REALISATIES PLANNING 2017

Transcriptie

1 REALISATIES PLANNING 2017 Missie Het netwerk Huis van het Kind Leuven wil samenwerken aan de uitbouw van een meer versterkt, gestroomlijnd, laagdrempelig, behoeftegestuurd, participatief en behoeftedekkend ondersteuningsaanbod voor alle aanstaande gezinnen en gezinnen met kinderen tot 24 jaar, met bijzondere aandacht voor kwetsbare gezinnen De netwerk-vzw realiseert deze missie via enerzijds acties gericht op professionelen (vrijwilligers of betaalde krachten) met als doel informeren, met elkaar in contact brengen en de samenwerkingsreflex aan te moedigen. Anderzijds biedt het Huis van het Kind in samenwerking met tal van partnerorganisaties een divers gezinsondersteunend aanbod aan. De verdere uitbouw van het fysieke Huis van het Kind (Savoyestraat) is hier onderdeel van, als laagdrempelige gezinsvriendelijke plek waar een stukje van het diverse palet aan gezinsondersteunende activiteiten en initiatieven gebundeld wordt. In het eerste deel van deze tekst bespreken we het rijke gezinsondersteunend aanbod dat Leuven telt a.d.h.v. een aantal pijlers of aanbodsvormen. Ook dit jaar nemen we het aanbod van een aantal partnerorganisaties mee op om op die manier een ruimer beeld te kunnen schetsen van het aanbod waarop Leuvense gezinnen beroep kunnen doen. In het tweede deel gaan we in op de organisatiestructuur van Huis van het Kind Leuven. In het derde deel gaan we in op het luik communicatie en overkoepelende bekendmaking als Huis van het Kind was een succesvol jaar. Samen met al onze partnerorganisaties werd het bestaande ondersteuningsaanbod gecontinueerd of waar nodig verder uitgebouwd. Ook werden nieuwe projecten opgestart om leemtes in het aanbod op te vullen. We waren talrijk aanwezig op plekken waar veel ouders komen (bijv. Rode Hond, Winterspeeltuin) om nog meer gezinnen te bereiken. Er werd veel aandacht besteed aan de verdere uitbouw van de vrijwilligersploeg en de kwalitatieve ondersteuning van deze groep. Er werd ingegaan op projectoproepen om financiering te zoeken voor vernieuwende ideeën. Al deze zaken konden we enkel realiseren dankzij het denk- en doewerk van ons gemotiveerde team, onze grote vrijwilligersploeg en onze partnerorganisaties die elke dag opnieuw gezinnen ondersteunen en bovendien ook actief deelnemen aan werkgroepen, netwerklunches, netwerkmomenten, stuurgroepen en raad van bestuur. Dankzij hen als 1

2 ambassadeurs van ons Huis van het Kind slaagden we erin om ook in 2016 ons Huis op de kaart te blijven zetten! De ambitie voor 2017 blijft groot: nog meer inzetten op projecten in lokale samenwerking en het bereik van alle gezinnen. 1 Gezinsondersteunend aanbod 1. Inleiding: gezinnen in Leuven Vooraleer we van start gaan, volgt eerst een korte cijfermatige omgevingsanalyse van gezinnen in Leuven. Leuven telt meer dan kinderen en jongeren tot 24 jaar. Deze kinderen en jongeren wonen verspreid over de Leuvense deelgemeenten. Grafiek 1: spreiding van kinderen en jongeren over Leuvense deelgemeenten Hever-lee Korbeek-Lo Kessel-Lo Leuven Wijg-maal Wilsele 4% 11% 21% 3% 29% 32% Grafiek 2: aantal en aandeel geboortes 2016 per deelgemeente Wijgmaal (44) 4% Leuven (324) 29% Wilsele (96) 8% Heverlee (295) 26% Kessel-Lo (381) 33% 2

3 Grafiek 3: evoluties aantal geboortes per deelgemeente Heverlee (295) Kessel-Lo (381) Leuven (324) Wijgmaal (44) Wilsele (96) Een aantal kerncijfers om de diversiteit binnen de populatie kinderen en jongeren te benadrukken: 26.7% van de Leuvense minderjarigen is inwonend bij minstens één ouder van niet-belgische origine 4,4% van alle gezinnen met kinderen tot 17 jaar ontvangt een (equivalent) leefloon. 18,3% van alle geboortes wordt door Kind en Gezin -verpleegkundigen omschreven als kansarm, in de meeste gevallen omdat ze, naast een laag inkomen, ook vaak in precaire arbeidssituatie werken en een laag opleidingsniveau hebben. Opvallend is dat het kansarmoedecijfer in Leuven-centrum veel hoger ligt dan in de andere deelgemeenten: in de binnenstad wordt 33,4% van alle kinderen geboren in een kansarm gezin. In de andere deelgemeenten varieert het van 4,3% (Wijgmaal) 9,2% (Heverlee) - 10,8% (Wilsele) en 14,5% (Kessel-Lo). 15% van de Leuvense kinderen van 0 tot 17 jaar heeft recht op een verhoogde tegemoetkoming in de gezondheidszorg. Deze indicator steeg de laatste 7 jaren van 10 naar 15%. 2. Pijler onthaal en opvoedbibliotheek 2.1. Onthaal Alle gezinnen zijn welkom in het Huis van het Kind, in dialoog met hen gaan we na wat we vanuit ons ruime netwerk-aanbod voor hen kunnen betekenen. Elke vraag over gezin, opvoeding, kinderopvang... wordt opgenomen, hetzij via doorverwijzing naar het eigen aanbod (cf. infra), hetzij via doorverwijzing naar een partnerorganisatie. 3 Huis van het Kind: 5 basispijlers Ouders kunnen in het Huis van het Kind terecht voor 5 basispijlers van het gezinsondersteunend aanbod: (1) onthaal; (2) medische, psychosociale en pedagogische consultatie; (3) een speel- en ontmoetingsplek voor jonge kinderen; (4) een plek voor pedagogisch advies (5) een plek voor een diversiteit aan laagdrempelig groepsaanbod in samenwerking met lokale organisaties.

4 Heel wat van onze partnerorganisaties (bijv. buurtwerk, kinderopvang, school...) nemen die onthaalfunctie op een laagdrempelige manier op ten opzichte van de ouders die elke dag in hun werking langskomen. Later in deze tekst komen bijv. de onthaalcijfers van INLOOPTeam de Mobil aan bod, maar ook andere partnerorganisaties nemen deze functie op zich. Onderstaande cijfers hebben betrekking op het onthaal van het Huis van het Kind zelf. Het fysieke onthaal is open van dinsdag tot vrijdag tussen 9u en 13u. Op diezelfde momenten is ook de opvoedbibliotheek toegankelijk voor het ontlenen of terugbrengen van educatieve materialen (cf. infra). Ouders die er tijdens die momenten niet geraken kunnen een afspraak maken op een ander moment. Daarnaast krijgen we heel wat vragen via mail, telefoon ( ) of Facebook. Het onthaal wordt bemand door stagiairs en vrijwillige onthaalmedewerkers, aangevuld met personeel van Huis van het Kind Leuven. In 2016 werd ingezet op een versterkt vormings- en intervisietraject voor deze vrijwilligers. Onderstaande grafiek geeft een zicht op het aantal onthaalcontacten in 2016 in vergelijking met de voorbije jaren 1. Sinds de nieuwe afspraken rond registratie in 2015 is er weer een sterke stijging gebeurd in De meeste fysieke onthaalvragen gaan over de uitleen van materialen, kinderopvang of de afspraak bij de verpleegkundige of arts van Kind en Gezin. Daarnaast zijn de onthaalmedewerkers het eerste aanspreekpunt voor vragen over opvoeden (cf. pijler opvoedadvies). De opvoedbib blijft een grote meerwaarde, die nog meer bekendheid vergt. Grafiek 4: onthaalcontacten per jaar We zien grote verschillen per maand, wat wellicht samenhangt met het aantal activiteiten die er in Huis doorgaan en waardoor het aantal bezoekers wisselt. Grafiek 5: onthaalcontacten per maand 1 In 2015 volgde de afspraak om bezoekers die uitgeleend materiaal terug binnenbrachten in de opvoedbibliotheek niet meer in het registratiesysteem op te nemen. Hetzelfde geldt voor het niet registreren van ouders die een afspraak maken voor opvoedadvies. De voorgaande jaren werden deze contacten wel mee opgeteld in het eindtotaal, vandaar de plotse daling in onthaalcontacten. 4

