, Henny Sinnema, Bauke Koekkoek, Ton van Balkom,

Nadere informatie

Verenigingen en vrijwilligerswerk: hardnekkige fenomenen

Verenigingen en vrijwilligerswerk: hardnekkige fenomenen Verenigingen en vrijwilligerswerk: hardnekkige fenomenen Luk Bral en Guy Pauwels Studiedag 20 jaar peilen in Vlaanderen Leuven, 31 januari 2017 Inhoud Context Opzet Evolutie informele contacten, lidmaatschap

Nadere informatie

Rapport Cliëntervaringsonderzoek. Schutse Zorg Tholen St. Annaland. Cliënten Dagverzorging Verslagjaar Uitgevoerd door Bureau De Bok, Franeker

Rapport Cliëntervaringsonderzoek. Schutse Zorg Tholen St. Annaland. Cliënten Dagverzorging Verslagjaar Uitgevoerd door Bureau De Bok, Franeker Rapport Cliëntervaringsonderzoek Schutse Zorg Tholen St. Annaland Cliënten Dagverzorging Verslagjaar 2016 Uitgevoerd door Bureau De Bok, Franeker 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Informatie... 4 3.

Nadere informatie

hoofdstuk 1 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3

hoofdstuk 1 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 SAMENVATTING Dit proefschrift is gewijd aan Bouwen aan Gezondheid : een onderzoek naar de effectiviteit van een leefstijlinterventie voor werknemers in de bouwnijverheid met een verhoogd risico op hart

Nadere informatie

Presentatie Onderzoek MijnCOPD Coach

Presentatie Onderzoek MijnCOPD Coach Presentatie Onderzoek MijnCOPD Coach ONLINE WERKEN AAN VERBETERD ZELFMANAGEMENT VOOR COPD PATIENTEN Chantal Hillebregt Onderzoeker Jan van Es Instituut 1 Toename ziektelast van COPD 3 de plaats ranglijst

Nadere informatie

Naam. Datum. Zet een kruisje of omcirkel het aantal punten bij het antwoord van uw keuze.

Naam. Datum. Zet een kruisje of omcirkel het aantal punten bij het antwoord van uw keuze. Inventarisatie (A) Naam Datum Zet een kruisje of omcirkel het aantal punten bij het antwoord van uw keuze. A Sociale aspecten (wonen, werken, zelfstandigheid) Ervaart u op onderstaande onderwerpen problemen?

Nadere informatie

EVALUATIE ELKE STAP TELT OKRA-SPORT

EVALUATIE ELKE STAP TELT OKRA-SPORT EVALUATIE ELKE STAP TELT OKRA-SPORT Eindrapport Jo Tambuyzer Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie 28/02/2011 2 Inhoudstafel A Elke stap telt : projectinhoud en situering 3 1) Inleiding

Nadere informatie

Lachen uw patiënten?

Lachen uw patiënten? Lachen uw patiënten? Hoe tevreden zijn uw patiënten? Begin jaren 90 zijn er binnen de orthodontie enkele landelijke onderzoeken uitgevoerd naar patiëntentevredenheid. Eén daarvan betrof een onderzoek onder

Nadere informatie

Groeiend belang van naschoolse programma s ter aanvulling van de les LO

Groeiend belang van naschoolse programma s ter aanvulling van de les LO Groeiend belang van naschoolse programma s ter aanvulling van de les LO Schoolsport = alle sportactiviteiten georganiseerd door (of in samenwerking met) de school tijdens de middagpauze, na het laatste

Nadere informatie

8.2. Onderdelen van het klassieke experimentele ontwerp

8.2. Onderdelen van het klassieke experimentele ontwerp Deel 3: Kwantitatieve methoden Hoofdstuk 8: Experimentele ontwerpen 8.1. Inleiding Basisidee: twee situaties nl. situatie 1 met manipulatie en situatie 2 zonder manipulatie en je kijkt naar het effect

Nadere informatie

De rol van optimisme (en andere beschermende factoren) voor lichamelijke klachten

De rol van optimisme (en andere beschermende factoren) voor lichamelijke klachten De rol van optimisme (en andere beschermende factoren) voor lichamelijke klachten madelon peters de overtuiging dat men over het algemeen goede uitkomsten zal ervaren in het leven Scheier & Carver, 1985