5 Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec mediaan De meerderheid van de onthaalvragen (60%) komen toe via het fysieke onthaal in het Huis van het Kind. 21% van de vragen ontvangen we telefonisch. Een minderheid van de vragen komt per mail of facebook toe (11%). In 2016 zijn er opvallend meer vragen per telefoon gesteld dan in 2015 (+10%). Grafiek 6: kanaal onthaalvragen 8% 11% 21% 60% Contact in winkel Telefonisch Mail onbekend Aan het onthaal krijgen we vooral (57%) vragen van opvoedingsverantwoordelijken (in 75% van de gevallen de moeder, maar ook vaders, grootouders...). Ongeveer één vierde zijn vragen van professionelen in de gezinsondersteuning (26%), gevolgd door de groep studenten (11%). Dat aan het onthaal veel vragen van professionelen en studenten gesteld worden, heeft te maken met de opvoedbib. Deze doelgroep maakt vaak gebruik van dit aanbod (cf. infra). Grafiek 7: bezoekers onthaal 26% 11% 6% 57% Opvoedings-verantw. Student Opvoedings-ondersteuner onbekend 57% van de bezoekers aan het fysieke onthaal is afkomstig uit Leuven, 73% uit die groep (N = 399) uit Leuven-Centrum, wellicht gezien de centrale ligging in de stad en de koppeling aan het consultatiebureau. Dit percentage is gestegen in vergelijking met vorig jaar (+13%). 9% van de 5

6 onthaalbezoekers is afkomstig uit randgemeenten (Herent, Oud-Heverlee, Bertem, Haacht, Holsbeek...). Van 27% van de bezoekers is de woonplaats ongekend: in die gevallen wordt niet gepeild naar de woonplaats. De categorie overige gemeenten representeert een kleiner aantal bezoekers afkomstig uit Antwerpen, Brussel en Limburg. Vaak gaat het over studenten die tijdelijk in Leuven verblijven. Grafiek 8: woonplaats bezoekers onthaal 27% Aantal (groot) Leuven 9% 64% Aantal grensgemeenten Aantal onbekend In 2017 willen we het bestaande onthaalplan nog verder uitwerken, met nog meer aandacht voor minimumvereisten van een warm onthaal (zowel op vlak van bemanning als op vlak van openingsuren), gezinsvriendelijke inrichting van de ruimte en vormingsnoden van vrijwilligers Opvoedbibliotheek Ons informatieaanbod over opvoeding bestaat uit tal van folders en brochures van onze partnerorganisaties. Daarnaast beschikt dit Huis van het Kind over een uitgebreide educatieve collectie die de Opvoedingswinkel met steun van de Provincie Vlaams-Brabant uitbouwde en blijft uitbreiden. Geïnteresseerden kunnen er gratis boeken, dvd s, educatieve materialen etc. uitlenen. Een lijst van deze collectie kan online of tijdens de openingsuren worden geraadpleegd. De registratiecijfers maken deel uit van het totaal aantal contacten aan het onthaal. Ongeveer de helft van de contacten aan het onthaal waren bibliotheekbezoeken. In 2016 zien we een gelijkaardig aantal ontleningen als in Grafiek 9: bibontleningen per jaar

7 76% van de ontleners zijn woonachtig in regio Leuven. Dat een vierde van de ontleners niet afkomstig is uit Leuven, is te verklaren door de regelmatige uitleen door studenten en professionelen die de weg naar de opvoedbib hebben gevonden (cf. grafiek rol bezoekers). Grafiek 10: woonplaats bezoekers opvoedbib 13% 24% 63% Aantal (groot)leuven Aantal grensgemeenten Aantal andere gemeenten De ontleende thema s zijn zeer divers. Het thema sociale vaardigheden blijft hoge toppen scheren omdat de opvoedbib beschikt over een uitgebreid gamma aan boeken en educatieve materialen om dit onderwerp individueel of in groep (bijv. klasverband) bespreekbaar te maken. Ouders lenen dan weer vooral materiaal uit over de ontwikkeling van kinderen, relaties (o.a. echtscheiding, rouw, vriendschap) en over opvoeden en ouderschap. Grafiek 11: thema's ontleningen opvoedbib De themapakketten bundelen actueel materiaal over diverse thema s: eten, peuterpuberteit, puberteit, slapen, stress, taalstimulering, vaderschap; er zijn de tandenkoffer en de sekskoffer. De themapakketten kunnen ontleend worden door professionelen die zich richten tot ouders en andere opvoeders. Deze lijken nog te weinig bekend. 7

8 In 2015 werden een aantal real care babies aangekocht 2 die gebruikt worden in het kader van een groepsactiviteit, vorming, begeleidingstraject etc. zodat duidelijker wordt wat het hebben van een kind betekent, welke zorgen er bij komen kijken, welke gevolgen dit voor het eigen leven kan hebben (tijdsbesteding, kosten, eigen behoeften opzij moeten schuiven ). Ook werden een alcohol baby, drugsbaby en shaken infant baby aangekocht 3 en twee zwangerschapsvesten die een zwangere buik simuleren en worden gebruikt om jonge meisjes bewust te maken van de vele ongemakken en beperkingen die dit in het dagelijkse leven met zich meebrengt. Twee vormingen werden uitgewerkt door Fara en Kind en Gezin, die focussen op de nodige zorgen bij een baby en op bespreking van het thema kinderwens. De poppen werden 5 keer uitgeleend in We beogen meer uitleningen in Pijler consultatiebureau In de door Kind en Gezin erkende consultatiebureaus kunnen ouders van 0- tot 3 jarigen gratis terecht voor een reeks van sociaal-pedagogische en medische consulten bij een multidisciplinair team. Tijdens dit consult meet en weegt een vrijwilliger de baby en worden de groei, ontwikkeling, verzorging, voeding, veiligheid en opvoeding van het kindje besproken met de regioverpleegkundige of arts. In Leuven zijn er 5 consultatiebureaus, verspreid over de deelgemeenten 4. In 2016 werd het nieuwe consultschema van Kind en Gezin geïmplementeerd, dat in plaats van de huidige 10 vaste consulten werkt met een flexibel consultschema op maat van het gezin. Dit betekende in de praktijk een grote omwenteling voor de vrijwilligers (verhoging van het aantal gezinnen in de wachtruimte), de artsen (daling van het aantal vaste zittingen, meer ruimte voor overleg, supervisie, intervisie) en de verpleegkundigen 2 Dit zijn levensechte baby s die hun naam te danken hebben aan het feit dat ze reageren als een echte baby: de pop maakt zuiggeluidjes als hij drinkt, weent als hij honger heeft, kirt als hij voldoende gedronken heeft, je hoort zijn ademhaling als hij slaapt. 3 Dit zijn poppen die op een zeer expliciete manier jongeren en andere doelgroepen (e.g. kinderbegeleidsters) bewust kunnen maken van de effecten van het gebruik van verslavende middelen tijdens de zwangerschap (alcohol en drugsbaby) en de gevolgen van het schudden van een baby na de geboorte (cf. risico shaken infant baby). 4 Consultatiebureau Leuven-Centrum (Savoyestraat 4, 3000 Leuven). Dit consultatiebureau bevindt zich op het gelijkvloers van het Huis van het Kind - Consulatiebureau Heverlee Celestijnenlaan (Celestijnenlaan 19, 3001 Heverlee) - Consultatiebureau Kessel-Lo (Ortolanenstraat 6, 3010 Kessel-Lo) - Consulatiebureau Heverlee Philipssite (Nieuwe Kerkhofdreef 2, 3001 Heverlee) - Consultatiebureau Wijgmaal (Pastoor Bellonstraat 29, 3018 Wijgmaal) 8

9 Astitel (starten met vaccineren). De vrijgekomen middelen worden in 2016 en 2017 bevroren om deze transitie voldoende ruimte te geven. Deze implementatie heeft een daling van het aantal zittingen jonge kind tot resultaat gehad, zo blijkt uit de cijfers. De vrijgekomen uren gingen naar overleg, vorming, permanentiemomenten door regioteamleden en door de organisatie van groepsaanbod door regioteamleden (cf. infra). Grafiek 12: aantal zittingen jonge kind per jaar per Leuvens consultatiebureau Zitting jonge kind Zitting jonge kind CB Wijgmaal CB Leuven_Centrum CB Kessel-Lo CB Philipssite CB Celestijnenlaan Via consultatiebureaus bereiken we een erg diverse doelgroep, daarom zijn ze ook een erg geschikte, laagdrempelige toegangspoort tot de rest van het gezinsondersteunende aanbod. In Leuven-centrum wordt één derde kwetsbare gezinnen bereikt, wat in de lijn ligt van andere kansarmoedecijfers. Grafiek 13: kansarmoedecijfer per CB 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Heverlee Philipssite Kessel-Lo Leuven Wijgmaal ,54% 11,37% 9,37% 34,50% 5,13% ,20% 11,6% 12,3% 37,2% 3,4% Over meer gedetailleerde cijfers over de bereikte doelgroep (thuistaal, origine...) beschikken we momenteel nog niet. Deze worden later vrijgegeven door Kind en Gezin. Het is duidelijk dat de aanwezigheid van een consultatiebureau loont voor de toeleiding naar de andere deelwerkingen (bijv. spel- en ontmoetingsruimte, opvoedadvies) in huis en daarbuiten. De gezinsondersteuners doen mooi werk om ook maatschappelijk kwetsbare ouders wegwijs te maken in het aanbod van de netwerk-vzw. Op de planning 2017 staan 2 verhuisbewegingen: een interne verhuis van de CB-lokalen binnen kindercentrum de Girafant en een verhuis van de CB-werking van Kessel-Lo naar het Wigwamhuis. De 9

10 consultatiebureaus blijven deelnemen aan het bovenlokaal overleg consultatiebureau s, dat Kind en Gezin 2x per jaar organiseert. 4. Pijler spel- en ontmoetingsruimtes In spel- en ontmoetingsruimtes kunnen ouders, maar ook grootouders of andere vertrouwde volwassenen samen met hun baby, peuter of kleuter (tot 4 jaar) komen spelen. Hun kind leert er spelen met andere kinderen, ouders wisselen ervaringen en tips uit, en ontmoeten nieuwe mensen. Het jonge kind wordt er uitgenodigd om te spelen, in contact te treden met andere kinderen en kan er sociale ervaringen opdoen. Vrijwilligers vervullen hierbij een faciliterende rol en stellen zich op als gastheer of gastvrouw. Ouders delen ervaringen, wisselen tips uit, stellen vragen aan elkaar, vinden (h)erkenning bij elkaar of kunnen samen een aangename tijd doorbrengen. Daarnaast trachten spel- en ontmoetingsruimten het opvoedingsmilieu te verbreden en hierdoor de ontwikkeling van jonge kinderen te verrijken. Ten slotte zijn spel- en ontmoetingsruimtes plekken waar gezamenlijkheid kan ervaren worden over socio-economische en etnisch-culturele grenzen heen. Kinderen zijn in die ruimtes een belangrijk sociaal bindmiddel. Een spel- en ontmoetingsruimte kan bruggen bouwen. In Leuven zijn er momenteel 3 organisatoren van spel- en ontmoeting: Huis van het Kind, Wigwam en SpeelOdroom 5. Zij organiseren op een aantal plekken spelmomenten en stemmen de openingsuren op elkaar af om een maximaal bereik te realiseren. De spel- en ontmoetingsinitiatieven van Huis van het Kind en Wigwam werden als dusdanig erkend door Kind en Gezin en worden sinds 2015 structureel gesubsidieerd. SpeelOdroom krijgt een toelage vanuit Huis van het Kind Leuven om een deel van de structurele kosten te dekken. De spel- en ontmoetingsruimte van Hoogland werd na de zomer van 2016 stopgezet wegens moeilijkheden om een vaste vrijwilliger te vinden om die speelplek open te houden en het gegeven dat een groot aantal van de bereikte kinderen na de zomervakantie de schoolleeftijd bereikten. De samenloop van deze factoren zorgde er voor dat de ontmoetingsruimte (althans tijdelijk) wordt stopgezet. De werkgroep ontmoeting bestaat uit: Huis van het Kind Leuven, stad Leuven, SpeelOdroom, Wigwam, RISO Vlaams-Brabant en Kind en Gezin. Deze werkgroep is 2 keer samengekomen in Huis van het Kind en SpeelOdroom organiseren samen 10 spel- en ontmoetingsmomenten per week, verspreid over Leuven: 5 Het basisaanbod van de Mobil wordt niet vermeld omdat dit bij pijler 7 aan bod komt (groepswerk, onthaal). Wel komt onder ontmoeting het mobiele ontmoetingsaanbod van de Brabbelkaravaan aan bod. 10

11 Elke maandagvoormiddag in kindercentrum Girafant Elke di-nm, woe-vm, woe-nm, do-nm, vrij-nm en za-vm in het Huis van het Kind Elke di-vm, do-vm en vrij-vm in SpeelOdroom dat tussen september 2016 en september 2017 zijn intrek nam in de lokalen van kindercentrum Girafant wegens verbouwingen. Wigwam beschikt voorlopig niet over een aparte spel- en ontmoetingsruimte, maar organiseert dagdagelijkse ontmoetingsmomenten in de opvang en ontmoetingsmomenten in de lokalen van het consultatiebureau. Zodra Wigwam in 2017 verhuist naar de nieuwe locatie, zal er een aparte spel- en ontmoetingsruimte zijn en zullen het aantal ontmoetingsmomenten verhogen. In onderstaande grafiek staat de verdeling van het aantal spel- en ontmoetingsmomenten per organisator. Grafiek 14: verdeling ontmoetingsmomenten 6% totaal aantal S&O-momenten Girafant 36% 20% totaal aantal S&O-momenten SpeelOdroom 38% totaal aantal S&O-momenten Leuven-Centrum totaal aantal S&O-momenten Wigwam In 2016 gingen er in totaal 722 ontmoetingsmomenten door, een lichte stijging t.o.v (708). Tabel 2: aantal effectieve ontmoetingsmomenten aantal spelmomenten totaal aantal S&O-momenten Girafant totaal aantal S&O-momenten SpeelOdroom totaal aantal S&O-momenten Leuven-Centrum totaal aantal S&O-momenten Wigwam totaal aantal S&O-momenten De cijfers verderop geven een meer gedetailleerd beeld van het bereik van gezinnen binnen de spel- en ontmoetingsruimtes (SOR) van het Huis van het Kind (Girafant en Leuven-centrum) 6. In de kwalitatieve opvolging en coaching van deze vrijwilligers wordt veel geïnvesteerd. In 2016 waren er voor de vrijwilligers van Huis van het 6 De ruimtes in Wigwam en SpeelOdroom registreren enkel de basiscijfers dus deze zijn niet opgenomen. Belangrijke bijkomende kanttekening bij deze cijfers: de registraties gebeuren door de vrijwilligers die in de ontmoetingsruimte staan als onthaalmedewerker. Van de gezinnen wordt enkel de voornaam en leeftijd van het kindje genoteerd op een krijtbord. De overige informatie wordt tijdens het gesprek met het gezin bevraagd. Als het met andere woorden niet haalbaar of opportuun is om dit in het gesprek aan bod te laten komen, wordt dit niet geregistreerd. 11

12 Astitel Kind 5 intervisiemomenten en 4 groepsondersteunende activiteiten (oa nieuwjaarsreceptie, wandeling, ontbijt, bezoek Baboes). De speelruimte van SpeelOdroom wordt ook bemand door vrijwilligers. Die van Wigwam wordt bemand door professionelen en vrijwilligers. In totaal bereikten we in 2016 een 2865-tal kinderen, waarvan het grootste stuk in het Huis van het Kind (1432), gevolgd door SpeelOdroom (806) en de Girafant (627). Het wegvallen van de zaterdagopening van SpeelOdroom sinds hun verhuis heeft het bereik sterk doen afnemen. De beperkte opening van de Girafant staat in verhouding tot het relatief beperkte bereik. Deze kinderen worden steeds vergezeld van een (of meerdere) vertrouwde volwassene(n). Enkel Huis van het Kind en SpeelOdroom registreren gegevens over de unieke bezoekers (elke keer een nieuw kind deelneemt aan een speelmoment). Grafiek 15: aantal kinderen bereikt via spel en ontmoeting totaal aantal kinderen Leuven-centrum totaal aantal kinderen SpeelOdroom totaal aantal kinderen Girafant Het gemiddeld aantal kinderen per ontmoetingsmoment varieert en hangt sterk samen met de grootte van de ruimte. Grafiek 16: gemiddeld aantal kinderen per ontmoetingsmoment Gemiddeld aantal kinderen Girafant Gemiddeld aantal kinderen SpeelOdroom Gemiddeld aantal kinderen Leuven-Centrum In SOR Girafant komen iets meer peuters en kleuters spelen dan in SOR Savoyestraat, omdat de ruimte in Kindercentrum De Girafant groter is en meer geschikt is voor peuters (ballenbad, fietsjes...). Grafiek 17: leeftijdsverdeling bezoekers speelruimtes Girafant, Leuven-Centrum en SpeelOdroom 12