Nadere informatie

DEEL 3. Hoofdstuk 7: MICTIVO3 versus MICTIVO1 en MICTIVO2

DEEL 3. Hoofdstuk 7: MICTIVO3 versus MICTIVO1 en MICTIVO2 DEEL 3 7 Hoofdstuk 7: MICTIVO3 versus MICTIVO1 en MICTIVO2 1. INLEIDING In dit hoofdstuk wordt er teruggekoppeld naar de resultaten van de eerste afname van MICTIVO tijdens het schooljaar 2007-2008 en

Nadere informatie

Betekenisvolle activiteiten als alternatief voor. Prof dr Patricia De Vriendt & Ruben Vanbosseghem

Betekenisvolle activiteiten als alternatief voor. Prof dr Patricia De Vriendt & Ruben Vanbosseghem Betekenisvolle activiteiten als alternatief voor Prof dr Patricia De Vriendt & Ruben Vanbosseghem Dit is het verhaal van de zes WZC Algemene opzet van de studie Ingebed in de WZC-brede aanpak met het oog

Nadere informatie

KLINISCHE SIMULATIES

KLINISCHE SIMULATIES DEPARTMENT EDUCATIONAL STUDIES KAREN DE CONINCK 13/02/2017 KLINISCHE SIMULATIES PIJLER 3 - INTRODUCTIE Karen De Coninck Karen De Coninck PhD VAKGROEP ONDERWIJSKUNDE E KarenH.DeConinck@ugent.be T +32 (0)

Nadere informatie

Chapter 11. Nederlandse samenvatting

Chapter 11. Nederlandse samenvatting Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Reumatoïde artritis (RA) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Symptomen die optreden zijn onder andere pijn,

Nadere informatie

Trends in het gebruik van informele zorg en professionele zorg thuis: gebruik van informele zorg neemt toe

Trends in het gebruik van informele zorg en professionele zorg thuis: gebruik van informele zorg neemt toe Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Trends in het gebruik van informele zorg en professionele zorg thuis: gebruik van informele zorg neemt toe, G. Waverijn

Nadere informatie

WAT? Bewegen Doorbreken van (langdurig) zitgedrag Gezonde voeding. Een afgelijnd, concreet en in tijd beperkt project.

WAT? Bewegen Doorbreken van (langdurig) zitgedrag Gezonde voeding. Een afgelijnd, concreet en in tijd beperkt project. BASIS BASIS WAT? Drie facetten: Bewegen Doorbreken van (langdurig) zitgedrag Gezonde voeding Een afgelijnd, concreet en in tijd beperkt project. Duur: 12 weken Individueel werken aan een persoonlijke doelstelling

Nadere informatie

UITKOMSTEN WAT IS EEN UITKOMST? 30/04/2013. A is beter dan B? C is goedkoper dan D? Uitkomst = Het effect van een bepaalde interventie op

UITKOMSTEN WAT IS EEN UITKOMST? 30/04/2013. A is beter dan B? C is goedkoper dan D? Uitkomst = Het effect van een bepaalde interventie op UITKOMSTEN WAT IS EEN UITKOMST? A is beter dan B? C is goedkoper dan D? Mijn innovatie is beter dan de concurrentie Uitkomst = Het effect van een bepaalde interventie op Bijvoorbeeld: Mortaliteit Kwaliteit

Nadere informatie

Workshop Gedrag in de klas

Workshop Gedrag in de klas Workshop Gedrag in de klas Annemieke Kornblum 17 maart 2016 Programma Opening: Welkom Kern: 1. Welke leiderschapsstijl heb je en wat betekent dit voor de dagelijkse praktijk? 2. Wat zijn executieve functies?

Nadere informatie

Mondgezondheidsrapport

Mondgezondheidsrapport Mondgezondheidsrapport sensibiliseringproject Glimlachen.be 2014 Effectevaluatie van een 4-jaar longitudinaal sensibiliseringproject in scholen in Vlaanderen Samenvatting J Vanobbergen Glimlachen - Souriez

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad van Nijmegen. Geachte leden van de raad,

Aan de gemeenteraad van Nijmegen. Geachte leden van de raad, Ingekomen stuk D5 (PA 2 juli 2008) Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon (024) 329 91 11 Telefax (024) 323 93 34 E-mail gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus 9105

Nadere informatie

Betrokkenheid. Dr. Evelien Buysse (cego medewerker en coördinator pedagogische kwaliteit Kindercentrum Waregem ) 09 December 2011