13 2% 1% 2% 5% 8% Leeftijd 0-6 maand Leeftijd 7-12 maand 11% 15% Leeftijd maand Leeftijd maand 15% 21% Leeftijd maand Leeftijd maand Leeftijd maand Leeftijd maand 20% Leeftijd >48 maand Leeftijd niet geregistreerd In al onze spel- en ontmoetingsruimtes is het in 76% van de gevallen de mama die komt spelen met het kind. Daarnaast werden er 7% papa s geregistreerd en ook 7% koppels. Grafiek 18: vertrouwde volwassene bezoekers SOR 7% 2% 1% 2% 1% 4% mama papa 7% mama + papa mama + oma 76% mama + persoon andere oma NG Sinds 2016 worden gegevens over de woonplaats van de bezoekers niet meer apart geregistreerd (wegens de grote foutenmarge hiervan). Toch blijkt de meerderheid van de bezoekers uit Leuven te komen. Grafiek 19: woonplaats bezoekers SOR De gezinnen die naar onze spel- en ontmoetingsruimtes komen zijn van diverse origine (dit wordt gepolst bij elk eerste bezoek a.d.h.v. de wereldkaart, zie afbeelding). Dit gaat enerzijds over expats die over een beperkt sociaal netwerk beschikken, maar ook over kwetsbare gezinnen met jonge kinderen die de SOR kennen via het consultatiebureau. In 2017 staat op de planning: Gezamenlijke bekendmaking via (1) online communicatie via de website Huis van het Kind Leuven; (2) toeleiding door partnerorganisaties en (3) deelname aan evenementen (bijv. Rode Hond, Winterspeeltuin) met spel en ontmoeting, zodat meer ouders dit leren kennen 13

14 Het delen van expertise rond werven en ondersteunen van vrijwilligers Samenwerking met PIEP!-project cultuuraanbod voor jonge kinderen De opstart van nieuwe spel- en ontmoetingsruimtes, gekoppeld aan bestaande initiatieven, verspreid over Leuven met kwalitatieve onthaalmedewerkers en met voldoende aandacht voor het bereiken van kwetsbare gezinnen. Specifiek: opstart in Wijgmaal i.s.m. IBO Kido- Club Onderzoek of heropstart in Hoogland wenselijk is i.s.m. nieuw opgestarte buurtcentrum daar Uitbouw van mobiele spel en ontmoeting in samenwerking met INLOOPteam de Mobil Onderzoek naar opstart extra spelmoment in weekend (bijv. Girafant, zaterdag-namiddag) 5. Pijler laagdrempelig opvoedadvies Ouders en opvoedingsverantwoordelijken van kinderen tussen 0 en 24 jaar kunnen gratis, vrijwillig en anoniem terecht voor pedagogisch advies aan de hand van maximaal 5 adviesgesprekken van ongeveer 1,5 uur. Voor de jongste doelgroep (0 tot 3 jaar) gebeurt dit in samenwerking met de pedagogisch consulenten van Kind & Gezin (spreekuur opvoedingsondersteuning). Om maximale afstemming tussen de groep opvoedconsulenten te organiseren, worden regelmatig intervisie- en supervisiemomenten georganiseerd door K&G, waar casusbesprekingen centraal staan. Ook wordt er geïnvesteerd in permanente bijscholing en vorming om de pedagogische kennis van de opvoedconsulenten uit te breiden en te verdiepen. Het aantal individuele adviesgesprekken samengeteld schommelt in 2016 rond de 364 gesprekken. We zien voor de adviesgesprekken van de opvoedconsulenten van Huis van het Kind een significante stijging in 2016, wellicht het gevolg van inzet op verhoogde bekendmaking en uitbreiding van aanbod (o.a. groepsaanbod voor ouders van jongeren). Ook wordt er meer en meer toegeleid naar dit aanbod (o.a. gesprekken na rondleiding aan groep inburgeraars). Grafiek 20: pedagogische adviesgesprekken per jaar HVK K&G

15 Astitel Over gedetailleerde cijfers van het spreekuur Opvoedingsondersteuning van Kind en Gezin beschikken we niet, de hieropvolgende cijfers hebben dus enkel betrekking op het pedagogisch advies binnen Huis van het Kind zelf. Er wordt op vraag gewerkt, dus variaties worden verklaard door factoren waar we geen controle over hebben. Het aantal adviesgesprekken bleef in 2016 doorheen het hele jaar redelijk constant met een piek in februari, augustus en september en een dal in juli. Grafiek 21: pedagogisch adviesgesprekken HVK per maand Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec mediaan ,5 20, Vervolggesprekken vinden plaats wanneer de adviesvrager terugkeert met eenzelfde vraag. Uit de cijfers blijkt dat één vierde (24%) van alle adviesgesprekken een vervolggesprek betreft 7. Vijf gesprekken per thema zijn mogelijk. Toch hebben we de indruk dat ouders na twee, drie gesprekken vaak verder kunnen. Het grootste deel van de bezoekers komt naar het fysieke Huis van het Kind voor pedagogisch advies (67%) een stijging t.o.v (54%). 18% van de adviesgesprekken gebeuren telefonisch. Het gaat dan doorgaans om dringende vragen waarbij ouders met een aantal tips geholpen worden. Ook vraagt 15% van de aanmelders advies per . Aanmelders per mail of telefonisch krijgen steeds het voorstel om langs te komen voor een adviesgesprek, maar gaan hier niet altijd op in. Om zoveel mogelijk op maat te werken en prangende vragen zo snel mogelijk te beantwoorden, blijven we weliswaar ingaan op deze vragen via het kanaal naar keuze van de aanmelder. Grafiek 22: pedagogisch advies 15% Advies in HVK 18% 67% Telefonisch advies Advies per mail 7 Aanmelders die reeds in het verleden beroep deden op het pedagogisch advies voor een andere vraag, worden geregistreerd als een eerste gesprek. 15

16 68% van de adviesgesprekken gaan over de leeftijdscategorie 3 tot 5 en 6 tot 12 jaar. Zoals de voorbije jaren, waren er in 2015 amper adviesgesprekken met betrekking tot jongeren ouder dan 18 jaar. Kinderen onder de leeftijd van 3 jaar worden veelal doorverwezen naar het spreekuur opvoedingsondersteuning van Kind en Gezin, vandaar de relatief beperkte aantallen. Opvallend is een verschuiving op vlak van leeftijdsbereik: in 2016 waren er meer vragen over jongeren (13-17 jaar, van 16% naar 22%). Stilaan raakt meer bekend dat Huis van het Kind ook gericht is op ouders van jongeren, zo blijkt. Grafiek 23: leeftijdscategorie adviesvragen 1% 2% 29% 8% 22% % onbekend Vanaf 18 Wat betreft de thema s waarover advies gevraagd wordt, gaan één derde van de vragen (33%) over de algemene opvoedingsaanpak. Daarnaast vertrekt één vierde (25%) van de vragen vanuit bepaald lastig of opvallend gedrag van het kind of de jonger. Verder in de top 3 blijkt dat ouders ook een grote bezorgdheid hebben over de emotionele ontwikkeling van kinderen (20%). Ook slaapproblemen, angsten en vragen over weerbaarheid zijn vaak voorkomende thema s. In 2016 werd extra ingezet op het thema echtscheiding. Ook in adviesgesprekken merken we een toename van het aantal vragen over dit thema waarbij ondersteuning wordt gevraagd bij het taal geven aan scheiding, het verwerken van de scheiding, vragen over regels en gewoontes die verschillen tussen ouders Vooral opvoedverantwoordelijken woonachtig in Leuven of randgemeenten (57%) doen beroep op de pijler pedagogisch advies. Voor de groep Leuven komt zelfs 55% uit de binnenstad 8. Grafiek 24: woonplaats aanmelders pedagogisch advies 8 Het aandeel waarvan de woonplaats onbekend is (13%), is afkomstig van die gezinnen waar het advies per telefoon of per mail gebeurt en waarbij het niet altijd haalbaar of opportuun is om de woonplaats van de aanmelder te achterhalen. In tegenstelling tot de ruime geografische spreiding van de bezoekersaantal van het onthaal, blijken de aanmelders voor adviesgesprekken allen afkomstig uit Vlaams-Brabant, met een enkele uitzondering. 16

17 30% 13% 14% 43% Aantal (groot) Leuven Aantal grensgemeenten Aantal andere gemeenten Aantal onbekend In 2017 blijven we inzetten op de versterking van het opvoedadvies o.a. via afstemming met de werkgroep brede instap. Aan deze werkgroep nemen Kind en Gezin, Huis van het Kind, CAW, CLB en inloopteam De Mobil deel. Ook zullen we stilstaan bij de rol van onze opvoedconsulenten binnen het cliëntoverleg Integrale Jeugdhulp, aangezien we hier in 2016 voor het eerst bij betrokken waren. 6. Pijler groepsaanbod: infoavonden, workshops, oudergroepen In 2015 werd het draaiboek groepsaanbod goedgekeurd, dat dient als kader om zoveel mogelijk groepsaanbod rond het thema gezin en opvoeding op het grondgebied van Leuven te bundelen onder de koepel Huis van het Kind Leuven. Onder groepsaanbod verstaan we infoavonden, opvoeddebatten, workshops... voor ouders of ouders en kinderen samen. Via samenwerking beogen we een betere spreiding van groepsaanbod in de tijd en een grotere diversiteit aan thema s, om finaal een ruimere en meer diverse doelgroep te bereiken en op die manier een behoeftedekkend groepsaanbod te realiseren. Deze samenwerking kan verschillende vormen aannemen, bijv. het gebruikmaken van de infrastructuur van het Huis van het Kind, het gebruikmaken van haar promotiekanalen, ervaren sprekers Ongeacht de vorm van de samenwerking wordt in deze gevallen aan de organisator gevraagd om de samenwerking met Huis van het Kind Leuven te vermelden, bijv. via een infostand, het projecteren van een slide met het logo en de contactgegevens van het Huis van het Kind voor de presentatie, het verspreiden van de folder van het Huis van het Kind onder de aanwezigen, het aanbieden van een rondleiding in het Huis van het Kind voor of na de activiteit, het toelichten van het gezinsondersteunend aanbod onder het Huis van het Kind Om een zicht te krijgen op de diversiteit en het bereik via de pijler groepsaanbod in Leuven, startte Huis van het Kind Leuven vanaf 2015 met de overkoepelende registratie van dit groepsaanbod. De cijfers tonen aan dat dit meer dan voordien gebeurt maar het sensibiliseren van partners om hun aanbod tijdig door te geven 17

18 blijft een opdracht. In 2016 registeren we daarom enkel het aanbod dat we zelf realiseren en het aanbod waar we actief op betrokken zijn, d.w.z. door het mee bekend te maken (bv. babymassage) of door infrastructuur te voorzien (bv. Moedergroepen borstvoeding, De Scheidingsschool ). Dit gebeurde in een verbeterd registratiesjabloon. In 2016 werden 116 groepsmomenten voor ouders (of voor ouders en kinderen samen) geregistreerd. Dit is een stijging ten opzichte van 2015, al hangt veel samen met de verbeterde registratie. Het aantal activiteiten i.h.k.v. groepsaanbod per maand is wisselend. In totaal bereikten we een tal deelnemers. Qua grootte van de bereikte groep is er veel variatie tussen kleinschalige en grotere infoavonden. We kunnen stellen dat er grote belangstelling is voor infoavonden. Daarnaast blijken de workshops, werkbaar met een beperkt aantal personen (vaak een maximum van 15), ook een relatief groot bereik hebben. Ook in 2017 blijven we focussen op communicatie (cf. infra). Grafiek 25 en 26: aantal activiteiten groepsaanbod en bereik Activiteiten groepsaanbod Bereik Verspreid over de maanden geeft dit volgende grafiek: Grafiek 27: activiteiten groepsaanbod voor ouders, per maand Ouders en kinderen Het gaat vooral over workshops (66), infosessies (37) en oudergroepen (24). Workshops nemen net als in 2015 het gros van het aanbod in (52%). Dat is omdat workshops over babymassage, ADHD, borstvoeding, kleuter-ouder-yoga, de opvoedingspiramide, enzovoort met regelmaat georganiseerd worden (bijv. wekelijks / maandelijks). Op plaats twee (29%) vinden we heel wat infoavonden over allerlei thema s in het aanbod. Grafiek 28: soort groepsaanbod 18

19 29% 19% 52% Workshop Infosessie Oudergroep Grafiek 29: leeftijdsverdeling groepsaanbod voor ouders 2% 5% 8% 28% Baby's Baby's, peuters Jongeren 28% 11% 18% Kinderen Kleuters Lagere schoolkind Peuters Een 19-tal van die groepsactiviteiten worden op initiatief van Huis van het Kind Leuven op structurele basis georganiseerd met eigen sprekers. Het gaat over Infoavond zindelijkheid, Infoavond opvoeden van jongeren. In conflict of in contact?, infosessies over de opvoedingspiramide. Nieuw in 2016 is een avond die we organiseerden over veerkracht bij kinderen (i.h.k.v. warme stad ). Voor de overige activiteiten worden externe sprekers aangetrokken. Daarnaast organiseren we maandelijks de workshop babymassage i.s.m. CM en De Bakermat en maandelijkse moedergroepen i.s.m. La Leche League). Het groepsaanbod in samenwerking met Kind en Gezin kende in 2016 een boost. Andere vaste partnerorganisaties zijn De Scheidingsschool, de Schommel, de Provincie Vlaams-Brabant en ZitStil vzw. Deze verdeling wordt zichtbaar in de volgende tabel. Tabel 3: bereik en frequentie groepsaanbod Naam Bereik Aantal sessies Infoavonden ADHD 54 6 Workshop babymassage en ontmoeting Workshop beweegkriebels 31 2 Infoavond Borstvoeding en slapen 15 1 Infoavonden echtscheiding Infoavond Drugs, tabak, alcohol en hoe ermee omgaan als ouder? 25 1 Infoavond Effectief reageren op het gedrag van kinderen 41 2 Groepsgesprek 'Jongeren Online!'

20 Infoavond groeien in zelfvertrouwen 56 1 Infoavond gaming 30 1 Moedergroep MamaMeet 21 4 Infoavond 'Mijn baby lacht, nu ik nog' 60 1 Moedergroep Borstvoeding Ontwikkelingsfases van het jonge kind 10 1 Opvoeden van jongeren: afspraken maken 23 1 Opvoeden van jongeren: in conflict of in contact? Opvoedspel: 'maak het mee' 45 2 Oudergroep Sint-Maartensdal 7 2 Voorstelling IKKANDANI 62 1 Trainingsreeks positief opvoeden 55 5 Workshop Vaste voeding 6 1 Veerkracht bij Kinderen 20 1 Vlot op de pot Infoavond 'Gezond opgroeien' 12 1 Infoavond 'Praten met kinderen hoe doe je dat?' 25 1 Infoavond 'Stress bij kinderen' 28 1 Wondverzorging bij baby's en kinderen tot 12 jaar Grafiek 30: partnerorganisaties bij de organisatie van groepsaanbod voor ouders 3% 11% 3% 3% 6% 22% Huis van het Kind Leuven (als spreker/op vraag) De Bakermat Huis van het Kind Leuven (als organisator) La Leche League Kind en Gezin 7% 8% 17% 20% De Scheidingsschool CKG De Schommel Provincie Vlaams-Brabant Zit stil Anderen Het groepsaanbod vindt veelal plaats in het Huis van het Kind (49%) maar ook op erg diverse locaties binnen Leuven, wat een meerwaarde is op vlak van laagdrempeligheid. Uiteraard wordt vaak gekozen op basis van het beoogde doel, de beoogde doelgroep en de schaal. Grootschalige activiteiten kunnen moeilijker plaatsvinden in het Huis van het Kind. 20

21 Grafiek 31: locatie groepsaanbod 1% 1% 1% 1% 10% 1% 2% 22% Buurtwerk de Bib Leuven De Bakermat Andere Girafant Kinderopvang 3% Huis van het Kind M-atelier 5% OPEK Preventiedienst 49% 2% 2% Provinciehuis Romaanse Poort School Ook in 2017 wordt voortgebouwd aan het groepsaanbod: De opstart van zwangerschapsgroepen waarbij kwetsbare moeders met dezelfde vermoedelijke bevallingsdatum elkaar gedurende en na de zwangerschap op geregelde tijdstippen zien om zowel medisch als psychosociale opvolging te krijgen, terwijl ze hun sociaal netwerk uitbouwen Vorming gericht op ouders van jongeren enerzijds een vormingstraject rond de Bouncemethodiek anderzijds het koppelen van de infoavond voor ouders aan thema s waar de preventiedienst zich op focust, nl. alcohol, tabak en drugs en gamen, multimediagebruik. We hopen op die manier de samenwerking met scholen te kunnen bevorderen - wat bij thema s die ouders van jongeren aangaan, van groot belang is De ontwikkeling van een groepsaanbod over hechting bij jonge kinderen i.s.m. geestelijke gezondheidszorg en kinderopvang gebaseerd op materiaal dat gebundeld werd vanuit het Expertisecentrum (cf. Warme stad Leuven-traject) 21

22 De vertaling van het groepsaanbod over veerkracht bij kinderen op een laagdrempelige manier op maat van oudergroepen in buurtwerkingen, moedergroepen... (cf. Warme stad Leuven-traject) De ontwikkeling van een groepsaanbod rond het thema rouw en verlies naar aanleiding van Wereldlichtjesdag De ontwikkeling van een nieuwe vorming rond peuterpuberteit Het uitproberen van Engelstalig groepsaanbod (bijv. zindelijkheid) Het verder uitklaren van samenwerkingsvormen met privé-aanbieders van groepsaanbod 7. Evenementen Evenementen waar we ook grote groepen ouders en andere geïnteresseerden bereiken, laten we weg uit de overige groepsaanbod cijfers om deze niet te vertekenen. Deze evenementen bieden heel wat kansen op vlak van laagdrempelige bekendmaking of ontmoeting van specifieke deelgroepen (bijv. wereldlichtjesdag, ontmoetingsdag echtscheiding). Het gaat enerzijds over kleinschalige evenementen (bijv. Jeugdboekenweek, Buitenspeeldag, Luierfeest, feest buurtcentra), anderzijds over grootschalige evenementen (bv. Rode Hond festival, Museumspelstraat, Wereldfeest, Gezinsfeest). We registreren het bereik per bereikt gezin (en niet per persoon!). Grafiek 32: bereik bij evenementen (gezinnen) Winterspeeltuin 20j buurtcentra feest Rode Hond Mini's zijn baas Openingsfeest Museumspelstraat Wereldfeest Gezinsfeest Luierfeest Buitenspeeldag Jeugdboekenweek In 2016 gaat het over de volgende evenementen: Week van de Opvoeding / Gezinsfeest Ook in 2016 werd opvoeding voor de zesde maal in de kijker geplaatst gedurende de maand mei. Dit jaar stond opnieuw één thema centraal: Opvoeden, af en toe eens diep ademhalen. Met dit thema 22