Betrokkenheid. Dr. Evelien Buysse (cego medewerker en coördinator pedagogische kwaliteit Kindercentrum Waregem ) 09 December 2011 [OVR 1] Hoe maken de kinderen het in de Vlaamse opvang? Hoe maken kinderen het in de opvang in Vlaanderen? De feiten, deel 1 (in cijfers) dr. Evelien Buyse (wetenschappelijk onderzoeker) Procesgericht

Nadere informatie

Handycard Zorgmonitor 1 SDQ en KIDSCREEN-27

Handycard Zorgmonitor 1 SDQ en KIDSCREEN-27 Handycard Zorgmonitor 1 SDQ en KIDSCREEN-27 SDQ (Strenghts and Difficulties Questionnaire) Meet de psychosociale aanpassing van de jeugdige. De SDQ wordt ingevuld door jeugdigen zelf (11-17 jaar) en ouders

Nadere informatie

Lange termijn problemen. Active LifestyLe Rehabilitation Interventions in people with chronic Spinal Cord injury (ALLRISC) ALLRISC ALLRISC ALLRISC

Lange termijn problemen. Active LifestyLe Rehabilitation Interventions in people with chronic Spinal Cord injury (ALLRISC) ALLRISC ALLRISC ALLRISC ALLRISC Onderzoeksprogramma: Active LifestyLe Rehabilitation Interventions in people with chronic Spinal Cord injury (ALLRISC) De eerste resultaten 1999-2006: Onderzoeksprogramma: Herstel van mobiliteit

Nadere informatie

Factoren die kunnen en willen doorwerken tot 65 beïnvloeden

Factoren die kunnen en willen doorwerken tot 65 beïnvloeden Het verhogen van duurzame inzetbaarheid van de beroepsbevolking is een van de grootste uitdagingen voor de geïndustrialiseerde landen in de komende decennia. Omdat de beroepsbevolking krimpt en vergrijst

Nadere informatie

Sectormonitor 2017-Q1

Sectormonitor 2017-Q1 Sectormonitor 2017-Q1 Ontwikkeling arbeidsmarkt transport & logistiek Kaj van Zenderen Inhoud Sectormonitor 2017-Q1 Arbeidsmarktindicatoren transport en logistiek: - Omzetontwikkeling en ondernemersvertrouwen

Nadere informatie

Appendix. Nederlandstalige samenvatting (Dutch summary)

Appendix. Nederlandstalige samenvatting (Dutch summary) Appendix Nederlandstalige samenvatting (Dutch summary) 93 87 Inleiding Diabetes mellitus, kortweg diabetes, is een ziekte waar wereldwijd ongeveer 400 miljoen mensen aan lijden. Ook in Nederland komt de

Nadere informatie

Projectie private huishoudens

Projectie private huishoudens Projectie private huishoudens Eerste resultaten Edith Lodewijckx SVR PROJECTIES VAN DE BEVOLKING EN DE HUISHOUDENS VOOR VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN 215 23 Inhoud presentatie Eerste resultaten Totaal aantal

Nadere informatie

Samenvatting resultaten klanttevredenheidsonderzoek In 2016 is NV schade goed beoordeeld door werkgevers en werknemers

Samenvatting resultaten klanttevredenheidsonderzoek In 2016 is NV schade goed beoordeeld door werkgevers en werknemers Samenvatting resultaten klanttevredenheidsonderzoek 2016 In 2016 is NV schade goed beoordeeld door werkgevers en werknemers 3 mei 2017 Inleiding Wij willen onze dienstverlening steeds blijven verbeteren,

Nadere informatie

Schoolsport als springplank naar blijvende sportparticipatie. Prof. dr. L. Haerens Prof. dr. G. Cardon An De Meester

Schoolsport als springplank naar blijvende sportparticipatie. Prof. dr. L. Haerens Prof. dr. G. Cardon An De Meester Schoolsport als springplank naar blijvende sportparticipatie Prof. dr. L. Haerens Prof. dr. G. Cardon An De Meester Groeiend belang van naschoolse programma s ter aanvulling van de les LO Schoolsport:

Nadere informatie

HET LIPIDENSPECTRUM VAN PATIËNTEN

HET LIPIDENSPECTRUM VAN PATIËNTEN HET EFFECT VAN DE CVRM ZORGSTRAAT OP DE BLOEDDRUK EN HET LIPIDENSPECTRUM VAN PATIËNTEN IN DE HUISARTSENPRAKTIJK Berdien Oosterveld Begeleiding: Job van der Palen Peter van der Lugt Mirella Nijmeijer Wetenschapsavond

Nadere informatie