23 willen we gezinnen aanmoedigen om nu en dan eens stil te staan en even heel diep adem te halen. Ouders en opvoeders kunnen de hele maand lang terecht bij tal van initiatieven voor informatie, advies, ontmoetingen met andere ouders, o.a. een groot Gezinsfeest met activiteiten voor jong en oud in Het Huis van het Kind / de Museumtuin. Net zoals bij de voorgaande edities bundelden heel wat organisaties de krachten om een goed gevuld programma te kunnen aanbieden. We bereikten met het gezinsfeest van 2016 een 70-tal gezinnen, wat gelijkaardig is aan de voorbije jaren. Museumspelstraat De Savoyestraat en de Museumtuin werden in 2015 omgevormd tot kindvriendelijke buitenruimtes voor spel, ontmoeting, ontdekking en creativiteit. Ook in 2016 werd hieraan een vervolg gebreid, met De vernieuwing van de museumtuin met een vernieuwde muziekmuur, weefinstallatie, yogamuur, grote speelvogel in de straat... De uitbreiding van spelmateriaal met hoepels, springtouwen, een parachute en Chinese jongleerbordjes om de spelmomenten in het weekend te versterken. Op zaterdagen kende de speelstraat een gemiddeld bereik van 40 kinderen, op zondagen tussen 10 en 35 kinderen Een spectaculair openingsfeest met tal van workshops op 5 juni (130 gezinnen bereikt) Een Mini zijn baas -dag speciaal voor de allerkleinsten en hun ouders op zondag 24/7 in de tuin van M. We bereikten meer dan 230 gezinnen via een toneelvoorstelling, muzische en creatieve workshops, een snoezeltent, voorleesmomenten met Kamishibai Op de planning van 2017 staat de heraanleg van de Savoyestraat met speelse elementen op de straat en tegen de muren, samenwerking met animatoren in opleiding voor de uitbreiding van de spelbegeleiding tijdens de zomerweekends, de verdere bekendmaking van de museumspelstraat bij kinderwerkingen Rode Hond Tijdens Rode Hond, een feestelijk kunstenfestival voor gezinnen tijdens de herfstvakantie, stellen we de deuren van ons huis open en zetten we in op workshops voor gezinnen met jonge kinderen (kinderkunstatelier, kinderklanken, snoezelruimte) en spel en ontmoeting. Op 4 dagen tijd bereikten we in 2016 meer dan 215 gezinnen, met een piek op zaterdag. Wereldlichtjesdag Op Wereldlichtjesdag, elke tweede zondag van december, worden overleden kinderen herdacht met een kaarsje. Door de verschillende tijdszones ontstaat zo een symbolisch lint van licht. De wereld wordt op die manier letterlijk wat lichter voor mensen die een kind verloren. Dit lichtritueel vond op zondag 11 december voor de eerste keer plaats in Leuven met een nocturne op de sterretjestuin van de Stadsbegraafplaats. Bij aankomst kreeg iedereen een kaarsje om toe te voegen aan een kunstwerk op de sterretjestuin. De bijeenkomst werd omlijst door sfeervolle muziek en er was de gelegenheid om met elkaar na te praten. Cozapo en Met Lege Handen, twee zelfhulporganisaties voor ouders in een rouwproces, waren die avond aanwezig voor wie behoefte had aan informatie of ondersteuning. 23

24 Ook op de andere Leuvense begraafplaatsen werden die avond kaarsen aangeboden. De nood aan een dergelijk gezamenlijk rouwritueel was duidelijk door de 500 aanwezigen die avond. Deze kaarsjesnocturne zal in 2017 opnieuw georganiseerd worden op de sterretjestuin en op een bijkomende locatie: de begraafplaats in Kessel-Lo. Daarnaast zal dit gekaderd worden in een aanvullend programma rond rouw en verlies voor gezinnen. In de werkgroep van Wereldlichtesdag zitten stad Leuven (begraafplaatsen en afdeling kinderopvang), Cozapo en Met Lege Handen. Winterspeeltuin De winterspeeltuin is een indoor speelparadijs voor kinderen tot 12 jaar in de Brabanthal, dat plaatsvindt tijdens de kerstvakantie. In 2015 startte Huis van het Kind Leuven met de inrichting van een rustige hoek voor kleine kinderen of oudere kinderen die even tot rust willen komen. Daarnaast werden ouders geïnformeerd over het Huis van het Kind Leuven. De aanwezige vrijwilligers registreerden de bezoekers. In totaal bereikten we 767 gezinnen verspreid over 5 dagen, waardoor we dit een groot succes kunnen noemen. Op de planning van 2017 staat verder een ontmoetingsmoment voor kinderen en jongeren in echtscheidingssituaties. 8. Pijler laagdrempelig, mobiel aanbod aan Preventieve Gezinsondersteuning (Domo vzw) Domo werkt met vrijwilligers die wekelijks enkele uren bij het gezin in hun eigen leefomgeving doorbrengen. Zij ondersteunen hen en bieden praktische hulp bij gezins- en opvoedende taken. De vrijwilliger peilt bij de ouders naar hun noden en wensen. Deze geven zelf aan op welk terrein en hoe het stuk gezinsweg mee bewandeld kan worden. De vrijwilliger is er, luistert naar de ouders zonder iets op te dringen, wisselt ervaringen uit en steunt en bevestigt hen. De vrijwilliger stimuleert hen hun kracht te (her)vinden om moeilijke situaties het hoofd te bieden, waardoor zij weer greep krijgen op hun leven. Zij of hij helpt hen bij het herwinnen van hun zelfvertrouwen. De vrijwilliger ondersteunt gezinnen bij het herstellen of opbouwen van hun sociale netwerk door een brede waaier aan buitenshuise activiteiten aan te bieden. Deze activiteiten maken steeds deel uit van het reguliere aanbod en worden niet door Domo zelf geïnitieerd. De vrijwilliger moedigt gezinnen aan om gebruik te maken van beschikbare diensten, voorzieningen en regelingen. Door samen met de ouders naar een oudercontact te gaan, naar het OCMW of de mutualiteit of door samen met hen de mogelijkheden te verkennen om hulp te zoeken, vormen ze een brug naar school, hulp- en dienstverlening. De vrijwilliger speelt, sport, leest, zingt... samen met de kinderen. Hij of zij neemt het gezin mee naar het theater, de speeltuin of de film of moedigt de kinderen aan om lid te 24

25 worden van een jeugdbeweging of een sportclub. Hij of zij stimuleert hun ontwikkeling en ontdekt of bevestigt hun talenten. Aantal bereikte gezinnen In 2016 kwam er in 96 gezinnen een Domo-vrijwilliger langs. Hiermee vertoont het totaal aantal gezinnen dat Domo heeft ondersteund in een jaar, een lichte stijging. Grafiek 33: aanntal door Domo ondersteunde gezinnen Totaal aantal gezinnen waarvan Parelgezinnen Een groeiend aantal van deze gezinnen wordt doorverwezen vanuit het PAREL-project. De vrijwilliger ondersteunt kwetsbare (vaak jonge) moeders in de voorbereiding op de komst van het kindje en helpt tijdens de eerste maanden. Dit is voor Domo een specifieke vorm van begeleiding: de ondersteuning vindt overdag (tijdens schooltijd) plaats en duurt korter, maar is wel intensiever dan een reguliere Domo-begeleiding. De ondersteuning vindt plaats in de laatste maanden van de zwangerschap en de eerste maanden na de geboorte. Het aantal aanvragen voor PAREL-gezinnen bij Domo is in 2016 bijna verdubbeld. Iets meer dan de helft (52%) van de gezinnen wonen in Leuven- Centrum. Kessel-lo en Heverlee vervolledigen in die volgorde de top drie. Het aantal kinderen in Domo-gezinnen In alle gezinnen die genieten van een Domo-ondersteuning is er minstens 1 kind dat maximum 12 jaar oud is. De meerderheid van de ondersteunde kinderen (65%) zijn tussen 4 en 12 jaar oud. Ongeveer 20% van de ondersteunde kinderen zijn 0-2 jaar oud. In een aantal gezinnen zijn er ook kinderen ouder dan 12 jaar aanwezig (15% van de ondersteunde kinderen). In principe richt de ondersteuning zich echter vooral op de jongere kinderen. Ondanks de stijging van het aantal ondersteunde gezinnen, is het aantal kinderen dat in een gezin woont met Domo-ondersteuning niet gestegen. Grafiek 34: aantal ondersteunde kinderen binnen Domo 25

26 Totaal Aantal vrijwilligers Voor een vrijwilligersorganisatie als Domo is het cruciaal om vrijwilligers te vinden die geschikt zijn om in Domo-gezinnen als vriend aan huis mee te draaien en de gepaste ondersteuning te bieden; zij vormen immers het kapitaal van onze organisatie. In 2016 waren er in totaal 122 vrijwilligers actief bij Domo Leuven. Hiermee keert de stijgende lijn van de voorbije jaren. Grafiek 35: aantal Domo-vrijwilligers Aantal vrijwilligers De grootste groep van vrijwilligers bezoeken elke week hun Domo-gezin (83 vrijwilligers over heel 2016). De andere vrijwilligers bieden ondersteuning aan de organisatie, op het secretariaat, nemen deel aan werkgroepen, bieden occasionele ondersteuning, etc. 9. Pijler laagdrempelig, ambulant aanbod Preventieve Gezinsondersteuning (INLOOPteam de Mobil) Inloopteam de Mobil richt zich tot aanstaande gezinnen en gezinnen met kinderen die zich in een maatschappelijk kwetsbare positie bevinden. Ze doet dit via de organisatie van onthaal, groepsgerichte activiteiten en via het aanbieden van individuele ondersteuning, zorgbemiddeling en begeleide doorverwijzing. Het Mobil-team beweegt zich naar plaatsen waar mensen in armoede zich bevinden. Grafiek 36: aantal bereikte gezinnen per deelwerking

27 Gezinnen bereikt via onthaal gezinnen bereikt via individuele ondersteuning gezinnen bereikt via groepswerk gezinnen bereikt via andere activiteiten gezinnen verwezen via IJH Grafiek 37: evolutie aantal ondersteunde gezinnen per deelwerking de Mobil Gezinnen bereikt via onthaal gezinnen bereikt via individuele ondersteuning gezinnen bereikt via groepswerk gezinnen bereikt via andere activiteiten gezinnen verwezen via IJH Grafiek 38: aantal ondersteuningsactiviteiten # onthaalcontacten # individuele ondersteuningsmomenten # momenten groepswerk # andere activiteiten 10. Pijler perinatale gezinsondersteuning Parelcoaching Het doel van parelcoaching is integrale zwangerschapsondersteuning op een aantal plekken in Leuven voor aanstaande moeders die kampen met een relationele, psychische, financiële of andere kwetsbaarheid. Deze psychosociale ondersteuning wordt door een vaste vertrouwenspersoon 27

28 of Parelcoach opgenomen, vanaf het begin van de zwangerschap tot maximaal 6 maanden na de geboorte. De coach ziet de moeder op geregelde tijdstippen, volgt op hoe de zwangerschap verloopt en bekijkt welke bijkomende ondersteuning nodig is. De parelcoaches werken bij één van de 5 coachingsorganisaties: UZLeuven, Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart, Wijkgezondheidscentrum de Central en het Expertisecentrum Kraamzorg de Bakermat. Dat laatste heeft een mobiel vroedvrouwenteam en komt in Wijkgezondheidscentrum De Ridderbuurt en bij de gezinnen thuis. De hoofdmoot van de parelcoachingen wordt gedaan door UZLeuven (72%), al groeide het aantal parelcoachingen na opstart door Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart in 2016 zeer sterk (van 0% naar 20%). Grafiek 40: verdeling parelcoachingen over parelcoach-organisaties 4% 2% 2% 20% De Bakermat in WGC Ridderbuurt De Bakermat mobiel team Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart 72% UZ Leuven Wijkgezondheidscentrum De Central De meest sociaal geïsoleerde gezinnen worden bijkomend ondersteund door de buddy s of vrijwilligers van Domo (cf. supra). Zij gaan regelmatig thuis langs bij het gezin en samen met de zwangere mama trachten ze te bouwen aan een warm nest voor de toekomstige baby. In 2017 start bijkomend ook Wijkgezondheidscentrum Ridderbuurt met parelcoaching. In onderzoekt Liesbeth Van Kelst (UCLL) op basis van een uitgebreide literatuurstudie rond kwetsbare zwangerschappen in hoeverre een gezamenlijke anamnese met oog op de detectie van sociale, psychische en medische kwetsbaarheid kan gebruikt worden binnen de organisaties die aan parelcoaching doen, om te garanderen dat we alle kwetsbare mama s kunnen ondersteunen. De parelcoaches registreren de coachingen in een gedeeld registratiesjabloon. Uit de cijfers van 2016 blijkt dat het aantal coachingen varieert per maand, met in totaal 249 coachingen. In 25 van die gezinnen werd ook ondersteuning door een Parelbuddy (cf. supra Domo vzw) opgestart. Grafiek 41: opgestarte parelcoachingen per jaar

29 De parelcoaches registreren elke opgestarte coaching in een gedeeld registratiesysteem. Dit resulteert in een rijke profielschets van de mama s die ondersteund worden. Deze mama s worden doorverwezen via diverse kanalen waarvan de belangrijkste (60%) door vroedvrouw, huisarts of gynaecoloog. Nog een vierde van de mama s wordt aangemeld via andere hulpverleningsinstanties (bijv. K&G, CAW, CGG...). Bijna 10% van de mama s nemen zelf contact op met een ondersteuningsvraag. Grafiek 42: toeleiding parelmama's 3% 3% Persoonlijk netwerk Parelmama 25% Eigen detectie door coach 9% 22% 38% Gynaecoloog /huisarts Professioneel netwerk (bvb. K&G, CAW) Parelmama zelf Vroedvrouw Mama s worden aangemeld op diverse tijdstippen in hun zwangerschap. 16% zien we gedurende het eerste zwangerschapstrimester. Helaas worden 30% van de parelmama s pas gedurende de laatste weken van de zwangerschap gezien vaak te laat om alle ondersteuningsnoden te kunnen detecteren en een aanbod op te starten. Grafiek 43: aantal zwangerschapsweken bij aanmelding voor parelcoaching 31 tot 40 30% 21 tot 30 28% 4 tot 12 16% 13 tot 20 26% Voor 51% van de Parelmama s gaat het over hun eerste kind. In 70% van de gevallen is een partner aanwezig in het gezin. De mate waarin er sociale steun is in de nabije omgeving varieert van beperkt tot voldoende. In 70% van de gevallen is het sociaal netwerk volgens de parelcoach onbestaand of beperkt, zoals blijkt uit onderstaande grafiek. 29

30 Grafiek 44: sociaal netwerk parelmama's Uitgebreid 1% Geen 9% Voldoende 29% Beperkt 61% De zwangerschapsbeleving bij de start van de coaching is in de helft van de gevallen gepland en gewenst, in 42% ongepland maar wel gewenst, in 4% van de gevallen ongepland en ongewenst. Grafiek 45: zwangerschapsbeleving bij start coaching Zwangerschap gepland Zwangerschap gewenst Zwangerschap ongepland en gewenst 4% Zwangerschap gepland en gewenst Zwangerschap ongepland Zwangerschap ongepland en ongewenst 0% 42% 54% Positief is dat de zwangerschap van al de parelmama s medisch opgevolgd wordt, soms door meerdere partijen. Het is de taak van de coach in dat geval te zorgen dat deze medische opvolging zo snel mogelijk geïnstalleerd wordt. Grafiek 46: medische opvolging zwangerschap 0% 0% 1% 33% 9% 6% 50% Gynaecoloog Huisarts Huisarts en gynaecoloog Huisarts, vroedvrouw en gynaecoloog Vroedvrouw en Gynaecoloog Huisarts en vroedvrouw 1% 30

31 Op vlak van origine zien we een gekleurd beeld, vergelijkbaar met Grafiek 47: origines parelmama s 0% 1% 5% 13% 7% 7% 39% België Marokko Andere Afrika Andere Azië Andere Andere Europa 22% 6% Andere midden-oosten Andere N-Amerika Z/Midden-Amerika 41% van de Parelmama s spreken Nederlands met hun kind. De overige mama s spreken een diversiteit aan talen, waaronder Frans, Engels, Hindi, Somali, Arabisch... Op vlak van huisvesting zien we een divers verhaal, al moet beklemtoond worden dat 17% van de parelmama s inwoont bij ouders, familie of vrienden. In 10% van de gevallen is een sociale huisvestingsmaatschappij betrokken. Nog eens 10% staat op de wachtlijst, in afwachting van een sociale woning. In 66% van de parelgezinnen is de partner inwonend bij de mama. Grafiek 48: huisvesting parelgezinnen 8% 12% 41% Appartement (> 1 kamer, aparte kamer voor baby) Dakloos Andere (woonwagen, doorgangswoning OCMW, LOI) Huis 34% 5% 0% Kamer (1 kamer + gedeelde keuken en sanitair) Studio (1 kamer + privé keuken en sanitair) De meeste bevallingen 76% - gaat door of zijn gepland in UZ Leuven campus Gasthuisberg. Opvallend is dat de percentages van Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart sterk gestegen zijn van 4% naar 22% van alle bevallingen het project bij hen is in de loop van 2016 op kruissnelheid gekomen na een stapsgewijze opstart. Grafiek 49: (geplande) locatie bevalling 31

32 0% 2% 22% Andere Heilig Hart Leuven 76% UZLeuven Thuis Verder blijkt nog uit de cijfers dat 76% van de parelmama s niet aangesloten is bij een hospitalisatieverzekering. Meer opvallend is dat 12% van hen niet aangesloten is bij een mutualiteit. Grafiek 50: aansluiting bij mutualiteit 12% Aansluiting mutualiteit 88% Geen aansluiting mutualiteit Op vlak van burgerlijke staat is 64% gehuwd of feitelijk of wettelijk samenwonend en 29% ongehuwd. Op vlak van dagbesteding gaat het over de volgende verdeling: 56% werkloos, 5% werkzoekend, 15% voltijds tewerkgesteld, 13% student. Indien er een partner is (in bijna 70% van de gevallen) (zie rechtergrafiek) werkt deze vaak voltijds. Grafiek 51 en 52: dagbesteding parelmama en (eventuele) partner Werkzoekend 5% Voltijds werk 15% 3% 0% 0% 12% 21% Werkloos Deeltijds werk Voltijds werk Student / opleidingstraj ect 13% Deeltijds werk 11% Uitkering of leefloon 0% Werkloos (bvb. huisvrouw) 56% 56% 8% Student andere Uitkering werkzoekend 32

33 In 2016 werden ook 168 parelcoachingstrajecten afgerond. In 2015 waren dat er slechts 22, maar de registratie verliep in dat jaar nog niet optimaal. Uit de registratie na afloop van de parelcoaching blijkt dat de parelcoaches samen 1052 coachingsmomenten verzorgden in % van deze momenten werden geleverd door UZLeuven, 11% door Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart en 7% door de Bakermat (in WGC De Ridderbuurt werden enkel trajecten opgestart). Gemiddeld worden er 6,5 coachingsmomenten geleverd per parelmama de mediaan bedraagt 5. Het gemiddelde wordt sterk vertekend door een aantal uitschieters (43, 37, 23 coachingen). Als we die wegdenken schommelt het aantal coachingen tussen 3 en 15 per mama. Grafiek 53: aantal coachingsmomenten per parelmama parelmama s (8%) werden door een combinatie van parelcoaches ondersteund. In 12 van die gevallen was UZLeuven betrokken zoals afgesproken zou in tandem gecoacht worden bij de meest complexe/kwetsbare gezinssituaties. In deze gezinnen ligt het gemiddeld aantal coachingsmomenten beduidend hoger: 15 coachingen per mama. De meerderheid van de parelcoachingen loopt door tot de eerste twee maanden na de bevalling. Grafiek 54: laatste contact parelcoaching Tijdens kraamverblijf 9% >6m na de geboorte 1% vóór de geboorte 7% 1m na de geboorte 15% 3m na de geboorte 7% 2m na de geboorte 61% De meerderheid van de parelcoachingen verlopen vlot tot zeer vlot. Toch verloopt één vierde van de parelcoachingen volgens de parelcoach moeizaam. De 3% zeer moeizame coachingen zijn zij waarbij het belang van een ondersteuningsnetwerk van parelcoaches zeer duidelijk blijkt. 33

34 Grafiek 55: Verloop parelcoaching volgens parelcoach 29% 24% Moeizaam Vlot 3% 44% Zeer moeizaam Zeer vlot De werkgroep perinatale zorg werd in 2015 opgestart in de schoot van het Netwerk Gezinsondersteuning en het samenwerkingsverband Huis van het Kind Leuven, naast het gekende Parelnetwerk, dat zich vooral toespitst op de psychosociale ondersteuning van kwetsbare gezinnen. Bedoeling is een gedragen beleid inzake perinatale zorg uit te bouwen, met vertegenwoordiging van alle medische en paramedische zorgverleners, van preconceptie tot postpartum, om zo duurzame, complementaire en multidisciplinaire partnerschappen met alle Leuvense perinatale actoren, en dit voor alle gezinnen te realiseren. Deze werkgroep kwam in 2016 niet samen, omdat het pilootproject omtrent de verkorte ligdagduur van UZLeuven, Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart en Expertisecentrum Kraamzorg De Bakermat werd goedgekeurd begin Huis van het Kind Leuven volgt de evolutie van dichtbij op en was betrokken bij de partnervergadering van het pilootproject Kort In Kraamkliniek. De werkgroep Parel bestaat uit vertegenwoordigers van WGC De Ridderbuurt, Domo vzw, Landelijke thuiszorg, De Bakermat, De Shelter, De Wurpskes (Buurtwerk t Lampeke), Familiehulp, Wigwam, Kind en Gezin, WGC de Central, Veerhuis, CGG Vlaams-Brabant Oost, CKG De Schommel, Fara vzw, Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart, Kleine K, UZLeuven, OCMW. De intervisiegroep van de parelcoaches bestaat uit parelcoaches verbonden aan UZLeuven, Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart, Wijkgezondheidscentrum de Central en het Vroedvrouwenteam de Bakermat. 11. Pijler Kirikou Het project Kirikou genoemd naar het moedige jongetje uit de gelijknamige kinderfilm wil materiële zorgen tijdens zwangerschap en jong ouderschap wegnemen door ingezameld materiaal te verdelen over kwetsbare gezinnen. Het is een project van Stad Leuven, het Huis van het Kind Leuven en tal van Leuvense partnerorganisaties, opgestart in Een halftijds projectcoördinator coördineert het project vanuit stad Leuven. Ook stelt de stad werkingsmiddelen ter beschikking en 34

35 Astitel infrastructuur (de kelderlokalen van kinderdagverblijf De Girafant, waar het kindermateriaal wordt opgeslagen en vrijwilligers het logistieke werk verrichten). Dankzij de toegenomen bekendheid van het project, is een uitgebreid assortiment van kindermateriaal voorradig, wat de mogelijkheid biedt om rekening te houden met de vraag en noden van de ondersteunde gezinnen. Ook werden een aantal grootschalige of kleinschalige inzamelacties gedaan in scholen, bedrijven... Materiaal dat vuil of beschadigd is en niet voldoet aan veiligheidsnormen wordt niet aangenomen. Er is een structureel tekort aan kinderbuggy s (met babymand), kinderbedjes en wegwerpluiers. Deze spulletjes zijn daardoor niet steeds in voorraad. Een enthousiaste ploeg van 13 geëngageerde vrijwilligers zorgt voor de logistieke verwerking van het materiaal: sorteren van het geschonken materiaal in het Kirikou-depot; klaarmaken van pakketjes (speelgoedpakketjes, kledingpakketjes, enz.) voor de gezinnen; opplooien en sorteren van kinderkleding, constante aanvulling van de voorraad in het online reservatiesysteem. Ook enkele anderstalige nieuwkomers en verschillende studenten kwamen gedurende een korte of lange periode helpen als vrijwilliger in het kader van hun integratie- of opleidingstraject. Het Kirikou-materiaal wordt gratis verdeeld onder de kwetsbare gezinnen via Leuvense partnerorganisaties die deze gezinnen reeds begeleiden en dus vertrouwde gezichten vormen. Het gebruik van Kirikou varieert tussen partners, naargelang de grootte van de organisatie en de nood van de bereikte gezinnen (in onderstaande grafiek worden enkel schenkingen aan meer dan 10 gezinnen opgenomen. De overige partnerorganisaties die occasioneel materiaal bestellen via Kirikou, zijn: De Shelter, CKG De Schommel, Wijkgezondheidscentrum De Central, Sporen vzw, Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart Leuven, Vzw Leren Ondernemen, Huis van het Kind Leuven, De Bakermat, Dienst voor Opvanggezinnen, Familiehulp. Grafiek 56: aantal Kirikou-dossiers per partner Kind & Gezin OCMW Leuven INLOOPtea m De Mobil UZ Leuven Buurtwerk t Lampeke Domo vzw CAW Oost- Brabant Kinderdagv erblijf Girafant/K etteflet Pleegzorg Vlaams- Brabant en Brussel Reeks Partnerorganisaties kunnen het beschikbare materiaal online raadplegen en reserveren, waarna ze het kunnen ophalen of het bij hen in de werking of bij het gezin thuis wordt geleverd door een chauffeur van SPIT vzw. 35